Lòng tham và trách nhiệm

Mấy hôm nay trên mạng, thấy mấy tên quen trong nhóm mua nhà để bán hay cho thuê, gửi mấy bài báo về một tên mà mình có đi dự vài buổi nói chuyện của hắn về mua bán nhà cửa. Nay nghe nói hắn bị bắt vì chôm tiền của thiên hạ, đưa tiền để hắn mua mấy căn hộ cho thuê, nghe nói tới 3.5 triệu đô la. Hắn có thể bị 182 năm tù nếu bị lên án về tội lừa đảo, cướp tài sản của thiên hạ.

Mình chỉ nhớ là đi vài lần rồi một lần thấy hắn giới thiệu gia nhập công ty đa cấp bán nước gì Modavie chi đó nên mình bỏ không đến nữa. Sau đó hắn tổ chức các buổi dạy mua nhà nhưng không tham gia vì theo mình hắn chưa rành bằng mình nên rút tên ra khỏi nhóm email của công ty hắn và quên luôn.

Từ ngày mình vào nghề mua nhà cho thuê thì hàng tháng, mình đều đi dự buổi họp mặt của nhóm Commonwealth ở Quận Cam, do ông Jack Fullerton hướng dẫn thêm thứ 6 mỗi tuần đều ăn sáng với một nhóm khác. Mỗi buổi họp, ông ta mời một người trong vùng hay ở xa đến nói chuyện về những kinh nghiệm của họ về mua nhà, bán nhà hay cho thuê. Sau đó có những người gà mờ như mình ở lại để ông Jack Fullerton chỉ về cách mua nhà, thuế má,.... Mình học được nhiều điều hay để tránh lập lại những lỗi lầm của người đi trước.

Sau này sức khoẻ của ông Fullerton yếu đi và bà vợ bị chứng lãng trí nên ông không tổ chức những buổi họp mặt nữa. Từ đó nẩy ra những buổi họp mặt do những tên trẻ, mới ra nghề, nói vun vít, để thiên hạ tin và đưa tiền cho họ mua nhà đầu tư khác với ông Fullerton, chỉ thuần tuý về giáo dục, bồi dưỡng cách mua, bán, cho thuê. Mình có đi vài lần nhưng thấy toàn là dân nổ không nên dần dần ở nhà với vợ con. Họ hay mời mình nói chuyện nhưng đều từ chối.

Trong các buổi họp mặt của ông Jack Fullerton thì ông ta đều cấm, không cho ai đứng lên quảng cáo bán, dụ những người tham dự hùn hạp đầu tư. Trước khi bắt đầu, ông đều nhắc nhở người tham dự là phải cẩn trọng, trước khi đầu tư vì trong buổi họp có người tốt và người xấu và có gì thì ông ta không chịu trách nhiệm. Ông Fullerton thuộc loại người làm rồi mới nói, khác với những người nói nhưng không có làm. Ngày nay ông ta có độ 20 căn nhà cho thuê. Số này thì nhiều hơn những người đã làm.

Ơ Hoa Kỳ, khi đi học, thầy giáo dạy phải đeo đuổi giấc mơ của mình nhưng rồi sau 15, 20, 40 năm đi làm, bị đuổi lên đuổi xuống, con người bổng thất vọng về con đường thăng tiến công ăn việc làm hay khi gần về hưu thì bắt đầu nghĩ đến tài chánh trong vòng 20,30 năm sau khi nghỉ hưu thì quá ít nên họ bắt đầu tìm cách đầu tư, ăn lời nhanh chóng, mong chóng giàu để về hưu , đi du lịch đây đó. Đó là nghịch ký của sự làm giàu, vì rất cần thời gian.

Khi mình mới vào nghề, ông Jack Fullerton nói là cứ mỗi năm, ráng mua một căn nhà cho thuê thì 10 năm nữa, cuộc đời mày sẽ thay đổi như tao. Mình thuộc loại ngu lâu dốt nhiều nên tin và thực hiện chương trình của ông ta chỉ cho mình. Ngày nay nhìn lại thì những người nghe lời ông Fullerton, tương đối đều không lo về hưu.

Trên diễn đàn và Facebook, hôm qua có người chửi mấy người thấy tên bị bắt, dụ dỗ người dại khờ mà không lên tiếng, đến khi họ lên tiếng thì đám này chửi bới thoá mạ họ. Nay họ đòi mấy người chửi mắng họ xin lỗi trên Facebook hay diễn đàn. Mình đi mấy buổi họp mặt này nhưng sau vài lần thấy toàn những tên mình mới thấy hôm nào hỏi mình cách mua nhà ra sao, nay mở lớp dạy thiên hạ cách mua bán nhà. Từ đó mình cũng trốn luôn, không tham dự nữa.

Đi nghe tên này nói chuyện thì cứ mỗi tháng hắn kêu mới mua thêm 50 căn hộ, tháng sau 100 căn hộ ở tiểu bang Utah rồi thiên hạ vổ tay khiến mình cũng trố mắt. Tưởng tượng có 50, 100 người thuê nhà, đó là công việc toàn thời gian thì lấy đâu mà đi tìm mua nhà nhất là mua nhà ở tiểu bang cách cali 8,9 tiếng lái xe.

Mình biết một số người mua nhà rẻ sửa chữa rồi bán lại, người Mỹ gọi là flipping. Mấy người này mua bán mỗi năm mua từ 10 căn cho tới 200 căn nhưng cực lắm mà đâu phải căn nào cũng lời. Có căn lời to có căn bị lỗ vì bán không kịp mà phải trả tiền lời cho số tiền mượn private lenders lên đến 12%. Do đó mình chỉ kiếm một căn mua cho thuê là khỏe. Có một năm để kiếm nên cũng dễ dàng còn những tên flipper, phải marketing, mua bán đủ trò.

Nhớ trong cuốn Rich Dad Poor Dad, ông Kiroyaki kể là ông ta đi xem mấy trăm chung cư mỗi tuần rồi mới mua. Bố láo! Xem xét một căn hộ là oải rồi, hư hao ra sao, ống nước ống gaz,... Đây ông ta xem mấy trăm căn hàng tuần. Có nhiều tên dạy, quảng cáo trên truyền hình nhưng chưa bao giờ mua nhà. Khi địa ốc lên thì họ dạy mua nhà, khi địa ốc xuống thì thiên hạ mua cổ phiếu thì họ đi dạy trading thị trường chứng khoán rồi bị ở tù. Bú xua la mua.

Trên báo người Việt có đăng một trường hợp, một bà di dân qua từ Việt Nam, lấy chồng mỹ gốc Việt, mua một căn hộ, nhờ một tên mới đậu bằng chuyên gia địa ốc, đứng ra mua dùm. Sớ rớ ra sao, không qua một công ty Escrow nên đóng tiền mặt hết mà nhà vẫn chưa thuộc về bà ta. Công ty escrow là một đệ tam nhân, có bằng và bảo hiểm được người bán và mua, trả tiền cho họ để xem xét giấy tờ rồi khi chuyển tiền thì họ đứng ra lấy rồi khi nhận được tiền thì họ sẽ record chuyễn nhượng cái nhà trước rồi trả tiền cho người bán. Đám này cũng lạng quạng vớt tiền của người mua rồi bỏ chạy nên cần phải kiếm người mình tin tưởng lâu năm.

Trong cộng đồng người Việt mình thấy các văn phòng địa ốc thường làm thêm nhiệm vụ đệ tam nhân này nhưng mình không bao giờ dùng. Khi mua nhà mình cũng ra điều kiện là người bán sử dụng công ty escrow do mình chỉ định vì bà mỹ này mình biết nên có gì hơi là lạ là bà ta cho mình biết ngay. Nếu dùng escrow của người khác thì bù trớt. Ai đòi dùng escrow của họ thì mình nói họ, mình trả tiền phần họ luôn là xong om. Mình thà trả tiền cho người bán còn hơn là có những sử cố tốn tiền sau này.

Không phải để tự tâng bốc nhưng kinh nghiệp về địa ốc của mình khá hơn những tay có bằng địa ốc 20,30 năm. Lý do là mình cũng có đậu bằng nhưng không xài, học để hiểu rồi quăn đi. Lý do là nếu có bằng địa ốc thì mình không mua nhà với giá rẻ được. Sẽ bị người bán kiện ra toà. Khi có bằng là đồng nghĩa với từ chuyên gia, mà chuyên gia thì phải bắt buộc nói giá thị trường cho người bán.

Nghe kể có một tên có bằng hành nghề buôn bán địa ốc, kiếm được căn nhà rẻ kêu thằng em mua, sau đó sang nhượng lại cho hắn, bị người bán khám phá ra, toà lấy căn nhà trả lại cho người bán, mất bằng. Đa số tin rằng muốn mua nhà rẻ là phải có bằng địa ốc nhưng trên thực tế, mua nhà rẻ nếu có người mách cho mình. Nhà rẻ thì ai cũng nhảy vào mua, chớ làm gì đến tay mình.

Trên đài truyền hình có chương trình Pawn Stars mà mình thường coi khi xưa để học cách thương lượng. Thiên hạ đem đồ vô tiệm cầm đồ ở Las Vegas, rồi khi nói giá họ muốn bán thì mấy tên đứng quầy đều phải nói theo họ, giá trị của đồ vật này khoảng bao nhiêu. Họ nói lên giá trị của vật không phải họ lương thiện nhưng vì theo luật, họ là chuyên gia còn người sở hữu món đồ không biết. Rồi sau đó họ thương lượng để dìm giá để mua. Do đó khi mua nhà mình đều để người bán viết giấy tờ vì mình không rành tiếng anh. Mảze in Việt Nam.

Mình mua 5 căn nhà trên 5.45 mẫu đất, chủ cho mượn tiền lại, có khả năng lời gấp 3, mình điền trong cái offer là "Simple 4% interest Only" nhưng tên đại diện mua cho mình không hiểu dù đã có tay nghề 30 năm. Lý do là "Simple" là nếu mình trả trể thì không bị lãi kép (compound). Mượn nợ nhà bank, họ đều cho mình tới ngày 15 của tháng để trả nhưng trong 15 ngày đó, tiền lời đáng lẻ phải trả ngày mồng 1, vẫn compound thêm 15 ngày thì số tiền trả càng nhiều hơn. Nếu tính trong 30 năm thì có lẻ mình phải trả thêm độ một năm tiền lời.

Lâu lâu có cái deal nào thì mình gọi hỏi ông Rich Dad của mình hay ông Jack Fullerton để hỏi ý kiến của họ, có nên mua hay không. Ngoài ra lâu lâu cũng có những tên mới vô nghề nhưng được nghe ai nói đến mình, gọi mình hỏi thăm, xin ý kiến có nên mua hay không. Thông thường mình khuyên không nên mua vì những cái deal mà họ hỏi mình đều u đầu và chảy máu.

Thí dụ: họ nói có căn nhà giá thị trường $500,000, mà giá bán chỉ có $400,000, chỉ cần sửa chữa chút chút sơn phết lại tốn $20,000, lời $80,000 thì mình kêu đừng đụng tới. Có người nghe cũng có người không. Lý do không nên mua là khi bán, mình phải trả tiền huê hồng 6%, thêm 3% tiền sang nhượng, mua bảo hiểm title nhất là khi mua, mình cũng phải trả ít nhất tiền sang nhượng 1%, tổng cộng tiền sang nhượng mua bán là 10%.

Sửa chữa và tiền lời mượn tiền của private lender lúc nào cũng tính 10% giá bán, coi như đi đứt 20%. Nếu mình mua sửa rồi bán là coi như đi đong 20% giá trị của căn nhà khi bán. Căn nhà trị giá $500,000 thì coi như $100,000 đi đong. Một thương vụ như vậy nhanh lắm cũng mất 6-9 tháng nên phải lời ít ra 10%. Do đó khi mua đi bán lại thì phải mua giá tối thiểu là 70% giá thị trường. Lỡ bán không kịp hay sửa chữa tốn hơn thì không lời.

Cái khó là khi con người vào tuổi xế chiều thì thời gian không còn bao nhiêu nên họ không có chữ Nhẫn, nên thường bị dụ đầu tư vào những chương trình do những tên ma đầu và rốt cuộc tiền mất tật mang. Tại sao già đầu mà lại bị lừa? Vì lòng tham vô đáy của con người.

Nếu có cái deal tốt thì mình mua một mình, chớ tại sao lại kêu gọi người khác hùn hạp. Người ta khuyên là không bao giờ dùng tất cả tài sản để đầu tư vào một việc. Tối đa là 20% tài sản của mình vì đầu tư lúc nào cũng có cái rũi trong đó. Có chương trình American Greed, nói về những vụ lừa kinh hoàng mà tại sao những người lớn tuổi vẫn bị lừa. Có lần mình coi xong thì giật mình, họ phỏng vấn một ông mà mình có mua hai cuốn sách của ông ta viết về mua mobile home, có lời nhiều hơn là mua nhà. Mình lười nên sau hai phi vụ lời 100% dù không bỏ vốn một xu nên chỉ đi kiếm nhà. Ông này kể, sau khi nói chuyện với tên luật sư, bị bắt về tội lường gạt, ông ta ký cái ngân phiếu $500,000 để cho mượn tiền rồi sau một năm mất hết.

Không ai giữ tiền của mình đảm bảo bằng chính mình do đó phải chịu khó học tập thêm về tài chánh còn không thì bắt con vợ hay thằng chồng đi học mấy cái này. Cái khó là kiếm đúng thầy vì giang hồ nhiều người gia manh. Ông Robert Kiyosaki viết cuốn sách "rich dad, poor dad", cách đây 25 năm mà hàng ngày mình thấy ông ta quảng cáo dụ người ta đi học cách làm giàu của ông ta. Nếu ông ta thành công như ông ta nói thì tại sao 25 năm qua vẫn tiếp tục quảng cáo để dạy kiếm tiền. Mỗi tuần phải bay đi xa, ăn ngủ khách sạn, xa vợ con. Đó là hình ảnh giàu sang của ông ta.

Cuốn sách của ông ta là cơ bản cho một người muốn hiểu về tài chánh vì dễ đọc. Ông ta bựa ra ông Rich Dad giàu để giải thích lý do tại sao người nghèo và người giàu vì họ không học những cơ bản về tài chánh nhưng không có nghĩa phải bỏ ra $50,000 để trả cho thợ dạy của ông ta trong vòng một tuần sau đó bị dụ thêm chương trình mentorship.

Có lần ông ta hợp tác với Donald Trump để mở lớp dạy làm giàu qua Trump University, sau đó bị tai tiếng nên bỏ rồi bị phá sản khi bị kiện bởi đồng tác giả cuốn sách rich dad poor dad. Nếu ông ta thành công thì đâu có thì giờ đi quảng cáo, dạy thiên hạ lấy tiền. Thiên hạ với lòng tham, muốn giàu ngay nên bỏ mấy chục ngàn đi học một tuần.

Cứ tưởng tượng bỏ 12 năm học tiểu học và trung học rồi 6 năm đại học để lấy bằng Master để đi làm kiếm tiền. Nay bổng dưng chỉ học một tuần ở đại học Trump là trở thành triệu phú. Chuyện lạ lùng! Nhưng người ta vẫn tin.

Kiến thức mình có ngày hôm nay là phải đi học ban đêm, cuối tuần, đọc sách thêm và trải qua nhiều phi vụ từ 25 năm qua. Có lẻ mấy tên quen nói có ý tưởng làm giàu nhanh chóng bằng dụ dỗ người nhẹ dạ theo học làm giàu.

Mình dự định sẽ đi dự mấy buổi họp trong vùng để phản biện những gì mấy tên kiếm người ngây thơ, nạp tiền cho họ. Biết đâu sẽ giúp vài người không bị mất tiền thay vì không tham dự như xưa. Nghe kể có vài người mình từng gặp mặt, mới vào nghề, hay hỏi mình bị tên này vớt hết tiền. Họ chưa bao giờ mua nhà hay biết thương lượng trực tiếp với chủ nhà nên cuối cùng đem tiền đưa cho tên này mua và quản lý dùm ở Utah. Tên này lấy tiền dẫn vợ con đi chơi nay vô tù.

Nhs