Showing posts with label Chốn cũ người xưa Đàlạt. Show all posts
Showing posts with label Chốn cũ người xưa Đàlạt. Show all posts

Henry Kissinger, tội đồ chiến tranh

 



Henry Kissinger, tội đồ chiến tranh


Mình đọc cuốn “the trial of Henry Kissinger “, của Christopher Hitchens, phát hành khá lâu trước khi ông Kissinger qua đời năm ngoái. Tác giả cho biết Kissinger là người đã bán đứng miền nam Việt Nam và nhiều quốc gia khác, cần phải đưa ra toà án. Mình có đọc mấy cuốn sách của ông này viết, tự xem mình là nhà ngoại giao Klemens von Metternich của thế kỷ 20. Ông ta có viết cuốn sách về hai ngoại trưởng danh tiếng của Âu châu khi xưa; Metternich của Áo quốc và Charles-Maurice de Tayllerand của Pháp quốc. 


Theo tác giả thì ông Kissinger đã mưu đồ vì lợi ích cá nhân đã tìm cách phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình được khởi đầu để chấm dứt Chiến tranh Việt Nam. Năm 1968, sau một thập kỷ tham chiến tại Việt Nam, tổng công kích Mậu Thân đã khiến người Mỹ thấy sự thật về chiến tranh khi các hình ảnh chiến tranh, lần đầu tiên được truyền hình tại Hoa Kỳ. Người Mỹ kinh hãi khi thấy những hình ảnh với những bom đạn nổ khắp nơi. Hoa Kỳ đã kiệt sức vì cuộc chiến quá lâu và chính trị trong nước chia rẽ. Đã có những cuộc bạo loạn và phản đối sự tham gia chiến tranh, và Tổng thống, đảng viên Dân chủ Lyndon B. Johnson, đã mất ủng hộ của dân chúng khi xác của binh sĩ Mỹ được chở về trên 52,000. Do đó, tổng thống Johnson đã cố gắng và đàm phán một thỏa thuận giữa Bắc Việt và các đồng minh Nam Việt Nam nhằm chấm dứt chiến tranh. 


Với mục đích đó, Kissinger đã được cử, đảm nhiệm giúp thiết lập các cuộc đàm phán hòa bình ở Paris mà người Việt chúng ta hay gọi những vụ đi đêm. Lâu rồi mình có đọc một bài viết nói về Kissinger hay chính ông ta kể về gặp đại diện của Hà Nội tại một căn nhà ở ngoại ô Paris, Saint Cloud. Nếu các cuộc đàm phán thành công, chiến tranh có thể đã kết thúc ở thời điểm đó. Tuy nhiên, rất có thể Henry Kissinger, đã phá đám khiến cuộc hòa đàm đi đêm đã thất bại. Vào thời điểm đó, Kissinger đang làm việc như một chuyên gia về Việt Nam cho nhóm đàm phán Hoa Kỳ. Nhưng mặc dù ông ấy đang làm việc cho chính quyền của Johnson, Kissinger cũng đã bí mật làm việc với đối thủ chính trị của Johnson, thuộc đảng Cộng hòa, ông Richard Nixon. Trong các cuộc đàm phán, Kissinger đã cung cấp cho Nixon thông tin nội bộ về tiến triển của các cuộc nói chuyện. Hy vọng của ông ta là nếu các cuộc đàm phán thất bại, Nixon sẽ có cơ hội mạnh mẽ để đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo. Như chúng ta biết ông Nixon đã cho người vào văn phòng tranh cử của Đảng Dân Chủ, gây ra cuộc điều tra Watergate, khiến ông ta phải từ chức. 


Sự phá hoại của Kissinger đã giúp các cuộc đàm phán hòa bình thất bại và Nixon đắc cử và ông Johnson bỏ cuộc không tái ứng cử tổng thống. Nhờ tin tức của Kissinger, Nixon đã có thể thuyết phục lãnh đạo miền Nam Việt Nam rằng ông ta có thể tìm thỏa thuận tốt hơn đảng Dân chủ. Vì vậy, Việt Nam Cộng Hoà đã rút khỏi các cuộc đàm phán chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. 


Theo ông Hoàng đức Nhã thì một tướng ở vùng I, gọi điện cho ông ta, cho ông ta biết đã tìm thấy một số tài liệu trên một xác chết của bộ đội trong khi đó mình đọc tài liệu của CIA đã được giãi mật thì điệp viên X92 của Việt Nam Cộng Hoà đã báo cáo nên ông Thiệu tức giận, không chịu chấp nhận sự nhượng bộ của Hoa Kỳ. Sự thất bại của các cuộc đàm phán đã giúp cho Nixon đắc cử, và bổ nhiệm cố vấn an ninh quốc gia của ông, Henry Kissinger. Do mưu cầu lợi ích cá nhân của Kissinger, chiến tranh Việt Nam đã hoành hành thêm bảy năm nữa, cướp đi sinh mạng của hàng trăm nghìn người việt hai bên chiến tuyến. Sau 75, lại có bao nhiêu người chết trong trại cải tạo và trên đường vượt biển tìm tự do. (Tuy nhiên, tôi đã nhận được một tin báo bất ngờ về những gì Tiến sĩ Kissinger định thảo luận với chúng tôi. Hai ngày trước khi Kissinger đến, tỉnh trưởng Quảng tín (một tỉnh nhỏ phía nam Đà nẵng) gọi cho tôi với một tin nghiêm trọng về một tài liệu được tìm thấy trên thân thể một người lính Bắc Việt đã tử thương. Tài liệu này hướng dẫn cho quân đội Bắc Việt Nam đang hoạt động ở miền Nam về cách chuẩn bị cho một cuộc ngừng bắn sắp xảy ra và việc thành lập một chính phủ liên hiệp ở miền Nam Việt Nam. Tôi lập tức đến gặp Tổng thống Thiệu tại dinh của ông ấy để báo cáo về biến cố đầy kịch tính này.) theo ông Hoàng Đức Nhã kể.


Kissinger đã tham gia vào các hoạt động quân sự trên khắp Việt Nam dẫn đến cái chết của hàng nghìn thường dân. Henry Kissinger đã giúp kéo dài Chiến tranh Việt Nam bằng cách phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình ở Paris. Trong vai trò cố vấn an ninh quốc gia, Kissinger đã tham gia rất nhiều vào việc lập kế hoạch cho hai chiến lược quân sự khổng lồ, Chiến dịch Speedy Express và Chiến dịch Menu, cả hai đều có thể được mô tả là tội ác chiến tranh. 


Trước hết, Chiến dịch Speedy Express cố tình nhắm vào thường dân. Nhiệm vụ này đã sử dụng quân đội và không quân để dọn sạch quân địch ở đồng bằng sông Cửu Long ở miền nam Việt Nam. Sau đó, người Mỹ chỉ tìm thấy 748 vũ khí của Việt Cộng, và khoảng 11.000 người Việt Nam đã chết trong chiến dịch. Dựa theo con số thì 15 binh sĩ đối phương dùng chung một khẩu súng AK. Ra trận mà chỉ một thằng có súng còn mấy tên kia đợi khi tên có súng bị bắn chết mới đến phiên mình.  


Người ta cho rằng nhiều người trong số những người thiệt mạng là thường dân. Thậm chí còn lập luận rằng số lượng lớn thương vong dân sự là một nỗ lực có chủ ý để tăng số lượng thi thể và khuất phục khu vực. Tương tự ngày nay ở Gaza, các trí thức Tây phương cho rằng Do Thái đang thi hành chính sách diệt chủng người Palestine. Ai buồn đời thì Google đọc thêm. Chiến dịch Speedy Express là một chiến dịch quân sự do Quân đội Hoa Kỳ tiến hành trong Chiến tranh Việt Nam, từ tháng 12 năm 1968 đến tháng 5 năm 1969. Chiến dịch diễn ra tại Đồng bằng sông Cửu Long, miền Nam Việt Nam, với mục tiêu tiêu diệt lực lượng của Việt Cộng trong khu vực.


Chiến dịch Speedy Express nhằm mục đích giảm thiểu sự hiện diện và hoạt động của VC trong vùng đồng bằng sông Cửu Long. Tiêu diệt hoặc bắt giữ lực lượng VC, phá hủy các cơ sở hạ tầng của VC, và thiết lập an ninh trong khu vực.


Chiến dịch được thực hiện bởi Lữ đoàn 9 Bộ binh, dưới sự chỉ huy của Thiếu tướng Julian Ewell. Quân đội Hoa Kỳ sử dụng một loạt các biện pháp chiến thuật bao gồm tuần tra bộ binh, đột kích bằng trực thăng, và các cuộc không kích để tấn công các căn cứ và làng mạc bị nghi ngờ là nơi trú ẩn của VC.


Theo báo cáo chính thức của quân đội Mỹ, chiến dịch đã tiêu diệt hơn 10.000 lính VC và bắt giữ nhiều tù binh. Tuy nhiên, số liệu này đã bị nghi ngờ và gây tranh cãi. Chiến dịch đã gây ra nhiều tổn thất cho dân thường, với nhiều cáo buộc về việc quân đội Mỹ giết hại thường dân vô tội. Các cuộc điều tra sau chiến tranh cho thấy có thể hàng nghìn dân thường đã bị giết trong các cuộc tấn công của quân đội Mỹ. Điều này đã dẫn đến các cuộc điều tra và tranh cãi về chiến thuật "đếm xác" (body count) được sử dụng để đo lường hiệu quả của chiến dịch.


Mặc dù gây ra tổn thất lớn cho VC, chiến dịch Speedy Express cũng gây ra thiệt hại nghiêm trọng về danh tiếng và đạo đức của quân đội Mỹ. Chiến dịch đã gây ra sự phẫn nộ và chỉ trích từ phía công luận Mỹ và quốc tế, góp phần làm suy giảm sự ủng hộ cho cuộc chiến tranh Việt Nam tại Mỹ. Chiến dịch Speedy Express đã được ghi chép trong nhiều tài liệu và báo cáo quân sự, cũng như trong các nghiên cứu và sách về Chiến tranh Việt Nam.


Chiến dịch Speedy Express là một ví dụ tiêu biểu cho những phức tạp và bi kịch của Chiến tranh Việt Nam, với những hệ lụy sâu rộng về mặt nhân đạo và chính trị. Mình chỉ tóm tắt cuốn sách. Ai buồn đời thì kiếm sách mà đọc.


Sau đó là Chiến dịch Menu, nơi Hoa Kỳ vi phạm tính trung lập của hai quốc gia và giết chết nhiều thường dân vô tội. Trong Chiến dịch Menu, những đợt máy bay ném bom B-52 lớn đã bắn phá các mục tiêu ở các nước láng giềng của Việt Nam, Campuchia và Lào. Nhưng cả hai quốc gia này đều không có tuyên chiến với Hoa Kỳ, vì vậy Hoa Kỳ đã vi phạm luật pháp quốc tế bằng cách tấn công họ. Hơn nữa, việc tấn công các mục tiêu từ trên không với các pháo đài B-52 không thể tránh được thương vong cho dân thường. Các máy bay bay quá cao để xác định xem các mục tiêu là quân sự hay dân sự, vì vậy chúng chỉ đơn giản là ném bom thảm mà không đo chính xác nơi bom sẽ hạ cánh. Kết quả của các chiến dịch ném bom kéo dài, khoảng 350.000 thường dân đã chết ở Lào và 600.000 ở Campuchia. Kinh


Mình mò trên mạng thêm tài liệu về vụ này. Dạo ấy mình còn bé nên không nhớ hay hiểu, mới học đâu 4ème, có nghe nói về người cao miên cáp duồn người Việt bên đó nên Việt Nam Cộng Hoà lấy cớ cứu người Việt sinh tại Campuchia nên đem quân qua bảo vệ người Việt. Biết đâu, người Mỹ kêu Lon Nol, ra tay cáp duồn để có cớ cho lính tràn qua biên giới. Tương tự ngày nay, Putin kêu Hamas tấn công DO Thái, khiến Hoa Kỳ phải giúp Do Thái, một mặt phải giúp Ukraine. Cuối cùng phải đi đến thỏa hiệp cho cuộc chiến tại Ukraine.


Khi Bắc việt tấn công miền nam họ không tràn qua cầu Hiền Lương nhưng sử dụng con đường mòn hồ chí minh tiếp tế đạn dược quân sự cho lính của họ tại miền nam. Con đường mòn này đi qua hai nước láng giềng là cao miên và Lào. Lính của họ lúc đầu cứ núp bên biên giới hai xứ này rồi lâu lâu chạy qua biên giới tấn công tập kích các đồn biên phòng như các trận Ben Het ở vùng Tam biên. Có lẻ vì vậy Nixon cho quân đội Mỹ và Việt Nam Cộng Hoà đánh qua biên giới. Nghe kể ông tướng Đổ Cao Trí đánh qua Cao Miên thấy Việt Cộng rút nên tiến thêm vào sâu lòng địch thì người Mỹ kêu về vì sợ quốc tế lên án nên máy bay ông ta được ai đó làm nổ trên trời. Dịp may để đánh luôn qua Hạ Lào nhưng chần chờ để rồi bị Việt Cộng phòng thủ khi Lam Sơn 719 khởi đầu. 


Một trong những hồi ký của ông Kissinger mà mình đọc, có nói đến ông Hoàng Đức Nhã. Dạo ấy là cố vấn cho ông Thiệu. Ông ta cho biết ông Nhã rất thông minh. Ông ta hứa sẽ giới thiệu cho ông Nhã những người đẹp nổi tiếng trên thế giới này nọ, ông Nhã rút túi ra cuốn sổ đưa cho ông ta số điện thoại những người mà ông Kissinger muốn giới thiệu cho ông ta. Nếu mình không lầm ông Hoàng đức Nhã là cựu học sinh Yersin Đà Lạt, du học bên Mỹ rồi về. Nghe nói các cố vấn của ông Thiệu dạo ấy, toàn là dân học bên Pháp về, chỉ có ông ta tốt nghiệp bên Mỹ về nhưng cũng là dân cựu trường Tây.


Hôm trước, có ai gửi cho mình cuộc phỏng vấn của nhà báo Đinh Quang Anh Thái với ông Hoàng Đức Nhã. Mình có gọi cho anh Thái và được biết ông Nhã còn khoẻ. Để hôm nào mình kể lại cuộc phỏng vấn vì ông ta sang Mỹ năm 75 nhưng rất thành công. Rất ít người đã từng nắm quyền trong chính phủ Việt Nam Cộng Hoà, sau 75 thành công ở hải ngoại như ông này. Ông ta làm lớn trong các công ty Mỹ và sau đó thành lập công ty riêng cho mình. Lúc đầu đi bán tạp hoá. Để hôm nào mình kể về ông Hoàng đức Nhã mà khi xưa, xem phim thời sự, thấy phóng viên ngoại quốc hỏi ông ta bằng anh ngữ, ông ta trả lời tiếng Mỹ nhanh như gió trong khi mình học Hội Việt Mỹ nô xì bít in-gò nít. Chán Mớ Đời 


Theo tài liệu đọc về vụ Kissinger nói về ông Hoàng Đức Nhã, xin tóm tắc như sau. Henry Kissinger, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Richard Nixon, đã có những quan điểm và hành động gây tranh cãi đối với chính quyền Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) trong giai đoạn cuối của Chiến tranh Việt Nam. Ông Hoàng Đức Nhã, một nhân vật quan trọng trong chính quyền VNCH và là Bí thư của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, đã có những nhận xét về Kissinger.


Hoàng Đức Nhã cho rằng Kissinger đã thương thuyết một hiệp định rất tai hại cho VNCH mà không chú ý đến các ước vọng của miền Nam Việt Nam. Ông Nhã mô tả Kissinger là người chỉ thực thi những gì ông ta cho là đúng, không quan tâm đến ý kiến của phía VNCH. Điều này thể hiện rõ qua các cuộc gặp gỡ và thương thuyết tại Paris, nơi Kissinger đã chấp nhận những điều kiện có lợi cho Hà Nội mà không tham khảo đầy đủ ý kiến của chính quyền Sài Gòn. Mỹ đã bỏ rơi Việt Nam Cộng Hòa như thế nào. 


Xem Phạm Trần phỏng vấn ông Hoàng Đức Nhã (https://vietbao.com/a317637/my-da-bo-roi-viet-nam-cong-hoa-nhu-the-nao-pham-tran-phong-van-ong-hoang-duc-nha). “Mình là ván cờ họ thí để đi ván cờ khác”- Ông Hoàng Đức Nhã nhìn lại biến cố 30/4 – TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU VIỆT MỸ](https://usvietnam.uoregon.edu/minh-la-van-co-ho-thi-de-di-van-co-khac-hoang-duc-nha-nhin-lai-bien-co-30-4/).

Hòa đàm Paris, phái đoàn Hà Nội được Việt kiều tại Pháp giúp đỡ. Mình nghe nói là có ông thần nào của phái đoàn Việt Nam Cộng Hoà, đêm Bồ nhí sang du hí, và cô này là gián điệp của Hà Nội. Cô này rất nổi tiếng ở miền nam, miễn nêu tên.

Ông Nhã cũng nhấn mạnh rằng Tổng thống Thiệu và ông đã gặp rất nhiều áp lực từ phía Mỹ, đặc biệt là trong các cuộc đàm phán vào tháng 10 năm 1972. Khi Kissinger không thể thuyết phục ông Thiệu chấp nhận các điều kiện của hiệp định, ông đã nhờ đến Tướng Alexander Haig để tiếp tục gây áp lực, thậm chí đe dọa "sẽ sử dụng các biện pháp rất tàn bạo" nếu Thiệu không đồng ý. Đoán là giết như hai anh em ông Diệm, Salvador Allende,…


Ngoài ra, các nhà nghiên cứu và cựu quan chức Mỹ cũng có chỉ trích về vai trò của Kissinger trong các hiệp định hòa bình với Bắc Việt Nam. Nhiều người cho rằng Kissinger chỉ quan tâm đến việc đạt được một hiệp định mà không chú ý đến hậu quả lâu dài, miễn là sự sụp đổ của Nam Việt Nam không xảy ra quá gần thời điểm ký kết để tránh bị đổ lỗi. Khoảng 18-2 năm.


Ngoài Việt Nam ra Kissinger còn giúp lật đổ các chính phủ do dân bầu lên như ông Salvador Allende ở Chí Lợi, ở Nam Dương , Timor, Bangladesh. Trung Cộng rất yêu thích ông này vì đã giúp họ trở nên một cường quốc. Sau vụ Thiên An Môn, Trung Cộng đã nhờ ông ta nói với các chính phủ Tây phương tiếp tục nuôi dưỡng chế độ. Mình có xem một cuộc phỏng vấn ông ta về Trung Cộng. Ông ta cho biết là không ngờ người Tàu tiến nhanh như vậy. Năm ngoái khi ông ta qua đời, không hiểu sao mình lại vui. (Còn tiếp)


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Bàn phá lưới trị giá tỷ đô la

 Quả phạt đền danh tiếng



Đến hè là có nhiều chương trình thể thao để khiến người dân chăm chú xem tại các quán, hay đi xem, tham dự để không bạo loạn. Tại Hoa Kỳ, con nít được gửi đến các trại huấn luyện thể thao vào mùa hè. Bên Âu châu có Euro2024, ở Mỹ châu thì có Copa del America tại Hoa Kỳ. Ngoài ra tháng 8 sẽ có thế vận hội tại Paris. Xem truyền hình thấy các cổ động viên túc cầu mà ớn. Nhớ lần đầu tiên đi xem đá banh tại vận động trường Wembley, 45 năm về trước mà còn sợ, với hooligan la hét bên cạnh.


2 năm nữa giải túc cầu thế giới sẽ được tổ chức chung tại bắc Mỹ, 3 nước tổ chức chung là Gia-nã-đại, Hoa Kỳ và Mễ Tây Cơ. Cứ mỗi lần có giải túc cầu là mình và mấy tên bạn ở Âu châu, cứ nhắn tin nhau khi đội banh của xứ họ đá. Như anh bạn từ Hoà Lan nhắn tin kêu “Holland wieder kaputt” hay anh bạn Bồ Đào Nha rên là cầu thủ già quá khi đội tuyển Georgia thắng đội tuyển Bồ Đào Nha. Ronaldo chỉ chạy lơ ngơ không bờ không bến. Sáng nay thì đội tuyển Ý Đại Lợi đá Chán Mớ Đời khiến mấy tên bạn bên Ý Đại Lợi cứ fanculo mệt thở. Khi xưa, ai mà đụng đội tuyển italia là sợ, nay nước nhỏ xíu bên cạnh, chả sợ gì cả, đá lọt 2-0. Có thể còn ghi thêm.

Cầu thủ Antonin Panenka của xứ Tiệp Khắc khi xưa, nay ông ta sống ở Prague, xem như công dân Tiệp.

Trên Paramount + có cuốn phim tài liệu nói về bàn thắng trị giá 1 tỷ đô la khi một cầu thủ Mỹ, gốc Ý Đại Lợi, tên hơi dài dòng, đá lọt giúp Hoa Kỳ đoạt vé thi đấu giải túc cầu thế giới, giúp môn túc cầu được phát triển nhanh chóng tại xứ này. Ngày nay, có rất nhiều cầu thủ Mỹ đá cho các đội tuyển lớn tại Âu châu.

Nhớ lần đầu tiên xem trực tiếp qua truyền hình màu giải túc cầu Âu châu lần đầu năm 1976. Giải túc cầu thế giới năm 1974 được tổ chức tại Tây Đức, mình ở Việt Nam, có xem mấy trận đá do đài truyền hình Tây đức cho đài Sàigòn mượn phát hình. Hình ảnh đen trắng mờ vì đài truyền hình tiếp vận lên Đà Lạt, rất xa nên hình ảnh không rõ lắm. Mình nghe nói đến Johann Cruiff, Beckenbauer,Johnny Rep,… chớ chưa xem họ đá lần nào. Sau này, sang Pháp, cứ đến trung tâm văn hoá Pompidou, xem lại trận đá Tây đức và Hoa Lan. 

Hè năm 1976, mình đi làm hè tại ngân hàng. Về là ghé ra đại lộ Champs elysees, đến tiệm Locatel, cho mướn máy truyền hình, coi cọp ngoài đường mấy trận đá. Trận chung kết giữa Tây Đức và Tiệp Khắc rất ấn tượng. Mới từ Việt Nam sang nên mình ủng hộ Tây Đức còn Tiệp Khắc là thuộc khối cộng sản thì không ưa. Điểm mình nhớ đời là cú phạt đền của cầu thủ Antonin Panenka của Tiệp Khắc rất lạ lùng. Ông ta chạy ào ào rồi đá nhẹ nhàng vào khung thành trong khi thủ môn Sepp Maier được xem là thủ môn số một thế giới đã bay xuống đất. Từ đó ai đá phạt đền nhẹ nhàng vào khung thành, người ta gọi cú phạt đền Panenka.

Panenka, là trung vệ, chơi cho đội Bohemians của Prague. Ông ta đã khoác áo đội tuyển quốc gia 59 lần, tung lưới 17 lần. Ông này kể là sau khi tập dợt với đội bóng Bohemians, ông ta và thủ môn cá độ về đá phạt đền. Ông Panenka phải đá lọt hết 5 lần trong khi thủ môn chỉ cần đỡ được một cú sút. Ai thua thì trả tiền bao uống bia.

Ông Panenka kể trong một phim tài liệu, phỏng vấn mà mình xem lâu rồi. Ông ta cho biết là cứ thua và phải bao thủ môn uống bia Hoài nên Chán Mớ Đời . Khi thua Hoài, bị vợ chửi thì ông ta đột phá tư duy là khi ông ta chạy lại quả banh để sút thì thủ môn đợi đến giây phút cuối mới quyết định nhảy qua trái hay phải. Nếu vậy ông ta cứ đá banh vào giữa khung thành. Cách đá này khiến thủ môn chới với và đã khiến ông ta phải bao ông Panenka uống bia.

Khi được uống bia Hoài thì ông Panenka chợt suy nghĩ là sao không nghiên cứu kỹ thêm về kỹ thuật đá phạt đền. Sau đó trong suốt hai năm, ông ta thử tại các trận đấu địa phương. Mỗi lần như vậy ông ta đều đá thủng lưới khiến ở Tiệp Khắc, ai cũng biết cách đá luân lưu của ông ta.

Tại Tây Âu thì không ai để ý đến túc cầu Tiệp khắc, các huấn luyện viên ở Tây Âu, không biết về kỹ thuật đá phạt đền của ông ta, để báo cho Sepp Maier, thủ môn của đội tuyển Tây đức trước trận chung kết. Đội Tiệp Khắc dẫn đầu 2-0, rồi Tây Đức gỡ đều 2-2. Và cuối cùng phải đá luân lưu. Dạo ấy chưa có màn đá luân lưu, nếu huề thì đá lại tỏng 3 ngày. Nhưng dạo đó thì gia đình các cầu thủ Tây đức đã đặt chỗ đi nghỉ hè rồi, không ngờ lại được vào chung kết nên họ bàn tính với đội tuyển Tiệp Khắc là đá luân lưu. Đội tuyển Tiệp Khắc thấy chẳng gì quan trọng, vô được chung kết lần đầu tiên trong lịch sử túc cầu của họ nên chấp thuận.

Mình nhớ ông Uli Hoeness, người hùng của giải vô địch túc cầu 1974, đá trái banh cái vèo bay trên khung thành. Đến phiên ông Panenka đá. Nếu ông ta đá lọt vào thì Tiệp Khắc đoạt giải vô địch. Mình lúc đó chỉ cầu cho tên cộng sản Tiệp khắc đá ra ngoài. Khi thủ môn Tây đức đối diện ông Panenka thì chỉ nghĩ đến lao về phía bên nào theo bản năng và linh tính. Không như sau này thủ môn đội tuyển Đức quốc phải viết trên giấy để trong vớ của mình để nhớ cầu thủ nào hay đá bên trái hay bên phải.

Mình thấy ông Panenka chạy cái vèo rất nhanh như lấy trớn để sút cho mạnh. Ông Maier, thủ môn Tây đức đã bay sang bên trái, bổng nhiên trái banh như một phim chiếu chậm, từ từ bay lên và bay vào giữa khung thành thay vì bên trái hay phải trong khi ông Panenka đã giơ tay lên trời chạy reo mừng dù trái banh chưa bay vào khung thành. Ai nấy cũng buồn vì toàn là dân di dân đứng xem. người Pháp thì mừng rỡ vì người đức thua, do sự thù hận của họ qua những năm tháng đánh nhau. Mình cứ nhớ mãi cú sút phạt đền này hoài. Rất mới lạ mà sau này nhiều người đã bắt chước đá.

Đoạt giải vô địch giúp dân Tiệp khắc vui mừng vì trước đó 8 năm là Mùa Xuân Prague, bao nhiêu xe tăng của Liên Xô đã chạy vào thủ đô của xứ này, chấm dứt mọi cải tổ của chế độ cộng sản.

Bức tường John Lennon

Vấn đề là cách đá phạt đền của ông Panenka, không giống ai khiến ông ta trở thành cái điểm chú ý của mọi người, đám đông nhưng khiến bộ chính trị cũng phải quan tâm đến ông ta. Nếu ai đi viếng Prague, sẽ thấy khi đi ngang chiếc cầu danh tiếng để lên cái lâu đài trên đồi, sẽ thấy một bức tường bên đường, có vẽ hình các bang nhạc như Beatles,… dân địa phương gọi là bức tường John Lennon. Trước giải Euro 76, công an Tiệp khắc đã vây bắt các ban nhạc rock, với tóc dài bú xua la mua hippie ýe ýe thời đó. Vì sợ sẽ trở thành cuộc cách mạng nên công an phải dẹp trước.

Mùa Xuân Prague năm 1968, có đến 4,500 chiến xa Liên Xô xâm phạm lãnh thổ Tiệp khắc nên cú đá phạt đền của ông Panenka không chính thống khiến công an chính trị tò mò, cho đây là một dấu hiệu phản kháng, mầm mống chống lại chế độ.

Khi viếng thăm xứ này, mình có đi lại con đường ngày đứng đây nhìn để hiểu thêm về lịch sử của dân tộc này

Ông Panenka cho biết, không ngờ cách đá phạt đền của tôi lại liên quan đến chính trị. Cũng may là tôi đá lọt vào chớ nếu đá ra ngoài chắc có thể bị đưa đi cải tạo. Kinh

Vấn đề là thủ môn Sepp Maier, được xem là số một thế giới, bị ông Panenka đá lọt như trò đùa. Theo truyền thống, người đức rất xem thường người Tiệp khắc. Các nhà báo Tây Âu kêu ông Panenka chọc quê ông Maier khiến ông ta không nói chuyện hay bắt tay ông Panenka trong suốt 35 năm.

Mình nhớ cầu thủ Ý Đại Lợi Andrea Pirlo cũng đá phạt đền kiểu Panenka ở giải Âu châu trước thủ môn Hart của Anh quốc. Ông ta giải thích là thấy ông Hart hăng say, gào hét này nọ nên đá kiểu Panenka. Điểm lạ lùng là ông thủ môn Hart sau trận này hình như bị chấn thương tâm lý nên bắt dỡ, phải đi đá ở các xứ khác vì các đội Anh quốc không mướn. Có nhiều cầu thủ nổi tiếng đá kiểu này như Zidane, Ronaldo,…

Ông Panenka cho biết là rất hãnh diện đã khám phá ra cách đá phạt đền, được mệnh danh tên ông ta nhưng thế giới chỉ nhớ có mỗi cách đá phạt đền của ông còn về sự nghiệp túc cầu thì không ai để ý đến dù ông ta đá rất hay. Dạo viếng Prague, mình định đi kiếm ông ta để chụp hình nhưng tìm không ra địa chỉ, hỏi vòng vòng không ai biết.

Túc cầu nay phát triển rất mạnh tại Hoa Kỳ, được thương mại hoá rất sâu. Một vé tứ kết của Copa America giá trên $1,500. Chung kết chắc còn đắt hơn. Kinh. Hỏi ra thì mấy loại vé của các môn thể thao khác cũng tương tự rất đắt. Mình mới hiểu mấy cầu thủ danh tiếng Âu châu, Nam Mỹ như Messi nay về già đến Hoa Kỳ làm tiền.

Cách đây 15, mình có ông bạn gốc Ai Cập, giáo sư tỏng đại học cộng đồng ở vùng này. Đại học có mua một phòng để xem đá banh của đội Galaxy. Lâu lâu ông ta hú mình đi xem vì không ai xem. Mình đi ké mới khám phá ra nhà giàu họ xem đá banh khá với dân nghèo, la hét, gọi là đi bão. Vào phòng ngồi, có đài truyền hình mỗi góc phòng, có bàn ghế để ăn. Có bồi, đẫy xe đem thức ăn nóng đến, phục vụ cho thiên hạ. Ăn xong muốn ngồi tỏng phòng thì ngồi, còn không thì mở cửa phòng đi ra ghế bên ngoài nhìn xuống sân cỏ xem.

Năm 1989, khi cầu thủ Paul Caligiuri đá lọt lưới, giúp Hoa Kỳ đoạt vé dự giải túc cầu thế giới năm 1990, sau 40 năm vắng bóng đã thay đổi bộ môn túc cầu tại Hoa Kỳ. Người Mỹ gọi môn này là Soccer còn một bóng bầu dục là FOOTball. Điểm đặc biệt là túc cầu nữ của Hoa Kỳ thì phát triển nhanh hơn phái nam. Đoạt giải vô địch thế giới, thế vận hội nhiều lần còn túc cầu nam thì èo ọt nhưng lại có nhiều người đi xem hơn là khi phái nữ đá nên họ đòi lương bổng trả cao hơn, bình đẳng với đội nam.

Vấn đề là Hoa Kỳ là một hợp chủng quốc nên mỗi lần có trận đá banh thì đội tuyển bạn được cổ động viên nhiều hơn nhất là khi đá với đội tuyển Mễ Tây Cơ. Cứ tưởng tượng như đang ở Mexico vì toàn là cờ Mễ. Cầu thủ Mỹ bị huýt gió, chửi bới đủ trò. Sau này thì thấy có cờ Hoa Kỳ nhiều nhiều.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen b

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cha mẹ sinh con, trời phù hộ con

 Cha mẹ sinh con, trời phù hộ 


Hôm nay, gặp ông 8 bolsa, nghe ông ta kể về cuộc đời quân ngủ khiến mình rùng mình. Ông ta kể mới 17 tuổi, đi lính nhảy dù. Chơi quen với ông lính đeo máy truyền tin nên học các ám hiệu để nói chuyện qua máy để Việt Cộng không phát giác. Rồi ông thần truyền tin bị bắn gãy 3 xương sườn, nằm bệnh viện nên chỉ huy giao ông ta trách nhiệm đeo máy truyền tin của trung đội. Theo mình hiểu đeo máy truyền tin là dễ bị bắn chết trước. Ông ta nói đeo máy truyền tin PRC25 phía sau, có ăng ten nên Việt Cộng hay nhắm bắn.


Một lần, đánh qua Cam bốt, chết cũng nhiều nên ông trung đội phó tên Út, giao cho ông 8 bôn sa, canh gác vào 4 giờ sáng. Đang buồn đời bổng nhiên nghe tiếng chân người đạp trên lá cây nên ông ta giật mình, quan sát. Thường thú rừng đi không ngừng còn thám sát của Việt Cộng gây tiếng động thì họ ngừng. Bổng nhiên đâu trái sáng, do lính mình gài ban đêm xung quanh khu đóng quân bật lên, ông ta thấy 2 thám kích Việt Cộng trước mặt đâu 10 thước nên cầm súng bắn được nữa băng đạn thì bị kẹt vì hôm qua đụng trận bắn nhiều quên thông nòng. Ông ta cho biết cái dỡ của M16 so với AK bị rớt xuống bùn vẫn bắn được. Ông ta thấy một tên bị ông ta bắn gục, tên kia cõng lên bỏ chạy về trước. Hú vía. Ông 8 cho biết đó là trời Chúa phù hộ. Băng đạn bị kẹt nên không bắn được ông Việt Cộng kia. Ông kia được Marx Lenin phù hộ nên ông chỉ bắn được nữa băng đạn, cõng đồng đội chạy. Súng không kẹt là lia luôn ông Việt Cộng kia rồi.

Lúc nghe bắn tùm lùm thì đại đội trưởng liên lạc với trung đội trưởng để xem tình hình. Rồi kêu ông trung đội trưởng Tùng lên. Đại đội trưởng hỏi tại sao thằng truyền tin lại cho nó đi gác là thế nào. Nó có mệnh hệ gì thì ai trả lời truyền tin. Ông trung đội trưởng kêu tên trung đội phó giao nhiệm vụ cho ông 8 bolsa nên kêu trung đội phó lên chửi. Trung đội phó kêu lính chết nhiều quá nên cần người canh gác thì bị đại đội trưởng đá vào chân nên căm thù ông 8 bôn sa. Kêu thiếu lính thì ông phải đi gác, còn thằng truyền tin thì phải bảo vệ nó vì sinh mạng của trung đội nằm trong tay nó. Đại đội trưởng ra xem tình hình thì thấy có vết máu của ông Việt Cộng bị bắn nên tin ông 8.

Một lần khác đi hành quân, xe đang chạy giữa quốc lộ bổng được lệnh rẽ phải, xe ông ta thứ 3 nên nghe kịp quay đầu, rẽ phải thì Việt Cộng phục kích bắn như mưa. Có 4 ông lính đi trước nhưng linh cảm báo sao đó khiến ổng 8 thở khó khăn. Trung đội trưởng kêu tiếp tục tiến lên nhưng ông tám kêu đợi một chút lấy sức lại. Ông trung đội trưởng vừa tiến lên Việt Cộng bắn b40, bụi khói bay mịt mù. Sau đó ông ta thấy trung đội trưởng Tùng bị tét đầu, gục xuống nên ông ta phải kéo xác về. Ông ta kêu thấy chưa, Chúa phù hộ, tui khi không cảm thấy khó chịu nên ngừng lại thở trong khi trung đội trưởng tiến lên là ăn trái B40. Ông cho biết là không bao giờ quên hình ảnh đó. Việc đầu tiên là quăng cái ba lô của trung đội trưởng về phía sau, rồi kéo chân trung đội trưởng từ trên mô đất xuống. Đại đội trưởng gọi nên ông báo 015,  014 Phương Loan (trung đội trưởng chết). Đó là ám hiệu các các ca sĩ ngày xưa như phương Loan, phương mai, phương Hồng quế,… 014 là trung đội trưởng, 015 là đại đội trưởng còn phương Loan là chết. Cần lao binh chiến trường, mấy người lính đào ngủ, đến đem xác ông trung đội trưởng về để trực thăng chở xác về.

Mấy ông đào binh, bị bắt thì được giao nhiệm vụ lao công chiến trường, 3 năm không lương, kéo xác về lột luôn cái dây chuyền 2 lượng vàng nhưng cái nhẫn ra trường Thủ Đức thì lột không ra. Khi về trước ông đại đội trưởng thì ông ta xin 1,800 đồng trong ba lô vì hôm qua đánh bài, ông trung đội trưởng Tùng có khoe. Mình hỏi sao phải cố lượm ba lô của trung đội trưởng về, ông 8 cho biết có 5 bản đồ chỉ dẫn đi đường cho 5 ngày, không muốn lọt vào tay Việt Cộng. Sau đó ông ta khấn ông trung đội trưởng, mắt mở trừng trừng để cho ông ta cởi chiếc nhẫn, vì bàn tay cong lại, gửi về gia đình với cái đồng hồ Seiko. Ông ta vừa khấn xong và vuốt mắt thì lột được chiếc nhẫn, bỏ vào bị nylon, gửi theo trực thăng.

Có điểm ông ta kể mình thấy hay. Ông ta nói ra trận, mùi thuốc súng khiến con người kích thích nhất là đồng đội bị thương hay chết nên không sợ gì cả. Chơi tới bến, chỉ khi nào ngưng đánh mới sợ. Kinh

Ông 8 có kể là khi xưa trẻ đi lính, mỗi 6 tháng họ chích TAB nên chả bệnh hoạn gì cả. Mình có nghe mấy người quen vào quân trường về kể là được chích loại thuốc gì không bị bệnh. Khỏe như trâu. Mình mò trên mạng thì được biết thuốc chích TAB (viết tắt của Typhoid-Alkaloid-Benzoate) là một loại vắc xin được sử dụng trong quân đội Việt Nam Cộng Hoà nhằm phòng ngừa bệnh thương hàn. Đây là một loại vắc xin đa giá, giúp bảo vệ chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh thương hàn và các bệnh liên quan.


Trong bối cảnh quân sự, việc tiêm phòng các loại vắc xin như TAB là rất quan trọng vì môi trường hoạt động của quân đội thường khắc nghiệt và nguy cơ lây nhiễm bệnh rất cao. Vắc xin TAB giúp giảm nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm trong hàng ngũ quân đội, bảo vệ sức khỏe của binh lính và bảo đảm khả năng sẵn sàng chiến đấu.


Tuy nhiên, chi tiết cụ thể về thành phần và cách thức sử dụng của thuốc chích TAB trong quân đội Việt Nam Cộng Hoà có thể không được ghi chép rõ ràng trong các tài liệu đã được công khai hoá, do đó những thông tin này chủ yếu dựa vào kiến thức y học quân sự thời đó và những nghiên cứu về lịch sử y tế quân sự. Nên cũng không rõ lắm vì mỗi năm cứ tiêm thuốc này thì khỏi bị bệnh thay vì cứ chích ngừa cúm rồi vẫn bị cúm. Hỏi bác sĩ lý do, bác sĩ kêu loại vi khuẩn khác. Chán Mớ Đời 

Ông 8 kể đánh qua Cam Bốt, tiến nhanh quá nên tướng Đổ Cao Trí tiếp tục tấn công nhưng tư lệnh Mỹ không chịu, kêu rút về. Ông Nixon không muốn đánh tiếp vì báo chí Hoa Kỳ chửi quá cỡ vì vi phạm chủ quyền xứ Cam bốt, cũng như lực lượng đặc biệt của Hoa Kỳ có mặt tại Hạ Lào nhưng không cho biết, công khai. Chớ nếu cho đánh qua hai xứ này thì có lẻ miền nam không mất. Theo tin tình báo của điệp viên Việt Nam Cộng Hoà X92 thì Việt Cộng tổn thất rất nhiều. Nếu đánh luôn dạo ấy qua Lào thì sau này không bị chết nhiều như tại Hạ Lào với chiến dịch Lam Sơn.

 Ông Trí không chịu rút về nên máy bay bị rơi. Giả thuyết này có vẻ khả tín. Sau ông 8 bị thương nhẹ nên được về phép rồi gặp tang của mẹ nên ở lại thêm vài ngày trước khi vô bệnh viện ở trại Hoàng Hoa Thám. Tại đây, lại gặp trung đội phó, người bị đại đội trưởng, tốt nghiệp võ bị đá trước mặt lính tráng nên căm thù ông 8. Trung đội phó hỏi đi đâu nói đi thăm nhà, mẹ chết nên mới vào trại trễ máy ngày. Trung đội phó kêu ông đại đội trưởng lên thiếu tá rồi hết đi hành quân nên không còn ai bao che cho ông 8 cả. Trung đội trưởng chết, đại đội trưởng về tổng hành dinh thế là ngọng. Ông ta sợ trung đội phó đì nên về Sàigòn, ghi danh đi hải quân. Đang đợi giấy tờ, quân số thì ông 8 bị bắt quân dịch. Ông nói thôi đi quân dịch còn hơn là đi lao công chiến trường nên họ cho ra Lam Sơn hay Dục Mỹ thụ huấn mấy tháng quân trường tha hồ mà hát giờ này anh ở đâu, Quang trung đồng đế,…nắng mưa chan hoà.

Sau đó thì được gửi về sư đoàn 22, cho lên Pleiku, Kon-Tum đóng. Trước đây quân đội Mỹ đóng ở vùng tam biên này, mỗi năm Việt Cộng đánh một trận, gặp tên người dân tộc kể, Mỹ đi chúng đánh 2 lần một năm. Vùng Tam Biên này hay bị đánh lắm, mình có kể rồi. Có ngọn đồi cao để quan sát quân Việt Cộng di chuyển bên kia biên giới.

ở được vài tháng thì họ gửi về Lam Sơn để học thêm. Lính mới thường được đi học thêm gọi là hấp. Ông ta kể xe nhà binh chở từ Komtum xuống Khánh Hoà, đi đường ớn mệt thở. Tại đây ông Tám xin vào hải quân, đứng lớ quớ gặp tên bạn đi Biệt Động Quân rồi trốn, xin vào hải quân. Tàu của ông ta được đi hải ngoại để sửa chửa nhưng ông ta không được đi nên thắc mắc, hỏi an ninh. Ông thượng sĩ an ninh hỏi tên này nọ rồi nói vào phòng, lật cuốn sổ thứ 3 rồi xem có hồ sơ trong hay không. Ông bạn vào lật hồ sơ thì thấy hình của ông ta đi lính biệt động quân khiến ông ta chới với. Thượng sĩ an ninh quân đội hỏi có tên ông ta không. Ông bạn đành thú nhận. Thượng sĩ an ninh quân đội kêu anh đào ngủ mà đòi đi xuất ngoại, anh muốn ở lại hải quân hay đi tù.

Ông 8 kêu là trong tham mưu có xem lại quân số và gửi giấy báo. Kiểu này không xong nên ông 8 cũng thú nhận là có đi nhảy dù nhưng muốn chuyển sang hải quân. Ông nói may quá, nếu không đã chết tại Hạ Lào. Ở lại Charlie với ông Nguyễn Đình Bảo. (Còn tiếp)


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tú tài pháp Tú tài việt

 Tú tài pháp BACCALAURÉAT 🧑‍🎓

Cứ đến hè là học sinh lớp 12 phải chuẩn bị thi Tú tài để ghi danh vào đại học. Xem như là sổ thông hành để được học lên cao còn không thì học lại hay đi học nghề. Ở Hoa Kỳ có vài trường có học trình thi baccalaureate như ở Âu châu nhưng đa số thì chỉ cần thi năm lớp 11 môn SAT hay ACT, vì trong năm lớp 12 là học sinh chuẩn bị nạp đơn cho đại học không có các kỳ thi tuyển như tại Pháp quốc hay Việt Nam xưa. Bên pháp thường các học sinh đậu xong Tú tài, theo học 2 năm các trường dự bị (écoles préparatoires) để thi vào các trường lớn như Bách Khoa, cao đẳng quốc gia hành Chánh,… còn ai không đậu thì theo học các đại học thường. Sinh viên các trường lớn thường được các gia đình có con gái o bế lắm vì ra trường là có việc làm tốt, lương bổng cao, tương lai sáng Lạng. Mình có hai cô bạn, học cao đẳng thương mại HEC, sau này gặp lại đều làm lớn trong các công ty của chính phủ. Có anh quen đậu école des mines, các gia đình có con gái bu lại như ruồi.

Tú tài pháp được gọi là baccalauréat mà người Pháp, khi xưa thường gọi là “bachot” sau này là “bac”. Đến từ cụm từ tiếng la-tinh “bacca laurea ” vương miệng Nguyệt quế, mà chúng ta hay thấy họ đội lên đầu các nhà vô địch thể thao ở thế vận hội. Khi xưa Tây mà đậu Tú tài là như người Việt mình đậu bằng primaire (tiểu học). Hồi nhỏ nghe thiên hạ kêu ông này ông nọ đậu bằng Primaire là giỏi lắm.

Theo mình hiểu thì kỳ thi Tú tài khởi đầu từ thời trung cổ. Bằng cấp đầu tiên được cấp tại đại học Paris, Universitas magistrorum et scholarium parisiensium (1215), sau này là đại học Sorbonne. XEm như 1 trong những đại học cổ nhất Âu châu. Hình như Bologna là cổ nhất. Tây thì kêu Paris, còn Ý Đại Lợi thì kêu Bologna.

Khi cách mạng 1789 thành công thì chính quyền mới hủy bỏ các đại học, được xem là nơi tập trung các thành phần con cháu vua chúa. Chỉ đến năm 1808, sau khi napoleon lên ngôi hoàng đế mới cho thành lập các trường đào tạo nhân tài cho chế độ thường được gọi trường lớn (grandes écoles). Để được nạp đơn thi tuyển để theo học các trường lớn cần phải có bằng Tú tài mà Tây gọi baccalauréat. Năm 1809, cuộc thi Tú tài đầu tiên dưới thời Napoleon được thành lập, chỉ thi vấn đáp khảo sát 5 môn học như ngữ pháp, luận văn, tiếng Latin, toán học và triết học. Chỉ có 31 người đậu năm ấy. 

Sau này các kỳ thi tú tài được cải tổ nhiều lần, thêm vào các môn học khác như khoa học và ngoại ngữ, giúp học sinh có thêm vốn liếng khi ra đời. 

Sau này được phân nhánh khác nhau của tú tài, tập trung vào các lĩnh vực như văn học (Littéraire), khoa học (Scientifique) và kinh tế xã hội (Économique et Social). Kiểu ban Ạ, ban B, ban C,…. Có nhiều người có khiếu về văn chương nhưng dốt toán nên họ phân nhánh để giúp, khai triển thêm về môn chọn lựa và có hệ số cao hơn. 

Dạo mình còn đi học và ngày nay tại pháp vẫn còn cuộc thi trung học mà họ gọi bằng brevet d’études premier cycle, thường để đo lường học vấn của học sinh sau trung học đệ nhất cấp. Mình may mắn đậu vớt BEPC, được ông cụ thưởng cho tô mì gói. Nếu học sinh không khá hay thích học chữ thì sẽ được chuyển qua học nghề tại các trường huấn nghệ. Thay vì bắt buộc học thêm 3 năm như tại Hoa Kỳ. Mất thời gian vô ích. 

Năm 1960: Một cải tổ quan trọng được thực hiện bởi Bộ trưởng Giáo dục, Edgar Faure, nhằm hiện đại hóa và phù hợp hơn với nhu cầu xã hội và kinh tế. Ông này mình hay nghe nói đến khi theo học tại pháp. 

1970: sau cuộc xuống đường cách mạng văn hóa năm 1968, khiến chính quyền de Gaulle suýt bị lung lay nên họ phải cải tổ. Các chuyên ngành mới được giới thiệu, và cấu trúc của kỳ thi trở nên phức tạp hơn với sự xuất hiện của nhiều môn học tùy chọn.

Ngoài ra có một loại Tú tài dành cho thuộc địa mà người Việt hay gọi bằng lô can (local). Các kỳ thi tại các thuộc địa tương đối dễ hơn bằng mẫu quốc vì chú trọng đào tạo các nhân viên cho hành Chánh địa phương. (Baccalauréat colonial). Dạo học thi bepc mình có làm bài tập trong mấy cuốn annales. 


Cải tổ năm 1995: Thêm vào các môn học như công nghệ và nghệ thuật, cũng như sự chú trọng nhiều hơn vào các môn học chuyên ngành. Dạo này mình đã qua Hoa Kỳ nên không còn để ý nhiều tin tức tại Pháp quốc. 

Gần đây, hệ thống tú tài lại được cải tổ bởi Bộ trưởng Giáo dục, Jean-Michel Blanquer. Cải tổ này bao gồm việc giảm số môn thi bắt buộc và giới thiệu hệ thống kiểm tra liên tục như tại Hoa Kỳ, thay thế một phần kỳ thi cuối cùng. Khi xưa học gần như tất cả các môn nên khi tốt nghiệp, tương đối ai nấy cũng biết chút ít các môn, nay thì bớt vụ này. 

Ở Cali, có năm gia đình một học sinh thưa nhà trường vì con học không đậu kỳ học vì điểm bài tập trong lớp không đủ nên cuối cùng nhà trường có cô hồn cho cô ta bằng tốt nghiệp trung học nhưng không vào đại học. 

Giáo dục và Đào tạo: Tú tài Pháp là một dấu mốc quan trọng trong hệ thống giáo dục Pháp, học sinh có nền tảng vững chắc trước khi vào đại học.

Xã hội: Bằng tú tài không chỉ là một chứng chỉ học vấn mà còn là biểu tượng của sự trưởng thành và khả năng tiếp thu kiến thức.


Hệ thống tú tài Pháp đã trải qua nhiều thay đổi và cải tổ từ khi được thiết lập vào đầu thế kỷ 19, để đáp ứng những thay đổi trong xã hội và nhu cầu của thị trường lao động tùy hoàn cảnh lịch sử. tú tài Pháp vẫn giữ vững vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục và đào tạo của Pháp.

người Pháp đô hộ Việt Nam nên chương trình giáo dục của họ tại Việt Nam tương tự tại các thuộc địa của họ. Chương trình cốt để đào tạo một số nhân viên phụ giúp họ trong ngành hành chánh thực dân. Hồi nhỏ mình thường nghe đến thầy thông và thầy ký là những người việt được chính quyền thực dân đào tạo làm thông ngôn và thơ ký cho họ. Họ không có chương trình khuyến khích người Việt học lên cao. Các kỳ thi của họ rất gắt gao, chỉ nhận một số lượng tùy năm cần cho nền hành chánh.  Do đó ít người đậu, còn ai đậu thì thuộc loại học sinh rất giỏi của Việt Nam. 

Mình đọc một bài viết của ông Vũ Quốc Thúc, tiến sĩ luật, tốt nghiệp tại pháp. Ông ta cho biết bạn học của ông ta rất giỏi nhưng giáo sư người Pháp, không thích nên đánh rớt. Nếu đậu thì ông Võ nguyên Giáp sẽ đi du học như ông ta và các bạn học khác. Buồn đời ông Giáp đi làm cách mạng khiến người Pháp thất trận tại Điện Biên Phủ. Tương tự thấy trên mạng, thiên hạ đưa ra lá thư của ông Hồ xin Được đi học tại trường thuộc địa của pháp như ông Trần Trọng Kim nhưng đơn bị bác nên ông ta xuống thuyền đi Tây cho biết mẫu quốc ra sao, rồi thời thế đưa ông ta qua Liên Sô trên đường về Việt Nam.

Tú tài thời Việt Nam Cộng Hoà cũng rất khó vì tuyển sinh viên cho các đại học miền nam nên hàng năm chỉ lấy theo chỉ thị thêm vì nhu cầu chiến trường nên tỷ lệ đậu khá thấp. Ngoại trừ năm 1974, cuộc thi Tú tài được chấm bởi máy điện toán mà người Việt gọi là Tú từ IBM. Khởi đầu cuộc cải tổ giáo Dục theo nền giáo dục Hoa Kỳ. Đa số trong lớp ai cũng đậu ngoài trừ vài người. Cũng xem đó là kỳ thi tú tài cuối cùng của hệ thống giáo dục Việt Nam Cộng Hoà. Sau đó thì đứt phim. 

Theo mình thì bằng trung học rất quan trọng để xem học sinh có khả năng học lên cao hay nên đổi hướng đi học nghề để khỏi mất thời gian Lê lết thêm 3 năm tại trung học. Vấn nạn ngày nay là học học học nhưng rồi không có việc cũng bù trớt. Học ra trường kiếm không được việc làm, nợ tiền mượn học đại học. Khác với thời xưa, tốt nghiệp đại học là có việc đến mãn đời.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn