Đậu tú tài xong thì nộp đơn xin du học, mấy tháng sau nhận được nghị định của nha du học do Hùng Con Cua từ Sàigòn gửi lên. Bạn bè gọi Hùng Con Cua vì con của tiệm thuốc Thế An Đường ở đường Duy Tân, kế tiệm bánh mì Vĩnh CHấn, số 5 Duy Tân, tiệm có logo hình 2 con Cua nên dân Đà Lạt kêu tiệm thuốc Con Cua. Đậu tú tài xong hắn về Sàigòn ghi danh học đại học, còn mình thì ghi danh học đại học Đà Lạt. Hùng con cua gửi thư, ông đưa thư nhét dưới cửa nhà làm sao lá thư bay dưới ghế salon nên cả tuần sau mấy đứa em mới thấy dưới ghế. May quá nếu không thì chả biết gì.
Trong danh sách của nghị định thì có hắn, thằng Nguyên, 4 chị em Chử Nhất Anh và mình là dân học trường Văn Học Đà Lạt. Xem như năm đó trường Văn Học có đến 7 học sinh được du học. Nhớ nghị định có danh sách được đi du học rất ít. Mình nhận được nghị định thì ngày mai chạy về Sàigòn, làm giấy tờ như sổ thông hành ở bộ nội vụ, đợi cả ngày rồi sau đó chạy qua toà lãnh sự Pháp để xin đóng cái dấu chiếu khán . Xong xuôi chạy qua hãng Air France để xem giá tiền và chuyến bay rồi đi xe đò chạy về Đà Lạt. Hai hôm sau ông cụ mang tiền về Sàigòn mua vé sau đó thì một tuần sau mình lên đường đi Tây đến 20 năm sau mới trở lại Đà Lạt. Kinh
Sau này hỏi ra mới khám phá là mình di du học trước tiên trong đám bạn bè học chung ở Văn Học. 1 tuần sau đó mới đến Hùng COn Cua, 2 tuần sau mới đến thằng Nguyên. Mình lên giáo hoàng học viện Đà Lạt để chào ông cha Louis Leahy, người Gia-nã-đại đã dạy mình đàm thoại anh ngữ suốt 2 năm trời, hôm đó thằng Nguyên đi theo. Tên này xin đi du học ở Gia-nã-đại nhưng chưa có chiếu khán nên ông cha Leahy mới viết thư cho toà đại sứ Gia-nã-đại ở Tân Gia Ba. Dạo đó Gia-nã-đại không có lãnh sự ở Việt Nam, chắc đánh nhau nên dùng toà đại sứ ở Tân Gia BA. Thế là 2 tuần sau hắn có chiếu khán dọt luôn đi Ottawa. Cho thấy quen mình cũng có lợi. 3 tháng sau hai anh em họ Chử mới lên đường qua Mỹ, rồi sau đó hai chị em Chử Nhất Anh. độ 1 tháng sau thì Sàigòn mất. Kinh.
Mình đi Tây quá nhanh, lúc về Sàigòn đã thấy biểu ngữ đả Đảo Việt Cộng chiếm Phước Long, sợ cấm xuất ngoại, đôn quân nên chỉ có vài người bạn học biết. Lúc đó mới hiểu là bạn tưởng thân nhưng hoá ra chúng ganh tị, chỉ mong mình không được đi. Vì khi có sổ thông hành mời chúng đi ăn giã từ, mới khám phá ra chúng bàn tán với nhau là nếu không được đi du học chắc mình sẽ này nọ, Chán Mớ Đời. Qua Tây chưa kịp định tình, lo cho cái thân, chỗ ở đàng hoàng thì mấy ông kẹ vào Đà Lạt. Thế là mất tin tức gia đình nên bạn bè cũng đành gác lại. Liên lạc sau.
Thư đầu tiên nhận được của bạn bè ở hải ngoại là của thằng Nguyên. Đi sau mình hai tuần còn Hùng Con cua thì mất tích dù có gửi thư sau này khi gặp lại bác và cô của hắn, khách sạn Cẩm Đô tại bên Tây. Bác và cô của nó hiến nhà nước khách sạn Cẩm Đô to đùng ở góc đường Phan Đình Phùng và cầu Cẩm Đô, để được đi Tây. Qua Tây, hai người, quen với mẹ mình ở Đà Lạt, đi kiếm mình đúng lúc mình đang đi làm việc ở Ý Đại Lợi. Sau hè về mới khám phá ra nên đi kiếm thăm. Được cho ăn mì Cẩm Đô lại. Ngon vô cùng. 10 năm trước thì gặp lại Hùng Con Cua ở nhà mình. Sau đó hắn cũng biệt tích giang hồ. Nghe nói về Việt Nam hay Thái Lan có vợ khác. Dạo sinh viên cũng có đi thăm gia đình bác Phấn, bạn tù với mẹ mình, tiệm thuốc Tây Mình Tâm, đường Duy Tân, mướn bằng dược sĩ của ông dượng mình. Khi gia đình chú vượt biển qua Tây rồi sau đó qua Mỹ. Mình có duyên gặp lại gia đình chú thím ở Cali đâu 45 năm sau.
Thư thằng Nguyên viết, kêu mày học dốt sao lại chạy vào học kiến trúc. Thế là ngọng. Mà đúng thật, khi xưa mình học cực dốt, chỉ có một điều là thi đâu đậu đó nên bạn bè không hiểu lý do. Rồi trời ị trúng đầu , được đi Tây. Thế thôi. Thằng Đa hay kể là nhờ nó chở xe đạp Đến nha du học, xin đơn rồi nạp đơn. Nhớ lại thấy thương hắn, trời nắng đạp xe chở mình đi ở Sàigòn. Mình là số trời ị trúng đầu. Sau này lấy vợ được trời ị cho một mụ vợ xinh đẹp rồi về già sợ mình ngủ khó khăn, đi học đàn hát về tối đánh đàn ru mình ngủ, mỗi đêm.
Mẹ mình giải thích là mình đậu cao được du học vì bà cụ lén lấy phiếu báo danh thi Tú tài đem ra am Mệ Cái đường Nguyễn Công Trứ cúng và am Cô Bảy (sohier) cúng. Thế là cô BẢY và Cậu Chín độ nên đậu, cải số đi lính. Về Đà Lạt mình có ghé am mệ Cai cúng nhưng am cô Bảy thì không còn dấu tích nữa.
Thư thứ 2 là của thầy Chử Bá Anh từ Hoa Kỳ. Mình thấy có tờ báo in roneo thời đó, tìm bạn và người thân của người Việt di tản sau 75 nên viết thư tìm kiếm bạn bè người thân, hy vọng gia đình đọc được hay ai ở Đà Lạt biết tin tức gia đình mình. Mình viết thư trả lời thì sau đó có Chử Nhất Anh và Chử Tứ Anh viết thư hỏi thăm đều đều. Từ họ lại khám phá ra Minh Trang, học chung khi xưa, mà bạn bè hay gọi Ma soeur vì rất nghiêm, dân Nguyễn Bá Tòng Sàigòn lên Đà Lạt học. Sau này mình qua Mỹ chơi đi gặp lại cô nàng. Ra về đối tượng một thời nói bạn anh sao giống bạn của má em. Cô nàng lấy chồng lớn tuổi hơn nên phải ăn bận như bà Phán trong phim Xuân Tóc Đỏ. Sau này đi hỏi vợ cho mình. Dặn đừng có giới thiệu tôi là mẹ ông nhé.
Từ thằng Nguyên, lại lòi ra tên Đổ Quý Dân nên có điện thoại hỏi thăm vài lần khi làm hè cho ngân hàng, khỏi tốn tiền điện thoại viễn liên.
Năm 1986, buồn đời từ Luân Đôn, mình sang Hoa Kỳ du lịch vì hãng TWA khuyến mãi đi 10 nơi tại Hoa Kỳ với $50 một chuyến. Mua vé $500 đi được 10 thành phố. Dạo ấy kiến trúc Hoa Kỳ được xem là đỉnh cao của thế giới nên mình đang làm việc tại Luân Đôn, bay qua đi chơi một tháng hè để viếng xem các tòa nhà chọc trời. Gia đình mình thăm đầu tiên là gia đình thầy Chử BÁ ANh ở Virginia. Thấy mình còn lông bông, độc thân vui tính nên Chử Nhất Anh xúi Chử Tam Anh giới thiệu cô sinh viên nào cho mình. Dạo ấy hắn đang làm luận án tiến sĩ ở MIT. Ở chơi Virginia được vài ngày thì mình bay qua San Diego, nơi ông thần Chử Nhị Anh đang làm việc. Ở chơi ít ngày rồi bay lên San Francisco, San Jose. Có ngụ lại nhà thằng Dân. Mình mò niên giám của thành phố San Jose thì tìm ra số điện thoại của thằng Dân nên gọi điện thoại. Hắn nhận ra mình nên gọi điện thoại cho công ty TWA lấy vé đi San Jose. Hắn đón mình ở phi trường với con trai đầu của tướng Lâm Quang Thi khi xưa học Yersin. Từ hắn mới điện thoại cho thằng Nguyên, ở Gia-nã-đại. Hai tên này hàng xóm với nhau. Nên mình mới có ý định bay qua Gia-nã-đại thăm thằng Nguyên. Không có trong chương trình. Mình thấy đổi chỗ ở và nước làm việc nên mất liên lạc. Sau này cũng mò niên giám ở Quận Cam, từ Chicago mình mò ra được Võ Hoàng Đa, Con bác Chín chụp hình và bác Thanh, cô mụ nhà bảo sanh Hiền Chi, đường Phan Đình Phùng.
Rồi bay đi Saint Louis thăm cô bạn người Mỹ khi xưa có thời đi chơi mấy nước ở Âu Châu chung 1 năm sau khi mình ra trường ở Âu châu, hiện đang theo học kiến trúc ở đây. Cô này có bố làm giám đốc ngân hàng, sau trung học buồn đời, bay qua Paris ở một năm, có bà nội trả tiền, rủ mình đi chơi với cô ta vì đi một mình ngại. Mình mới ra trường, chưa có việc nên đi. Sau này cô nàng rủ mình sang Hoa Kỳ sinh sống nhưng mình có em vượt biển sang pháp nên đi làm ở Luân Đôn. Rồi đi Chicago, bú xua la mua.. sau đó bay đến Boston thăm Chử Tam Anh. Hắn giới thiệu mình hai cô người Việt rất xinh, thế là động lực giúp mình qua Mỹ làm việc để kiếm vợ.
Sau đó bay qua Ottawa thăm gia đình thằng Nguyên. Vụ này ngoài chương trình vì qua thằng Dân mới tìm lại thằng Nguyên. Sau này thằng Nguyên và vợ có qua Cali thăm gia đình mình mấy lần đến khi qua đời. Tên Nguyên này mình tình cờ quen thân vì kiếp trước mắc nợ hắn. Có lần trong lớp rủ nhau đi ăn chè, tên này thì học chung nhưng không bao giờ đi chơi với nhau. Mình cũng chả biết nhà nó ở đâu. Bổng nó chạy lại kêu cho đi ké. Thế là phải chở 3. Hắn ngồi giữa nên lớ quớ ra sao vì thằng Đa, ngồi cuối đã bỏ chân lên cái đồ gác chân. Thế là buồn đời hắn bỏ chân hắn vào bánh xe. Nghe rẹt rẹt mình ngừng xe lại thấy chân hắn máu me như bị Việt Cộng pháo kích.
Thế là mình phải chở hắn lên nhà thương băng bó. Mỗi tuần phải qua nhà hắn ở Tăng Văn Danh, chở lên nhà thương thay băng bó cái chân. Thậm chí lúc đầu phải chạy qua nhà nó chở đi học rồi chở về mất mấy tháng đến khi chân nó lành. Lên nhà thương nghe ai xúi, hắn nghe lời cắt bì da đầu. Được cái là tên này rất hiền, tâm tốt như Đào VĂn Quý. Thế là phải chở lên nữa, đi cà nhắc này nọ, rên đau lắm mày ơi nên thân từ đó.
Hắn bơi giỏi nên dạy mình bơi trong đập Đa Thiện rồi hai thằng mơ màng đi du học nên thân. Hắn có anh đầu du học ở Gia-nã-đại nên mỗi lần vào nhà, xem hình anh hắn, để tóc dài đến rốn. Hình ảnh tuyết mùa đông này nọ. Được cái sau 75, mình đang ở Paris thì anh hắn có viết thư, kêu mình di dân sang Gia-nã-đại dù chưa bao giờ gặp mình.
Mình có kỷ niệm khá vui với thằng Nguyên, khi gặp lại là hắn nhắc đến. Số là hai thằng muốn đi du học nên tìm cách đàm thoại thêm anh ngữ. Mình thấy quảng cáo trong đường Yagut có người Mỹ, đạo Tin Lành họ dạy anh ngữ nên bò lại. Hôm đó họ giảng đạo về lễ Phục Sinh, nói là Chúa Giê Su chết rồi 3 ngày sau sống lại khiến hai thằng nhìn nhau, sợ vãi ra quần bỏ chạy hết dám tiếp tục học đàm thoại. Sau đi bơi ở đập Đa Thiện, tình cờ gặp ông cha Louis Leahy, dạy ở Giáo hOàng Học Viện, rủ mình đến mỗi thứ 4 để đàm thoại anh ngữ. 30 Phút nói tiếng Việt và 30 phút nói tiếng anh cho ông ta tập nói tiếng Việt. Sau này mình mò trên mạng thì được biết cha qua đời tại Nam Dương và được chôn tại đó. Sau này nó lấy vợ, cô nàng mạc khải theo đạo Tin Lành nên muốn thằng con trai sau này làm mục sư khiến hắn chỉ biết lắc đầu.
Năm 1992, mình về thăm gia đình ở Đà Lạt. Mình có gặp lại Đào VĂn Quý, nhà ở Tăng BẠt Hổ, cạnh Nguyệt vọng Lầu. Anh chàng này khi xưa, học giỏi lắm, đậu tú tài pháp với mention Assez Bien, học khoa học Sàigòn rồi sau 75 chạy xe thồ. Em của anh Đào Văn Sơn, đai đen Nhu Đạo, học với cậu Ân trong Lasan Adran. Tập võ với mình ở ngã ba chùa mỗi sáng với anh Minh, rể ông Xu Huệ. Đi kiếm Nguyễn Đình Tài, Nguyễn Hùng nhưng không gặp, lại gặp Lê HÙng Sơn, chuyên gia đánh bi-da. Hình như anh chàng này học ban A, chỉ biết mặt nhưng không thân lắm. Chỉ nhớ khi Nguyễn Hùng khao ăn đậu tú tài thì mình có gặp tại bữa tiệc. Đi kiếm Ngô Văn Thuỷ thì không gặp, chỉ gặp ông anh phi công A37, ở tù ra, chuẩn bị đi H.O.
Chỉ có sau này khi gặp mặt lại nhóm học sinh cũ của trường Văn Học Đà Lạt xưa, mình mới tìm ra trên trang nhà của trường vài tên quen khi xưa và còn nhớ mình nên khi về Đà Lạt, có liên lạc thì ca sĩ ngân hàng tổ chức bữa cơm họp mặt. Nói chung chả ai nhận ra mình trừ vài người học chung lớp 11B và 12B khi xưa vì mình làm trưởng lớp và Cái Bớt Một Thời. Mấy cô nhìn mình như bò đội nón. Có cô tự xưng là Kim Anh khiến mình như ngỗng ị. Ca sĩ ngân hàng hiểu ý nên kêu Phạm Thị GÁi đó, nay đổi tên Kim Anh.
Thời xưa tên Phạm Thị Gái, đến thời cách mạng, cho rằng tên Gái có vẻ phân biệt giai cấp, nam nữ nên đổi tên là Kim Anh. 50 năm sau gặp lại làm sao mình nhớ vì to béo hơn xưa, lại đổi tên. Mình thì nhớ tên Phạm Thị Gái, được chúng bạn gọi là Gái Đen. Tự xưng là Gái Đen thì nhớ, đây lại chơi tên Kim Anh. Ban B con gái ít lắm nên mình nhớ tên hết. Mình kể vụ đi nghỉ hè ở Ninh Chử và Nha Trang năm 1973 với Trần Văn Tiến trong lớp thì cô nàng lắc đầu không nhớ. Chán Mớ Đời. Mình hỏi có nhớ Võ Hoàng Đa không, cô nàng kêu không trong khi tên này kể là sau 75, có phát triển tình cảm hữu nghị với nhau, có đưa cô nàng mỗi ngày về nhà gần Mả Thánh. Lúc đưa Gái Đen về dưới mưa thì không sao đến khi đi về lại thì sợ ma chạy không kịp trối. Trong mấy cô chỉ có Cái Bớt Một thời là còn nhớ mình. Đó là điểm chính.
Vui nhất là gặp lại thầy Lưu Văn Nguyên, người đã khuyên mình đi du học thay vì đi lính. Có gặp lại thầy Phạm Văn An, dạy việt văn khi xưa. Thầy Hồ Thanh Tâm khi xưa dạy sử thì có gặp lại tại Hoa Kỳ.
Gặp lại bạn học, chỉ kể chuyện đời xưa chớ cũng không biết nói chuyện gì vì đa số là Đảng viên. Mấy người học chung khi xưa, được chia ra làm hai nhóm: nhóm Đảng viên, làm ăn khá và nhóm không theo chế độ mới nên gặp nhau chung trong nhà hàng có cái gì không được bình thường lắm.
Sau này về Đà Lạt, mình chỉ gặp một anh bạn khá thân khi xưa, tuy là Đảng viên nhưng vẫn nói chuyện được. Vào Đảng vì thời thế. Không có ai thì anh ta có thể tâm sự được nhất là lên xe phải rút cái máy quay video ghi âm nơi kính hậu để có bằng chứng khi xe đụng mình. Anh ta kể những chuyện khi xưa mình chả nhớ gì cả như khi anh ta bị thương hàn, mình chở anh ta lên bệnh viện cấp cứu này nọ. Hóa ra mình có số chở thiên hạ đi nhà thương.
Anh ta nhờ mình tìm hai người bạn học xưa. Huỳnh Kim Sang và Phạm Minh Tuấn. Mình đều tìm được cả hai nhưng chỉ gặp lại Huỳnh Kim Sang ở Houston, còn Phạm Minh Tuấn, nhà ở giếng ông Ba Tây trên Thi Sách thì chỉ nói chuyện được 2 phút qua điện thoại, sau đó nghe vợ ngồi bên cạnh bảo cúp và không bao giờ gọi lại. Tương tự Nguyễn mInh Dũng đánh bóng bàn khi xưa, con hai bác Thừa số 49 đường Phan ĐÌnh Phùng. Mình có nói chuyện điện thoại nhưng không bao giờ gặp lại hình như hắn không muốn gặp lại. Vì có hẹn mấy lần rồi cuối cùng hắn huỷ cuộc hẹn. Cuộc đời có duyên thì gặp lại.
Nói chung khi xưa, cũng như ngày nay, mình ít bạn lắm nhất là lấy vợ xong thì chỉ ăn theo diện của vợ. Có lần được đồng chí gái hỏi anh không có bạn học khi xưa, mình nói là có đi học đâu mà có bạn. Bạn bè thân khi xưa rất ít. 1 số cũng bỏ cuộc chơi sớm nên chỉ còn đếm trên ngón tay. Nay chỉ còn vài người bạn quen thời du học khi qua Tây, qua Ý Đại Lợi. Mình định mỗi năm về Paris, Ý Đại Lợi thăm bạn bè cho vui đến mai sau hết đi được thì còn chút gì để nhớ.
Sau này có mấy người làm quen trên mạng cũng khá vui. Như về Sàigòn hồi đầu năm, có gặp anh chàng làm bờ lốc cho mình. Anh ta đọc bài của mình nhiều nên hiểu, ngồi nói chuyện mấy tiếng đồng hồ. Hay qua Úc, gặp một cặp vợ chồng quen trên mạng, nói chuyện rất thân tình hay hai người ở Sydney. Hay ở bolsa, lâu lâu có người hú mình đi ăn miến gà, ăn mì Nhật Bản, uống cà phê muối thay vì đường, nói chuyện cũng vui. Tuy gặp lần đầu nhưng có cảm tưởng quen rất thân vì đọc stt của nhau từ lâu nên có gì kết nối nhanh. Xong om
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Hắc sơn tử
