Siêu nhà thờ banh ta lông

 Siêu Nhà thờ Mỹ đóng cửa

Nhớ lần đầu tiên qua Hoa Kỳ, anh bạn học cũ chở mình trên xa lộ thì tình cờ thấy nhà thờ kiếng ở Garden Grove do kiến trúc sư Philip Johnson thiết kế nên mình xin cho ghé lại xem. Nhà thờ này do ông mục sư Robert Shuller đứng ra quyên góp tiền để xây rồi khi về già thấy phải bán đi, xem như một đời gầy dựng bị tiêu tan theo mây khói. Nhà thờ này được giáo hội công giáo quận Cam mua nghe đâu 67 triệu nhưng mình đoán tiền chi phí chắc khẩm tiền. Nhà thờ làm bằng kính nội mùa hè tiền máy điều hòa không khí là khóc một dòng sông. 

Ông mục sư này có viết cuốn sách: “tough time never last, tough people do”. Sau này mình sang làm việc tại Hoa Kỳ thì khám phá ra có nhiều nhà thờ to lớn, siêu khủng hơn có thể chứa cả trăm ngàn người. Ở quận Cam có mấy nhà thờ to đùng như ở Saddleback nhìn chới với rồi thêm hàng năm có lễ hội gì mang a tên Harvest ở sân vận động Anaheim nghe nói mấy chục ngàn người tham dự để tỏ lòng kính chúa. Mấy người quen Mỹ cứ rủ mình tham dự, trở về đạo. Mình kêu đồng chí gái là thượng đế của mình, không thể thờ hai chúa nếu muốn là tôi trung. Thiên hạ tặng mình tân ước đầy nhà. Đọc được nữa trang là mình ngủ. 

Sau thế chiến thứ hai, có hiện tượng babyboomers, người Mỹ đẻ mệt thợ nên các thành phố họ được thiết kế ra ngoại ô theo kiểu mẫu, các căn nhà ngoại ô riêng biệt không như chung cư, là biểu tượng cho giấc mơ Hoa Kỳ với căn nhà và chiếc xe hơi. Các nhà thờ đi theo con chiên nên xây các nhà thờ rộng lớn ở ngoại ô có chỗ đậu xe cho con chiên vì ai cũng có xe hơi. Nếu không có chỗ trong nhà thờ thì cả nhà ngồi trong xe nghe lời giảng về Chúa như đi xem xi nê lộ thiên. Nhà thờ kiếng ở Garden Grove có loa phóng thanh trong các bãi đậu xe. Chỉ mở radio theo tần số là nghe được lời giảng của thiên chúa như đi xem xi nê lộ thiên. Từ ngày sang Mỹ mình chỉ xem phim lộ thiên một lần cho biết. 

Đâu năm 1955, ở Minnesota họ thiết kế lần đầu tiên một trung tâm thương mại có mái lợp giữa người ta đi mua sắm, ăn uống trong shopping Mall. Khiến thay đổi lối sống của người Mỹ. Từ đó các nhà thờ được xây cất nguy nga to lớn có thể chứa cả 100,000 người. Các mục sư trở thành danh tiếng như các nhân vật nổi tiếng của Hồ Ly Vọng. Và tiền bạc cúng dường vô như nước, nhiều nhà thờ có thu nhập hơn mấy chục triệu và hủ hóa các mục sư nổi tiếng. Nhạc đạo được thay thế nhạc vào đời như show nhạc khiến con chiên đi lễ như đi nghe buổi hòa nhạc. 

Tiền bạc vào như nước khiến hủ hóa nhiều ông cố đạo và bị cám dỗ như chính chúa giê su thử thách họ. 

Sau này có nhiều mục sư bị kiện hiếp dâm con chiên vị thành niên ngay mới 12 tuổi đầu.

Nhà thờ kiếng có dạo ông Shuller về hưu thì để con trai nối nghiệp. Nghe kể ông này tự trả lương 2 triệu một năm, có bà thơ ký nào được mấy trăm ngàn. Con chiên bắt đầu phản động và từ bỏ nhà thờ khiến nhà thờ te tua cuối cùng bán 67 triệu đô cho giáo hội công giáo vùng này và các con chiên người Việt đi đây đông như dân tỵ nạn. Có lần một linh mục nhờ mình giúp một tay vẽ  chỗ thờ Đức mẹ Là Vang hay chi đó nhưng mình không có phần mềm để vẽ nên ban tổ chức không cần. 

Các xì căn đan khiến con chiên bị mất niềm tin. Được biết ngày nay 30% giới trẻ không đi nhà thờ. Kinh tế gây lạm phát mà đồng lương cố định nên dân tiền bớt cho nhất là thấy tiền mình cúng bị các mục sư xài bậy nên họ bớt cho. Nghe kể ai đi nhà thờ thường được rút tiền trực tiếp từ tiền lương từ hãng nghe đâu 10%.

Khi COVID đến thiên hạ xem lễ tại nhà qua xóm hay truyền hình nhưng vấn đề là họ bớt cho cũng cho nhà thờ. Tiền vào thì ít lại mà tiền chi tiêu lại lên nên nhiều nhà thờ phải bán. Mình có quen bà Mỹ, chuyên gia địa ốc, chuyên bán và mua nhà thờ. 

Vậy con chiên giảm không đi nhà thờ? Nghe nói ngày nay họ thích gặp nhau, tại nhà ai đó để học giáo lý độ 20-30 tại nhà ai đó. Họ có dịp chia sẻ nổi khổ của họ hay được mọi người cho ý kiến để vượt qua sóng gió ở đời. Con người thích nhỏ bé lại, không muốn mấy ông mục sư giảng như các buổi hòa nhạc mà cô động gần nhau hơn.  

Về Âu châu thấy nhà thờ công giáo te tua vì Chúa đã bỏ loài người khiến nhiều nhà thờ được trưng dụng làm tiệm sách, cà phê , khu thương mại. Mình không hiểu nguyên do nhưng có lẻ người ta tìm đến chúa hay tôn giáo khi đau khổ để tìm được năng lực vượt qua nổi thống khổ. Nay đời sống người Âu châu cao hơn trước nên con người chạy theo tôn giáo khác như bảo vệ môi trường. 

Xã hội của Âu châu được gầy dựng từ 15 thế kỷ qua từ khi hoàng đế La Mã Constantin nghe lời về vợ trở về đạo. Từ hơn thế kỷ nay chủ nghĩa xã hội đang thay đổi niềm tin về mặt tinh thần của người Âu châu. Khi người ta đau khổ thì mới cầu nguyện để tự tạo niềm tin ngày mai tươi sáng hơn.  

Con người hợp tác với nhau để tạo dựng một cộng đồng hay một quốc gia dựa trên một câu chuyện. Điển hình khi còn bé mình được dạy là con rồng cháu tiên, ông Lạc Long Quân lấy bà Âu Cơ sinh ra 100 cái trứng từ nở ra 100 người con thì tìm sái cổ đến khi lớn lên ở trung học thầy vạn vật dạy về tinh trùng DNA thì được biết là hai con thú khác nhau không thể thụ thai. Buồn đời mình hỏi thầy giáo làm sao ông Lạc Long Quân và bà Âu Cơ sinh ra được 100 người con ăn welfare mệt thở. Ông thầy chỉ viết thuở dài. 

Là nông dân mình muốn có nước mưa để tưới vườn nhưng trời Cali nắng chan chan nên phải cầu xin thượng đế đái cho một trộ nhưng thượng đế đã bỏ Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen nên mình không muốn trở về đạo vì chả có ích gì cả. Như khi xưa có một nhạc sĩ bị người yêu đá nên phải vào nhà thờ cầu nguyện chúa nhưng người ta lại bỏ con rồi chúa ơi. 

Tôn giáo là một nền kinh doanh rất ư phát triển tại Hoa Kỳ khi mình sang Hoa Kỳ. Nghe đâu kỹ nghệ bán niềm tin hàng năm lên trên 50 tỷ Mỹ kim.  Đêm buồn đời tỵ nạn không ngủ mở truyền hình là thấy nhiều đài tôn giáo với các màn biểu diễn Đức tin sẽ giúp chúng ta. Người ta gọi những người khuyết tật lên sân khấu rồi ông mục sư rờ một cái là như phép lạ người đang nằm đứng  kêu alleluyah. Cảm ơn thượng đế. Có lần mình thấy ông thánh Tôm Vũ, ngồi trên du thuyền xung quanh toàn là gái tây to cao tóc vàng đẹp như baywatch dụ dỗ thiên hạ đi học nghề mua nhà. 

Internet ra đời nên thiên hạ có nhiều lựa chọn nên không dễ nhà thờ như một cách tiếp cận người quen, xã hội thay vì phải xem các chương trình được mua bởi các mục sư giảng đạo hay thánh mua nhà bán nhà đầu tư. 

Ngày nay với mạng xã hội và kỹ nghệ tân kỳ Người ta có quyền tự tạo dựng một thiên đường cho chính mình. Dùng AI phục dựng bản thân trở thành một tiên nữ hay đẹp trai như Tôm Crui. Mình thấy trên mạng những người mướn nhà to béo được biến thành những mỹ nữ của thế hệ AI khiến thất kinh. Chỉ lướt xem họ làm gì. 

Có thể từ từ mỗi người dùng AI tự lập một tôn giáo và chính chúng ta là thượng đế mà ngày nay họ gọi là những “Social Influencer” nghe nói có người có đến cả triệu người theo dõi.  Khỏi phải tốn tiền mướn hay xây nhà thờ vì nhà thờ là Internet. Mình thấy có người lấy bài mình hay những tấm ảnh của mình sưu tầm trên mạng và của thiên hạ gửi cho mình đăng tải trên bờ lốc được họ tải lại rồi xin tiền (gift). Từ từ cúng được tiền nhiều nếu họ kiếm được hình ảnh độc đáo. 

Có dạo mình thấy ảnh phụ nữ đẹp kinh hồn sau này mới khám phá ra do Ây Ai làm vì thấy nhiều tên quảng cáo dùng AI làm hình ảnh này và kêu thiên hạ bỏ tiền họ dạy. Nên xóa hết. 

Thế giới đang thay đổi nên tôn giáo niềm tin cũng thay đổi. Sang Ý Đại Lợi thấy ít ai đi nhà thờ thấy tội. Tiền bạc của con chúa dâng tặng khi xưa để xây dựng các thánh đường màu không tiền tu bổ. Trong chuyến đi bộ hành hương 325 km vừa qua, đi ngang và viếng không biết bao nhiêu nhà thờ. Thấy chút gì đó đã thay đổi như các ditích lịch sử của đế chế la mã đang tàn lụi.  Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nữ quyền và Tương lai của Quyền lực

 

 Nữ quyền và Tương lai của Quyền lực

Thấy video các cô các bà femen bên Pháp, chạy ra đường, đứng phanh ngực, vẽ và viết gì trên thân thể của họ khiến mình thất kinh. Khởi đầu có thể người ta kêu mấy bà khùng nhưng theo mình những hành động này có thể đưa đến sự xáo trộn, thay đổi trật tự xã hội trong tương lai như sự rung động một cánh bướm nhỏ mà có thể gây bão ở xa. Điển hình bà Rosa Park thời trẻ từ chối nhường ghế trên xe buýt cho người da trắng gây bạo loạn, xuống đường đưa đến luật Dân Sự, bãi bỏ sự kỳ thị chủng tộc tại miền nam Hoa Kỳ. 

Sức mạnh lớn nhất trong lịch sử loài người không phải vũ khí, không phải tiền, không phải quân đội mà là những câu chuyện. Những câu chuyện định hình cách ta nhìn thế giới như những bài báo hay bài học sử địa khi xưa ở trường học đã cấy trong não bộ của những đứa bé về một nhân vật trong lịch sử hay những chuyện thần tiên hay cổ tích. Những câu chuyện quyết định ai được đứng trên bục cao… và ai bị buộc phải im lặng. Những câu chuyện quyết định tiếng nói nào được lắng nghe và tiếng nói nào bị xoá đi.

Điển hình ông Karl Marx đột phá tư duy ra chủ nghĩa thế giới đại đồng, đã khiến biết bao nhiêu triệu người khắp năm châu chết lên thiên đàng thế giới đại đồng.

Khi nhỏ mình nghe những câu như “nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” rồi nhìn xung quanh hàng xóm, con gái thì chăm em, đi học về nấu ăn, giặt đồ,… trong khi con trai thì được miễn. Điển hình nhất là ngoài chợ mình thấy thằng Sính, con ông bà Sở, lái xe ra chợ ăn thịt bò chiên uống cà phê ở quán chú Lìn, trong khi cô em tên B lo làm, vác bao gạo chạy mệt thở. Trưa thì ăn với bà Sở, thức ăn đem từ nhà ra. Với nền văn hoá việt trên vai, mình đi du học bên tây thì bị cú sốc về văn hoá vì văn hoá đối xử phụ nữ ở xứ người khá hơn ở Việt Nam. Cho thấy câu chuyện kể ở một xứ nào đó có thể khác với một câu chuyện kể ở một xứ nọ.

Nữ quyền chỉ mới được thành hình từ một thế kỷ qua và đã thay đổi lối sống của con người trên thế giới, giữa người phụ nữ được thoát khỏi vòng kim cô từ ngàn xưa, trói buột họ trong những không gian văn hóa làm vợ, làm mẹ sinh con đẻ cái, nấu ăn giặt giũ một ô sin cho người chồng với khẩu hiệu đàn ông xây nhà phụ nữ xây tổ ấm. 

Nghe nói Trung Cộng mới ra luật mới là khi ly dị người vợ không có thể lấy hết tài sản của người chồng. Luật lệ bảo vệ đàn ông như xưa như thời phong kiến mà người cộng sản hô hào đánh đổ, thay vì bảo vệ người phụ nữ. Cho thấy sau 100 năm thành lập đảng cộng sản bên tàu vẫn chưa muốn người phụ nữ được bình đẳng với đàn ông. Khi xưa người vợ lúc nào cũng tuân lệnh chồng vì nếu bị ông chồng bỏ thì không có tài sản, lấy gì sống. Các luật lệ từ xưa đến này đều được ban hành nhằm bảo vệ tài sản cho người đàn ông. Có nhiều xã hội mà đến ngày nay như ở các xứ theo đạo hồi giáo. Nếu người chồng qua đời, người vợ không được thừa hưởng gia tài của người chồng như ở âu châu mà thuộc về người con trai, và người vợ phải theo người em chồng hay anh chồng để nâng khăn sửa túi để được bảo đảm cuộc sống kinh tế đến khi mãn đời.

Giới trẻ ngày nay đặt ra một câu hỏi đơn giản: “Nếu đàn ông và phụ nữ gần như giống nhau về mặt sinh học, tại sao đàn ông thống trị hầu hết các xã hội?” Học đường đã chứng minh không phải vì đàn ông thông minh hơn, không phải vì phụ nữ yếu hơn. Không phải vì “tự nhiên” sắp đặt như vậy. Chế độ Macho đã tự giải thể. Nên mình làm ô sin cho mụ vợ. Hôm nay đồng chí gái đi trình diễn kêu mình về sớm chở mụ đi, tay cầm cây đàn của mụ và tay kia cầm cái ba-lô với đủ nhạc cụ, trợ cụ.

Chế độ phụ hệ là một câu chuyện mà nhân loại đã kể cho nhau cho đến khi tất cả tin rằng nó đúng, là sự thật trên đời. Trong hàng ngàn năm chúng ta học ở trường lớp; Sức mạnh cơ bắp quan trọng hơn trí tuệ, chiến tranh được coi trọng hơn chăm sóc, tài sản được đề cao hơn cảm xúc. Và thế giới được thiết kế bởi những người có cơ bắp, không phải bởi những người có khả năng tạo ra sự sống. Cho thấy không có bằng chứng sinh học nào biện minh cho bất bình đẳng giới. Chỉ có thói quen lịch sử cha truyền con nối. Mình nghe kể khi xưa ở làng, mỗi lần có việc ở làng thì phụ nữ bỏ công ra nấu nướng cho đàn ông ăn. Nhà nào có con trai nhiều thì đem thúng đi lãnh thức ăn đem về, còn phụ nữ thì “viết vô”. Chán Mớ Đời 

Rồi một điều phi thường đã xảy ra. Một câu chuyện tồn tại hàng thiên niên kỷ bắt đầu nứt vỡ. Máy móc thay thế sức mạnh cơ bắp, giáo dục thay thế bạo lực và có lẽ phát minh mang tính cách mạng nhất không phải là động cơ hơi nước… mà là viên thuốc tránh thai nhỏ bé. Sinh sống tại Đà Lạt suốt 18 năm mình thấy bà cụ mình mang bầu 13 lần, sinh 9 lần, xẩy thai 3 lần. Lần đầu tiên trong lịch sử, phụ nữ có thể tự kiểm soát thời điểm sinh con. Và khi phụ nữ có thể quyết định khi nào sinh con, họ có thể quyết định họ muốn trở thành ai.

Theo mình đây là bước ngoặt quan trọng ngang với Cuộc Cách mạng Nông nghiệp. Thế giới hiện đại không chỉ khiến bình đẳng trở nên khả thi mà trở nên hợp lý. Nói cách khác khi thế giới thay đổi, chế độ phụ hệ trở nên vô lý. Cho nên đàn ông vẫn khơi khơi giữ những gì nghe ông bà tư duy gia trưởng sẽ bị lộn xộn trong cuộc sống lứa đôi. Đưa đến nạn ly dị rất nhiều. Thời nay vợ chúa chồng ô sin.

Nhưng phụ nữ khoan vổ ngực kêu đàn ông là ô sin muôn đời cho họ vì công nghệ mới cũng có thể tạo ra bất bình đẳng mới. Chúng ta hoan nghênh sự tiến bộ của nữ quyền, nhưng chúng ta nên cẩn thận vì cuộc cách mạng tiếp theo, cách mạng AI và công nghệ sinh học có thể tạo ra những bất bình đẳng chưa từng có.

Thuật toán có thể củng cố thành kiến giới tính, mạng xã hội có thể thao túng cảm xúc phụ nữ nhiều hơn. Tự động hóa có thể thay thế các ngành nghề chủ yếu do phụ nữ đảm nhiệm cũng có thể giới tinh hoa công nghệ, phần lớn là nam, có thể thiết kế tương lai theo hình ảnh của chính họ vì thể kỷ vừa qua cha ông họ bị nữ quyền lấn áp quá. Mối đe doạ lớn nhất đối với phụ nữ ngày nay không phải là “phụ hệ truyền thống”… mà là phụ hệ thuật toán, một thế giới nơi các hệ thống vô hình định đoạt cơ hội của chúng ta trước khi chúng ta có cơ hội lựa chọn. Và trong thế giới đó, bất bình đẳng giới có thể trở nên khó nhìn thấy hơn và khó chống lại hơn.

Nếu phụ hệ là một câu chuyện, được kể từ mấy ngàn năm qua thì nữ quyền là một phản-câu-chuyện. Không chỉ là phong trào chính trị, mà là một hành động tưởng tượng. Con người thống trị trái đất vì chúng ta có thể hợp tác quanh những câu chuyện chung. Mình nghe kể trong trại cải tạo, một quản giáo dạy các sĩ quan, giáo sư của Việt Nam Cộng Hoà về lịch sử Việt Nam như sau: “ông Lạc Long Quân lấy bà Triệu Ẩu, sinh ra 100 người con, sau đó hai vợ chồng ly dị, chia mỗi người 50 người con. 50 người đi xuống miền Nam, đói quá nên đi lính đánh thuê cho đế quốc mỹ,…” có một ông sĩ quan đưa tay lên kêu dã sử không thể nào lấy chính sử thế là ông ta bị quản giáo kêu chống phá cách mạng nhốt ca-sô một tháng, không biết sống chết ra sao.

Đây chính là sức mạnh lớn nhất của nữ quyền. Nó đang viết lại câu chuyện chung của nhân loại. Trong hàng ngàn năm, câu chuyện là: Đàn ông lãnh đạo, Phụ nữ đi theo như bài hát khi xưa đi trại hè: “anh em chúng mình đi trước, đàn bà theo sau.” Ngày nay, câu chuyện đang đổi khác: Phụ nữ lãnh đạo, Đàn ông hợp tác, Nhân loại cùng tiến lên. Nhưng câu chuyện không tự thay đổi. Nó thay đổi vì có người dám kể một câu chuyện mới.

Điển hình là Karl Marx và Hegel kể một câu chuyện mới, xây dựng thế giới đại đồng, con người không bốc lột nhau. Ông ta dám kể câu chuyện mới nên phải chạy sang Anh quốc tỵ nạn tương tự các thành phần chống đối các chính quyền độc tài trên thế giới. Họ can đảm kể cho mọi người khác một câu chuyện khác. Như trường hợp mấy ông cố đạo qua Việt Nam, họ gặp người Việt và kể một câu chuyện mới, bất chấp bị quân lính nhà Nguyễn bắt giam hay sát hại. Ở Việt Nam, họ kêu vua là thiên tử, dân chúng phải tuân lời, dù vua bảo chết cũng phải trung thành và chết. Đây có mấy ông cố đạo bạch quỷ đến kêu ai cũng bình đẳng trước thiên chúa và mấy trăm ngàn người Việt trở về đạo. Bị nhà Nguyễn sát hại.

Khi xưa đi kiếm vợ, mình kể chuyện về một tương lai mà mình mơ thực hiện. Cô nào nghe đến cũng lắc đầu bỏ chạy mất dép như cô bạn đầm kể khi ghé thăm Cali vợ chồng mình tháng qua. Cô ta kể khi xưa, tao nghe mày nói sau này muốn mua nhà cho thuê, nên ta nghĩ mày điên, nay gặp lại thì phải công nhận đồng chí gái mày điên thật nên mới lấy mày. Chán Mớ Đời 

Thật ra câu chuyện đó mình nghe thiên hạ kể lại khi còn ở Đà Lạt. Họ nói ông Võ Quang Tiềm, dượng của mẹ mình, khi xưa từ Huế vào Đà Lạt, làm nghề thợ may. May áo quần cho mấy người được pháp tuyển mộ làm đường rầy cho xe lửa Phan Rang-Đà Lạt. Ông ta phải gánh đồ đi 3 ngày ba đêm mới xuống vùng đèo Ngoạn Mục để bán cho thợ. Sau này có tiền ông ta bán rượu, rồi khi người Việt chạy tản cư, ông ta ở lại Đà Lạt, mua rẻ mấy nhà thiên hạ bỏ chạy khi tản cư. Khi người Đà Lạt hồi cư thì họ phải mướn nhà của ông để ở nên từ đó ông có nhiều nhà. Tương tự câu chuyện về ông Võ Đình Dung nên mình chỉ lập lại thôi chứ chả biết sẽ làm gì, chỉ muốn có nhà cho thuê như ông Tiềm hay ông Dung. Rồi đi chơi theo chế độ làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu.

Có thể con người trong tương lai 50 năm tới khác biệt với người hôm nay. Có thể người đồng tính muốn có con, cứ lấy tinh trùng rồi kiếm trứng của cô nào rồi cho phòng thí nghiệm tạo ra người con của mình. Có thể chọn tinh trùng người da đen, người á châu, thông minh hay khoẻ mạnh từ các lực sĩ,… đưa đến câu hỏi là“Ai sẽ kiểm soát tương lai, con người hay thuật toán?”

Ai sẽ viết tương lai hay chỉ đàn ông, hay tất cả chúng ta? Nếu chương tiếp theo của lịch sử được viết trong những phòng họp công nghệ, bởi những người giống nhau, nghĩ giống nhau, sống giống nhau…thì chúng ta không nên ngạc nhiên nếu tương lai chỉ thuộc về một nhóm nhỏ. Nhưng nếu phụ nữ, nhà hoạt động, nhà đạo đức học, và những tiếng nói đa dạng cùng ngồi vào bàn nếu họ định hình AI, sinh học, chính trị và kinh tế thì tương lai có thể hoàn toàn khác.

Lấy thì dụ những người thuộc MAGA, họ sẽ làm AI theo tư duy của họ, nhóm the ông Biden bà Harris sẽ làm AI theo kiểu cứ vô tư như người Hà Nội.

Qua lịch sử loài người, chúng ta nhận thấy quyền lực được tạo ra từ câu chuyện. Nữ quyền khởi đầu từ thế kỷ 20, dạy chúng ta rằng câu chuyện có thể được viết lại. Và hôm nay, khi chúng ta đứng trên ngưỡng cửa của thế kỷ biến đổi nhất lịch sử, câu hỏi quan trọng nhất không phải là công nghệ, mà là đạo đức: “Câu chuyện nào sẽ định hình 100 năm tới?”

Câu trả lời phụ thuộc vào việc chúng ta có đủ can đảm cùng nhau để tưởng tượng một thế giới, nơi bình đẳng không còn là câu chuyện ta mơ ước, mà là câu chuyện ta sống mỗi ngày. Mình sẽ tạo dựng một xã hội AI mang tên “không sợ vợ”. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nên lấy vợ trẻ hay già - 2025

 Tình yêu khi về già

Hôm nay buồn đời đọc mục gỡ rối tơ lòng trên báo về tài chánh thì có hai lá thư của 1 bà 7 bó khiến mình thất kinh. Bà ta kể là năm nay 70 tuổi còn ông chồng thứ 2, 73 tuổi. Họ lấy nhau từ 10 năm nay và hôm nay đột phá tư duy là phải ngồi xuống làm di chúc để lại tài sản cho con cái lỡ một mai em quá qua đời. Đây là một điểm son cần thiết phải làm. Vấn đề là khi làm chúng ta mới phát hiện ra tâm tư thầm kín của mình khi lấy nhau. 

Bà ta có con với chồng trước và ông chồng cũng có một người con trai riêng với cuộc hôn nhân trước. Bà ta cho biết là có nhà riêng cho thuê, và làm giấy tờ để lại toàn bộ gia tài cho con riêng của bà. Trong khi đó, ông chồng làm giấy tờ để lại gia tài, nhà riêng cho thuê, độ $1,300,00 và chiếc xe Porsche giá $200,000 cho thằng con riêng nhưng cha con không gặp mặt nhau khá lâu vì có sự bất hoà. Chắc thằng con không ưa bà kế mẫu. Hai vợ chồng ở nhà riêng của ông chồng. Và trước khi lấy nhau, họ có làm hợp đồng tiền hôn nhân (prenuptial). Con gái mình có hỏi cần làm không, mình nói chắc chắn để tránh lộn xộn sau này. Lý do là Hoa Kỳ có tỷ lệ ly dị trên 50%. Làm cái này thì khi ly hôn cũng đỡ mất thời gian nhất là tiền bạc cho cả hai.

Bà cho biết tài sản của ông chồng trên $1.3 triệu còn của bà thì tổng cộng độ $350K. Mình đoán họ ở tiều bang xa xôi nào đó, không phải Cali. Ông chồng ghi là lỡ ông chết trước thì sẽ để bà ta ở trong căn nhà đứng tên của ông ta trước khi lấy nhau, người Mỹ gọi là Life Estate. Nghĩa là bà ta được ở trong căn nhà đến khi qua đời nhưng phải trả tiền thuế và bảo hiểm hay bảo hành nếu hư hao. Sau khi bà ta qua đời thì căn nhà sẽ thuộc về con trai của ông ta. Câu hỏi của bà ta cách tính của ông chồng có “fair” (sòng phẳng) hay không? Tại vì thằng con không đến thăm ông ta từ lâu.

Chưa kịp tiêu câu hỏi thứ nhất thì lại thấy bà ta dện thêm câu hỏi thứ hai là có gây trở ngại gì hay không, có đưa đến ly dị vì bà ta nghĩ, bà ta sống 10 năm trời với ông ta thì khi ông ta chết thì tài sản của ông ta phải thuộc về bà hết thay vì con riêng. Ông chồng hiện bị ung thư. Cái vụ này khiến mình nhớ đến ông Gingrich, cựu chủ tịch hạ viện Hoa Kỳ. Cứ mỗi lần bà vợ nào bị ung thư là ông ta ly dị, rồi kiếm bà nào khác giàu có hơn. Bà vợ nằm trên giường bệnh, tức quá phải ký giấy ly hôn. Ông này khi xưa làm hợp đồng với dân mỹ này nọ, cứ kêu Chúa cầu nguyện cho Hoa Kỳ này nọ nhưng bỏ vợ đau ốm một cách tàn ác. 

Ông chủ cột báo trả lời là ông chồng bà rất tốt vì cho bà ở nhà miễn phí thì bà phải trả tiền thuế nhà đất và bảo hiểm. Không phải trả tiền nhà nợ ngân hàng là quá may. Tiền của bà thì bà để lại cho con bà, còn ông ta để lại cho con ông ta thì rất sòng phẳng. Mà nay bà tính ly dị này nọ. Chắc không muốn chăm sóc người sắp đi tây phương cực lạc. Chỉ có một vấn đề là ông ta ghi người giám hộ tài sản của ông ta là bà vợ kế chung với thằng con. Mình đoán ông ta sợ để bà vợ làm một mình thì sẽ tẩu tán hết tài sản của ông. Mà để cho thằng con riêng thì chắc phức tạp vì tên này không liên lạc với ông bố từ khi bố bỏ mẹ lấy người đàn bà khác. Nhưng sẽ gây lộn xộn kiện tụng giữa hai người này. Cho thấy lý do ngày nay giới trẻ không muốn lập gia đình có con. Rất phức tạp khi lập gia đình, người đàn ông phải nhúng nhường, xin Mặt Trận Tổ Quốc bằng Không Sợ Vợ như mình.

Ông Ron, nuôi ong trong vườn mình, cuối cùng phải làm di chúc tương tự như trên. Nghĩa là tiền của ông trong ngân hàng sẽ đưa cho bà vợ thứ 4 xài hết. Căn nhà của ông ta mua thì bà vợ có thể tiếp tục ở đến khi qua đời (Life estate). Rồi sẽ về tay thằng con trai độc nhất của ông ta. Mình không hỏi nhưng có thể ông ta ngại nên vẫn chưa sang tên nhà vào living trust vì sợ bà ta ly dị ông ta như 3 bà trước. Mình lâu này cũng không muốn xen vào thiên hạ sự nên bà vợ hỏi thì mình nói gọi luật sư. Dạo này ông ta về hưu nên có người khác nuôi ong trong vườn mình. Ông này thì chuyên nghiệp không hát đờn ca tài tử nuôi ong như ông Ron nên giá bớt mềm hơn xưa. Một đời vợ một đời chồng thấy tốt hơn là con anh con tôi và con chúng ta. May là lấy nhau vào lúc tuổi hết đẻ nếu không thì lại mệt nữa.

Khi ông chồng chết thì bà ta sẽ nhận được tiền an sinh xã hội của ông chồng và hưu trí nếu ông ta có. Các bác nghĩ sao? Ông chồng nên để hết tài sản lại cho bà vợ thứ 2 hay cho con riêng.

Cho thấy lấy vợ kế già hay trẻ cũng muốn vớt hết tài sản của mình. Theo quan điểm đạo đức cách mạng thì đàn bà ai cũng muốn lấy tiền của chồng già thì tốt nhất nếu phải lấy vợ kế thì nên lấy vợ trẻ cho chắc ăn. Còn không thì nên ở goá cho khỏe đời Cô Lựu, Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn

ÁO DÀI NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU

 CUỘC CÁCH MẠNG THẦM LẶNG CỦA MỘT NGƯỜI PHỤ NỮ VIỆT NAM

Hôm trước, tình cờ xem hình ảnh cũ đám tang của bà Nam Phương Hoàng Hậu bên tây thì khám phá ra cái áo dài của bà ta mặc khi đám cưới với vua Bảo Đại. Tò mò vì có tin tức cho rằng bà ta đã hợp tác với nhà thiết kế Cát Tường (Le Mur) để cải cách áo dài Việt Nam từ tứ thân thành như áo dài cách tân ngày nay. Họ cho biết bà Hoàng hậu cuối cùng của Việt Nam, chính là người tạo ra “cuộc cách mạng áo dài” lớn nhất thế kỷ 20, và gần như toàn bộ áo dài hiện đại ngày nay đều mang dấu ấn của bà.

Năm 1934, tại Đại nội Huế, trong buổi lễ tấn phong Hoàng hậu duy nhất còn diễn ra dưới triều Nguyễn, một người phụ nữ 20 tuổi bước ra từ điện Kiến Trung trong chiếc áo dài lụa vàng thêu rồng phượng. Chiếc áo ấy không còn bốn tà rộng thùng thình, không còn cổ cao cứng nhắc, mà chỉ có hai tà, cổ tròn thấp, tay raglan ôm sát, eo chiết nhẹ nhàng.

Chỉ một lần xuất hiện, chiếc áo dài ấy đã thay đổi hoàn toàn lịch sử quốc phục Việt Nam suốt gần một thế kỷ sau. Người phụ nữ ấy chính là Nam Phương Hoàng hậu, tên cúng cơm Nguyễn Hữu Thị Lan. Bố tên là Nguyễn Hữu Hào, Đà Lạt có cái lăng của ông ta, gần Cam Ly. Mình có đến đây 1 hay 2 lần khi còn bé.

Áo dài Nam Phương không chỉ là một kiểu trang phục, mà là một cuộc cách mạng thẩm mỹ, một tuyên ngôn về người phụ nữ Việt Nam hiện đại, và trên hết, là câu chuyện về sức mạnh mềm của một người phụ nữ đã dùng chính vẻ đẹp và vị thế của mình để định hình lại linh hồn dân tộc. Nếu mình không lầm thời đó phụ nữ ở miền bẮc bận váy. Nói như Hà Nội, quần thủng đáy. Khi còn bé, mình có thấy vài người di cư ở Đà Lạt như bà Bắc, giúp việc cho gia đình chú Ký, bận váy, đội khăn nên khi bà đi tè, chỉ đứng một chỗ rồi khi bà ta xong, bước đi chỗ khác thì thấy đất ướt . Bà Bắc này tội lắm, sau khi hết giúp việc cho nhà chú Ký, thấy bà đi bán buôn ngoài chợ, lâu lâu gặp mình kêu lại cho một đồng ăn quà. Sau 75, chú Ký đi tù với ông cụ mình thì bà ta đi thăm nuôi còn gia đình chú Ký thì không. Hình như có 1, 2 lần gì đó.

Trước năm 1930, áo dài Việt Nam vẫn là áo dài tứ thân hoặc ngũ thân biến thể: năm tà, bốn tà, cổ cao đứng, tay rộng, thân rộng thùng thình, màu sắc u tối. Mình nhớ ông thầy dạy sử khi xưa kể lý do áo tứ thân là vì người xưa dệt vải, cái khung dệt rất nhỏ do đó may áo thường là họ nối phía sau 2 thân, phía trước 2 thân nên gọi là áo tứ thân. Sau này về Việt Nam, tính đi về các làng dệt lụa để hỏi thêm lịch sử nhưng không có thì giờ. Thêm nghe nói nay họ mua lụa của Trung Cộng rồi đề made in Việt Nam. Trang phục ấy phù hợp với người phụ nữ sống trong khuôn phép cũ, nhưng hoàn toàn lạc lõng với thế hệ phụ nữ tân đại, đi học, đi làm, đạp xe đạp trên phố phường Hà Nội, Huế và Sài Gòn.

Năm 1930–1932, họa sĩ Cát Tường (Le Mur) đã vẽ kiểu “áo tân thời” với hai tà, tay phồng, cổ lá sen, váy ngắn – nhưng lập tức bị xã hội bảo thủ ném đá kịch liệt, bị gọi là “đồ Tây hóa hở hang”. Kiểu áo Le Mur dù tiên phong vẫn chỉ tồn tại trong một nhóm nhỏ trí thức và nhanh chóng bị lãng quên. Nghe nói bà Nguyễn Thị Hậu, nữ thị trưởng đầu tiên của Đà Lạt, là người mẫu bận chiếc áo dài đầu tiên của nhà thiết kế Cát Tường.

Khi Nam Phương bước lên ngai vàng, bà không chọn mặc áo dài tứ thân truyền thống của các bậc Hoàng hậu tiền nhiệm. Bà chọn một chiếc áo dài đã được cải tiến triệt để từ ý tưởng của Cát Tường nhưng được chỉnh sửa lại theo tinh thần Việt Nam:

•  Bỏ cổ lá sen Tây hóa → thay bằng cổ tròn thấp kín đáo

•  Bỏ tay phồng, váy ngắn → thay bằng tay raglan ôm sát và tà áo dài chấm gót

•  Bỏ eo chiết quá gắt → thay bằng đường eo vừa phải, tôn dáng nhưng vẫn thanh lịch

•  Dùng chất liệu cao cấp nhất: lụa Hà Đông, voan Pháp, nhung Ý

•  Dùng màu sắc hoàng gia: vàng, hồng phấn, tím Huế, xanh ngọc

Chỉ trong vòng một năm (1934–1935), mọi trường nữ trung học lớn ở Sài Gòn, Huế, Hà Nội đều bỏ áo dài cũ, chuyển sang mặc đồng phục kiểu Nam Phương. Báo chí thời đó gọi hiện tượng này là “cơn bão áo dài Hoàng hậu”.

Khi học về Tự Lực Văn đoàn, nghe nói nhóm này muốn giúp người Việt bỏ các hủ tục, để chạy theo nền văn minh của tây phương. Bà Nam Phương dân tây vì Nam Kỳ thuộc Pháp quốc, du học tại pháp. Mình đoán bà ta chỉ học xong trung học hay chưa xong vì về nước khi 18 tuổi. Ngay ông Bảo Đại chắc khá lắm là đậu tú tài, và bằng nhảy đầm ở bên tây. Vì vê nước năm lên 19 tuổi.

Có lẻ cuộc cách mạng về trang phục thời chế độ phong kiến, được thực hiện, không bị ném đá vì uy tín tuyệt đối của Hoàng hậu, biểu tượng cao nhất của đất nước. Không ai dám chỉ trích “hở hang” khi chính Hoàng hậu mặc. Tương tự khi bà Ngô Đình Nhu may áo dài décolleté, cổ tròn chi đó, cũng bị thiên hạ ném đá nhưng mấy bà dựa vào uy tín của bà Nhu nên bận áo dài hở cổ ở Sàigòn. Chớ trời nóng, đổ mồ hôi và cứ cổ cao như vịt.

Bà hoàng hậu giữ được sự hiện đại nhưng không đánh mất vẻ kín đáo, duyên dáng Á Đông. Mỗi lần bà xuất hiện (lễ tấn phong 1934, tiếp khách Pháp 1939, chụp ảnh hoàng gia 1942), hàng triệu phụ nữ Việt Nam đều nhìn thấy và muốn mặc giống bà. Mình thấy bà Nam Phương này rất đẹp nhưng hình bà ta về già sau 50 tuổi thì hơi mệt. Nhà may cho rằng kiểu áo của bà dễ may, dễ mặc, dễ vận động, phù hợp với nữ sinh, giáo viên, nhân viên ngân hàng, thư ký… người ta cho biết từ 1935 đến nay, gần như 100% áo dài Việt Nam đều mang 5 đặc điểm gốc do Nam Phương định hình: 2 tà – cổ tròn thấp – tay raglan – chiết eo nhẹ – màu sắc thanh lịch. Mình chỉ nhớ hồi nhỏ có bà dì làm thợ may áo dài, thấy mấy cô đến may áo dài raglan, rồi sau này có vụ áo dài mini, đạp xe đạp mini rồi mất nước. Nay thì áo bú xía la mua.

 Năm 1941, trường Nữ trung học Nam Phương (Đà Lạt) lấy chính kiểu áo dài trắng của bà làm đồng phục,  trở thành hình mẫu áo dài nữ sinh toàn miền Nam, rồi cả nước. 

Từ 1954–1975, áo dài trắng Nam Phương là biểu tượng của nữ sinh Sài Gòn – Huế – Đà Lạt.

Sau 1975, dù có nhiều biến thể cách tân thời, cổ cao, cổ V, tay bồng… thì kiểu dáng cơ bản của Nam Phương vẫn là chuẩn mực khi nói đến “áo dài truyền thống”.

Năm 2023, khi UNESCO công nhận áo dài là di sản văn hóa phi vật thể, hình ảnh đại diện chính là kiểu 2 tà, cổ tròn thấp, tay raglan, tức kiểu của Nam Phương Hoàng hậu năm xưa. Nghe kể khi xưa, lính mỹ qua Việt Nam, may áo dài gửi về cho vợ mà quên vợ viết thư kêu ai cũng khen áo dài nhưng thấy sexy quá vì quên gửi cái quần.

Chắc lúc này chưa lấy ông Bảo Đại. Biết đâu hình chụp hôm gặp ông vua Bảo Đại vì nghe bà ta kể hôm ấy không muốn đi dự nhưng ông cậu kêu đi nên bận đồ sơ sài màu đen. Gặp ở khách sạn Palace. Khiến ông Bảo Đại thích.

Bà thị trưởng Đà Lạt Nguyễn Thị Hậu, nghe nói là người mẫu đầu tiên bận áo dài của của thiết kế gia Cát Tường

Nam Phương Hoàng hậu không bao giờ tự nhận mình là nhà thiết kế. Bà chỉ lặng lẽ mặc những chiếc áo dài đẹp nhất, thanh lịch nhất, hiện đại nhất mà vẫn rất Việt Nam. Nhưng chính sự lặng lẽ ấy đã tạo ra một cuộc cách mạng lớn lao: biến áo dài từ trang phục cũ kỹ của quá khứ thành biểu tượng vĩnh cửu của người phụ nữ Việt Nam hiện đại.

Hơn 60 năm sau ngày bà qua đời, mỗi lần một cô dâu Việt Nam khoác lên mình chiếc áo dài trắng hay màu pastel, mỗi lần hàng triệu nữ sinh mặc áo dài trắng đến trường, mỗi lần áo dài Việt Nam xuất hiện trên các sàn diễn quốc tế, đó chính là lúc di sản của Nam Phương Hoàng hậu vẫn đang sống, vẫn đang bay, đang tỏa hương như chính ý nghĩa cái tên mà vua Bảo Đại đã ban tặng cho bà: “Hương thơm phương Nam”.

Hôm trước, thấy tấm ảnh phục dựng có hai cô gái đẹp nức nở nhưng mình đoán chắc AI cũng giải phẫu thẩm mỹ họ luôn vì quá đẹp.

Mụ vợ mình khi đám cưới thì cũng bận áo dài của dòng Cát Mệ để lại tương tự như chiếc áo trên, đội khăn vành to đùng như trên. Nhớ khi bà chị vợ dẫn đồng chí gái từ trên lầu xuống, bận bộ đồ của dòng họ cát mệ khiến mình nức nỡ, không ngờ lấy mụ vợ đẹp và sang như gái Huế. Mỗi khi cô nào trong đại gia đình đi lấy chồng là bận bộ áo dài này. Không biết gia đình nào giữ, không biết đến đời con gái mình lấy chồng có chịu bận hay không.

Có người gửi cho mình đường dẫn đầy đủ hình ảnh về hoàng Nam Phương

https://www.lofficielvietnam.com/documentary/nam-phuong-hoang-hau-va-dau-an-thoi-trang-qua-tung-not-thang-cuoc-doi

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn