Đi học làm nông

Tuần này đi học về làm nông ở đại học Riverside thì khám phá ra nhiều điều mới lạ.
Điểm thứ nhất là chỉ có 1% trái cây hay rau cải mua ở chợ là do các nông trại địa phương trồng. Còn 99% là đến từ nơi khác, tiểu bang hay các quốc gia khác. Do đó thức ăn, trái cây, rau cải không tươi. Tốn tiền chuyên chở lại không còn chất dinh dưỡng.
80% chất dinh dưỡng trong rau quả là nữhng ngày gần chín mà nay họ hái non trước mấy tháng thì chả có bổ cả. Tên hàng xóm mỹ cho mình cà chua hắn trồng ăn tươi quá ngon. Còn mua ở chợ về Chán Mớ Đời .
Điển hình trái bơ Cali mà mình trồng, các công ty mua sĩ, để dành bán cho Nhật Bản, Trung Quốc, Tân Gia Ba,… còn bơ mà dân Cali ăn là đến từ Mễ Tây Cơ hay Peru,…rẻ hơn mới giúp họ giàu.

Súng ống và tư bản

Dạo này, trời nóng thiên hạ nổi điên dễ dàng, vác súng bắn thiên hạ như điên. Ở Việt Nam có bà nào đi máy bay với con mà la bải bải, bị còng tay khiến đàn ông cảm thấy hạnh phúc, khi chợt nhận ra vợ mình hiền hơn bà đại uý công an nhà nước.
Chỉ tiếc là phụ nữ, không thấy ai xuống đường ủng hộ, khen bà này cả. Nhờ bà này mà mấy ông chồng đâm ra thương mụ vợ của họ, dù có bị đì từ thời ăn lông ở lỗ đến nay. Hôm qua mình đi ăn với ông nuôi ong trong vườn mình. Ông có 3 đời vợ, nay 76 tuổi mà vẫn rên về bà đệ tam thê. Ông ta còn bồi thêm là con trai của ông kể là mỗi lần gặp bạn, uống cho say để kể về vợ họ. Chán Mớ Đời
Hoa Kỳ là một nước hơi khác lạ. Nếu xét về hạ tầng cơ sở, thì hội “American Society of Civil Engineers” cho điểm D. Tệ nhất. Mình đi Nhật Bản tháng 4 vừa rồi, thấy nhà cửa, đường xá, xe lửa,.. Sạch sẻ, ngăn nắp còn đi xe lửa mỹ Amstrak thì Chán Mớ Đời.
Hoa Kỳ là nước giàu có trong lịch sử thế giới. Có rất nhiều tài nguyên, tiềm năng về nông nghiệp, khoáng sản, đất đai rộng lớn. Chạy xe cả mấy ngàn cây số, không thấy thay đổi.

Vụ luật Rent Control

Dạo này các thành phố tại Cali như Long Beach, bầu vụ luật Rent Control, các đại biểu quốc hội tiểu bang, đòi biểu quyết mấy sắc luật “Rent Control” toàn tiểu bang, không cho tăng giá tiền mướn nhà, người mướn nhà ra thì phải trả tiền cho họ đi ra, khiến ai có nhà cho thuê đều lo ngại.
Mình bắt chước mấy tên mỹ quen, họ sinh ra và lớn lên tại xứ này nên quen hiểu tình hình, cần phải binh đường khác. Mua mấy building ở tiểu bang khác, các công ty mướn căn phố này rồi cho các người khác thuê mở tiệm Pizza Hut,….mình có kể rồi.

Vi khuẩn và bệnh béo phì

Nhớ dạo mới sang Hoa Kỳ, mình mua một cái pizza ở New York to đùng. Đem về, tính ăn 1/4 vì to gấp 4 lần pizza bên âu châu. Ăn xong 1/4 rồi uống coca cola độ vài phút sau lại thấy đói nên ăn tiếp rồi cuối cùng tọng hết cái pizza to đùng. Cái lạ là vẫn cảm thấy đói dù cái bụng căng như cái trống phụ nữ có thai.
Đọc sách thì họ giải thích cái ruột mình cứ kêu đói vì chưa được bồi dưỡng đầy đủ các chất dinh dưỡng. Pizza có thể có nhiều loại dinh dưỡng nhưng cơ thể, ruột lòng cần thêm nhiều loại dinh dưỡng khác. Cái ruột đánh điện tín lên nảo bộ là còn cần dinh dưỡng khác nên người ta hiểu lầm cứ thấy đói, thay vì ăn các loại dinh dưỡng khác thì họ lại tọng thêm pizza, khiến cơ thể béo phì ra vì ăn quá nhiều.

Cristina K

Dạo ở Luân Đôn, mình có xem vỡ nhạc kịch “Evita” nói về bà vợ Eva của tổng thống Juan Peron của Á Căn Đình. Bao nhiều huyền thoại nói về cặp vợ chồng này, đã đưa một nước Á Căn Đình giàu có trở thành một nước nghèo qua các chương trình xã hội chủ nghĩa của họ, tương tự ngày nay ở Venezuela, vẫn kiên định tiến mạnh lên xã hội chủ nghĩa.
Mấy thập kỷ sau, người dân Á Căn Đình hình như quên những gì vợ chồng Peron đã làm. Họ vẫn còn sự đam mê nhảy Tango nên lại bầu cho hai vợ chồng Kirchner, hết ông chồng làm tổng thống lại đến bà vợ, tên Christina Kirchner.
Khi vận động bầu cử, bà kêu Á Căn Đình không sáng tạo, sản xuất gì cả, và tuyên bố sẽ đem công ăn việc từ Á Châu, Mễ Tây Cơ,…về Á Căn Đình. Thế là nhân dân hoan hô, bỏ phiếu cho bà ta lên tổng thống.
Bà yêu cầu các công ty địa phương sản xuất tại nước nhà, và đánh thuế các hàng nhập cảng từ 30% đến 40%. Bà ta cho rằng không nên nhập cảng các hàng điện tử, người Á căn đình có thể làm tại đây Ma zê in Á Căn Đình.

Thế giới vô biên giới


Brexit hay Bờ hết xích

Đi âu châu kỳ rồi mình thấy khá lạ. Các nước như Anh Quốc, Tiệp Khắc, Hung Gia lợi,…lại sử dụng tiền tệ quốc gia họ thay vì Euro như ở Pháp, Ý Đại Lợi,…dù họ là thành viên của Liên Hiệp Âu Châu.
Mấy năm trước, sau cuộc trưng cầu dân ý, người Anh bỏ phiếu; muốn rút khỏi Liên Hiệp Âu Châu mà người ta gọi ví von “Brexit”. Cho đến nay đã 3 năm, Anh Quốc đã thay đổi 3 vị thủ tướng mà vẫn chưa ngã ngủ vấn đề. Cho thấy vào thì khó mà ra còn khó hơn như người ta lập gia đình đã tốn tiền, khó khăn đến khi ly dị thì càng mệt gấp bội.
Năm 2017, người ta đoán là Liên Hiệp Âu Châu sẽ bị tan rã vì bao nhiêu lộn xộn với Hy Lạp, Ý Đại Lợi,… Ngay ông Thổ Nhĩ Kỳ muốn vào nhưng nay, chắc lại có ý định quay về Á châu, chơi với anh ba tàu với con đường và một vòng đai.

Lãng mạn = lãng xẹt

Dạo này đồng chí vợ hay xem chương trình “Bạn muốn hẹn hò” trên Du-tu-be nên lâu lâu mình coi ké, sau khi tập võ về. Mình nhận thấy mấy cô gái Việt đòi hỏi mẫu người đàn ông phải lãng mạn khiến mình hỏi mụ vợ, sơn đen có lãng mạn không. Đồng chí gái kêu ôn lãng xẹt thì có. Chán Mớ Đời
Nói chung thì mẫu người đàn ông mà phụ nữ Việt đòi hỏi thì mình chỉ có dính được phần chiều cao còn ngoài ra thì những tiêu chuẩn họ đưa ra thì mình đều trớt quớt hết. Hèn gì mình bị ế vợ đến năm 36 tuổi mới được đồng chí gái, dạo ấy cũng ế tàn canh, thuộc dạng khuyến mãi 50% Off, lôi lên xe bông về nhà vợ.
Phải chi khi xưa, có những chương trình thực tế kiểu này trên truyền hình thì chắc cuộc vạn lý trường chinh tầm thê của mình, ế vợ ngắn lại. Xem chương trình này thì mới hiểu thị trường gái gú ra sao, đòi hỏi tiêu chuẩn thế nào, để sửa đổi, giác ngộ cách mạng mới dám đăng ký quản lý đời em gái sầu mộng nào. Đụng tới cô nào là bị đá banh xác, thậm chí lâu lâu còn bị đá giò lái. Nghĩ lại vẫn còn thất kinh.

Tờ giấy phạt se duyên

Hôm qua, lấy thư vào thì thấy thư của luật sư quảng cáo, phụ giúp xoá ticket vì chạy xe vượt đèn đỏ nên mình đoán hai đứa con hay mụ vợ, mất cảnh giác máy chụp hình của bọn đế quốc tư bản. Mở thêm lá thư của toà án thì thấy hình ảnh mụ vợ thủ trưởng vô tư vượt đèn đỏ. Hỏi mụ thì mụ làm bộ mặt ngơ ngác như bò đội nón còn kêu “what” như ta đây ngây thơ vô số tội . Chán Mớ Đời
Lâu lâu, mụ vợ hay bị cảnh sát thổi phạt vì chạy nhanh quá tốc độ. Phải đi học xoá ticket. May là xe mua bảo hiểm thương mại qua công ty nên không bị tăng tiền bảo hiểm.
Mấy người lái xe mà cứ bị phạt hoài là công ty bảo hiểm tăng tiền nhiều lắm nhất là con nít chạy. Mình nhớ lúc thằng con lên 15 tuổi thì hãng bảo hiểm lên tiền bảo hiểm gấp đôi. Lý do là con mình đến tuổi tập lái xe nên họ chém thẳng tay. Mình phải chuyển xe qua công ty để mua bảo hiểm thương mại. Nhân viên của công ty có quyền lái nên hạ tiền bảo hiểm ít hơn.

25 năm 2 đời người

Đồng chí gái nổi hứng muốn tổ chức kỷ niệm 25 năm quản chế, cải tạo đời mình, đánh dấu 1/4 thế kỷ đầy đau thương, nhiều máu lửa, nội chiến từng ngày nên phải chìu vợ theo đúng quy trình của người chồng nhân dân dù năm nay có nhiều hội ngộ với bạn học cũ của hai vợ chồng đến bà con bên vợ về hiệp kỵ. Cuộc đời không biết được mai sau nên cứ còn sức khoẻ thì cứ vui chơi để rồi mai sau chống gậy đi tìm lại những dấu chân vừa đi qua của một kiếp người.
25 năm máu lửa, nội chiến từng ngày, đêm nằm cạnh kẻ nội thù, ngáy to trong đêm trường với châm ngôn " đêm nằm thì ngáy o o, chồng thương chồng bảo ngáy cho vui nhà". 1/4 thế kỷ, tuy dài nhưng khi đã đi qua thì nhìn lại bổng thấy như cơn mơ. Mới ngày nào, còn sinh viên, mình đánh đàn hát tán đầm với bản nhạc "Ma Liberté" của Georges Moustaki, người gốc Hy Lạp tỵ nạn tại Pháp, nói lên thống khổ của con người tỵ nạn, từ bỏ quê hương, chạy trốn để tìm Tự Do.

Nên hay không đánh thuế băng vệ sinh

Lâu lâu mình thấy có nhiều còm trên mạng về sự khác biệt lương bổng nam nữ. Có người chửi rủa nào là Sexist, nào kỳ thị đủ trò nhưng không dám thò mồm vào vì sợ bị chửi.
Câu hỏi tại sao lương bổng phụ nữ ở Hoa Kỳ ít hơn giới nam. Người ta đòi quyền bình đẳng nên có người đổi giới tính, thông thường từ nam tính qua nữ tính nên mình càng ngu lâu dốt bền. Đàn ông có quyền lợi nhiều hơn thì phải đổi giới tính nam đây thì lại ngược lại. Tréo cẳng ngỗng.
Một tên thợ hồ được trả tối thiểu $25/ giờ tương đương với bà giúp việc chùi nhà dọn dẹp $25/giờ nên mình không hiểu người ta cứ rên la cho có lệ hay không chịu tìm hiểu.
Người ta giải thích lý do phụ nữ thường nghỉ mấy năm để chăm sóc con cái nên khi đi làm lại, mất nhiều năm nghề nghiệp lương ít hơn. Đồng chí gái có tên em họ là bác sĩ, lấy cô vợ cũng y sĩ. Đến khi họ có con thì cô vợ ở nhà, chăm nuôi hai đứa con, xem như cái bằng bác sĩ học cho đã rồi treo chơi. Đó là quyền tự do của cô vợ, cô ta chọn thiên chức làm mẹ hơn là khám bệnh nhân.

Đất Xanh - Groenland

Dạo này thiên hạ xúm lại đập ông Trump nữa về vụ huỷ bỏ chuyến công du tại Đan Mạch do bà hoàng hậu xứ bắc Âu này mời. Lý do là bà thủ tướng xứ này kêu ý định của ông Trump mua Đất Xanh (Groenland) của xứ Đan Mạch là ngu xuẩn.
Cái lạ là khi ông Trump làm điều gì tốt thì báo chí như ngủ quên. Tuần rồi xem đài truyền hình C-SPAN, thấy ông Trump ký sắc lệnh, bãi nợ đại học cho cựu chiến binh, không thấy báo chí nhắc đến.
Cái khổ là người ta quên xứ Đan Mạch này đã từng bán cho Hoa Kỳ 3 phần đất của họ ở Trung Mỹ ở đầu thế kỷ 20: Saint Thomas, Saint John và Saint Croix với giá 25 triệu đô la vào năm 1917. Thì nay, Hoa Kỳ có thể tiếp tục hỏi mua phần đất Đất Xanh của cựu đế quốc Đan Mạch này.

Thuế Hoa Kỳ

Hôm nay là ngày chót để nộp hồ sơ thuế cá nhân ở Hoa Kỳ. Mình đã gửi trước khi đi nên ngồi lêu bêu nghĩ xem cái xứ mỹ này nó đánh thuế ra sao.

Ngày xưa, ngày xửa có một gia đình mỹ, sinh được 3 người con. Thằng A, Thằng B và Thằng C. 3 anh em sống vui vẻ rồi lớn lên yêu nghề thợ mộc do ông bố được truyền lại. Lớn lên lập gia đình, mỗi người có 2 người con. Cả ba làm thợ mộc lương như nhau $25/ giờ nhưng tính tình lại khác. Mỗi người chú tâm vào những gì mình thích nên làm việc tuỳ theo hứng và đòi hỏi cá nhân. A làm 20 giờ/ tuần, B làm 40 giờ / tuần còn C thì làm 60 giờ/ tuần.

A thì thích là theo năng suất hưởng theo nhu cầu nên đi làm bán thời gian, lương được $20,000/ năm còn thời gian thì anh ta đi chơi thể thao, cắm trại trên rừng, biểu tình chống phá hoại môi trường… B thì làm toàn thời gian vì anh ta không thích cắm trại, chơi thể thao còn C thì làm nhiều thời gian, để dành tiền để đầu tư cho mai sau.

La Mã ngày nay

Hôm qua, hai vợ chồng đến dùng cơm tối tại nhà một gia đình Ý mà 35 năm nay không gặp lại. Những lần trước về lại âu châu từ khi mình sang Hoa Kỳ làm việc thì chỉ quanh quẩn ở Paris, Grenoble, London và Venezia nên không có thời gian đi thăm bạn cũ ở xa.
Điều mình nhận thấy là thủ đô nước Ý kỳ này trở lại sau 35 năm thì có rất nhiều người ngoại quốc sinh sống. Khu gần Piazza Della Republica, theo lời giải thích của thằng Maurizio thì độ 15 năm về trước, người Tàu sang đây mua nhà cửa rồi họ ở tập thể như các chung cư tập thể bên tầu, nhét 30,40 người ở trong một căn hộ nhỏ, từ đó các quán tiệm ăn tầu, ấn độ, Bangladesh,.. mọc lên.
Mình thấy các tiệm bán đồ chạp phô, lặt vặt đều do người Bangladesh làm chủ. Gần nhà nghỉ có một tiệm này, mình hỏi mấy giờ đóng cửa vì tính đi ăn cơm nhà Turriziani về, ghé vô mua nước và trái cây thì được biết là họ đóng cửa vào một giờ sáng. Theo mình được biết thì dân Ý rất lười so người đức, tây nên không ai mở cửa đến 1 giờ sáng chỉ có người ngoại quốc mới chịu khó.
Người âu châu họ sinh ở đất này nên không còn chịu khó như cha mẹ, ông bà của họ khi xưa, sau cuộc đại chiến thế giới. Họ được nhồi nặng qua bao nhiêu năm với các cuộc đình công, đòi hỏi quyền lợi cho giới thợ thuyền lao động. Dần dần thế hệ con cháu của họ không chịu khó làm việc tay chân, chỉ muốn làm theo năng suất, và hưởng theo nhu cầu theo tinh thần của xã hội chủ nghĩa.

Tapas

Cách đây mấy tuần, đồng chí gái và mình có ghé ăn một tiệm ở Huntington Beach, bán toàn các món Tapas khiến mình nhớ đến chuyến du hành tại Tây Ban Nha khi còn sinh viên. Mình quen vài cô sinh viên gốc Tây Ban Nha khi ở Luân Đôn, rồi họ rủ sang viếng xứ họ khi nghỉ hè.
Dạo ấy đi du lịch, mình chỉ để ý đến gái gú, kiến trúc và thức ăn. Thật ra thời đó, sinh viên không tiền, làm Mít ba lô, đi quá giang xe, nay đây mai đó nên không có tiền để ăn món lạ trong tiệm ăn sang trọng. Hôm trước nói chuyện với cô em họ của đồng chí gái, đi du học trước mình mấy năm, kể khi viếng thăm đảo Capri, Ý Đại Lợi.
Mình nhớ hồi còn bé bé nghe bản nhạc "Capri, c' est fini!" do Hervé Vilard hát nhưng không biết Capri ở đâu, đến khi sang Ý thì mới biết là một hòn đảo gần thành phố Napoli, phía nam của La Mã. Khi đi xuống vùng này thì mình bắt buộc phải đi tàu ra đảo, ngồi vẽ cạnh một biệt thự rất đẹp. Bổng có ông ý, chủ nhà kêu vô ăn cơm với gia đình ông ta, sống ở La Mã, hè ra đây nghỉ mát.

Chinese exclusion act

Hôm qua, đi đón thằng con ở ga xe lửa. Trên đường về nhà, thằng con hỏi có biết vụ bác sĩ gốc Việt, bị lôi ra khỏi máy bay, máu me. Mình nói biết và hỏi lại trong trường đại học, nhóm sinh viên á đông có làm gì không, họp hội thảo,… thằng con kêu không vì tinh thần á đông không thích tranh đấu.
Mình nói nếu việc ấy xẩy đến cho một người da đen hay gốc la tinh thì trong đại học đã xuống đường, kêu gào kỳ thị chũng tộc còn da vàng thì cuối mặt làm thinh. Vấn đề là nếu làm thinh, nghĩ không đụng đến mình vì không dính dáng gì đến mình nhưng nếu đã xẩy ra cho người khác thì sẽ có ngày đến phiên mình thì ai cứu. Thấy da đen, La tinh ngay cả người da trắng bị đánh đập thì mình phải la toáng lên nhân danh nhân quyền.
Trong thời đệ nhị thế chiến, Hoa Kỳ đánh nhau với Nhật Bản, đức, và Ý. Chính phủ mỹ lùa các người Mỹ gốc Nhật vào trong các trại tập trung trong khi người gốc Đức, Ý thì vẫn nhởn nhơ sống tự do trong xã hội. Vào thế kỷ 19, có luật cấm người di dân gốc Á châu qua Chinese Exclusion Act, mới được xoá bỏ vào năm 1949.

Kẻ lưu vong

Mỗi lần mình gặp bạn học cũ hay người quen khi xưa là đều nghe họ nói mày sướng, không phải bắt buộc sống với VC cho dù mình cũng mang kiếp lưu vong như họ. Lý do là lưu vong đều khởi đầu bởi một bi kịch chính trị để rồi biến thành một bi kịch văn hoá nơi xứ lạ quê người.
Đồng chí gái hay mấy người em mình sinh sống tại hải ngoại, bắt buộc đi tìm một con đường sống bất chấp hiểm nguy trên con đường vượt biển, có thể nói là lao vào cái tử để tìm con đường sống. Có nhiều người bạn kể họ vượt biển nhiều lần, bị lừa hết tiền bạc, vào tù ra khám, giả điên giả rồ để qua mặt công an.
Mình thì bắt đầu cuộc đời lưu vong bởi một bi kịch văn hoá. Mình thoát ra khỏi Việt Nam bằng cách đi du học trước bi kịch chính trị của quê hương; Sàigòn thất thủ. Không chứng kiến đất nước đổi chủ, thấy thiên hạ chạy loạn lo sợ bị VC tắm máu, pháo kích, tù tội mà người Việt điển hình bà cụ mình, cứ mỗi lần gặp mình là kể chuyện thời gian sau khi mình rời Việt Nam, như một vết thương tâm lý sau bao nhiêu năm vẫn chưa lành hẳn với thời gian. Mấy người em mình cùng trải nghiệm thời gian ấy nên không thấy có chi là đặc biệt, cười thầm mỗi khi bà cụ bắt đầu cuộc độc thoại.

Sombre Dimanche

Nhớ hồi nhỏ, nghe người lớn nói chuyện về một bản nhạc mà nhiều người nghe đã phải tự tử nên sợ quá không dám nghe. Sau này qua tây, mùa đông nhớ nhà, nằm trong căn phòng ô sin nghe Khánh Ly hát "chiều chủ nhật buồn nằm trên căn gác…" chán đời mở radio France Culture thì được nghe đến chương trình về lịch sử bản nhạc do một nhạc sĩ gốc Hung Gia Lợi làm mà người Pháp đặt cho cái tên "Sombre Dimanche".
Phát ngôn viên kể là bản nhạc này nổi tiếng và bị cấm tại nhiều quốc gia, do nhạc sĩ gốc Hung tên Rezső Seress phổ nhạc bài thơ của nhà thơ László Jávor vào năm 1933. Thật ra là lúc nhạc sĩ Rezső Seresss mới làm bản nhạc tại Pháp thì không có nhạc xuất bản nào nhận xuất bản, đến năm 1933 thì được in với lời của thi sĩ Javor, nói về người tình đã qua đời và ông ta mong muốn được chết theo, khác với ca từ của nhạc sĩ, mới được chú ý và bị cấm sau đó nhất là người ta quên những ca từ của nhạc sĩ luôn.
Lý do cấm là nghe nói bài này tạo nên một phong trào tự tử ở thủ đô Budapest và trên thế giới. Khởi đầu tại Berlin, một thanh niên yêu cầu ban nhạc chơi bản nhạc này trong một quán nghe nhạc, sau đó về nhà, tự bắn vào đầu, để lại một lá thư tuyệt mệnh với những ca từ của bản nhạc này. Rồi có mấy vụ tự tử ở các xứ khác xẩy đến với những ca từ của bản nhạc này bên cạnh. Người ta nói có lẻ vì thời gian này có khủng hoảng kinh tế, người ta lâm vào trường hợp bi đác, không tiền, không công ăn việc làm, lại nghe bài hát buồn nên khiến người ta quyên sinh.

Duty Free

Đi chơi, phải quá cảnh tại các phi trường quốc tế, mình rất sợ đồng chí gái cứ rảnh chạy đi mua đồ rồi bắt mình khiêng. Cô nàng kêu Duty Free nhưng Free ở đây thì lại đắt hơn ở ngoài phi trường gấp 3 lần.
Lần đầu tiên mình thấy chữ Duty Free khi trên đường đi Tây, máy bay dừng lại ở phi trường Vọng Các, Tân Đề Li và Teheran nhưng không hiểu gì, thêm phần lo sợ bị lạc nên cứ kiếm mấy tên hành khách trong máy bay, ngồi gần mình, họ đi đâu thì mình lò dò đi theo nhưng công an khu vực. Sau này đi làm ở London, lâu lâu bay về Paris vào cuối tuần để thăm mấy người em mới biết Duty Free, có nghĩa là miễn thuế. Lần đầu tiên về Việt Nam, mình có mua một bịch thuốc 555, để tặng ông cụ và công an khu vực.
Khi xưa, hành khách bay qua Đại Tây Dương bằng máy bay chong chóng nhỏ, thậm chí có máy bay đậu trên nước thì họ đáp xuống phi trường gần nhất để lấy nhiên liệu. Gần nhất là phi trường Shannon, Ái Nhỉ Lan từ Hoa Kỳ và cũng từ phi trường này tạo dựng một nền thương mại Duty Free khắp nơi trên thế giới khi du khách đi máy bay.
Ông Brendan O’Regan, người Ái Nhỉ Lan có công, khởi đầu ngành thương mại Duty Free và phi trường quốc tế Shannon. Ông này được bằng tiến sĩ danh dự nên người ta hay gọi ông ta là tiến sĩ nhưng thật tế thì ông ta khởi nghiệp là người bán rượu ở quán rượu.
Dạo ấy, hành khách đa số là người giàu có, các tài tử nổi tiếng ở Hoa Kỳ và Âu châu, ngồi trong các máy bay nhỏ bé, bị nhồi lên nhồi xuống trên không trung nên khi xuống phi trường đợi tiếp nhiên liệu thì họ cần có đồ ăn thức uống nên ông O’Regan mở tiệm ăn ở phi trường, đặt tên là lạ cho mấy món ăn, để hấp dẫn du khách giàu sang như Kerry Lamb, Dublin Prawns,.. Có thức uống đặc biệt mà ông ta làm cho thực khách là Irish Coffee, cà phê Ái Nhỉ Lan mà ngày nay khắp thế giới dùng sau khi ăn cơm.
Dạo mình sang Ái Nhỉ Lan chơi, nghe đến Irish Coffee nên uống thử, ai dè là rượu mạnh pha cà phê và cream rất đặc. Tây thì sau khi ăn cơm, họ uống rượu mạnh như Courrvoisier rồi thêm ly cà phê, đây chắc họ lười nên pha hằm bà lằn mọi thứ cho tiện.
Ông ta còn mở một tiệm nho nhỏ bên cạnh tiệm ăn để bán những vật lưu niệm và rượu mạnh. Thời ấy, cái gì cũng bị chính phủ đánh thuế và ông ta khám phá một mánh: số là từ thế kỷ 17, các thuỷ thủ của xứ Anh đều được miễn thuế khi họ lên thuyền ra khơi, đi tìm thuộc địa cho hoàng gia Anh hay buôn bán, có lẻ để giúp họ ngủ lâu để tránh say sóng. Các con tàu rời Anh quốc đưa người di cư sang Hoa Kỳ, chở bia và rượu nhiều hơn thức ăn, bia được dùng thay nước uống và có chất bổ, lại giúp thiên hạ ngủ quên đời. Mình nhớ khi đi từ Hy Lạp sang Creete bằng tàu thuỷ, lên tàu vô cabin mình chơi một viên thuốc say sóng, tối thức dậy làm một viên khác, ngủ đến sáng.
Năm 1950, ông O’Regan bay sang Hoa Kỳ, và trở về bằng du thuyền SS America. Ông ta nhận thấy là rượu được bán trên du thuyền này rẻ hơn ở phi trường, vì đang ở hải phận quốc tế. Do đó khi về nước, ông ta yêu cầu chính phủ miễn đóng thuế rượu ở phi trường vì máy bay được xem là những du thuyền trên không trung. Chính phủ Ái Nhỉ Lan kêu miễn thuế cho tụi nhà giàu? Tương tự chính phủ Việt Nam thích đánh thuế visa du khách nhưng lại quên là nếu không đánh thuế thì du khách viếng Việt Nam nhiều hơn và tiêu xài, tạo công ăn việc làm cho người dân thay vì chỉ làm giàu cho mấy tên cán bộ ở các toà lãnh sự.
Cuối cùng ông ta thuyết phục được chính phủ là nếu không đóng thuế thì du khách, thay vì chỉ ghé ngang, chờ đợi máy bay lấy nhiên liệu, sẽ ở lại, đi du lịch ở xứ Ái Nhỉ Lan. Ông ta bán được thì sẽ đóng thuế, trong khi đó du khách sẽ đi thăm viếng các nơi, mua đồ khác và đặc biệt là có đô la vì du khách đến sẽ trả bằng ngoại tệ. Ông ta mở tiệm miễn thuế đầu tiên ở phi trường vào năm 1951 trước khi mình ra đời.
Lúc đầu người ta chú trọng bán rượu mạnh và thuốc lá, họ có bán thêm mật ong, mấy đồ đặc sản địa phương như mình thấy ở phi trường Liên Khương hay Tân Sơn Nhất. Chính phủ rất lo ngại vì đám Mafia có thể buôn lậu vì giá bán chỉ 1/3 ở ngoài, nên bắt ông ta phải kiểm điểm hàng hoá mỗi ngày.
Loại sô-cô-la này được bán chạy nhất tại các phi trường quốc tế. Mình có kể lý do rồi. Ai buồn thì tìm đọc trên bờ lốc của mình. Sô cô la này xuất phát từ Thuỵ Sĩ nhưng do một công ty mỹ làm chủ, nay họ muốn chuyển nơi sản xuất qua Bratislava nên phải gỡ bỏ cái huy hiệu ngọn núi của xứ Thuỵ Sĩ
Các thương hiệu khác bắt đầu để ý đến cách quảng cáo ở phi trường trong gian hàng của ông O’Regan, nên dần dần người ta thấy đồng hồ Omega Thuỵ Sĩ, máy chụp hình, nước hoa Chanel #5,… được bày bán nhất là sô cô la Toblerone của Thuỵ Sĩ, do ông Tobler + thêm cái tên Ý “Torrone”, có nghĩa Nougat, hoá thành Toblerone mà ngày nay người ta chỉ thấy loại sô cô la này ở phi trường. Điểm đáng lưu ý là loại sô cô la không bị đánh thuế nhiều như rượu hay thuốc lá nhưng rất được thành công về thương mại. Có lẻ người ta đi chơi hay công tác, bận bịu nên khi ra phi trường thì nhớ đến con cái ở nhà nên mua làm quà đem về. Mình mà còn dư tiền bản xứ thì đem ra mua hết mấy loại này đem về cho vợ như năm ngoái leo núi Machu Picchu.
Thương vụ này quá thành công, ai cũng muốn ghé Ái Nhỉ Lan để mua đồ miễn thuế, khiến các phái đoàn thương mại trên thế giới phải đến quan sát và phi trường Amsterdam mở một thương hiệu miễn thuế vào năm 1957 rồi DFS mở tiệm đầu tiên ở Hoa Kỳ, ở Hạ Uy Di vào năm 1962 và ngày nay số lượng buôn bán ở phi trường trên thế giới lên đến $70 tỷ đô la, trong số đó có đến 5 tỷ đô la là kẹo bánh sô cô la. Người ta nói là có nhiều người mua sô cô la ở phi trường hơn là người dân ở Ấn Độ.
Nếu ông O’Regan mà làm “patent” cho ý tưởng bán miễn thuế thì ông ta đã trở thành tỷ phú.
Nếu xét về giá cả thì hơi quái đản, thuốc lá mỹ mua ở Âu châu lại rẻ hơn ở Hoa Kỳ, như Whisky của mỹ được bán 2/3 giá ở Hoa Kỳ. Rượu Pháp được bán ở Ý, lại đắt hơn ở Hoa Kỳ, tương tự sô cô la Toblerone, giá gấp đôi ở Hoa Kỳ. Ngoài ra các hàng mỹ phẩm rất đắt.
Khi phi trường Shannon mở tiệm Duty Free đầu tiên thì buôn bán đắt nhưng khi khắp nơi trên thế giới cũng bắt chước nên thị trường cạnh tranh, tiền mướn ở phi trường cao hay lương nhân viên cao nên rốt cuộc mua hàng ngày nay ở phi trường thật ra cũng không rẻ, thà mua ở trong thành phố rồi đến phi trường, đưa sổ thông hành để lấy lại thuế, có lẻ rẻ hơn thêm lấn cấn với cái túi.
Mấy năm trước đi Pháp, mình có mua cho đồng chí gái cái ví LV, bỏ trong vali, gửi đồ xong xuôi lại phòng quan thuế để lấy lại tiền thuế thì họ hỏi cái ví đâu, nói bỏ trong vali rồi nên bù trớt. Mất 15% thêm bị vợ nhằn.
Chán mớ đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 
Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao tôi viết? *

Có lần hãng gửi mình đi học ba ngày về cách sử dụng cuốn Planner của giáo sư Stephen Covey, nổi tiếng với cuốn sách "the 7 habits of highly effective People" . Họ khuyên các học viên, mỗi ngày nên viết ít dòng về những việc đã làm trong ngày, mỗi năm đặt ra những mục đích để thực hiện về gia đình, sức khoẻ, công việc,… mình bắt chước làm việc đó từ mấy chục năm nay. Nay con cái lớn, về hưu nên viết bơ lốc cho qua ngày.
Có dạo tình cờ mình coi một video và đọc một cuốn sách về luyện trí nhớ vì muốn giúp cho mấy đứa con ghi nhớ khi học thi thì tác giả bảo là phải viết xuống để khỏi quên nên mình bắt đầu viết lặt vặt khi đọc một bài viết bằng tiếng Pháp thì ghi lại tiếng Pháp, bài tiếng Đức thì ghi lại tiếng Đức,...vì lâu ngày không sử dụng thì sẽ bị quên lãng. Như Phan Đình Diễm và Phạm Công Bình bảo là trong đầu mình Bộ nhớ chỉ có 4 gig nên nhiều khi viết ra để mình xoá bớt để bộ nhớ để có tài khoản, tiếp thu thêm các chuyện ngày nay và mai sau.
Mình coi một cuốn phim trên kênh Sundance kể về một sinh viên Mỹ đi sang xứ Ukraine thuộc Liên Sô cũ để tìm cái làng, nơi ông nội của anh ta đã sinh sống khi xưa qua nhật ký của ông Nội viết lại thời thơ ấu tại đó và đem theo một món quà dành cho một người đàn bà quen với ông ta ở làng. Khi đến nơi thì anh ta hỏi thăm thì không ai biết cái tên của cái làng của ông Nội đã sinh ra. Hướng đẫn viên du lịch phải chạy vòng vòng để tra hỏi thì tình cờ gặp một người đàn bà sống đơn độc với những hình ảnh đồ vật xưa tại một nơi hẻo lánh thì được biết là trong thế chiến, một tuần sau khi ông Nội của người sinh viên trốn thoát sang Mỹ thì quân đội Đức Quốc xã đến bao vây và tàn sát hết mọi người trong làng này vì gốc Do Thái, chỉ có hai người sống sót là bà ta và một người đàn ông đã mất tích từ ngày đó…
Tháng 2 này mình sẽ đi viếng Thái Lan. Không ngờ xứ này có đến 1,526 viện bảo tàng

Sau này chế độ cộng sản Sô Viết chiếm đóng xứ này và đổi tên của địa danh này. Nên từ dạo đó mình hay viết trong nhật ký về Đà Lạt , VN, quê ông cụ ở Sơn Tây,.. bằng Anh ngữ để con cháu sau này muốn tìm hiểu thêm thì đọc vì phần ông cụ của mình thì cũng mù tịt, sau này có về thăm quê, đọc gia phả thì có chút khái niệm về quê cha đất tổ.
Mình đang xem một phim Ba LAn, đoạt giải Oscar, nói về lịch sử của vùng Ukraine, Ba Lan sinh sống với nhau. Hoá ra vấn đề lịch sử giữa các nước này khá phức tạp. Ba Lan lấy Ukraine nhưng khi chiến tranh thứ 2 nổi lên thì họ đánh nhau, giết chết nhau thêm anh Nga bò vào. Đó chưa kể là có những vùng đất của Đức quốc, bị Ba Lan lấy khiến một cuộc di cư đầy nước mắt lại xẩy ra như trường hợp bà Inge mà mình quen. Phải về xứ Đức, mà họ không biết gì vì tổ tiên sống tại phần đất mà Ba LAn mới chiếm đóng. Hay những người sinh trưởng mấy đời tại Algerie, bị đuổi.
Hè vừa rồi bổng nhiên liên lạc được với một số bạn học cũ khi xưa ở Văn Học, Yersin thì bao nhiêu kỹ niệm thời mới lớn từ đâu kéo về nên mình ghi lại và hy vọng mấy người bạn học cũ có những kỹ niệm nào kể lại để cùng nhau lội ngược về dòng sông tuổi thơ ở Đà Lạt. Nhị Anh nói cứ viết để cho con cháu sau này đọc nên mình như người tù cải tạo, viết tờ khai lí lịch nên phải thành khẩn khai báo, kể thành thật để tránh cảnh con cháu sau này, lớ ngớ nhưng nhờ vậy mới mình có cơ hội hiểu về chính mình hơn. Đi lại con đường đời đã đi qua, nhớ lại những kỷ niệm xưa và biết đâu 20 năm tới khi đầu óc bắt đầu thu nhỏ, mình lại có dịp đọc lại những gì đã viết sẽ giúp mình minh mẫn một tí, không phiền người thân.
Tuần rồi trong tờ báo The Economist có đăng một bài nói về những người song ngữ. Họ nhận thấy những người biết nói hai ngôn ngữ thì trí nhớ của họ khi về già tốt hơn là những người chỉ biết một sinh ngữ. Mình biết được 5 ngoại ngữ nên hy vọng sẽ không bị lẫn trí sau này. Khi nói một sinh ngữ thì con người hay cá thể thay đổi tuỳ theo phong tục tập quán, điển hình người gốc Hy Lạp thì khi nói tiếng Anh thì họ rất trầm tĩnh nhưng khi nói tiếng Hy Lạp thì họ trở nên hùng hồn, hay ngắc quảng người đối thoại vì tiếng Hy Lạp chỉ cần nghe đến động từ thì người đối thoại hiểu ý người đang nói. Nhiều khi đi ăn tiệc, có mỹ ngồi chung thì thấy mấy người bạn gốc Mít như mình, ăn nói từ tốn, không bú xua la mua như khi chỉ toàn là mít.
Tiếng Đức thì động từ để cuối cùng của câu nên mọi người phải lắng nghe hết câu trước khi trả lời. Nghiệm lại bản thân thì khá đúng vì khi mình ở Tây thì cách suy nghĩ của mình khác, nay ở Mỹ lại khác. Khi nói chuyện hay viết email cho đám bạn tây thì mình suy nghĩ theo cách khác. Mình nhớ dạo sang Ý sinh sống 9 tháng, khi về lại Paris thì mình nhận thấy đám bạn Tây, mỗi lần gặp nhau ăn uống thì chúng nó đều nói về sex trong khi dân Ý thì nói chuyện toàn là đá banh, cứ chủ nhật đi xem đá banh, thằng nào cũng có cái radio kè kè bên tai để nghe tiếp vận các trận khác trong khi đang hò hét trên sân vận động của tỉnh nhà mà ca sĩ Toto Cutugno diễn đạt rất rõ trong bản nhạc "L’ Italiano” với điệp khúc “lasciatami cantare…".
Trong bài báo có nói là những người song ngữ có thể nói hai ngôn ngữ nhưng chưa chắc là sở hữu được hai văn hoá (bicultural). Nói chung thì bên Âu Châu, người Việt ít hơn nên dù muốn dù không, người tị nạn vẫn phải gia nhập vào nền văn hoá của người bản xứ. Ngược lại bên Mỹ nhất là vùng Bolsa, thủ đô người Việt tị nạn thì có nhiều người sang đây 30 năm nhưng không rành tiếng Anh lắm, sinh hoạt khu Bolsa nên không cần biết nhiều Anh ngữ. Mình có bà chị dâu sang đây 30 năm, làm ăn khá giả nhưng coi tv Mỹ thì không hiểu cho nên chưa bao giờ đi xem nghe nhạc hoà tấu, opera hay coi kịch của người Mỹ. Lâu lâu có chương trình văn nghệ do các trung tâm băng nhạc người Việt tổ chức ở các sòng bài thì đi xem hay đi nhảy đầm, hát karaoke trong các tiệm ăn do người Việt làm chủ.

Dần dần các sinh hoạt ấy biến thành một loại Văn hoá ghetto. Nhạc thì toàn những bài khi xưa trước 75, được biến tấu theo những điệu tân thời; "Đôi mắt người Sơn Tây" hát theo điệu Lambada rồi đến Hip hop, techno,... Rồi tới mùa tango, cha cha hay Bolero như hiện nay. Nói chung là rượu cũ bình mới, không có gì gọi là sáng tạo cho nên mình hay từ chối tham dự các sinh hoạt này nên hay bị đồng chí gái la nên cực chẳng đã phải đi nhưng lại thấy người Việt hấp thụ Văn hoá Tây nhưng lại sử dụng theo kiểu người mình. Có gì hơi chướng chướng như ăn thịt ba chỉ, nữa nạc nữa mở. Nhiều khi 25% nạc còn lại là chất béo. Chán Mớ Đời 
Hồi ở Âu Châu, mình cũng có đi nhảy đầm nhưng nhảy đầm của Tây được xem như một sinh hoạt văn hoá xã giao, mình mời các cô các bà trong buổi tiệc nhảy một bản hay hai để xã giao nhưng khi sang Mỹ thì lại sợ bị đánh vì dám mời cô nào được tên nào kết dù chỉ xã giao như bài báo đã nêu ra có người song ngữ, biết nói hai thứ tiếng nhưng chưa chắc đã là song văn hoá, tương tự ăn cơm Tây với đũa thay vì với dao nĩa. Tối hôm qua đi ăn cưới thì đồ Tàu dọn ra trên đĩa nhưng người mình lại ăn bằng đũa, khó và cơm chiên.
Mình mê nhất đạo diễn nhật Akira Kurosawa qua những phim 7 samurai, Rashomon,..nhưng ông này bị dân Nhật phê phán, chê bai vì tiêm nhiễm văn hoá Tây phương. Ông ta làm phim Ran, dựa theo King Lear của Shakespeare hay Kagemusha,...Nhờ những phim của ông ta mà thế giới mới biết đến Kabuki hay No của Nhật Bản. Ông ta có vài phim được thế giới bình chọn là hay nhất và các sinh viên điện ảnh phải coi trong khi các đạo diễn khác được yêu thích ở Nhật bản nhưng cả thế giới ít ai biến đến. Thế giới ngày nay như ông Thomas Friedmann viết trong cuốn "the world is flat" cho rằng văn hoá nào không thay đổi theo thời gian trong cuộc cách mạng tin học nếu không sẽ tự đào thãi.
Mình có gia nhập vài diễn đàn với nhóm bạn Tây, Mỹ, Ý, Việt,..thì nhận thấy khi viết tiếng Việt thì mình phải thận trọng dùng những từ vì trong văn hoá VN, người ta dùng những từ ám thị để diễn tả về bộ phận sinh dục,..điển hình Dương vật là Chim, buồi còn âm vật thì dùng bướm,...Thật ra mình viết về những kỷ niệm với các bạn xưa để hy vọng họ chia sẻ những kỷ niệm khác hay đứng ở một góc độ hay lăng kính nào đó nhìn về những gì xảy ra khi xưa để mình có một cái nhìn khái quát, rộng rãi hơn nhưng bị nhiều người gọi là ăn nói thô tục, không có văn hoá. Nông dân như mình thì cần gì văn hoá, cả ngày chỉ lo bẩy sóc, bón phân cây.
Trong các diễn đàn của người ngoại quốc thì không thấy bị chê trách. Có lẻ vì đầu óc Cartesien thiên về khoa học nên họ phải sử dụng từ ngữ đúng để thông tin trong khi người mình bị những hủ tục xưa cấm kị. Mình hay đọc những bài của nhiều người nghiên cứu về Văn hoá VN thủa xưa. Mình nhớ bài hát quan họ Bắc Ninh về yêu nhau cởi áo cho nhau, về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay,... Mình thường tự hỏi trong một chế độ phong kiến, nam nữ thụ thụ bất thân thì tại sao lại có những bài hát như vậy.
Sau này đọc những bài viết nghiên cứu của viện Viễn Đông Bác Cổ, kể rằng các làng huyện khi xưa điển hình ở Bắc Ninh, có những phong tục rất thoáng như các tục hát úp đèn và đánh chen, hát thờ thần và hát nằm hay điểm ngực. Đại loại trong làng có những cái tục này hàng năm như làng tổ chức cúng thổ thần làng thì mướn các đào nương về hát ở đình thì con trai chạy ra phía sau con gái đứng hờ tay trước ngực rồi đến khi đèn tắt thì bóp ngực, đàn ông đàn bà cũng thi đua bóp sau 3 phút thì đèn đuốc được đốt lại thì ai nấy nghiêm chỉnh trở về địa vị của mình.
Nhiều người thù cai tổng, trương tuần,.. Thì cứ độ họ đứng đâu thì lúc đèn bị chụp là họ tìm đến đánh trả thù mấy tên quan này. Mấy cặp trai gái thích nhau thì dẫn đi xa cái đình giao hoan,..có mấy tấm tranh vẽ về các phong tục đó. Tục hát nằm thì trai làng này sang làng kia hát quan họ xong thì đám con gái làng kia đi theo về vào trong nhà có những tay hát chuyên nghiệp được mướn hát để dạy đám trong làng. Họ nằm hát trong bóng tối rồi ai thích ai thì cứ kéo nhau ra khỏi nhà để tỏ tình như Trăng sáng vườn chè. Theo phong tục của làng nếu không làm như vậy thì thần hoàn về quở và năm đó trâu bò, heo trong làng bị dịch, làm ăn thất mùa,…
Mình nhớ có lần mình viết chữ c... hay l... thì các bà nhảy đảnh đảnh lên như các cụ khi xưa nghe truyện Kiều, tả Thuý Kiều đang tắm hay leo rào sang nhà Kim Trọng nên sau đó phải thay vào các từ như chim, bướm nhưng vẫn bị chụp mũ là ăn nói bậy bạ trong khi trên các diễn đàn khác của đám bạn ngoại quốc thì người ta dùng các từ chính xác để diễn tả tư tưởng của họ. Nếu đám bạn còn tuổi vị thành niên thì còn hiểu nhưng nay đa số là bà Nội ông ngoại hết nhưng lại sợ một cái gì vô hình, có người thì bảo là sợ thầy cô la. Thầy cô cũng sờ bướm rờ chim như ai thì có gì đâu phải lo ngại. Cái tập tục đã vô hình trung trở thành một cái chuồng vô hình mà ta tự giam hảm vào.
Cứ tưởng tượng, một người là chứng nhân cho một sự việc, muốn ghi lại trong chớp nhoáng, phải trăn trở là mình không được viết về chính trị, sợ diễn biến hoà bình, an ninh mạng, không được viết thô tục, bướm, chim, kỵ huý, tên vua mấy đời hay tên con chó, con mèo của hoàng hậu như câu truyện “thằng nào bảo thái” của trạng Quỳnh,… thì rốt cuộc chẳng muốn viết gì cả.
Người Tây họ cũng có những thói quen do Tín ngưỡng của họ áp đặt. Mình nhớ có lần mới sang Tây thì một gia đình Tây không quen nhưng gửi thư mời mình đến nhà họ ăn Giáng sinh với gia đình họ. Ông Tây này một thời đi lính sang VN nên có hỏi hội cựu chiến binh Đông Dương muốn mời một gia đình tị nạn trong ngày thế giới mừng chúa ra đời dùng cơm với gia đình họ. Mình thân với gia đình này đến khi họ về hưu và dọn về Biarritz. Có lần mấy đứa con gái của họ hỏi mình cho xem tranh vẽ thì mình đem các tranh vẽ ngoại cảnh và khoả thân đến thì bà mẹ la không cho thằng con trai 7 tuổi xem. Dặn mình không nên vẽ khoả thân.
Người mình như con thú, sống trong cái chuồng Nho Giáo cho nên khi ra hải ngoại hay lớn lên ở trong nước vẫn sinh sống, tư duy như con thú trong cái chuồng vô hình kia như bám víu vào một cái vô hình gì đó gọi là phong tục như Dustin Hoffman trong phim Papillon, dù không còn bị cùm chân tay như xưa, bám víu vào căn nhà trên đảo, nuôi con heo trồng rau trong khi Steve Mcqueen lại muốn trốn thoát hòn đảo ngục tù.
Cái buồn cười là mình có hỏi nhiều người về phong tục hay lí do tại sao thì không ai biết cả. Đa số người lớn tuổi chỉ nghe ngày xưa ông bà nói vậy rồi chế lại hoặc hiểu sai. Mình nhớ có lần đọc một cuốn sách của một ông đại diện dòng Tôn thất. Ông ta khuyên ngày xưa dân An Nam mình ăn trầu theo câu tục ngữ "miếng trầu là đầu câu chuyện" và khuyên người mình sang Mỹ thì khi gặp nhau nên mời nhau cái kẹo cao su vì ngày nay không ai ăn trầu cả. Mình có đọc một tài liệu của Tây khi còn đô hộ VN, nói về phong tục ăn trầu vì có lẻ người VN khám phá ra trong chất vôi và lá trầu đã giúp họ không bị hư răng. Người ta nhuộm răng đen vì có chất bảo trì các răng để khỏi bị hư vì chất nhuộm như một chất men bao phủ lấy hàm răng không bị bacteria phá hủy. Tiếc mình không học về nha khoa nếu không sẽ nghiên cứu cái chất nhuộm răng này và làm cho trắng để bán.
Chúng ta dù muốn dù không cũng đã thay đỗi như cái cây được bứng từ VN đem ra hải ngoại để trồng và lớn dần trong phong thổ xứ người còn những người bạn ở VN thì cũng thay đổi dù vẫn ở trong nước nhưng 40 năm qua, họ như những cái cây được uốn nắn, phân bón bởi người làm vườn khác VNCH khi xưa nên cũng thay đổi rất nhiều cho nên khi mình về gặp lại người thân cũng thấy ngỡ ngàng khi nói chuyện với nhau, họ dùng những từ sau 75 trong khi mình thì dùng những từ trước 75, sẽ mai một trong tương lai.
Như ai đã từng nói " một người tự do là một người từ chối một bửa tiệc mà không cần phải kiếm cớ để từ chối". Ngày nay sống ở hải ngoại nhất là gần tuổi về hưu nhưng tại sao chúng ta vẫn cứ tạo ra một cái chuồng vô hình, giam hảm chúng ta như một tên Nô lệ? Có lẻ chúng ta vẫn sợ hãi? Vì cái chuồng vô hình kia? Hay vì chúng ta có thói quen sinh hoạt trong cái chuồng ấy quá lâu chăng? Như con chim sợ đàn bỏ rơi? Tại sao ta không muốn làm con chim đại bàng hay con ó để bay cao để thấy các phương trời xa lạ thay vì bay thấp lè tè để chỉ nhìn cái đuôi phía sau của con chim đang bay trước mình?
Khi xưa mình học Diderot, Montesquieu, Jean Jacques Rousseau,.. nhưng có lẻ câu nói của Voltaire đã ám ảnh mình suốt cuộc đời là "Tôi không đồng ý với những gì Anh nói nhưng tôi sẳn sàng chết để bảo vệ cho Anh được cái quyền nói". Mình đọc Đâu đó cho là câu này do bà viết về tiểu sử của ông Voltaire nói, 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Sơn đen

Con tàu lịch sử Mayflower

Hôm kia, lên vườn thì gặp ông Ron, nuôi ong ở vườn mình. Mỗi lần gặp nhau thì mình mời ông ta đi ăn để cảm ơn ông ta vì không có ông ta nuôi ong thì hoa vườn bơ của mình sẽ không đậu trái và để đáp lễ, ông ta hay tặng mỗi năm vài thùng mật ong nguyên chất, không pha gì cả vì khi ông ta bán rồi, dân tình có thể pha thêm để lấy lời. Muốn biết mật ong chính hiệu, không pha là bị đặc quẹo khi lạnh. Người Tàu họ pha mật ong với si-rô gạo còn người Mỹ pha với si-rô bắp nên không máy nào phác giác được.
Ông ta kể mới đi du thuyền với nhà thờ của ông ta tốn $5,000 cho hai vợ chồng đi Alaska. Tưởng tượng đi chơi mà mỗi ngày phải nghe mấy ông cố đạo giảng kinh thánh, sáng thức dậy, nghe mục sư giảng rồi chiều trước khi ăn uống. Ông kể sang năm sẽ đi Puerto Rico,… bổng nhiên ông ta nói mình nên vào đạo Thiên Chúa Giáo khiến mình buồn cười, nói là đối với tôi, nhất vợ nhì trời nhưng đạo của ông thì bảo nhất Chúa nhì vợ nên tôi không thể theo đạo của ông được vì “trung phu bất sự nhị thê”. He he he.
Người già họ cần tin tưởng vào đấng thiêng liêng để giúp họ bớt sợ khi đối diện cái chết. Thiên Chúa giáo là một đạo mà các tín đồ tự chọn là một sứ mạng để mời gọi người quen trở về đạo, cộng với các tư tưởng La Hy đã giúp người tây phương gần như chiến thắng mọi nơi, mọi lãnh vực khoa học, kinh tế...
Kỳ đi chơi ở Kampuchia vừa qua, xem các đền cỗ của người Khờ Me khi xưa, theo Ấn Độ Giáo, đã giúp họ xây dựng một nền văn mình Khờ Me mà gần đây người ta cho thấy khi scan các tia laser thì khám phá ra thành phố này còn to hơn những đền đài ở Angkor Vat, cho thấy nền văn minh này còn cao siêu hơn họ dự đoán nhưng từ khi dân tộc này chuyễn qua Phật Giáo Tiểu Thừa thì đất nước trở thành hiền lành, chất phác, an phận với số phận, cái nghiệp của mình. Nhóm theo chủ nghĩa cộng sản Pol Pot, muốn làm cuộc cách mạng, biến xứ Kampuchia trở lại một nền văn minh khờ me vĩ đại như xưa, đưa đến sự diệt chũng mà ngày nay dự chấn vẫn còn. Theo mình đoán thì xây dựng các đền đài khờ me khi xưa đã giết không biết bao nhiêu nô lệ tương tự người Tàu xây vạn lý trường thành.
Nói chuyện với ông Ron khiến mình nhớ đến con tàu Mayflower vì nếu không có con tàu này thì có lẻ đã không có nước Hoa Kỳ ngày nay. Trước khi con tàu Mayflower cặp bến Plymouth thì chính quyền anh quốc, đúng hơn là các công ty đầu tư đã gửi sang Hoa Kỳ trên 8,000 người, thường được gọi là thực dân (colonialist), những người di dân đến những vùng mới chiếm để làm việc, giúp công ty thu lợi nhưng khí hậu khắc nghiệt đã giết hết 7,000 di dân do đó các thương gia anh quốc không dám đầu tư vào những chuyến đi mỹ châu nữa.
Có dạo mình đã kể về ông Martin Luther, người Đức, đã không đồng ý với nhà thờ Vatican và lập nên một nhà thờ mới mà người ta gọi Cơ Đốc Giáo. Ở Anh quốc, người dân cũng theo Thiên Chúa Giáo nhưng khi ông vua Henri VIII mà ngày nay có cái tượng của ông ta trên cầu Pont Neuf ở Paris. Ông này có cái tật lạ là cấm mấy bà quý phi không được tắm trong vòng 3 tháng trước khi giao hoan với ông ta, có lẻ vì vậy mà dân tây ít tắm?
Ông này muốn ly dị bà vợ chính để lấy bà khác. Nhà thờ cho phép ông ta có nhiều bồ nhưng không cho ông ta ly dị nên ông ta bỏ nhà thờ Vatican và lập nên nhà thờ Anh Quốc, xem như ông ta đứng đầu nhà thờ. Thêm Anh quốc thất mùa 4 năm liên tiếp khiến dân tình đói khổ. Việc này làm cho một số người dân ở Anh Quốc bất bình vì trộn lẫn tôn giáo và chính trị, tạo nên một phong trào ly khai, thành lập một nhà thờ khác thường được gọi Separatists. Hình như người việt gọi là Thanh Giáo. Bác nào biết thì cho em hay.
Nhóm này bị chính quyền áp bức nên họ vượt biển, trốn sang xứ Hoà Lan, đất nước này dung thứ Đạo Tin Lành. Dạo ấy Âu Châu được thanh bình nên xứ Hoà Lan giàu có nên chứa những người ly khai của Anh Quốc trốn sang vì cần người lao động. Mấy người này không tìm được sự mong muốn vì họ phải làm việc cật lực mỗi ngày trong các hãng xưởng đến 12 giờ, không có thì giờ nhiều chăm sóc lãnh vực tinh thần nên rủ nhau xuống thành phố Leiden, nhỏ hơn phía Tây Nam của thủ đô Amsterdam.
Tại đây, họ cũng không bằng lòng vì con họ sinh ra tại Hoà Lan, tự nhiên là công dân nước này, nói tiếng Hoà Lan, sợ bị đồng hoá, mất gốc như đa số người Việt mới di cư lo sợ. Họ muốn tổ chức một cộng đồng nói tiếng Anh với tập tục Anh quốc, thờ Thiên Chúa như ý của họ, khi trốn khỏi Anh Quốc.
Khác với những người lưu vong khác, họ không muốn mất đi văn hoá, bản thể của họ. Họ muốn giữ gìn những phong tục, nghi lễ, con em học tiếng Anh tại trường học thay vì tiếng Flamish, Hoà Lan. Họ không tìm được miền đất hứa của họ nên muốn di cư sang Hoa Kỳ. Ngày nay ở vùng Lancaster của tiểu bang Pennsylvania, có một giáo phái tự gọi Amish, đến từ các vùng Đức ngữ của Thuỵ Sĩ, bị ảnh hưởng của chủ nghĩa Calvin, vẫn sống giản dị như cha ông của họ như dạo mới đặt chân lên Hoa Kỳ.
Vấn đề là họ không có tiền để tài trợ chuyến đi nên kiếm vòng vòng và được một thương gia đại diện cho một hiệp thương của Anh quốc, hổ trợ thuyền nhưng với điều kiện là đi chung với nhóm Colonialist do hiệp hội gửi đi. Qua mỹ thì săn bắn, lấy da thú gửi về trừ nợ. Cuối cùng họ đồng ý đi chung với những người mà họ xem không yêu Chúa bằng họ nên lên tàu cũ, quên tên rồi hình như Speedtest về Anh quốc để đi chung với chuyến tàu Mayflower, chở mấy người Colonialist. Đến nơi thì chiếc tàu Speedtest xụm bà chè mà chiếc tàu Mayflower chỉ có thể chở được 102 người.
Ngày nay, người Việt cũng đi chui qua các nước khác ở âu châu để làm công, kiếm tiền gửi về nuôi gia đình. Có trên 30 người Việt chết trong xe đông lạnh. Hay những người các xứ khác đang chạy qua Ba LAn hay người ở Trung Mỹ, tìm cách vượt tuyến vào Hoa Kỳ, để tìm công ăn việc làm, gửi tiền về nuôi vợ con hay cha mẹ.
Họ điều đình 1/2 là colonialist và 1/2 là người di cư đi tìm Tân Thánh Địa Jerusalem, vùng đất hứa của họ mà sau này người ta gọi nhóm người này là Pilgrim (người hành hương). Chỉ có 51 người của nhóm Separatists đi nên đa số bỏ lại con cái, chỉ có 18 cặp vợ chồng, và các người độc thân được đi theo, trong đó có một ông độc thân tên John Howland, bị té xuống tàu trong cuộc hải trình nhưng may được cứu vớt, sau này lấy cô Elizabeth Tilly, sinh ra 10 người con, dẫn đến 88 người cháu mà mấy trăm năm qua từ cặp vợ chồng này có đến 2 triệu hậu duệ với tư duy Chúa cho bao nhiêu nhận bấy nhiêu. Trong đó có Franklin Roosevelt, gia đình Bush,….
Thông thường các tàu chở các nhóm colonialist đi sang mỹ châu vào mùa xuân, để họ cặp bến vào mùa hè, chuẩn bị cho mùa đông giá lạnh nhưng vì trục trặc tàu bè nên cuối cùng con tàu Mayflower rời bến vào tháng 9. Mục tiêu là thành phố Jamestown, mà tháng vừa rồi, mình có đưa bà cụ đến thăm viếng chỗ này trên dòng sông Hudson nhưng tàu chạy lạc đến phía bắc, cách Jamestown đến 250 dặm nhưng thuyền trưởng quyết định cặp bến Cap Cod vì có lộn xộn giữa người Separatists và colonialist. Một bên kêu bên kia là vi phạm những điều răn cấm của Chúa, không đọc kinh,… đủ trò.
Khi đọc lại lịch sử thành hình của Hoa Kỳ mới hiểu thêm về người Mỹ da trắng, rất ngoan đạo và đưa đến sự cực đoan. Ngày nay, họ lo ngại các gióng dân khác, trong tương lai sẽ đông hơn họ, biến họ thành thiểu số, theo đó là quyền lực và tài sản.
Khi con tàu Mayflower cặp bến Cap Cod thì bộ lạc da đỏ sinh sống tại vùng này, hình như tên Wampanoag, dạo ấy bị một trận dịch, bệnh do người colonialist mang sang, chết như gần tuyệt giống, người ta đoán là bệnh đậu mùa. Tương tự như thổ dân Inka ở Nam Mỹ bị các người di dân Tây Ban Nha lây bệnh làm tuyệt giống luôn. Không biết có chính sách nào để làm tuyệt chủng các thổ dân sở tại hay không? Ai có tài liệu thì cho mình xin.
Các colonialist không bị lây bệnh của người dân sở tại. Dạo ấy các colonialist sang mỹ châu, họ bắt dân da đỏ đem về làm nô lệ bán cho âu châu nhưng ít thấy trường học dạy về vụ này. Trong đó có một anh chàng tên là Tisquantum thì phải, thuộc bộ lạc này, bị bắt và bán cho người Tây Ban Nha. Sau này anh chàng trở về mỹ châu làm thông dịch viên cho các colonialist, khám phá ra bộ lạc của anh ta chết hết vì bệnh đậu mùa.
Tàu Mayflower cặp bến hình như ngày 1/11 thì phải, khám phá ra dân địa phương chết hết. Họ thấy mấy cái đụn đất cát thì đào lên thì thấy hột bắp, giúp họ ăn cầm bửa. Mùa đông lạnh, đói khát, giết đi phân nữa người cặp bến. 18 cặp vợ chồng đi theo tàu, tìm thánh địa mới chỉ còn có 4 cặp.
Bộ lạc Wampanoag chết gần hết nên họ liên lạc với nhóm người di cư để làm đồng minh, chống lại các bộ lạc khác. Họ cho anh chàng tên Tisquantum, chỉ cách trồng bắp,… năm sau được mùa nên các người di cư mới họp mặt ăn mừng, tạ ơn trời đất vào ngày họ đặt chân lên mỹ châu. Đến thời tổng thống Lincoln, ký sắc lệnh là ngày thứ năm cuối của tháng 11 là ngày lễ quốc gia Thanksgiving. Bao nhiêu thứ khác là được báo chí thêu dệt như khi người di cư đến Hoa Kỳ thì dân da đỏ ra tiếp đón, cho ăn gà tây gà tàu, chỉ là do Hồ Ly Vọng phịa ra…
Được tin một tù trưởng da đỏ bị đau, ông William Bradford, đầu đàn của nhóm người di cư, cử một ông biết về y dược đến chăm sóc, giúp vị tù trưởng khỏi bệnh. Để trả ơn, ông ta thố lộ bí mật là các tù trưởng khác tính tấn công trang trại của người di cư, để lấy lại đất. Ở Jamestown, họ còn giữ cái đồn do các colonialist xây dựng để chống các cuộc tấn công của người da đỏ. Các người di cư cử đàn ông đi đánh bất ngờ, giết được mấy người tù trưởng khi đang hội họp. Họ cắt đầu của người tù trưởng nổi tiếng, cắm trên cái lau, để trước trang trại của họ để làm uy nên không bị tấn công từ đó. Mình có đưa mẹ mình đến xem chỗ này. Bà cụ chụp hình, đeo kính mát vào cứ như Việt kiều.
Năm sau, ông thương gia người Anh, Weston, đại diện cho hiệp hội thương gia người Anh cho chiếc tàu Fortune sang, để lấy nợ. Các người di cư trả nợ bằng bắp, lông thú,… nhưng chưa đủ nên ông ta tính sẽ không tiếp tục giúp nhóm người di cư nữa. May thay lúc ấy, âu châu đang có chiến tranh về tôn giáo nên lông thú bổng nhiên có giá cao nên các người di cư tiếp tục săn thú bán da thú cho âu châu, có tiền, mua lúa giống.
Người âu châu thích lông thú,…nên gửi đâu 10,000 colonialist sang mỹ châu để săn thú,…kiếm tiền làm giàu. Tương tự ngày nay, người Việt ở Việt Nam đi lao công bên Liên Sô, hay làm ô sin ở xứ Đài, gửi tiền về nuôi cha mẹ, xây biệt thự.
Lúc mấy người di cư ra đi thì không ai biết, ngoại trừ nhà thờ Anh quốc, xem như rãnh nợ. Không ngờ họ đến bờ Mỹ châu với chiếc tàu cũ kỷ Mayflower, sau khi tàu này trở về Anh quốc thì không thể đi biển nữa, được bán lạc son.
Lịch sử cho thấy Hoa Kỳ được hình thành bởi một số người di cư, muốn tìm một thiên đường, một thánh địa mới, một Jerusalem mới để họ có thể thờ phụng Chúa, thể hiện đức tin của họ nhưng loay hoay lại dính vào các thương buôn rồi tạo dựng thành thuộc địa Anh quốc đến khi vua xứ Anh đòi tăng thuế nên người di cư với mầm mống ly khai của cha ông họ để lại, đã đứng lên đánh đổ chính quyền Anh quốc, tạo dựng xứ Hoa Kỳ.
Nhìn lại thì đồng chí gái hay mấy người em mình trốn khỏi Việt Nam bằng đường biển đến Pulau Bidong như mấy người di cư trốn Anh quốc sang Amsterdam hay Leiden rồi sau đó mới sang đến Hoa Kỳ. Còn mình thì có lẻ nghe Hoa Kỳ là xứ tự do nên bắt chước nhóm colonialist, bỏ âu châu sang đây để thay đổi cuộc đời.
Xong om
Nguyễn Hoàng Sơn 

Thuốc phiện thời thực dân

Hôm trước, tình cờ đọc tài liệu của viện Viễn Đông Bác Cổ của Tây thì khám phá ra vụ buôn bán thuốc phiện trong thời thực dân cai trị, đã đem lại cho chính quyền thực dân 27%, đến những năm cuối cùng 37% ngân sách Đông Dương. Xem như 1/3 ngân sách. Kinh hồn.
Điều lạ là vào những năm thực dân cai trị, thì được biết chỉ có 30,000 Pháp kiều sống tại Việt Nam, trên tổng số 18 triệu dân của 3 kỳ hay 0.2% mà họ làm trời làm đất ở xứ mình, bắt dân mình làm cu li cho họ. Bên Miên thì có độ trên 1,000 người da trắng và bên Lào đâu gần 700 người.
Hồi nhỏ đọc truyện Duyên Anh, nói về Nhật Lùn bắt Tây làm tù binh ở Thái Bình, trong vài hôm là xong thì mình lấy làm lạ không hiểu lý do. Lính Nhật đến Việt Nam không bao lâu thêm rất ít mà trong vài đêm đã làm chủ tình hình ở Đông Dương. Họ đánh thắng Nga Hoàng rồi chiếm đóng Trung Quốc đông người,…

Make America Great Again

Ông Trump đắc cử tổng thống với slogan “Make America Great Again” khiến mình tò mò, tìm đọc xem Hoa Kỳ đã từng được xem “great” và đã mất tước vị ấy từ bao giờ mà uỷ ban bầu cử của ông ta cứ lập đi lập lại mãi câu thần chú này đến nay.
Khi mấy đứa con học ở trung học, mình hay lấy sách của chúng học đọc để lỡ chúng hỏi thì còn ú ớ trả lời, sợ chúng khám phá ra cái bản chất ngu lâu dốt sớm của bố chúng. Sách lịch sử mà chúng học thì cho thấy văn minh lịch sử Tây Phương phát xuất, đúng hơn là khởi nguồn từ nền văn minh Hy Lạp với những triết gia, với những tên khó đọc đến nay. Lịch sử của những vùng lân cận trước đó như Ai Cập, đã gây ảnh hưởng rất nhiều cho nền văn minh Hy La thì được xoá bỏ, không đề cập hay được dạy.
Mấy đứa con được dạy là lịch sử Hoa Kỳ chỉ bắt đầu từ khi Kha Luân Bố đặt chân lên Mỹ Châu, người ta dạy chúng là Kha Luân Bố khám phá ra Châu Mỹ, làm như trước khi ông này đặt chân lên bờ, mỹ châu là vùng đất không người, hoang dã nhưng có lẻ ông ta dạo ấy, hoang mang thì đúng hơn vì ông ta đinh ninh đi tìm Ấn Độ bằng hướng Tây thì lại đến xứ này. Nói cách khác người dân sở tại tìm ra ông ta và đám tuỳ tùng thì đúng hơn vì trước khi Kha Luân Bố đặt chân lên Châu Mỹ thì vùng đất này cũng đã có lịch sử nhân văn giàu có của nó qua các nền văn minh Inka, Aztec rất cao hơn cả âu châu hay những người da đỏ đã sống trên vùng Bắc Mỹ từ bao giờ, không phải vùng đất không có người sinh sống như khi phi thuyền Apollo đáp xuống mặt trăng, không một bóng người.

Philadelphia 2018

Lâu lắm mới trở lại thành phố Philadelphia, nơi mình có nhiều ác mộng của một thời ngu dại.
Thành phố này là một thành phố lịch sử của Hoa Kỳ khi các nhà đại nông của 13 tiểu bang tụ họp lại ngày 4 tháng 7 năm 1776, ký kết bản tuyên ngôn độc lập khỏi ách thuộc địa của vương quốc Anh, hùng mạnh nhất thế giới thời bấy giờ.
Cách đây trên 3,000 năm tại Babylon, thành phố lớn nhất của vùng Mesapotamia, được xem là trù phú nhất, nghe đâu có cả triệu dân cư mà năm 6 ème, học địa lý và lịch sử của vùng Tiểu Á này giúp mình nhận thức là đại ngu, cảm thấy ngu ngu ngố ngố tương tự khi học thời đồ đồng ở Việt Nam. Tại vùng này có một bản tuyên ngôn ra đời, thường được gọi là bộ luật Hammurabi (Hammurabi’s Code) được ban hành trong một xã hội, về mặt sử học được xem là văn minh nhất thời ấy.
Các sử gia hay gọi những hiến chương, tuyên ngôn là những trật tự tưởng tượng do con người tạo dựng và người ta chấp nhận tuân theo ngay cả các thế hệ tương lai. Điển hình là kinh ước có từ trên 2000 năm nay người ta vẫn tin vào những câu chuyện được kể trong kinh thánh là có thật. Ông nuôi ong trong vườn mình, mới mua tặng mình một cuốn sách về chúa Giê Su, do một ông mục sư nổi tiếng ở vùng này viết. Ông ta muốn mình trở về đạo mà mình đã lỡ thờ đồng chí gái. Tôi trung chỉ thờ một chúa. Chán Mớ Đời

Người Việt và rượu bia

Nhớ về Việt Nam, gặp người quen hay bạn học cũ thì có điều mình rất ghét là khói thuốc lá và mùi hôi của nó nhưng phải chịu trận nếu không người ta nói mình chảnh. Tưởng tượng vào phòng hát karaoke, không có máy lạnh, khói thuốc ngập phòng.
Năm ngoái lần đầu tiên đi uống cà phê với mấy người bạn học cũ, có đồng chí gái đi theo. Mấy ông thần ngồi chung bàn, hút thuốc lá như điên, cứ hết điều này sang điếu nọ, khói bay mịch mù, mấy cô bạn học cũ ngồi chịu trận, đồng chí gái thở không nổi nên phải cáo từ về sớm. Nghĩ thấy thương phụ nữ ở Việt Nam, phải chịu đựng khói thuốc hàng ngày trong nền văn hoá gia trưởng, đàn ông là trên hết.
Nhớ dạo thằng con mới ra đời, ở với ông ngoại. Ông ngoại hút thuốc như điên, lúc nào cũng như đang xông khói, đồng chí gái nói ba ra ngoài sân hút thuốc, bị ông ngoại la mắng nên chỉ biết ôm con vào phòng.
Ở Hoa Kỳ, lâu lâu bạn bè đến nhà chơi, mấy ông thần rũ nhau ra sân hút thuốc lá, vị chi hôm sau mình đi lượm tàn thuốc quăn bừa bãi.
Các cơ quan ngoại quốc và bộ y tế Việt Nam có hợp tác chung để nghiên cứu vấn nạn hút thuốc lá tại Việt Nam. Kết quả cho thấy có 50% đàn ông vị thành niên, 5% phụ nữ hút thuốc. 85% người Việt hút mỗi ngày. 75.9% hút nữa gói mỗi ngày và 37.6% hút trọn gói.

Thuốc ngừa thai

Hồi nhỏ, mình hay hóng chuyện người lớn. Lâu lâu có khách đến nhà, ngồi ngoài phòng khách với bà cụ thì mình hay đứng sớ rớ sau cái cửa để hóng chuyện. Nghe người lớn nói chuyện gì về vòng xoắn, phương pháp Ogino, loạn cào cào nhưng chả hiểu gì cả. Chỉ biết cứ 3 năm là bà cụ mình ở cử 2 lần, nằm lò than, xoa bóp long nảo đủ trò, tổng cộng có 11 người con. Ngày mình đi tây thì bà cụ có mang cô út được 8 tháng.
Sau này qua Mỹ mình gặp bác Thanh, một trong hai cô mụ của nhà bảo sanh Hiền Chi, ở đường Phan Đình Phùng, Đàlạt (cô mụ kia tên Tuý, chuyên đỡ đẻ bà cụ mình). Bác Thanh, mẹ của một tên bạn học, kể là Má mày nói cứ ở cử xong là ba mày chích một cái là dính bầu. Hoan hô vòng xoắn, hoan hô Ogino. Chán mớ đời.
Đến năm 11 B, học Vạn Vật với thầy Phan Nam. Một hôm, thầy giảng về sinh lý, vẽ cái bướm to đùng trên bảng nhưng cắt ngang khiến thằng nào thằng nấy trong lớp, chăm chú, miệng không ngớt kêu u chầu u chầu. Có lẻ hôm đó là ai cũng chăm chú nghe thầy giảng bài. Đến lúc thầy vẽ cái màn trinh thì nói khi dương vật xâm nhập vào nội thành thì sẽ làm vỡ cái màn trinh Thuý Kiều khiến một tên trong lớp không nén được sự tò mò buột mồm hỏi: có chắc không thầy. Ông thầy trợn mắt, gân cổ kêu chắc thì hắn hỏi lại thầy đã thử chưa khiến ông thầy đứng như Từ Hải, mặt đỏ như xôi gấc. Đó là những gì mình học về sinh lý ở trường cho thấy sự nghèo nàn của giáo dục ở Việt Nam trong khi con mình mới học lớp 5, cô giáo đưa giấy tờ bắt ký cho phép trường chiếu phim giải thích về sinh lý cho mấy đứa bé.

Chủ nghĩa dinh dưỡng

Cái khổ khi đọc tin tức, sách báo về thức ăn, dinh dưỡng ở Hoa Kỳ nhất là trên mạng, đọc giả khó mà suy đoán hay tìm thấy kết luận về các thông tin. Các nhà nghiên cứu đưa ra các giả thuyết về dinh dưỡng và bệnh tật khiến người ta càng bị hoang mang vì các thông tin đối nghịch.
Ngày nay, người ta cho biết 71% người Mỹ từ 18-24 tuổi không đủ tiêu chuẩn để gia nhập quân đội vì bệnh béo phì,… đó là mối lo ngại của bộ quốc phòng nếu trường hợp Hoa Kỳ có chiến tranh với một quốc gia khác như thế chiến thứ 2. Ngược lại khi thế chiến thứ 2 khởi đầu thì 30% thanh niên mỹ không qua khỏi lượt khám sức khoẻ vì suy dinh dưỡng.
Người ta quy vấn nạn béo phì, bệnh tật của người Mỹ ngày nay cho luật liên bang về thức ăn, dinh dưỡng cho người Mỹ, do uỷ ban thượng viện, thường được gọi là uỷ ban MacGovern do của thượng nghị sĩ mang tên này đề xướng.
Những biện pháp của uỷ ban đưa ra lúc đầu bị các kỹ nghệ nông nghiệp, công ty về thực phẩm chống đối qua các đại biểu quốc hội được họ bảo kê. Cuối cùng quốc hội Hoa Kỳ thoả thuận đưa ra giải pháp; chính phủ liên bang sẽ bảo trợ cho nông nghiệp, nhằm hạ giá thực phẩm để người Mỹ có thể mua thực phẩm để bồi dưỡng, do đó người ta thấy gà mỹ xuất cảng, bán tại Việt Nam rẻ hơn là gà được nuôi tại Việt Nam, tương tự các sản phẩm nông nghiệp khác.

Kinh nguyệt là cấm kỵ

Nhớ có dạo, đồng chí gái nổi hung la lối chi mình, sau đó thằng con nói nhỏ, bố đừng có buồn vì mẹ đang có kinh nguyệt khiến mình hoảng tiều. Con nít bên Mỹ ở tiểu học, trường đã dạy sinh lý, cho biết phụ nữ có kinh nên hay nổi cơn gạu bất thình lình để bạn học con trai hiểu để bố trí tư tưởng sợ vợ khi lớn lên.
Chẳng bù lại ngày xưa mình không biết gì, nếu tò mò hỏi người lớn là bị chửi, con nít đừng có tò mò, câm mồm. Theo tài liệu của World Menstruation Network, trung bình có 800 triệu phụ nữ có kinh trên thế giới. Có một chi tiết khiến mình buồn cười là theo Thiên Chúa Giáo, họ đổ lỗi cho bà Eva, xúi dục ông Adam làm bậy nên mới bị đày xuống hạ giới do đó thượng đế bắt bà ta bị cực hình, kinh nguyệt tương tự như một phụ nữ bị hiếp dâm là người ta bảo lỗi tại người phụ nữ còn đàn ông thì vô tội. Lỗi tại chim mọi đằng. Penis Culpa.
Từ "Hysteria" của Hy Lạp có nghĩa là "Uterus", để nói đến người phụ nữ khi có kinh nguyệt hay bị hưng phấn. Cái lạ là khắp thế giới, các nền văn minh từ Tây đến Đông, đều cấm kỵ nói về kinh nguyệt của người phụ nữ. Không hiểu lý do, vì ngu dốt, hay vì mấy ông cố đạo không lấy vợ nên chưa bao giờ chứng kiến cảnh vợ mình bị hành kinh để cảm thông. Tương tự khi người vợ bị Hậu Mãn Kinh thì càng te tua nữa, hay đưa đến người chồng có vợ bé vì không hiểu quá trình y học của thân thể người phụ nữ. Mình có ông anh họ bên vợ, te tua vì bà vợ bị hậu mãn kinh đến 10 năm tình cũ. Kinh hoàng.

Nam quyền hay Nữ quyền?

Mỗi lần chạy xe lên vườn, mình hay thấy bên xa lộ một cái bảng đề "Quyền Làm Cha" nên thấy là lạ, mò xem là cái gì mới khám phá ra vấn đề khi ly dị thì đa phần người phụ nữ thường được lãnh phần trông nom, dạy dỗ con cái trong khi người cha gặp nhiều trở ngại thăm nom và chăm sóc con cái.
Trong phim Matrix có một đoạn khiến mình suy nghĩ nhiều là khi họ hỏi tài tử Keenu Reeves chọn 1 trong hai viên thuốc: màu đỏ thì sẽ hiểu biết, tự do tư duy còn viên thuốc màu xanh thì sẽ như người nghê thường, không biết gì, được sự an toàn như người trong mộng.
Trong cuộc đời mình phải tự chọn những quyết định: tìm hiểu căn cơ của vấn đề hay cứ đón nhận sự giải thích của ai đấy để khỏi phải suy nghĩ cho mệt óc. Mình hay đọc tài liệu nhiều phía thay vì một chiều để tìm hiểu nguyên do vì báo chí thì họ chỉ đưa tin nào dựt gân, câu khách không nêu rõ vấn đề.
Có câu chuyện kể một giáo sư, người Hy Lạp sang một xứ khác ở Âu châu. Ông ta ngạc nhiên khi thấy sinh viên xứ này đam mê học cổ ngữ Hy Lạp, một ngôn ngữ chết như tiếng La Tinh mà ngay chính người xứ ông không còn đam mê kiểu chữ Hán hay chữ Nôm ngày nay ở Việt Nam.

Versailles và vệ sinh

Khi xưa, hoàng tộc của Pháp sống ở trung tâm Paris, trong hoàng cung Palais Royal, gần vườn Tuileries, bên cạnh đường Rivoli rồi qua ở cung điện Louvres, cạnh bờ sông Seine. Sau đó vua Louis 14 xây cung điện Versailles, ở cách Paris độ 17 cây số, đẹp nguy nga, có thể xem là đẹp nhất Âu Châu. Mình đã viếng các lâu đài của các dòng vua khác ở Âu châu như nhà Hapsburg của Áo Quốc ở Wien, Hoà Lan, Anh quốc,…nhưng cung điện Versailles vẫn đẹp nhất.
Mel Brooks có làm một cuốn phim khiến mình tò mò hỏi vòng vòng; lâu đài Versailles to lớn nhưng không có nhà vệ sinh. Trong phim, có mấy cảnh, Mel Brook đóng vai nô bộc, cầm cái xô đi vòng vòng rồi mấy bà bận đồ đẹp, đứng nói chuyện rồi bỏ đi chỗ khác thì thấy một bãi cứt, Mel Brook đến gắp bỏ vào sô. Chán mớ đời.
Cho thấy vua chúa, hoàng tộc khi xưa cũng ỉa đồng, ỉa vất như người mình, chỉ có là bận đồ đẹp. Không biết mấy bà bận váy đầm, có mấy sợi dây thắt lưng chật bó để giúp đồ ăn đừng xuống, sợ đi cầu bất tử hay sao mà xem phim cứ thấy họ cột dây lại cho chặt cái bụng. Có bác gái nào giải thích cho em biết lý do nào ngày xưa mấy bà cột dây bụng lại. Nghe kể bà hoàng hậu Catherine de Medecis, bắt các người ra vào trong hoàng cung, bận corset vì bà ta ghét người mập. Từ đó áo quần mới có kiểu bó như đòn chả thủ.

Biện luận = Bạo lực

Dạo mình mới sang mỹ, đọc báo thấy người gốc Việt chửi nhau mệt nghỉ. Người thì lên án người kia viết như cục cứt, không đầu không đuôi, người thì chê người nọ vô học. Thậm chí họ còn đánh nhau giết nhau. Đọc kỷ lại thì thấy họ đều là nạn nhân của VC, bỏ nước ra đi nên mình hơi thắc mắc, cùng một lứa bên trời lận đận, tại sao họ không đồng tâm hợp lực giúp nhau như người Minh hương khi xưa, phản Thanh phục Minh, làm người Hảo Hớn, làm người Việt Tốt.
Mình làm nghề kiến trúc sư nên lâu lâu cũng phải đứng trong buổi họp trình bày công việc của mình. Một hôm, thằng boss nói với mình là mày cần phải tập luyện nói trước khi buổi họp, để diễn đạt ý của mày rõ ràng và ngắn gọn hơn. Anh ta khuyên mình nên gia nhập các nhóm Toatsmasters, để tập nói chuyện trước công chúng. Mình ghi danh đi theo nhóm ở nhà thờ Kiếng ở Garden Grove. Mỗi sáng thứ 3 vào 6:00 sáng tham dự với nhóm này được mấy năm để tập nói trước công chúng, để bỏ cái tính "xuất khẩu thành thơ", một trong những tố chất việt trong người mình. Nhóm chỉ cho mỗi người nói đúng 2 phút về một đề tài, rồi họ phê bình, góp ý để giúp mọi người nói khá, rành mạch hơn trong tương lai.

Nghe mẹ kể chuyện

Mỗi lần mình gặp lại mẹ thì hay ngồi nghe mẹ kể chuyện ngày xưa, phần nào chưa nghe thì mình mở iphone ra thâu. Câu chuyện mẹ mình kể thường được chia thành 2 phần; thời sau 30/04/75 và thời con gái. Khi kể thì mẹ mình ít khi ngừng như sợ quên câu chuyện. Từ hai năm nay, mình bắt đầu nhận thấy trí nhớ mẹ mình bắt đầu có những ngắc khoảng nên càng muốn nghe mẹ để sau này khi mẹ mình có trả nhớ về không thì không tiếc nuối.
Mấy cô em mình ở Việt Nam, nghe kể hoài nên khi mẹ mở đài phát thanh là mấy cô cười rồi biến mất, còn lại mình ngồi nghe. Mình xa mẹ gần hai thập kỷ mới gặp lại rồi địa lý xa xôi nên chỉ gặp nhau 2, 3 năm một lần. Từ ngày ông cụ mất thì gặp mỗi năm. Mấy cô em không hiểu nên cứ cành nanh, cho rằng mẹ mình thương mình nhất. Mẹ đều thương mọi người như nhau nhưng thích gặp mình để kể chuyện đời xưa, mình ngồi nghe mẹ, lâu lâu thì nhắc tên ai đó ở trong họ hay ở Đàlạt để mẹ moi trong ký ức, kể thêm chi tiết cuộc đời của mẹ.
Mình cảm thấy may mắn, bằng tuổi mình vẫn còn có cơ hội đi chơi với mẹ nhất là còn có thể nói chuyện với mẹ. Có nhiều người bạn tâm sự là khi xưa, bận lo con cái, công việc đến khi rảnh rổi thì bố mẹ đau ốm hay đã qua đời.

Mình có anh bạn, bác sĩ than là mỗi lần về Việt Nam, không nói chuyện được với mẹ anh ta. Mẹ anh ta với thói quen hàng ngày, đi mót củi, nấu ăn,… trong khi anh ta thèm được nghe mẹ kể về cuộc sống, những đòi hỏi hay nghe anh ta kể về cuộc sống bên mỹ,… anh ta xa nhà từ năm lên 13 tuổi, được một gia đình mỹ nhận làm con nuôi, đem về Hoa Kỳ sau Mậu Thân, gặp lại gia đình sau 30 năm. Anh ta xây nhà cho mẹ ở quê, lo đầy đủ về vật chất nhưng không liên hệ được với mẹ anh ta, cho thấy có mẹ là may mắn mà nói chuyện được với mẹ là một hạnh phúc vô biên.
Ông Trần Trung Quân có kể câu chuyện về một người bạn, nói thời ông ta xa nhà, có lẻ đi bộ đội rồi sau này trở về thì mẹ ông ta bị lẫn nên có làm bài thơ “trả nhớ về không” kể lại câu chuyện này, rồi có ai sáng tác ra nhạc nhưng quên tên. Nghe rất thấm vào những chiều nhớ tới mẹ.
ngày xưa chào mẹ, ta đi
mẹ ta thì khóc , ta đi thì cười
mười năm rồi lại thêm mười
ta về thì khóc, mẹ cười lạ không
ông ai thế ? Tôi chào ông
mẹ ta trí nhớ về mênh mông rồi
ông có gặp thằng con tôi
hao hao...
tôi nhớ...
nó ...người ...như ông.
mẹ ta trả nhớ về không
trả trăm năm lại bụi hồng...
rồi..
đi...
ĐỖ TRUNG QUÂN
Bài thơ này cũng nói lên tâm trạng mình. Khi mình chào bà con, bạn bè ở Đàlạt, đi du học thì mẹ mình hay quay mặt đi để dấu những dòng nước mắt, trong khi mình vui vẻ, cười sung sướng khi mộng đi du học được toại nguyện. 10 năm rồi lại thêm 10, gần 20 năm sau mình mới trở lại Đàlạt.
Mình may mắn không như ông bạn của nhà thơ Đổ Trung Quân là khi mình về lại Đàlạt thì mẹ mình vẫn còn minh mẫn. Mình ngồi nghe mẹ kể chuyện, những khó khăn trong cuộc sống dứoi thời cách mạng, không ở bên cạnh giúp mẹ, ngoài những thùng quà.
Hình ảnh của mẹ dạo ấy mất đi cái tính đài cát của phụ nữ Huế. Thay vì bận áo dài như xưa, nay bận áo bà ba, đi khập khiễng, hỏi ra mới biết là những ngày đi thăm nuôi ông cụ mình ở trại cải tạo, bị té gãy xương hông. Mùa đông lạnh, đau, chỉ biết khóc, chịu đựng, tảo tần nuôi con và thăm nuôi chồng.
Sau này, cô em ở Pháp bảo lãnh mẹ sang Pháp để giải phẩu vì Hoa Kỳ chưa có bang giao với Việt Nam. Nhìn mẹ đi đứng lại bình thường, mẹ kêu thuốc tiên khiến mình muốn khóc.
Chuyến đi thăm vùng Đông Bắc kỳ này, chỉ có mình đi với mẹ vì đồng chí gái bận đi làm. Mẹ mình có cái bệnh là hay bị chóng mặt khi đi xe nên mình tính đi xe lửa để mẹ mình khỏi chóng mặt và biết xe hoả ở xứ mỹ này ra sao nhưng nghĩ lại bất tiện vì xứ mỹ không có xe thì như què nên phải mướn xe nên lâu lâu hỏi mẹ có mệt không.
Mẹ có cái bệnh là khi được hỏi có mệt không thì câu trả lời luôn luôn là không dù là đang bị chóng mặt,… cứ thấy trạm “rest area” thì ngừng xe cho mẹ đi vệ sinh. Tình mẹ lạ lắm, cứ hy sinh cho con cho chồng, không than van, không bao giờ đòi hỏi gì cả ở con cái. Đó là hình ảnh người mẹ ưu tú, người vợ nhân dân. Bạn bè hẹn thì cứ 5 phút lại gọi, hỏi đi đến đâu rồi. Không dám lái xe nhanh thêm phải ngừng dọc đường cho mẹ bớt chóng mặt.
Lên xe là mẹ bắt đầu kể chuyện cho tới khi xe ngừng. Câu chuyện lúc nào cũng khởi đầu bằng “Con ơi! Thời cách mạng vào Khổ lắm con”. Hai tiếng “con ơi” tuy ngắn gọn nhưng hàm chứa đầy uẩn ức của một thời, có lẻ gian nan nhất cuộc đời mẹ. Sau đó là mẹ kể đến những thống khổ của mười mấy năm trường, chắt chiu để nuôi con, thăm nuôi chồng ở trại cải tạo. Những người CM30, tìm cách lập công, tống cổ gia đình mình đi kinh tế mới, bỏ thư nặc danh phản động,…
Có lẻ những người sống trong chế độ cộng sản thích được kể cho những người may mắn như mình, không biết mùi cộng sản. Kể cho những người cùng cảnh ngộ không phê bằng những người không đồng cảnh. Mình nhận thấy bạn bè, người thân thích kể thời bao cấp cho mình như được trải lòng những uẩn ức trong tâm can.
Rồi đến buôn bán, làm ăn được ơn trên phù hộ nên có tiền để nuôi 9 đứa con, cho hai đứa đi vượt biển. Ngày đi buôn đi bán, tối lại phải đi học tập khu phố,.. Bị dân CM30 gài những câu hỏi về phụ nữ Việt Nam, con người mới của xã hội chủ nghĩa,… những câu trả lời của mẹ mình khiến mình thán phục vì mẹ mình cả đời chưa bao giờ được đi học. Ôn ngoại đi kháng chiến, mệ ngoại nuôi một đàn con, chạy tản cư. Mẹ được xem là đầu vì người chị đầu đã vào Sàigòn giúp việc cho ông cậu, chăm sóc đàn em và giúp mệ ngoại buôn bán ở chợ Vỹ Dạ.
Mẹ mình không được đi học nhưng ôn ngoại mình lại nuôi hai người con nuôi ăn học, làm đến chức thanh tra giáo dục của VNCH xưa. Mệ ngoại mình cũng không biết chữ. Khi xưa mình hay đọc sách, kinh phật cho mệ ngoại nghe, đi xi nê thì đọc phụ đề việt ngữ cho mệ, bị khán giả xung quanh cứ kêu xuỵt xuỵt hoài. Có lẻ vì vậy, sau này mình đọc sách nhiều như thể đọc dùm cho mẹ và mệ ngoại, hai người đàn bà mù chữ thân thương của mình.
“Chồng tôi đã sai đường lạc lối, được cách mạng cho đi học tập cải tạo, tôi hy vọng một ngày trở về, chồng tôi thành một người công dân của xã hội nghĩa. Riêng tôi, cũng dạy 10 con của tôi thành cháu ngoan của bác, trò ngoan của thầy. Riêng tôi, cố gắng thành một phụ nữ của xã hội chủ nghĩa. Chị em ta ở đây, cũng cực khổ, buôn tảo bán tần để kiếm ký gạo về nuôi con, cũng dành 5, 10 phút để khuyên chồng con đừng có đi sai đường lạc lối của cách mạng”. Mỗi lần mẹ kể lại những câu trả lời, bị dân 30 gài khiến mình ngạc nhiên vì mẹ chưa bao giờ cắp sách đến trường mà có thể trả lời theo văn thể cách mạng. Nhiều khi mình ước gì được thừa hưởng cái trí óc của mẹ, chắc cuộc đời mình đở vất vả hơn.
Hết chuyện đói khổ, cách mạng thành công thì mẹ kể chuyện ngày xưa, thời còn bé ở Huế, chạy tản cư ra sao rồi được người bà con, đem vào Đàlạt giúp việc nhà, làm ô sin. Đi xe lửa từ Huế ra Đà Nẳng rồi đi tàu thuỷ đến Phan Thiết rồi xe đò lên Đàlạt. Người bà con có tiệm buôn bán nên học tập cách buôn bán rồi ra riêng, đi buôn đi bán, lập gia đình....
Cuộc đời lạ! Khi xưa lúc còn bé, mẹ hay kể chuyện để ru mình và mấy người em ngủ rồi khi lớn lên, mình ít khi nghe mẹ lắm, nay lớn tuổi thì lại thèm được mẹ kể chuyện đời xưa như dạo còn bé. Chỉ khác là ngày xưa mình nghe để hướng tới tương lai còn nay thì để trở về quá khứ như con cá hồi bơi ngược dòng sông, con suối để trở về nơi chúng đã được sinh ra.
Mình chỉ mong được mẹ kể chuyện hoài, không bao giờ ngưng nghỉ.
Con đi đâu, con về đâu
Cuộc đời của mẹ là câu trả lời
Xong om