Tư duy Cá nhân hay tập thể

 

Hàng ngày đọc tin tức, vào mạng xã hội là thấy thiên hạ chửi nhau. Càng ngày càng hăng tiết vịt, mình cảm thấy họ rảnh thời gian để chửi mấy người không quen biết nhất là ẩn mình dưới các nickname. Mỹ Tây gì cũng chửi nhau như điên nên không nhất thiết chỉ có người Việt chửi nhau. Kêu bọn Maga, bọn Dân Chửi, bò vàng bò đỏ bú xua la mua. Nhất lại có các chiến sĩ an ninh thâm nhập quậy tới bến.

Có lần ngồi nói chuyện với mấy đứa con, con gái kêu bố là kỳ thị chủng tộc khiến mình thất kinh. Lý do là mình quen người Mỹ gốc da đen, Mễ, trắng, ả rập, vàng đủ loại. Mình gặp họ hàng tuần. Mình hỏi chúng lý do thì nó nói bố gọi người Mỹ gốc da đen là Afro-American. Mình nói khi sang Mỹ họ dạy bố phải gọi người da đen như vậy, cũng như người Hispanic-American, hay Asian-American. Mấy đứa con kêu không được kêu vì kỳ thị chủng tộc. Mình hỏi vậy phải gọi màu đen là màu gì để không bị ghép vào tội kỳ thị chủng tộc  .

Buồn đời mình tìm tòi đọc tài liệu thì khám phá ra chủ nghĩa thức tĩnh (wokism) được xâm nhập vào học đường. Do đó con mình chửi mình là kỳ thị chủng tộc. Mình có mấy anh bạn da đen rất thành công trong  đầu tư về địa ốc. Có người có cả mấy trăm căn hộ trong vòng mấy năm ngắn. Chứng tỏ người da đen cũng có người giỏi mà giáo dục học đường hay truyền thông tuyên truyền khiến chúng ta nghĩ họ không thông minh. Suốt ngày đi ăn cướp phá phách,…

Theo tiến sĩ gốc da đen , Thomas Sowell từng mê chủ nghĩa mác-xít khi còn trẻ nhưng dần dần nhận ra sự thật, tuyên bố là cánh tả sử dụng lá bài chủng tộc da màu để làm lợi về chính trị cho họ chớ không có lợi cho người Mỹ gốc da đen. Ông ta đưa ra nhiều thí dụ nhưng để khi khác mình kể chi tiết vụ này.

Theo mình hiểu thường truyền thông Mỹ, đại diện cho da trắng hay đánh giá người da vàng là chịu khó, học giỏi. Người da đen thì chuyên đi ăn cắp, lười này nọ còn người Mỹ gốc la tinh thì buôn bán thuốc phiện vì các phim của hồ ly vọng như Scarface,… hay người gốc Ý Đại Lợi là Mafia. Đi chơi ở Tajikistan, mình hỏi thằng Bồ của con gái, gốc Ái Nhỉ Lan, có biết là tổ tiên anh ta khi sang Hoa Kỳ, giá trị còn rẻ hơn người nô lệ da đen. Mình nói anh ta nên tìm lịch sử đọc về Louisiana, khi họ xây mấy cái đập. Họ mướn người di dân gốc Ái Nhỉ lan nhiều hơn người nô lệ da đen. Lý do là chết nhiều, người nô lệ mà chết thì công ty phải đền cho chủ nô lệ $300. Còn người Ái Nhỉ Lan thì chết thì chôn. Tuyển người khác. Những sự việc này ít thấy nói trên sách giáo khoa. Giáo dục được định hướng bởi các nhà giáo có tinh thần cấp tiến, muốn xóa đói giảm nghèo. Việt Nam đã bị cảnh này sau 75, 3 lần đổi tiền giúp người giàu thành nghèo, tạo dựng một xã hội tiến bộ, không có ai giàu hơn ai có cùng mẫu số chung là nghèo và đói.

Trước đây người gốc Ý Đại Lợi rất bị kỳ thị. Như được kể trong phim bố già khi ông chủ nhà quàn đến gặp ông Corleone để xin ông ta lấy lại công lý cho con gái ông ta. Con gái đi chơi với mấy thằng da trắng rồi bị đánh sưng mặt vì không chịu ngủ với chúng. Ông ta tin tưởng vào công lý của Hoa Kỳ nên thưa kiện, ra toà mấy tên đánh con gái ông ta được tha bổng. Rốt cuộc Corleone sai người đi đánh mấy tên da trắng què luôn.

Xã hội Hoa Kỳ có kỳ thị? Cái này thì trên hiến pháp là không nhưng trên thực tế vẫn có. Xứ này có nhiều chủng tộc nên đa số người di dân thấy hợp rơ khi chơi với người cùng gốc gác. Như người Việt ở đây thích làm quen đi chơi với người Việt. Vì được nói tiếng Việt cho sướng cái miệng. Nhiều khi đi đến nhà thân hữu người Việt, mình thấy một hai ông chồng Mỹ, lấy vợ Việt Nam, ngồi ngơ ngơ, ít ai nói chuyện. 

Trong công việc thì họ thấy ai có khả năng lãnh đạo thì dùng, đưa lên cao cho nên có nhiều người gốc Ấn Độ được làm tổng giám đốc công ty lớn cua Hoa Kỳ. Người Việt cũng có nhiều người giỏi nhưng so với các giống dân khác thì rất ít. Người ấn độ hay người Tàu có trên 1 tỷ người cho nên họ phải tranh đấu từ bé với số đông nên thường tạo ra nhiều người xuất chúng nên có thể lãnh đạo được nhiều. Do đó không nên kêu người Việt là thông minh, tuỳ cá nhân. Mình có kể vụ học chung với hai anh em họ Chử, nay cả hai sang Hoa Kỳ, đều tốt nghiệp tiến sĩ, còn mình làm nông dân. Cùng thầy, cùng trường nhưng kết quả khác nhau.

Vấn đề không phải là mình sai về giá trị cá nhân, vì mình có bạn là người gốc da đen, la-tinh hoặc da trắng. Vấn đề là mình đang bị cuốn vào xã hội Mỹ đang được chủ nghĩa xã hội hóa dưới hình dạng đấu tranh khác; về mặt chủng tộc. Sau khi họ đấu tranh thế kỷ vừa qua về mặt kinh tế, dưới chiêu bài ông chủ bốc lột người thợ và đã phá sản đưa đến sự sụp đổ của Liên Xô. Mình mới xem phim tài liệu về xứ Hung Gia Lợi, phỏng vấn cựu thủ tướng Hung Gia Lợi cuối cùng trước khi Liên  Sô sụp đổ. Trung Cộng và Việt Nam may đã thay đổi theo định hướng kinh tế thị trường, chớ nếu không sẽ như Cuba, làm gác dan cho thế giới ngủ.

Chúng ta đang chiến đấu trên chiến trường của người theo chủ nghĩa mÁc-xít, đang thay đổi, sử dụng định nghĩa đấu tranh của họ. Đó là chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, dù theo hướng nào, thực chất cũng là hình thức nguyên thủy nhất của chủ nghĩa tập thể. Và một khi chúng ta nhận ra điều này, mọi thứ sẽ thay đổi.

Bà Ayn Rand, một nhà văn di dân từ Liên Xô, gọi chủ nghĩa phân biệt chủng tộc là "hình thức nguyên thủy, thấp kém nhất của chủ nghĩa tập thể". Không phải vì bà đang cường điệu hóa vấn đề, mà bởi vì bà hiểu được điều mà hầu hết mọi người đều bỏ qua: chủ nghĩa phân biệt chủng tộc thay thế sự phán xét cá nhân bằng bản sắc tập thể. Đám da đen, đám da vàng, đám di dân, đám bò đỏ, đám bò vàng, đám MAGA, đám….

Lên mạng xã hội chúng ta thấy người ta chửi nhau với từ ngữ rất giống nhau. Khi xưa mình đi làm cho các công ty kiến trúc, với tinh thần kẻ làm công nên tư tưởng mình lúc nào cũng nghĩ mình là nạn nhân của sự áp bức của chủ. Phải thức khuya dậy sớm làm cho xong việc mà không được trả lương tăng ca. Cứ kêu chủ kiếm tiền trên xương máu của mình và đồng nghiệp. Đến khi mình mở công ty xây dựng, tự làm chủ thì mới thấm thía khi thấy thợ ngồi chơi, đi vệ sinh lâu vì mình trả tiền cho họ để đi vệ sinh. Không có việc thì vẫn trả lương cho thợ. Một giờ trả $35, cộng bảo hiểm này nọ lên $60. Mà thợ đi cầu mất cả tiếng như mình khi xưa, vô cầu tiêu đọc sách.

Từ đó tư duy của mình thay đổi. Không còn là nô lệ mà một người chủ, xây dựng tương lai mình. Do đó khi nói chuyện về thời sự, kinh tế thì mình hợp với mấy người tự làm chủ còn đối với bạn làm công cho chủ thì khó đi đến sự tôn trọng nhau. Trên mạng xã hội thấy ai chửi ra sao là mình biết dân làm công cho thiên hạ dù là kỹ sư, bú xua la mua. Hay ai là chủ, làm riêng cho họ ngay.

Khi người ta đánh giá ai đó dựa trên chủng tộc, có nghĩa người ta cho rằng trí tuệ, tính cách và lựa chọn của người đó không quan trọng. Như trường hợp các thí sinh á châu vào đại học, dù học giỏi điểm thi SAT cao nhưng vì là á châu nên bị loại vì được dành cho một người da màu nào khác, điểm thấp hơn nhân danh bình đẳng chủng tộc. Chúng ta có định kiến về chủ đề hay nhóm nào. Hay đang nói rằng hành động của tổ tiên họ quyết định giá trị của họ. Người ta đang đối xử với con người như gia súc, được phân loại theo giống loài chứ không phải theo giá trị cá nhân. Điển hình là bò đỏ bò vàng hay nguỵ quân nguỵ quyền, có nợ máu với nhân dân. Đọc tờ xuất trại của ông cụ sau 15 năm, đề tội danh “Phản Động”.

Nhưng vấn đề ở đây là: điều này áp dụng như nhau cho cả chủ nghĩa phân biệt chủng tộc "tích cực" và "tiêu cực". Cho dù chúng ta đang yêu cầu hạn ngạch chủng tộc để giúp đỡ các nhóm thiểu số hay sử dụng định kiến để gây hại cho họ, chúng ta đều đang sử dụng cùng một logic của chủ nghĩa tập thể. Như giúp các người dân tộc thiểu số, Chu Ru ở Lạc Dương hay K’ho ở Đà Lạt,…

Người ta đòi hỏi 25% việc làm thuộc về một chủng tộc cụ thể như chính sách DEI đang sử dụng lý luận giống hệt như người muốn loại trừ hoàn toàn chủng tộc đó. Họ hạn chế sinh viên gốc á châu vào đại học dù dân số gốc á châu rất thấp so với người da đen, la-tinh hay da trắng. Nhân danh tinh thần chia đều cho mọi sắc dân da màu. Trên nguyên tắc người Mỹ gốc da vàng chỉ có 5% dân số Hoa Kỳ, nhưng lại bị hạn chế vào đại học. Đó là sự kỳ thị da màu. Họ lại kêu ca vì dân da vàng học giỏi này nọ. Theo mình đó là kỳ thị chủng tộc nhưng đối với người thiên tả thì cho đó là đúng, vì chia xẻ.

Cả hai quan điểm đều bác bỏ việc đánh giá cá nhân. Cả hai đều coi mọi người là đại diện của nhóm chứ không phải là những cá nhân có chủ quyền. Nhà văn Ayn Rand đã nhìn thấy điều này rõ ràng vào năm 1963: "Thay vì đấu tranh chống lại sự phân biệt chủng tộc, họ lại đòi hỏi sự phân biệt chủng tộc phải được hợp pháp hóa và thực thi." Điển hình là người Mỹ gốc á châu bị hạn chế vào đại học Hoa Kỳ dù là thiểu số. Họ dùng dữ liệu là học sinh á châu học giỏi nên cần hạn chế vào các đại học danh tiếng, để chỗ cho các học sinh thuộc chủng tộc khác thiểu số.

Tương tự ngày nay họ muốn bình đẳng hoá các người di dân lậu. Cho phép họ được hưởng quy chế về bảo hiểm, an sinh xã hội, có quyền bầu cử, như một công dân Mỹ nhưng không bắt buộc họ phải đóng thuế. Như tạo dựng một thế giới đại đồng bình đẳng.

Hôm trước nghe ông Dương Quốc CHính phỏng vấn ông Bùi Kiến Thành, con trai của bác sĩ Bùi Kiến Tín, nổi tiếng với dầu khuynh diệp. Ông Bùi Kiến Thành du học tại Pháp và Hoa Kỳ, gặp ông Ngô Đình Diệm ở New York khi đang học đại học Columbia nên khi ông Diệm về chấp chánh mới gọi ông Bùi Kiến Thành, mới ra trường về làm cố vấn dù còn trẻ tuổi. Mới ra trường. Sau khi ông Diệm bị lật đỗ thì ông ta bị chính quyền mới bắt giam. Sau đó qua Tây sinh sống, hình như ông bác sĩ Tín cũng đi luôn thời đó. Mình rất ngạc nhiên là họ không cắt xén cuộc phỏng vấn khi ông Bùi Kiến Thành, cho biết vào thập niên 80, ông Phạm Hùng cho người qua pháp, hỏi ông ta về sự bế tắc của nhà nước. Ông ta giải thích là từ thời xưa đến nay, từ Âu sang Á chưa có nước nào mà giàu lên khi được cai trị bởi những người nghèo. Dân có giàu thì nước mới mạnh. Nên từ từ họ mới đưa ra chương trình Đổi Mới, định hướng thị trường. 

Chính những người đáng lẽ phải bảo vệ các quyền cá nhân lại đang từ bỏ chúng để phục vụ cho sở thích của nhóm. Đây chính là thiên tài của chủ nghĩa tập thể.

Nó khiến chúng ta nghĩ rằng mình đang chống lại nạn phân biệt chủng tộc trong khi thực tế lại đang thể chế hóa nó. Nó khiến chúng ta cảm thấy mình tiến bộ trong khi lại sử dụng logic thoái bộ nhất: đánh giá con người dựa trên những đặc điểm mà họ không thể kiểm soát. Em mình sinh ra ở Nam Việt Nam, có bố không muốn theo Việt Cộng, bị du kích bao vây nhà để giết ngoài quê. May chạy thoát, chạy vào Nam thế là đi tù sau 75. Em mình chẳng có tội tình gì, Việt Cộng không cho tiếp tục học đại học dù thi dư điểm ở Sàigòn. Hay học sinh gốc da vàng dù điểm thi cao nhưng không được nhận vào các đại học danh tiếng. Năm ngoái có anh chàng học sinh nào đậu điểm cao nhất của ACT nhưng không được nhận vào các đại học lớn của Hoa Kỳ. Nghe nói Google mướn như lương kỹ sư, chả cần vào đại học.

Thuốc giải duy nhất cho nạn phân biệt chủng tộc là chủ nghĩa cá nhân. Hãy đánh giá mỗi người dựa trên tính cách, hành động và khả năng của họ. Hãy nhận thức rằng thành tựu thuộc về cá nhân, không phải chủng tộc. Hãy hiểu rằng giá trị của bạn đến từ những lựa chọn của bạn, chứ không phải từ tổ tiên. Lâu lâu đọc tin tức, thấy người Việt học giỏi hay làm gì đó là thiên hạ nhảy vào kêu vẻ vang dân việt, còn ai làm xấu như ăn cướp, hối lộ như ông họ Đổ mới đi tù là thiên hạ chửi bới, làm giảm uy danh người Việt. Trên thực tế số lượng người làm chuyện xấu gốc Việt cũng rất ít. Nhưng truyền thông sẽ sử dụng sự việc để chỉ điểm người Mỹ gốc việt là tồi bại này nọ.

Khi chúng ta thấy Cassius Clay (Mohammed Ali), Kobe Bryant hay các vận động viên khác da màu thi đấu, cứ nhìn theo cá nhân của họ, đừng nhìn theo màu da của họ. Thằng Bồ gốc Ái Nhỉ Lan của con gái hỏi mình khi đi chơi ở Tajikistan, mình nghĩ gì về vụ hai đứa dự định làm đám cưới sang năm. Mình chỉ trả lời là mình chỉ muốn con gái hạnh phúc thôi còn lấy ai khác chủng tộc thì mình không quan tâm. Mình hy vọng thằng Bồ đem lại hạnh phúc cho con gái mình là đủ.

Khi chúng ta bảo vệ công trạng cá nhân, chúng ta không hề ngây thơ trước sự bất công. Chúng ta đang từ chối để những người theo chủ nghĩa tập thể giam cầm chúng ta trong khuôn khổ của họ. Không được nói đen, không được nói vàng hay trắng. Chúng ta cho rằng mỗi người đều xứng đáng được nhìn nhận là một cá nhân, chứ không phải là đại diện cho nhóm của họ. Thấy người gốc Mễ thành công, chúng ta nên chúc mừng hay các chủng tộc khác sinh sống tại Hoa Kỳ vì họ đều là công dân Hoa Kỳ.

Khi mình đi du lịch tại Hoa Kỳ lần đầu tiên, mình rất ngạc nhiên là khi người Mỹ hỏi mình từ đâu đến, ý họ muốn hỏi mình từ tiểu bang nào đến đây du lịch. Chớ không phải như bên Âu châu, mình có sổ thông hành Pháp và Liên hiệp Âu châu nhưng ra đường, người Âu châu vẫn xem mình như một người từ xứ khác đến. Chỉ có bạn thân thì họ không để ý đến mày da của mình. Do đó mình thích sang Hoa Kỳ sinh sống là nguyên nhân.

Đây chính là sự rõ ràng về mặt triết lý giúp phá vỡ sự hỗn loạn và thao túng ý thức hệ trong khuôn viên trường đại học và lan lên các trang mạng xã hội. Con mình từ khi ra trường đi làm, lúc đầu thiên về Đảng Dân CHủ nhưng từ khi chúng bắt đầu để dành tiền, mua nhà cho thuê thì bắt đầu hiểu, đóng thuế nên tư duy bắt đầu thay đổi. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao nên huỷ bỏ bộ giáo dục

 

Nhớ tổng thống Obama đọc diễn văn kêu phải tạo cơ hội cho tất cả giới trẻ tại Hoa Kỳ được vào đại học khiến mình buồn cười vì trò mị dân của chính trị gia. Lý do là trên nguyên tắc ai ở Hoa Kỳ đều có cơ hội để thực hiện giấc mơ của mình. Vấn đề là khả năng và hoàn cảnh. Điển hình, mình muốn trở thành cầu thủ bóng rổ như Kobe Bryant để được giàu có nhưng không có khả năng thì cũng ngọng. Biết bao nhiêu người Mỹ trẻ, hàng năm mơ trở thành Kobe Bryant, nhưng có mấy người đạt được. Tương tự có người không có khả năng học cao, vào đại học nhưng lại có khả năng, có khiếu làm nghề tay chân như thợ mộc, sửa xe,… vẫn mở tiệm, buôn bán làm giàu, ngược lại có người không có khiếu làm việc tay chân nhưng có khả năng tính toán để trở thành kỹ sư. Ước mơ là một việc nhưng phải hiểu rõ khả năng của mình. Thấy vì chạy theo đồng bạn, vì thân hữu có con học đại học này nọ.

Biết bao nhiêu tiền đổ xuống sông Potomac vì mộng tưởng đi học đại học trong khi một cái nghề thợ mộc, thợ ống nước, nghề tay chân có khả năng lương cao hơn cả kỹ sư rồi từ từ mở một công ty chuyên về làm điện nước vẫn có thể có cuộc sống thoải mái về vật chất và tinh thần. Thợ mộc mình trả mỗi ngày là $350. Bà Mễ dọn nhà mỗi lần là $250 mà còn kêu ừ ừ.

Theo thống kê thì chính phủ Hoa Kỳ chi trung bình $17,700 cho mỗi học sinh phổ thông với 119.1 tỷ đô la  hay 13,6% cho ngân sách hàng năm còn lại 85,4% ngân sách dùng để trả lương giáo chức này nọ,…

The U.S. government spends roughly $17,700 per student annually on K-12 public education, with the federal government contributing about $119.1 billion or 13.6% of the total funding. This includes federal, state, and local government funding. For public postsecondary schools, the average per-pupil spending is $30,228,

Nền giáo dục Hoa Kỳ có sự nghịch lý như sau: giáo dục phổ thông thì te tua, chính phủ Hoa Kỳ trả tiền rất nhiều cho mỗi học sinh hàng năm nhưng kết quả lại ở vào hạng gần 23 trên thế giới. Cứ tưởng tượng trên 3 triệu nam sinh tại Hoa Kỳ mỗi năm không tốt nghiệp trung học phổ thông. Đọc không thạo. Ngược lại chương trình giáo dục đại học được xem là số một trên thế giới. Hàng năm có trên 300,000 sinh viên đến từ Trung Cộng, 275,000 đến từ ấn độ,… hình như Việt Nam có đến 35,000 du học sinh. Người ta lý giải là giáo dục phổ thông đều tuân theo chỉ thị của bộ giáo dục liên bang còn đại học thì tự do, do các trường đại học tự chọn chương trình giảng dạy. Không phụ thuộc vào đường lối của chính phủ.

Bộ giáo dục liên bang được thành lập vào năm 1979 dưới thời tổng thống Jimmy Carter. Ngày nay chúng ta có thể tranh luận là nền giáo dục Hoa Kỳ không khá hơn trước kia mà có thể tệ hơn trước khi bộ giáo dục liên bang được thành lập. Thật ra nền giáo dục Hoa Kỳ đã xuống dốc trước khi bộ giáo dục liên bang được thành lập, sự thành lập bộ giáo dục liên bang, giúp xuống dốc nhanh hơn và ngày nay chính phủ Trump 2.0 giải thể, để cho các tiểu bang tự lo liệu tại địa phương. Người dân địa phương hiểu rõ hoàn cảnh địa phương, từng học khu để lựa chọn cách giáo dục thay vì phải theo chỉ thị của chính phủ liên bang. Lấy thí dụ ở vùng Boon-sa đa số la chọc sinh gốc việt và La-tinh nên chương trình cần uyển chuyển, có giáo viên nói tiếng Mễ hay tiếng việt để giúp đỡ vì ngôn ngữ mẹ đẻ là tiếng Việt hay tiếng Mễ. Chớ bắt học tiếng Mỹ khi mới đến Hoa Kỳ là ngọng. Mình khi xưa học tiếng Tây từ bé mà khi sang Pháp, lúc đầu cũng ngọng, rặn ra tiếng Tây khá ngọng. Hình như nay họ cho ra luật là tiếng Mỹ là ngôn ngữ chính, sẽ gạch bỏ ngoài lề rất nhiều học sinh không theo đuổi kịp chương trình.

Mình nhớ chính phủ Trump 1.0 có mời một bà gốc đại Hàn, nổi tiếng thay đổi nền giáo dục ở Hoa Thịnh Đốn, nhưng sau đó bị công đoàn giáo chức làm áp lực nên từ chối lời mời của chính phủ Trump. Thay vào đó bà chủ công ty đa hệ Amways, cúng tiền bầu cử nên được bổ nhiệm là bộ trưởng giáo dục nhưng 4 năm chả làm được gì cả. Kỳ này giải thể luôn.

Nhớ dạo con mình còn đi học phổ thông, qua bao nhiêu chương trình của liên bang đưa ra như dưới thời tổng thống BUsh COn, như chương trình No Child Left Behind, hay Race To The Top, dưới thời tổng thống Obama mà bộ giáo dục tốn 4.3 tỷ đô la mà không đem lại kết quả, khiến bao nhiêu phụ huynh nổi điên. Các trường chạy theo thành tích, khiến học sinh tự tử. Con mình được giáo viên đề nghị theo học các chương trình GATE, hiệu trưởng và giáo viên gọi điện thoại kêu đừng đi, ở lại trường vì có chương trình dành cho học sinh giỏi này nọ. Lý do là muốn trường đạt thành tích có nhiều học sinh thi cuối năm đạt điểm cao chớ chả lo lắng gì về giáo dục con mình. Cali có chương trình GATE, tường chuyên để các học sinh có khả năng tiếp thu nhanh không phải chán nản vì thầy cô phải dạy chậm cho cả lớp theo kịp. Đây họ tách riêng các học sinh tiên tiến này để giảng dạy nhanh chóng hơn.

Có một phim tựa đề quên rồi, hình như Race to the Nowhere. Trong trường con mình do các phụ huynh mướn để cho xem, để hiểu áp lực của chương trình này khiến một cô học sinh da trắng, học giỏi nhưng vì điểm xuống nên tự tử. Khiến bà mẹ lên tiếng nhưng chính phủ Obama không màng. Da trắng tự tử thì cha mẹ làm rùm beng còn da vàng thì chả ai để ý.

 https://en.wikipedia.org/wiki/Race_to_Nowhere

Thật ra trước 1979, nền giáo dục Hoa Kỳ đã xuống dốc. Do đó chính phủ Carter đột phá tư duy sáng lập bộ giáo dục liên bang để lèo lái giáo dục. Thay vì thay đổi, bộ giáo dục liên bang lại giúp cho nền giáo dục xuống dốc nhanh hơn. Nếu một công ty tư nhân mà thua lỗ hàng năm thì sẽ bị phá sản còn bộ giáo dục Hoa Kỳ càng không đạt các chỉ tiêu thì họ càng ra thêm nhiều chính sách, tốn thêm tiền. 

Thật ra hệ thống giáo dục Hoa Kỳ ngày nay đã bỏ nền căn bản của giáo dục là dạy học sinh tư duy, suy nghĩ. Bù lại họ định hướng, muốn học sinh phải suy nghĩ như thế nào mới đúng. Thay vì nuôi dưỡng tư duy phản biện, critical thinking, học đường chú tâm vào cảm xúc, nhồi sọ học sinh về các sinh hoạt, đường lối chính trị. Như chúng ta thấy chủ nghĩa thức tĩnh được dạy hướng dẫn trong trường, họ khuyến khích học sinh hãy theo cảm tính giới tính của mình, muốn thay đổi giới tính,…. Thay vì học về toán học, các môn nhân văn, đạo đức, họ chú tâm hướng dẫn học sinh về ý thức hệ. Về xét lại lịch sử dựa trên căn bản đạo đức ngày nay. Lên án lịch sử,… đi hơi xa với tinh thần khai phóng của người Mỹ khi đặt chân đến xứ này, xứ của cơ hội. Học sinh nào học chữ không được thì khuyến khích học nghề thay vì vào trường khi mấy công ty và đại học đến tiếp thị học đại học. Mình không thấy trường dạy nghề gì cả.

Tiền bạc thay vì dùng để trả cho các lớp học, xây với các phòng thí nghiệm, khoa học,… họ dùng vào trả tiền cho các chế độ quan liêu như các nghiên cứu thức tĩnh vớ vẩn. Mình nhớ có bà Mỹ quen, phải dạy con ở nhà (home schooling). Ai có tiền thì gửi con đến các trường tư, còn nghèo thì ngọng, để cho con mình học tập chủ nghĩa thức tĩnh về nhà chửi bố mẹ là kỳ thị này nọ,.. nhớ thời ông Bush con, đề nghị mỗi học sinh có một voucher, dạo đó $5,000/ học sinh mà chính phủ phải trả hàng năm. Họ đề nghị học sinh nhận voucher rồi muốn học trường nào thì cứ đem lại nộp cho trường đó để ghi danh học nhưng công đoàn giáo chức phản đối. Lý do là nếu như vậy phụ huynh đưa con đi đến các trường học tân tiến hết. Mấy trường kia là ngọng, không đủ học sinh thì sao.

Ở Cali, học khu nào có nhiều học sinh da vàng, thường các trường này có điểm cao, được gọi là Distinguished School. Điển hình là thành phố Irvine, do đó bố mẹ dọn về thành phố này để con đi học trường giỏi nên nhà cửa lên như điên. Các học khu có người Việt nhiều như thành phố Westminster hay Garden Grove đều có trường tốt nhưng không bằng Irvine vì có nhiều học sinh gốc Mễ, nên cân bằng lại trong khi Irvine thì đa số là da vàng.

Học sinh không hưởng được gì cả chỉ có các giáo viên là hưởng lợi, các công đoàn giáo chức, tranh đấu quyền lợi cho các hội viên giáo chức để họ khỏi bị sa thải. Lương cao thay vì giáo viên dỡ thì phải sa thải. Họ chống các trường Charter (có phụ huynh hợp tác), không cho phụ huynh góp ý kiến. Họ nghĩ họ là những trí thức, giỏi, biết con của chúng ta cần phải học gì. Họ chống vụ voucher cho học sinh. Mỗi học sinh có thể dùng cái voucher này để nộp cho trường mình muốn con mình theo học. Nếu làm vậy thì các trường có giáo chức dỡ sẽ phải đóng cửa. Nhớ có chị bạn ở Santa Ana nhưng lại lấy địa chỉ của người quen để con mình học ở trường Fountain Valley, có thầy giỏi hơn. Mình khi xưa, ở Westminster, sau phải chạy về học khu Villa Park để khỏi phải trả tiền trường tư.

Nếu không có liên bang dính vào thì tại địa phương, sẽ có sự tranh dành học sinh, tự do muốn học trường nào họ muốn thay vì bắt buộc ai ở đâu học tại đó. Mỗi học khu sẽ bầu cho ai có chương trình về giáo dục tốt, thay vì cứ chạy theo các chương trình do liên bang đưa ra. Không được uyển chuyển. Khi phụ huynh có sự lựa chọn, họ sẽ biết trường học nào tốt cho con họ. Ai cũng muốn mang lại cho con nhiều điều tốt đẹp. Lý do đó mà mình đồng ý việc huỷ bỏ bộ giáo dục liên bang, tốn tiền, quan liêu mà không đưa đến kết quả cụ thể và tích cực.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

 

Trăm năm chung một vườn Bơ

Hôm qua, buồn đời mở ứng dụng đã được cài đặt không biết tự bao giờ, tự động tính số bước chân của mình mỗi lần mình đi bộ hàng ngày, để xem hôm nay đi bộ trên vườn được nhiêu bao dậm. À nhớ rồi sau khi mua cái vườn. Vậy xem như mình mua cái vườn này đúng 11 năm vào ngày hôm nay. Bổng nhiên hiện lên số bước chân mình đã đi từ khi bắt đầu làm vườn khiến mình thất kinh. Thật ra nhiều khi đi bộ, mình không đem theo điện thoại cũng như đồng hồ đeo tay nên không có tự động ghi lại. Lý do là khi đi bộ với vợ mình không thích đem theo điện thoại vì muốn dành tất cả thời gian cho mụ vợ, vì hai vợ chồng chỉ có thời gian 3 dậm đi chung cho mỗi ngày. Lý do là đi bộ cứ 3 dậm là mụ vợ kêu mắt tè nên phải canh là vậy. Ra biển hay đi Đâu đều phải canh. Nay đồng chí gái mê tập đàn nên hai vợ chồng bớt đi biển hay đi bộ mỗi ngày trong khu vực.

Đọc cái này thất kinh

Mình đã đi từ ngày 22 tháng 9 năm 2016 đến hôm nay được 19,113,761 bước chân (7,843.2 dậm) sử dụng ứng dụng Pedometer++, xem như 12,548.80 cây số. Xem như gần 8.5 năm, trung bình mỗi năm đi bộ được 1,476.33 cây số hay là 123.03 cây số cho mỗi tháng hay trung bình 4.1 cấy số mỗi ngày. Xem ra cũng bình thường, không có chi là đặc biệt. Mà mình cũng cài đặt trung bình mỗi ngày phải đi 3 dậm. Có lẻ khi tập leo núi 3 ngày hàng tuần khi sắp sửa leo núi mới nhiều như vậy. Khi đi nhiều hơn, khi thì đi ít hơn vì có tập mỗi ngày nội công Hồng Gia và Thái Cực Quyền. Hay bơi mỗi tuần.

Ở trên San Jose, có một cặp vợ chồng gốc Đà Lạt, sáng nào hai vợ chồng đều leo núi. Hôm ghé lại nhà họ ngủ qua đêm, họ rủ leo núi nhưng đồng chí gái thức dậy không nổi vào giờ đó nên đành hẹn khi khác. Về Đà Lạt, lại nhận được tin nhắn của họ rủ đi bộ xung quanh hồ Xuân Hương nhưng cũng quá sớm cho đồng chí gái nên chịu. Đồng chí gái mà thức giấc, không có mình bên cạnh là mệt nên phải ở trong phòng, đọc sách đợi nàng thức giấc. Đi chỗ lạ là mụ vợ, yếu bóng vía, sợ đủ trò nếu ở một mình. 

Từ ngày mua cái vườn để chia lô bán, mình đi bộ mệt thở mỗi khi vào vườn. Tính chia lô bán nhưng không hiểu lý do, lại thích cái vườn vì mỗi lần vào đây mình thấy yên bình, hạnh phúc. Có người muốn mua nhưng lại tiếc nên thôi. Đợi vài năm sau, khi không làm nổi thì tính sau nhưng nay có thằng con đồng ý nối nghiệp làm nông dân nên để lại cho nó. Hít không khí trong lành, nghe tiếng chim, thấy rắn bò, sóc nhảy,… Cứ tính đi từ đầu vườn đến cuối vườn là 1 dậm, đi ngược lại là 2 dậm thêm dốc đồi nên mau oải lắm. Nhiều hôm đi tới lui cả 9 dậm. 

Lý do là mỗi khi vào vườn, mình phải đi vòng vòng xem có gì khác lạ như ống nước bị coyote cắn phá, thiên hạ ăn cắp bơ. Thường họ hái xong, bỏ vào trong thùng hay bao gạo để chỗ nào, lấy lá che lại hay để khơi khơi. Lý do nặng quá để khiêng, nên đợi kêu thêm người lại phụ hay có nhiều người hái buổi sáng rồi chiều đi làm về, ghé lại lấy thì mình đem về bán, khỏi mất công hái. Hay nhiều khi họ nghe tiếng động thấy mình đến nên bỏ chạy. Vườn rộng 20 acres nên không thể nào làm hàng rào được vì tốn tiền. So với số tiền bị mất bơ thì không đáng. Cho dù có rào đi nữa cũng bị mất trộm. Có vườn bơ gần vườn mình, rào dây kẽm gai đủ trò, thiên hạ cắt dây kẽm gai, de xe bán tải vào, rọi đèn pin hái, nhiều khi không nhớ để bao tải đựng bơ ở đâu. Quản lý sáng ra đi vòng vòng thấy, đem bán. Có báo cảnh sát thì họ cũng chả thèm điều tra. Ngay mình ở đó còn chưa bắt được vì quá rộng. 

Do đó khi đi tuần, thấy ống nước hư, lại phải đi bộ về nhà kho để lấy đồ nghề và vật liệu để sửa chửa. Cứ đi tới đi lui là hết ngày, bù lại thì có sức khoẻ. Nay mình có con ngựa sắt với cái rờ-mọt, kéo đồ nghề đi theo nên cũng khỏe. Con ngựa sắt là chiếc xe ATV mà thiên hạ dùng chạy băng đồi vượt suối. Hái bơ cũng bỏ lên xe rờ-mọt kéo, đỡ phải đi tới đi lui mất thời gian. Mình mua nhà, chủ nhà có hai chiếc này nên mình kêu họ tặng cho mình gây dựng tình cảm hữu nghị. Đem vào vườn sử dụng. Cũ người mới mình.

Con ngựa sắt và cái xe rờ-mọt

Tuần rồi mình có cho thợ đem xe máy cày, làm mấy con đường leo đồi để xe ATV có thể kéo đồ lên trên cao vì trước đây, phải đi bộ, đem đồ nghề lên khá châm nhất là khi hái bơ, vác mấy thùng bơ cả 100 cân đi xuống đồi là hơi mệt. Nay thì cứ cho thùng lên rồi thợ hái xong bỏ trong thùng trên đồi, rồi xe lên cẩu xuống hay mình đi sửa chửa ống nước cũng dễ. Để đầy đủ dụng cụ, đồ nghề, không phải chạy đi chạy lại kiếm. Được thêm có đường đi bộ dưới bóng mát của 1,200 cây bơ. Có một ông thần nào, về hưu, buồn đời, chạy vào vườn mình, hỏi có cần giúp gì không rồi mỗi tuần anh ta đến phụ giúp. Anh ta tự đi mua mấy các tag có số, rồi đi đóng mỗi số lên mỗi thân cây nên mới biết bao nhiêu cây trong vườn. Khi mua mình có đếm rồi nhưng sau này có trồng thêm. Lâu lâu anh ta đem thức ăn của vợ nấu vào cho mình đem về ăn với đồng chí gái. Chị vợ nấu ăn cực ngon. Muốn ăn bưởi quýt hay bơ thì cứ tự nhiên hái về cho vợ.

Khi xưa, mình chỉ làm cầm chừng, đủ vốn, đợi bán cho developers nhưng nay thằng con đồng ý theo nghề của mình nên bỏ thêm tiền sửa chửa lại và cải tiến, cập Nhật hoá với kỹ thuật ngày nay. Mình thay lại hệ thống tưới nước dùng ống nước schedule 40 để khỏi bị coyote cắn vì hệ thống drip của Do Thái được chủ trước sử dụng mau bị mục vì nắng. Mình mất thời gian mỗi ngày để sửa chửa. Nay thì khoẻ chỉ có lâu lâu phải thay cái đầu tưới. Bớt tiền và công sức bảo hành. Mình cho gắn hệ thống wifi trong vườn để ở nhà mình có thể dùng ứng dụng tắt mở hệ thống nước nếu thấy các thiết bị đo độ ẩm báo động cây ở khu vực nào cần tưới. Khi mình mua cái vườn thì chủ trước mướn một ông thợ, sáng ông ta đến vườn mở nước tưới khu vực này, đóng khu vực kia nên khá tốn nước vì mở 24 tiếng. Mình gắn đồng hồ tự động, chia thời khoá biểu, khu vực nào tưới mấy giờ rồi đến khu vực bên cạnh. Mình không cần phải vào vườn mỗi ngày, có thể đi chơi này nọ. Vấn đề là khi trời nắng nóng quá thì cần phải tưới thêm, hay trời mưa, không cần tưới thì mình phải chạy lên vườn. Do đó mình gắn hệ thống wifi để ở nhà ôm vợ, mở ứng dụng tưới hay tắt, không mất 2 tiếng đồng hồ chạy lên chạy về. Đi chơi mình mở ứng dụng ra xem rồi biết cần tưới hay không tưới. 

Hoa bắt đầu nở nên người nuôi ong đem các tổ ong mới đến. Họ làm mật ong nguyên chất không pha chế gì cả nên giá cả khá hữu nghị, đắt hơn ở Costco vì Costco cũng tốt nhưng cũng có pha nhưng ít hơn các chỗ khác bán.

Có ông Mễ đòi mua mật ong với cả tổ ong dù sáp ong chả bổ béo gì cả. Nhưng người nuôi ong không chịu làm vì mất thì giờ

Mấy cây bơ được chủ trước trồng trên 30 năm nên rất cao. Vấn đề là cây cao che hết ánh sáng mặt trời nên khiến chết nhiều cành nên không đâm trái, thêm các chất dinh dưỡng được cây hấp thụ dùng để nuôi thân cây nên trái nhỏ nên mình chặt cây thấp xuống để cây tự mọc mấy nhánh mới ra thấp hơn, cho nhiều trái to hơn trước đây, nên bán có giá hơn. Phải chịu khó không có trái 1 hay 2 năm nên phải chặt từng khu vực, năm nay là năm cuối cùng chặt hết các cây cao nên 2 năm nữa là xem bơ ra hoàn toàn trong vườn. Là vui vẻ cả nhà. Tỉa cây phải theo lời ông thợ là vào ngày rằm. Thấy cũng có lý vì cây tỉa vào ngày rằm thì sống lại, mọc nhánh nhanh còn không thì chết hay eo ọp mất hai ba năm mới sống lại được.

Cái duyên mua cái vườn giúp em tìm hiểu thêm về trồng trọt và sức khoẻ. Rồi cơ duyên lại đưa đẩy em leo núi. Nếu không leo đồi mỗi ngày tại vườn thì khó mà leo núi Kilimanjaro, Machu Picchu, Mount whiteney hay mấy chỗ khác. Em đang dự định đi bộ ở Bồ đào Nhà và Tây Ban Nha với thằng con tháng 9 này. Mỗi ngày đi 25 cây số. Sau vụ bơ bán xong em sẽ bắt đầu tập luyện. Mỗi ngày đi bộ trong vườn, sửa chửa hay cắt nhánh khô, dọn dẹp 10 dậm thì hy vọng trong vòng 3 tháng, hai cha con có đôi chân cứng cỏi để đi bộ trên con đường đến Santiago de Compostella.

Bác sĩ khuyên chúng ta đi bộ mỗi ngày trung bình độ 2 cây số. Để giúp điều hoà áp huyết, tim mạch lưu thông,… có vườn nên em không cần phải phấn đấu đi bộ gì cả. Phải lết vào vườn vì nếu không thì tốn nước, tốn tiền. Trung bình mấy năm đầu hệ thống tưới nước cũ nên cứ bị hư, chảy nước khơi khơi nên cực,  muốn bán. Nay với hệ thống tưới được thay mới nên khỏe đời, giờ chỉ cần chăm sóc cây, toả nhánh khô để có không gian cho nhánh khác ra trái là vui đời nông dân.

Do đó dạo này có mấy bác gửi tin tức cho em đọc nhưng không có thì giờ vì phải hái bơ bán. Em chỉ đọc tin tức làm ra tiền chớ tin tức chống trump hay bênh trump thì chịu. Không có thời gian để đọc thiên hạ chửi nhau. Người ta nói giàu nhờ bạn mà ngu cũng vì bạn. Đi chơi về, có anh bạn kêu Short Tesla thì em nghe theo và khi Tesla xuống thì em vui. Gửi cho anh bạn một thùng bơ. Cách đây mấy năm có anh bạn khác kêu mua cổ phiếu một công ty ở Gia-nã-đại, em nghe theo, rồi hai năm sau anh ta gọi còn giữ cổ phiếu này không. Em kêu 2 năm qua chưa xem. Mở ra thì thấy từ khi mua $126, nay lên $1,000 và anh ta kêu bán thế là em bán, tuần sau nó xuống te tua. Do đó em chỉ đọc tin nhắn của bạn bè nếu làm ra tiền còn mấy bác nào thương em, muốn bồi dưỡng thêm chính trị, trí tuệ cho cái não nông dân cho em thì em xin cảm ơn, mấy bác gửi tin tức làm ra tiền, đầu óc em không thích đọc dính dáng đến chính trị hay tri thức gì cả. Từ ngày lấy vợ, đồng chí gái đã cài đặt định hướng kinh tế thị trường trong não nông dân của em. Xong om

Mới tháng 3 mà rắn chuông đã ra rồi. Thường là tháng 6 trở đi.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Quảng cáo sai sự thật

Trong đời sống thường ngày, chúng ta sống với những điều được xem là hiển nhiên vì văn hoá lâu đời hay những tin tức mà chúng ta nghe trên đài hay đọc báo chí, hoặc ai  đó nói mà chúng ta không đặt lại câu hỏi có đúng hay không. Chúng ta tin tưởng tuyệt đối và cho đó là sự thật. Trở thành kim chỉ nam của cuộc sống và nếu người khác, không có chung lối suy nghĩ cũng như trải nghiệm thì lại cho là không đúng.

Điển hình khi mới sang Hoa Kỳ, mình nghe nói không nên ăn trứng gà vì cholesterol nên nghe theo và không hiểu nguyên nhân. Để rồi 30 năm sau đọc tài liệu thậm chí các bác sĩ ngày nay còn tuyên bố là họ ăn mỗi ngày 4 quả trứng gà vì có nhiều sinh tố cần thiết cho cơ thể. Hoá ra mình sống suốt 30 năm qua với tư duy không ăn trứng. Buồn đời mình tìm tài liệu thêm để xem mình đã sai ra sao từ 30 năm qua.

Có dạo tại Hoa Kỳ họ quảng cáo sữa. Cứ chạy trên xa lộ là thấy hình ảnh con bò hay câu châm ngôn: “không uống thì ăn sữa” với những hình ảnh phô mát là sản phẩm của sữa. Hay khi bạn bè gặp nhau, ăn uống thì có người nói không nên ăn cái này vì gây ung thư nên ăn đông trùng hạ thảo để trị bệnh ung thư. Hôm trước đọc bài của chị nào rên là ông bố 81 tuổi bị tai biến, nằm nhà nghe radio quảng cáo tùm lum nên cứ gọi hỏi mua dù chả biết là có tốt thật sự hay không. Ngày nay chúng ta bị định hướng, điều kiện hoá bởi các quảng cáo. Do đó chúng ta sống cuộc sống bởi những tin tức thu nhặt không do chúng ta tự chọn mà chọn bởi quảng cáo và ảnh hưởng của mạng xã hội,…

Lấy thí dụ, từ ngày sang mỹ nhất là khi có con, mình tin tưởng vào tư duy: “ bữa ăn sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày” nên mua thức ăn mà họ quảng cáo để tọng cho hai đứa con mỗi sáng. Sau này đọc tài liệu thì mình khám phá ra chúng ta bị điều kiện hoá, tin rằng bữa ăn sáng là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Sau này đọc tin tức về thực phẩm thì khám phá ra từ “breakfast” trong anh ngữ là chữ được ghép bởi hai chữ “break” và “fast”, nghĩa là “gián đoạn” và “vô thất”. Là bữa ăn gián đoạn thời gian nhịn ăn. Chúng ta có thể nhịn ăn vài giờ, vài ngày và khi bắt đầu ăn lại, bữa cơm đầu tiên ấy được gọi là Breakfast. Do đó chúng ta có thể ăn bữa cơm đầu tiên sau khi nhịn ăn một thời gian, có thể là 11 giờ, 4 giờ chiều hay 12 giờ đêm như các theo hồi giáo, ăn sau khi mặt trời lặn khi họ tuân theo lễ Ramadan.

Trên thực tế chúng ta bị tuyên truyền, tiếp thị. Cứ mở đài truyền hình, thấy họ tiếp tục bắn các quảng cáo liên tục, từ từ chúng ta tin là đúng, không cần đặt lại câu hỏi nhất là nghe một người nào nổi tiếng lên tiếng. Như câu chuyện của Tăng Sâm khi xưa.

Nhất là ngày nay tin tức bố láo rất nhiều, người ta dùng kỹ thuật để chỉnh sữa hình ảnh, video tiếng nói để làm. 4 năm qua nghe tin tức chống tổng thống Biden, nay thì nghe tin tức chống tổng thống Trump đến 4 năm tới. Chán Mớ Đời nhưng đó là trò chơi dân chủ, còn không thì phải chấp nhận chế độ đi tù nếu chửi lãnh đạo. Chúng ta có thể tin vào một niềm tin tôn giáo nào đó hay một đảng phái nào cũng như tổng thống để ca tụng đó là quyền riêng tư cá nhân. Không nên chửi người không đồng ý với mình.

Edward Bernays, thường được gọi là “cha đẻ của quan hệ công chúng,” đã sử dụng các kỹ thuật tiếp thị và quan hệ công chúng sáng tạo để gây ảnh hưởng đến hành vi người tiêu dùng và tăng doanh số bán hàng. Ông kết hợp tâm lý học, xã hội học và tuyên truyền để tạo ra các chiến lược định hình ngành quảng cáo hiện đại. Dưới đây là một số chiến dịch và kỹ thuật nổi bật của Bernays nhằm thúc đẩy doanh số:

1. Tạo kết nối cảm xúc

Bernays nhấn mạnh việc đánh vào cảm xúc thay vì lý trí để thúc đẩy doanh số. Ông tin rằng sản phẩm nên được liên kết với khát vọng, mong muốn và bản sắc hơn là chỉ chức năng của chúng. Đây là cách tiếp thị giúp phụ nữ mua sắm nhiều hơn xưa.

Ví dụ: Ông đã hợp tác với hãng sản xuất xà phòng Procter & Gamble và quảng bá sản phẩm xà phòng Ivory Soap bằng cách liên kết nó với sắc đẹp và sức khỏe. Ông tổ chức các cuộc thi điêu khắc xà phòng quốc gia, tạo nên sự kết nối cảm xúc và văn hóa với sản phẩm.

2. Chiến dịch “Ngọn đuốc tự do”

Năm 1929, Bernays giúp tăng doanh số thuốc lá ở phụ nữ cho American Tobacco Company bằng cách phá bỏ định kiến phụ nữ không được hút thuốc nơi công cộng. Ông biến việc hút thuốc trở thành biểu tượng của sự tự do và độc lập của phụ nữ. Bernays thuê các nhân vật nữ nổi tiếng hút thuốc nơi công cộng trong cuộc diễu hành Lễ Phục Sinh ở New York, biến thuốc lá thành “ngọn đuốc tự do.” Đúng lúc người ta hổ trợ và đẩy mạnh nữ quyền để bán thêm các sản phẩm.

3. Người nổi tiếng chứng thực

Bernays hiểu được sức ảnh hưởng của các nhân vật nổi tiếng và sử dụng họ để quảng bá sản phẩm, khiến sản phẩm trở nên hấp dẫn hơn nhờ liên kết với họ.

Ví dụ: Để quảng bá sách, ông tổ chức các sự kiện nơi người nổi tiếng, trí thức và lãnh đạo giới thiệu ý tưởng về việc sở hữu thư viện cá nhân. Khi xưa, người Mỹ chỉ vào thư viện mượn sách về đọc, nay thì cứ mua sách về nhưng lại không đọc nhưng giúp nhà xuất bản bán thêm sách. Cứ cuốn phim nào nổi tiếng được trình chiếu là có cuốn sách về cuốn phim được gầy dựng, người ta mua về để làm kiểng, ít ai đọc.

4. Tận dụng xu hướng xã hội

Bernays liên kết sản phẩm với các phong trào văn hóa hoặc xu hướng rộng lớn hơn để khiến sản phẩm trở thành yếu tố cần thiết trong lối sống hiện đại.

Ví dụ: Để quảng bá thịt xông khói cho Beech-Nut Packing Company, Bernays tham vấn các bác sĩ, những người khuyến nghị một bữa sáng “đầy đủ” là tốt cho sức khỏe hơn. Ông công khai các khuyến nghị này, giúp thịt xông khói và trứng trở thành tiêu chuẩn bữa sáng tại Mỹ.

Sau này hãng Kellogg đã sản xuất các loại oatmeal cho bệnh nhân danh tiếng của họ dùng trong khu nghỉ dưỡng của họ và từ đó đẩy mạnh bán oatmeal vào bữa ăn sáng, khiến thiên hạ như mình nghĩ là tốt cho con nên mua đủ thứ loại để cho chúng ăn. Để rồi sau này được biết là chả có giá trị về dinh dưỡng ngoài đường và đường khiến trẻ em Hoa Kỳ béo phì. Ngày nay, 60% người Mỹ bị bệnh béo phì vì các quảng cáo oatmeal, cho con nít ăn từ bé nên chúng nghiện đường và ăn toàn những thức ăn có nhiều đường.

5. Đặt sản phẩm trong phim và sự kiện

Ông giới thiệu khái niệm tích hợp sản phẩm vào văn hóa đại chúng thông qua các sự kiện, bài viết trên báo chí và phim ảnh. Ví dụ: Bernays đã giúp tái định vị ballet như một hoạt động sang trọng dành cho giới thượng lưu bằng cách tài trợ cho các buổi biểu diễn và liên kết chúng với phong cách sống xa hoa. Khi mình sang Hoa Kỳ, đi nghe nhạc thính phòng hay xem ballet, giá dắt không tưởng tượng được. Khi xưa, ở Paris, mình mua thẻ xem kịch hàng năm với giá sinh viên rất rẻ. Qua Anh quốc, mua vé hàng năm xem Opera, giá rất rẻ nhưng khi sang Hoa Kỳ thì hết dám đi vì quá đắt. Ở nhà mở BBC xem các opera hay nhạc rồi ngủ đỡ tốn tiền.

Khi xưa người ta chống ăn trứng, nay thì bác sĩ kêu ăn rất tốt 

6. Tạo nhu cầu

Bernays không chỉ bán sản phẩm, mà còn bán các lối sống và ý tưởng khiến sản phẩm trở nên không thể thiếu. Ví dụ: Để quảng bá cốc giấy dùng một lần của Dixie, ông nhấn mạnh đến nguy cơ sức khỏe khi uống từ cốc chung, liên kết sản phẩm của khách hàng với vệ sinh và an toàn công cộng. Ngày nay khắp thế giới sử dụng ly bằng nhựa hay giấy để ăn uống, thay vì bằng thuỷ tinh, gây nên vấn nạn tàn phá môi trường.

Các phương pháp của Bernays đã cách mạng hóa tiếp thị và quan hệ công chúng, cho thấy sức mạnh của việc định hình nhận thức và hành vi của người tiêu dùng. Mặc dù các chiến lược của ông rất hiệu quả, chúng cũng gây ra nhiều tranh cãi về đạo đức trong việc thao túng dư luận. Ngày nay, các nguyên tắc của ông vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến quảng cáo, xây dựng thương hiệu và các chiến dịch chính trị như bầu cử, định hướng cử tri.

Mình đưa thêm những thí dụ khác như chủng ngừa mà gần đây người ta lên án vụ ép buộc người Mỹ chích ngừa trong giai đoạn đại dịch Covid. Chủng ngừa có thể đúng để phòng ngừa các bệnh tật lan ra nhưng họ cho rằng việc kiểm soát, áp buộc quá đáng nhất là để làm giàu cho các công ty dược phẩm bán thuốc chích ngừa mà ngày nay người ta khám phá ra có nhiều hệ quả. Như bệnh tự kỷ, tỷ lệ con nít Hoa Kỳ bị bệnh tự kỷ lên đến 20%. Họ cho biết là vì bị bắt buộc chích ngừa. Nhớ mấy đứa con hồi bé đi bác sĩ chích ngừa có nguyên một cuốn sổ dầy cộm. Hình như chính phủ Trump đã huỷ bỏ luật bắt buộc chích ngừa này.

Các dữ liệu của người tiêu dùng là một loại tiền tệ mới. Khi người ta cho chúng ta sử dụng miễn phí các ứng dụng của họ, tạo cho chúng ta ảo tưởng là miễn phí, hiệu lá Bồ đề nhưng trên thực tế họ dùng kỹ thuật toán thâu dụng tất cả các hành vi của chúng ta khi nhấn Like, không thích hay vào các trang nhà được họ gợi mời để bán lại cho các công ty khác. Nay có luật bắt họ phải hỏi người tiêu dùng trước khi thâu thập dữ liệu cá nhân. Nếu chúng ta không chấp thuận để họ sử dụng các dữ liệu cá nhân thì sẽ không được đọc tiếp này nọ.

Khí hậu toàn cầu thay đổi không khí. Khi về âu châu năm vừa rồi thì mình thất kinh vì tôn giáo mới về quả địa vầu được hâm nóng lên đến cao đỉnh vì người dân đi xe đạp, và trở nên bạo lực khi thấy ai đi xe hơi lớn, họ cho biết không dùng máy bay vì thải khí độc nhiều. Trong khi đó một trận cháy ở Cali là huỷ diệt mấy năm trời người dân đi xe đạp. 

Thật sự chúng ta cần để ý đến phá hoại môi trường và tìm cách giảm thiểu sự phá rừng, tàn phá môi trường với những độc tố. Nhưng từ đó để khai thác thêm về mặt chính trị và kinh tế thì hơi quá. Ngày nay các xứ được xem là ô nhiễm môi trường nhiều nhất như Pakistan, ấn Độ, Trung Cộng,… nếu âu châu và Hoa Kỳ tìm cách giảm thiểu sự ô nhiễm không khí môi trường mà các nước nói trên không thực thi thì bù trớt vì không khí ô nhiễm từ các xứ này sẽ được gió thổi qua các nước lân cận hay xa hơn. Dạo cháy rừng ở Nam Dương, khói bay đến Tân Gia Ba, MÃ Lai, thậm chí đến Việt Nam. Đi chơi ở Phi lUật Tân, thì khám phá ra rác như mấy chai nhựa trôi dạt đến Phi Luật tân rất nhiều từ Trung Cộng, Việt Nam, thậm chí Nam Dương. Mình đoán rác từ các xứ nói trên cũng trôi dạt vào bờ biển Việt Nam.

 Chất Fluoride được cấm sử dụng tại âu châu nhưng tại Hoa Kỳ thi vô tư. Họ quảng cáo fluoride cho nước uống và các sản phẩm nha khoa, không phải vì họ chăm sóc hay lo cho sức khoẻ của người dân mà vì lợi nhuận. Họ tiếp thị, tạo dựng sẽ làm răng của chúng ta đẹp như hàm răng của anh Bảy chà da đen Hynos. Nay thì các khoa học gia lên tiếng nên họ bắt đầu cấm sử dụng chất fluoride. Về Đà Lạt, thấy nước máy hôi mùi javel rất nhiều.

Đi Ba Vì mình thấy quảng cáo về sữa và tốt da chắt xương. Y chang như họ đã làm tại âu châu cũng như Hoa Kỳ. Họ cho rằng muốn có xương chắt, to cao thì phải uống sữa. Nhưng họ không nói đến người Mỹ già đều bị bệnh loãng xương. Mình có kể về cuốn sách của một y sĩ người Nhật. Có phòng mạch tại Hoa Kỳ và Nhật Bản, kể về nghiên cứu của ông ta về các bệnh nhân người Nhật tại Nhật Bản và Hoa Kỳ. Ông nhận thấy bệnh nhân tại Hoa Kỳ bị bệnh loãng xương trong khi tại Nhật Bản thì rất ít. Buồn đời ông ta nghiên cứu thêm về dinh dưỡng của họ thì khám phá người Nhật tại Nhật Bản ít uống sữa trong khi tại Hoa Kỳ thì họ bị ảnh hưởng của quảng cáo tiếp thị của công ty bán sữa nên uống rất nhiều sữa.

Qua nghiên cứu của ông ta thì khi uống hay ăn thực phẩm được biến chế bởi sữa, có rất nhiều acid vào thì cơ thể tự động tìm kiếm chất calcium để bảo hoà pH của cơ thể. Và nơi dễ tìm calcium nhất là xương do đó lâu ngày người Mỹ bị loãng xương vì cơ thể rút chất vôi để bảo hoà pH. Trong khi tại Nhật Bản, người Nhật ít tiêu thụ sản phẩm của sữa. Do đó không có vấn đề loảng xương khi về già.

Hay chúng ta thường chấp nhận sự việc ánh mặt trời tạo nên ung thư mà không hỏi lý do tại sao. Lý do chính là các công ty dược phẩm đưa ra các tin tức này để bán mỹ phẩm chống da ăn nắng. Có chị bạn bác sĩ kể, người Mỹ ở các vùng lạnh nên mặt trời rất ít, nhưng lại cần ánh sáng mặt trời để tạo dựng chất vôi trong cơ thể. Ngược lại người Mỹ ở các tiểu bang như Cali có nhiều ánh sáng mặt trời, nhưng lại vẫn thiếu Calcium. Lý do là tại họ bôi kem chống nắng khi ra ngoài trời. Do đó vẫn bị ung thư hay thiếu chất vôi.

Mình đi chơi với đại gia đình thì khám phá ra em hay cháu đều đeo mặt nạ khi ra nắng vì sợ da ăn nắng. Không biết vì muốn có làn da trắng như tây hay bị điều kiện hoá bởi quảng cáo.

Mình dang nắng nhiều nhưng được cái là xương mình rất chắc nếu không khi mình bị ngã trên núi 7 năm về trước chắc bị gãy chân thay vì bị nức nên hay lành. Trong đông y họ cũng nói đến dưỡng khí bằng cách phơi nắng xương sống để mùa thu và đông đến, giúp khí lực trong cơ thể. Ngày nay ở á châu họ quảng cáo các mặt nạ để chống nắng, có làn da đẹp này nọ, che nắng hết khiến đau ốm nhiều hơn trước.

Thống kê cho biết 70% người Mỹ trên 65 tuổi chết vì bị ngã nhiều hơn bệnh ung thư. Lý do là xương họ bị loãng nên đi đứng lộn lộn là ngã và thường là gãy đĩa đệm hay xương bánh chè. Hay ngã xuống đầu đập vào sàn nhà, gây lộn xộn cho não bộ rồi qua đời. Mình thà đen và chắt xương còn hơn trắng mà ngồi ghế xe lăn.

Hồi nhỏ phải học nhị thập tứ hiếu thì khám phá ra 24 người được mệnh danh là có hiếu với cha mẹ đều nghèo. Nên thiên hạ cứ tự than mình là nghèo, cho có vẻ theo thời đạo hiếu làm con. Qua Tây thì lại khám phá giàu không mang lại hạnh phúc, vấn đề bao nhiêu năm sinh viên nghèo em chả thấy hạnh phúc ở đâu cả. Không có tiền thì không mời đầm đi ăn hay uống cà phê. Nên đến gần 40 tuổi mới có người yêu.

Từ bé em hay cắc cớ hỏi thầy cô khi nghe giảng bài nên thường được xem là ngu lâu dốt thêm nhưng về già cái tính vẫn ngu lâu dốt sớm khiến em đặt lại câu hỏi tại sao, lý do nhưng may mắn là có Internet nên mò khá nhiều tin tức để trả lời cái ngu của em.

Chúng ta sống trong các nền văn hoá nơi mình cư ngụ nên nhiều khi cứ chấp nhận những gì được cộng đồng chấp thuận, được xem là đúng không cần chỉnh. Tư duy này rất nguy hiểm vì sẽ cản trở sự tiến bộ, không giúp chúng ta trở nên một người tốt. Nếu chúng ta trở thành người tốt thì cộng đồng sẽ tốt hơn và quốc gia sẽ tốt hơn.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn