Cô giáo ngày xưa

Tuần này được tin cô giáo dạy việt văn khi xưa, thời trung học đệ nhất cấp mới qua đời tại Houston, Texas. Bạn bè ở Việt Nam nhờ mình gửi hoa phúng điếu cho cô giáo.

Hình các học sinh Yersin chụp với cô giáo Ngô Thị Liên khi xưa. Rất cảm động khi thấy học trò quây quần, nắm tay cô giáo ngày xưa. Hình do Phước Lâm Viên từ Việt Nam sang chụp 

Mình học việt văn với cô được hai năm tại Grand Lycée Yersin, Đà Lạt. Dạo ấy việt văn được xem là sinh ngữ chính và anh văn là sinh ngữ phụ. Lý do là chương trình pháp được giảng dạy tại trường. Không biết khi xưa ra sao chớ thời mình thì chỉ có vài ông Tây thuộc dạng coopérant , thay vì đi quân dịch thì được bộ ngoại giao Pháp hay bộ giáo dục cho đi xứ nào dạy đâu 18 hay 24 tháng. Khi mình ra trường thì chính phủ pháp định gửi mình đi Senegal dạy đại học kiến trúc bên đó vì có hai thằng bạn đi trước làm giấy tờ giúp nhưng cuối cùng đi khám sức khỏe ở trại lính. Mình kêu lớn lên tại Việt Nam tao chán chiến tranh nên được miễn dịch. Có lẻ vì vậy ra trường mình đi tứ xứ luôn chớ đi quân dịch hay Senegal thì chắc lại phải về Tây ở đến nay. Vua Hassan II, xứ Maroc viết thư cho tổng thống Pháp, kêu là xứ Pháp gửi toàn là giáo sư viết tiếng pháp không chuẩn. 

Trường Yersin dạo đó có giáo sư gốc việt nhiều. Nhớ toán thì có ông thầy tên Hài, bà con chi với Phan Đình Diễm, nhà ở cư xá Địa Dư gần trường. Đám học trò hay gọi Hài Dón, sau này lớn lên bắt đầu học nói lái mới hiểu. Pháp văn mình học với ông thầy tên Hai thì phải, địa lý thì học với ông Tây đi quân dịch mà sau này có đọc hồi ký của ông ta trên trang nhà yersin Đà Lạt. Sử thì với ông Michelet hay ai đó không nhớ. Cứ bị cấm túc hoài. Chiều thứ 7 đi với thằng Võ Ngọc Sơn, vô phòng lớp sử, xem như phòng cấm túc nên hay tò mò nhìn bản đồ thế giới. Ai ngờ sau này lại giang hồ khắp nơi như trên bản đồ. Tên Sơn này học cũng học ngu như mình nên khá thân nay chết lâu rồi. Hắn con bà Sáu Cos ở chợ Đà Lạt, bà này khi xưa thương một ông cậu bà con, rồi gai đình không chịu nên đi theo việt minh bị Tây bắn chết đâu ở Bình Thuận. Nói đúng ra thì mấy ông thầy không chuyên môn, biết chút tiếng Tây thì được cử vào dạy học chớ không có bằng sư phạm chi cả. Có lẻ vì vậy khi xưa mình học ngu.

Việt văn thì học với cô Ngô Thị Liên, nhà ở ngay ngã 3 đường Bà Triệu và Hùng Vương (yersin) đối diện đường Đào Duy Từ, dốc nhà Bò và tiểu khu đúng hơn là kỹ thuật La san. Sau này qua mạng xã hội, thấy cô viết cho mình, lấy tên Liên Hoàng khiến mình ngu lâu dốt bền. Nghe nói trước Mậu Thân gia đình cô ở đường Huỳnh Thúc Kháng, cạnh nhà thờ Tin Lành bị bắn nát trong vụ tổng công kích. Nhớ nhà cô vì có học hè với mấy ông thầy tại nhà cô. Hồi nhỏ thì học với cụ Sâm nhà đường Hùng Vương, gần Suối Cát Nam Thiên, chỉ nhớ đi bộ xuống dốc, có cái vườn rồi vào nhà cụ Sâm. Hình như có học chung với cháu cụ Sâm. Không nhớ tên, có thể là Trâm. Sau này gặp con cô thì họ kêu không nhớ mình, khi học hè dù mình có đưa hình mình khi xưa nhưng tên Thép vẫn ngọng. Chắc tại học dưới mình một lớp.

Hình mình khi xưa. Rất đẹp trai

Vụ trường nghỉ ăn Tết Mậu Thân rồi nghỉ dài hạn, mấy tháng bất đắc dĩ, nhớ trường có gửi thư về, kêu lên trường chỗ cái quán hay ông cai để lãnh bài tập về nhà làm. Chán Mớ Đời 

Mình nhớ bài tập cô cho là học thuộc lòng bài Thằng Bờm. Sau này đi học lại, cô cũng bắt trả bài nhưng mình không thuộc nên được điểm xấu, không nhớ là bao nhiêu. Chỉ biết là Thằng Bờm gây ảnh hưởng rất nhiều cho cuộc đời mình sau này. Mình không bao giờ đổi cái gì có với nắm xôi cả. Không thích ăn xôi.

Cũng nhờ mạng xã hội, mới liên lạc với cô sau bao nhiêu thăng trầm của quê hương từ Mậu Thân đến nay. Có lẻ bài mình viết “nhớ về thầy cô” mới nhận được tin cô vì cô có phản hồi khiến mình thất kinh, phải đi lục xem là ai. Bài này mình kể đọc lá thư của ông Albert Camus gửi cho người thầy giáo khi xưa ở Algerie và ông thầy viết lại, rất cảm động và nhớ đến các thầy cô khi xưa. Cô phản hồi bài viết khiến mình thất kinh, gọi điện thoại liên lạc. Được biết cô sống một mình tại tiểu bang xa xôi, không gần con cháu. Cô vẫn còn đi làm. Cô nói nghỉ hưu sợ chết vì không biết làm gì. Cô cho biết là đọc hết những bài mình viết càng khiến mình thất kinh vì khi xưa thuộc dạng học sinh dốt việt văn. 

https://www.muctimsonden.com/2020/12/nho-ve-thay-co-giao.html

Đến nổi ngày nay, lâu lâu có người cho điểm zero nhưng nghĩ đi nghĩ lại kêu có công viết nên cho 1 điểm. Kinh. Đâu dám cho cô sợ cô buồn dạy học trò được 1 điểm. Cũng có người nhảy vào bênh vực nên mình như bò đội nón, không biết ai đúng.

Có lần cô nói với mình muốn đi Pháp để tìm lại những vết chân xưa khi cô du học tại pháp, cô nói lần sau em đi thì cho cô đi theo. Mình nhất trí. Sau đó thì nhận tin nhắn của con cô, kêu là mời cô đi Pháp nhưng cô không chịu, lại đòi đi với mình khiến con cô nổi điên còn mình thất kinh. Năm ngoái mình về Pháp đột xuất thì cô lại yếu rồi, đi đứng khó khăn. Mình gặp lại cô lần đầu tiên tại Cali, khi cô sang Cali thăm con cháu. Mình đi thăm cô với Phan Đình Diễm. Ngồi nói chuyện với cô rất lâu, từ khi còn bé đi du học đến khi về nước ở Đà Lạt, rồi sau 75 ra sao, rồi đi Pháp rồi sang Hoa Kỳ, đi học lại,…

Lâu lâu con cô gọi điện thoại kêu mẹ tôi chỉ nghe lời ông. Cứ thằng sơn đen nói như thế này, thằng sơn đen nói như thế kia. Thằng sơn đen nói là không trật. Trong khi đồng chí gái lại kêu mình chỉ có nói sai chớ không có trật. Con cô nói thì cô không nghe. Chán Mớ Đời . Mình định tháng 3 tới, đi Texas, đi du thuyền qua Panama, ghé thăm cô.

Cô kể hồi bé còn đi học ở Hà Nội, không nhớ có việc gì trong trường có làm lễ, cô được đề cử với vài người bạn để tặng hoa cho Hồ Chủ Tịch, rồi được hồ chủ tịch nắm hay bắt tay ra sao đó nên về nhà cả tuần không dám rửa tay sợ bay đi chút gì của bác. Có lẻ cuộc gặp gỡ đó đã thúc đẩy cô đi du học ở Pháp khi còn học trung học. Khiến mình khâm phục vì khi mình đi Tây đã 18 tuổi mà còn chới với huống chi cô còn đang học trung học. 

Dạo ấy 1 đồng tiền Đông-Dương ăn 10 quan pháp nên người Việt giàu có hay cho con qua Pháp học, rẻ hơn học ở Việt Nam thêm có bằng mẫu quốc. Oai hơn. Ở Việt Nam hay các thuộc địa pháp thì học chương trình lô-can, đậu bằng thuộc địa không oai lắm. Mình có mấy người bà con du học dạo ấy vì tiền rẻ như ông bà Võ Quang Tiềm, mua nhà bên Tây cho con qua đó học. Tương tự ngày nay, các đại gia cho con qua Mỹ học từ trung học. Hôm trước có gặp một chị kể cho con đi Mỹ học từ trung học ra MBA luôn. 

Sau 54, cô kể mấy ông thi sĩ ở Paris, sau này về Việt Nam nổi tiếng như ông Nguyên Sa, chồng cô là thi sĩ và đạo diễn Hoàng Anh tuấn,…đều ghé lại nhà cô khi xưa để ăn cơm. Sau tú tài cô học dược khoa ở Pháp nhưng bị gián Đoạn vì lấy chồng sinh ra hai người con rồi gia đình bên chồng di cư vào nam, kêu về Đà Lạt sinh sống. Cô tính ghi danh đi học tiếp tục dược khoa ở Việt Nam, nhưng trường Yersin trả lương cao hơn làm dược sĩ nên thôi đi học lại. Mấy chục năm sau cô mới về Hà Nội để thăm gia đình. Nhờ đi dạy nên sau 75 mới được chính phủ Pháp bảo lãnh sang Pháp rồi qua Mỹ. Qua Mỹ cô đi học lại. Cô kể là con cô không có đứa nào theo nghệ thuật hết khiến cô mừng. Con cô ai cũng thành danh hết.

Cô kể có lần ở Hoa Kỳ, nằm ngủ cô thấy đi cyclo đạp tới tòa lãnh sự pháp để làm giấy tờ đi Pháp nhưng xe đạp chậm quá nên sợ Việt Cộng không cho đi nên nhảy xuống xe để đi cho mau. Ai ngờ tỉnh lại thấy rớt dưới giường, gãy chân sao đó. Cho thấy cô sống với Việt Cộng có mấy năm trước khi chính phủ pháp bảo lãnh vì khi xưa dạy trường Tây, xem như công chức của pháp. Mà cảm giác sợ hãi vẫn theo cô đến khi lớn tuổi.

Hôm trước, mình có gặp con trai út của ông Nguyên Sa, rể của cô, nói cô dạo này yếu. Nói để gọi điện thoại cho cô nhưng lại bận trong vườn thì được tin cô qua đời. 

Sau lần gặp lại thì Phan Đình Diễm đề nghị tổ chức hội ngộ với cô và các cựu học sinh yersin khi xưa. Lúc đầu tính làm với nhóm cựu học sinh 73-74. Vấn đề là nhóm này có anh em hay chị em cũng có học với cô khi xưa nên họ muốn tham gia. Phan đình Diễm đồng ý rồi Tú Anh promo 75, chưa thi Tú tài thì đứt phim gọi điện thoại xin cho nhóm họ tham dự nên cuối cùng có đâu 125 người tham dự buổi hội ngộ hôm đó. Ai cũng nhớ bún bò của vợ Phan Đình Diễm, sau này mở tiệm Ghiền Bún Bò tại bolsa. 

Hôm đó có nhiều đàn anh trên tụi này mấy lớp cũng kéo nhau lại. Không thấy tên trong danh sách, họ nói cứ Đà Lạt là tụi này bò lại. Vui. Rất cảm động khi thấy mấy chị bạn học chung quay quần bên cô giáo ngày xưa. Học sinh từ Việt Nam, Gia-nã-đại và Pháp quốc bay sang tham dự. Mình đoán chắc cô vui lắm khi gặp lại các cựu học sinh một thời ở Đà Lạt. Hình ảnh cô giáo và học trò cũ gặp lại, khó tổ chức lại. Mình dự hội ngộ mấy trường lớn hay nhỏ khi xưa nhưng chỉ có buổi hội ngộ với cô là dễ thương nhất. Mấy chỗ khác chỉ thấy ngồi một chỗ trong nhà hàng còn đây với cô rất nhẹ nhàng. Mấy cô học trò bu quanh xin chụp hình với cô. Chắc hôm ấy cô vui lắm, được làm lại cô giáo ngày xưa. Mình có viết về cuộc hội ngộ này, có một không hai. Sau này tính làm lại đúng sinh Nhật cô nhưng mấy người không thống nhất ngày giờ. Thêm nay ai cũng thêm tuổi, đi đứng khó khăn.

Cảm ơn bác đã viết về mẹ . 

Đúng như bác nói là mẹ mình qua Pháp lúc còn học trung học và tiếng Tây cũng lõm bõm vì học trường Việt dưới thời loạn . Bà tự lo giấy tờ và tự đi năm 17, 18 gì đó . Bà ngoại mình rất lo nhưng không cản được . Bà ngoại đi coi thày bói và họ nói sẽ không còn gập mẹ nữa: Khi học Bac xong thì bà học pharmacie . Ở nhà cuốn chả giò bán cho Tây để trang trải sau 1954 vì tiền do bà ngoại gửi bị cắt hết . Bố tôi phải ăn chả giò bị bung khi chiên nên ông ghét chả giò cho tới khi qua đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Thế hệ Z và sự cô đơn

 Thế hệ Z và sự cô đơn

Mình thấy một tấm ảnh tại Nhật Bản; một nhà ga nhỏ, không ghế chỉ có một đường rầy dừng tại đây rồi quay ngược lại. Ngạc nhiên nên mò mò đọc thì khám phá ra họ xây nhà ga này để ai có ý định tự tử thì đến đây, có thời gian suy nghĩ về tự quyên sinh khiến mình thất kinh.

Mò thêm tài liệu thì khám phá ra Nhật Bản là một quốc gia phát triển nhất á châu, là ngọn hải đăng cho các nước á châu khác. Sự thật về hậu quả của sự phát triển nhanh chóng là sự cô đơn. Người Nhật cảm thấy đơn độc, nhiều người chịu không được, phải tìm đến cái chết.

Mình xem một phim tài liệu nói đến vấn đề này của đài truyền hình Tân gia ba thì thất kinh vì có thể xẩy ra khắp thế giới vì sự toàn cầu hóa. 

Tại Nhật Bản, họ gọi thế hệ Z (Gen Z) là người Nhật sinh từ cuối thập kỷ 90 và thập kỷ 2010, đang gặp vấn nạn xã hội, kinh tế, và áp lực văn hoá khiến đưa đến tình trạng cô đơn khá cao. Có nhiều điểm khá chú ý:

Đầu tiên là sự chuyển hoá của xã hội, xã hội Nhật Bản thường được xem là một xã hội với tinh tần cộng đồng rất mạnh mẽ. Ngày nay giới trẻ theo lối sống “solo katsu” (sinh hoạt riêng một mình). Kiểu sống ăn một mình , đi xem phim của một mình. Họ phỏng vấn một cô diễn viên, không nổi tiếng lắm. Cô ta cho biết là diễn viên nên không thể nào để lộ hay nói cho ai biết về suy tư của vì sợ sẽ bị đồn thổi. Từ từ tự khép kín, không có bạn để tâm sự. Một hôm, cô ta vào tiệm ăn thức ăn nhanh, ngồi ăn và khám phá ra niềm vui ăn một mình thay vì phải có sự hiện diện của những thân hữu. 

Năm 2023, có một thăm dò của LINE Research cho rằng 14% thế Z của Nhật Bản theo dõi các nhóm trên YouTube, nhưng các nhóm về xã hội, làm quen thì rất ít, nhưng các thú tiêu khiển một mình thì gia tăng rất nhiều.

Đây không phải là quyết định cá nhân mà vì hoàn cảnh môi trường văn hoá của Nhật Bản đòi hiểu nhiều hay sợ bị từ chối như một bà, kể là ở tuổi trung học, đi học không giỏi nên bị áp lực gia đình nhất là sợ bạn học chê cười nên nghỉ ở nhà không đi học luôn. Nay bà tham gia các nhóm để giúp những người trẻ tuổi lâm vào tình trạng này.

Một cô bé khác kể 14 tuổi, không chịu được sự giáo dục hà khắc của bố mẹ nên bỏ nhà đi bụi đời. Đến Đông Kinh thì khám phá ra có club mượn người nghe mình tâm sự, để mình tâm sự nhưng họ chặt tiền khá đẹp nên nợ chồng chất phải đi làm gái bao. Vì cảm thấy có người cần gần gũi cô ta thay vì khi xưa, ở với bố mẹ, cứ bắt học hành, giỏi như người này người nọ, không được tâm sự với ai cả.

Điểm thứ hai là văn hoá làm việc ở Nhật Bản, với 80 giờ mỗi tuần khiến giới trẻ cho rằng rất khó có thời gian để đả thông tư tưởng với khác giới. Vì họ có thể bị lôi kéo vào vòng đai , làm việc, rồi đi uống với đồng nghiệp sau khi rời hảng. Ngoài ra từ 30 năm nay, kinh tế Nhật Bản đình trệ khiến các lo âu sợ mất việc nên khó đi đến quyết định làm gia đình, xây tổ ấm. Họ có phỏng vấn một cô thạc sĩ, sau khi tốt nghiệp trở về tỉnh làm việc cho một cơ quan chính phủ, bận công việc quá nên không thời gian để yêu nên sống độc thân. Thêm họ không muốn đóng vai trò cổ điển của phụ nữ xưa, muốn trải nghiệm cuộc đời và lo cho sự nghiệp.

Ngoài ra có góc cạnh về kỹ thuật. Thế hệ Z sinh ra trong công nghệ kỹ thuật toán nhưng các nghiên cứu cho hay, họ có thể kết nối trên mạng nhưng lại không thay thế được các nối kết ngoài đời.

Chuyến đi Việt Nam và Úc đại Lợi vừa qua, mình trải nghiệm được một điều, gặp mặt những người kết nối trên mạng như anh bạn làm bờ lốc cho mình ở Sàigòn hay gặp mặt mấy ông thần trinh sát 302 khi về Đà Lạt, hay mấy người kết nối trên mạng. Họ rất dễ thương ngoài đời. Họ rất chọn lọc, không phải ai cũng kết nối làm bạn nên khi gặp nhau, có cảm tưởng như đã hiểu nhau nhiều vì đọc bài vỡ của nhau. Chỉ tiếc là thường mình viết khi đang ở phi trường, trước khi lên máy bay nên khi thiên hạ đọc bài thì mình đang ở trên phi cơ nên thường xuống phi trường mới nhận được nhắn tin, kêu mời gặp nhau. Quá trễ. Hẹn lần sau. 

Họ cho biết là đại dịch covid càng làm khó khăn hơn Nhật Bản áp dụng chính sách cách ly. Theo thăm dò thì 40% trả lời cảm thấy cô đơn. Lý do là các sinh hoạt như đi chơi với trường, các buổi lễ bị xoá bỏ, kiểu tốt nghiệp trung học hay đại học, không được chung vui với bạn hữu. Như con gái mình tốt nghiệp không được chia vui cùng bạn học, phải nằm nhà xem trên màn hình đưa tên mình lên. Năm sau phải về trường lại để làm lễ tốt nghiệp nhưng có rất nhiều người ở xa không về được. Mất luôn kết nối với bạn học sau khi bị cách ly.

Ngoài ra, có hiện tượng mà người Nhật gọi là “hikikomori”, người Nhật Bản trẻ nhưng kêu ta dại ta tìm nơi vắng vẻ, họ không tham dự vào các sinh hoạt xã hội. Họ phỏng vấn một anh chàng trẻ, từ bỏ Đông Kinh về quê ở. Anh ta cho rằng ở quê , người dân hàng xóm giúp đỡ lẫn nhau. Còn ở đông kinh, không biết thằng hàng xóm là ai. Theo chính phủ cho biết có độ 1.5 triệu người. Họ phỏng vấn một anh chàng cho biết cha mẹ lo đi làm nên từ nhỏ bị cô đơn nên không có ai để tâm sự rồi đi học lại ngu như mình, bị bạn bè chế diễu nên thu mình lại, không tiếp xúc với ai.

Cho thấy phát triển cũng có cái bề trái của nó. Dân số người Nhật này giảm nhanh, xem như xứ này hết tiến nổi vì người già chiếm số đông rồi. Giới trẻ thì không lấy chồng lấy vợ gì cả. Lo làm.

Sau đó lại thấy một nghiên cứu khác ở Phi Luật Tân thì tương tự giới trẻ ở đây cũng bị cô đơn, xem như đứng thứ 2 trên trên thế giới. Họ cho biết có đến 47% giới trẻ Phi kêu là cô đơn, được xem đứng thứ 2 trên thế giới. Việt Nam đứng thứ 20 trên thế giới. Họ phỏng vấn một anh chàng trẻ to béo, làm một người AI trong điện thoại rồi ngồi nhà kêu AI đi bộ vì anh ta muốn đi bộ nhưng cứ để AI đi bộ còn anh ta ngồi xem anh ta AI đi bộ trên điện thoại.

Một cô gái khác nói lớn lên với bà ngoại vì bố mẹ đi làm lao động quốc tế nên năm khi mười hoạ mới gặp. Bà ngoại thì già nên có sự cách trở của thế hệ. So sánh với bạn bè có cha mẹ bên cạnh nên tủi thân rồi tự khép kín. Có trên 20 triệu người phi đi lao động quốc tế. Mình nhớ có lần sang Hongkong chơi, chiều chủ Nhật ra quảng trường Victoria thấy toàn người phi, đi lao động quốc tế, gặp nhau chia nhau những món ăn, kể chuyện quê nhà, con cháu. Mình có quen một bà phi, ý tá, kể là con để ở Phi cho bà ngoại nuôi. Nhớ con như điên nhưng chỉ gặp 2 tuần một năm từ 15 năm qua.

Ngày nay, vào nhà hàng hay đi đâu, cũng thấy mỗi người cầm điện thoại, đợi thức ăn mang ra. Như khi xưa có bài hát, chúng ta yêu nhau tuy xa mà gần, tuy gần nhưng cách xa.

Ở Việt Nam có ông thầy Thích Minh Niệm, giúp giới trẻ tìm lại mình, trị các nổi cô đơn và trầm cảm. Còn có cách khác là lên mạng chửi lộn với mấy người không quen biết. Để khiến cái tôi lớn hơn. Giúp dung lượng trái tim nở phình ra nhưng thay vì để chứa thương yêu, chúng ta chứa hận thù để rồi lại kêu tại sao cô đơn. 

Dạo trước có mấy nhóm trên mạng, có tổ chức ốp-lai, mình có đi dự, thấy bà con cũng vui vẻ, có lẻ cùng một khuynh hướng nào đó, nói chuyện rất cởi mở. Nay chủ xị nghe nói dọn đi xa nên hết thấy tổ chức. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Bờ lốc được hơn 1 triệu lượt đọc

Hôm ở Tân Tây Lan, gú gồ đưa tin bờ lốc đã đạt được hơn 1 triệu lượt đọc khiến mình thất kinh. Lý do là tuần trước, mình mới gặp ông thần, tác giả bờ lốc tại Sàigòn. Mình không biết ông thần này, chỉ biết qua một ông thần khác ở Cali. Một hôm ông thần nhắn tin, hỏi tìm đâu bài mình viết về chuẩn bị vào đại học Hoa Kỳ. Mình có kể vụ hai đứa con vào đại học, làm giấy tờ ra sao, xin Grant đại khái nhất là họ có mấy seminar hướng dẫn. Mình nói tìm trên facebook của mình.

Hình ảnh ở Sydney khi xe ra khỏi xa lộ. Mới chụp xong thì thấy chiếc xe bên cạnh đậu lại cho tiền thế là ông ta chạy vòng vòng xin thêm. Hình ảnh rất ấn tượng khi thấy ông ta cầm cái ly rất lâu không nhúc nhích đến khi có người quay cửa sổ cho tiền

Ông thần kêu dài quá kiếm không ra. Sau đó ông thần đề nghị làm một bờ lốc cho mình, chuyển tất cả các bài viết từ facebook qua và giới thiệu ông thần ở Việt Nam. thế là bờ lốc Mực Tím Sơn Đen ra đời. Ông thần cặm cụi không biết bao nhiêu tiếng, tải từ facebook qua bờ lốc, đâu trên 1,900 bài mà mình viết từ 7 năm qua. Tải xong phải đọc vì để liệt kê vào mục du ký, Đà Lạt xưa,… nên chắc mất thời gian rất nhiều. Gặp nhau lần đầu tại Sàigòn, mình chỉ mời anh ta được ly cà phê rồi phải chạy đi gặp bà con.

Tên Mực Tím Sơn Đen là do một anh bạn học cũ Đà Lạt xưa, soạn ra 100 bài tiểu biểu, biên tập, sửa dấu chính tả lại vì mình dốt việt văn. Học trường tây nên việt văn được xem là sinh ngữ thứ 1, sau đó là anh văn. Lý do anh bạn học xưa làm cuốn kỷ yếu Mực Tím Sơn Đen vì theo anh ta, những gì mình kể, những trăn trở về quê hương, đều cảm nhận những khát khao của anh ta về Việt Nam cũng như những hình ảnh đẹp của ngày xưa thơ ấu.

1 triệu lượt đọc, mình đoán, đa số các bài viết sau khi bờ lốc ra đời. Nay có được 2256 bài. Bài được đọc nhiều nhất là trên 7,000 lượt đọc.

Nhìn lại để hiểu tại sao mình viết, kể chuyện đời xưa. Nhớ năm 3 ème, có ông hàng xóm, một hôm kêu mình vào nhà, cho mượn mấy cuốn sách Học Làm Người của Hoàng Xuân Việt và Nguyễn Hiến Lê đọc. Đọc mấy cuốn này thì họ có khuyên khi đọc sách báo, nên có cuốn sổ ghi chú lại những điểm quan trọng để nhớ, những cách viết ghi chú để khi đọc lại thì dễ nhớ cũng như thầy cô giảng những gì, cần viết ký hiệu, chữ tắt cho nhanh. Thế là lúc nào cũng kè kè cuốn sổ ghi đủ thứ. Đi học cũng ghi chép viết tắc, vẽ này nọ rồi về nhà đọc lại, rồi viết nhỏ lại, dán trên tường của phòng để dễ nhớ. Khi thi chỉ cần đứng nhìn trên tường các bài được tóm tắc là xong, rất dễ học thi.

Ông thần làm bờ lốc cho biết

“ Do Sơn thường cập nhật bài vở chứ tạo blog ví như cái nền, sắm sửa đồ đạt là do bạn, khách quan tâm vào xem. Blog MTSĐ trên Google Search rất mạnh như một tờ báo. Mình thử gõ từ khóa chỉ tên blog và tên miền không đầy đủ mà nó hiển thị Trang chủ và 5 link phụ như hình dưới như một tờ báo mạng.”

Sang pháp và thời gian ở âu châu thì mình không đụng hay ít nói tiếng Việt đến khi sang Hoa Kỳ thì mới phát hiện mối tình hữu nghị với một cô sinh viên gốc Việt. Từ đó mới bắt đầu đọc sách báo việt ngữ lại. Sau này lấy vợ gốc Việt, ở vùng Bolsa nên đọc báo lá cải khi đi chợ. Đủ thứ mục để học lại tiếng Việt.

Ngoài báo lá cải mình có đọc thêm các trang nhà, thời đó chưa có bờ lốc nhưng có nhiều người làm trang nhà để ghi lại những gì họ đã trải nghiệm. Mình nhớ về học hành thì có một giáo sư đại học Paris V về môn toán, đến đời con cũng làm giáo sư toán đại học tại Pháp. Cách ông ta dạy con trên xứ người để mình học hỏi, dạy con ra sao.

Thùng thơ ở Úc đại Lợi, hơi giống ở Anh quốc 

Về Đà Lạt thì có ông luật sư Tằng giao, làm trang nhà rồi chép lại hết các bài vở liên quan đến Đà Lạt, hay một anh cựu học sinh Trần Hưng Đạo, tên Chinh thì phải viết kể về Đà Lạt. Lần trước về Sàigòn, mình có liên lạc anh này nhưng anh ta bận đi Hongkong, kỳ này về thì lại quên liên lạc. Hay một ông quên tên rồi, nghe nói đã qua đời, cũng kể lại thời bố mẹ ông ta vào Đà Lạt ở ấp Nghệ Tỉnh, do người ở Nghệ An và Hà Tỉnh, được đưa vào Đà Lạt để trồng rau cải cho người Pháp thành lập. Mình đọc để hiểu thêm về lịch sử thành hình của Đà Lạt. Nơi mình sinh ra đời, đâu ngờ có ngày mình lại kể về Đà Lạt, những kỷ niệm của thời con nít. Ngoài ra có rất nhiều người chia sẻ thêm các chi tiết về Đà Lạt xưa, giúp mình hiểu rõ thêm về thời gian xưa khi mình ở Đà Lạt.

1 triệu lượt đọc khiến mình thất kinh vì mình không có muốn kể chuyện đời xưa để câu Like. Có nhiều người trách là không phản biện này nọ. Thật ra mình có đọc nhưng để đó, khi nào rảnh sẽ viết để giải thích. Có người thích có người chửi mà mình không biết họ là ai nên không muốn bỏ thời gian đi cãi chuyện đâu đâu hay cảm ơn này nọ. Nhiều khi chỉ là hiểu lầm câu nói.

Được cái là qua bờ lốc mình có tìm lại được nhiều người bà con, bên nội cũng như bên ngoại, những người hàng xóm xưa, hay bạn học cũ một thời. Lâu lâu mình cũng ghi lại những gì trải nghiệm đời sống tại Hoa Kỳ. Lý do là có nhiều người Việt sang định cư tại Hoa Kỳ, lớn tuổi nên tiếng tây tiếng u không rành nên nhiều khi những gì mình kể giúp họ có một khái niệm về cuộc sống ở Hoa Kỳ.

Mình tưởng chỉ có thế hệ mình, thế hệ cuối cùng được Việt Nam Cộng Hoà đào tạo đọc bờ lốc nhưng sau này khám phá ra có nhiều người trẻ cũng thích đọc. Đối với họ để tìm hiểu thêm về thế hệ cha ông ngày xưa ở Đà Lạt như cháu ông Phác, ông từ của am Sohier, cháu ngoại ông Xu Huệ,… có ngừoi nhắn tin: “Dạ, cô chú như Thầy Cô của tụi con. Đọc các bài viết của chú, con như được trở về với các Thầy Cô năm xưa.”

Hy vọng mình có sức khoẻ để tiếp tục đọc sách báo, và kể chuyện đời xưa. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao phải làm khổ vợ con

 Tại sao phải làm khổ vợ con

Hôm cuối năm, hai cha con đi lấy nhà lại, Ca$h 4 keys, thằng con thấy cảnh ông thợ mộc nghiện rượu, phải đi cai nghiện, rồi gia đình phải dời chỗ ở. Trên đường về hai cha con không nói chuyện, chìm đắm trong những suy tư khi làm chứng nhân hoàn cảnh của gia đình này. Mình phải lấy lại nhà vì còn nợ ngân hàng, mình phải trả ngân hàng hàng tháng trong khi đồng chí gái chửi mình là cường hào ác bá. Mình phải trả tiền đâu $15,000 cho ngân hàng, rồi nay phải bỏ thêm $30,000 để sửa chửa lại vì họ đập phá tùm lum hết, khiến có chỗ trần nhà bị hạ thấp một Inch. Phải đóng lại tường rồi làm bếp mới.

Một hồi lâu thằng con hỏi tại sao bố không uống rượu hay hút thuốc như đa số đàn ông. Câu hỏi khiến mình suy nghĩ vì cũng nhiều lý do. Có thể mình nghe người lớn khi xưa nói “Nhịn thuốc mua trâu nhịn trầu mua ruộng” nên không muốn phí tiền vào những gì không đem lại lợi nhuận, làm hại sức khoẻ để được chút phê phê hay đã từng trải qua những trận đòn vô cớ của ông cụ, thua bài, hay số đề ngày xưa. Giận cá chém thớt, không có tội thì đánh cho có tội, có tội rồi thì đánh cho chừa.

Bạn học khi xưa ai cũng uống rượu và hút thuốc còn mình thì tuyệt nhiên không, nên nhiều khi đi chơi với bạn, họ cảm thấy mình không hòa đồng lắm nhưng không có nghĩa mình không tham gia nói chuyện hay trò chơi. Chỉ có khi được mời uống hay hút thì mình từ chối dứt khoát. Sang Tây, mình đã quy y tại chùa Khánh Anh nên muốn giữ giới.

Sau một hồi suy nghĩ mình nói bố không muốn đi theo con đường của Ông nội. Rồi mình kể khi xưa ông cụ mình, hút thuốc, mê đánh bài, thua tiền về nhà giận cá chém thớt, lôi cổ con cái ra khệnh. Mình lớn nhất nhà nên hay bị ăn đòn đến khi mình cao bằng, hay hơn ông cụ. Ông cụ thua bài mượn tiền thiên hạ rồi bà cụ phải làm trả nợ nên trong nhà không vui vì bà cụ cứ than khóc nên mình chán đời chả muốn học hành gì cả, chỉ đợi ngày đi lính rồi chết như mơ. Đến khi gặp ông thầy kêu em nên chịu khó học vì có khả năng du học đã thay đổi hướng đi đời mình. Sau này mình có về thăm thầy Lưu Văn Nguyên, thầy vẫn nhớ mình, nhất là lá thư thầy viết cho đại học bên Tây khi mình nạp đơn du học và lần sau thì đúng ngày đi đám thầy.

Mình kể cho thằng con những người mình quen, nhậu say rồi gây tai nạn làm chết người, hay bị tai nạn khi lái xe, họ bị tàn tật làm khổ vợ con. Không làm ra tiền lại còn hành vợ con chăm sóc. Một người đàn ông độc thân có thể làm chuyện gì cũng được nhưng một khi đã có gia đình, phải có trách nhiệm với vợ con chớ không thể hành động ưa thích, vô trách nhiệm như một đứa trẻ. 

Mình lấy thí dụ ông thợ mộc mua nhà. Ông ta có tay nghề có thể làm $2,000/ tuần hay $8,000/tháng thêm giờ phụ trội thì có thể được $100,000/ năm. Với lương đó ông ta có thể tạo được một mái ấm gia đình gần thành phố, con cháu có bạn chơi thay vì đàn chó và mèo. Mỗi năm gia đình có thể đi nghỉ hè đây đó. Bao nhiêu tiền đều uống bia uống rượu thêm hút thuốc. Một ngày 1 thùng bia và 2 gói thuốc lá, tốn $40 x 30 ngày là $1,200/ tháng mà ông ta phải làm ra $2,000 đóng thuế cho chính phủ $800 còn lại $1,200. Xem như tốn $2000/ tháng cho việc uống rượu và hút thuốc hơn cả tiền đóng tiền nhà. Đó là chưa kể say xỉn kéo vợ con ra khệnh. Nếu không có bà vợ chịu đựng thì có thể con cái hay ông ta đã vô gia cư. 

Tất cả đều khởi đầu bằng uống một chút, hút chơi với bạn bè để tạo dáng người lớn, hay uống chút rượu để cảm giác lâng lâng nhưng rồi từ từ sẽ thích rồi đưa đến nghiện, không có không hoạt động được. Tại sao phải cần cà phê, thuốc lá, và rượu mỗi ngày để cơ thể hoạt động. Cái dục là khởi đầu cho sự khổ đau của con người như ông Phật đã giải thích khi xưa. Cho nên cần giảm các thèm muốn, sẽ giúp chúng ta sống thanh thản hơn.

Bố không muốn con và em gái con lâm vào cảnh của bố ngày xưa, có cha nghiện bài bạc, thuốc lá nhất là mẹ con phải trải qua những thời gian chịu đựng như bà nội. Hồi nhỏ bố có đọc một câu chuyện ngụ ngôn về một ông kia. Một hôm làm gì sai trái bị một ông quan ra 3 điều kiện nếu không muốn đi tù: 1/ uống rượu 2/ giết mẹ 3/ giết em gái. Cuối cùng ông ta chọn uống rượu vì không thể giết mẹ mình hay em gái. Một hôm ông ta uống rượu say, mẹ và em gái khuyên can, thì ông ta nổi điên lên giết cả mẹ và em gái. Từ đó, bố không bao giờ muốn uống rượu. Thà bị bạn bè hay mấy cô gái kêu là đàn ông mà không ra đàn ông. Không macho.

Đây cũng là một bài học cho bố, không nên cộng nghiệp với thiên hạ. Họ ở trong vũng bùn, mình thấy tội, nên đưa tay ra giúp để rồi, mình mất tiền, lại phải tốn thêm tiền sửa chửa lại nhà cửa, thất thoát tiền bạc. Lần sau, gặp những hoàn cảnh như vậy, bố sẽ không giúp họ. Trái tim phải lạnh, đông đá như mùa đông. Lý do là suy nghĩ, nhân sinh quan của họ không thẳng lắm nên mới sống như vậy. Chính phủ lấy tiền thiên hạ để giúp chớ mình cá nhân, phải tìm hiểu kỹ hơn, để khỏi tốn tiền.

Cuộc đời rất ngắn ngủi, chúng ta nên dành thời gian để học hỏi, trau dồi kiến thức thay vì tốn tiền uống rượu hay hút thước, tạo dáng đàn ông. Mình không muốn hỏi thằng con nghĩ gì nhưng hy vọng chứng kiến sự việc của một gia đình người Mỹ, có khả năng sống một đời sống ấm no, hạnh phúc nhưng vì Huân nghiệp của ông bố, đưa đến gia đình phải đổi nhà đổi cửa, sống trong các RV, không yên vui sum họp mùa giáng sinh cũng như mùa Xuân vừa đến. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn