tốt như xe Tây

 Xe Tây tốt thiệt không

Hồi nhỏ, cứ nghe lớn nói đồ này của Pháp là tốt như đồ Tây. Còn thì chê đồ Lô-can (local) như đồ sản xuất tại Việt Nam hay Chợ Lớn. Ai còn nhớ mấy bóng đèn chợ lớn, xài được vài ngày là cháy bóng. Hồi nhỏ chỉ thấy toàn xe hơi của Tây như Peugeot, Renault, Citroen như chiếc DS. Đà Lạt xưa có vài chiếc, hình như chủ rạp xi-nê Ngọc Lan và Ngọc Hiệp có chiếc này. Nhớ có cô bạn học, nhà có chiếc xe Peugeot 504, trước 75 Đà Lạt chỉ có vài chiếc. Thấy sang cực. Qua Tây thấy thiên hạ chạy Taxi với loại xe này.

Mình chỉ thấy thức ăn của Tây là cực đỉnh còn thì máy móc, đồ gì của Tây làm thì chán như con gián. Về Paris, cô em cho ăn foie gras ngon nức nở.

Sau Mậu Thân, bắt đầu thấy xe LaDalat, máy của Citroen, nhập cảng vào Việt Nam, rồi Việt Nam đóng thùng, ghế, này nọ như kiểu xe hàng và xe đò, họ nhập cảng máy móc De Soto và chassis rồi chế độ theo nhu cầu khách hàng. Còn xe Nhật Bản khi xưa mình nhớ có xe Datsun, nhà ông Hiển, hàng xóm có mua một chiếc. Nhà ông Quán hàng xóm có mua chiếc xe Peugeot 203, làm garage xôm tụ rồi đánh bài thua bán luôn. Nhà ông Duy, hàng xóm cũng xe Peugeot 203, còn ông Ngự thì xe Renault thì phải, loại có số xe, kéo cái cần. Còn nhà ông Địch thì chạy xe Traction đen.

Xe Ladalat của Citroen, ráp tại Việt Nam trước 1975

Đến khi sang Tây thì Tây đầm kêu xe Tây “c’est de la merde “ khiến mình thuộc loại ngu lâu dốt bền lại càng ngu cực đỉnh. Cứ thấy xe taxi của Tây toàn là xe Mercedes của Đức quốc. Nói vậy chớ thời đó dân Tây vẫn chạy xe Tây, chỉ có vài tên mả ờ mới chạy xe Ý Đại Lợi, còn xe đức thì phải giàu. Mình có đi Saint Severs với bố tên bạn để săn pheasant vùng Normandie nên có đi ké xe Citroen DS, loại to mà khi chạy đường xa, cái nhíp hạ xuống, êm như xe Tây.

Năm ngoái đi Ý Đại Lợi, thì ngạc nhiên vì hai người bạn của mình chạy xe Tây, kêu xe ý te tua. Còn em mình và cháu mình thì chạy xe Nhật Bản và xe đại hàn. Chuyến đi vừa qua, mình thấy có nhiều xe BYD của Trung Cộng. Còn xe Mỹ thì chỉ nhớ khi xưa đi học, có một ông thầy, chạy xe Huê kỳ, Cadillac, không dám chạy vào Paris vì to không có chỗ đậu xe.

Nói cho ngay xe Mỹ khó bán cho Âu châu vì bị đánh thuế nghe đâu 100%, cho nên chả có thằng Tây con đầm nào mua cả, thêm tốn xăng, to kềnh càng. Nghe nói năm vừa rồi Chrysler bán được 187 chiếc xe Van , năm tới chắc đóng cửa tiệm. Mình chả thấy một chiếc xe bán tải Mỹ ở Âu châu. Âu châu đường hẹp, khó có chỗ đậu xe nên chả thằng Tây nào mua xe của Mỹ nay lại thêm trò bỏ xe hơi đạp xe đạp trở lại thời ông cố của Napoleon. Cho nên ông Trump có thương lượng xe mỹ không bị đánh thuế 100% thì cũng chả ai mua. Xăng bên Tây giá gấp hai lần Cali. Mình nói Cali vì giá mấy tiểu bang khác gần phân nữa Cali.

Qua Mỹ gần 40 năm nay mình thấy xe pháp đâu hai ba lần. người Mỹ kêu Tây làm rượu ngon nhưng xe hơi của họ thì Chán Mớ Đời.

Lý do không thấy xe pháp tại Hoa Kỳ. Thật ra các công ty xe hơi của pháp như Renault, Peugeot, và Citroen (ngày nay thuộc tập đoàn Stellantis), có tìm cách xâm nhập vào thị trường Hoa Kỳ nhiều lần nhưng thất bại. Những thập niên 50-60 của thế kỷ trước, xe Renault 4CV và Dauphine nhưng không được người Mỹ ưa chuộng. Lý do là bị rét rỉ và không được tin cậy như người Pháp kêu “c’eét de la merde”.

Năm 1979, Renault chơi lớn mua AMC nên bán được xe nhờ liên kết với Jeep nhưng rồi Chrysler mua lại vài năm sau vì lỗ thêm Ngũ Giác Đài ngại một công ty ngoại quốc có cổ phần kiểm soát một công ty làm về quốc phòng AM General. Citroën đã rút lui khỏi thị trường Hoa Kỳ vào năm 1974 do các quy định về thiết kế cấm các tính năng như hệ thống treo thủy lực, và Peugeot cũng đã rút lui vào năm 1991 sau khi doanh số bán các mẫu xe như 405 thấp. Ngày nay, không có thương hiệu xe hơi Pháp chính thống nào bán xe mới tại Hoa Kỳ, ngoại trừ Bugatti siêu sang. Có dạo người Pháp liên kết với Nissan qua vụ ông Tây làm tổng giám đốc hai công ty xe hơi, rồi ông Tây sinh ra ở Li-băng buồn đời sao đó bỏ trốn khỏi xứ Nhật Bản. Mình có kể vụ này rồi. Ai buồn đời thì tìm trên bờ lốc.

Theo tài liệu cho biết lý do xe Pháp không được thông dụng tại Hoa Kỳ như xe đức hay Thuỵ điển. Xe pháp được thiết kế cho các đường phố nhỏ bé ở Âu châu. Mình có bằng lái xe Tây nhưng chỉ lái xe trong làng ở Normandie, một vài lần, và có mướn xe chạy một tháng trời ở Hy LẠp, Crete thì thấy lái xe ở xứ pháp rất khó vì kiếm chỗ đậu xe là một cực hình. Cách tốt nhất là mướn xe gắn máy chạy khi đi nghỉ hè còn mùa đông thì không nên đi Âu châu.

Mình mới đi Âu châu về, thấy xe bên đó nhỏ xíu, chạy tiết kiệm xăng nên chạy yếu, chạy trong thành phố nên xe được thiết kế, gọn gàng, nhỏ bé như Renault Clio hay Peugeot 208 còn bên Ý Đại Lợi thì Fiat 500. Được biết là xe LAncia, Alfa romeo, và Maserati của Ý Đại Lợi sẽ dẹp tiệm sang năm. Nisan thì cũng đóng cửa. Ngày nay xe điện của Trung Cộng chiếm 11% thị trường. Mấy ông tây bà đầm ở Âu châu rất thông minh, tuyên bố cái rụp là chơi xe điện mà chưa chuẩn bị gì cả nên ngày nay ngọng, xe tàu vào như điên. Nói chung dân Âu châu ngày nay, không muốn đi xe hơi nhiều, cứ thích đạp xe cho chắc ăn. Mình có thấy xe điện nhưng mà vui lắm, phải đem theo đồ cắm điện chớ không như ở Hoa Kỳ là cứ đậu xong cắm vào.

 Trong khi ở Hoa Kỳ thiên hạ chạy xe lớn SUV, xe bán tải. Nhất là về các tiểu bang khỉ ho cò gáy hay Texas, xa lộ to thiên hạ chạy toàn xe bán tải mà loại to 8 máy không. Tháng 6 vừa qua mình qua San Antonio, Texas mấy ngày thì thất kinh. Thấy thiên hạ to béo kinh hoàng, mấy bà đi khệng khạng chạy toàn xe bán tải GMC không. Có lẻ vì vậy mà người Mỹ không cảm thấy thoải mái chạy xe con của pháp trên đường liên tỉnh. Tưởng tượng một ông my hay bà Mỹ nặng 300 cân anh, ngồi vào chiếc xe Fiat 500.

Ngoài ra các tiêu chuẩn về an toàn từ National Highland Traffic Safety Administration (NHTSA) rất cao về an toàn, khí thải và đèn đuốc rất đắt cho xe nhập cảng. Xe Âu châu khó đáp ứng với tiêu chuẩn Hoa Kỳ nếu không phải thiết kế lại. Ngày nay, xe pháp bình thường phải trùng tu, theo luật Hoa Kỳ mới chạy được.

Ngoài ra cần một thệ thống hạ tầng cơ sở khắp Hoa Kỳ, để sửa chửa cũng như bán đồ phụ tùng và các trung tâm dịch vụ. Vụ này phải bỏ cả hàng trăm triệu đô mà các công ty xe hơi của pháp chưa bao giờ dám đầu tư để cạnh tranh lại với các xe Ford, GM, hay Toyota thậm chí xe đại hàn ngày nay. Nghe kể là trước đây họ dùng các người bán hàng không kinh nghiệm rồi xe chạy hư nằm đường không có Dealer để kéo xe về sửa chửa nên lời đồn nhanh, chả thằng Mỹ nào mua đồ Tây ngoại trừ rượu.

Các xe của pháp được nhập cảng vào Hoa Kỳ như Renault Dauphine và LE Car, được nổi tiếng về nằm đường, máy yếu, dàn xe bị rỉ sét, không có dealer để sửa chửa khiến khách hàng người Mỹ sợ không dám đụng dù cái Mark Tây rất hấp dẫn.

Do đó vụ xe điện Việt Nam madze in China, gắn hiệu Việt Nam đem sang Hoa Kỳ 999 chiếc bán không được nên cho thuê rồi cũng toang luôn là vì vậy. Xe điện với mazde Việt Nam mình có leo lên xem ở chỗ triển lãm. Mình sang Mễ Tây cơ thì cũng thấy xe điện liên kết với Trung Cộng, lên xe ngồi thì y chang xe điện Việt Nam đem qua Mỹ bán. Chỉ gắn cái tên khác thôi còn nội thất hay bên ngoài đều như nhau.

Ngoài ra thị trường xe hơi Hoa Kỳ cạnh tranh khốc liệt, với quảng cáo tiếp thị rất tốn, ngay các công ty xe hơi Hoa Kỳ còn chới với phải năn nỉ chính phủ Hoa Kỳ bơm tiền, không đánh thuế mới ngáp ngáp được. Các công ty xe hơi đại hàn, Nhật Bản phải đầu tư vào Hoa Kỳ dài hạn mới bán xe được.

Mình chỉ mê đồ ăn Tây, về Tây có 1 tuần lễ mà ăn mệt thở để bù lại 15 ngày đi bộ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Từ phá sản đến tỷ phú

Từ phá sản đến tỷ phú

Từ ngày trở về đời nông dân, xa lánh Thành Đô thì lại khám phá nhiều điều lạ. Mình dự định mua cái máy cày, không phải loại để cày bừa đất mà loại có thể sử dụng để đào lỗ trồng cây, đào mương, cày đường nhỏ. Có nhiều loại sản xuất của nhiều nước như Hoa Kỳ, Trung Cộng, Nhật Bản và Đại hàn. Thêm chính phủ Cali bắt năm 2035 phải chạy xe máy cày điện chớ không cho xe dùng diesel nên nông dân Cali bán rẻ khiến mấy ông thợ mình quen chạy đi mua xe cũ, chở về Mễ bán kiếm lời. Vườn mình thì không có điện vì mình là dân écolo cực đỉnh, hà tiện mệt thở nên do dự chưa biết mua loại gì. Có xe này thì làm việc nhanh chóng chớ xúc bằng tay kiểu Việt Nam xưa là Tết congo mới xong. Mình mướn người có xe đem tới rồi trả tiền cho họ để cày thêm một con đường nhỏ trên đồ nối cái vườn để hái trái và chăm sóc vườn tiện hơn. Nhưng có lẻ trong tương lai cần mua một chiếc.

Trước kia muốn làm việc, sửa chửa ống nước là phải bò lên dốc từ đường đất có nơi cả 100 mét.  Mệt đứ đừ, nay với đường mới chỉ mất độ xa nhất là 30 mét nên đỡ hơn cho tên nông dân già. 

Hoa Kỳ có công ty nổi tiếng mang tên John Deere có từ lâu đời. Buồn đời mình tìm tài liệu về sự thành hình của công ty này thì thất kinh. Lý do là người sáng lập công ty này khi xưa phá sản, xù nợ bỏ xứ ra đi, rồi đột phá tư duy làm cái lưỡi cày cực chất và khởi nghiệp từ lưỡi cày và ngày nay công ty này có giá trị trên 100 tỷ. Kinh

Để mình tóm tắt ở đây cho mấy bác xem, một nông dân không cần tham gia cách mạng, giết người cướp của có thể trở thành giàu có và mang lại lợi ích cho mọi người. 

Năm 1837, xem như chưa tới một thế kỷ, có một ông thợ lò rèn, tên John Deere, ở tiểu bang Vermont, te tua vì công việc không có, chủ nợ đòi nợ hàng ngày trong khi ở thành phố nhỏ, tiểu bang khỉ ho cò gáy thì khó kiếm tiền. Tiểu bang này ít người lắm, được cái là phong cảnh rất đẹp cho du khách chớ ở lâu thì Chán Mớ Đời 

Ông này có lò rèn nên mùa đông lạnh lẻo khiến bà vợ sản xuất được 5 đứa con mà tương lai khó nối nghiệp cha vì không có người đặt hàng.

Một hôm ngồi ngáp ruồi ông ta đột phá tư duy là nên đi theo dòng người Mỹ đi về miền viễn tây, “go west old man”. Thế là một công hai chuyện đi về miền Tây Hoa Kỳ trong chương trình của chính phủ Hoa Kỳ xâm lấn đất đai của người bản địa, đi tìm tương lai và xù chủ nợ luôn. Dạo ấy chưa có google để chủ nợ tìm kiếm. Thế là trong đêm tối, ông ta và gia đình biến mất khỏi thành phố buồn hiu.

Thế là ông John Deere ra đi đem theo đồ nghề làm thợ rèn đến vùng được gọi là American Frontier, một vùng kinh tế mới vừa được thành lập ở tiểu bang Illinois ngày nay. Nơi này đất rẻ người di dân đến đông nên thợ rèn có hy vọng có công việc làm ăn. Dạo ấy chưa có foods stamp hay các chương trình xã hội nên người Mỹ khi xưa đói thì lăn vô bếp. Chớ không có trò xuống đường biểu tình này nọ.

Không ngờ cuộc ra đi mở đường kiếm ăn của ông Deere đã thay đổi tất cả, đời ông ta và ngành nông nghiệp của thế giới. 

Lý do đất rẻ ở vùng này và màu mỡ chỉ tội có một điều là đất ngoài đồng rất tốt nhưng lại dính triết khác với đất ngoài đồng ở miền Đông Hoa Kỳ. Khi nông dân dùng lười cày khi xưa làm bằng gan để cày sới đất thì đất dính vào lưỡi cày như keo. Cứ cày vài bước lại phải ngưng để cạo bùn khỏi lưỡi cày. Nếu không lưỡi cày sẽ bị gãy nếu bị kéo mạnh tay. Chán Mớ Đời 

Do đó cày sới rất chậm và mất nhiều công cho nông dân. Đất vùng này màu mở nhất Hoa Kỳ nhưng nông dân không sử dụng được hoàn toàn. Nhìn sự khó khăn của nông dân vùng này, ông Deere chợt giác ngộ cách mạng, nhớ các lưỡi cưa của vùng Vermont, làm bằng thép bóng loáng cắt gỗ như máy cưa không bị dính vào lưỡi cưa. Thế là ông ta tìm kiếm, khám phá một lưỡi máy cưa cũ bằng thép nên đem về bỏ vào lò rèn, đập hun sắt cho cứng rồi tạo ra lưỡi cày bằng thép lán cón. Sau đó ông ta gắn lưỡi cày này vào khung bằng gỗ và lược cày đất màu mỡ như dao cắt bơ Bretel. Thế là ông ta thành công tạo một lưỡi cày bằng kim khí khác.

Nông dân sử dụng lưỡi cày này không phải ngừng để cạo đất bùn, không bị gãy như loại lưỡi cày bằng gan. Thế là tiếng lành đồn xa, các nông dân từ xa bò lại đặt hàng, lưỡi cày này không cần phải chùi rửa gì cả, không gãy, khiến công việc cày cấy nhanh chóng khiến ông ta làm việc như điên, không kịp sản xuất cho kịp nhu cầu của nông dân trong vùng. 

Năm 1838, ông ta bán được 3 lưỡi cày, 4 năm sau thì bán được 100 lưỡi cày đến năm 1857 thì sản xuất được 10,000 lưỡi cày mỗi năm. Vấn đề là ông Deere không chỉ sản xuất lưỡi cày mà ông ta rất quan tâm đến chất lượng của sản phẩm của ông ta. Đó là tư tưởng của sản phẩm của người Mỹ là chất lượng nên giá thành rất đắt. Ông ta tìm cách phát triển về lưỡi cày, làm cho tốt hơn với các loại thép khác.

Lưỡi cày của John Deere đã thay đổi ngành nông nghiệp Hoa Kỳ, đã giúp vùng Great Plains có thể trồng trọt được, đã giúp phát triển ngành nông nghiệp và khiến nông nghiệp Hoa Kỳ trở thành nồng cốt trên thế giới. Ngày nay, công ty này có đến trên 83,000 nhân viên khắp thế giới. Hình như họ đã rút các nhà máy sản xuất khỏi Trung Cộng , có lợi tức trên 50 tỷ hàng năm. Mình thấy nhiều mẫu xe của Trung Cộng tương tự như của John Deere.

Ông Deere không phát minh ra lưỡi cày nhưng làm cho nó tốt hơn bằng cách chế biến một loại kim loại khác là thép . Ông ta thấy vấn đề và tìm cách cải tiến và chú tâm vào chất lượng nên khách hàng tin tưởng khi mua. Cứ thấy xe máy cày màu xanh là biết của John Deere. Kẹt cái là ngày nay đồ Trung Cộng rẻ, hay sản phẩm của Nam Hàn và Nhật Bản cũng rất tốt nên khó chọn lựa. Nếu ai yêu nước thì mua đồ sản xuất tại Hoa Kỳ. Mình thì khi xưa ham rẻ mua đồ Trung Cộng nhưng với thời gian thì nghĩ mua đồ Nhật Bản cho chắc ăn.

Vụ chính phủ Cali và Biden chơi kiểu bắt máy cày chạy bằng điện là ngọng, có thể chạy bằng khí ga thì được như xe buýt chớ xe máy cày mà chạy bằng điện là khó. Thí dụ mình có máy cưa cây bằng điện nhưng cưa không nhanh và mạnh như cưa chạy bằng xăng hai thì. Chính phủ lại chơi cha bắt mua cưa bằng điện nay máy cày bằng điện thì cày cái gì . Cho thấy mấy ông thần ra luật vớ vẩn, chả bao giờ đi cày một ngày nên chả hiểu gì cả. Chỉ có nông dân là khổ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Người Nhật láng giềng triệu phú

 Người Nhật láng giềng triệu phú 

Hôm nay đọc một tin ở Nhật Bản kể về người quét đường tên Koichi Matsubara, 56 tuổi. Mình đoán là không có vợ con vì khi có vợ thì khó mà thực hiện sự nghiệp như ông ta. 

Tin cho biết hàng năm ông ta có lợi nhuận trên 30 triệu yen ($203,000) từ tiền thuê nhà và các đầu tư khác nhưng ông ta chọn làm việc bán thời gian nghề hốt rác quét dọn trong một chung cư tại đông kinh. 3 ngày một tuần và mỗi ngày 4 tiếng đem lại cho ông ta lợi nhuận 100,000 yen ($680) mỗi tháng. Ông ta cho biết đi làm để giúp ông ta khỏe mạnh, đầu óc bớt lộn xộn hơn. 

Ông Matsubara lớn lên với người mẹ đơn thân và tiết kiệm tiền lương từ khi làm nhân công cho một xưởng. Ông ta để dành được 3 triệu yen ($20,000) để mua được căn hộ cho thuê đầu tiên khi thị trường địa ốc Nhật Bản banh ta lông 30 năm về trước. Ngày nay ông ta làm chủ được 7 căn hộ ở Đông Kinh và có mua cổ phiếu. 

Tuy có thể sống thoải mái nhưng ông ta vẫn sống bình thường không xa hoa, không đổi điện thoại mới, bận áo quần cũ. Ông ta cho biết là chỉ muốn có việc gì để làm hàng ngày giúp ông ta khỏe mạnh. 

Mạng xã hội Nhật Bản yêu thích lối sống của ông ta, cho rằng ngay một người quét dọn chung cư  có thể trở thành triệu Phú. 

Ông thần này đi ngược lại với văn hóa Nhật Bản, quản lý tài sản trong im lặng không ai biết đến, sống cuộc sống bình thường không phô trương biết bố mày là ai không. 

Mình gửi cho mấy đứa con để chúng học hỏi. Có nói chúng đọc 2 cuốn sách “the millionaire next door” và “the millionaire mind” cùng tác giả là giáo sư đại học Georgia tên Thomas Stanley. Ông ta bỏ mấy chục năm phỏng vấn các nhà giàu triệu phú để hiểu được tư duy và cách sống của họ, trở nên giàu có. 

Cuốn đầu tiên là người hàng xóm láng giềng rất hay say đó cuốn thứ hai nói đến tư duy đầu tư cho tương lai ra sao. Chỉ cần hai đứa con hiểu được hai cuốn này là mình mừng.  Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mua nhà người qua đời

 Lại chuyện mua nhà người đã qua đời

Tháng trước, con của bà Betty nhắn tin kêu muốn bán căn nhà ở Lone Pine cho mình và nghĩ bà ta sẽ rất mừng khi mình sở hữu căn nhà này. Khá xa, chạy mất 4 tiếng nhưng chỗ này là nơi thiên hạ đến để leo đỉnh núi Whitney và các nơi khác trong vùng thuộc dãy núi Sierra, Cali. Mình có ngủ lại thành phố này 2 lần khi leo đỉnh Whitney. Mình quên vụ bà Betty có căn nhà ở đây nếu không thì đã hỏi con của bà, khỏi phải ngủ motel. 

Khi xưa, bà Betty nói có mua căn nhà này. Bà ta muốn mua ở Mammoth nhưng thằng con muốn leo núi Whitney và câu cá, chạy xe moto này nọ. Phải chi mua ở Mammoth thì bây giờ giàu vì mỗi ngày mùa đông cho thuê cả $1,000/ đêm. Còn chỗ này thì mùa đông ít ai lại vì lạnh, không có nơi trượt tuyết. Chỉ đến vào mùa hè. Bà ta nói khi nào dẫn vợ con lên đây chơi, nói bà ta chỉ chỗ để chìa khoá.

Mình và thằng con chạy lên xem nhưng không ở lại vì sắp sửa đi Alaska. Nhà xem được, có hồ bơi. Garage rộng có thể làm ADU cho thuê được. Rồi chạy về vì mụ vợ bận bơi lội trong không gia âm nhạc, không đi theo nên hai cha con không dám để vợ ngủ một mình ở nhà. Hỏi giá bao nhiêu, họ kêu $450,000 khiến mình thất kinh. Hỏi cho vay lại thì họ nhất trí. Họ nói bà Betty chắc sẽ vui nếu mình mua lại căn nhà vì bà mến mình. Mình hỏi họ cho vay ra sao. Họ nói sẽ gặp luật sư để hỏi này nọ rồi họ i-meo nói $450,000, đặt cọc 10% và trả $6,000/ tháng khiến mình đứng tim. Nói nhiều quá chắc không mua. Nói khi xưa, mình mua căn nhà của mẹ họ $153,000, trả mỗi tháng $947.43/ tháng nay căn này giá gấp 3 mà trả gấp 6 lần. Mấy ngày sau, tưởng họ tìm bán cho người khác, ai ngờ họ i-meo lại kêu $3,000/ tháng không có tiền lời, trả trong vòng 10 năm. Mình nói giá bây giờ thì có thể mua nhưng sắp đi Ý Đại Lợi rồi nên đợi mình về rồi bàn lại. Kiểu này chắc lễ Tạ Ơn hay Giáng Sinh, có dịp lên đây ở lại, đi dã ngoại xem núi tuyết.

Cách đây 26 năm, mình đọc báo thấy có nhà bán với câu “will carry”. Với tư chất nông dân ngu lâu dốt bền nên gọi điện thoại hỏi. Thì bà Betty trả lời, giải thích là thay vì mượn tiền ngân hàng thì bà ta sẽ cho mình vay. Thế là mình hẹn đến xem nhà, căn nhà bà ta cho thuê, nay người thuê dọn ra, không muốn đụng đến nữa, nên bán. Muốn tránh đóng thuế cao nên bà ta bán và cho vay lại. 

Ở Hoa Kỳ, khi mua nhà thì lâu ngày giá cả do chính phủ cố ý làm để lạm phát, gia tăng để xù nợ những ai mua công khố phiếu. Chính phủ không làm ra tiền nên chỉ biết in tiền, gây lạm phát. Mua công khố phiếu $10,000 thì 30 năm sau chỉ tương đương độ $3,000 ngày nay. Như trường hợp bà Betty, mua căn nhà này với ông bạn, giá đâu $50,000 khi xưa. Đến khi người mướn nhà dọn ra thì bà ta đã trên 70 nên muốn lái xe đi giang hồ nên kêu bán giá $153,000. Khi bán thì trên nguyên tắc lời độ $100,000 rồi chính phủ lại cộng thêm tiền bà ta đã khấu hao trừ suốt 20 năm thì xem như cộng thêm độ $25,000. Cộng lại bà ta phải đóng thuế trên số tiền $125,000, xem như bay đứt 50% nên không muốn. Do đó muốn tránh đóng thuế thì phải mua lại căn nhà khác bằng giá nhà bán hay cho vay lại mà sở thuế gọi là “installment Sale” thì chỉ đóng thuế tiền nhận của mình mỗi năm là $947.43 x 12 tháng. Ít hơn là $75,000 một lúc.

Xem như bà ta cho thuê, có tiền hàng tháng $947.43 mà không phải lo sửa ống nước này nọ,…

Do đó mình chỉ mua nhà từ những người về hưu và không muốn trả thuế nhiều. Nay cũng chỉ tụi con cách mua này rất gọn, chả ai hỏi giấy tờ mình cả. Tháng trước đi Alaska gặp ông mỹ bán khu thương mại mấy triệu và cho vay lại. Ông ta chả bao giờ hỏi số an sinh xã hội bú xua la mua như khi mượn tiền ngân hàng. Đồng ý giá cả, escrow làm giấy tờ ông ta ký và mình ký. Tháng trước gặp ông ta lần đầu tiên và có bàn mua 10 mẫu đất của ông ta. Ông ta nói để giải quyết tình trạng sức khoẻ của ông ta xong thì sang năm bàn đến vụ này. Xong om

Mình mua cho thuê rồi từ từ bà ta mến nên giới thiệu bạn của bà ta muốn bán nhà. Sau này bà ta ký giấy (first right of refusal) cho phép mình mua căn nhà của bà đang ở nếu sau này bà ta không sử dụng nữa. Sau bà ta qua đời thì mình tiếp tục trả cho con trai bà ta đến hết nợ cách đây 4, 5 năm. Nay nhà bà ta thì cháu nội ở nhưng mình vẫn có quyền mua căn nhà  này. Nếu sau này cháu nội bà ta bán thì mình sẽ có quyền đầu tiên từ chối mua căn nhà này.

Mình nhớ khi xưa, bà Betty có kể là con trai nhất là cô con dâu tiêu tiền như điên. Làm ăn chả ra gì, bà ta về hưu giao lại cho tiệm của ông bà làm ăn khá lắm nay con trai và cô con dâu làm ngáp ngáp. Lại chơi sang, đi mua sắm với bà ta, cô con dâu đều chạy xe để valet parking thay vì chạy đi đậu rồi đi bộ lại.

Mình đoán lý do con trai bà ta liên lạc để bán lại cho mình và cho vay lại, là trong di chúc, bà Betty có nói đến khi nào bán thì phải bán cho mình và cho vay lại vì nếu bán lấy tiền là số tiền sẽ bị người con trai và cô vợ đốt nhanh lắm. Mình thấy xa nên không muốn mua nhưng họ cứ liên lạc hoài nên đoán vậy. Để mình đi Âu châu về rồi tính, thương lượng lại số tiền nhất là phải bò lên đó ở vài ngày, và nói chuyện với mấy người hàng xóm đang lo xem nhà dùm cho họ. Để xem có làm AirBnB được không hay có ai đó cho thuê cho xong.

Mình thì mấy cô gái trẻ thì chê như ma chê quỷ hờn nên ế vợ rất lâu nhưng mấy bà già Mỹ rất mến mình nên hay giới thiệu bạn bè có nhà cửa bán cho mình. Họ cũng như cha mẹ người Việt, cũng lo lắng cho con cháu sau này. Thấy đứa nào khá thì để gia tài lại nhưng bà Betty chỉ có 2 đứa con trai. Bà ta mua cho mỗi đứa một căn nhà. Thằng con thứ 2 thì chơi sì ke nên muốn bán nhà, bà ta kêu mình mua rồi đang làm giấy tờ thì thằng con bị một tên bạn, ở tù ban đêm, ban ngày được thả ra, chở xuống Tijuana, giết cướp $50,000 vì ông thần mượn tiền của ai, cấn vào căn nhà. Thế là mình ngọng, phải trả số tiền nợ của tên con trai thứ 2 quá nhiều. Chỉ còn lại thằng con đầu nhưng cũng chả làm ăn gì, cứ kéo máy ATM của bà. Có lẻ vì vậy, bà ta viết di chúc, nếu muốn bán nhà cửa của bà ta để lại thì phải bán cho Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen.

Hai đứa con mình nay chịu khó học nghề của mình đi mua nhà nên có lẻ căn này mình sẽ để chúng mua. Dạy chúng từ bây giờ để 15 năm nữa chúng có thể về hưu như mình. Tuần trước, con gái và thằng Bồ về thăm, hỏi mình đủ trò. Chúng tính đi học lại một khoá về tài Chánh, mình nói về thăm mẹ chúng mày rồi thắc mắc gì thì bố trả lời. Mình dẫn chúng xuống thăm một ông thầy cũ của mình ở San Diego để chúng nói chuyện, hỏi thêm. Chúng tính sẽ ghi danh bay về học riêng với ông ta. Xong om

Hai đứa con trả lời; muốn mua căn nhà này nên chắc chắn sẽ mua. Mình giải thích khi xưa cuối tháng thay vì gửi  ngân phiếu trả tiền nhà qua bưu điện, mình ghé lại nhà để trả và nói chuyện hiểu thêm về gia cảnh nên nói bà Betty cho mình option để mua sau này. Có lần bà ta muốn bán mình căn nhà ở Wyoming. Đang tính đến hè chạy lên ở xem sao thì mùa đông đến, bị bể ống nước, phải thay khẩm bạc nên mình không mua luôn.

Mấy người khác như bác sĩ Sulzbach cũng mến mình nên kêu bán thêm mấy căn nhà cho thuê khác. Khi ông bà chết thì mình tiếp tục trả tiền cho 3 người con đến hết nợ.

Hôm qua, mình đi bộ ngoài biển nên đột phá tư duy cho ai về hưu, muốn ở Cali rất rẻ. Mình thấy có nhiều người Mỹ lớn tuổi. Họ chạy xe van hay RV ra đây đậu. Mình đoán là họ mua thẻ đậu xe cho người già suốt năm giá $20 như mình. Sáng 7 giờ chạy xe ra đây, đậu xe, sử dụng nhà vệ sinh công cộng, tắm nước vòi sen công cộng, hơi lạnh khi mùa đông. Đem gắn điện năng mặt trời, nấu ăn ngoài biển thoải mái. Tối 10 giờ đóng cửa thì chạy đến chỗ nào Khu dân cư Hungtinton Beach, đậu xe rồi ngủ qua đêm. Mua chiếc van trên là khoẻ, buồn đời chạy đi chơi, du lịch ngủ trong các nơi cắm trại.

Đồng chí gái không chịu chớ em thích vụ này. Cho thuê nhà đang ở, rồi trả $20/ năm tiền thuê chỗ trong ngày, và mua thêm một cái pass, vé hàng năm giá hữu nghị cho người già ở các công viên Cali, rồi lái xe đến đậu chỗ này chỗ kia, tối về, đậu lại trước một căn nhà cho thuê là xong chuyện. Kẹt lắm thì xin vào tắm rửa này nọ. Xong om.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Bị lừa khi đi du lịch

 Đi chơi mình đặt phòng qua Expedia rồi liên lạc thẳng với khách sạn thì thấy lạ. Lý do có khi Expedia giá rẻ hơn đặt phòng trực tiếp khách sạn khi thì rẻ hơn. Điểm đặc biệt là trên mạng họ để giá phòng nhiều loại mà diện tích phòng như nhau nhưng lại đắt hơn một chút. Buồn đời mình mò tài liệu về vụ này thì được biết đó là cách quảng cáo được nghiên cứu về tâm lý con người từ lâu. Họ gọi là Hiệu Ứng Mồi Nhử (Decoy effect): Bàn tay vô hình dẫn dắt lựa chọn của khách hàng. Mới nhớ giá cả các tiệm phở; tô nhỏ tô lớn tô xe lửa. 

Họ cho rằng Mọi chuyện bắt đầu từ quầy bán bắp rang ở rạp xi-nê. Ở Âu châu đi xem xi nê không có vụ ăn vụng trong rạp nhưng đi xem phim ở Hoa Kỳ có màn ăn bắp rang và uống Coca Cola hấp dẫn. Thường cả nhà mua cái hộp to đùng. 

Họ đơn cử khi mua bắp rang thì giá cả khá đơn giản

Một phần nhỏ (small size) giá 4 đô la. Phần lớn giá (grand size) 7 đô la. Đa số nghiêng về phần nhỏ cho đến khi thu ngân chỉ vào phần "vừa" (medium size) giá 6,50 đô la. Đột nhiên, phần lớn lại có vẻ hời hơn nhiều nên đa số chọn big size và hồ hởi đưa tiền, mỉm cười vì sự thông minh của mình. Nhưng vấn đề là chúng ta chưa bao giờ tự quyết định mua bán mà vì bị chủ tiệm dẫn dắt để chúng ta quyết định theo định hướng vui lòng khách đến vừa lòng khách đi. 

Đây là hiệu ứng mồi nhử — một kỹ thuật tiếp thị tinh tế nhưng cực kỳ hiệu quả, trong đó một lựa chọn ít hấp dẫn được thêm vào một cách cố ý để tác động đến quyết định của khách hàng mà mình bị rất nhiều lần vì lòng tham, nông dân ngu lâu dốt bền như mình cứ tưởng là thông minh. Giá bán không phải để khách hàng được lựa chọn mà để thúc đẩy khách hàng hướng đến lựa chọn mà người bán muốn khách hàng mua nhất là người mua Cảm thấy hạnh phúc vì đã make good deal. Thường sau khi mua người ta thường. Có Cảm giác hối hận vì món hàng mua không vừa ý nên thường đem đổi hay trả lại. 

Tâm lý này rất đơn giản. Con người có xu hướng đưa ra lựa chọn thông qua so sánh. Khi đứng trước hai lựa chọn, chúng ta cân nhắc ưu và nhược điểm. Có vụ khác là họ hay đưa ra hai lựa chọn khi lấy hẹn thứ hai hay thứ tư và 9:00 hay 2:00 

Trong trường hợp bán buôn nếu một lựa chọn thứ ba được đưa ra tương tự như một lựa chọn nhưng rõ ràng là kém hơn, nó sẽ khiến lựa chọn tương tự nhưng tốt hơn trở nên hấp dẫn hơn rất nhiều. Lựa chọn thứ ba đó chính là mồi nhử. Bây giờ vào tiệm phở đề giá tô nhỏ $17.50 tô lớn $18.50 và tô xe lửa $19.50 thì lái xe xa nên tự nghĩ lâu lâu xuống bolsa ăn cho đã thế là chọn tô xe lửa. Thật ra tô xe lửa và tô lớn giống nhau chỉ bớt được thêm chút tiền. 

Nghiên cứu nổi tiếng nhất về hiệu ứng mồi nhử đến từ nhà kinh tế học hành vi Dan Ariely. Ông đã thử nghiệm ba gói mua báo dài hạn cho tạp chí The Economist:

• Gói đăng ký chỉ dành cho web với giá 59 đô la

• Gói đăng ký chỉ dành cho in với giá 125 đô la

• Gói đăng ký cả web và in với giá 125 đô la

Mình bị dụ vào gói thứ 3 vì nghĩ mình thông minh bị dụ một cách trơ trẽn. 

Gói chỉ dành cho báo in thì vô lý, tại sao phải trả cùng một mức giá mà lại rẻ hơn? Nhưng nó vẫn tồn tại là có lý do. Khi cả ba gói được đưa ra, hầu hết mọi người đều chọn gói web và in. Nhưng khi mồi nhử (chỉ dành cho in) bị loại bỏ, ít người chọn gói đắt hơn rất nhiều. Mồi nhử đã hoàn thành nhiệm vụ của nó, nó khiến lựa chọn sinh lời nhất trông giống như lựa chọn thông minh nhất.

Chiến thuật quảng cáo này xuất hiện ở khắp mọi nơi. Các nhà hàng thêm các món ăn đắt đỏ không phải để bán được hàng, mà để làm cho các mặt hàng có biên lợi nhuận cao khác có vẻ hợp lý. Các nhà bán lẻ điện tử cung cấp ba phiên bản của một sản phẩm: căn bản, cao cấp và "siêu cao cấp" với một nâng cấp nhỏ với mức giá cao hơn nhiều. Gói siêu cao cấp hiếm khi được kỳ vọng sẽ bán được. Nó tồn tại để hướng khách hàng đến tầng lớp trung lưu có lợi tức cao. 

Ngay cả các trang web du lịch cũng sử dụng mồi nhử. Một khách sạn có thể liệt kê một phòng căn bản, một phòng hạng sang và một phòng hạng sang "tốt hơn một chút" với giá chỉ cao hơn một chút. Hầu hết mọi người sau đó chọn phòng hạng sang "tốt hơn", nghĩ rằng họ đang tối đa hóa giá trị, trong khi thực tế họ chỉ đơn giản là chọn lựa mà khách sạn đã hướng dẫn họ từ đầu. Mình thì rẻ mua không cần cao cấp cao kiết gì hết. Vốn dòng kéo kiệt thì chịu. Đi chơi cả ngày, tối về ngủ thì tội gì phải trả tiền đủ thứ.

Sức mạnh của hiệu ứng mồi nhử nằm ở việc nó vô hình đến mức nào. Khách hàng không nhận ra mình đang bị ảnh hưởng, dẫn dắt. Họ tin rằng mình đang đưa ra một lựa chọn hợp lý. Nhưng quyết định của họ  đã bị thúc đẩy bởi một điểm tham chiếu được thiết kế cẩn thận, được tạo ra để làm nổi bật một lựa chọn.

Tương tự về chính trị cũng vậy, chúng ta bị dẫn đắt để chọn một ứng cử viên và sẵn sàng lên mạng xã hội chửi bới khinh bỉ những người không đồng quan điểm với mình. Có dịp mình kể vụ này lý do thiên hạ chống ông trump và ghét ông Trump. Nhất là nhiệt tình dù chả được đồng lương nào cả. 

Để thoát khỏi hiệu ứng mồi nhử, chúng ta cần phải lùi lại khỏi bối cảnh. Nếu một lựa chọn đột nhiên có vẻ hấp dẫn hơn nhiều, hãy tự hỏi liệu nó có còn hấp dẫn nếu không có các lựa chọn khác trên bàn hay không. Chúng ta có còn muốn ăn bắp rang cỡ lớn nếu không có cỡ vừa không? Chúng ta có còn chọn phòng hạng sang "tốt hơn" nếu đó là phòng hạng sang duy nhất còn lại không? Nhất là ngày nay họ phát hiện bắp rang gây ung thư. Chán Mớ Đời 

Trong tiếp thị, cách tốt nhất để chiến thắng không phải là trao cho khách hàng sự tự do tuyệt đối mà là khiến họ cảm thấy tự do trong khi nhẹ nhàng dẫn dắt họ đến nơi người bán muốn là mua món hàng đắt tiền nhất. Hiệu ứng mồi nhử chính là bàn tay thầm lặng đằng sau ảo ảnh đó. Để tránh vấn nạn “buyer remorse”, khách hàng hối hận nên các công ty tìm đủ cách để giúp khách hàng mua và cảm thấy mình đã làm một thương vụ hay, sẽ không đem trả lại. Luật Cali là người mua có quyền xoá hợp đồng trong vòng 5 ngày, do đó khi xưa mình ký hợp đồng với khách hàng xây nhà, phải đợi cả tuần mới bỏ ngân phiếu của họ vào ngân hàng. Phải đợi hết 1 tuần lễ. Chỉ có mua xe là đem trả lại phải tốn mấy ngàn.

Vấn đề là khi mua sắm chúng ta hay bị lòng tham. Hy vọng lần sau mình sẽ cẩn thận hơn. Ăn tô nhỏ và xin thêm hành trần nước béo. Có tiệm chặt thêm mấy đồng vụ này nên xem thực đơn cho kỹ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn