Cuộc chiến tranh lạnh thế kỷ 21 Hoa Kỳ-Trung Cộng

 Tóm tắc cuốn sách  “Bienvenue en économie de guerre” của David Baverez

Hôm qua tình cờ xem cuộc phỏng vấn trên đài Le Figaro với ông David Baverez, một nhà đầu tư Pháp ở Hương Cảng, tốt nghiệp luật tại Pháp. Thấy ông ta nói sơ sơ về hiện tình của âu châu giúp mình giác ngộ phần nào khi về âu châu 1 tháng, nói chuyện bạn bè và xem truyền hình của pháp và Ý Đại Lợi. Các nước này như đang trong tình trạng lấn cấn chưa biết đi đường nào thêm người già về hưu quá đông khiến ngân sách quốc gia quá eo hẹp. Pháp quốc có đến 5 chính phủ trong vòng 2 năm qua, hôm trước thấy quốc hội pháp không thông qua ngân sách vì tiền đánh thuế tối đa được 18 tỷ mà tiền chi ra lên trên 30 tỷ. Thế là ngọng.

Ông ta phang một câu là Đức quốc sẽ cướp tiền (pillera) của người Pháp qua công khố phiếu. Bà thủ tướng Nhật Bản mới lên đã phá vụ công khố phiếu nên tiền Yen xuống như diều phải mưa. Chắc năm sau ráng đi Nhật Bản thêm một lần nữa vì giá rẻ. Buồn đời mình kiếm cuốn sách của ông ta đọc “Bienvenue en économie de guerre”. Em xin tóm tắc lại đây để hiểu chút tình hình thay vì bắt chước thiên hạ chửi loạn cào cào.

Trong cuốn sách xuất bản tháng 5 năm 2024, ông David Baverez cho rằng thế giới đã bước vào một kỷ nguyên mới mà ông ta gọi nền kinh tế thời chiến “économie de guerre”. Theo ông, năm 2022 đánh dấu một bước ngoặt lịch sử quan trọng, giống như các năm 1914, 1945 hay 1989. Sự chuyển đổi này chấm dứt hơn ba thập kỷ của nền kinh tế thời bình dựa trên toàn cầu hoá và hợp tác mà ông ta gọi “trente ans glorieux” mà người Mỹ cũng như người âu châu ăn trên xương máu của người Tàu và các xứ khác khi họ chuyển đổi nơi sản xuất qua các xứ này để tránh sự tàn phá môi trường tại Quốc gia họ. Người Mỹ cũng như người âu châu như bị nghiện sống vui vẻ, đi chơi, nghỉ hè, làm 35 tiếng một tuần nhờ mua sắm hàng hóa rẻ từ Trung Cộng. 

Đùng một cái, Covid xảy ra khiến các chuỗi cung ứng bị gián đoạn, người Mỹ và âu châu tĩnh mộng, than trời trong khi đó các anh ba tàu cười há há, không có tụi tao chúng mày chết. Các nước âu châu và Hoa Kỳ chới với đang tìm cách làm chủ lại tình hình kinh tế nhưng có lẻ đã quá muộn.

Sự kết thúc của nền kinh tế thời bình (1989–2022): Trong hơn 30 năm sau khi Bức tường Berlin sụp đổ, phương Tây sống trong một môi trường kinh tế lý tưởng: tự do thương mại, chuỗi cung ứng toàn cầu trơn tru, niềm tin giữa các quốc gia, thị trường giữ vai trò quan trọng hơn địa chính trị. Nền tảng của thời kỳ này là sự phụ thuộc lẫn nhau: càng thương mại, càng ít xung đột. Theo ông tây Baverez, mô hình này giờ đã sụp đổ.

Xin mở ngoặc, khi mình theo học cao học về phát triển đệ tam thế giới tại trường Bách Khoa Lausanne. Có ông thầy giải thích như sau: xưa kia vùng kinh tế chính trị của âu châu nằm xung quanh biển Địa Trung Hải, ta thấy thời La mà vùng bắc Phi châu, Hy Lạp và các nước âu châu thuộc vùng này. Sau khi Kha Luân Bố tìm ra Châu Mỹ thì bắt đầu giao thương với các vùng Đại Tây Dương là chính, các nước ven biển Đại Tây Dương phát triển mạnh đến đầu thế kỷ 19 thì xem như hoàn toàn. Và thế kỷ 20 đánh dấu vùng kinh tế cũng như văn hoá của Thái Bình Dương được nổi bật lên. Các tiểu bang Hoa Kỳ ở miền Tây như Cali, Oregon, Seattle  cùng như Vancouver của Gia-nã-đại và miền nam Mễ Tây Cơ phát triển mau lẹ  song song với Nhật Bản, Trung Cộng, Nam Hàn và các vùng Đông Nam Á. Xem như kỷ nguyên của nền văn hoá, kinh tế Thái Bình Dương.

Năm 2022: khởi đầu của sự bất ổn toàn cầu. Hai sự kiện lớn đã chấm dứt nền kinh tế thời bình: Chiến tranh Nga–Ukraine. Cuộc chiến đưa xung đột trở lại châu Âu, gây khủng hoảng năng lượng, lạm phát và bất ổn chiến lược. Ngày nay chúng ta khám phá ra các nước âu châu đều mua khí đốt và dầu hoả của Nga cho nên lên tiếng cấm vận bú xua la mua nhưng anh Puchin vẫn vui vẻ lên đài truyền hình kêu gọi mấy anh tây ăn caviar, uống vodska.

Thêm Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Tập Cận Bình củng cố quyền lực tuyệt đối và đẩy Trung cộng theo hướng kiểm soát chặt chẽ, ít cởi mở hơn. Mình xin mở dấu ngoặc ở đây vì mình có theo dõi vài nhân vật người Tàu chống Trung Cộng ở Hoa Kỳ và đài Loan. Mấy người này thì mạnh miệng kêu Tập thị hết thời này nọ. Có thể họ chỉ là công cụ tuyên truyền của Hoa Kỳ hay Trung Cộng để ru ngủ lòng dân Hoa Kỳ.

Ông họ Tập này khơi khơi kêu sẽ đánh chiếm Đài Loan này nọ, rồi bà thủ tướng Nhật Bản mới lên ngôi đã đe doạ Trung Cộng không được đụng tới người em gái sầu mộng Đài Loan của mình. Đài Loan xưa kia là thuộc địa của Nhật Bản, chỉ mất sau khi Tưởng Giới Thạch đem tàn quân của ông ta đổ bộ lên đó. Cho nên đối với Nhật Bản vẫn xem Đài Loan là đất của họ. Mình có quen một giáo sư đại học gốc Đài Loan, ông ta cho biết là khi ở Đài Loan, ông ta không xem đài truyền hình của Tưởng gIới Thạch mà xem đài truyền hình Nhật Bản. Sau này du học rồi ở lại Hoa Kỳ. Ông vẫn xem Nhật Bản là mẫu quốc. Kết quả: ngày nay địa chính trị quay lại làm yếu tố quyết định trong kinh tế. Trung Cộng với chương trình Vành Đai và Con Đường mà mình có dịp hiển thị tại các xứ Liên Xô cũ như Tajikistan, Uzbekistan, Kazakhstan , Kyrgyzstan , Georgia,… hay ở Phi CHâu như Tanzania, Ai Cập, Jordan,… gần đây ta thấy Kazakhstan ngã về phía Hoa Kỳ, có thể làm gián đoạn con đường và vành đai của Trung Cộng.

Bây giờ mình mới hiểu lý do bộ quốc phòng Hoa Kỳ được cải danh thành bộ chiến tranh. Cho thấy thời đại chiến tranh kinh tế đã đến rồi. Hoa Kỳ tìm cách chận Venezuala bán dầu cho Trung Cộng nhân danh đánh chìm các tàu chở ma tuý. Xin nhắc lại là mấy ông ba tàu sản xuất fentanyl để đưa vào Hoa Kỳ. Cũng như trước đây khi Hoa Kỳ chiếm đông Á Phủ Hãn đã kêu người dân sở tại bỏ trồng rau cãi trồng thuốc phiện để đưa các nước như Nga và Trung Cộng. Mình có kể một cự nhân viên CIA bị tù 5 năm vì đã lên tiếng báo động CIA tra khảo tù binh và giải thích như trên. Tương tự khi xưa, Hà Nội đem ma tuý vào miền nam để đầu độc thanh niên miền nam và lính mỹ. Có dịp mình kể vụ này.

Nền kinh tế thời chiến: trong kỷ nguyên mới này, bốn cơ chế thay thế các quy tắc trước đây: Ngờ vực thay thế sự tin tưởng: các quốc gia bảo vệ chuỗi cung ứng sống còn. Pháp lý trở nên bất ổn: trừng phạt, hạn chế công nghệ, kiểm soát xuất khẩu. Cứ thấy ông Trump ký sắc lệnh trừng phạt hay thu lại luật lệ trước đây. Xung đột trở thành cách điều chỉnh quan hệ quốc tế: cạnh tranh Mỹ–Trung, chiến tranh năng lượng, cạnh tranh công nghệ. Và sự phụ thuộc trở thành vũ khí: khí đốt Nga, đất hiếm Trung Quốc, chip Đài Loan. Trung Cộng vừa ra lệnh cấm bán đất hiếm là thấy ông Trump xuống nước ngay. Nhưng chỉ để câu giờ trước khi có thể khai thác đất hiếm ở Hoa Kỳ cũng như các xứ khác. Nguy hiểm nhất là ngày nay thế giới không còn được điều hành bởi thị trường, mà bởi sức mạnh. Trên thực tế thì nước nào cũng có đất hiếm nhưng họ mua từ Trung Cộng vì khai thác đất hiếm rất nguy hiểm cho môi trường. Có lần tình cờ gặp ông mỹ có tham chiến tại Việt Nam, ông ta kể về bầu-xít mà người Mỹ đã tìm thấy ở nơi ngày nay có dạo lên báo tùm lum Formosa.

Ông Baverez đề nghị diễn giải lại ESG (Énergie – Sécurité – Guerre) năng lượng-an ninh-chiến tranh. Theo ông, ưu tiên thật sự của các quốc gia phải là: Năng lượng: nền tảng của chủ quyền. An ninh: hạ tầng, dữ liệu, lương thực, vận tải. Chiến tranh: chuẩn bị cho xung đột quân sự, mạng và công nghiệp. Đây là khung phân tích realist nhất theo ông. Mình nhắc lại là cuộc chiến Ukraina rất quái đản là một mặt âu châu kêu gọi chống trả, cấm vận Puchin nhưng một mặt họ vẫn tiếp tục mua dầu khí của Puchin. Nay anh Trump lên kêu không được mua của Puchin , mua của Hoa Kỳ.

Trước đây trong vòng 3 thập kỷ, Hoa Kỳ và âu châu chơi đường như sau: kêu Trung Cộng sản xuất xuất cảng cho họ xài nên đời sống rẻ sung sướng. người Mỹ và Âu châu chỏ việc in trái phiếu trả cho Trung Cộng. Tương tự Nhật Bản khi xưa sản xuất bán cho tây phương rồi lấy trái phiếu đến khi thế hệ lao động về già, ít người để vì lo sản xuất nên quên thả gà ra đá. Mình xem một phim tài liệu về Nhật Bản, có bà trẻ độ 50 kêu là từ 10 năm nay hai vợ chồng không đá gà. Kinh. Trung Cộng ngày nay cũng lâm vào tình trạng tương tự, sản xuất nên chỉ cho đẻ một con, nay dân số lão hoá thế là ngọng. Hoa Kỳ và âu châu rút khỏi ngược, đầu tư vào chỗ khác như tường hợp Nhật Bản 30 năm về trước.

Đây là phần được tác giả cảnh báo mạnh mẽ nhất. Châu Âu đang phụ thuộc vào ba yếu tố:

•Năng lượng: khí Nga, dầu Trung Đông. Ngày nay về âu châu thấy thiên hạ cứ chống đi xe hơi này nọ trong khi đó không có dầu hoả, thậm chí cũng chống sử dụng năng lượng nguyên tử. Mình đọc báo đức thì thấy họ phỏng vấn thanh niên đức, mấy người này trả lời thà bị Nga xâm chiếm, đô hộ còn hơn đánh nhau ra mặt trận. Tư tưởng của người Pháp mà có dịp nói chuyện, toàn là écolo. Người già thì không cần đi xe hơi nhưng kinh tế cần năng lượng.

•Công nghiệp: sản xuất tại Trung Quốc. Cái gì cũng made in China, trước đây anh cứ để mấy anh ba tàu sản xuất bán rẻ cho anh tây bà đầm xài. Bây giờ thì tá hoả tam tinh vì khơi khơi anh ba tàu có thể ngưng bán cung cấp đồ phụ tùng này nọ là ngọng. Họ nói đưa qua Việt Nam hay các nước khác nhưng quá trễ thêm qua Việt Nam thì cũng như ở Trung Cộng vì đa số công xưởng ở Việt Nam được làm việc đàng hoàng là có cái dù che của Trung Cộng nên không bị công an hỏi han.

• Quân sự: bảo vệ chủ yếu dựa vào Hoa Kỳ. Cứ dựa vào NATO canh gác cho mình ngủ như CUba và Việt Nam canh gác cho thế giới đại đồng ngủ bình yên. Bao nhiêu lính mỹ đóng tại âu châu. Nay anh mỹ ngang xương kêu không trả tiền nữa. Thế là ngọng.

Ông Baverez thậm chí dùng khái niệm “Yemen hoá châu Âu”: châu Âu có nguy cơ trở thành chiến trường giữa các siêu cường. Chúng ta thấy qua vụ tiếp tế cho Ukraina, có sự sức mẻ khi Hung Gia Lợi, và vài nước khác vì lợi ích của xứ họ nên không muốn tiếp tục đóng góp.

Lạm phát kéo dài và sự kết thúc của “just-in-time”. Từ covid đến giờ lạm phát Hoa Kỳ lên như điên, ăn tô phở bây giờ hết dám ăn vì gần $20. Theo ông Baverez, lạm phát hiện nay mang tính cơ cấu, không còn tạm thời: lý do là tài nguyên khan hiếm, chuỗi cung ứng phân mảnh, chi phí an ninh năng lượng tăng, xu hướng tái công nghiệp hoá. Do đó, mô hình “just-in-time” phải nhường chỗ cho “just-in-case”, dự trữ và bảo đảm an toàn chiến lược.

Châu Âu cần làm gì? Ông Baverez đưa ra nhiều giải pháp:

• Tái công nghiệp hoá các lĩnh vực then chốt: năng lượng, quốc phòng, chip, dược phẩm.

• Xây dựng chiến lược chung giữa 27 nước.

• Tạo liên minh giữa địa chính trị – kinh tế – doanh nghiệp.

• Đầu tư mạnh vào quốc phòng và an ninh mạng.

Điều quan trọng nhất là xây dựng chiến lược tự chủ.

Đọc cuốn sách của ông tây này giúp em hiểu rõ thêm lý do họ muốn chiến tranh Ukraina kéo dài. Để âu châu có thời gian tái cấu trúc lại kỹ nghệ hoá của họ vì nhân danh bảo vệ môi trường này nọ. Cũng như Hoa Kỳ dẹp qua một bên. Thật ra đọc tài liệu của Trung Cộng thì thấy họ tiến mạnh về trí tuệ nhân tạo. Thấy mấy ông thần ả rập đầu tư vào Hoa Kỳ rất nhiều tiền, nay mình mới bắt đầu hiểu sự việc cho cuộc chiến tranh lạnh giữa Hoa Kỳ-Trung Cộng.

Sang năm mình sẽ đi Trung Cộng lại để xem sau 18 năm xứ này tiến xa như thế nào vì nghe thân hữu đi về kể chuyện thấy hấp dẫn. Mình có đọc báo Trung Cộng nhưng muốn xem tận mắt thay vì ngồi đọc tin tức tuyên truyền của mỹ và âu châu rồi kết luận theo sự tuyên truyền. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn

Vị nữ y sĩ đầu tiên tại Hoa Kỳ

 Vị nữ y sĩ đầu tiên tại Hoa Kỳ 

Hôm trước thấy bên Tây mấy cô đầm buồn đời cởi áo phanh ngực vẽ viết gì đó trên ngực bài chống công ty Shein gì đó, bán cái gì mà xúc phạm đến mấy cô đầm khiến mấy cô phải tụ nhau phanh ngực. Gây ấn tượng công xúc tu sĩ ở bên tây. Thiên hạ nhảy vào ném đá, kêu họ khùng này nọ. Thật ra mình không phải phụ nữ nên khó có thể hiểu được sự việc manh động của họ. Phải có gì áp bức lắm mới khiến họ phanh ngực khơi khơi vẽ viết gì trên thân thể họ, để nói lên ngôn từ chính trị.

Biết đâu cả trăm năm nữa người ta lại nhắc đến mấy cô đầm này, đã tiên phong tạo dựng một phong trào cải cách văn hoá, chính trị tại âu châu như vị bác sĩ đầu tiên của Hoa Kỳ. Đã tiên phong đấu tranh cho sự bình đẳng cho phụ nữ tại Hoa Kỳ.

Trong một nền văn hóa được đàn ông nắm quyền từ bao nhiêu thế kỷ, có thể từ thời xa xưa đưa đến một văn hóa xem thường hay cấm cảm sự phát triển của phụ nữ trong xã hội. Họ chỉ để mấy cô mấy bà lo việc trong nhà nội trợ còn học hành này nọ thì để đàn ông chủ sự. Nếu chúng ta nhìn lại xã hội âu châu trước đây một thế kỷ thì phụ nữ không có quyền gì nhiều cả ngoài xã hội tương tự ngày nay tại nhiều xã hội chậm tiến, cổ hủ.

Ngày nay với sự giải phóng của phụ nữ đã giúp xã hội tiến nhanh hơn xưa nhưng bù lại thì gia đình bị đỗ vỡ rất nhiều. Gia đình được định nghĩa trước đây là nền móng của xã hội mà ngày nay gia đình có nhiều vấn nạn cần được khắc phục. Mỗi người phối ngẫu đều tự cho mình có quyền tự do tuyệt đối đưa đến sự tan vỡ.

Hôm nay tình cờ đọc một bài báo kể về một nữ bác sĩ đầu tiên tại Hoa Kỳ, có cuộc đời khá lạ lùng, vượt qua nhiều chống đối của xã hội để thực hành được nghề y sĩ của mình trong một môi trường gần khi xưa chỉ có sự hiện diện của đàn ông.

Mình có xem khúc video có cảnh một phụ nữ chạy đua với đàn ông khiến mấy ông nổi điên chạy lại xô đẩy bà ta ra khỏi lộ trình. Cho thấy sự đòi hỏi về quyền bình đẳng của xã hội giữa hai phái nam nữ mất khá nhiều thời gian để có như ngày hôm nay. Ngày nay thì mấy bà không chấp nhận mấy ông chuyển giới tính thi đua với mình. Cho thấy cuộc đời quái lạ. Ngày cả quan toàn tối cao pháp viện Hoa Kỳ cũng không thể định nghĩa đàn bà ra sao.

Áo quần cải cách khi xưa, nên nhớ trước đây phụ nữ không được bận quần tây.

Mình muốn xem 100 năm tới hệ quả của các vụ đồng Tính đồng giới hay chuyển giới sẽ đưa xã hội loài người ra sao. Nhưng chắc lúc đó chắc tiêu diêu miền cực lạc.

Bác  sĩ Mary Edwards Walker là người phụ nữ duy nhất từng được trao tặng Huân chương Danh dự. (Medal of honor) sau này Chính phủ Hoa Kỳ đã cố gắng thu hồi lại nó. Họ hủy bỏ huân chương đã trao tặng cho bà vào năm 1917 và kêu bà ta trả lại nhưng bà từ chối và bận áo quần nam phục hàng ngày đến khi qua đời vào năm 1919. 58 năm sau chính phủ lại trả lại huân chương cho bà. 

Bà ta sinh ngày 26 tháng 11 năm 1832 tại một nông trại, thuộc tiểu bang New York. Bố mẹ bà thuộc dạng chống chế độ nô lệ và nghĩ con gái có quyền như con trai về học vấn. Vào thời gian ấy là một ý tưởng khá xa lạ. Bố bà dạy bà ta sửa máy móc, nghề mộc và cứu thương. Ở quê thì ai cũng phải học cách sửa chửa máy móc và đóng gỗ. Trong khi bà mẹ kêu corset là một vũ khí tra tấn phụ nữ nhằm hạ thấp phẩm giá của phụ nữ. Cả ngày phải bận bó sát người như đòn chả lụa thì khổ chớ chẳng sướng nhưng nếu vì đẹp và hấp dẫn khác phái thì phải chịu. 

Thế là bà ta không bận corset từ tuổi 15. Thay vào bà ta bận áo quần cải cách "reform dress” một loại váy ngoài cái quần, lấy ý từ các y phục của phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ. Thế là xã hội cười chê lên án nhưng bà ta cóc cần. Bà ta cho rằng thời trang khiến phụ nữ không được cử động thoải mái nhằm hạn chế vai trò của họ trong xã hội. Thật ra đối với đàn ông cũng vậy, mình xem hình ảnh khi xưa, đàn ông ra đường cũng phải ăn bận chỉnh tề, quần áo phải ủi cho có plis. Nay thì chúng bận quần tụt xuống dưới đầu gối hay lấy kéo cắt  làm lỗ này nọ, để thấy mình thuộc giai cấp nghèo.

Năm 21 tuổi bà ta vào đại học y khoa syracuse (Syracuse Medical College.) được xem là phụ nữ đầu tiên theo học y khoa tại Hoa Kỳ. Tưởng tượng cả đám nam sinh viên mà chỉ có mình bà ta thì cuộc sống rất khó không bị chọc ghẹo hay tán tỉnh. Giáo sư thì với tư duy cổ thắc mắc về khả năng tiếp thu của phụ nữ này nọ. Năm 1855 bà ta tốt nghiệp y khoa và một trong những nữ bác sĩ đầu tiên của Hoa Kỳ. 

Khi ra trường thì hồ hởi nhưng khi chạm thực tế thì khám phá ra đó là bằng thừa, chả có ai muốn mướn một nữ bác sĩ. Thế là đói. 

Bà ta lấy chồng cũng là bác sĩ và mở phòng mạch chung. Bệnh nhân không muốn được bà ta chữa bệnh. Thế là phòng mạch đóng cửa và cuộc hôn nhân cũng cuốn theo chiều gió vì ông chồng, chắc chắn ngấy với tư tưởng bình đẳng hay vợ là tất cả nên chạy theo bà khác. Thế là bà ta ra tòa đâm đơn ly dị. Thời đó được xem là một điều không phải. Chồng có vợ bé thì cắn răng như con cọp cái của Thế Lữ trong chuồng cọp. Năm bà ta 28 tuổi ly dị thời đó chưa có vụ cấp dưỡng nên đói và cuộc nội chiến bắt đầu. 

Thế là bà ta đi chuyển đến Washington D.C. và xin làm thiện nguyện như bác sĩ trong quân đội. Quân đội kêu về nhà nuôi heo đi nhưng phụ nữ có thể làm y tá, giặt áo quần này nọ nên được chấp nhận. Bà ta ra mặt trận không Được trả lương, không chính thức và làm lều ngoài mặt trận để băng bó cho lính bị thương. Rồi từ từ họ cần người nên được cho vào làm việc trong nhà thương để điều trị, băng bó cho quân nhân bị thương tích. 

Thấy bà ta có năng khiếu nên cấp chỉ huy quân đội phải mướn bà ta dưới danh nghĩa y tá. Bà ta không làm bổn phận y tá mà chẩn bệnh cho toa thuốc và giải phẫu. Lúc đầu mấy ông bác sĩ không ưa lắm nhưng dần dần thấy bà ta làm việc giỏi nên kêu trợ giúp họ giải phẫu. Bà ta bận quân phục được bà ta chế lại khiến các sĩ quan than phiền nhưng bà ta kêu tôi không bận đồ đàn ông, tôi bận đồ do tui làm.

Bà ta ra ngoài mặt trận suốt hai năm liền, phụ giúp giải phẫu các thương binh trong tiếng gầm thét vì không có thuốc giảm đau và ngã bệnh suýt chết. Khi bình phục bà ta lại ra mặt trận. 

Năm 1863, bà ra được phong chức bác sĩ quân đội, được công nhận chính thức. Bà ta được xem là phụ nữ đầu tiên U.S. Army surgeon. Chả biết dịch tiếng Việt ra sao Surgeon là bác sĩ giải phẫu. 

Bà ta buồn đời ra sao băng qua chiến hào của phe miền nam để chữa trị cho dân quân miền nam và bị bắt vì bận bộ đồ của dân quân miền Bắc.  Họ kêu bà ta là gián điệp thế là đi tù tại Castle Thunder in Richmond, Virginia được xem Guantánamo thời đó. Tháng 8 năm 1864, bà ta được trao trả tù binh và trở lại bàn mỗ. 

11 tháng 11 năm 1865, tổng thống Andrew Johnson tuyên dương công trạng cho sự nghiệp trong chiến tranh và trao huy chương danh dự cho bà Mary Edwards Walker (Medal of Honor ). Bà ta là phụ nữ đầu tiên được trao huy chương này và đeo mỗi ngày đến khi qua đời. 

Sau nội chiến bà ta vẫn không được chấp nhận như vị y sĩ nên không mở phòng mạch nên viết văn, diễn thuyết về phụ nữ được quyền bỏ phiếu mãi đến sau đệ nhị thế chiến năm 1920, phụ nữ Hoa Kỳ mới có quyền bầu. Hay thời trang khiến phụ nữ bị ràng buộc mất tự do nên ngày nay bên pháp có sáu bà buồn đời cởi trần vẽ bừa xua lên ngực. Đứng cho thiên hạ xem ngực xẹp lép. Quyền lợi cho phụ nữ được sở hữu tài sản vì có nhiều tiểu bang có luật cấm phụ nữ sở hữu nhà cửa đất đai.

 

Lên tiếng chống rượu vì rượu làm tăng gia bại sản, phá hoại hạnh phúc gia đình nền tảng của xã hội. 

Bà bị bắt nhiều lần vì bận áo quần đàn ông vì dạo đó phụ nữ bị cấm không được bận quần tây. Mình có kể trên bờ lốc. Ra toà bà ta đeo huân chương danh dự được tổng thống Hoa Kỳ trao tặng, lợi dụng đám đông để nói lên quyền phụ nữ trong chế độ phụ hệ.

Năm nào đó quên rồi, quốc hội Hoa Kỳ xem lại các tiêu chuẩn để trao huân chương danh dự. Họ muốn dành riêng cho những chiến sĩ tham chiến, có công đánh giặc tạo mẫu hình ảnh anh hùng và phế bỏ 911 huân chương đã được trao trước đây. Đa số các huy chương bị huỷ bỏ được trao tặng trong thời gian nội chiến và bà Mary nằm trong số này. 

Quân đội Hoa Kỳ gửi cho bà lá thư kêu hoàn trả lại huy chương bà ta kêu Không. Bà ta đeo huy chương mỗi ngày khi ra đường diễn thuyết như thách thức xã hội do đàn ông nắm quyền hành.

Bà ta qua đời ngày 21 tháng 2 năm 1919 thọ 86 tuổi.  Khi đám tang họ gắn hủy chương trước ngực bà ta. 1 năm sau phụ nữ Hoa Kỳ được đi bầu lần đầu tiên tại Hoa Kỳ.

Năm 1977, một phong trào bởi hậu duệ và người hâm mộ kêu gọi tổng thống Jimmy Carter và ông ta sau khi xem xét quá trình làm việc của bà và ký đạo luật trả lại cho bà ta huy chương danh dự 58 năm sau khi bà ta qua đời.  Bà ta là phụ nữ Hoa Kỳ độc nhất nhận được huy chương này. Bới tiêu chuẩn mới thì phải xông pha chiến trận dưới làn mưa đạn của quân thù để cứu đồng đội hay sao đó mới đủ tiêu chuẩn cho danh hiệu này nên chả có bà nào đi lính xung trận cả hay bận váy hay lính woke. 

Bà ta đi trước thời đại nên bị chỉ trích cả nam lẫn nữ nhưng dần dần xã hội tiến hóa thấy tư tưởng của bà ta khi xưa bình thường. 

Cho thấy tự do mà chúng ta được hưởng ngày nay là nhờ những người đi trước, hy sinh, bị xã hội nguyền rủa vì họ đi trước thời đại. Lên mạng thấy thiên hạ chửi nhau ngu dốt khiến mình nghĩ đến bà bác sĩ này, khi xưa cũng bị đàn ông ngay cả phụ nữ kêu ngu dốt này nọ. 

Người thông minh không bao giờ kêu người khác, không nhất trí với mình là như dốt cả. Có thể họ chưa nghĩ được như người khác và trong tương lai thế hệ tiếp theo sẽ hiểu. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ảo vọng dân chủ

 Ảo vọng dân chửi 

Nhớ khi xưa, mỗi lần bầu cử, ông cụ mình phải đi kiểm soát các phòng bầu cử. Sau khi hết giờ bỏ phiếu, phải chuyển các thùng phiếu lên xe nhà binh đến chở về toà thị chánh để đếm phiếu. Ông cụ kể là xe đến lấy thùng phiếu, đã có sẵn các thùng phiếu đầy phiếu cho ứng cử viên của chính quyền chỉ định nên ông cụ chỉ biết lắc đầu và Chán Mớ Đời.

Hôm trước xem truyền hình họp tại thượng viện khi họ quay ông bộ trưởng y tế Robert Kennedy Jr. Ông ta kêu bà thượng nghị sĩ là nhận tiền của công ty dược phẩm khiến ông thượng nghị sĩ Sanders kêu là ai cũng nhận tiền của các công ty này. Cho thấy cộng hoà hay dân chủ đều nhận tiền từ các công ty dược phẩm và thực phẩm. Nếu họ nhận tiền từ mấy công ty này thì họ đâu có bảo vệ quyền lợi cử tri của họ.

Sau này ra hải ngoại, sống tại nhiều quốc gia mình tưởng tại xứ người, nền dân chủ của họ thật sự nhưng sau nữa thế kỷ ở xứ người mình nhớ lại năm lớp 12 B, học triết học, ông thầy nói về Aristote. Ông này cho rằng Dân chủ là quyền lực dành cho nhân dân, tự do  chọn lựa, quyền công dân, quyền phát biểu bú xua la mua. Về già mình khám phá một điều là lá phiếu của mình có thật sự là của mình, hay chỉ là ảo vọng. Bầu cử họ chỉ cho chúng ta sự lựa chọn giữa hai ứng cử viên, được quảng cáo rầm trời. Hai ứng cử viên mình không thích như bầu cử vừa qua, nhưng không có những ứng cử viên khác. Trên thực tế thì có những ứng cử viên khác nhưng vì số người ủng hộ quá ít nên truyền thông không mời để tranh luận. Cho thấy nền dân chủ nhưng không có chọn lựa thật sự.

Ông thầy nói về Plato, người đã kinh qua sự sụp đỗ của nền dân chủ Athens của Hy Lạp. Ông Plato này lên tiếng cảnh cáo về sự thật của nền dân chủ khi nền dân chủ đã cho đám đông diễn đàn và đã sử dụng để giết ông thầy của mình là Socrate. ông này không bị giết bởi nhà độc tài mà bởi đám đông. Tương tự các cuộc đấu tố nhân dân trong cuộc cải cách ruộng đất ngoài Bắc. 

Khi mọi người đều có quyền như nhau, nhưng có sự khác biệt về tri thức. Người khôn, ít nói thì bị đàn áp bởi người to tiếng, hay đám đông. Ông Plato cho rằng quá trình này nảy sinh sự độc tài dưới lá bài tự do. Cách mạng nào cũng đưa đến bạo lực như cách mạng Pháp quốc năm 1789, đưa đến sự thành trừng đến nổi họ phải chế ra máy chém để chém đầu vì chém bằng đao mất thì giờ nhiều.

Hôm qua thằng con nhắn tin kêu mày quá bố con mình không đi Nepal vì hai cha con tính leo Everest Base Camp tháng này nhưng mẹ nó không cho. Mình đoán là Hoa Kỳ nhúng tay vào để loại chính phủ thân Trung Cộng. Đám đông ào ào đốt phá rồi quân đội sẽ lên đàn áp. Miến điện bị cấm vận nhưng nay được chính phủ mới của Hoa Kỳ bỏ cấm vận, thay đổi đường lối làm ăn. Chả có dân quyền dân chủ gì cả. Lợi ích trên hết. 

Ngày nay, 2000 năm sau sự việc mà Plato lên tiếng khi xưa vẫn là sự thật. Người dân vẫn tiếp tục nghĩ mình tự do nhưng trên thực tế chúng ta bị lừa khi đi bầu, thể hiện quyền công dân. Chúng ta được giới thiệu hai ứng cử viên, đều được đưa ra bởi cùng guồng máy, được soạn kịch bản, hướng dẫn ăn nói ra sao, tranh luận này nọ. Có một cuốn phim do Robert Redford đóng, nói về quá trình của một người vô danh được huấn luyện, quảng cáo đắc cử thượng nghị sĩ. Câu nói của ông ta sau khi đọc diễn văn cảm ơn cử tri, hỏi ông giám đốc uỷ ban vận động bầu cử:  bây giờ tôi phải làm gì?”

Chúng ta tưởng nền dân chủ sẽ bảo vệ chúng ta nhưng trên thực tế guồng máy dẫn dắt chúng ta nghĩ chúng ta thuộc về hệ thống, lá phiếu của chúng ta nói lên sự kỳ vọng của chúng ta, nhân dân. Trên thực tế lá phiếu của chúng ta có giá trị nếu hợp với quan điểm của đa số. Còn nếu khác với ý kiến của đám đông, chúng ta sẽ bị lên án, phỉ báng bởi đủ loại danh từ. Theo Plato thì đó không phải là nền dân chủ mà là ảo tưởng của đám đông, ảo giác tập thể khi cảm xúc đánh thắng dữ kiện, sự phổ biến thay thế sự thật. Mấy ngày nay chúng ta thấy biểu tình ở  Nepal và Pháp quốc.  Ông thần Plato này còn cảnh cáo cho rằng đám đông luôn luôn chọn người nói láo hay nhất. Lý do quần chúng chỉ thích nghe những lời nói ngọt ngào, lồng vào nền tự hào yêu nước. Ngày nay chúng ta chỉ bỏ phiếu cho ai nói lọt lỗ tai, các nhà diễn rất hay, những nhà tiên tri của dopamine. Những người họ nói với chúng ta những gì chúng ta đã mong muốn, không có gì mới cả nhưng lớn tiếng hơn. Họ hăng say bỏ phiếu theo những biểu ngữ hô hào nhưng tuyệt nhiên không ai hiểu gì về chương trình hành động của ứng cử viên sau khi đắc cử. Họ sẽ hành động theo chỉ thị của các tập đoàn đã bỏ tiền cho họ ứng cử, còn cử tri thì chỉ làm con rối, chửi nhau trên mạng để các mạng xã hội làm tiền quảng cáo.

Ngày nay, chúng ta bị kỹ thuật toán theo dõi và bơm các tài liệu, dữ kiện hợp với ý của ứng cử viên. Lá phiếu của chúng ta được nuôi dưỡng, uốn nắn, tối ưu hoá thậm chí trước khi bầu cử qua các chương trình thăm dò cử tri trước khi bỏ phiếu chính thức. Cử tri không suy nghĩ nhưng họ bỏ phiếu vì cảm tính và theo thiên hạ, thân hữu. Tự do ngày nay đã chết không phải vì bạo quyền, mà vì sự cổ vũ. Câu hỏi chúng ta có thể tự hỏi, chúng ta thật sự có tự do chọn lựa. Hay chỉ có hai ứng cử viên Cộng Hoà hay dân chủ. Nếu cả hai ứng cử viên đều là người xấu vậy phải đầu phiếu cho ai. Nếu chúng ta bỏ phiếu không thì mất thời gian đi bầu và chả ai để ý đến phiếu không.

Ông Plato đã là chứng nhân cuộc suy tàn của thành Athens, từng là ngọn hải đăng của nền văn minh cao cả. Ông ta đã nói lên sự đo lường tâm lý của đám đông, từ đó ông ta đưa ra nền Cộng Hoà. Ông ta cho rằng sự dân chủ sẽ đưa đến bạo quyền, không phải vì ngẫu nhiên và được thiết kế. Ông ta cho rằng một xã hội dân chủ như một chiếc tàu ra khơi, mỗi thuỷ thủ nghĩ họ mới đáng xứng là thuyền trưởng nên tranh dành nhau. Không ai học cách nhìn sao, hướng đi, địa bàn. Trong khi đó một triết gia, có học về la bàn, sao trên trời thì không ai màng đến hay hỏi han về sao trời. Cứ hỏi mấy người vượt biển sẽ hiểu khi không có tài công thì thuyền sẽ ra sao. Đa số là chạy lạc hướng. Chúng ta nhớ sau 1/11/1963, mấy ông tá ông tướng miền nam đá nhau, chỉnh lý nhau đưa đến mất lòng dân, và Việt Cộng xâm nhập vào xã hội miền nam.

Đám đông không chọn những gì hay nhất mà họ chọn những gì họ cảm thấy vui vẻ, hài lòng. Họ không chọn ứng cử viên giỏi mà chọn người ta nào nói lọt tai họ, hứa hẹn họ. Như mấy anh chàng đẹp trai đi tán gái, nói hay khiến mấy cô mê rồi khi lấy nhau về mới khám phá ra chỉ là tên lười biếng. Chính trị biến thành sân khấu, các chính trị gia biến thành những diễn viên, và bầu cử trở thành những sự thi đua về tài diễn kịch. Nền dân chủ biến thành một tấm gương phản chiếu đám đông mất phương hướng như chiếc tàu toàn là thuỷ thủ, không biết xem la bàn, sao trời. Đến khi một nhóm hợp nhau tạo dựng một bạo quyền. Và đám đông sợ hãi và sẽ mất tự do dưới bạo quyền.

Từ 1 năm nay, chính phủ pháp liên tiếp từ chức báo nguy là trong tương lai một chính quyền mạnh, dùng bạo lực sẽ lên thay thế để cải cách hay trấn an. Có thể là một chính phủ cực hữu, bạo quyền vì sau nhiều lần thay đổi chính phủ, người Pháp sẽ chán nản và bầu cho một Đảng cực hữu hay cực tả. Nền cộng hoà thứ 5 của Pháp quốc sẽ có nguy cơ thay đổi.

Mình không tin vào nền dân chủ nữa vì chỉ là một chiêu thức mị dân và quyền lực thật sự là do các đại Phú, công ty đa quốc gia nắm giữ. Họ lựa chọn ai dễ bảo để được ra ứng cử, đại diện cho quyền lợi của họ. Giúp họ làm giàu thêm qua các chính sách do họ vạch sẵn. Nhớ vụ mấy ông nghĩ sĩ không chịu bỏ phiếu, ông Musk kêu sẽ bỏ tiền ra cho ứng cử viên khác khiến ông ta phải trở về quốc hội để bầu cho chính sách mới của ông Trump.

1 tuần lễ sau khi ông Trump nhậm chức, ngoại trưởng Hoa Kỳ đến Panama bàn chuyện sử dụng lại con kênh Panama và công ty Mỹ sẽ có trách nhiệm này. Công ty nào đã được chính phủ Ukraine sang nhượng lại đất đai ngay. Máy bay và súng đạn của Hoa Kỳ vẫn tiếp tục nhận đơn đặt hàng. Theo tướng West Clark, 7 nước được hoạch định chiếm đóng ở Trung Đông. Ba tư vừa dẹp xong thì đến ông thần Venezuela vì có dầu. Bán cho Trung Cộng nên phải chận lại. Họ tung ra chiến dịch này nọ nhưng thật tế là dầu hoả. Anh có tài nguyên là các loại kênh kênh bò lại rỉa. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn