Chuyện dài người Mễ trên đất Mỹ

 Chuyện dài người Mễ 

Hôm chủ Nhật đi vườn thì gặp ông Mễ nuôi ong, thế ông Mỹ về hưu. Đứng nói chuyện ông ta hỏi làm sao giải thích cho bà vợ nghe là nên làm living trust. Mình nói đàn bà có tư duy khác nên khó thuyết phục. Họ không nghĩ đến ngày mai chỉ muốn chơi vui bây giờ.  

Cách đây mấy năm ông ta bị tai nạn xe. Bảo hiểm đền được 1 triệu. Luật sư vớt 40%, còn nhà thương bác sĩ rêm rêm hia rêm rêm de vớt $540,000 còn lại cho ông ta $60,000 với cái lưng lộn xộn cho đến ngày đi thăm Đức chúa trời. Ông ta lo sợ nếu có mệnh hệ nào thì nhà cửa vườn tược ra sao. Chia chác với con cái rồi chúng cãi nhau, ra toà này nọ. Ông ta kể ông bố khi xưa ở Mễ có ruộng đất bao la nhưng buồn đời sao, ông ta giết ai đó rồi bỏ trốn qua Mỹ làm lại cuộc đời. Đất đai nay thuộc về các ông chú hết. Lý do ông ta hỏi vì ông nuôi ong người Mỹ cũng có kể cho ông ta khi xưa nghe mình làm living trust. Cuối cùng Ông Mỹ đã làm living trust nHưng vẫn sợ bà vợ bỏ nên chưa chịu chuyển tên căn nhà sang living trust, chỉ ghi tên bà vợ vào trương mục ngân hàng. Nên bà vợ thứ 4 chỉ biết nhìn đời hát điệp khúc một mai anh quá qua đời căn nhà không thuộc về em vì ông ta có làm một di chúc để lại tất cả cho bà vợ cũ, bỏ ông ta đi sau khi trúng số. Chán Mớ Đời. 

Vấn đề là lấy nhau với một quá khứ đầy hành trang của những cuộc hôn nhân đỗ vỡ thì có nhiều vấn đề. Bà vợ có con riêng mà mấy đứa con không thích ông ta, mà bà ta lại cứ lấy tiền của ông ta để cho con riêng. Ông này thuộc thế hệ, giai cấp bầu cho ông Trump nên ghét mấy đứa con của bà vợ không chịu làm ăn mà cứ chơi sì ke này nọ. Lâu lâu khảo tiền bà mẹ, rút tiền của ông ta.

Số là ông Mỹ nuôi ong có đến 4 bà vợ. Chắc nhà toàn là ong bay vù vù vì ông ta trữ mật ong nên mấy bà vợ trước bị ong chích quá nên viết giấy bỏ lại ly hôn. Nay ông ta ở với bà thứ 4 nên cứ lo một ngày mưa ảm đạm nào đó bà ta sẽ xếp Vali nối gót những bà vợ cũ nên không muốn làm giấy tờ di chúc gì cả. 

Ông Mễ thì gặp vấn đề ngược lại. Bà vợ không muốn làm giấy tờ vì sợ ông ta bỏ bà đi lấy bà khác. Bà này có lần bị cưa mất bàn ta, mình không hiểu lý do vì không dám hỏi. Bà ta hay bán chà là tươi hữu cơ cho mình. Chán Mớ Đời 

Mình nói là nếu cần thì mình sẽ lại nhà nói chuyện với bà vợ như đã giải thích cho ông Mỹ nuôi ong nhưng chỉ đi được phân nữa đường. Tại nếu căn nhà không được chuyển tên qua living trust thì vẫn phải qua tòa án thừa kế để phán xét khi ông ta qua đời. Ông ta dùng luật sư của mình giới thiệu nên hy vọng ông luật sư có để câu các tài sản chưa được ghi vào living trust đều thuộc về living trust để khỏi lộn xộn ra toà sau này.

Hôm qua mình dẫn thằng con đi seminar về estate planning. Ngày nay chính phủ cấm các bữa ăn seminar không được tiêu tiền quá $15 cho mỗi người đến tham dự nên họ chỉ cho uống nước và món khai vị nên cũng nản lắm. Chẳng bù lại khi xưa họ cho ăn ngon. Nhóm này họ khôn, chỉ lấy $599 để làm living trust nhưng sẽ vớt thêm khi làm nhưng lại bắt làm hội viên trả $20/ tháng cho đến khi mãn nợ đời. 

Xong thì mình đi về vì không thấy có gì lạ. Chỉ hù dọa với trường hợp Elvis Presley chết không làm di chúc hay John Wayne mất 20 năm mới được tòa án dàn xếp xong chuyện thừa kế. 

Hôm sau đang ở vườn thì một ông Mễ khác mà mình dùng để thay kính cửa sổ này nọ từ trên 20 năm nay. Mình giúp ông ta thương lượng với chủ nhà để mua căn nhà. Ông ta gọi hỏi ở vưởn rồi chạy lại. Ông ta than là bà vợ mua sắm tùm lum nay mắc nợ thẻ tín dụng trên 20,000 mà không cho ông ta hay. Vô tình thấy biên lai thư từ của ngân hàng tín dụng. Nếu không trả thì ngân hàng sẽ bỏ cái “lien” vào nhà. Biết làm sao đây vì sợ mất căn nhà. Ông ta nói con trai đầu vào năm thứ hai đại học còn con gái thì hết năm này sẽ vào đại học.  Hai đứa con học chăm chỉ nay mụ vợ khơi khơi tiêu tiền thay vì hy sinh đời mẹ củng cố đời con, để dành cho con học đại học. Người Mễ cũn như tất cả giống dân đều muốn con học đại học, có tương lai làm bác sĩ kỹ sư. Mình nói phụ nữ nào cũng vậy tiêu tiền không nghĩ đến hy sinh đời mẹ củng có đời con. Ông ra hỏi có cách nào chuyển tên qua một mình ông ra hay không để không bị liên lụy đến căn nhà. Ông ta nói mấy năm trước bà vợ đã tiêu tiền nhiều phải đi làm để trả hết nợ. Bà vợ hứa sẽ chừa lo chăm chỉ làm ăn giúp con vào đại học. Mình nói có cách nhưng bà vợ phải chịu ký tên không dính dáng đến căn nhà. Kêu con trai nói chuyện với bà ta rồi mình sẽ giúp. 

Vợ chồng ở Hoa Kỳ bỏ nhau đa số vì tiền bạc. Mấy bà cứ chạy theo làm tín đồ thời trang nên ganh đua mua áo quần này nọ nên quá đà. Cứ kêu tiền của tui thì tui muốn làm gì thì mặc tui như khẩu hiểu phong trào phá thai, thân xác của tôi thì tôi muốn làm gì thì làm. Ông chồng hay tác giả bào thai không có ý kiến gì được. Vợ chồng sống với nhau thì phải chịu khó dành tiền cho tương lai như mua nhà, giúp con vào đại học này nọ thay vì mua áo quần bận được vài hôm rồi bỏ. Rồi cho từ thiện để cảm thấy mình là một người phụ nữ có tâm sáng.

Hôm nào mình rảnh sẽ kể vụ thời trang fast fashion để hiểu rõ hơn về vụ phụ nữ tiêu tiền khiến đỗ vỡ gia can. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Con gái không nghe lời cha đến khi

 Con gái không nghe lời cha đến khi

Tuần này, con gái mình gửi cho một bài báo nhan đề “tôi không bao giờ nghe lời bố tôi cho đến khi”, rồi kêu sao giống bố, nhắc nhở con từ bé đến giờ. Bài báo do một cô người Mỹ kể lại không nghe lời bố đến khi thấy bố và kế mẫu về hưu sớm rồi đi chơi đây đó trong khi cô ta vật vưỡn đi làm trả thuế, trả nợ các đồ mua sắm từ lâu, nay chả còn giá trị. Mình xin tóm lược như sau:

Khi lớn lên, bố tôi tìm cách thuyết phục tôi rằng tiền, khi tiết kiệm được, tượng trưng cho cơ hội cho bản thân tương lai của tôi. Mỗi khi thiên hạ cho tôi tiền mừng sinh Nhật, tôi giơ số tiền lên ánh sáng của bàn học để cố hình dung tương lai của mình, tận hưởng số tiền này như bố tôi khuyên, nhưng tất cả những gì tôi có thể thấy lúc ấy là mua Slurpees tại tiệm 7/11, nạp tiền điện thoại di động trả trước và áo T-shirt của các ban nhạc mà tôi yêu thích. Để khẳng định với bạn bè tôi là kẻ có đẳng cấp.

Khi tôi lên trung học, đi làm hè lần đầu tiên, bố tôi đã copy một bài báo về sức mạnh của lãi kép và bỏ vào ba-lô của tôi kèm theo một lời nhắn: "Hãy bắt đầu đầu tư sớm, Lizzie." Tiền của tôi đã cất cánh bay theo cánh chim biển khỏi trương mục của tôi ngay mùa hè năm đó, và không phải vì nó được chuyển vào quỹ hưu trí để đầu tư như lời bố tôi khuyên. Mà vào những gì tôi ưa thích, chạy theo thời trang với bạn bè.

Ngay cả sau khi tốt nghiệp đại học và có được "công ăn việc làm", tôi vẫn không bắt đầu tiết kiệm. Tôi đã đóng góp vào quỹ 401(k) của mình trong một thời gian, chỉ để tiêu hết khi tôi nghỉ việc và dùng số tiền đó để đi du lịch vòng quanh nước Mỹ cho đến khi cạn thì đi tìm việc làm lại. Tôi không bao giờ hiểu được mục đích tiết kiệm để dành tiền của mình nằm trong túi người khác trong nhiều thập kỷ cho đến khi, hy vọng là, một ngày nào đó tôi có thể chi tiêu nó, trong khi có rất nhiều thứ mà tôi có thể chi tiêu vào lúc này. Như bài hát It’s now or never mà Elvis Presley từng hát khi xưa.

Mình nhớ khi xưa ở Đà Lạt, đi qua tiệm chụp hình Đại Việt ở đường MInh Mạng. Mình với tên bạn học đi xe đò Chi Lăng nên hay tò mò đứng lại xem cái máy hình hiệu canon. Máy hình này nhỏ xíu còn máy lớn được trưng bày trong tiệm vì sợ thiên hạ đập cửa kính. Mình và tên bạn, Trần Trọng Ân cứ mơ được sở hữu cái máy chụp hình này. Mình để dành tiền suốt 2 năm, tiền lì xì của 2 cái Tết thêm tiền mẹ cho khi do hàng ngoài chợ vào cuối tuần để mua. Ngày đem tiệm bỏ heo ống ra tiệm Đại Việt, móc từng tờ trao cho họ, đem cái máy hình về chụp lơi khơi nhưng không có phim. Phải để dành thêm tiền để mua cuộn phim FUji. Chụp được một cuộn đem đi rửa thì có một vài cái được còn toàn là thiếu đầu thiếu đuôi này nọ. Tự nói để dành thêm tiền mua lần tới. Đùng một cái thằng hàng xóm sang nhà chơi, mình khoe xong thì vài hôm sau, thấy mất cái máy hình. Em mình nói hắn sang chơi, có rờ rờ cái máy rồi để lại. Tên hàng xóm nay đã chết nên không dám kêu tên nó ra để chửi. Cuộc đời phó nhòm cũng chấm dứt từ đó. Nay có vợ, vợ hay chửi mình không biết chụp hình.

Cái này thì mình chứng kiến được sự khác biệt đời sống Âu châu và Hoa Kỳ. Khi mình ở Âu châu, muốn mua cái máy truyền hình hay máy chụp hình, mình phải để dành tiền rất lâu, nhịn ăn nhịn mặc mới mua được. Trong khi sang Hoa Kỳ, muốn mua thứ gì, họ chỉ cần đưa thẻ tín dụng ra, quẹt cái rẹt là khiêng về xài, tháng tới bắt đầu trả hàng tháng với tiền lời lên đến 20%. Nợ kéo theo nợ nhưng người Mỹ vẫn hăng say mua sắm. Đời sống Hoa Kỳ chuyên về tiêu thụ nên khi về hưu thì đa số ít có tiền hưu nên Chán Mớ Đời. Còn bên Âu châu thì khi về hưu người ta đi chơi đây đó hay khi còn đi làm, họ nghỉ hè đến 6 tuần lễ. Còn người Mỹ thì bị áp lực nợ nần nên làm việc mệt thở, cứ lo ngay ngáy bị sa thải. Thật sự bên Âu châu cũng có vụ mượn tiền, thẻ tín dụng những dạo ấy thẻ tín dụng mà mình dùng của ngân hàng BNP, là phải có tiền trong trương mục của mình. Thực sự lúc đó mới bắt đầu sử dụng, nay thì cũng như Hoa Kỳ. Mình vốn dòng keo kiệt nên cũng không tiêu xài. Nhớ sang Hoa Kỳ, năm đầu tiên mình để dành được $15,000 khiến mấy người bạn thất kinh. Hỏi mình mua áo quần ra sao. Nói ở chợ trời , 1 áo sơ-mi giá $1/ cái. Có lẻ vì vậy mình kiếm vợ khó. Áo quần lụa thụt khi lấy vợ thì mới được bận quần áo mới.

Dạo này thấy toà án tối cao pháp viện bác vụ chính phủ Biden cho sinh viên xù nợ mượn đại học. Khi con mình mượn tiền đi học đại học, phải giải thích là sau này chúng có bổn phận trả nợ. Đại học bán giấc mơ nhưng trao ác mộng. Học 4 năm ra trường, không có việc làm nhất la chọc những ngành như xã hội học, chụp hình vớ vẩn,.. nhưng phải trả nợ mượn đi học. Anh ra trường nợ $200,000 là xem như cả đời không ngóc đầu lên được. Nếu khôn thì học 2 năm đại học cộng đồng rồi chuyển trường đỡ được phân nữa tiền nợ.

Sau đó, tôi chứng kiến ​​bố tôi nghỉ hưu sớm hơn ít nhất một thập kỷ so với nhiều người cùng trang lứa, và toàn bộ quan điểm của tôi đã thay đổi. Mẹ kế của tôi nghỉ hưu thậm chí còn sớm hơn sau khi bố tôi thuyết phục bà tham gia vào kế hoạch nghỉ hưu sớm của ông.

Hy vọng rằng vẫn chưa trễ cho tôi, theo phương cách tiết kiệm đầu tư của bố mẹ tôi.

Bố tôi luôn luôn hoạch định nghỉ hưu sớm. Ông tiết kiệm và rất thực tế. Khi lớn lên, chị tôi và tôi đã ăn rất nhiều bánh nướng đông lạnh 0.50 đô la và bố không mua giày thể thao mới cho đến khi đôi giày hiện tại của chúng tôi bị thủng lỗ. Tuy nhiên, ông rất hào phóng với những thứ quan trọng, như các cơ hội giáo dục có thể giúp chúng tôi có một tương lai tốt đẹp hơn. Theo bố tôi giáo dục là một khoản đầu tư; giày dép thì không. Mẹ tôi thì ngược lại, mua sắm trước, kêu “it’s my money! I made it so i can spend as I want to”. Có lẻ vì vậy mà bố mẹ tôi ly hôn vì không cùng suy nghĩ về cách chi tiêu và đầu tư.

Người Mỹ hay nói về ngoại tình nhưng ít khi nhắc đến chuyện ngoại tiền (financial infidelity). Khi người ta khám phá ra người phối ngẫu của mình có một quỹ riêng, một trương mục ngân hàng riêng mà không cho người kia biết như có một người tình khác. Dễ đưa đến hôn nhân đỗ vỡ. Lý do là không còn tin tưởng nữa. Trước đây, người Việt mình sang đây, hay cãi nhau về tiền bạc, vì gửi tiền, gửi quà về cho gia đình, đưa đến bỏ nhau. Trong khi ở Việt Nam cứ làm như tiền hái trên cây ở xứ tư bản dãy chết.

 Bố hiểu rằng số tiền đầu tư thường mang lại nhiều giá trị hơn cho cuộc sống của bạn, về lâu dài, so với số tiền chi tiêu. Bạn đầu tư trước, sau đó mới chi tiêu. Kiểu nuôi gà đẻ trứng thay vì xơi ngay con gà là mất đi rất nhiều đàn gà sau này. Ngược lại, mẹ kế của tôi chưa bao giờ có kế hoạch nghỉ hưu sớm cho đến khi bà bắt đầu hẹn hò với bố tôi. Khi ông nói với bà rằng ông muốn nghỉ hưu trước 50 tuổi, bà đã nhìn ông một cách khó tin. "Mẹ đã nói với bố, không đời nào có chuyện đó", bà kể lại với tôi. Như bố tôi nói chuyện cõi trên. Dù sao thì bà ấy cũng chìu theo. Hóa ra, mục tiêu của bố không đến nỗi phi thực tế.

Bố tôi đã có thể nghỉ hưu vào năm 50 tuổi, đó là một mục tiêu xa vời, nếu không có cuộc suy thoái, khủng hoảng tài chánh xảy ra năm 2008 đã làm cạn kiệt tài khoản hưu trí của bố. Tuy nhiên, cuối cùng bố đã có thể phục hồi và nghỉ hưu ở tuổi 55. Mẹ kế của tôi nghỉ hưu ở tuổi 49. Năm đó có nhiều người mất trắng quỹ hưu trí như nhân viên công ty Enron,… Hôm trước, có anh bạn hỏi thì mình nói nên chuyển tiền 401(k) qua money market vì 2008 có thể trở lại. Tình hình ngày nay được xem như năm 2007.  Tuy 2008 thị trường chứng khoán xuống nhưng chúng ta có thời gian để xem nó lên lại trong khi 2024, 2025 thì đã 7 bó thì hết hát bài “hy vọng đã vươn lên trong màn đêm, trong lo sợ của mùa chứng khoán”.

Qua trường hợp của bố tôi thì tôi nghĩ ai cũng có thể sử dùng phương cách của bố tôi để hưu trí sớm, để làm những gì mình thích trước khi già, chống gậy hay bị bệnh này nọ, như bác tôi.

Đặt mục tiêu rõ ràng và theo dõi tiến trình sẽ tạo nên sự khác biệt. Phải đến khi mẹ kế tôi kiểm tra tiến trình của họ và thấy tiền của họ tăng lên theo kế hoạch, bà mới tin rằng họ có thể nghỉ hưu sớm.

"Mẹ nhận ra điều đó là có thật", bà nói với tôi. "Khi con coi việc tiết kiệm là ưu tiên, việc nghỉ hưu sẽ trở nên khả thi. Tiền kiếm ra nhiều tiền hơn và nó kiếm được tiền nhanh đến bất ngờ".

Điều đầu tiên họ làm là tính toán chính xác số tiền họ cần để nghỉ hưu thoải mái khi bố tôi bước sang tuổi 50 và sống bằng số tiền đó cho đến tận tuổi 90. Ngân sách nghỉ hưu của họ bao gồm mức lợi tức từ đầu tư bằng với mức lương trước khi nghỉ hưu và các khoản chi tiêu cho những thứ như chăm sóc sức khỏe, y tế.

Sau khi lập ngân sách hưu trí, họ tính ngược lại để tính toán số tiền cần tiết kiệm mỗi năm để đạt được mục tiêu đó trước tuổi 50, có tính đến tỷ lệ lợi nhuận dự kiến ​​từ các khoản đầu tư của họ. Sau đó, họ cắt giảm chi tiêu không cần thiết hay ít hơn và đầu tư toàn bộ thu nhập thêm của mình để đạt được mục tiêu đó.

Họ thường xuyên kiểm tra ngân sách của mình và đánh giá tiến độ đầy đủ sau mỗi sáu tháng. Cuối cùng, họ bắt đầu gặp cố vấn tài chính để kiểm tra hai lần một năm và họ tiếp tục làm như vậy khi nghỉ hưu để khi họ cần.

Tránh lạm phát cách sống

Lạm phát lối sống, hay tăng chi phí sinh hoạt mỗi khi thu nhập của mình tăng theo nghề nghiệp, kinh nghiệm, là một trong những cách nguy hiểm nhất để phá hủy kế hoạch nghỉ hưu. Nó thường khiến mọi người mắc nợ. Có nghiên cứu cho hay những người làm tiền nhiều nhưng không để dành tiền nên rất dễ bị phá sản. Họ mua những gì sẽ mất giá trị trong tương lai như xe xịn, nữ trang, áo quần,… thay vì những gì có thể lên gái theo lạm phát như bất động sản, vàng bạc,..

Cái này rất quan trọng. Nếu lập gia đình với một người mà không có ý chí như mình thì mệt. Một người thì tiết kiệm, người kia cứ thích mua sắm khi lương bổng được tăng. Khi có tiền hơn 1 chút thì đột phá tư duy phải khẳng định sự thành công của mình, như mua nhà to hơn, xe hơi đắt hơn hay đeo ví LV này nọ vì sẽ bỏ cả đời ra đi làm với nhiều áp lực, để trả nợ cho những gì mà về già sẽ gọi phù phiếm vô thường. Đi ăn cưới phải mua 1, 2 cái áo để khỏi trùng với thiên hạ. Cứ muốn khoe khoang hay sợ mắc cở khi chị em chê cười. Họ sống vì thiên hạ, lo sợ cười chê chớ không phải sống cho cuộc đời mình.

Đối với bố mẹ tôi, sống dưới mức thu nhập của họ là điều cần thiết để nghỉ hưu sớm. Họ đã đầu tư ít nhất một nửa số tiền tăng lương. Tiền thưởng của bố tôi tại nơi làm việc được đầu tư vào các bất động sản cho thuê có thể tạo ra thu nhập. Khi họ kết hôn, bố mẹ tôi đã mua một ngôi nhà có giá bằng một nửa số tiền họ thực sự có thể mua được. Đây có lẻ mâu thuẫn của hai vợ chồng đưa đến ly dị. Vì tiêu chi quá mức của lương bổng mình.

Mình có quen vợ chồng ông Mic, giúp đỡ mình rất nhiều trước khi qua đời. Bà ta làm nghề chùi nhà dọn cửa cho thiên hạ, ông thì làm thợ mộc. Họ ở trong mobile park. Họ muốn mua nhà để con cái có thể sống trong môi trường tốt hơn nên nhất quyết chỉ tiêu xài một lương còn để dành lương của người kia. Hai năm sau họ mua được căn nhà và từ từ mua được 50 căn nhà cho thuê. Sau đó thì họ đi chơi xả láng, 3 tuần một tháng, 1 tuần để thu tiền nhà và bỏ vào trương mục để trả chi tiêu, thuế má.

Họ không mua xe hơi mới. Cả gia đình tôi luôn lái xe Honda, và bố mẹ tôi lái xe cho đến khi nó ngừng hoạt động. Họ đã mua cho tất cả chúng tôi những chiếc xe hơi, nhưng chúng tôi chỉ mua những chiếc xe cũ, đã qua sử dụng với giá vài nghìn đô la — xe của tôi là Acura Integra 1990 — và trả tiền mặt.

Đầu tư tối đa ... và đa dạng hóa

Giống như hầu hết mọi người, 401(k) là trọng tâm trong kế hoạch hưu trí của bố mẹ tôi. Họ tận dụng tối đa khoản đóng góp của chủ ngay từ đầu và nỗ lực tối đa hóa 401(k) của mình càng sớm càng tốt. Cái này người Mỹ gọi là “match” như trường hợp công ty của vợ mình. Mỗi năm, vợ mình để dành 10% tiền lương cho quỹ hưu trí thì công ty đóng góp 100% số tiền vợ mình đóng xem như là được lời ngay 100%. Mẹ kế của tôi cũng điều hành một doanh nghiệp tư vấn, vì vậy bà đã mở một SEP-IRA, đây là một lựa chọn dành cho những người tự kinh doanh.

Vì họ muốn nghỉ hưu sớm, bố mẹ tôi phải có các khoản đầu tư khác mà họ có thể dựa vào để có thu nhập hưu trí thay vì chỉ tổng mong vào quỹ 401(k). Các tài khoản hưu trí, như 401(k) hoặc SEP IRA, không nên động đến cho đến khi bạn thực sự đến tuổi nghỉ hưu (59 ½). Nếu bạn rút tiền sớm, bạn sẽ phải chịu một khoản phạt lớn. Độ 10% và tiền thuế lợi tức nữa.

Vì vậy, bố mẹ tôi cũng đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu và bất động sản cho thuê để có thêm thu nhập cho đến khi họ 59 ½ tuổi.

Sau cuộc suy thoái, bố mẹ tôi đã mua những ngôi nhà bị tịch thu bằng tiền mặt với giá cực kỳ thấp. Họ đã sửa chửa các ngôi nhà, tự mình làm mọi công việc để tiết kiệm tiền, sau đó cho thuê lại. Cái này người Mỹ gọi là Sweat equity.

Những bất động sản này hiện đóng vai trò là nguồn thu nhập cho những năm đầu nghỉ hưu cũng như là lưới an toàn, vì chúng có thể được bán từng cái một. Bố mẹ tôi biết rằng họ có thể chịu được mức cắt giảm 30% cho những gì họ sống nhờ vào các bất động sản này và vẫn không lo ngại. Không nên bán mà tái tài trợ để rút vốn chủ sở hữu ra, không bị đóng thuế vì bán sẽ phải đóng thuế.

Ngoài thu nhập từ tiền cho thuê, họ đã thiết lập một thang trái phiếu để sống trong ngắn hạn. Mỗi năm trong bốn hoặc năm năm tiếp theo, họ có trái phiếu đáo hạn để cung cấp cho họ thu nhập.

Hãy cân nhắc một kế hoạch dự phòng bán thời gian cho thu nhập.

Mẹ kế của tôi trẻ hơn bố tôi và dự định sẽ làm việc lâu hơn một chút. Tuy nhiên, thay vì tiếp tục làm việc tại công ty nơi cả hai từng làm việc, bà quyết định tự khởi nghiệp kinh doanh tư vấn trực tuyến để giúp bà chuyển sang chế độ nghỉ hưu toàn thời gian.

Mẹ kế của tôi vẫn làm công việc tư vấn bên ngoài để kiếm "tiền tiêu vặt". Họ đã sử dụng thu nhập tư vấn này để đi săn ở Nam Phi, đưa bố mẹ đến Đức và tổ chức lễ kỷ niệm lớn với cả gia đình ở St. Thomas, nơi họ hiện đang sống một phần trong năm.

Nếu có chuyện gì xảy ra với một trong những nguồn thu nhập của họ, họ luôn có thể dựa vào công việc tư vấn của mẹ kế tôi.

Nhiều người ở độ tuổi của tôi (20 và đầu 30) không thể hình dung được việc nghỉ hưu, chứ đừng nói đến việc nghỉ hưu sớm, vì vậy tôi rất ngạc nhiên khi bố tôi đã lên kế hoạch nghỉ hưu sớm kể từ khi ông bằng tuổi tôi. Tôi hỏi liệu có bất kỳ kinh nghiệm sống hay bài học nào giúp bố có được tầm nhìn xa như vậy ở độ tuổi còn trẻ như vậy không.

"Tôi nghĩ đó là do bà nội mất sớm và bệnh Alzheimer di truyền trong gia đình", mẹ kế tôi nói. "Bố cảm thấy thực sự muốn, khi ông ấy còn khỏe mạnh, có cuộc sống riêng của mình".

Bố tôi đồng ý. "Đó là một phần thôi", ông nói. Bố cũng nuôi dưỡng bác tôi, chị gái của bố, người đã mất vì ung thư. Khi bố thấy bác tôi chuyển từ trạng thái hoàn toàn khỏe mạnh sang rất ốm yếu nhanh như thế nào, đã tăng gấp đôi kế hoạch nghỉ hưu của mình. "Bố có thể tiếp tục làm việc, nhưng khi bác tôi qua đời sau sáu tháng được chẩn đoán, bố tôi đã nói, 'Tại sao chúng ta phải chờ đợi?' Bố chỉ muốn có sự tự do để làm những gì chúng ta muốn khi chúng ta muốn." 6 tháng mà có phải sống đâu, cứ ra vào nhà thương như đi chợ.

“Chúng tôi thích công việc của mình, nhưng kiểu như, đây không phải là cuộc sống của mẹ muốn", mẹ kế tôi nói thêm. "Đây không phải là cuộc sống mà bố mẹ muốn cả đời mình sống như vậy đến chết".

Bây giờ, họ dành gần nửa năm ở vùng Caribe, học chơi guitar, đi du thuyền và làm công tác thiện nguyện. Họ đã đi khắp thế giới, dành nhiều tháng đi du lịch đường bộ đến những công viên quốc gia đẹp nhất của Hoa Kỳ, khám phá Châu Âu, ngắm động vật hoang dã ở Nam Phi, đi thuyền trên Kênh đào Panama và thăm người thân.

Khi quan sát họ, tôi đã học được rằng tiết kiệm tiền là điều ngược lại với việc để tiền nằm phủ bụi. Nếu đầu tư đúng cách, số tiền đó sẽ tăng lên vô thời hạn và về lâu dài, nó có thể giúp ích cho tôi nhiều hơn là chi tiêu. Mua sắm nhưng gì không cần thiết.

Mẹ kế tôi đã giải thích khá chí lý. "Đó không phải là tiền của bạn, mà là tiền của bản thân bạn trong tương lai", bà nói. Hãy nghĩ về việc tiết kiệm và đầu tư như một hình thức tự chăm sóc bản thân cho bản thân tương lai của bạn. Bản thân tương lai của bạn sẽ cảm ơn bạn.

Đọc xong thì mình đoán là bài báo do một chuyên gia tài chính viết để tự giới thiệu mình cho độc giả, hầu kiếm thêm khách hàng. Thấy đề gặp chuyên gia tài chính 2 lần một năm. Nhưng cũng nói lên sự thật là cách sống tiết kiệm, để đầu tư cho quỹ hưu trí để khi về hưu có tiền sống. Nhất là có thể đi chu du thiên hạ, không lo nghĩ nhiều về tiền bạc. Cuộc đời vô thường nên không biết chấm dứt lúc nào, nên sống vui vẻ, thự chiến những gì muốn khi còn sức khoẻ.

Mẹ mình có nói, người có tiền nhưng không có sức khoẻ nên đi không được, người có sức khoẻ nhưng không có tiền, đi không được. Như mạ là sướng, có sức khoẻ , không có tiền nhưng được con cho đi là hạnh phúc một đời.

Ít ra cũng khiến con gái mình suy nghĩ. Sáng nay thấy nhắn tin cho bố, kêu mới đọc chương đầu của “rich dad, poor  dad “, thì nó cảm thấy không lo ngại nữa, không bị áp lực về công việc. Nó trẻ nhưng lương cao nên bị áp lực nhiều trong sở. Nay nó hiểu làm việc, có lương rồi đầu tư để thoát cảnh “race rat”.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao thiếu niên Hoa Kỳ tự tử

Hôm nay, xem một tài liệu về thiếu niên Mỹ tự tử gia tăng. Cứ 13 phút là có một nam thiếu niên tại Hoa Kỳ, tự kết liễu cuộc đời của mình. Buồn đời mình tìm hiểu thêm thì thất kinh. Xã hội thời a-còng chuyển động thay đổi nhanh chóng vô hình trung chúng ta không nhận ra điều đó. Đó là hệ luỵ của nữ quyền ngày nay.

Thế kỷ 20 cho ta thấy sự thay đổi, đúng hơn là một cuộc cách mạng văn hoá, xã hội toàn diện vô tiền khoáng hậu. Người phụ nữ tự giải phóng kinh tế, không phụ thuộc vào người đàn ông như xưa. Ai có tiền người đó có quyền lực. Phụ nữ được xã hội và luật pháp Hoa Kỳ che chở, cho phép được bầu phiếu từ 100 năm nay. Được đi học lên đại học. Có bằng cấp nên họ có thể tự chủ, độc lập về tài Chánh, thoát khỏi sự lệ thuộc vào người chồng như các thế hệ đi trước. Khi xưa, ở Việt Nam, hay trong bất cứ một xã hội nào, tỷ lệ phụ nữ thường cao hơn đàn ông nên nhiều người phụ nữ phải chịu làm lẻ chồng người ta để có mụn con, về già có con cháu nuôi. Chỉ đến thời đệ nhất cộng hoà, mới có luật cấm đa thê. Nay thì mình đoán là không có vụ này, ngoại trừ về điều kiện tài Chánh. Nhiều em chân dài làm Bồ nhí cho đại gia còn hơn lấy chồng thất nghiệp.

Có anh bạn kể, ở New York, anh ta quen vài cô gốc Hà Nội. Họ lấy chồng Mỹ già, được bảo lãnh sang Mỹ. Rồi họ ly dị, hay mấy ông già, đổi Bồ hay vợ nhí với nhau. Đến nhà mấy cô chơi, thấy họ bận áo quần rất thoáng khiến anh ta chới với.

Từ ngàn năm qua, trong chế độ phụ hệ, con trai lớn lên được nuôi và huấn luyện trở thành một người đàn ông với tinh thần bao bọc người phụ nữ nhất là tại Việt Nam, với tinh thần nhất nam viết hữu thập nữ viết vô. Nói theo văn hoá việt là chồng chúa vợ tôi. Tại phương Tây theo tinh thần người kỵ sĩ, gentlemen này nọ. Lâu ngày, tinh thần này có thể nằm trong DNA của đàn ông, nhưng ngày nay với nữ quyền tuyệt đối, người con trai lớn lên bị khủng hoảng tinh thần. Không biết xử sự ra sao đối với phái nữ.

Mình nhớ lần đầu tiên qua Hoa Kỳ, lên xe buýt đi, đang ngồi thì thấy một bà Mỹ bước lên thì tự động như ở pháp, mình đứng dậy nhường chỗ cho bà ta thì bị bà ta chửi cho một tăng, kêu mình là misogynist này nọ nên từ đó hết dám làm galant. Năm ngoái, mình đi UZbekistan, lần đầu tiên lên xe điện ngầm của họ, thì bổng nhiên thấy mấy người hành khách trẻ đang ngồi đứng lên, nhường chỗ cho mình mới khiến mình trở về 40-50 năm trước đây khi mới sang pháp.

Trong những thành công của nữ quyền là phụ nữ được đi học như đàn ông con trai vì xưa kia, con gái có thể được đi học vài năm để biết đọc rồi ở nhà với mẹ học nấu ăn, trồng rau cải ngoài vườn. Đợi một ngày đẹp trơi, một hòang tử như trong truyện cổ tích, đến đánh thức cô bé ngủ trong rừng. Và sinh con, đẻ cái hạnh phúc suốt cuộc đời.

Trước nhất nên nói về sự khác biệt giữa con trai và con gái tại học đường. Khoa học gia cho rằng; não bộ con trai chậm phát triển hơn não bộ con gái. Mình nhớ đi học tiểu học, mấy cô trong lớp viết luận văn như gió, đọc bài pháp ngữ như a na mít, trả bài về thi ca rất hay. Mình thì đánh vần từng chữ. C’est le cái mâm! Lên trung học cũng vậy, thấy họ rất giỏi về văn chương, thuộc truyện Kiều, thơ của Lamartine, Racine, Alfred de Musset, Baudelaire,… thậm chí mấy thơ tình yêu trong khi mình đọc tới câu đầu tiên là ngọng chả hiểu gì. Như khi học về Apollinaire bài gì “sous le Pont Mirabeau coule la Seine et nos amours..” được cái là sau này qua Paris, đi chơi với mấy cô đầm, mình hay xổ câu này khi đi ngang mấy chiếc cầu trên sông Seine.

 Chỉ khi đậu B.E.P.C. Xong, sang học ban toán thì mình ít thấy mấy cô rồi lên lớp 12 thì độc nhất có một cô rớt năm ngoái nên ở lại cho vui lớp. Từ bé mình chỉ thấy đa số mấy cô học giỏi hơn con trai, đúng hơn là giỏi hơn mình. Mình thuộc loại ngu lâu dốt bền vững đến nay, vẫn bị đồng chí gái chửi là ngu. Đồng chí gái hay than chồng người ta thì thông minh này nọ, còn Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen. Mình nói mụ kiếp trước vụng tu nên kiếp này lấy nông dân. Muốn lấy chồng đẹp trai con nhà giàu học giỏi thì rán tu đi chớ nếu không kiếp sau lại lấy nông dân nữa.

Khi xưa, các trường học nội trú, thường chỉ dành riêng cho con trai hay con gái nên con trai dù não bộ chậm nhưng học chung với con trai nên vẫn phát triển bình thường. Ngày nay trai gái học chung, con gái với não bộ phát triển sớm hơn con trai, bắt buộc trội hơn con trai trong lớp. Được cái là ngày xưa, thầy giáo nhiều, còn ngày nay thì thầy giáo ít nhất là về môn anh ngữ mà đa số học sinh nam tại Hoa Kỳ hơi bị chậm hơn các nữ sinh. Tại Phần lan, lương giáo sư rất cao nên thường các thầy giáo rất giỏi được đào tạo rất chuẩn mực về ngành và tâm lý học để giảng dạy.

Trước hết chúng ta nên nhắc lại là 50% các cuộc hôn nhân tại Hoa Kỳ đều có kết cuộc là ra toà ly dị. Luật pháp bảo vệ phụ nữ nên đa số con cái được mẹ nuôi và người cha mất quyền thăm viếng con cái nếu bà vợ đắp mộ cuộc tình mà vẫn hận kẻ nội thù, tìm mọi cách để con cái không gặp người cha. Cha mẹ ly dị sẽ gây ảnh hưởng tâm lý cho con cái. Con gái thì đỡ hơn vì sống với mẹ nên bớt lo, ngược lại con trai lớn lên, thiếu vắng bóng người cha, không có ai nương tựa, như một người mẫu để bước theo bước chân. Lại nghe mẹ chửi rủa thằng cha mất dạy dù bị bà ta cấm viếng thăm con. Cho nên hận thù về đàn ông hơi nhiều.

Mình nhớ ở New York, có nhóm Mỹ lai, sang Hoa Kỳ không có ai nương tựa nên hay gặp lạc vào cảnh Giang hồ. Có một nhóm trẻ ở New York, tìm cách giúp đỡ họ, diều dắt họ học hành, chỉ làm bài tập để hy vọng họ có một tương lại tươi sáng hơn.

Hệ thống giáo dục Hoa Kỳ ở cấp trung học thiếu vắng nam giáo sư. Ở nhà, con trai đã thiếu hình bóng người cha thì tại học đường, nam giáo sư sẽ là người truyền đạt mô hình của người đàn ông, người cha. Vì lẻ nào đó, ít đàn ông theo nghiệp làm thầy giáo, có thể lương bổng thấp. Rất khó cho các nam sinh học tập tốt ở trường nếu vắng các nam giáo sư, những mẩu người đàn ông cho chúng nương theo. Mình nhớ khi xưa đi học, mấy thầy dạy, gây nhiều ảnh hưởng cho mình. Những câu chuyện hay câu nói vẫn theo mình đến ngày nay. Điển hình, có lần một anh bạn học xổ tiếng Tây trong lớp thầy Thạc. Thầy bực mình kêu gặp Tây thì nói tiếng Tây, còn người Việt thì nói tiếng Việt. Chớ gặp Tây nạy không ra một chữ ú ớ, còn gặp người Việt thì cứ xổ tiếng Tây cho biết ta đây biết tiếng Tây. Từ đó đến nay khi mình gặp người Việt thì mình nói toàn tiếng Việt, còn gặp Tây đầm Mỹ thì mình không sợ thằng Tây nào cả, chả ú ớ ú Á.

Thực trạng ngày nay, con gái bỏ xa con trai tại học đường, và phụ nữ bỏ xa đàn ông trong cuộc sống kinh tế. Mọi người đều đặt mục tiêu để đạt sự bình đẳng của hai giới trong xã hội. Vào thập niên 70 và 80 của thế kỷ trước, người ta khuyến khích cổ vỏ phụ nữ học lên cao với những chính sách ưu tiên phụ nữ và da màu. Ngày nay thì chúng ta thấy hiện tượng con trai lại bị lép vế, bị bỏ rơi tại học đường. Do đó có những dự luật kêu là chỉ nhận và cho học bổng cho bất cứ ai học giỏi, bỏ các tiêu chuẩn dân da màu và phụ nữ.

Ngày nay, người ta nhận xét nữ sinh trung bình về môn anh ngữ thì vượt xa nam sinh một lớp. Xét về thi cử GPA, thì trong số 10% đứng đầu lớp có đến 2/3 là nữ sinh, và nếu chúng nhìn các điểm thấp thì 2/3 là nam sinh. Tương tự tại đại học, phụ nữ có bằng đại học lại nhiều hơn đàn ông. Kinh

Năm 1972, Title IX được ra đời để giúp sự bình đẳng nam nữ về giáo dục. Dạo ấy có sự khác biệt là nam giới có bằng đại học nhiều 13% nữ giới. Ngày nay thì ngược lại nữ giới có bằng đại học 15% nhiều hơn nam giới. https://en.wikipedia.org/wiki/Title_IX

Người ta giải thích vỏ não trước trán là tổng giám đốc của não bộ chúng ta. Đầu óc chúng ta nói là phải làm bài tập cho ngày mai thay vì đi chơi. Não bộ cho biết nếu học khá, đậu tú tài sẽ giúp chúng ta vào đại học, có bằng cấp sẽ giúp tương lai sáng lạn hơn. Vấn đề là não bộ của nam sinh chưa được phát triển nhiều nên ham chơi, phá làng phá xóm. Trong khi não bộ của nữ sinh thường phát triển sớm hơn 1, 2 năm trước nam sinh vì đến tuổi dậy thì sớm hơn nên họ chú tâm học hành hơn là phá làng.

Hệ thống giáo dục Hoa Kỳ được thành lập để trọng thưởng những ai chuyên cần làm bài tập, chăm học để chuẩn bị vào đại học. Mình nhớ khi xưa thích đi đánh bi da hay đá banh, đánh bóng bàn, tập võ hơn là học hành. Đến khi muốn đi du học mới lo học cong đít cà cuống. Cho thấy cấu trúc của hệ thống giáo dục hiện nay không giúp nam sinh, vì thời điểm não bộ phát triển chậm hơn nữ giới. Nhờ sự phát triển của nữ quyền từ 50 năm qua, người ta mới nhận ra sự việc vì nếu xã hội Hoa Kỳ cứ tiếp tục như trước đây thì khó nhận diện sự phát triển chậm của nam giới và bị thụt lùi sau nữ giới.

Các chuyên gia đề nghị nên để con trai đi học chậm hơn 1 năm để khi vào học với nữ sinh kém mình một tuổi thì não bộ phát triển giống nhau. Họ cho biết cần thêm nam giáo viên vì ngày nay theo thống kê thì 24% giáo viên là nam thay vì 33% ở thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Học đường trở thành môi trường của phụ nữ, chiếm lợi thế, chưa kể về nhà ở với mẹ khi bố mẹ ly dị. Dó đó con trai cảm thấy lạc lõng, có thể vì vậy mà ngày nay chúng ta thấy hiện tượng đồng tính rất nhiều. Trẻ em lớn lên với mẫu người mẹ, phụ nữ xung quanh trong khi hình ảnh người cha không có. Nếu có hỏi mẹ kêu chết rồi.

Ra xã hội, đàn ông ngày nay gặp nhiều vấn nạn. Vấn nạn thứ nhất là lương bổng. Đa số đàn ông ngày nay làm ít tiền hơn năm 1979, 8% đàn ông không có công ăn việc làm, xem như 9 triệu người. Trước khi đắc cử tổng thống, ông Obama và Clinton lãnh lương ít hơn vợ. Đàn ông nay làm việc nhiều trong những môi trường thường được xem là hạ cấp. Lý do là con trai không học khá, không học nghề, cứ mơ làm cầu thủ nổi tiếng như mấy triệu người Mỹ mới tìm ra được một Kobe Bryant, thì rất khó tìm việc. Xem như trong vòng 50 năm qua, chúng ta tìm cách nâng cao vai trò phụ nữ trong xã hội vô hình trung không để ý đến phát triển nam giới, khiến họ dần dần mất đi chân đứng trong xã hội.

Chúng ta cứ nghe các chính trị gia kêu gọi bình đẳng lương bổng đủ trò nhưng không ai xét đến sự thụt lùi của nam giới bị ảnh hưởng từ học đường. Đưa đến các vấn nạn của xã hội như sì ke ma tuý, trộm cướp, này nọ. Các nhà tù tại Hoa Kỳ chứa tù nhiều nhất thế giới. Vấn đề tâm lý rất quan trọng để tránh các tội phạm, sì ke ma tuý.

Ngày nay, người ta gọi sự suy thoái của người cha trong xã hội Hoa Kỳ. 25% đàn ông Mỹ không sống với con của họ. Nếu cha mẹ ly dị, 1/3 giới trẻ mất liên lạc với cha chúng. 40% trẻ em ngày nay sinh ra ngoại hôn, đa số trẻ em có cha mẹ ít học được sinh ra không có giấy hôn thú. Nhìn lại mình thấy may mắn vì suốt 20 năm, mình đưa đón, chăm sóc, nấu ăn cho mấy đứa con sau 2 giờ chiều, tan trường. Lo chở đi tập thể thao, học đàn, hướng đạo,.. có lẻ khi xưa, mình ít khi sống với ông cụ nên không muốn con mình sau này thiếu vắng những gì mình khát khao. Sau 75 thì em mình cũng lớn lên thiếu vắng người cha vì ông cụ đi tù cải tạo 15 năm.

Chúng ta cần phải định nghĩa lại hình ảnh người cha trong một xã hội đã thay đổi. Trong khi đó họ vẫn dạy chúng ta hình ảnh một người cha thành công của các thế kỷ trước. Rất khó cho trẻ em, nam giới bắt chước khi chúng thấy nữ giới tiến xa về mặt tài chính cũng như quyền lực trong xã hội.

Nữ quyền trong 50 năm qua được xem là một trong những cuộc giải phóng văn hoá lớn nhất của nhân loại trong một thời gian ngắn. Chúng ta đã làm được những gì mà mấy ngàn năm qua, phụ nữ chỉ đóng vai trò sinh con, nấu ăn, nay giúp họ có thể học cao, làm những gì họ yêu thích, ước vọng của họ. 40% gia đình ngày nay, người vợ làm tiền nhiều hơn người chồng, tương tự 40% phụ nữ tại Hoa Kỳ lãnh lương cao hơn đàn ông trong khi đó họ cứ kêu gào bình đẳng lương bổng lợi tức này nọ. Chán Mớ Đời 

Họ cho biết 1/3 nam sinh chỉ học xong trung học thì không có việc làm. Xem như 10 triệu người. Rất nhiều nên vấn nạn tội phạm sì ke ma túy mọc lên khắp nơi. Không nghề ngỗng thì chỉ có cách đi dụ học sinh hút sì ke để bán và kiếm tiền.

Vấn đề là con trai trong một gia đình thiếu bóng người cha chịu tổn thất nhiều nhất. Học hành không khá rồi ra đời với những thiếu sót về bằng cấp, phải chịu thêm thiệt thòi.

Người ta lý giải lý do con trai ngày nay tự tử nhiều và đàn ông tại Hoa Kỳ cũng vậy, sử dụng thuốc sì ke ma tuý vì cảm thấy mình mất hướng đi trong cuộc đời. Người ta tìm thấy trong lá thư tuyệt mệnh của thiếu niên hay đàn ông viết trước khi qua đời, 2 từ "worthless" và "useless." (Vô giá trị hay vô dụng).

Đề tài này còn nhiều vấn đề, mình phải đi vườn, sẽ kể tiếp nếu các bác thích. Em chỉ viết theo yêu cầu (còn tiếp)

Chồng nuôi vợ như biển hồ lai láng

Vợ nuôi chồng chửi từ sáng đến chiều 

Dó đó đàn ông uống rượu cho quên đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn