Hôm trước, bà vợ của ông nuôi ong trong vườn, cảm ơn đã nhắc ông chồng làm living trust. Nay ông ta về hưu nên mật ong của tên thay thế ông ta sẽ đắt hơn. Đọc một nghiên cứu của YouGov về tài chánh thì được biết trên 2/3 người Mỹ không có làm di chúc, thừa kế tài sản. Nếu người Mỹ sinh ra tại đây còn không làm thì người Việt di cư của mình chắc ít hơn.
Nếu ai không làm thì con cháu có khả năng phải hầu toà và tài sản thừa kế có thể sẽ không được chia theo ý muốn của người qua đời. Có thể họ không có gì để chia cho con cháu nên không màng đến. Trên thực tế thì khi qua đời con cháu vẫn phải ra hầu tòa dù bố mẹ không có gì để lại. Lý do là bố mẹ có thể nợ ai đó như nợ ngân hàng mua nhà hay xe hoặc thẻ tín dụng,.. tòa cần xem người quá cố có nợ ai để lấy tài sản còn lại để trả nợ cho người đã về thiên quốc. Chúng ta có thể nói là chết là hết để mặc chúng tự lo. Vấn đề là khi mình còn sống, thậm chí đầu óc còn minh mẫn nhưng có thể bị toà án đề cử một người giám hộ, chưa chắc là con cháu mình để quản lý tài sản mình. Đang sống vui vẻ ở nhà, bị đưa vào viện dưỡng lão. Người giám hộ được chỉ định bởi quan toà có thể bán tháo bán sạch tài sản để trả tiền viện dưỡng lão và tiền công giám hộ của họ. Mình đã kể, còn ai muốn tìm hiểu thêm thì lên Netflix xem các phim tài liệu về vụ này. Điển hình là cô ca sĩ Britney Spears làm biết bao nhiêu tiền nhưng ông bố kêu cô ta không quản lý được tài sản nên ông ta phải quản lý tài sản cho cô ta rồi kiện tụng đủ trò. Còn con cháu đánh nhau vì khi bố mẹ hơi Ngô Ngô ngáo ngáo thì như cơm bữa.
Chưa kể khi về già, người Mỹ sống cô đơn, con cháu ít về thăm, có thể bị nhóm lừa đảo tìm cách bán sạch tài sản. Cứ lâu lâu thấy tin mấy người hưu trí bị lừa gạt. Ai tò mò thì xem chương trình “American Greed.” Nhiều người chuyên đi lừa, cứ nhờ toà để họ làm Executive cho mấy người gì vì họ không có khả năng rồi bán tống bán tháo. Hôm nay mình đọc một tài liệu người Mỹ về già có đến 61% cảm thấy sự cô đơn, bị trầm cảm. Dễ bị lừa đảo. Hôm tước, đọc báo có tin hai vợ chồng người Mễ, tin con trai nên mua nhà đứng tên con trai, nay bị đuổi cổ ra khỏi nhà vì người chủ nhà bán cho ai. Ông con đã bán căn nhà cho người bán lâu rồi. Về già, không nhà ở.
Khi chúng ta đang trong tuổi lao động nhất là con còn nhỏ thì việc thừa kế tài sản không nằm trong những gì quan trọng cần thiết những lo âu toan tính thường nhật. Vấn đề là chúng ta không biết khi nào, giờ phút, năm nào sẽ ra đi, nhất là khi lên trên 6 bó.
Nhớ 25 năm về trước, khi mình khi mua bảo hiểm nhân thọ thì đi Seminar về hậu sự thì các cụm từ “living trust” và “revocable trust” hay “irrevocable trust” khiến mình nghe như bò đội nón. Nhưng cũng nhắm mắt nhờ luật sư làm đại vì có anh bạn người Ái Nhỉ lan, di cư sang Hoa Kỳ cùng thời với mình rủ đi làm.
Có người bảo tại sao mua bảo hiểm nhân thọ để khi chết thì bà vợ, lãnh tiền tử đi lấy thằng khác. Ngu gì để thằng khác hưởng. Thoạt đầu thấy có lý nhưng nếu đọc tài liệu thì phụ nữ mỹ lập gia đình hay ở chung với một người đàn ông khác sau một năm ly dị hay chồng chết. Lý do là khả năng tài chánh không đủ để nuôi con. Vợ anh đi lấy thằng khác vì yêu hắn thì Anh chết, nằm dưới đất, không làm gì được. Nhưng nếu vợ anh, bắt buộc phải ngủ với một tên khác, cung phụng hắn để có thể nuôi con anh. Tên này có thể bạo hành con của anh, khiến tương lai có thể có nhiều vấn đề tâm lý hay tù tội. Đó là vấn đề của anh. Mình thấy rõ nhất với mấy người mướn nhà. Lâu lâu thấy mấy bà gọi kêu là ông chồng đi theo bà nào khác, rồi vài tháng sau lại gọi kêu bỏ tên người đàn ông khác vào hợp đồng mướn nhà.
Khi nói đến tài sản thừa kế thì đa số chúng ta rất ái ngại, lo sợ về cái chết như là nói chuyện xui xẻo, nói quở. Nhất là khi về già, kêu trù ẻo tao hả. Năm ngoái có anh bạn mỹ quen từ lúc mấy đứa con còn đi học tiểu học chung trường, bơi đua cùng đội. Lăn đùng ra chết 18 tháng trước khi về hưu. Cuộc đời có thể khẳng định một điều là sớm muộn gì chúng ta cũng đi theo ông bà dù muốn hay không. Đúng giờ là phải đi.
Vấn đề là không biết lúc nào. Có người muốn chết nhưng cũng không được. Cô em mình có người anh rể, nằm Coma trên 10 năm, ở nhà trong phòng riêng nhưng chúa vẫn chưa gọi về. Vì chưa có tên trong sổ lên thiên quốc. Họ chưa chia lô bán đất cho anh trên đó được vì có nhiều người ghi danh hay đặt cọc sớm hơn. Mình có anh bạn cứ rên là ông bố sợ chết nên không dám làm gì cả sợ là điểm gở lại ở tiểu bang xa con cháu nên Chán Mớ Đời. Nói ông bố thì ông ta kêu mày trù ẻo tao nhưng có lẻ ông bố muốn hành mấy đứa con sau khi qua đời. Phải trả tiền bay đến tiểu bang nơi ông ta ở để lo thủ tục thừa kế, trả nợ nần thiên hạ. Con cháu không đến thì tiền điện nước ga, thuế địa Trạch không đóng thì thành phố sẽ kêu bán đấu giá. Còn dư tiền thì xung công quỹ thành phố.
Mình đi rất nhiều Seminar miễn phí, có nơi cho ăn sáng ăn tối nên cứ tha hồ bò lại ghi danh để bồi dưỡng thêm về sự việc thừa kế ở đất Mỹ này. Ăn chùa nhiều lần nên từ từ mình hiểu thêm chút ít rồi nhắm mắt làm Living trust rồi từ từ hiểu thêm nên bổ túc và làm lại living trust cách đây 4 năm cho hợp với những gì hai vợ chồng mong muốn. Tuần tới ở nam cali, họ cho ăn miễn phí nên mình ghi danh đi nghe, miễn được bữa cơm Ý Đại Lợi.
Lý do là con lớn và người mình nhờ đứng ra làm bảo hộ nếu lỡ hai vợ chồng có mệnh hệ nào trong khi hai đứa con còn nhỏ qua đời sớm. Nay thì để tên hai đứa con làm người thừa kế vì chúng lớn. Mình có người quen, không làm di chúc, Living trust nên khi qua đời, con cháu cãi nhau kiện nhau ra toà. Họ nằm dưới mồ, nhưng trên này con cháu đánh nhau khiến họ cũng không yên, về thiên quốc.
Khi chúng ta không kế hoạch hoá thừa kế tài sản của mình thì khi qua đời, theo luật của Hoa Kỳ thì phải đưa ra toà thừa kế (probate Court), không biết tiếng Việt dịch ra sao. Con cháu phải mướn luật sư để lo giấy tờ vì không rành về luật pháp tại Hoa Kỳ. Số tiền luật sư phí và hầu toà có thể lên đến $50,000 cho tài sản nho nhỏ. Trường hợp của ông Elvis Presley, được người Mỹ xưng danh là cha nhạc Rock, qua đời bất thình lình, không làm di chúc khiến toà thừa kế kéo dài trên 20 năm, cuối cùng cô con gái ruột chỉ lãnh được đâu trên 1 triệu đô la hay ông ca sĩ Prince cũng lâm vào tình trạng này.
Theo thống kê thì trung bình ở Cali chi phí luật sư và toà án như sau:
- 4% trên số tiền $100,000 đầu tiên
- 3% trên số tiền $100,000 tiếp theo
- 2% trên số tài sản $800,000 tiếp theo
- 1% thêm trên số $9 million tiếp theo
- 0.5% thêm trên số $15 million tiếp theo
- Tòa án sẽ quyết định số tiền cho tài sản trên $25 triệu.
Ai có một căn nhà tại Cali xem như có tài sản trên 1 triệu. Nói chung là tại Cali có thể mất độ 10% tài sản nếu phải ra toà thừa kế.
Những điểm sau đây khiến chúng ta cân nhắc khi làm kế hoạch thừa kế.
1/ kiểm soát bây giờ và mai sau
Để mình bình dân học vụ cho dễ hiểu. Khi chúng ta thành lập một công ty, một pháp nhân để buôn bán hay trồng cây, xem như đại diện chúng ta. Công ty này sẽ có hội đồng quản trị bầu một người làm tổng giám đốc để điều hành công ty. Nếu người tổng giám đốc không làm việc tốt, khiến công ty thua lổ lả thì ban quản trị có thể bỏ phiếu bất tín nhiệm, và bầu một người khác có khả năng thay thế.
Tương tự khi thành lập Living Trust, như một pháp nhân đại diện cho hai vợ chồng như thành lập một công ty. Ban quản trị là hai vợ chồng rồi bầu một người tổng giám đốc được gọi là “trustee”, để quản lý tài sản. Nếu chúng ta minh mẩn thì hai vợ chồng đồng làm “trustees” và có ghi chú trong trường hợp mình qua đời hay nằm Coma thì ai sẽ là người đứng ra thay thế chức tổng giám đốc (successor trustee) để lo cho hậu sự cho chúng ta, quản lý tài sản, cuối cùng chia tài sản ra sao. Chúng ta có thể sửa đổi hay bổ túc thêm Living trust nhiều lần trước khi về thiên quốc. Do đó người Mỹ gọi là “revocable trust”, là có thể thay đổi trong suốt thời gian mình còn tại thế. Đừng làm kiểu “irrevocable trust” vì cái này thì không được sửa đổi gì cả. Thí dụ: muốn người thừa kế là con mình nhưng con mình chết trước mình là ngọng. Con dâu hay con rể vớt tiền chạy mất dép.
2/ tránh probate (tòa thừa kế)
Khi đã làm trust thì sẽ không phải ra tòa thừa kế. Di chúc để lại dù không bị tranh cãi vẫn có thể bớt một số tiền tòa án và luật sư phí. Ông nuôi ong trong vườn mình cuối cùng đã mướn luật sư do mình giới thiệu để làm living trust khiến bà vợ thứ 4 mừng quá. Ông ta lấy vợ mấy lần mà trong di chúc cũ ông ta đề tên người thừa hưởng gia tài là bà vợ đã chết hơn 20 năm qua. Khi chết thì con cháu của bà vợ trước sẽ lãnh gia tài. Trust là một riêng tư không công bố cho công chúng nên không ai biết. Nếu không làm trust thì khi qua đời có nhiều chuyện xảy ra. Ai đó ra tòa kêu người quá cố là cha hay nợ họ gì đó là tòa bắt phải trả nợ cho họ hay chia gia tài. Hay con rơi con rớt từ đâu bò về đòi gia tài.
3/ ghi tất cả những di nguyện
Làm living trust sẽ giúp chúng ta ghi tất cả di nguyện như di chúc, chia chác ra sao, cúng dường. Khi nằm coma có muốn được rút ống hay không nếu không cứ sống như thực vật, con cháu phải bán nhà cửa đủ thứ để trả tiền nhà thương. Khi hết tiền thì vào nhà thương thí. Hay cho các nội tạng cho ai cần.
Chúng ta có thể dùng các văn chứng như power-of-attorney và các di nguyện về y tế cũng như hậu sự chớ đừng Hãy nói về cuộc đời khi tôi không sống nữa hay khi tôi chết đừng đưa tôi ra nghĩa địa, tốn tiền, đừng nói, đừng nói nữa em ơi. Nên nhờ luật sư chuyên về luật gia đình để bàn luận.
Chúng ta rất nhậy cảm về hậu sự khi chúng ta không còn sống nữa. Nếu chúng ta thật sự thương con cháu thì nên làm để con cháu theo đó thi hành di nguyện của mình thay vì để khơi khơi khiến chúng cãi nhau như mổ bò. Đứa thì nói bố muốn như thế này, mẹ muốn như thế kia. Nhiều khi con cháu đến thăm, lúc đó nói như thế này, lúc khác nói như thế kia. tốt nhất là viết xuống, ký tên. Living trust rất uyển chuyển vì chúng ta có thể thay thế bất cứ lúc nào nếu còn minh mẫn.
Trên mạng có nhiều tài liệu để làm miễn phí nhưng tốt nhất là nên nhờ một luật sư chuyên về luật gia đình làm. Khi làm rồi thì chúng ta sẽ đỡ lo, con cháu cũng nhẹ nhõm vì biết được di nguyện của bố mẹ trước nên khi đụng chuyện thì sẽ theo việc đó mà làm, không cãi nhau. Sẽ giúp chúng thương nhau sau khi mình qua đời thay vì không nhìn mặt nhau. Điển hình người thì kêu bố muốn được thiêu, rồi đem tro về Việt Nam rãi ở sông Hồng, người thì kêu muốn chôn bên cạnh bố thế là cãi nhau.
Có thể lúc đầu chúng ta mất thời gian để làm living trust nhưng sau này khoẻ, con cháu ít tốn tiền cho luật sư hơn và không cãi nhau. Tình anh chị em vẫn đời đời bền vững.
Đầu năm cuối năm em nhắc nhở các bác lo hậu sự nhưng đừng có gọi em nhé vì em sẽ không trả lời rồi cho em là Lemon question . Ra Bolsa kiếm luật sư về luật gia đình mà hỏi. Lý do là luật sư chuyên về gia đình thì họ hiểu rõ hơn, đỡ tốn tiền hơn. Nếu gặp ông hay bà chuyên lo đụng xe, tai nạn ăn 33% thì họ không rành, lại bán cái cho ông bà nào rành về luật gia đình, ăn thêm hoa hồng.
Hôm kia, em đi dự một Seminar về thừa kế do một công ty tài chính mời. Họ cho ăn miễn phí nên đi, không bắt buộc phải làm với họ. Em dắt theo thằng con để nó hiểu thêm chút gì. Có một điểm em quên nhắc là các tờ giấy uỷ quyền về y tế, tài chính, cần phải được thị thực chữ ký. Nếu không có thì bác sĩ, hay ngân hàng sẽ không thi hành theo chỉ thị của người thân.
Chúc các bác cùng thân quyến một năm mới vui vẻ để xeo-phì năm 2024.
Cụ bà vẫn đẹp sao, cụ ông vẫn đẹp sao
Dù hàm răng không còn chiếc nào
Dù thân thể còm nhom như là con cóc
Dù bước đi vô cùng khó nhọc
Nhưng vẫn thường xeo phi tặng nhau.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
