Trí tuệ nhân tạo tàn phá nổi nhớ

Coi hai chuyên gia về não bộ Daniel Amen và Sejnowski nói về sự thiệt hại về bộ não khi sử dụng trí tuệ nhân tạo khiến mình thất kinh vì đang học mò vụ này. Nên chắc sẽ bớt học Cái này. Thà ngu  như mình còn hơn trả nhớ về không. 

Họ thí nghiệm với 47 sinh viên của hai đại học Harvard và MIT trong vòng 4 tháng. Kết quả cho thấy 47% những ai sử dụng ChatGPT giảm sút về viết lách so với những người không sử dụng trí tuệ nhân tạo để giúp họ viết. 83% những người viết với trí tuệ nhân tạo quên, không nhớ họ viết gì sau vài phút. Chán Mớ Đời 

Họ nêu lên nguyên lý não bộ “dùng não bộ nếu không sẽ mất đi” (use it or lose it), họ cho rằng khi chúng ta sử dụng não bộ càng nhiều để học tập sẽ giúp phát triển các neuron nhưng ngày nay chúng ta càng ngày càng ít sử dụng. Quá trình này sẽ giúp trả nhớ về không nhanh hơn. Các trợ cụ giúp chúng ta sống nhanh hơn đúng hơn là tiệm, không phải suy nghĩ lại càng giảm thiểu khả năng sống lâu. Mình đi hộ để chuẩn bị đi bộ hành hương con đường Via Francigena thì mụ vợ nói sao không vào LA Fitness đi bộ, có máy lạnh nhưng đi book ngoài trời mình có thể xem trời mây, nghe tiếng chim này nọ nhất là dễ theo dõi hơi thở của chính mình. 

Họ cho biết người nào ít có học vấn và não bộ ít được kích thích suy nghĩ có nguy cơ gia tăng bệnh mất trí nhớ. Tại Hoa Kỳ vào tuổi 85, trung bình 50% người Mỹ bị bệnh mất trí nhớ và A. I sẽ giúp tăng trưởng vấn nạn này. 

Họ khuyên nên tương tác với trí tuệ nhân tạo như một người thầy giúp làm việc hay học tập thay vì giao cho A. I., làm thay công việc của mình. Hãy đặt những câu hỏi để học hỏi. Mình có thử đặt câu hỏi cho các AI mình dùng về các vấn đề như chiến tranh Việt Nam thì gặp phải một vấn đề là dữ liệu được trí tuệ nhân tạo gom góp trên Internet là tài liệu, báo chí của Đảng cộng sản hay của người Mỹ, tùy thuộc vào những câu hỏi bằng anh ngữ hay pháp ngữ hoặc việt ngữ. Do đó mình phải hỏi cả 3 ngôn ngữ trên để tìm tài liệu đọc và tự tìm lấy quyết định. Ngoài ra có vấn đề dữ liệu bị chận vì nhậy cảm hay sao đó mình không hiểu. Như hỏi về các thuốc ngủ bị cấm dù rất hiệu nghiệm thì AI nói loanh quanh rồi trên mạng xã hội bị xóa hay chận. Đó chưa kể tài liệu fake. Chán Mớ Đời 

Do đó mình vẫn thích tìm trên Safari rồi Yahoo và google để xem có chi tiết nào lạ. Thay vì tìm trên AI. 

Điểm nguy hiểm là ngày nay 30% học sinh trung học tại Hoa Kỳ  sử dụng AI để làm bài tập. Xem như thế hệ ngày nay có vấn đề học tập và tư duy. Khi học sinh hoàn toàn phó thác cho trí tuệ nhân tạo thì mất đi tính cách suy diễn hay suy tư về vấn đề nào đó và rất dễ bị nhồi sọ bởi chính quyền. Giáo dục Hoa Kỳ được tiếng là rất trọng tư duy cá nhân nhưng nếu chúng ta phó thác cho AI thì kết quả khó lường. Tương lai chỉ có đàn cừu bị dẫn dắt bởi nhà cầm quyền, tư suy định hướng của Đảng phái hay bộ lạc bầy đàn. 

Mình có kể bên Trung Cộng sinh viên bây giờ phải làm bài và tìm cách viết sao cho có vẻ không phải do AI viết hay làm bài tập cho mình. Trí tuệ thông minh rất nguy hiểm khi giúp phát triển não bộ của trẻ em hơn người lớn như xưa. Trong văn hóa Việt Nam chúng có khuynh hướng tin lời người lớn hay thầy cô, không đặt lại lời thầy cô có đúng hay không và tư duy như vậy chúng ta cws tin vào AI là đúng thì sẽ bị định hướng vì nhà cầm quyền kiểm soát dữ liệu để AI sử dụng. 

Lý do là khi chúng ta viết, trải nghiệm tạo thành ký ức. Trong khi AI viết cho chúng ta thì chúng ta không trải nghiệm suy nghĩ về đề tài nên sẽ không có ký ức. Mình nhớ khi xưa, khi học làm luận văn. Ông thầy giải thích làm luận văn phải có 3 phần: đầu bài, thân bài và kết luận sau cùng. Ông thầy cho đề tài tả con chó nhà em. Mình hí ha hí hửng về nhà xem xét con kiki, quan sát kỹ lưỡng như ông thầy bảo rồi viết: đầu bài: con chó có cái đầu, thân bài: nó có thân mình và 4 cái cẳng. Rồi đến kết luận: nó cái đuôi chấm hết. Mình còn vẽ thêm con chó với cái đầu và cái đuôi. Kết cuộc ông thầy cho zero. Xong om

Mình viết nên ngày nay nhớ vì các hình ảnh cũng như cảm xúc khi ấy được cấu tạo thu nhận trong não bộ của mình còn nếu như ngày nay mình sử dụng AI thì các chi tiết không được thu nhận vào não bộ và sẽ không bao giờ nhớ. 

Lý do mình nhớ chuyện Đà Lạt khi xưa vì khi mình rời Đà Lạt thì các thước phim ngày ấy được lưu lại trong não bộ nên khi nhắc lại mình chỉ mò tìm trong ký ức lôi ra. Bạn mình ở Đà Lạt có thể quên vì họ đã trải nghiệm thêm những ký ức khác sau này như các lớp ký ức mới đã được tiếp tục Sơn lên bức tranh cho đến ngày nay. Khi người ta muốn khám nghiệm một bức tranh xưa của một họa sĩ thì họ phải cho chạy quang tuyến để xem các lớp sơn có giống hay được làm cùng thời để biết tranh thật hay giả. Khi Sơn được xem là thuộc loại hãng A sản xuất vào năm 1920 thì bức tranh nói của Michelangelo là giả. Ký ức của chúng ta tương tự.  Nếu không trải nghiệm thì sẽ không được ghi vào bộ nhớ. 

Khi AI viết cho chúng ta thì não bộ không được ghi nhận và sẽ có khoảng trống của ký ức. Cái này thì hơi mệt. Vì ký ức sẽ có khoảng trống mà chúng ta khó kết nối với nhau. 

Họ nói đến định vị không gian của ký ức. Mình có nhiều người quen lớn tuổi hơn kể nhiều khi lái xe vòng vòng không biết hay nhớ phải đi đâu hay quên mất đường về nhà. Có người kể đang đêm chạy xe không biết chạy đi đâu nên ngừng xe giữa đường và bóp kèn để xe trước xe sau tránh đến khi nhớ mình cần phải đi đâu. 

Vụ lái xe mình và đồng chí gái cứ gây nhau mỗi khi đi đâu chung. Mình muốn biết không gian của địa điểm đến để chạy trong khi đồng chí gái cứ kêu chạy đi cô nàng chỉ đường qua gú gồ. Mình phải biết chỗ nào trước để chạy sang bên trái hay bên phải trước khi quẹo này nọ. Đồng chí gái cứ không chịu bấm địa chỉ vào máy định vị thế là khi chạy qua rồi thì máy mới kêu quẹo giúp cường độ cãi nhau của hai vợ chồng càng lên nhanh. Mụ vợ lại bị lão thị nên cầm điện thoại cũng không thấy màn hình, chỉ nghe điện thoại nói thế là ngọng. 

Ngày nay chúng ta cứ lên xe bấm điện thoại nói Siri “take me home” là hiện lên đường xưa lối cũ cho mình chạy về còn ai có Tesla thì cứ bấm nút kêu chở về nhà rồi buông tay lái và chân ga là xong. Vấn đề là Siri hay Tesla sẽ khiến chúng ta lười suy nghĩ và có thể khiến não bộ chúng ta bị rét rỉ nhanh chóng. 

Nhớ khi mới sang Cali chạy xe phải mua mấy cuốn bản đồ từng vùng. Trước khi là phải định hướng xem bản đồ rồi tới nơi nhìn sơ sơ bên cạnh để chạy nên mau quen để định hướng để chạy xe trong thành phố. Ngày nay với máy định vị chúng ta “outsource “ hoạt động Của não bộ cho máy móc. 

Hai Ông thần này cho biết là hiện tượng multitasking khi sử dụng điện thoại hay máy điện toán, chuyển trang này qua trang nọ, là chúng ta tập cho não bộ bị chi phối, khiến suy giảm phần xám của cortex. Như các người bị bệnh trầm cảm và ADHD. Nhiều khi đi vào căn phòng rồi tự nhiên không nhớ lý do đi vào để làm gì đã bị chi phối bởi những ý tưởng khác. 

Do đó dạo này mình đang luyện tập đi bộ kiểu hành thiền để chuẩn bị đi bộ mấy trăm cây số trong vòng 3 tuần lễ bên Ý Đại Lợi. Đi lên đồi xuống đồi để ý đến gót chân và hơi thở. Mỗi ngày đi 6 dặm. Hy vọng tuần sau sẽ gia tăng lên 8 dặm rồi 10 dặm rồi tuần lễ chót sẽ chơi 15-20 dặm vì có chặng đường 35 cây số trong một ngày. Đi bộ như vậy để ý đến cảnh vật xung quanh, hơi thở của mình giúp mình mỗi ngày có vài tiếng đồng hồ tập trung vào đi bộ, không bị sao lãng bởi điện thoại hay truyền hình. 

Các nghiên cứu cho thấy não bộ chúng ta cần được kích thích, tương tác để được lành mạnh. Trong thế giới do AI lèo lái, được sử dụng thì não bộ chúng ta sẽ bớt được sử dụng để suy tính thì nếu không xài thì sẽ bị phế bỏ. 

Vấn đề đây không phải chúng ta phải tẩy chay kỹ thuật hiện đại mà phải biết sử dụng một cách tích cực. Không nên thụ động và khi cần sử dụng thì nên tập. Bà cụ mình trên 90 tuổi mà vẫn làm tính nhẩm như khi xưa còn đi buôn bán. Khiến mình thất kinh. Mình cố gắng làm tính nhẩm trước rồi lấy điện thoại mở ứng dụng để xem lại. Có lần ra ngân hàng mình đọc trương mục của mình cho cô ngồi quầy khiến cô ta ngạc nhiên khiến mình nghiệm ngày nay ít ai nhớ. Nhớ ngày xưa điện thoại gia đình bạn bè mình nhớ mà nay thì dựa vào điện thoại thông minh từ lâu nên quên hết ngoại trừ số của mụ vợ và mấy đứa con. Khi xưa điện thoại của bên vợ là mình nhớ làu làu nay thì chịu. Cho thấy không sử dụng bộ ghi nhớ là mất. 

Cho thấy kỹ thuật giúp chúng ta nhưng cũng làm giảm bớt trí óc chúng ta. Kỳ này đi Âu châu mình đem theo tập esquisse để vẽ như xưa. Không có thời gian để vẽ tranh nhưng cố gắng khi chiều đến nơi rồi thì đi vòng vòng vẽ esquisse thay vì chụp hình. Hy vọng sẽ giúp não bộ mình làm việc và ghi thêm nhiều ký ức trong não bộ. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hành trình tập luyện đi bộ via francigena

Đi Alaska về thì mình bắt đầu tập luyện cho chuyến đi bộ 3 tuần lễ ở Ý Đại Lợi. Mình sẽ đi con đường “Via Francigena”. Con đường này khởi đầu từ Canterbury, Anh quốc đi qua Pháp quốc, vượt dãy núi Alpes đến Thuỵ Sĩ rồi đến Ý Đại Lợi và chấm dứt tại Vatican. Ngoài ra có con đường khác đi từ Pháp quốc, Thuỵ Sĩ vượt dãy núi Pyrénées để kết thúc tại thánh đường Santiago de Compostella mà thiên hạ gọi là Camino de Compostella. Nơi thi hài của thánh James được khám phá. Hình dưới là bản đồ của hai con đường thành hương chính của người công giáo. Đường Via Francigena, màu đỏ từ Anh quốc đến La MÃ, Vatican, còn đường màu vàng thì có nhiều điểm xuất phát từ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha nhưng dài nhất là từ Pháp quốc hay Thuỵ Sĩ.

Theo người ta kể là vào năm 814 sau công nguyên, chỉ là huyền thoại, có ông thần nào tên Pelayo khám phá ra cái mồ của một trong 12 tông đồ là thánh James (Santiago) ở vùng Galicia khi theo dõi một ngôi sao, và giám mục của địa phận Iria Flavia, tạo dựng nơi hành hương của thiên chúa giáo. Từ đó Các con chiên đi hành hương đến địa danh này. Tương tự có đi hành hương đến Fatima và Lourdes. 

Tương tự đi Georgia, dân xứ này cũng kêu là có một ông thánh khác khác của chúa Giê-su đã trở về xứ này để kêu gọi mọi người trở về đạo và chết tại đây. Nhà thờ ở xứ này đông lắm nhưng sau 70 năm dưới Liên Xô thì mấy thế hệ không được học thánh kinh nên Chán Mớ Đời .

Các cuộc hành hương này rất được các con chiên ưa thích và đi hành hương nhưng sau đó thì chìm vào quên lãng đến năm và cũng theo huyền thoại chính ông thánh này đã giúp người Tây Ban Nha ngày nay đánh đuổi các người hồi giáo khi xưa (moros) ra khỏi xứ Tây Ban Nha ngày nay. Thế là con chiên đi hành hương tại đây thay vì đi Jerusalem như xưa vì người hồi giáo đã chiếm đóng vùng này. Có nhiều con đường nhưng con đường nổi tiếng nhất là “Camino Frances” từ dãy núi Pyre ngăn cách Pháp quốc và Tây Ban Nha qua thành phố Roncesvalles, mà khi xưa học ông Tây dạy về “les chansons de Roland” nơi ông Charlemagne kêu ông Roland ở lại phía sau để cầm chân quân thù đang tấn công để ông ta có thể chạy về Pháp quốc trú quân. Do đó mình muốn đi con đường này nhưng rất dài, phải mất 6-7 tuần mới đi hết mà mụ vợ chỉ cho phép xa vợ có 3 tuần lễ. Có thể mình chia đi thành hai chặng. 

Đến thời trung cổ thì các cuộc hành hương đến thánh địa này bị ngưng vì bệnh dịch hạch tàn phá Âu châu. Nên chỉ có các người sở tại mới dám đi. 

Đến thập kỷ 80 của thế kỷ 20, một ông cố đạo ở vùng Galicia này mới khơi mào lại vụ hành hương. Mình biết đến vụ này khi tình cờ xem phim “the Way” đâu 12 năm về trước nên tính một ngày nào đó không còn bận bịu cơm áo gạo tiền sẽ đi chơi cho biết. Mình có vợ chồng anh bạn, rất ngoan đạo đã đi con đường này mấy năm về trước. Họ rất vui. Mình định đi con đường Bồ Đào Nha với đồng chí gái chỉ có hai tuần nhưng nay mụ mê đánh đàn và hát Bolero hơn là đi bộ nên mình đành đi một mình.

Có anh bạn học Văn Học, Đà Lạt khi xưa, buồn đời về Nha Trang sống. Nổi máu khơi khơi hay bị giác ngộ cách mạng khi thấy ông sư Minh Tuệ đi từ Bắc vô Nam nên biến đau thương thành hành động cách mạng, đạp xe đạp từ Nha Trang ra Hà Nội, thăm mồ mả bố mẹ rồi lấy xe lửa hạng VIP về lại vì xe sắp hư.

Vấn đề là từ khi cuốn phim the Way ra đời thì thiên hạ đi Camino Frances rất nhiều. Đọc trên mạng xã hội, nhiều người đi rên là đông như quân nGuyên. Từ đầu năm đến nay nghe nói đã có trên nữa triệu người đi hành hương. Kinh

Do đó mình chọn đi con đường ở Ý Đại Lợi nhưng chỉ một khúc xem sao vì mụ vợ cho phép đi 3 tuần. Mình tính sau này đi với thằng con xem sao. Trên đường về sẽ ghé Paris thăm gia đình cô em. 

Có thể sau này sẽ đi Shikoku bên Nhật Bản với đồng chí gái, viếng 88 ngôi chùa. Nếu mụ chịu rời cây đàn vaì tuần. 

 Có ông thần đã từng đi, trẻ hơn mình đâu 6 tuổi, cựu người nhái Hoa Kỳ, (Seal Team) chỉ mình cách tập luyện như sau nên mình cũng từ từ đi bộ lâu hơn như anh ta chỉ. 

“Nghỉ và uống nước là tùy từng người, địa thế của con đường và thời tiếc.

Bản thân thì tôi thường mang theo 2 bình (0,7 lit x2) nước.  Khoảng 20-30 phút uống một hai ngụm nước.  Nước không nên uống nhiều một lúc vì cơ thể không hấp thụ được hết và phần nhiều sẽ chạy xuống bọng đái.  Uống ngụm nhỏ, nhiều lần.

SMS k tôi thường mang 2 trái chuối và vài cái bánh bisques.  Chuối rất tốt vì có nhiều Potassium, giúp muscle chân không bị vọp bẻ.

Tập thì nên đi bộ mỗi ngày 10 Km không nghỉ.  Sau khi tốt rồi thì lấy backpack với tất cả các đồ đi Camino bỏ vào, đi 20-25Km liên tiếp 2-3 ngày.  Đây là “test run” sức đi và các dụng cụ.”

10 km trung bình độ 6.5 dặm. 

8/08/25: thứ 6 đi bộ được 4.9 dặm. Hôm nay đi với mụ vợ. Tính đi thêm nhưng mụ kêu mệt rồi nên về  

8/09/25: thứ 7 đi được 5.6 dặm. Tính đi thêm như bổng nhiên nhớ vợ nên về sớm. 

8/10/25: chủ Nhật: nay lên vườn sớm đi cho mát. Đi được 6.0 dặm

8/11/25:  thứ 2: 6.4 dặm. Hôm nay đi bộ trong khu vực xóm trên. Mình làm theo ông thần người nhái Hoa Kỳ, uống nước độ 2, 3 ngụm mỗi 20-30 phút thay vì uống một lèo như trước đây. Lúc đầu đi chậm như độ sau 2 dặm thì cơ thể như nóng lên nên bắt đầu đi ào ào nhanh hơn. Để hôm sau mình đi lại và xem bao nhiêu phút. Được cái là về nhà uống nước, xem truyền hình một tí xong là đi ngủ độ 9:30 tối thì làm một giấc tới 5:33 sang hôm sau. Phải bò dậy đi tập Đông Phương Hội dù trên 30 phút.

8/12/25: thứ 3: 6.3 dặm. Cân nặng 156.8 Lbs. Hơi mập sau khi đi Alaska, ăn ngủ mệt thở. Để xem tuần tới có xuống cân hay không. Chỉ thấy chân săn lại, cơ bắp cứng vì đi nhiều.

8/13/25: 6.3 dặm. Đi một vòng xa qua thành phố Villa Park. Mở nhạc nghe thì thấy đường bớt mịt mù. Cơ thể bắt đầu quen đi 6 dặm mỗi ngày nên chân không còn cứng nữa. Miếng cao su mang nơi ngón chân khá tốt, không bị trầy da nữa. Không thấy đau. Tốt. Chắc phải mua nhiều để trường hợp khi đi bộ ở Ý Đại Lợi.

8/14/25: hôm nay đi nhảy đầm với mụ vợ nên không đi bộ. Chỉ đi 2,445 bước.

8/15/25: đi 7.3 dặm. Khám phá một điều là mở YouTube nghe podcast thì quên đường xa ngàn dặm nên để hỏi mấy đứa con xem có dư cái máy nghe nào không.

8/16/25: thứ 7: đi được 9.3 dặm 

8/17/25: chủ Nhật: hôm nay đi được 10.5 dặm 

8/18/25: thứ 2; hôm nay lên vườn sửa ống nước bị bể nên mệt nhất là trời nắng và nhiệt độ lên 105 độ F nên chỉ đi có 5.3 dặm. Về nhà ngủ li bì. 

8/19/25: thứ 3: đi được 7.3 dặm. Hôm qua đi 5.3 dặm nên hôm nay đi bù

8/20/25: thứ 4; đi được 6.9 dặm.

8/21/25: thứ 5; 6 dặm. 

8/22/25: thứ 6; 6.5 dặm

Hai hôm nay ở Texas nên không tập xem như để tay chân nghỉ dưỡng , mai về Cali thì tập lại, tăng lên 8 dặm tuần tới. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Làm thế nào đi du lịch rẻ

 Mua vé máy bay và khách sạn rẻ?

Tuần tới mình đi San Antonio có việc nên mua vé máy bay. Kiếm, vòng vòng thấy rẻ, chưa tới $200 khứ hồi dù bay thẳng không quá cảnh lại chỗ nào hết. Nhưng phải đi vào ngày thiên hạ ít đi vì chỉ sớm trước một ngày hay sau một ngày là giá gấp đôi hay gấp 3. Trong khi đi Alaska thì tốn nhiều hơn, phải quá cảnh ở Seattle đến 3 tiếng đồng hồ. Lý do là chị bạn mua vé cho hợp thời khoá biểu của vợ chồng chị ta. Họ còn đi làm nên bắt buộc phải đi ngày nào và về ngày nào. Do đó ai về hưu, nên đi chơi cho đã vì vé máy bay tuỳ ngày trong tuần rẻ. Điển hình mình mua vé đi Âu châu, bay thẳng chỉ chưa tới $300 một chuyến. Lý do là phải trả thêm tiền cho hành lý. Nếu không đem theo hành lý như năm ngoái thì chỉ đó $250/ chuyến. Năm nay mình đem theo Vali để mua đồ bên đó về. Dầu ăn olive và vài thứ khác.

Chuyến bay từ Paris đi La Mã giá 89 Euro vào ngày thứ 3 nhưng vào cuối tuần thì chuyến bay này giá 299 Euro. Tương tự phòng khách sạn từ 89 Euro đột phá tư duy nhảy cái vọt lên 249 Euro vào ngày thứ 7. Thế lầy nà thế Lào?

Vụ này không phải là chuyện tình cờ mà sự ăn cắp có tổ chức cả thế giới bởi bọn cường hào ác bá tư bản đế quốc toàn thế giới. Ngay cả các xứ cộng sản cũng cùng về một vế.

Trước khi internet xuất hiện thì giá vé máy bay cũng như khách sạn tương đối không thay đổi nhiều. FDA số chúng ta mua tại các văn phòng du lịch hay văn phòng của công ty hàng không. Ngày nay chúng ta không còn thấy văn phòng công ty hàng không trong thành phố nữa. Nhớ lần đầu tiên, vào văn phòng bán vé máy bay là ở Sàigòn để hỏi giá vé từ Sàigòn đi Paris ở công ty Air France.

Dạo ở Âu châu cũng như khi mới sang Hoa Kỳ, vé xe lửa hay vé máy bay đều bình thường không thay đổi tuỳ ngày đi. Anh đi ngày thứ hai giá như ngày thứ 7, chủ Nhật. Còn khách sạn thì tương tự, chỉ có vào mùa hè thì hơi nhếch lên một tí. Nhưng rồi từ từ mọi việc thay đổi và chúng ta, những người tiêu dùng bị các công ty hàng không, xe lửa ăn cướp một cách trắng trợn, có bài bản vì chúng ta tự nguyện làm kẻ bị cướp.

Mình nhớ dạo ở New York, mua được cái máy điện toán lần đầu tiên. Anh bạn cài cho phần mềm SABRE để mua vé máy bay hay làm mấy chuyện mà dạo ấy được xem là đột phá, cách mạng. SABRE do công ty hàng không American sáng lập. Một phần mềm điều chỉnh giá vé trực tiếp tuỳ theo sự đòi hỏi nhu cầu. Kết quả đem về cho công ty hơn 500 triệu Mỹ kim. Không cần thêm một chiếc máy bay, hay gắn thêm một ghế ngồi. Kinh

Họ chả thay đổi gì cả về sự phục vụ. Họ chỉ cần bắt khách hàng trả thêm. Như ngày nay đi máy bay, họ bắt trả thêm chỗ ngồi, hành lý, thức ăn này nọ. Những người không có sự lựa chọn. Và kỹ nghệ hàng không học được bài học làm tiền của SABRE, con gà đẻ trứng vàng này nhanh chóng. Giá vé lên xuống như thị trường chứng khoán trải rộng từ các chuyến bay, khách sạn và thuê xe tại phi trường.

Đến khi internet được sử dụng với mọi tầng lớp thì mọi thứ thay đổi nhanh chóng và khách hàng là nạn nhân bất đắc dĩ. Kỹ thuật toán biết được mình sẽ đi đâu, mua gì, dữ liệu và các công ty biết chúng ta dự định gì này nọ. Khi nào chúng ta tìm kiếm, bao nhiêu lần, từ máy điện toán nào, thời điểm nào trong tuần. Google hay Yahoo,…chốt được hết các dự tìm của chúng ta để bán lại cho các công ty bằng cách chuyển các công ty này lên hàng đầu để chúng ta nhấn tìm. Chán Mớ Đời 

Mình thử lên Expedia đánh xem phòng ở Alaska vào cuối tháng này là thấy quảng cáo chỉ còn 1, 2 phòng này nọ. Mình để vào tuần sau rất gần kề. Tuần tới tha hồ bị băn quảng cáo về khách sạn ở Alaska.

Tuần này mình mua cái máy giặt, nên mò mò tìm trên mạng thì trong vòng 5 giây là thấy xuất hiện quảng cáo các loại máy giặt. Kinh

Các công ty thương mại khám phá ra một điều rất quan trọng. Cuối tuần chúng ta ít để ý đến giá cả, đúng hơn là không có chọn lựa. Lý do là các ràng buộc của chúng ta là cố định. Con cái không đi học, không phải đi làm và bạn hay vợ chồng có thể đi chung. Thế là chúng ta phải trả giá và rất đắt. Tương tự mùa hè là giá cả đắt nhất vì học sinh nghỉ hè nên chỗ nào cũng giá trên trời. Chán Mớ Đời 

Và từ điểm này mà sự khai thác bắt đầu một cách dã man. Uber tăng giá cũng như đi Á châu mình dùng Grab thì vào giờ cao điểm là giá gấp đôi. AirBnB giá tăng gấp 2.5 lần. Cái mất dạy là các công ty trung gian như Expedia, tạo dựng tăng giá khơi khơi tuỳ theo khuynh hướng. Thậm chí các tiệm ăn cũng có thực đơn cuối tuần với giá khá hữu nghị.

Ngày nay, kỹ thuật toán là một khoa học. Các khoa học gia lưu trữ dữ liệu của chúng ta để nâng lợi nhuận của công ty một cách tối đa. Họ biết chúng ta dự tính (thứ 3-thứ 4), thứ 5 thì nhất trí, quyết định và chịu chi tiền với bất cứ giá nào. Vì không muốn hụt thực hiện giấc mơ với người thân.

Điểm nguy hiểm nhất là các kỹ thuật toán không phản ứng theo nhu cầu mà họ tạo dựng, áp đặt nhu cầu lên khách tiêu dùng. Khi chúng ta vào các trang nhà để đặt vé hay khách sạn. Điển hình như mình hay dùng Expedia, thường họ để chỉ còn 2 phòng, hay likely sold-out, giá lên này nọ khiến mình hoảng tiều nên đặt ngay. Chiến thuật làm mình lo sợ không có vé hay khách sạn mà chấp nhận bị ăn cướp có bài bản. Cộng sản thì họ ăn cướp bằng cách nhân danh nhân dân để lấy của mình. Còn tư bản thì họ đưa cái thòng lọng ra để mình tự tra vào cổ. Bên nào cũng ăn cướp hết. Chán Mớ Đời 

Nếu hiểu chiến lược của họ thì thường mình lướt xem khách sạn nào, rồi xem xét cho kỷ rồi nhảy qua các trang nhà của khách sạn để giữ chỗ. Thường là rẻ hơn và nhiều phòng. Được thêm điểm nếu là thành viên. Tương tự với các hãng hàng không, mình xem vé trên Expedia xong thì mở ứng dụng của các công ty hàng không mình hay đi từ ngày sang Hoa Kỳ, có thẻ hội viên miễn phí rồi mua.

Vấn đề là sự việc đem đến những hậu quả khá nghiêm trọng:

Các gia đình có lợi tức khiêm nhượng sẽ không du lịch vào cuối tuần. Các gia đình giàu có trả thuế chút đỉnh cho sự vui chơi trong khi các gia đình trung lưu, càng lún sâu vào nợ nần để đi chơi khá đắt. 

Do đó khi họ kêu phải đánh thuế nhà giàu khiến mình buồn cười. Có đánh thuế nhà giàu mà hệ thống được thành dựng mới gây ra thật sự mất công bằng. Người giàu có đi chơi có thể kèm theo đó là đi thương vụ nên có thể giảm thuế, và trả thuế ít hơn. Nếu chúng ta đưa ra giá biểu đồng hạng khắp nơi thì hoạ may mới bỏ bớt sự bất công xã hội. Mình có bà chị vợ có căn hộ ở Florida, chị ta rủ sang chơi hay khi nào đi qua đó thì cho biết ở miễn phí. Vấn đề là các tháng mùa đông, khí hậu tốt thì đã được đặt phòng kín hết, giá trên trời so với mùa hè chưa có ai đặt. Mùa hè thì nóng chết bỏ, mình đi một lần là tởn đến già không muốn qua tiều bang này vào mùa hè nữa.

Liên Hiệp Âu Châu hiện nay đang điều nghiên vụ tạo dựng giá ảo. Các ứng dụng như SecretFlying cho biết các khe hở, hay Honey và Camelcamelcamel theo dõi giá cả. Thêm các khách tiêu dùng bắt đầu khôn hơn.

Họ đề nghị như giữ vé vào ngày thứ 3 (ít đòi hỏi), dùng VPN để xoá địa điểm của chúng ta đang ở. Như vé mua từ Việt Nam rẻ hơn từ Hoa Kỳ dù cùng chuyến bay, giờ. Xóa các cookies, và so sánh với các trang khác.

Nhưng có lẻ chúng ta cần suy nghĩ lại, định nghĩa về thời gian rảnh rỗi. Cuối tuần không cần thiết lắm. Vấn đề ai có con thì phải chịu. Nhất là ai về hưu thì dễ hơn. Ngày nào cũng là ngày hưu. Giá gia tăng vì chúng ta đều chấp nhận. Muốn thoát khỏi sự việc này thì chúng ta phải đặt câu hỏi đi chơi cuối tuần tốn gấp 3 lần trong tuần. Có cần thiết không. Chúng ta phải đi ngày này hay chúng ta có sự lựa chọn ngày khác rẻ hơn.

Chúng ta biết rằng sự hạn chế của cuối tuần từ chúng ta, không phải bắt buộc. Giá cả không cố định mà thay đổi theo chiến lược của công ty và chúng ta trả giá đắt hơn vì họ thấy rõ, theo dõi hành vi chúng ta trên mạng. Kỹ thuật toán thao túng cảm xúc của chúng ta. 

Về hưu chúng ta có thời gian nên lựa đi chơi vào những lúc ít người đi để giảm giá tiền cũng như ít đám đông hơn, ít đợi chờ khi viếng viện bảo tàng hay nghe nhạc,..

Ngày nay, Big Brother là kỹ thuật toán. Biết hết những hành vi của chúng ta. Khi mình vừa đáp xuống Alaska, mở điện thoại ra là thấy quảng cáo những nơi đi chơi ở Alaska ngay, khách sạn thì không vì họ đã biết mình đã đặt phòng. Chán Mớ Đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn