Out of Africa (rời khỏi Châu Phi)

 Mình theo dõi nhóm chuyên viết lịch sử về phụ nữ, âm thầm thay đổi xã hội, văn hoá, chính trị nên lâu lâu thấy họ đăng lịch sử những bà nhà văn, nhân vật nào đó… mà mình có dịp đọc khi xưa. Thật ra từ một thế kỷ qua, nhiều nhân vật nữ trên thế giới đã thay đổi rất nhiều xã hội về văn hoá, khoa học,… 

Mình có một sự kính nể các phụ nữ qua hình ảnh bà cụ mình, dù chưa bao giờ được đến lớp học nhưng vẫn thành công trong cuộc đời, không để sự nghèo hèn của ông bà mình, vẫn vươn lên trong xã hội tại Việt Nam. Do đó mình có đam mê tìm kiếm các nhân vật phụ nữ trong lịch sử để xem họ đã thay đổi xã hội, chế độ phụ hệ ra sao. Hôm nay có một bà, nói cho ngay không biết tên, chỉ nhớ dạo đi làm ở Luân Đôn thì có xem phim “Out Of Africa” có Robert Redford và Meryl Streep đóng với những phong cảnh đẹp nức nở. Sau này mình có dịp đi leo núi Kilimanjaro thì mới cảm nhận được hình ảnh trong phim. Hình như đạo diễn là Sydney Pollack. Đi xem vì bà thư ký trong công ty, người gốc Ấn Độ nhưng được sinh tại Kenya, rồi lấy chồng Anh quốc, di dân qua Luân Đôn, kêu mình đi xem. Đọc báo dạo đó nói là sau khi phim này trình chiếu thì dân Anh quốc đi nghỉ hè ở Phi châu đông còn hơn người Anh quốc.

Câu chuyện về một phụ nữ chôn người mình yêu tại Phi Châu, rồi chứng kiến đồn điền cà phê của bà ta banh ta lông sau bao nhiêu năm công sức xây dựng vì nói gì thì nói chớ trong một văn hoá như Phi châu, một phụ nữ khó mà sai khiến các nông dân ngu lâu dốt bền như mình nên khó mà thành công. Bà ta trở về âu châu, đói, hết tiền, bệnh và đơn côi. Bà ta mất hết những gì sỡ hữu tại phi châu, tình yêu, tài sản và kể lại hồi ức của thời gian tại phi châu, và cuốn sách này trở thành hồi ký được yêu thích nhất thế giới tây phương.

Karen Dinesen sinh năm 1885 trong một gia đình quý tộc, thông minh, tài hoa và cảm thấy ngột ngạt trong một nền văn hoá, đào tạo phụ nữ thành một hình thức trang trí và tuân lời đàn ông. Năm 28 tuổi, thời đó được xem là ế nguyên thuỷ, bà ta quyết định lấy bá tước Bror von Blixen-Finecke không vì tình yêu và muốn tìm con đường thoát ly. Lý do là bà ta yêu người em sinh đôi của chồng nhưng tên này từ khước, tiếp thu mối tình hữu nghị sông không liền sông núi không liền núi của bà nên chơi sang, lấy thằng anh để tên phụ bạc gọi bà ta bằng chị.

Ông chồng thích giang hồ, khó tin tưởng nhưng ông ta đem đến cho bà một lối thoát ra khỏi Đan Mạch, và họ rời Đan MẠch di dân sang Kenya, Phi Châu. Hai vợ chồng mua độ 450 mẫu đất dưới chân đôi Ngong, gần Nairobi. Và trồng cà phê, được xem là “kim thuỷ”, sẽ làm cho họ giàu có, khi đem cà phê về âu châu bán như Starbuck. Như bao nhiêu kẻ phiêu lưu, họ không biết gì về trồng trọt nhất là cà phê nơi xứ lạ. Đất của họ mua nằm trên đồi, cao độ quá cao để trồng cà phê. Đêm đêm trời lạnh nên cây cà phê chới với. Vụ này thì mình hiểu vì vườn bơ của mình ở vùng Riverside, nằm trên đồi cao, không nằm trong khu vực bị lạnh cứng chớ vùng Temecula thì có vấn đề này hay cách vườn mình độ 5 dặm, nằm dưới thấp là ngọng. Mùa đông lạnh dưới 30 độ F thì chủ nông trại phải đốt lửa rồi dùng quạt gió để thổi hơi ấm nếu không thì trái bị đông cứng thì bị hư ngay. Khu vực vườn mình thì nằm trên cao nên có gió thổi nên không bị lạnh lắm nên không vướng vụ này. Hú vía.

Ông chồng thì thuộc giống quý tộc nên tối ngày đi săn thú Safari như tây đồn điền khi xưa ở Đà Lạt. Nên bà ta từ một gia đình quý tộc phải làm lo lắng mọi thứ cho nông trại. Tiền bạc, nông dân,… rồi một ngày đẹp trời, ông chồng đi săn về và truyền cho bà ta bệnh hoa liễu vì gái gú trong các chuyến đi săn.

Thời ấy thì chưa có thuốc chữa như ngày nay. Họ chỉ hạn chế bằng cách sử dụng thạch tín và thuỷ ngân nên huỷ hoại từ từ thân thể của bà ta. Bà ta phải trở về Đan Mạch nhiều lần để chữa trị, thuỷ ngân làm hư răng của bà ta, hệ thống tiêu hoá cũng như thần kinh. Bà ta đau ốm cả đời đến khi qua đời. Có một ông gốc Đà Lạt kể cho mình là ông bố đi chơi gái bị bệnh hoa liễu về làm một phát bà mẹ bị bệnh này luôn nên hết sinh con đẻ cái. May là thời đó tây đã tìm được thuốc chữa trị.

Bà ta ly dị ông chồng năm 1925 sau 12 năm chung sống sơ sơ nhưng vẫn ở lại giữ cái trại cà phê. Bà ta cương quyết phải thành công. Trong phim họ quay Meryl Streep đẹp như bà mỹ chả thấy hư răng hư cỏ gì cả. 

Buồn đời bà ta có duyên gặp ông Denys Finch Hatton, người Anh quốc, tốt nghiệp đại học Oxford, có văn hoá, trí thức khác với ông chồng bá tước vớ vẩn. Ông thần này thì sang phi châu cũng để đi săn bắn thú và làm phi công. Ông ta yêu bà này nhưng không muốn đám cưới, bị ràng buộc. Trong khi bà ta thì muốn có một cuộc sống an bình. Nên hai người sống với nhau vài tuần rồi ông ta đi săn cả tháng, trở lại.

Trong phim thấy họ quay cảnh nghe nhạc Mozart, đọc thơ, hay xem mặt trời lặn, đủ thứ khiến mình muốn đi phi châu. Khi sang đây thì khám phá trong phim họ không có quay cảnh mấy con muỗi chích hay ruồi bu như ruồi bu. Cho nên khi xem phim là một chuyện còn thực tế là một chuyện. Khỏi phải đưa đồng chí gái sang đây vì mụ vợ không thích bị muỗi chích.

Bà ta có viết là chàng không có nhà ngoài cái lều che nắng che mưa. Thật sự đàn ông không thích bị ràng buộc lắm. Bà này bị bệnh hoa liễu nên mình không biết ra sao, thêm bệnh hoạn, răng cỏ bú xấu la mua. Gần 40 chắc cũng hết khả năng làm mẹ.

Đang bơi lội trong vòng hạnh phúc vô biên, âm nhạc của Mozart, thi ca nên bà ta quên lo vụ cà phê nên nợ nần chồng chất nên cuối cùng đành phải bán nông trại. Hoạ vô đơn chí, ông bồ buồn đời hay sao lái máy bay rồi đâm vào núi. Bà ta chôn người tình không bao giờ cưới ở đồi Ngong, nơi ông bồ yêu thích nhất rồi rời Châu Phi trở về Đan Mạch. Sạch túi, sạch tình. Chỉ còn lại mới ký ức vì cuộc tình không trọn vẹn và sự trống vắng dung dịch vô biên của đời người.

Thông thường ai lâm vào tình trạng của bà ta chắc lâm vào bệnh trầm cảm này nọ. Bà ta thì không, bà ta bắt đầu viết kể lại cuộc đời bà ta từ khi rời Đan Mạch. Bà ta lấy bút hiệu Isak Dinesen (Isak theo tiếng do thái, có nghĩa là “người thích cười” và Dinesen là họ của bà ta). Và bà ta bắt đầu viết về cuộc đời ở Phi châu. Bà ta viết cuốn “Out of Africa” (rời khỏi Phi Châu) và được xuất bản năm 1937. 

Bà ta viết về thiên đàng đánh mất tại pHi châu, một thời trẻ đầy nhiệt huyết, muốn tạo dựng cơ ngơi tại một đất nước khác, không gò bó như những người di dân đến Hoa Kỳ hay một nước nào khác. Đau khổ vì tình yêu, như TTKH đi bên cạnh ái ân của chồng tôi vì bị bệnh hoa liễu. Rồi phát hiện ra mối tình hữu nghị sông liền sông núi liền núi để rồi tình yêu vỗ cánh bay theo chiếc máy bay bà già rớt đâu đó trên ngọn đồi Châu Phi. Nông trại bà ta cố công phát triển cũng tan theo mây khói. Như các gia đình pháp sang Việt Nam như ở Đà Lạt, gia đình La Farrault, O’neil ,…muốn biến Đà Lạt thành khu nông nghiệp trồng trà, nuôi bò này nọ. Mình người Việt thì kêu là thực dân này nọ nhưng thật ra họ đem sự hiểu biết văn mình đến cho các thuộc địa. Ngày nay thực dân đã ra đi, rời khỏi CHâu Phi nhưng người sở tại vẫn không khá gì mấy trước kia. Khi xưa, thằng thực dân bốc lột, nay thằng đánh đuổi thực dân học nghề lại bốc lột dân bản địa nên thấy tương lai mịt mù. Nay người Tàu đến thì lại thấy hình ảnh mấy người sở tại đi tìm các ông ba tàu chém giết vì bốc lột họ.

Sau cuốn Out of Africa, bà có viết thêm nhiều cuốn nữa nhưng không được độc giả ưa thích lắm. Bà ta được đề cử văn chương Nobel mấy lần nhưng không được. Nhà văn Ernest Hemingway cho rằng bà ta xứng đáng là khôi nguyên văn chương Nobel hơn ông ta nhưng có lẻ thời đó xã hội còn kỳ thị phụ nữ.

Nhờ qua tác phẩm của bà ta mà người ta biết đến Safari , thú vật ở phi châu khiến du khách tò mò muốn khám phá. Mình nhờ đọc Hemingway mới muốn bò lên đỉnh núi cao nhất Châu Phi, Kilimanjaro.

Đọc cuốn sách thì hay hơn xem phim. Khi xem phim thì thấy hình ảnh này nọ chuyện tình thì chả hiểu gì nhiều lắm nhưng khi đọc cuốn sách, mới hiểu thêm về chủ nghĩa thực dân, sự xung đột hay đối xử với người bản địa ra sao.

Nay về già mới nhận ra là bà ta như mình, rời Đà Lạt ra hải ngoại, tạo dựng cuộc đời mới, lập gia đình, có con cái. May mắn không gãy cánh giữa đường như nhiều người bạn quen. Cuộc đời qua bao nhiêu chông gai, vợ chồng vẫn đồng hành vượt qua. Trong khi bà Karen, cảm thấy tù túng tại Đan Mạch. Ai chưa đi Đan Mạch chớ xứ này ít người, chán như con gián. Bà ta muốn thoát ra khỏi không gian tù túng, không muốn an phận cuộc đời nên chấp nhận lấy ông chồng không yêu thương gì để thoát khỏi không gian của xã hội cổ xưa.

Hồi ký của bà ta rất sống động, kể về cuộc sống tại phi châu, các toan tính, lo lắng khi làm nông dân, văn hoá phong tục của người bản địa, tình yêu vợ chồng như người tình hờ. Để rồi gặp ông thần phi công. Ông này cũng vậy, muốn thoát khỏi xứ sương mù, lái máy bay chở khánh khách, đi săn bắn. Ông ta cũng như bao đàn ông khác, không muốn bị kềm kẹp vào một tình yêu, bị trói buộc vào trách nhiệm người chồng, người cha. Chỉ muốn yêu như làm thơ, trong khi bà Karen thì muốn biến tình yêu thành công cụ, làm ô sin cho mình.

Bỏ cả tuổi thanh xuân để kiến tạo một tương lai vững vàn về tài chánh, tình yêu để rồi mất tất cả cho nên văn hoá của tây phương không có câu: “đỏ tình đen bạc” hay ngược lại. Đỏ tình thì đỏ tiền còn đen tình thì đen bạc. Anh hay chị có tiền thì gái hay trai đẹp bu lại đen còn hơn ruồi còn không có thì chả có thằng nào hay cô nào bu lại. Chán Mớ Đời 

Nhưng nhờ bà ta can đảm nhìn lại đời thấy rong rêu nên viết lại hồi ký một đời người đầy thất bại, vừa tiền bạc vừa tình yêu bằng anh ngữ. Có lẻ tại phi châu bà ta sử dụng anh ngữ nhiều hơn nhất là khi cặp bồ với ông phi công người anh. Cuối cùng bà ta thành công qua văn chương thay vì qua nghề trồng cà phê. Nhưng phải trải nghiệm mới có chất sống để viết thay vì ngồi bựa ra hay kêu Ây Ai viết dùm. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mua nhà người qua đời

 Lại chuyện mua nhà người đã qua đời

Tháng trước, con của bà Betty nhắn tin kêu muốn bán căn nhà ở Lone Pine cho mình và nghĩ bà ta sẽ rất mừng khi mình sở hữu căn nhà này. Khá xa, chạy mất 4 tiếng nhưng chỗ này là nơi thiên hạ đến để leo đỉnh núi Whitney và các nơi khác trong vùng thuộc dãy núi Sierra, Cali. Mình có ngủ lại thành phố này 2 lần khi leo đỉnh Whitney. Mình quên vụ bà Betty có căn nhà ở đây nếu không thì đã hỏi con của bà, khỏi phải ngủ motel. 

Khi xưa, bà Betty nói có mua căn nhà này. Bà ta muốn mua ở Mammoth nhưng thằng con muốn leo núi Whitney và câu cá, chạy xe moto này nọ. Phải chi mua ở Mammoth thì bây giờ giàu vì mỗi ngày mùa đông cho thuê cả $1,000/ đêm. Còn chỗ này thì mùa đông ít ai lại vì lạnh, không có nơi trượt tuyết. Chỉ đến vào mùa hè. Bà ta nói khi nào dẫn vợ con lên đây chơi, nói bà ta chỉ chỗ để chìa khoá.

Mình và thằng con chạy lên xem nhưng không ở lại vì sắp sửa đi Alaska. Nhà xem được, có hồ bơi. Garage rộng có thể làm ADU cho thuê được. Rồi chạy về vì mụ vợ bận bơi lội trong không gia âm nhạc, không đi theo nên hai cha con không dám để vợ ngủ một mình ở nhà. Hỏi giá bao nhiêu, họ kêu $450,000 khiến mình thất kinh. Hỏi cho vay lại thì họ nhất trí. Họ nói bà Betty chắc sẽ vui nếu mình mua lại căn nhà vì bà mến mình. Mình hỏi họ cho vay ra sao. Họ nói sẽ gặp luật sư để hỏi này nọ rồi họ i-meo nói $450,000, đặt cọc 10% và trả $6,000/ tháng khiến mình đứng tim. Nói nhiều quá chắc không mua. Nói khi xưa, mình mua căn nhà của mẹ họ $153,000, trả mỗi tháng $947.43/ tháng nay căn này giá gấp 3 mà trả gấp 6 lần. Mấy ngày sau, tưởng họ tìm bán cho người khác, ai ngờ họ i-meo lại kêu $3,000/ tháng không có tiền lời, trả trong vòng 10 năm. Mình nói giá bây giờ thì có thể mua nhưng sắp đi Ý Đại Lợi rồi nên đợi mình về rồi bàn lại. Kiểu này chắc lễ Tạ Ơn hay Giáng Sinh, có dịp lên đây ở lại, đi dã ngoại xem núi tuyết.

Cách đây 26 năm, mình đọc báo thấy có nhà bán với câu “will carry”. Với tư chất nông dân ngu lâu dốt bền nên gọi điện thoại hỏi. Thì bà Betty trả lời, giải thích là thay vì mượn tiền ngân hàng thì bà ta sẽ cho mình vay. Thế là mình hẹn đến xem nhà, căn nhà bà ta cho thuê, nay người thuê dọn ra, không muốn đụng đến nữa, nên bán. Muốn tránh đóng thuế cao nên bà ta bán và cho vay lại. 

Ở Hoa Kỳ, khi mua nhà thì lâu ngày giá cả do chính phủ cố ý làm để lạm phát, gia tăng để xù nợ những ai mua công khố phiếu. Chính phủ không làm ra tiền nên chỉ biết in tiền, gây lạm phát. Mua công khố phiếu $10,000 thì 30 năm sau chỉ tương đương độ $3,000 ngày nay. Như trường hợp bà Betty, mua căn nhà này với ông bạn, giá đâu $50,000 khi xưa. Đến khi người mướn nhà dọn ra thì bà ta đã trên 70 nên muốn lái xe đi giang hồ nên kêu bán giá $153,000. Khi bán thì trên nguyên tắc lời độ $100,000 rồi chính phủ lại cộng thêm tiền bà ta đã khấu hao trừ suốt 20 năm thì xem như cộng thêm độ $25,000. Cộng lại bà ta phải đóng thuế trên số tiền $125,000, xem như bay đứt 50% nên không muốn. Do đó muốn tránh đóng thuế thì phải mua lại căn nhà khác bằng giá nhà bán hay cho vay lại mà sở thuế gọi là “installment Sale” thì chỉ đóng thuế tiền nhận của mình mỗi năm là $947.43 x 12 tháng. Ít hơn là $75,000 một lúc.

Xem như bà ta cho thuê, có tiền hàng tháng $947.43 mà không phải lo sửa ống nước này nọ,…

Do đó mình chỉ mua nhà từ những người về hưu và không muốn trả thuế nhiều. Nay cũng chỉ tụi con cách mua này rất gọn, chả ai hỏi giấy tờ mình cả. Tháng trước đi Alaska gặp ông mỹ bán khu thương mại mấy triệu và cho vay lại. Ông ta chả bao giờ hỏi số an sinh xã hội bú xua la mua như khi mượn tiền ngân hàng. Đồng ý giá cả, escrow làm giấy tờ ông ta ký và mình ký. Tháng trước gặp ông ta lần đầu tiên và có bàn mua 10 mẫu đất của ông ta. Ông ta nói để giải quyết tình trạng sức khoẻ của ông ta xong thì sang năm bàn đến vụ này. Xong om

Mình mua cho thuê rồi từ từ bà ta mến nên giới thiệu bạn của bà ta muốn bán nhà. Sau này bà ta ký giấy (first right of refusal) cho phép mình mua căn nhà của bà đang ở nếu sau này bà ta không sử dụng nữa. Sau bà ta qua đời thì mình tiếp tục trả cho con trai bà ta đến hết nợ cách đây 4, 5 năm. Nay nhà bà ta thì cháu nội ở nhưng mình vẫn có quyền mua căn nhà  này. Nếu sau này cháu nội bà ta bán thì mình sẽ có quyền đầu tiên từ chối mua căn nhà này.

Mình nhớ khi xưa, bà Betty có kể là con trai nhất là cô con dâu tiêu tiền như điên. Làm ăn chả ra gì, bà ta về hưu giao lại cho tiệm của ông bà làm ăn khá lắm nay con trai và cô con dâu làm ngáp ngáp. Lại chơi sang, đi mua sắm với bà ta, cô con dâu đều chạy xe để valet parking thay vì chạy đi đậu rồi đi bộ lại.

Mình đoán lý do con trai bà ta liên lạc để bán lại cho mình và cho vay lại, là trong di chúc, bà Betty có nói đến khi nào bán thì phải bán cho mình và cho vay lại vì nếu bán lấy tiền là số tiền sẽ bị người con trai và cô vợ đốt nhanh lắm. Mình thấy xa nên không muốn mua nhưng họ cứ liên lạc hoài nên đoán vậy. Để mình đi Âu châu về rồi tính, thương lượng lại số tiền nhất là phải bò lên đó ở vài ngày, và nói chuyện với mấy người hàng xóm đang lo xem nhà dùm cho họ. Để xem có làm AirBnB được không hay có ai đó cho thuê cho xong.

Mình thì mấy cô gái trẻ thì chê như ma chê quỷ hờn nên ế vợ rất lâu nhưng mấy bà già Mỹ rất mến mình nên hay giới thiệu bạn bè có nhà cửa bán cho mình. Họ cũng như cha mẹ người Việt, cũng lo lắng cho con cháu sau này. Thấy đứa nào khá thì để gia tài lại nhưng bà Betty chỉ có 2 đứa con trai. Bà ta mua cho mỗi đứa một căn nhà. Thằng con thứ 2 thì chơi sì ke nên muốn bán nhà, bà ta kêu mình mua rồi đang làm giấy tờ thì thằng con bị một tên bạn, ở tù ban đêm, ban ngày được thả ra, chở xuống Tijuana, giết cướp $50,000 vì ông thần mượn tiền của ai, cấn vào căn nhà. Thế là mình ngọng, phải trả số tiền nợ của tên con trai thứ 2 quá nhiều. Chỉ còn lại thằng con đầu nhưng cũng chả làm ăn gì, cứ kéo máy ATM của bà. Có lẻ vì vậy, bà ta viết di chúc, nếu muốn bán nhà cửa của bà ta để lại thì phải bán cho Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen.

Hai đứa con mình nay chịu khó học nghề của mình đi mua nhà nên có lẻ căn này mình sẽ để chúng mua. Dạy chúng từ bây giờ để 15 năm nữa chúng có thể về hưu như mình. Tuần trước, con gái và thằng Bồ về thăm, hỏi mình đủ trò. Chúng tính đi học lại một khoá về tài Chánh, mình nói về thăm mẹ chúng mày rồi thắc mắc gì thì bố trả lời. Mình dẫn chúng xuống thăm một ông thầy cũ của mình ở San Diego để chúng nói chuyện, hỏi thêm. Chúng tính sẽ ghi danh bay về học riêng với ông ta. Xong om

Hai đứa con trả lời; muốn mua căn nhà này nên chắc chắn sẽ mua. Mình giải thích khi xưa cuối tháng thay vì gửi  ngân phiếu trả tiền nhà qua bưu điện, mình ghé lại nhà để trả và nói chuyện hiểu thêm về gia cảnh nên nói bà Betty cho mình option để mua sau này. Có lần bà ta muốn bán mình căn nhà ở Wyoming. Đang tính đến hè chạy lên ở xem sao thì mùa đông đến, bị bể ống nước, phải thay khẩm bạc nên mình không mua luôn.

Mấy người khác như bác sĩ Sulzbach cũng mến mình nên kêu bán thêm mấy căn nhà cho thuê khác. Khi ông bà chết thì mình tiếp tục trả tiền cho 3 người con đến hết nợ.

Hôm qua, mình đi bộ ngoài biển nên đột phá tư duy cho ai về hưu, muốn ở Cali rất rẻ. Mình thấy có nhiều người Mỹ lớn tuổi. Họ chạy xe van hay RV ra đây đậu. Mình đoán là họ mua thẻ đậu xe cho người già suốt năm giá $20 như mình. Sáng 7 giờ chạy xe ra đây, đậu xe, sử dụng nhà vệ sinh công cộng, tắm nước vòi sen công cộng, hơi lạnh khi mùa đông. Đem gắn điện năng mặt trời, nấu ăn ngoài biển thoải mái. Tối 10 giờ đóng cửa thì chạy đến chỗ nào Khu dân cư Hungtinton Beach, đậu xe rồi ngủ qua đêm. Mua chiếc van trên là khoẻ, buồn đời chạy đi chơi, du lịch ngủ trong các nơi cắm trại.

Đồng chí gái không chịu chớ em thích vụ này. Cho thuê nhà đang ở, rồi trả $20/ năm tiền thuê chỗ trong ngày, và mua thêm một cái pass, vé hàng năm giá hữu nghị cho người già ở các công viên Cali, rồi lái xe đến đậu chỗ này chỗ kia, tối về, đậu lại trước một căn nhà cho thuê là xong chuyện. Kẹt lắm thì xin vào tắm rửa này nọ. Xong om.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tư duy Cá nhân hay tập thể

 

Hàng ngày đọc tin tức, vào mạng xã hội là thấy thiên hạ chửi nhau. Càng ngày càng hăng tiết vịt, mình cảm thấy họ rảnh thời gian để chửi mấy người không quen biết nhất là ẩn mình dưới các nickname. Mỹ Tây gì cũng chửi nhau như điên nên không nhất thiết chỉ có người Việt chửi nhau. Kêu bọn Maga, bọn Dân Chửi, bò vàng bò đỏ bú xua la mua. Nhất lại có các chiến sĩ an ninh thâm nhập quậy tới bến.

Có lần ngồi nói chuyện với mấy đứa con, con gái kêu bố là kỳ thị chủng tộc khiến mình thất kinh. Lý do là mình quen người Mỹ gốc da đen, Mễ, trắng, ả rập, vàng đủ loại. Mình gặp họ hàng tuần. Mình hỏi chúng lý do thì nó nói bố gọi người Mỹ gốc da đen là Afro-American. Mình nói khi sang Mỹ họ dạy bố phải gọi người da đen như vậy, cũng như người Hispanic-American, hay Asian-American. Mấy đứa con kêu không được kêu vì kỳ thị chủng tộc. Mình hỏi vậy phải gọi màu đen là màu gì để không bị ghép vào tội kỳ thị chủng tộc  .

Buồn đời mình tìm tòi đọc tài liệu thì khám phá ra chủ nghĩa thức tĩnh (wokism) được xâm nhập vào học đường. Do đó con mình chửi mình là kỳ thị chủng tộc. Mình có mấy anh bạn da đen rất thành công trong  đầu tư về địa ốc. Có người có cả mấy trăm căn hộ trong vòng mấy năm ngắn. Chứng tỏ người da đen cũng có người giỏi mà giáo dục học đường hay truyền thông tuyên truyền khiến chúng ta nghĩ họ không thông minh. Suốt ngày đi ăn cướp phá phách,…

Theo tiến sĩ gốc da đen , Thomas Sowell từng mê chủ nghĩa mác-xít khi còn trẻ nhưng dần dần nhận ra sự thật, tuyên bố là cánh tả sử dụng lá bài chủng tộc da màu để làm lợi về chính trị cho họ chớ không có lợi cho người Mỹ gốc da đen. Ông ta đưa ra nhiều thí dụ nhưng để khi khác mình kể chi tiết vụ này.

Theo mình hiểu thường truyền thông Mỹ, đại diện cho da trắng hay đánh giá người da vàng là chịu khó, học giỏi. Người da đen thì chuyên đi ăn cắp, lười này nọ còn người Mỹ gốc la tinh thì buôn bán thuốc phiện vì các phim của hồ ly vọng như Scarface,… hay người gốc Ý Đại Lợi là Mafia. Đi chơi ở Tajikistan, mình hỏi thằng Bồ của con gái, gốc Ái Nhỉ Lan, có biết là tổ tiên anh ta khi sang Hoa Kỳ, giá trị còn rẻ hơn người nô lệ da đen. Mình nói anh ta nên tìm lịch sử đọc về Louisiana, khi họ xây mấy cái đập. Họ mướn người di dân gốc Ái Nhỉ lan nhiều hơn người nô lệ da đen. Lý do là chết nhiều, người nô lệ mà chết thì công ty phải đền cho chủ nô lệ $300. Còn người Ái Nhỉ Lan thì chết thì chôn. Tuyển người khác. Những sự việc này ít thấy nói trên sách giáo khoa. Giáo dục được định hướng bởi các nhà giáo có tinh thần cấp tiến, muốn xóa đói giảm nghèo. Việt Nam đã bị cảnh này sau 75, 3 lần đổi tiền giúp người giàu thành nghèo, tạo dựng một xã hội tiến bộ, không có ai giàu hơn ai có cùng mẫu số chung là nghèo và đói.

Trước đây người gốc Ý Đại Lợi rất bị kỳ thị. Như được kể trong phim bố già khi ông chủ nhà quàn đến gặp ông Corleone để xin ông ta lấy lại công lý cho con gái ông ta. Con gái đi chơi với mấy thằng da trắng rồi bị đánh sưng mặt vì không chịu ngủ với chúng. Ông ta tin tưởng vào công lý của Hoa Kỳ nên thưa kiện, ra toà mấy tên đánh con gái ông ta được tha bổng. Rốt cuộc Corleone sai người đi đánh mấy tên da trắng què luôn.

Xã hội Hoa Kỳ có kỳ thị? Cái này thì trên hiến pháp là không nhưng trên thực tế vẫn có. Xứ này có nhiều chủng tộc nên đa số người di dân thấy hợp rơ khi chơi với người cùng gốc gác. Như người Việt ở đây thích làm quen đi chơi với người Việt. Vì được nói tiếng Việt cho sướng cái miệng. Nhiều khi đi đến nhà thân hữu người Việt, mình thấy một hai ông chồng Mỹ, lấy vợ Việt Nam, ngồi ngơ ngơ, ít ai nói chuyện. 

Trong công việc thì họ thấy ai có khả năng lãnh đạo thì dùng, đưa lên cao cho nên có nhiều người gốc Ấn Độ được làm tổng giám đốc công ty lớn cua Hoa Kỳ. Người Việt cũng có nhiều người giỏi nhưng so với các giống dân khác thì rất ít. Người ấn độ hay người Tàu có trên 1 tỷ người cho nên họ phải tranh đấu từ bé với số đông nên thường tạo ra nhiều người xuất chúng nên có thể lãnh đạo được nhiều. Do đó không nên kêu người Việt là thông minh, tuỳ cá nhân. Mình có kể vụ học chung với hai anh em họ Chử, nay cả hai sang Hoa Kỳ, đều tốt nghiệp tiến sĩ, còn mình làm nông dân. Cùng thầy, cùng trường nhưng kết quả khác nhau.

Vấn đề không phải là mình sai về giá trị cá nhân, vì mình có bạn là người gốc da đen, la-tinh hoặc da trắng. Vấn đề là mình đang bị cuốn vào xã hội Mỹ đang được chủ nghĩa xã hội hóa dưới hình dạng đấu tranh khác; về mặt chủng tộc. Sau khi họ đấu tranh thế kỷ vừa qua về mặt kinh tế, dưới chiêu bài ông chủ bốc lột người thợ và đã phá sản đưa đến sự sụp đổ của Liên Xô. Mình mới xem phim tài liệu về xứ Hung Gia Lợi, phỏng vấn cựu thủ tướng Hung Gia Lợi cuối cùng trước khi Liên  Sô sụp đổ. Trung Cộng và Việt Nam may đã thay đổi theo định hướng kinh tế thị trường, chớ nếu không sẽ như Cuba, làm gác dan cho thế giới ngủ.

Chúng ta đang chiến đấu trên chiến trường của người theo chủ nghĩa mÁc-xít, đang thay đổi, sử dụng định nghĩa đấu tranh của họ. Đó là chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, dù theo hướng nào, thực chất cũng là hình thức nguyên thủy nhất của chủ nghĩa tập thể. Và một khi chúng ta nhận ra điều này, mọi thứ sẽ thay đổi.

Bà Ayn Rand, một nhà văn di dân từ Liên Xô, gọi chủ nghĩa phân biệt chủng tộc là "hình thức nguyên thủy, thấp kém nhất của chủ nghĩa tập thể". Không phải vì bà đang cường điệu hóa vấn đề, mà bởi vì bà hiểu được điều mà hầu hết mọi người đều bỏ qua: chủ nghĩa phân biệt chủng tộc thay thế sự phán xét cá nhân bằng bản sắc tập thể. Đám da đen, đám da vàng, đám di dân, đám bò đỏ, đám bò vàng, đám MAGA, đám….

Lên mạng xã hội chúng ta thấy người ta chửi nhau với từ ngữ rất giống nhau. Khi xưa mình đi làm cho các công ty kiến trúc, với tinh thần kẻ làm công nên tư tưởng mình lúc nào cũng nghĩ mình là nạn nhân của sự áp bức của chủ. Phải thức khuya dậy sớm làm cho xong việc mà không được trả lương tăng ca. Cứ kêu chủ kiếm tiền trên xương máu của mình và đồng nghiệp. Đến khi mình mở công ty xây dựng, tự làm chủ thì mới thấm thía khi thấy thợ ngồi chơi, đi vệ sinh lâu vì mình trả tiền cho họ để đi vệ sinh. Không có việc thì vẫn trả lương cho thợ. Một giờ trả $35, cộng bảo hiểm này nọ lên $60. Mà thợ đi cầu mất cả tiếng như mình khi xưa, vô cầu tiêu đọc sách.

Từ đó tư duy của mình thay đổi. Không còn là nô lệ mà một người chủ, xây dựng tương lai mình. Do đó khi nói chuyện về thời sự, kinh tế thì mình hợp với mấy người tự làm chủ còn đối với bạn làm công cho chủ thì khó đi đến sự tôn trọng nhau. Trên mạng xã hội thấy ai chửi ra sao là mình biết dân làm công cho thiên hạ dù là kỹ sư, bú xua la mua. Hay ai là chủ, làm riêng cho họ ngay.

Khi người ta đánh giá ai đó dựa trên chủng tộc, có nghĩa người ta cho rằng trí tuệ, tính cách và lựa chọn của người đó không quan trọng. Như trường hợp các thí sinh á châu vào đại học, dù học giỏi điểm thi SAT cao nhưng vì là á châu nên bị loại vì được dành cho một người da màu nào khác, điểm thấp hơn nhân danh bình đẳng chủng tộc. Chúng ta có định kiến về chủ đề hay nhóm nào. Hay đang nói rằng hành động của tổ tiên họ quyết định giá trị của họ. Người ta đang đối xử với con người như gia súc, được phân loại theo giống loài chứ không phải theo giá trị cá nhân. Điển hình là bò đỏ bò vàng hay nguỵ quân nguỵ quyền, có nợ máu với nhân dân. Đọc tờ xuất trại của ông cụ sau 15 năm, đề tội danh “Phản Động”.

Nhưng vấn đề ở đây là: điều này áp dụng như nhau cho cả chủ nghĩa phân biệt chủng tộc "tích cực" và "tiêu cực". Cho dù chúng ta đang yêu cầu hạn ngạch chủng tộc để giúp đỡ các nhóm thiểu số hay sử dụng định kiến để gây hại cho họ, chúng ta đều đang sử dụng cùng một logic của chủ nghĩa tập thể. Như giúp các người dân tộc thiểu số, Chu Ru ở Lạc Dương hay K’ho ở Đà Lạt,…

Người ta đòi hỏi 25% việc làm thuộc về một chủng tộc cụ thể như chính sách DEI đang sử dụng lý luận giống hệt như người muốn loại trừ hoàn toàn chủng tộc đó. Họ hạn chế sinh viên gốc á châu vào đại học dù dân số gốc á châu rất thấp so với người da đen, la-tinh hay da trắng. Nhân danh tinh thần chia đều cho mọi sắc dân da màu. Trên nguyên tắc người Mỹ gốc da vàng chỉ có 5% dân số Hoa Kỳ, nhưng lại bị hạn chế vào đại học. Đó là sự kỳ thị da màu. Họ lại kêu ca vì dân da vàng học giỏi này nọ. Theo mình đó là kỳ thị chủng tộc nhưng đối với người thiên tả thì cho đó là đúng, vì chia xẻ.

Cả hai quan điểm đều bác bỏ việc đánh giá cá nhân. Cả hai đều coi mọi người là đại diện của nhóm chứ không phải là những cá nhân có chủ quyền. Nhà văn Ayn Rand đã nhìn thấy điều này rõ ràng vào năm 1963: "Thay vì đấu tranh chống lại sự phân biệt chủng tộc, họ lại đòi hỏi sự phân biệt chủng tộc phải được hợp pháp hóa và thực thi." Điển hình là người Mỹ gốc á châu bị hạn chế vào đại học Hoa Kỳ dù là thiểu số. Họ dùng dữ liệu là học sinh á châu học giỏi nên cần hạn chế vào các đại học danh tiếng, để chỗ cho các học sinh thuộc chủng tộc khác thiểu số.

Tương tự ngày nay họ muốn bình đẳng hoá các người di dân lậu. Cho phép họ được hưởng quy chế về bảo hiểm, an sinh xã hội, có quyền bầu cử, như một công dân Mỹ nhưng không bắt buộc họ phải đóng thuế. Như tạo dựng một thế giới đại đồng bình đẳng.

Hôm trước nghe ông Dương Quốc CHính phỏng vấn ông Bùi Kiến Thành, con trai của bác sĩ Bùi Kiến Tín, nổi tiếng với dầu khuynh diệp. Ông Bùi Kiến Thành du học tại Pháp và Hoa Kỳ, gặp ông Ngô Đình Diệm ở New York khi đang học đại học Columbia nên khi ông Diệm về chấp chánh mới gọi ông Bùi Kiến Thành, mới ra trường về làm cố vấn dù còn trẻ tuổi. Mới ra trường. Sau khi ông Diệm bị lật đỗ thì ông ta bị chính quyền mới bắt giam. Sau đó qua Tây sinh sống, hình như ông bác sĩ Tín cũng đi luôn thời đó. Mình rất ngạc nhiên là họ không cắt xén cuộc phỏng vấn khi ông Bùi Kiến Thành, cho biết vào thập niên 80, ông Phạm Hùng cho người qua pháp, hỏi ông ta về sự bế tắc của nhà nước. Ông ta giải thích là từ thời xưa đến nay, từ Âu sang Á chưa có nước nào mà giàu lên khi được cai trị bởi những người nghèo. Dân có giàu thì nước mới mạnh. Nên từ từ họ mới đưa ra chương trình Đổi Mới, định hướng thị trường. 

Chính những người đáng lẽ phải bảo vệ các quyền cá nhân lại đang từ bỏ chúng để phục vụ cho sở thích của nhóm. Đây chính là thiên tài của chủ nghĩa tập thể.

Nó khiến chúng ta nghĩ rằng mình đang chống lại nạn phân biệt chủng tộc trong khi thực tế lại đang thể chế hóa nó. Nó khiến chúng ta cảm thấy mình tiến bộ trong khi lại sử dụng logic thoái bộ nhất: đánh giá con người dựa trên những đặc điểm mà họ không thể kiểm soát. Em mình sinh ra ở Nam Việt Nam, có bố không muốn theo Việt Cộng, bị du kích bao vây nhà để giết ngoài quê. May chạy thoát, chạy vào Nam thế là đi tù sau 75. Em mình chẳng có tội tình gì, Việt Cộng không cho tiếp tục học đại học dù thi dư điểm ở Sàigòn. Hay học sinh gốc da vàng dù điểm thi cao nhưng không được nhận vào các đại học danh tiếng. Năm ngoái có anh chàng học sinh nào đậu điểm cao nhất của ACT nhưng không được nhận vào các đại học lớn của Hoa Kỳ. Nghe nói Google mướn như lương kỹ sư, chả cần vào đại học.

Thuốc giải duy nhất cho nạn phân biệt chủng tộc là chủ nghĩa cá nhân. Hãy đánh giá mỗi người dựa trên tính cách, hành động và khả năng của họ. Hãy nhận thức rằng thành tựu thuộc về cá nhân, không phải chủng tộc. Hãy hiểu rằng giá trị của bạn đến từ những lựa chọn của bạn, chứ không phải từ tổ tiên. Lâu lâu đọc tin tức, thấy người Việt học giỏi hay làm gì đó là thiên hạ nhảy vào kêu vẻ vang dân việt, còn ai làm xấu như ăn cướp, hối lộ như ông họ Đổ mới đi tù là thiên hạ chửi bới, làm giảm uy danh người Việt. Trên thực tế số lượng người làm chuyện xấu gốc Việt cũng rất ít. Nhưng truyền thông sẽ sử dụng sự việc để chỉ điểm người Mỹ gốc việt là tồi bại này nọ.

Khi chúng ta thấy Cassius Clay (Mohammed Ali), Kobe Bryant hay các vận động viên khác da màu thi đấu, cứ nhìn theo cá nhân của họ, đừng nhìn theo màu da của họ. Thằng Bồ gốc Ái Nhỉ Lan của con gái hỏi mình khi đi chơi ở Tajikistan, mình nghĩ gì về vụ hai đứa dự định làm đám cưới sang năm. Mình chỉ trả lời là mình chỉ muốn con gái hạnh phúc thôi còn lấy ai khác chủng tộc thì mình không quan tâm. Mình hy vọng thằng Bồ đem lại hạnh phúc cho con gái mình là đủ.

Khi chúng ta bảo vệ công trạng cá nhân, chúng ta không hề ngây thơ trước sự bất công. Chúng ta đang từ chối để những người theo chủ nghĩa tập thể giam cầm chúng ta trong khuôn khổ của họ. Không được nói đen, không được nói vàng hay trắng. Chúng ta cho rằng mỗi người đều xứng đáng được nhìn nhận là một cá nhân, chứ không phải là đại diện cho nhóm của họ. Thấy người gốc Mễ thành công, chúng ta nên chúc mừng hay các chủng tộc khác sinh sống tại Hoa Kỳ vì họ đều là công dân Hoa Kỳ.

Khi mình đi du lịch tại Hoa Kỳ lần đầu tiên, mình rất ngạc nhiên là khi người Mỹ hỏi mình từ đâu đến, ý họ muốn hỏi mình từ tiểu bang nào đến đây du lịch. Chớ không phải như bên Âu châu, mình có sổ thông hành Pháp và Liên hiệp Âu châu nhưng ra đường, người Âu châu vẫn xem mình như một người từ xứ khác đến. Chỉ có bạn thân thì họ không để ý đến mày da của mình. Do đó mình thích sang Hoa Kỳ sinh sống là nguyên nhân.

Đây chính là sự rõ ràng về mặt triết lý giúp phá vỡ sự hỗn loạn và thao túng ý thức hệ trong khuôn viên trường đại học và lan lên các trang mạng xã hội. Con mình từ khi ra trường đi làm, lúc đầu thiên về Đảng Dân CHủ nhưng từ khi chúng bắt đầu để dành tiền, mua nhà cho thuê thì bắt đầu hiểu, đóng thuế nên tư duy bắt đầu thay đổi. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hệ quả thực dân sau 1 thế kỷ

 Thái Lan và Cam Bốt đánh nhau

Dạo này thấy báo chí nói đến vụ đụng độ ở biên giới Thái Lan và Cao Miên, rồi điện đàm của thủ tướng Thái Lan với Hun Sen bị đưa lên mạng xã hội khiến dân cư nổi khùng, bà thủ tướng Thái Lan bị đình chỉ chức vụ thủ tướng nhưng vẫn cho làm bộ trưởng chi đó nên vẫn tiếp tục ngồi họp với các bộ trưởng. Nhớ hơn cả chục năm rồi cũng lộn xộn chi đó, hai nước này cũng ra toà hay Liên Hiệp Quốc chi đó để xin hòa giãi. Nay thì đem đại bác và phản lực cơ chơi luôn, nghe đâu có trên 33 người bị thiệt mạng rồi.

Thường chiến tranh là khi đất nước có vấn đề lớn nên họ đánh nhau để người dân quên việc lớn, chú trọng vào đánh nhau. Ông Hun Sen và bà thủ tướng Thái Lan là gốc người Hoa, sống lâu đời ở mấy xứ này. Mình có đọc đâu đó nhưng không nhớ gốc vùng nào Phúc Kiến, người Hẹ, Triều Châu hay Quảng Đông ,…

Buồn đời thì mình đọc tài liệu thêm thì thất kinh vì thủ phạm chính là ông Tây bà Đầm khi xưa, chiếm đất Đông-Dương rồi chia đất kiểu khơi khơi như trường hợp ở các xứ như Phi Châu. Ông Tây bà Đầm theo chủ nghĩa của Descartes nên cứ vẽ đường thẳng băng để chia biên giới, không để ý đến văn hoá và dân tộc của người địa phương nên khi họ bị đưa về nước thì dân địa phương nổi khùng, choảng nhau vì muốn dành đất lại, kêu là của tổ tiên chúng tao. Thế là choảng nhau. Đất có chút xíu bị hàng xóm lấn đất là đủ đánh nhau từ đời này sang đời kia.

Nguyên nhân chính là cái đền Khờ Me được xây dựng khi xưa vào thời hoàng kim của đế chế Khờ Me. Nay du khách đến thăm hái ra tiền mà lại nằm giữa đất của Thái Lan nên bà thủ tướng Thái Lan, gốc tàu muốn lấy lại để làm ăn.

Theo lịch sử thì vào năm 1904, khi mấy ông Tây bà Đầm, buồn đời đến vùng xứ CHùa tháp này, dân tình da đen ngâm ngâm, thấy Tây trắng mũi lõ lại tưởng là thánh thần chi của họ trở lại nên thuần phục. Ông Tây bà Thái nhất trí vụ biên giới,nên lấy vùng đền Dangrek là biên giới thiên nhiên nghĩa là đền thuộc về xứ Thái.

Sau đó ông Tây sai mấy người làm cho nha Địa Dư đi vẽ bản đồ. Mấy ông Tây này thì thấy cái đền thuộc loại kiến trúc Khờ me nên nghĩ là thuộc về Cam Bốt nên sáp nhập vào xứ Cao Miên. Thế mới bị con cháu lộn xộn sau này. Vấn đề là Thái Lan kiểm soát khu vực này, chỉ đến năm 1930, có ông kỹ sư địa chất, ngưng ăn tôm-dum mới biết xem bản đồ thì khám phá ra sự sai sót hay cố ý của ông Tây làm cho Nha Địa Dư. Thế là ngọng.

Khi Tây rút quân về nước vào năm 1953 thì Thái Lan cho quân đội đến thay thế. Năm 1959, xứ Cam bốt mới đưa nhau ra toà quốc tế. 3 năm sau tòa án quốc tế phán đền của dân Cao Miên vì Thái Lan không lên tiếng phản đối. Thế là mấy anh chị Miên ca khúc Khải hoàng nhưng mối tình hữu nghị hai nước bớt ngọt.

Rồi đến chiến tranh Việt Nam, rồi sau đó khờ mơ đỏ chiếm đóng, diệt chủng rồi đánh nhau với Việt Cộng. Tạm thời quên vụ này đến năm 2008 và 2011, có lẻ buôn bán lậu không sòng phẳng hay sao lại có nổ súng lẻ tẻ. Nay đã sống an bình nhiều năm, Cao Miên ký cho Trung Cộng mấy địa điểm gọi là đặc khu kinh tế, nhưng có thể là căn cứ quân sự nên bà thủ tướng Thái mới nổi điên.

Đầu tháng 7 này, bà thủ tướng đẹp như thủ tướng Thái bị đình chỉ chức vụ nhưng vẫn tham dự các buổi họp nội các vì còn làm bộ trưởng chi đó. 3 tuần sau, hai bên bắn nhau. Chưa biết sự việc ngã ngủ ra sao. Chiến tranh thì lúc nào cũng có nhưng ở xa chỗ mình ở nên không ai để ý như ở Phi Châu. Nay đến bên hàng xóm nên thiên hạ chú ý. Thường thì một nước đánh nhau với nước khác là khi kinh tế bị lộn xộn. Muốn an dân thì đánh nhau để định hướng người dân. 

Nghe nói từ đầu năm nay tình hình du khách viếng Thái Lan giảm 60% so với năm ngoái. Và Cam Bốt du khách giảm 50%. Việt Nam cũng giảm luôn khá nhiều so với năm ngoái   Hôm nào mình kể vụ này. 

Nghe nói bên tàu đang lộn xộn, quân đội nắm quyền này nọ, có thể họ sẽ tấn công Đài Loan nên chả biết ra sao. Chiến tranh nổ thì chỉ có dân nghèo chết còn nhà giàu vẫn vui vẻ bên mâm rượu, kêu gọi hy sinh cho tổ quốc.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn