Thế vận hội thể thao hay thế vận tiền

 Hồi nhỏ đọc báo chí về thế vận hội Mexico năm 1968, có tay đua Trần Văn Nên và Trương Kim Hùng lên Đà Lạt để tập trước khi tham dự. Mình có tấm ảnh tay đua Trương Kim hÙng đang tập ở bờ hồ. Có lẻ thế vận hội Munich 1972 là để lại dấu ấn nhất khi nhóm người khủng bố tự gọi Tháng 9 đen (black September), đột nhập vào làng thế vận hội, đến nơi ngụ của phái đoàn lực sĩ do thái và bắt con tin để thương lượng. Kết cuộc trực thăng nổ rồi một số người chết đưa đến cuộc săn lùng của Mossad, để ám sát tất cả thành viên chính của cuộc bắt cóc này. Ai tò mò thì xem phim “Munich”.

Mình không nhớ học anh ngữ trong cuốn nào hay lớp nào nhưng có bài nói về ông Tây Pierre Coubertin đã khởi xướng đại hội thể thao được gọi là thế vận hội tại Athens nên khi mình đi viếng thăm Hy Lạp với cô bạn, việc đầu tiên là phải đến thành phố và viếng thăm vùng Olympia nơi khi xưa người Hy Lạp tổ chức đại hội thể thao tại đây. Dạo đó ít du khách nên chỉ có loe hoe vài người, cỏ mọc tùm lùm. 

Thế vận hội (Olympic Games) là một đại hội thể thao quốc tế có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ Hy Lạp cổ đại. Các Thế vận hội đầu tiên, được gọi là Olympia, diễn ra tại thành phố Olympia, Hy Lạp vào năm 776 TCN. Đại hội thể thao cổ đại được tổ chức để tôn vinh thần Zeus, vị thần tối cao trong thần thoại Hy Lạp. Diễn ra 4 năm một lần, thu hút các vận động viên từ nhiều vùng Hy Lạp.

 Lúc đầu các môn thi đấu gồm:

   - Chạy bộ: Các cuộc thi chạy bộ bao gồm chạy ngắn (stadion), chạy dài (dolichos) và chạy đua hai lần chiều dài sân vận động (diaulos). Có lẻ vì vậy mà vận động trường được người Tây phương gọi là stade hay stadio hoặc stadium dựa theo từ stadion. 

   - Đấu vật và quyền anh.

   - Ném đĩa, ném lao.

   - Đua xe ngựa. Môn này chắc ngày nay bị bãi bỏ, có lẻ ít ai có khả năng để chơi môn này. Chỉ có cởi ngựa chạy cà rọc cà rệt, nhảy qua mấy hàng rào tốn biết bao nhiêu tiền. Nội mua con ngựa không, còn phải có chuồng cho nó rồi đi tập. Khu gần nhà em, có làm đường cho thiên hạ cởi ngựa đi lừng khừng, đi bộ lạng quạng là đạp cứt ngựa, bị tetanos.

   - Năm môn phối hợp (pentathlon): bao gồm chạy, nhảy xa, ném đĩa, ném lao và đấu vật. Nay có đến 10 môn phối hợp (decathlon).

Ngày nay thì đủ loại môn thể thao. Môn nào mà có thể bán áo quần, quảng cáo là cho thi đấu. Có lần con gái mình thi đua 3 môn phối hợp. Bơi, xe đạp và chạy bộ, khiến mình thất kinh. Phải công nhận ý chí của nó khá mạnh. Sau này mình nói thôi, khỏi phải vào đội này nữa. Nội chở đi bơi là oải rồi, nay còn phải chở đi tập xe đạp, và chạy bộ việt dã.

Ông thần nào ở Zimbabwe gửi tấm ảnh này kể 1 lực sĩ xứ này đi tham dự thế vận hội có đến 9 đày tớ nhân dân chăm sóc

Ảnh hưởng

   - Thế vận hội cổ đại không chỉ là đại hội thể thao mà còn là dịp để người Hy Lạp cổ đại tôn vinh các vị thần và thể hiện sự đoàn kết giữa các thành thuộc liên bang. Ngày nay là để quảng cáo làm tiền và chính trị. Đội tuyển của nước nga không được tham dự năm nay vì Putin chiếm đóng Ukraine. Tương tự khi thế vận hội tại Liên Xô năm 1980, Hoa Kỳ tẩy chay vì liên Xô xâm chiếm Á Phú hãn và để đáp lễ liên Xô tẩy chay năm 1984, được tổ chức tại Hoa Kỳ. Còn Hoa Kỳ xâm chiếm Á Phú hãn hay mấy xứ khác, dưới danh nghĩa mang lại nền dân chủ này nọ nên không ai phản đối, kêu chính trị không nên xen vào thể thao. 

Sau này nền văn minh Hy Lạp tàn lụi nên các cuộc tranh tài thể thao không còn được tổ chức đến cuối thế kỷ 19, thì có ông Tây mang tên Pierre de Coubertin, đột phá tư duy, thành lập uỷ ban thế vận hội. Nên nhớ là Hy Lạp bị đế chế Ottoman chiếm đóng suốt gần 5 thế kỷ, chỉ được độc lập nhờ các nước Tây phương vào năm 1848. Cho nên ai đi chơi ở Hy Lạp thì đừng bao giờ khen người Thổ Nhĩ Kỳ.

Mục tiêu của ông là tạo ra một đại hội thể thao quốc tế nhằm thúc đẩy hòa bình và sự hiểu biết giữa các quốc gia. Đây mới là lần đầu thi đấu giữa các nước. Dạo ấy là từ Âu châu. Lúc đầu ông Coubertin muốn được tổ chức tại Paris nhưng cuối cùng chấp nhận được tổ chức đầu tiên tại Athens, thủ đô của Hy Lạp. Có 14 nước tham dự và chỉ có đâu 267 lực sĩ tham dự. 

Có một môn mà mình tò mò vì khi xưa đọc câu chuyện trên báo Tuổi Hoa, mượn mấy cô hàng xóm, chuyện một anh lính tên Pheidippides chạy từ mặt trận Marathon về đến thủ đô để báo tin chiến thắng sau đó mệt quá lăn đùng ra làm liệt sĩ. Sau này người ta đặt tên chạy đua đường trường 40 km mang tên địa danh này. Khi làm việc tại Torino Ý Đại Lợi, luân đôn và nữu ước mình có tham gia chạy 10 cây số với đồng nghiệp. Tuy là về đích nhưng thở như bò rống. Đây thiên hạ chạy gấp 4 lần. Khi đến Hy Lạp, mình tìm đến viếng thăm thành phố Marathon nhưng chả có gì đặc sắc cả nên chỉ đi lòng vòng rồi chạy đi chỗ khác. Chán Mớ Đời 

Đây là danh sách lực sĩ Việt Nam tham dự thế vận hội. Chỉ có 4 nam và 12 nữ. Cho thấy đàn ông Việt Nam theo môn thể thao dzô dzô đông hơn

Nghe kể thế vận hội đầu tiên tại Athens, có môn này và người về đầu là một ông Hy Lạp mang tên Spyridon Louis. Buồn đời là khi chạy đua tuyển để được chọn tham dự, ông ta về thứ 5. Có lẻ ít người tham dự chạy môn này nên họ cho ông ta chạy ké, chạy nền. Ai ngờ sáng đó chắc vợ ông ta nấu cho ông ta ăn nhiều souslaki hay uống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ, nổI hứng chạy thắng mọi lực sĩ quốc tế còn người được tuyển thứ nhất về hạng nhì vì thiếu ăn hay bị vợ la hôm ấy. Sau đó người ta tiêu chuẩn hóa môn chạy bộ này là 42.196 cây số hay 26.2 dậm thay vì 40 cây số. Phụ nữ được tham gia chạy môn này lần đầu tiên năm 1984, được tổ chức tại Hoa Kỳ. 

Sau này người ta tổ chức thêm các môn thể thao mùa đông nên các quốc gia miền nhiệt đới hết cơ hội tham dự, chỉ dành cho các nước có tuyết lạnh. Cứ hai năm họ luân phiên thế hội mùa đông và mùa hè. Trên nguyên tắc là chỉ có lực sĩ tài tử mới được tham dự nhưng vì tiền hái nhiều quá nên họ phải cho các lực sĩ nhà nghề tiền nhiều tham dự để các công ty bán quảng cáo. Thường thì quốc gia tổ chức là lổ chỉ có các công ty mới giàu có. Chỉ có tại Hoa Kỳ mới lời còn các quốc gia tổ chức thường ăn cám. Các cơ sở được xây cất để tranh tài sau đó bỏ không. Đến thăm Athens với vợ sau này thấy làng thế vận hội cũng ngọng, bỏ hoang. Bên Trung Cộng cũng vậy sau 2008 hay thế vận hội Montreal 1972 có cùng số phận nhất là phi trường. Muốn nước nào nghèo đói muôn đời thì xúi họ tổ chức thế vận hội thể thao.

Ngọn cờ thế vận hội,

   - Biểu tượng 5 vòng tròn Olympic tượng trưng cho sự đoàn kết của 5 châu lục.

   - Ngọn đuốc Olympic được thắp sáng tại Olympia và di chuyển đến nơi tổ chức Thế vận hội. Năm nay có màn ông nào đoạt huy chương vàng 100 tuổi, ngồi xe lăn cầm ngọn đuốc , khá cảm động.

Thế vận hội là biểu tượng của sự hòa hợp, tinh thần thể thao và sự cố gắng không ngừng của con người trong việc vượt qua giới hạn bản thân. Các giá trị này đã và đang được duy trì qua hàng ngàn năm lịch sử từ Hy Lạp cổ đại đến hiện đại. Mình xem đá banh, các cầu thủ nam cũng như nữ khệnh nhau, dùng giày đinh dẫm lên chân đội bạn, chửi nhau là phản động. Đó là tinh thần thể thao khi để cho các lực sĩ nhà nghề tham dự. Họ không bảo vệ màu cờ nước họ mà giúp công ty quảng cáo làm giàu.

Olympia là một thành phố cổ đại ở Hy Lạp, nằm ở bán đảo Peloponnese, được biết đến như nơi tổ chức Thế vận hội cổ đại. Mình nhớ khi lái xe qua con kênh của bán đảo này. Hình ảnh vẫn đẹp vẫn giữ lại đến ngày nay. Nay thì du khách đông quá nên hết muốn đi lại. Mấy năm trước dẫn vợ đi thì hơi chán vì du khách đông hơn dân sở tại.  Olympia không chỉ là trung tâm thể thao mà còn là một địa điểm tôn giáo quan trọng, với nhiều đền thờ và công trình kiến trúc nổi tiếng.

Cho nên lễ khai mạc tại Paris bị thiên hạ chửi, công ty rút lui không quảng cáo vì mấy ông Tây bà đầm, kêu tự do, bình đẳng này nọ nên cho ông thần nào lòi buồi ra, đủ trò. Họ muốn diễn lại phim “la Grande bouffe” của đạo diễn Marco Ferreri.

Mình nhớ khi sang Tây, thích xem thế vận hội mùa hè. Thế vận hội đầu tiên được xem là tại Montreal, Gia-nã-đại năm 1976. Sau đó thì tẩy chay thế vận hội Mạc Tư KHoa. Năm 1984 thì tại Hoa Kỳ, 1990 thì mình đã sang Hoa Kỳ, hình như được tổ chức tại Barcelona. Mình làm việc cho văn phòng kiến trúc sư I.M.Pei nên có tham gia thiết kế 1 công trình cho thế vận hội, trung tâm tài Chánh quốc tế và bến tàu. Mấy năm trước có đi chơi với vợ, dẫn đến cho vợ xem. Đồng chí gái thích tạo dáng hơn là xem công trình của chồng thiết kế. Chán Mớ Đời 

Olympia ngày xưa

Ngày nay với tiền bạc tham gia nên mất hẳn tinh thần thể thao. Các lực sĩ chơi xấu nhau, mất đi tinh thần thượng võ truyền thống khi xưa. Chưa kể vụ đổi giới Tính, một ông nào ở xứ Algerie, buồn đời bị vợ la nên chuyển giới tính, tham dự thế vận hội, lên võ đài đấm đối thủ gãy mũi sau 46 giây. Nghe kể là phụ nữ nhưng lộn xộn XY chromosome chi đó.

Mình hỏi thằng con lý do môn bóng rổ 3x3 của Hoa Kỳ chơi không hay, thua Hoài. Nó trả lời là không có tiền nên không ai chơi. Chơi 5x5 thì có tiền còn 3x3 thì không có tiền quảng cáo.

 Mình nghĩ nên cấm các lực sĩ nhà nghề tham dự, tranh tài vì các cầu thủ nước nghèo khó có thể tranh tài lại với những người có tiền, để giúp lực sĩ họ đoạt nhiều huy chương. Nhiều nước tham dự nhưng chả đi tới đâu vì trình độ quá thấp. Vấn đề là không có tiền thì sẽ không xem được truyền hình. Thật sự mấy người này cũng không muốn tham dự vì bận rộn nhưng các công ty quảng cáo bắt họ tham gia để bán quảng cáo. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Để lại con tim Paris

 Paris để lại con tim

Hôm nay thế vận hội Paris 2024 được khai mạc để kỷ niệm 100 năm ông Tây Pierre Coubertin đã thực hiện lại thế vận hội có từ thời Hy Lạp. Như ca sĩ Josephine Baker từng hát “j’ai deux amours mon pays et Paris”. Thế vận hội này khiến mình nhớ đến những năm tháng sinh sống tại Paris, thủ đô của Pháp quốc. Một thời sinh viên đói rách. Những mùa đông lạnh cóng trong phòng ô sin và những ngày dài nóng cháy của mùa hè với những kỷ niệm của những tháng ngày xa quê hương, 1 người vô tổ quốc, như con chim lạc đàn từ muôn kiếp, để rồi 20 năm sau trở về thăm Việt Nam trong nổi buồn khi thấy Đà Lạt xác xơ như kẻ vô hồn lội nước cuốn chảy rác rưới về dòng thác Cam Ly. 

Ngày nay có thể nói Paris là thủ đô, nơi du khách viếng đông nhất thế giới. Hơn cả thủ đô La Mã. Khi mới đến Paris có lẻ du khách không thấy đẹp như Roma, nhiều khi lại tưởng một Budapest rộng lớn hơn. Nhưng nếu ở lâu có thể đi dạo xung quanh Paris, ngồi ăn uống nước tại các quán cóc để nhìn thấy dân parisien sinh sống thì mới thấy cái đẹp nhẹ nhàng của thủ đô này. Người Âu châu ví Paris như một phụ nữ còn Luân Đôn như đàn ông. Sau này sang làm việc tại Luân Đôn mới để ý, đàn ông Anh quốc rất trịnh trọng, ăn bận thời trang hơn đàn ông ở Paris. Điển hình trước cổng trường có quán bistro “chez Balto” với vợ chồng bà Madeleine dễ thương. Vào quán ngồi nhìn qua cửa sổ mưa bay, hay tuyết rơi trong khi các bộ hành bước cho nhanh để tránh mưa, xe hơi kẹt cứng, bóp còi lia chia.

Hay những ngày mùa Xuân, rảo bước trong các công viên, Jardin des Tuileries, nhìn các cô đầm ngồi trên ghế phơi nắng, đọc sách, bắt đầu nổi mụn vào mùa Xuân như cây trổ hoa. Đối với mình hình ảnh đẹp nhất của Paris là những buổi sáng đi học, lấy métro từ Neuilly/seine xuống trạm Louvres, rồi băng qua viện bảo tàng này, leo lên vài thang cấp đến Passerelle des Arts, cầu này nhỏ, làm bằng sắt chỉ dành cho bộ hành, nhìn phía tay trái là Cầu Mới (pont Neuf), phía sau đó là khu La Cité, thấy nhà thờ Notre Dame de Paris, lờ mờ trong ánh sương ban mai, mặt trời mọc chậm phía đông như một bức tranh của Claude Monet. Thấy trước mặt Viện Hàn Lâm của Pháp rồi lò mò đến trường. Mình đi lại lắm lần suốt 6 năm liền.

Paris ngày nay được thiết kế sau cuộc cách mạng 1789. Lý do là Paris là một thành phố rộng lớn nhưng có rất nhiều khu vực nhỏ, đường quanh co khiến quân đội cũng như cảnh sát khó bắt kẻ gian. Khi dân chúng vùng lên làm cuộc cách mạng vì đói thì nhà vua cho lính đi bắt hay trấn áp các cuộc biểu tình rất khó vì kẻ nổi loạn có thể trốn trong quần chúng. Mình về Sàigòn, thấy hẻm đầy. Ai chạy vô hẻm rồi thì cảnh sát lạ nơi này khó mà tìm bắt được.

Năm 1848, ông vua tên Louis-Philippe bị lật đổ và ông Louis-Napoleon, cháu gọi Napoleon Bonaparte bằng bác, được bầu thành tổng thống của đệ tam cộng hòa Pháp quốc. Ngày nay được xem là nền đệ ngủ cộng hoà, thứ 5 của Pháp. Dân pháp chán biểu tình, làm cách mạng nên chắc phải đợi lâu lắm mới có nền cộng hoà thứ 6.

3 năm sau, thấy khó được tái đắc cử theo bầu phiếu phổ thông nên ông ta cướp chính quyền, ông ta kêu chức tổng thống không oai nên tự phong là hoàng đế Napoleon đệ tam. Từ lâu đời, Paris là một thành phố rất lớn của Âu châu. Đến Budapest hay Vienne thì thấy rất nhỏ so với Paris. 

Hoàng đế Napoleon III, người có công nhất cho Pháp quốc ngày nay, tạo dựng đế chế Phú Lăng Sa.

Khi xưa, học lịch sử Pháp mình hay lộn xộn về ông này và bác của ông ta. Cả hai đều tự xưng là hoàng đế nhưng một bên thì xây dựng và một bên chỉ đem quân đi đánh thiên hạ. Khi đọc sách của Ông Victor Hugo, nói về Paris dơ bẩn, thiếu vệ sinh, rác rưới gây bệnh tật này nọ. Nhất là trong cuốn Les Misérables, nước dùng khan hiếm. Thời đó sông Seine rất dơ bẩn. Các chủ lò sát sinh, thường được xây cất cạnh sông Seine, rồi máu bò, chất dơ, xương bò, ngựa,… được thải xuống sông Seine. Kiểu Đà Lạt khi xưa, rác dân thành phố đem đổ xuống các con suối chảy về thác Cam Ly khiến thác này thối như vùng lầy của chúng ta.

Có lẻ người có công với Pháp quốc trong công cuộc phát triển xứ này sau bao nhiêu can qua, hoàng đế Napoleon đệ tam, đưa xứ này từ một đất nước lạc hậu theo nông nghiệp vào cuộc cách mạng kỹ nghệ với các chương trình giáo dục, thành lập các trường đào tạo lớn (Grandes écoles) để đào tạo nhân tài, giúp phát triển đất nước. Đào tạo có bài bản thi vấn đáp đầy đủ như năm đầu tiên thi Tú tài chỉ có 29 người đổ trên toàn quốc. Sau này, Việt Nam Cộng Hoà cũng theo chính sách của người Pháp, thành lập các trường lớn như quốc gia hành chánh, đại học Bách Khoa Phú Thọ, đào tạo kỹ sư,… ai tốt nghiệp các trường này được xem là nhân tài của đất nước, thi cử rất khó, phải thật sự giỏi mới được vào. Nghe kể cô Ngô Đình Lệ Thuỷ thi vào trường y khoa Sàigòn bị rớt, có người đề nghị với ông nhu là để họ nâng đỡ nhưng ông ta không chịu. Nếu để ý thì ở Pháp, các bộ tưởng, thủ tướng hay tổng thống, đa số đều xuất thân từ trường quốc gia hành chánh (école nationale d’adminstration), khoa học chính trị (Sciences politiques) hay trường bách khoa (école polytechnique),… sau này thì mình không biết.

Ông ta cho áp dựng các kỹ thuật mới canh nông giúp Pháp quốc hết bị đói vì thất mùa. Nông dân như mình hết việc nên bò lên Paris để kiếm cơm, làm công nhân cho các công trình xây cất đại lộ và dãy phố do ông Haussmann thiết kế. Hoàng đế Napoleon I có con trai nhưng thiên hạ đàm tếu cho không phải, chắc mặt mũi không giống ông ta hay cao to thay vì thấp người như ông nên bà Joséphine mới kêu em trai út của của chồng lấy bà Hortense sinh ra ông hoàng đế này để sau này nối ngôi của bác. Ai ngờ ông Napoleon bị đại bại ở trận Waterloo, bị đày ra côn đảo Sainte Hélène, như Võ Thị 6, rồi chết.

Gia đình Bourbon, có vua từ bao nhiêu đời, vị vua cuối là Louis 16 bị chém đầu với vợ. Dân Tây bắt đầu chán cách mạng rồi hoàng đế nên để dòng họ Bourbon đưa ông Louis-Philippe, hậu duệ của dòng họ này, lên làm vua như sấm Nostra Damus của pháp nói: “Bourbon đi Bourbon lại về”. Từ đó dân Tây tha hồ uống rượu Bourbon. Ông này chạy qua Thuỵ Sĩ, bắt chước Mộ Dung Phục tìm cách phục quốc lại nước đại Pháp của dòng họ Bourbon trong khi bố bị cách mạng chém đầu. Cuối cùng thì loạn cả lên với các cuộc đảo chính hay cách mạng, đám kỹ nghệ gia mới kêu ông này về Pháp cho lên làm vua lại. Nhưng kinh tế không khá hơn, dân vẫn đói như thời ông vua Louis 16 nên dân chúng nổi lên đuổi cổ. Ông ta sợ chém đầu nên vi lăng bát bộ, trốn qua Luân đôn như De Gaulle sau này, mưu cầu phục quốc đến khi chết. Cháu nội ông ta là vua Leopold của xứ Bỉ.

Hoàng đế Napoleon đệ tam được bầu làm tổng thống của đệ tam cộng hoà Pháp quốc. muốn thay đổi Paris và để tạo công ăn việc làm cho dân chúng nếu không chúng lại nổi loạn. Ông ta cử một công chức tên Georges-Eugène Haussmann. Ông này có tham vọng và rất giỏi chỉ huy và thương lượng. Ông ta và hoàng đế có cũng ý tưởng xây dựng Paris thành một thành phố lớn cho tương lai. Dưới thời đệ tam Reich ở Đức quốc có kiến trúc sư Albert Speer cũng có tham vọng thiết kế các thành phố của Đức quốc xã với ý tưởng của Đức quốc xã. Hay ở La MÃ, Mussolini cũng có xây dựng một trung tâm quyền lực phỏng theo chủ nghĩa tương lai (il futurismo) mà họ hay gọi là phát xít. Ai đến Milano, viếng quảng trường Piazza Duomo, đều phải thấy một di tích của chế độ phát xít tại đây.

Baron Haussmann để lại dấu ấn lâu dài trong ngành thiết kế đô thị của Paris mà sau này ai cũng bắt chước để thực hiện tại các tỉnh nhỏ cũng như tại các thuộc địa của Pháp quốc.

Bản đồ Paris thời xưa, con sông Seine cắt thành phố làm 2, gọi bên tả ngạn, và bên hữu ngạn (Rive gauche et rive droite)

Năm 1853, hoàng đế Napoleon III khoán trắng cho ông Haussman muốn thiết kế và xây dựng Paris theo ý tưởng về tương lai. Gốc chính là Khải hoàn môn tua ra các đại lộ Đan với nhau những con đường nhỏ bé và công viên. 

Khải hoàn môn này là gốc hoạ chính của paris, từ đó các đại lộ được kéo dài đi các nơi. Nếu mình không lầm thì có đến 12 đại lộ, tụ về Khải hoàn môn. Nói lên quyền lực của Paris. Khải hoàn môn này được khởi công xây dựng dưới thời Napoleon vào năm 1806, đến 30 năm sau mới hoàn tất dưới triều đại vua Louis-Philippe. Ông Hausmann thiết kế theo tinh thần cartesien của người Pháp và nói lên sự vĩ đại của đế quốc Pháp (la grandeur de L’empire)

Đại lộ dài nhất là đại lộ Champs elysees , mình có kể về sự hình thành đại lộ này

Ông ta cũng thâu tóm thêm các vùng ngoại ô của Paris giúp Paris từ 12 quận lên đến 20 quận như ngày nay. Kiểu Hà Nội ngày nay thâu nhập vùng Sơn Tây, quê nội của mình vào thủ đô luôn. Đèn đường, phương tiện di chuyển giao thông khiến dân số từ 400,000 lên đến 1.5 triệu người xem như nhân gấp 3. 

Đây là một thiết kế đô thị chưa từng thấy dạo ấy ngoài Barcelona. Họ cho đập phá 20,000 căn phố gồm 120,000 căn hộ và thay vào đó 34,000 căn phố với 215,000 căn hộ. 

Phố xá Paris khi xưa, chỉ có 3 tầng, trên nóc nhà thường thấy ngay cửa sổ có cái ròng rọc để họ kéo đồ lên thay vì leo cầu thang nhỏ hẹp.

Họ phá bỏ hàng trăm con đường nhỏ để xây các đại lộ rộng lớn mà ngày nay còn sót lại vài con đường ở khu Latin. Các đường cổ rộng 5 thước nay biến thành 12 thước hay 24 thước. Nhớ hệ số 3 vì khi mình đi học kiến trúc, họ dạy sử dụng hệ số 3. Họ cho xây các cống rãnh, ống nước, đèn đường và các hạ tầng cơ sở khác. 

Từ 3 tầng cho xây lên đến 7 tầng. Ngày nào mình cũng leo lên 7 tầng ít nhất là 2 lần. Sáng 7 giờ sáng chạy bộ ở rừng Boulogne, sau đó về, thay đồ đi học, tối về leo lên lại. Những hôm nào quên đồ gì thì phải leo lên lại.

Các đường cũ xưa đều có độ 5 thước chiều ngang. 5 thước thì nhỏ quá kéo đại bác đến không được còn 12 hay 24 thì chả sợ thằng Tây nào. Cứ nã đại bác vào đám biểu tình là xong om. Hết biểu tình như Thiên an Môn. Khi xưa quan quân của pháp cũng như người Tàu bây giờ, mạng người như cỏ rác, chả có dân chủ gì cả.

Hí viện do kiến trúc sư Paul Guarnier thiết kế. Ở Budapest học có bắt chước một nhưng không đạt lắm 

Họ bắt đầu xây opera nhà hát lớn rất đẹp. Mình nghĩ các hí viện Âu châu không chỗ nào so với hí viện do Paul Garnier thiết kế cả. 

Hoàng đế Napoleon đệ tam bắt chước Luân Đôn nên muốn tạo các công viên, các buồng phổi cho dân sinh hoạt ngoài trời. Ông Haussmann thiết kế rừng Boulogne phía Tây, rừng Vincennes phía đông nếu không lầm chỗ này có trưng bày mấy căn nhà đem từ Thủ dầu một từ Việt Nam sang. Rồi công viên Buttes-Chaumont phía Bắc và Montsouris phía nam. Họ cho trồng 600,000 cây trong suốt 17 năm. 

Dãy phố tiêu biểu Haussmann tại Paris mà ở Budapest, người ta cũng bắt chước trong một khu giàu sang khi xưa

Nếu chạy trên các đại lộ chúng ta sẽ thấy các tòa nhà mà người ta gọi tòa nhà haussmann vì rất đều đặn và giống nhau. Kiến trúc tương tự, chiều ngang và chiều dài. Ông ta bắt buộc các tòa nhà phải dùng đá vôi để trang trí mặt tiền. Nhất là phải tự sửa mỗi 10 năm. Sang Hung Gia lợi, có vài nơi cũng tương tự Paris. Tại sao họ ra những điều kiện như vậy để mai sau ai xây cất phải theo để tạo dựng một hình thể cộng đồng chung. 

Sau này các kiến trúc sư thiết kế đô thị đều bắt chước cách xây cất của Paris dưới thời ông haussmann ở toàn nước pháp. Nói riêng về Đà Lạt khi ông Hébrard được cử làm quy hoạch Đà Lạt thì ông ta cũng ra các luật lệ, diện tích, chiều ngang chiều cao, cây cối này nọ, buồng phổi của Đà Lạt là Sân Cù. Nếu ai sinh sống tại Đà Lạt trước 75, sẽ nhớ là các căn nhà ở khu Hoà Bình, Minh Mạng hay Duy Tân đều giống nhau. 2 tầng và có các balcon dài hai thước ở lầu hai. Nay về thì chả dấu vào đâu cứ 100 nhà đua tiếng. 

Ta thấy các dãy phố ở khu Hoà Bình do ông thầu khoán Võ Đình dung xây cất dựa theo bản thiết kế đô thị của kiến trúc sư trưởng Hébrard (2 tầng, và một balcon để lỡ cháy nhà còn có thể chạy ra balcon để được cấp cứu). Chỉ sau 1963, các ông tướng tá đảo chính rồi ăn hối lộ nên khách sạn Thuỷ Tiên mới được xây cất 4 tầng lầu hay khách sạn Mộng Đẹp cũng tự ý thêm 1 tầng. Ngày nay thì họ xây theo trường phái “mày biết bố mày là ai không” bú xua la mua, chả theo cơ cấu gì cả. 

Hồi mình mới học kiến trúc, thiên hạ kêu ông Le Corbusier, kiến trúc sư thời hiện đại. Ông này có vẽ một thành phố Paris như chuyện giả tưởng mà Ông gọi "Plan Voisin" vào năm 1925. 

Plan Voisin của kiến trúc sư Tân đại Le Corbusier. Mấy họ không xây theo ý ông này nhưng các kiến trúc sư thiên tả của pháp khi xưa, có thiết kế các khu vực nghèo, ngoại ô với ý tưởng này, các dãy nhà HLM mà mình có kể theo ý này và sau này bị đập bỏ.

Sau này với kiến trúc hiện đại chúng ta ít thấy những công trình cao lớn như tại Hoa Kỳ hay các nước trên thế giới. Ở Paris chỉ tháp Montparnasse là cao hay ở ngoại ô Paris như khu vực La Defense.  

Các công trình kiến trúc hiện đại của Paris

Dạo mình mới vào học thì trung tâm văn hóa Pompidou mới được xây cất. XEm như rất xa lạ đối với cÁc dãy phố của Paris. Sau này, họ phá các chợ Les Halles rồi xây các kiến trúc khiến con người mất đi hướng đi. Xấu xí. Toàn là do các kiến trúc sư ảnh hưởng của xã hội chủ nghĩa. Khiến người dân bị tha hóa. 

Tương tự tour Eiffel cũng bị chỉ trích, họ tính đập phá sau cuộc hội chợ đấu xảo nhưng có lẽ hết tiền nên họ để lại, khiến du khách trên thế giới viếng chỗ này để chụp hình tự sướng. Ngày nay khi nói đến Pháp quốc hay Paris là người ta nhớ đến thác Eiffel như Đà Lạt là Thuỷ Tạ.

Paris rất đẹp khi chúng ta có thời gian hòa nhịp với đời sống của người dân tại đây. Còn nếu viếng thăm vài ngày, đi đến chụp hình mấy quán cà phê nổi tiếng như Au 2 magots,… thì chỉ thấy du khách, sẽ khiến chúng ta Chán Mớ Đời.

Lúc mới sang mình ở thành phố ngoại ô Pantin, khu nghèo, nhà cửa xâu xí, khói ung bám nên chán Paris nhưng sau này dọn đến ở Neuilly sur Seine thì nhà cửa được xây cất theo kiểu Haussmann nên sạch sẽ, đẹp hơn. Vấn đề ngày nay, tại Paris họ có làm các khu vực, chỉ có đừng cho bộ hành, cấm xe cộ, trồng cây này nọ. Họ chán sống trong La grandeur của pháp.

Đồng chí gái không thích Paris, chớ nếu không mỗi năm mình về Paris, ở độ 1 tháng, đi rong ruổi, như Marcel Proust, đi tìm lại những vết chân xưa, của thời sinh viên, chưa bị vợ cải tạo thành người ô-sin chân chánh. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao thiếu niên Hoa Kỳ tự tử

Hôm nay, xem một tài liệu về thiếu niên Mỹ tự tử gia tăng. Cứ 13 phút là có một nam thiếu niên tại Hoa Kỳ, tự kết liễu cuộc đời của mình. Buồn đời mình tìm hiểu thêm thì thất kinh. Xã hội thời a-còng chuyển động thay đổi nhanh chóng vô hình trung chúng ta không nhận ra điều đó. Đó là hệ luỵ của nữ quyền ngày nay.

Thế kỷ 20 cho ta thấy sự thay đổi, đúng hơn là một cuộc cách mạng văn hoá, xã hội toàn diện vô tiền khoáng hậu. Người phụ nữ tự giải phóng kinh tế, không phụ thuộc vào người đàn ông như xưa. Ai có tiền người đó có quyền lực. Phụ nữ được xã hội và luật pháp Hoa Kỳ che chở, cho phép được bầu phiếu từ 100 năm nay. Được đi học lên đại học. Có bằng cấp nên họ có thể tự chủ, độc lập về tài Chánh, thoát khỏi sự lệ thuộc vào người chồng như các thế hệ đi trước. Khi xưa, ở Việt Nam, hay trong bất cứ một xã hội nào, tỷ lệ phụ nữ thường cao hơn đàn ông nên nhiều người phụ nữ phải chịu làm lẻ chồng người ta để có mụn con, về già có con cháu nuôi. Chỉ đến thời đệ nhất cộng hoà, mới có luật cấm đa thê. Nay thì mình đoán là không có vụ này, ngoại trừ về điều kiện tài Chánh. Nhiều em chân dài làm Bồ nhí cho đại gia còn hơn lấy chồng thất nghiệp.

Có anh bạn kể, ở New York, anh ta quen vài cô gốc Hà Nội. Họ lấy chồng Mỹ già, được bảo lãnh sang Mỹ. Rồi họ ly dị, hay mấy ông già, đổi Bồ hay vợ nhí với nhau. Đến nhà mấy cô chơi, thấy họ bận áo quần rất thoáng khiến anh ta chới với.

Từ ngàn năm qua, trong chế độ phụ hệ, con trai lớn lên được nuôi và huấn luyện trở thành một người đàn ông với tinh thần bao bọc người phụ nữ nhất là tại Việt Nam, với tinh thần nhất nam viết hữu thập nữ viết vô. Nói theo văn hoá việt là chồng chúa vợ tôi. Tại phương Tây theo tinh thần người kỵ sĩ, gentlemen này nọ. Lâu ngày, tinh thần này có thể nằm trong DNA của đàn ông, nhưng ngày nay với nữ quyền tuyệt đối, người con trai lớn lên bị khủng hoảng tinh thần. Không biết xử sự ra sao đối với phái nữ.

Mình nhớ lần đầu tiên qua Hoa Kỳ, lên xe buýt đi, đang ngồi thì thấy một bà Mỹ bước lên thì tự động như ở pháp, mình đứng dậy nhường chỗ cho bà ta thì bị bà ta chửi cho một tăng, kêu mình là misogynist này nọ nên từ đó hết dám làm galant. Năm ngoái, mình đi UZbekistan, lần đầu tiên lên xe điện ngầm của họ, thì bổng nhiên thấy mấy người hành khách trẻ đang ngồi đứng lên, nhường chỗ cho mình mới khiến mình trở về 40-50 năm trước đây khi mới sang pháp.

Trong những thành công của nữ quyền là phụ nữ được đi học như đàn ông con trai vì xưa kia, con gái có thể được đi học vài năm để biết đọc rồi ở nhà với mẹ học nấu ăn, trồng rau cải ngoài vườn. Đợi một ngày đẹp trơi, một hòang tử như trong truyện cổ tích, đến đánh thức cô bé ngủ trong rừng. Và sinh con, đẻ cái hạnh phúc suốt cuộc đời.

Trước nhất nên nói về sự khác biệt giữa con trai và con gái tại học đường. Khoa học gia cho rằng; não bộ con trai chậm phát triển hơn não bộ con gái. Mình nhớ đi học tiểu học, mấy cô trong lớp viết luận văn như gió, đọc bài pháp ngữ như a na mít, trả bài về thi ca rất hay. Mình thì đánh vần từng chữ. C’est le cái mâm! Lên trung học cũng vậy, thấy họ rất giỏi về văn chương, thuộc truyện Kiều, thơ của Lamartine, Racine, Alfred de Musset, Baudelaire,… thậm chí mấy thơ tình yêu trong khi mình đọc tới câu đầu tiên là ngọng chả hiểu gì. Như khi học về Apollinaire bài gì “sous le Pont Mirabeau coule la Seine et nos amours..” được cái là sau này qua Paris, đi chơi với mấy cô đầm, mình hay xổ câu này khi đi ngang mấy chiếc cầu trên sông Seine.

 Chỉ khi đậu B.E.P.C. Xong, sang học ban toán thì mình ít thấy mấy cô rồi lên lớp 12 thì độc nhất có một cô rớt năm ngoái nên ở lại cho vui lớp. Từ bé mình chỉ thấy đa số mấy cô học giỏi hơn con trai, đúng hơn là giỏi hơn mình. Mình thuộc loại ngu lâu dốt bền vững đến nay, vẫn bị đồng chí gái chửi là ngu. Đồng chí gái hay than chồng người ta thì thông minh này nọ, còn Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen. Mình nói mụ kiếp trước vụng tu nên kiếp này lấy nông dân. Muốn lấy chồng đẹp trai con nhà giàu học giỏi thì rán tu đi chớ nếu không kiếp sau lại lấy nông dân nữa.

Khi xưa, các trường học nội trú, thường chỉ dành riêng cho con trai hay con gái nên con trai dù não bộ chậm nhưng học chung với con trai nên vẫn phát triển bình thường. Ngày nay trai gái học chung, con gái với não bộ phát triển sớm hơn con trai, bắt buộc trội hơn con trai trong lớp. Được cái là ngày xưa, thầy giáo nhiều, còn ngày nay thì thầy giáo ít nhất là về môn anh ngữ mà đa số học sinh nam tại Hoa Kỳ hơi bị chậm hơn các nữ sinh. Tại Phần lan, lương giáo sư rất cao nên thường các thầy giáo rất giỏi được đào tạo rất chuẩn mực về ngành và tâm lý học để giảng dạy.

Trước hết chúng ta nên nhắc lại là 50% các cuộc hôn nhân tại Hoa Kỳ đều có kết cuộc là ra toà ly dị. Luật pháp bảo vệ phụ nữ nên đa số con cái được mẹ nuôi và người cha mất quyền thăm viếng con cái nếu bà vợ đắp mộ cuộc tình mà vẫn hận kẻ nội thù, tìm mọi cách để con cái không gặp người cha. Cha mẹ ly dị sẽ gây ảnh hưởng tâm lý cho con cái. Con gái thì đỡ hơn vì sống với mẹ nên bớt lo, ngược lại con trai lớn lên, thiếu vắng bóng người cha, không có ai nương tựa, như một người mẫu để bước theo bước chân. Lại nghe mẹ chửi rủa thằng cha mất dạy dù bị bà ta cấm viếng thăm con. Cho nên hận thù về đàn ông hơi nhiều.

Mình nhớ ở New York, có nhóm Mỹ lai, sang Hoa Kỳ không có ai nương tựa nên hay gặp lạc vào cảnh Giang hồ. Có một nhóm trẻ ở New York, tìm cách giúp đỡ họ, diều dắt họ học hành, chỉ làm bài tập để hy vọng họ có một tương lại tươi sáng hơn.

Hệ thống giáo dục Hoa Kỳ ở cấp trung học thiếu vắng nam giáo sư. Ở nhà, con trai đã thiếu hình bóng người cha thì tại học đường, nam giáo sư sẽ là người truyền đạt mô hình của người đàn ông, người cha. Vì lẻ nào đó, ít đàn ông theo nghiệp làm thầy giáo, có thể lương bổng thấp. Rất khó cho các nam sinh học tập tốt ở trường nếu vắng các nam giáo sư, những mẩu người đàn ông cho chúng nương theo. Mình nhớ khi xưa đi học, mấy thầy dạy, gây nhiều ảnh hưởng cho mình. Những câu chuyện hay câu nói vẫn theo mình đến ngày nay. Điển hình, có lần một anh bạn học xổ tiếng Tây trong lớp thầy Thạc. Thầy bực mình kêu gặp Tây thì nói tiếng Tây, còn người Việt thì nói tiếng Việt. Chớ gặp Tây nạy không ra một chữ ú ớ, còn gặp người Việt thì cứ xổ tiếng Tây cho biết ta đây biết tiếng Tây. Từ đó đến nay khi mình gặp người Việt thì mình nói toàn tiếng Việt, còn gặp Tây đầm Mỹ thì mình không sợ thằng Tây nào cả, chả ú ớ ú Á.

Thực trạng ngày nay, con gái bỏ xa con trai tại học đường, và phụ nữ bỏ xa đàn ông trong cuộc sống kinh tế. Mọi người đều đặt mục tiêu để đạt sự bình đẳng của hai giới trong xã hội. Vào thập niên 70 và 80 của thế kỷ trước, người ta khuyến khích cổ vỏ phụ nữ học lên cao với những chính sách ưu tiên phụ nữ và da màu. Ngày nay thì chúng ta thấy hiện tượng con trai lại bị lép vế, bị bỏ rơi tại học đường. Do đó có những dự luật kêu là chỉ nhận và cho học bổng cho bất cứ ai học giỏi, bỏ các tiêu chuẩn dân da màu và phụ nữ.

Ngày nay, người ta nhận xét nữ sinh trung bình về môn anh ngữ thì vượt xa nam sinh một lớp. Xét về thi cử GPA, thì trong số 10% đứng đầu lớp có đến 2/3 là nữ sinh, và nếu chúng nhìn các điểm thấp thì 2/3 là nam sinh. Tương tự tại đại học, phụ nữ có bằng đại học lại nhiều hơn đàn ông. Kinh

Năm 1972, Title IX được ra đời để giúp sự bình đẳng nam nữ về giáo dục. Dạo ấy có sự khác biệt là nam giới có bằng đại học nhiều 13% nữ giới. Ngày nay thì ngược lại nữ giới có bằng đại học 15% nhiều hơn nam giới. https://en.wikipedia.org/wiki/Title_IX

Người ta giải thích vỏ não trước trán là tổng giám đốc của não bộ chúng ta. Đầu óc chúng ta nói là phải làm bài tập cho ngày mai thay vì đi chơi. Não bộ cho biết nếu học khá, đậu tú tài sẽ giúp chúng ta vào đại học, có bằng cấp sẽ giúp tương lai sáng lạn hơn. Vấn đề là não bộ của nam sinh chưa được phát triển nhiều nên ham chơi, phá làng phá xóm. Trong khi não bộ của nữ sinh thường phát triển sớm hơn 1, 2 năm trước nam sinh vì đến tuổi dậy thì sớm hơn nên họ chú tâm học hành hơn là phá làng.

Hệ thống giáo dục Hoa Kỳ được thành lập để trọng thưởng những ai chuyên cần làm bài tập, chăm học để chuẩn bị vào đại học. Mình nhớ khi xưa thích đi đánh bi da hay đá banh, đánh bóng bàn, tập võ hơn là học hành. Đến khi muốn đi du học mới lo học cong đít cà cuống. Cho thấy cấu trúc của hệ thống giáo dục hiện nay không giúp nam sinh, vì thời điểm não bộ phát triển chậm hơn nữ giới. Nhờ sự phát triển của nữ quyền từ 50 năm qua, người ta mới nhận ra sự việc vì nếu xã hội Hoa Kỳ cứ tiếp tục như trước đây thì khó nhận diện sự phát triển chậm của nam giới và bị thụt lùi sau nữ giới.

Các chuyên gia đề nghị nên để con trai đi học chậm hơn 1 năm để khi vào học với nữ sinh kém mình một tuổi thì não bộ phát triển giống nhau. Họ cho biết cần thêm nam giáo viên vì ngày nay theo thống kê thì 24% giáo viên là nam thay vì 33% ở thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Học đường trở thành môi trường của phụ nữ, chiếm lợi thế, chưa kể về nhà ở với mẹ khi bố mẹ ly dị. Dó đó con trai cảm thấy lạc lõng, có thể vì vậy mà ngày nay chúng ta thấy hiện tượng đồng tính rất nhiều. Trẻ em lớn lên với mẫu người mẹ, phụ nữ xung quanh trong khi hình ảnh người cha không có. Nếu có hỏi mẹ kêu chết rồi.

Ra xã hội, đàn ông ngày nay gặp nhiều vấn nạn. Vấn nạn thứ nhất là lương bổng. Đa số đàn ông ngày nay làm ít tiền hơn năm 1979, 8% đàn ông không có công ăn việc làm, xem như 9 triệu người. Trước khi đắc cử tổng thống, ông Obama và Clinton lãnh lương ít hơn vợ. Đàn ông nay làm việc nhiều trong những môi trường thường được xem là hạ cấp. Lý do là con trai không học khá, không học nghề, cứ mơ làm cầu thủ nổi tiếng như mấy triệu người Mỹ mới tìm ra được một Kobe Bryant, thì rất khó tìm việc. Xem như trong vòng 50 năm qua, chúng ta tìm cách nâng cao vai trò phụ nữ trong xã hội vô hình trung không để ý đến phát triển nam giới, khiến họ dần dần mất đi chân đứng trong xã hội.

Chúng ta cứ nghe các chính trị gia kêu gọi bình đẳng lương bổng đủ trò nhưng không ai xét đến sự thụt lùi của nam giới bị ảnh hưởng từ học đường. Đưa đến các vấn nạn của xã hội như sì ke ma tuý, trộm cướp, này nọ. Các nhà tù tại Hoa Kỳ chứa tù nhiều nhất thế giới. Vấn đề tâm lý rất quan trọng để tránh các tội phạm, sì ke ma tuý.

Ngày nay, người ta gọi sự suy thoái của người cha trong xã hội Hoa Kỳ. 25% đàn ông Mỹ không sống với con của họ. Nếu cha mẹ ly dị, 1/3 giới trẻ mất liên lạc với cha chúng. 40% trẻ em ngày nay sinh ra ngoại hôn, đa số trẻ em có cha mẹ ít học được sinh ra không có giấy hôn thú. Nhìn lại mình thấy may mắn vì suốt 20 năm, mình đưa đón, chăm sóc, nấu ăn cho mấy đứa con sau 2 giờ chiều, tan trường. Lo chở đi tập thể thao, học đàn, hướng đạo,.. có lẻ khi xưa, mình ít khi sống với ông cụ nên không muốn con mình sau này thiếu vắng những gì mình khát khao. Sau 75 thì em mình cũng lớn lên thiếu vắng người cha vì ông cụ đi tù cải tạo 15 năm.

Chúng ta cần phải định nghĩa lại hình ảnh người cha trong một xã hội đã thay đổi. Trong khi đó họ vẫn dạy chúng ta hình ảnh một người cha thành công của các thế kỷ trước. Rất khó cho trẻ em, nam giới bắt chước khi chúng thấy nữ giới tiến xa về mặt tài chính cũng như quyền lực trong xã hội.

Nữ quyền trong 50 năm qua được xem là một trong những cuộc giải phóng văn hoá lớn nhất của nhân loại trong một thời gian ngắn. Chúng ta đã làm được những gì mà mấy ngàn năm qua, phụ nữ chỉ đóng vai trò sinh con, nấu ăn, nay giúp họ có thể học cao, làm những gì họ yêu thích, ước vọng của họ. 40% gia đình ngày nay, người vợ làm tiền nhiều hơn người chồng, tương tự 40% phụ nữ tại Hoa Kỳ lãnh lương cao hơn đàn ông trong khi đó họ cứ kêu gào bình đẳng lương bổng lợi tức này nọ. Chán Mớ Đời 

Họ cho biết 1/3 nam sinh chỉ học xong trung học thì không có việc làm. Xem như 10 triệu người. Rất nhiều nên vấn nạn tội phạm sì ke ma túy mọc lên khắp nơi. Không nghề ngỗng thì chỉ có cách đi dụ học sinh hút sì ke để bán và kiếm tiền.

Vấn đề là con trai trong một gia đình thiếu bóng người cha chịu tổn thất nhiều nhất. Học hành không khá rồi ra đời với những thiếu sót về bằng cấp, phải chịu thêm thiệt thòi.

Người ta lý giải lý do con trai ngày nay tự tử nhiều và đàn ông tại Hoa Kỳ cũng vậy, sử dụng thuốc sì ke ma tuý vì cảm thấy mình mất hướng đi trong cuộc đời. Người ta tìm thấy trong lá thư tuyệt mệnh của thiếu niên hay đàn ông viết trước khi qua đời, 2 từ "worthless" và "useless." (Vô giá trị hay vô dụng).

Đề tài này còn nhiều vấn đề, mình phải đi vườn, sẽ kể tiếp nếu các bác thích. Em chỉ viết theo yêu cầu (còn tiếp)

Chồng nuôi vợ như biển hồ lai láng

Vợ nuôi chồng chửi từ sáng đến chiều 

Dó đó đàn ông uống rượu cho quên đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn