Bánh mì mỹ khác bánh mì âu châu?

bánh mì Mỹ và bánh mì âu châu

 Đi âu châu, mình mê ăn bánh mì của họ như ở Ý Đại Lợi, hay Pháp quốc còn bánh mì của mỹ thì không mê lắm thêm đọc tin tức về cách làm bánh mì mỹ với các phụ gia khiến mình sợ nên ăn ít lắm. Không chỉ riêng mình mà ngay bạn bè cũng nói, hay du khách mỹ cũng kêu trên mạng xã hội. Có thể khi đi du lịch, chúng ta vui vẻ nên ăn thấy ngon. Có lần mình nói chuyện với một ông tây làm bánh mì, học trường bên tây đàng hoàng. Ông ta cho biết là có đem bột mì của tây qua mỹ để làm nhưng không hiểu sao vẫn khác khi làm bên tây. Có thể nhiệt độ, hay nước hay chi đó, khiến khẩu vị của mình thay đổi như người Việt bên pháp kêu đồ ăn bên Cali dỡ, còn mình về Việt Nam thì ngồi ăn thấy ruồi nhặng bay tùm lum thêm nóng nực thì cảm thấy không ngon.

Tranh luận về bánh mì Mỹ là một chủ đề thảo luận khó thống nhất trên mạng và trong văn hóa, xoay quanh việc tại sao bánh mì hàng ngày ở Mỹ (như Wonder Bread hay các loại bánh mì siêu thị) thường bị chỉ trích là kém chất lượng, quá chế biến, hoặc thậm chí “bị hủy hoại” so với bánh mì ở châu Âu, Úc hay các khu vực khác. Có lần mình xem phim tài liệu của một công ty mỹ danh tiếng thì thất kinh.

Mình từng sinh sống tại Pháp quốc, Ý Đại Lợi, Thuỵ Sĩ và Anh quốc nên có thể nói mình đã nếm đủ thứ bánh mì trước khi định cư tại Hoa Kỳ . Bánh mì Anh quốc thì chán như con gián, bánh mì tại Thụy sĩ thì cũng hơi lộn xộn vì mình đi làm việc ở vùng đức ngữ nên bị ảnh hưởng của Đức, trong khi ở Ý Đại Lợi thì mình chỉ thích bánh mì to đùng của họ mà tây gọi là bánh mì nhà quê (pain de campagne) còn bánh mì bên tây thì thường mình ăn baguette, cực ngon. Nhớ năm ngoái về Paris đi ăn với gia đình cô em ở tiệm ăn Au Train Bleu, bánh mì baguette của họ cực ngon, nhỏ xíu, mình xơi hết còn kêu đem ra thêm.

Bánh mì ở tiệm Au Train Bleu, mình xơi 4 cái bánh này. Ngon cực. Năm sau về chắc bò lại ăn bánh mì này thôi

Theo các du khách mỹ tranh luận trên mạng xã hội thì bánh mì Mỹ thường được mô tả là ngọt như bánh ngọt, xốp như bọt biển, và chứa chất phụ gia đáng ngờ ưu tiên thời hạn sử dụng hơn là dinh dưỡng hay hương vị. Nhớ có lần xem cuốn phim tài liệu Supersize me, nói về một ông phóng viên ăn 30 ngày thức ăn của MacDonald. Thì sau 30 ngày họ cho thấy khoai tây chiên cũng như bánh mì của công ty này vẫn Không hư. Không biết họ bỏ gì trong mà không hư. 

 Có video YouTube năm 2022 của Johnny Harris có tiêu đề “How The U.S. Ruined Bread” với hàng triệu lượt xem), nhưng gốc rễ nằm ở những thay đổi trong sản xuất thực phẩm công nghiệp từ giữa thế kỷ 20. Bác nào buồn đời nên xem cho qua ngày tháng. Ai buồn đời thì xem đường dẫn, mới xem lại có đến trên 6 triệu lượt xem.

https://youtu.be/FovIyqov1uA?si=ak6NQ5lT9Ys-AEtn

Dưới đây em ghi lại các lập luận chính:

1.  Thành phần và chất phụ gia: Yếu tố “độc hại”

•  Bánh mì Mỹ được làm bằng lúa mì GMO, thường chứa chất điều chỉnh bột, chất tẩy trắng, và chất bảo quản bị cấm ở EU, Anh, Trung Quốc và nhiều nơi khác do nguy cơ sức khỏe. Ví dụ:

•  Kali bromat: Giúp bánh nở nhưng liên quan đến ung thư trong nghiên cứu trên động vật (bị cấm ở EU từ 1990).

•  Azodicarbonamide (ACA): Chất tẩy trắng gọi là “hóa chất thảm yoga”; khi nướng phân hủy thành urethane (chất có thể gây ung thư). Bị cấm dùng trong thực phẩm ở EU.

•  Bột mì brom hóa: Làm oxy hóa bột để tạo kết cấu tốt hơn nhưng để lại dư lượng chất trên.

•  Quy định Mỹ (qua FDA) cho phép nếu được coi là “an toàn chung” ở liều thấp, ưu tiên sản xuất hàng loạt và thời hạn sử dụng dài (lên đến 2 tuần không mốc). Châu Âu nhấn mạnh quy tắc “nhãn sạch”, hạn chế phụ gia.

•  Bánh mì Mỹ có thể có vị “hóa chất” hoặc gây khó tiêu cho một số người (ví dụ: đầy hơi do gluten cao hoặc chất bảo quản). Một bài báo của The Guardian năm 2019 gọi bánh mì Mỹ là “bánh mì bị cấm”.

Mua đồ ăn ở Costco nên xem

https://youtu.be/EEte-ztogX8?si=WvLPpWdFHZ3gG05h

2.  Đường cao và kết cấu mềm: “Giống bánh ngọt hơn”

•  Nhiều loại bánh mì Mỹ thêm đường (siro ngô giàu fructose hoặc dextrose) để tạo vị và màu nâu – chiếm 5-10% công thức, so với gần như không có đường ở bánh mì thủ công châu Âu. Điều này làm bánh ngọt hơn và mềm hơn, giống món tráng miệng.

•  Quy trình bánh mì Chorleywood (được áp dụng ở Mỹ sau Thế chiến II) dùng trộn cơ học mạnh, enzyme và chất nhũ hóa để tạo bánh nhanh, đồng đều. Nó tạo ra kết cấu xốp, bóp được, nhưng mất hương vị và dinh dưỡng.

•  Người Úc trên TikTok chế nhạo bánh mì Mỹ là “bọt ngọt”, trong khi người châu Âu ca ngợi bánh mì sourdough giòn, dai, chỉ dùng bột mì, nước, muối và men. Cái này thì mình thích loại bánh mì chua chua. Dạo đi Tajisktan, Kazakhstan, ăn bánh mì của họ làm chua chua quá ngon.

3.  Ảnh hưởng sức khỏe và văn hóa

•  Gluten và tiêu hóa: Lúa mì Mỹ thường là giống “cứng” (11-15% protein/gluten) để nở tốt, so với giống “mềm” ở EU (6-10%). Điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng nhạy cảm, dù nghiên cứu chưa rõ ràng – nhiều người đổ lỗi cho phụ gia hơn là gluten. Cứ đi tiệm ăn thấy họ chạt thêm tiền nếu không có gluten. Đi tiệm thấy có thực đơn, không có gluten thêm tiền.

•  Mất dinh dưỡng: Tẩy trắng và tinh chế loại bỏ chất dinh dưỡng; bổ sung lại bằng chất tổng hợp, nhưng bánh mì nguyên cám thì đắt hơn và ít phổ biến. Năm ngoái đi Ý Đại Lợi, đến nhà anh bạn, anh ta làm bánh mì trấu, màu nâu ăn cực ngon. (Pane integrale)

•  Góc văn hóa: Ở châu Âu, bánh mì là nghi thức (mua tươi hàng ngày từ tiệm bánh); ở Mỹ, đó là thực phẩm tiện lợi, phản ánh lối sống nhanh, công nghiệp hóa. Các nhà phê bình liên hệ điều này với béo phì và thực phẩm siêu chế biến. Kiểu người Việt mình nấu cơm mỗi ngày. Còn bánh mì thì mua cái bịch to, rồi mỗi ngày lấy mấy lát ăn sáng, làm Sandwich cho con ăn trưa,… trong khi ở Pháp mình nhớ mỗi ngày ra tiệm bánh mì mua ổ baguette ăn. Đi chơi xa với bạn bè thì mua ổ bánh mì nhà quê to đùng.

Khoảng 200 năm trước, các nhà máy xay lúa mì ở Hoa Kỳ bắt đầu loại bỏ cám và phơi lúa mì để giữ được lâu. Điều này đã loại bỏ chất xơ, chất dinh dưỡng và sức sống của bột mì. Sau đó, các "biện pháp khác nhanh hơn" xuất hiện:

- Axit folic tổng hợp được thêm vào lại, mặc dù nhiều người không thể chuyển hóa nó một cách bình thường.

- Khí clo được sử dụng để tẩy trắng bột mì.

- Kali bromat, một chất gây ung thư bị cấm ở Châu Âu, Vương quốc Anh và thậm chí cả Trung Quốc được thêm vào để giúp bột nở. Mình nhớ năm ngoái làm bánh mì thử để ăn, lần đầu tiên nướng xong, mụ vợ kêu sao nó như cục gạch, phang cái bổ đầu. Sau mình hỏi bà mễ, ông bố là thợ làm bánh mì, kêu bỏ thêm bột nở vào.

- Glyphosate (aka round-Up) được phun lên cây trồng trước khi thu hoạch để làm khô chúng nhanh hơn, gây rối loạn hormone và sức khỏe đường ruột. Họ sử dụng trong các hoá chất diệt cỏ gây ung thư mà công ty ROundUp sử dụng bị kiện te tua vì mang đến bệnh ung thư. Có ông nào bị ung thư và thắng kiện được mấy trăm triệu đô nhưng chắc sắp chết.

Những gì còn lại là bánh mì đã chết về mặt dinh dưỡng, bị tẩy trắng bằng hóa chất và bị pha độc tố nhưng vẫn được bán hợp pháp như thực phẩm.

Thiên hạ gọi đó là "chất độc chậm", so sánh bột mì Mỹ với thứ gì đó trông và ngon miệng nhưng lại gây hại cho sức khỏe theo thời gian. Ở Châu Âu, bánh mì thật vẫn tồn tại. Ở Hoa Kỳ, nó chủ yếu là một sản phẩm hóa học được ngụy trang thành thực phẩm. Gần đây ông bộ trưởng y tế Hoa Kỳ muốn giảm mất chất phụ gia trong thực phẩm sản xuất tại Hoa Kỳ.

Tháng 9 và 10 vừa rồi, mình về Ý Đại Lợi và Pháp quốc, ăn bánh mì mệt thở luôn. Không hiểu tại sao bánh mì bên Pháp ăn rất ngon, lại rẻ hơn bên Mỹ. Một ổ baguette giá 1.2 Euro còn ở siêu thị Hoa Kỳ là thấy 2.5 hay 3.5 một ổ mà không ngon.

Hôm qua đi Costco thấy bánh mì và croissant nhưng không dám mua. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

ghép phòng ghép tình 2026

 Ghép phòng ghép tình 2026

Vừa về đến nhà, mụ vợ ra chào, phải giang tay nối vòng tay lớn mới ôm mụ được. Khi đi có chốn trở về rất cảm động. Chưa tháo bỏ Vali thì mụ vợ kêu chưa bao giờ đến Amsterdam nên muốn đi. Khi xưa mình làm hướng dẫn viên du lịch cho hội Auberge de la jeunesse nên được phái đi mỗi mùa Xuân khi sinh viên nghỉ hè 1, 2 tuần. Không được trả tiền nhưng lại được đi chơi mấy xứ lân cận Pháp quốc, chỉ việc đọc thêm sách nói về thành phố thì trên xe buýt, mình giải thích kể về lịch sử bú xua la mua. Một tên annamite lại kể chuyện lịch sử cho Tây đầm nghe. Thật ra là toàn đám Tây đầm làm nhân công, thợ thuyền nên họ cũng không rành gì cả. Đám sinh viên thì chúng tự đi, ngủ trên xe lửa ban đêm vì không có tiền. Đám đi làm thì có tiền ít nên ghi danh các chuyến đi với Auberge de la jeunesse. Trẻ trung hơn vừa túi tiền của tuổi trẻ.

Chuyến du hành trên sông danube nổi tiếng 

Mình biết vụ này do tình cờ vì công việc đầu tiên ở pháp là đi làm cu-li cho một đám trẻ đi trượt tuyết ở miền nam nước pháp. Nên từ đó mình muốn đi giang hồ khi nghỉ mùa Xuân là ghi danh làm hướng dẫn viên không công. Dẫn đến nơi đến chốn, tài xế lạc đường thì mình chạy đi hỏi, nói tiếng anh để lấy phòng cho thiên hạ. Sau đó ai đi đâu thì đi, miễn về trước khi nhà nghỉ đóng cửa. Dạy họ nhất là mấy cô câu hỏi chính và quan trọng nhất. Wo sind die toiletten ? Nhà vệ sinh ở đâu? Lên xe buýt phải tập cho họ nói. Lập đi lập lại. Nay nhìn lại mới buồn cười, thằng người Việt nói tiếng pháp chưa sỏi lại đi dạy Tây đầm tiếng đức. Chán Mớ Đời 

Dạo đó dân Âu châu không nói tiếng anh, ngoại trừ sinh viên và học sinh vùng không phải la tinh. Dân đức hay hoa flan dù học sinh cấp 3, nói tiếng anh như dân đức. Còn dân vùng la tinh như Tây thì không khạc được một câu anh ngữ dù có học  tại nhà trường như lãnh đạo người Việt là Hồng phúc cho dân tộc. Nay thì thay đổi vì liên hiệp Âu châu nên đa phần đều nói được tiếng anh mà cựu bộ trưởng văn hoá pháp tên Jacques Lang kêu là văn hoá đế quốc này nọ. Có nhiều kỷ niệm vui.

Do đó cũng ớn trở lại mấy xứ này. Dạo đó đi chuyến 10 ngày thì chạy từ Paris đến Bỉ, rồi Amsterdam, qua Áo, rồi ghé về Munich đủ trò nên khi đưa mụ vợ đi Âu châu mình quên đưa đến mấy chỗ này. Nói cho ngay không có thì giờ để đi mấy thành phố này. Vì với Tây và Ý Đại Lợi, và Tây Ban Nha là hết ngày.

Mình nói dễ, sẽ lên chương trình sang năm. Mụ kêu cho mấy bà bạn của em đi theo nghe, khiến mình thất kinh. Nói thôi đi riêng cho khoẻ chớ đi chung phải gánh thêm trách nhiệm nữa. Mụ vợ kêu ráng đi mà, làm công quả cả họ muốn đi mà không có người dẫn đi. Chán Mớ Đời 

Mình có kể vụ đi chơi Yellowstone, lúc đầu có vợ chồng tên quen đi với 6 bà đơn thân hay bỏ chồng ở nhà. Về già nhiều ông không muốn đi nữa hay không có sức khoẻ để đi. Cuối cùng hai vợ chồng này bị ngã hay chi đó nên xù, họ thêm vô hai bà đơn thân khác khiến mình thất kinh. Người ta nói 3 bà 4 chuyện đây đến 9 bà thành 108 chuyện nên mình chới với, điên luôn. Nội airdrop với IPhone và Samsung không hay là đổi áo để chụp hình, không nhận ra ai là ai là đủ mệt. Lên xe là họ xem hình, yên lặng xem hình, chỉnh sửa này nọ, xoá bớt mấy tấm không đẹp rồi bắt đầu khoe nhau là cái chợ xem hình ảnh vừa chụp mệt, rồi kêu airdrop e-đời tiếp. Hay kiếm chỗ dắt đi tiểu hoặc kiếm điện thoại rớt khi đi từ là hết thời gian. Dạo đó có 1 bà U80, còn toàn U70 Là điên rồi nay mà có thêm U 80 là mệt vì khi mấy bà cười quá ẻ trong quần là chết ngộ rồi. Được cái là mình đem lại niềm vui cho họ vào tuổi xế chiều nên cũng qua đi. Ở Bôn Sa Hoài cũng chán. Họ có tiền mà không có người dẫn đi, theo tour thì chạy theo không kịp với chương trình.

Mình thương mụ vợ là chỗ này, mụ hay tổ chức mấy vụ đi chơi với mấy bà bạn. Lý do là mấy bà không lái xe trên xa lộ được. Có bà hạ cánh an toàn mấy năm tại xứ Mỹ này nên ú ớ tiếng Tây tiếng tàu, không ra đường hỏi biết mẹ mày là ai không. Có người có chồng chống gậy, thích hút thuốc ngoài vườn làm thơ uống rượu nên di chuyển khó khăn. Có bà thì nấu ăn rất ngon khiến chồng về thiên quốc sớm. Có lần ghé nhà một bà làm giỗ mấy năm tiễn chồng về thiên quốc, thấy nấu ăn rất trịnh trọng, nhiều món ăn mà ông chồng thích ăn khi xưa khiến mình nhủ thầm, hèn gì toàn món độc không. Gà thiến quay, heo quay, giò thủ, bánh flan đủ trò. Khiến ông chồng ngồi trên bàn thờ kêu bà muốn tôi chết sớm ở thiên quốc à. Chỗ này mỗi người một giường nhỏ. Ăn kiểu này thì khó ngủ trên giường. Mấy bà kêu cúng gà thiến để về thiên quốc chồng không lộn xộn khi đợi mấy bà, chớ vài năm sau mấy bà về thiên quốc, gặp lại ông chồng có mấy con rơi là mệt. Lại cãi nhau như chuyện tình lan và điệp. Sợ chồng bị hủ hoá, Chúa lại tống cổ về nhân gian.

Mình đoán chắc ít người đi vì năm nay mấy bà dự định đi viếng Banff bên Gia-nã-đại, mụ vợ mình đã đặt mướn nhà này nọ rồi cù cưa sao giờ chót mấy bà xù luôn. Khiến mình bay đi Alaska với vợ.

Mình bổng tư duy đột suất kêu nếu vậy kêu mấy bà đi du thuyền trên sông Danube đi. Bay sang Amsterdam ở mấy ngày cho lấy lại sức rồi lên thuyền hát chiều nay sương khói ra khơi, Thùy dương trên Amsterdam hay nghe Jacques Brel, sur le port d’Amsterdam . Tối họ nhổ neo, sáng đến thành phố. Ăn sáng xong cho họ lên bờ đi vòng vòng, ai đau chân thì tự trở về thuyền. Mình sẽ làm bảng tên với số điện thoại và tên du thuyền để lỡ họ lạc thì cứ đưa cho người dân sở tại hay cảnh sát dẫn về thuyền. Nạp ứng dụng Airalo, tải ứng dụng cho họ xài internet bú xua la mua để liên lạc vói nhau. Thêm cài ứng dụng Flush để họ tìm nhà vệ sinh, đổi tiền cắc 1 Euro để họ đi nhà vệ sinh vì ở Âu châu, đi tè là mất 1 Euro. 

Quên nữa, mấy bà này giỏi lắm. Mình biết tính đồng chí gái, nên chạy xe độ 1-2 tiếng là phải ngưng cho mụ vợ đi tiểu. Xuống xe, hỏi mấy bà đi tiểu không thì họ cảm ơn, ngồi im re trên xe. Thấy ngạc nhiên, sau này mới hiểu là họ đều bận tả người già, chắc lấy của bố mẹ bận nên cả ngày chả thấy bà nào mót đái, bắt mình dừng xe như mụ vợ. Khỏi cần tải ứng dụng Flush vì đến mấy xứ này lòi ra tiếng đức là mấy bà ngọng, lại réo mình. Kêu đem theo cái Vali carry-on, đựng đầy tả là xong chuyện. Chụp hình có Mông to nữa làm mấy ông U80 choáng thêm. Chớ bình thường Mông như cái bàn là. Mình kêu đi tập Đông Phương Hội để gân cốt cho mạnh thì Mông mới bự nhưng ai cũng sợ dậy sớm.

Bàn là cũ của Ý Đại Lợi, chụp trong một nhà nghỉ trên núi

Để xem họ muốn đi 8 đêm hay 14 đêm rồi thêm vài ngày sau chuyến đi, để mua sắm. Mình định là tháng 9, trời đẹp hay muốn rẻ hơn thì tháng 10, ít du khách. Còn tháng 11 thì rẻ rề. Nhưng mấy bà già này chắc chịu lạnh không nổi.

Nhớ mình có kể vụ ghép phòng ghép tình năm ngoái, khi một ông quen đi du thuyền bên Âu châu, bạn bè ghép phòng ông thần với bà nào. Bà này lại thuộc dạng thích tạo dáng, phơi Mông đeo tả nên bị móc túi ở Barcelona mất hết tiền bạc và passport. Ông thần phải ở lại giúp bà này làm passport ở toà lãnh sự Pháp và trả thêm tốn tiền bay đến Marseille để nhập vào đoàn lại.

Để mình nói mụ vợ hỏi mấy bà bạn đơn thân, có muốn ghép phòng ghép tình không thì mình sẽ tuyển lựa các chàng trai dũng sĩ U80. Tuyển lựa với tiêu chuẩn dễ lắm, mình dắt leo núi Baldy với mình, ai lên được và xuống lại được là được tuyển. Chớ cứ lùa cả đám vào, mấy ông U80, chống gậy đủ trò lại thêm cục nợ cho mình. 

Bác trai nào muốn đi chơi năm 2026 thì nhắn tin cho em riêng. Sau khi được tuyển, sẽ xổ số ghép phòng ghép tình, không có quyền chọn lựa. Bốc trúng ai là cứ lãnh thôi. Đó là duyên Sơn đen định, không cãi. Mình sẽ bắt mua vé trước, đặt cọc rồi 72 tiếng trước khi khởi hành sẽ cho bốc số người ghép tình trên du thuyền để làm quen để tối ngủ có ngáy thì không bực mình, hay lòi hàm răng giả ra không sợ đầu rụng hết tóc không hởi ôi.

Chắc sẽ không cho mấy bà U80 đi theo. Lý do là giai cấp này tuyển chọn khó lắm. Hôm trước, đồng chí gái kêu mình đi ăn sinh Nhật ai mà chính mụ vợ không biết. Bạn của mụ quen với ai đó hay bạn học chi đó nên rủ mụ vợ. Mụ vợ mình thì cần tài xế nên mình phải đi theo làm tài xế, mở cửa xe cho mụ. Có bà nào U80 tuổi hơn mình độ 3, 4 tuổi, hỏi có quen ai giới thiệu. Mình hỏi tiêu chuẩn của chị, bà ta kêu, đẹp trai thay vì đẹp lão ở tuổi U80, có tiền khá, có sức khoẻ tốt, không gái gú, không đòi mấy em chân dài, có kỹ luật, ăn cơm nhà, biết nấu cơm, tối về nhà trước 9 giờ, không đi hoang,… mình nói có nhiều lắm, bà ta nói hôm nào giới thiệu cho chị, mình nói chị phải vào các trại cải tạo, nghe tiếng kẻng là mấy ông về chuồng ngay. Chán Mớ Đời 

Đồng chí gái chụp hình với thuyền trưởng người Pháp trên chuyến tàu đi Nam Cực.

Nếu không chịu thì mất tiền ráng chịu. Em không chịu trách nhiệm. Có lẻ nên làm khi lên thuyền rồi, vậy khỏi đổi thay. Chỉ cần hát bằng lòng đi em bằng lòng đi anh chúng ta đã lên thuyền. Và thuyền đã nhổ neo. Đi tìm lại hương xưa khi vượt biển. Mình sẽ tổ chức lại từ cá bé ra cá lớn rồi lên thuyền cho vẻ hồi hộp. Chán Mớ Đời 

Rút kinh nghiệm, mình sẽ báo mua hãng nào, ngày nào chuyến nào, rồi mấy bác cứ theo lập trình mà mua, tự trả tiền. Lỡ không muốn đi thì tự lo vì em bị xù mấy lần điên luôn. Sugar who, me no lo.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lá thư của bạn gửi từ quân trường năm 1972

Hôm nay nhận được hai tấm ảnh của anh bạn học xưa, ghi chú thư của HKS gửi khi bị động viên vào mùa hè đỏ lửa. Có tên hàng xóm, em họ của anh bạn kể là anh bạn này có gửi thư cho mình từ quân trường nhưng hắn quên trao lại cho mình và sau đó quăng thùng rác. Anh bạn đi lính có kể vụ này khi tụi này gặp lại nhau sau 50 năm tại Texas. 

Năm đó mình qua trường Văn Học học lớp 11B nên hơi bở ngỡ vì lạ nước lạ cái thì có HKS ở gần xóm, kêu tới ngồi gần. Chiều thì chở nhau ra sân vận động đá banh với học sinh trường Việt Anh và nhóm xóm Kho Bạc. Đâu được mấy tháng thì một hôm, ăn cơm xong HKS đến nhà kêu không đi đá banh mà từ giả mình đi lính. Trưa về nhà nhận được thư của nha động viên đôn quân mùa hè đỏ lửa. Thế là hôm sau vào lớp thấy vắng độ 10 mấy nam sinh. Có một anh học Cực giỏi. Ai nấy buồn vì bổng nhiên bạn bè bị gọi đi lính, không biết khi nào đến phiên mình. Mấy anh chàng này sinh 1955 nên không được hoãn dịch nữa. Phải học đủ tuổi mới được tiếp tục học còn không ra trận để tổ quốc ghi ơn. Còn đám đủ tuổi thì nếu rớt Tú tài thì đi trung sĩ, em ở nhà lấy chồng cho xong. Từ dạo đó cũng hết đi đá banh vì 3 tên quen đều bị động viên. 

Đọc thư anh bạn, mình đoán lá thư của anh ta viết cho mình chắc cũng ná ná như vậy. Anh ta lớn lên với nhiều mộng ước nhưng rồi chiến trường cần bổ sung thêm người hứng Đạn vì lính chết nhiều ở Hạ Lào, Quảng Trị,…

Mình không nghĩ anh bạn như trong truyện cổ tích vốn dòng hào kiệt xếp bút nghiên theo việc đao cung vì mới vui vẻ ở lớp, đi học về nhận được lá thư kêu gọi trình diện ngay. Không có dịp chia tay bạn bè trong lớp, cô gái mà anh ta  thư mỗi ngày nhờ mình đưa dùm. Thế là một mối tình chớm nở lại được nhét vào ký ức đúng hơn là trong quên lãng. 50 năm sau mình gặp lại anh ta nói mày nhắc tao mới nhớ. Hóa ra mình người đi đào quá khứ của thiên hạ. Ai quen mình khi xưa không nên gặp lại mình vì sẽ bị khai quật quá khứ một thời. 

Anh ta viết cho anh bạn và chúc anh bạn học tập tốt để sang năm thi Tú tài, tiếp tục đường học vấn mà của anh ta đứt gánh giữa đường. Anh ta kể mới vào quân trường lại gặp tên bạn học chung khi xưa lớn tuổi hơn đi Thuỷ Quân Lục Chiến bị thương khiến anh ta thất kinh. May sao chiến tranh chấm dứt nếu không chắc có ngày bị mìn hay lựu đạn của Việt Cộng gài banh xác. 

Mình gặp lại anh ta sau 50 năm ở Houston tiểu bang Texas. Anh ta kể đi lính theo binh chủng không quân. Được gửi đi học gỡ mìn sau đó được đưa về phi trường Tân Sơn Nhất, ngày ngày đi tuần xem Việt Cộng có gài mìn nơi hàng phòng thủ thì gở. Nơi anh ta đóng quân, sau 75 được Việt Cộng biến chế lại thành viện bảo tàng tội ác mỹ ngụy gì đó. 

Sau 75 đi làm công nhân rồi vượt biển đến Hoa Kỳ. Đi làm thợ máy gửi tiền về Việt Nam giúp nuôi gia đình. 20 năm sau về Việt Nam thăm gia đình lần đầu. Có người bạn kêu ghé nhà tao ở Cai Lậy thăm và nếu thấy con cháu tao được thì lấy nó đem qua đây. Gần ngày trở về Hoa Kỳ anh ta mới nhớ đến vụ Cai Lậy nên chạy xuống thăm. 

Vào nhà thấy nhà nghèo ở trong làng trong ruộng, không có gì cả. Nhà có một cái tô với 3 chiếc đũa thấy tội quá nên hỏi cô bé muốn lấy anh ta. Cô bé gật đầu thế là phải viết thư này nọ. Anh ta hỏi văn phòng luật sư lo vụ đưa vợ qua, có dịch vụ viết thư tình cho cô bé khiến mình phì cười. Vì khi xưa hắn hay nhờ mình đưa thư viết cho cô bạn học trong lớp. Anh ta nói khi xưa chỉ chép thơ tình yêu rồi gửi cho đối tượng chớ có biết gì. 

Cô bé sinh cho 2,3 đứa con, làm thợ cắt tóc. Hai vợ chồng nhồi tiền thì 20 năm sau có 5 căn nhà cho thuê. Dạo này anh bạn ở Đà Lạt kêu nhắn tin nhưng không thấy trả lời. Mình đoán là chắc bị bệnh vì khi mình gặp thì thần sắc cũng yếu lắm. 

Mình đi Texas nhưng cách xa Houston nên không liên lạc. Tháng 3 năm tới sẽ đến Houston với đồng chí gái sẽ gặp lại luôn với cô Thắm Đà Lạt. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nhà 

Ăn uống khi du lịch

Mình có quen một cặp lớn tuổi hơn mình ở miền nam Cali. Mỗi lần đi du lịch xa là thấy họ tải các tấm ảnh trải nghiệm ăn uống nơi xứ lạ quê người. Cặp này thích ăn uống như Tây đầm, uống rượu này nọ. Có lần họ rủ hai vợ chồng đi du lịch chung nhưng vào giờ chót chỉ mình và đồng chí gái đi vì chị vợ bị đau chân hay sao đó. 

Một tiệm ăn quên tên thấy họ trang trí các bức tượng to đùng thêm người tiếp viên bận đồ nên chỉ đoán là ở Hy Lạp

Đồng chí gái với mình thì không chú ý tới ăn uống. Đi du lịch thì ăn các món dân dã bình dân của người dân sở tại là vui rồi vì không thích ăn lắm. Hai vợ chồng không uống rượu nên không rành về “savoir de vivre” của người Pháp lắm. Mình thích viếng thăm các nơi đẹp, Mỹ thuật nên có những tiệm ăn được trang trí đẹp lộng lẫy nên tìm đến để trải nghiệm. Ngày nay có những địa danh nổi tiếng vì trước đây có những văn hào, thi sĩ nổi tiếng đã từng ghé lại thì chúng ta chỉ gặp toàn du khách nên tránh vì chả có gì là đặc biệt. Có thể đi ngang cho biết chớ ăn uống đắt tiền mà gặp toàn du khách. Không tạo lại khung cảnh của ngày xưa lắm. Nắm ngoái mình về Paris, đi ngang tiệm Les 2 Magots, thấy toàn du khách ngồi, khác với 50 năm trước khi mình có đến vài lần với đám bạn học chung vì trường ở gần đây.

Người ta nói vẻ đẹp nuôi dưỡng tâm hồn nhưng nếu chúng ta ăn trong ánh sáng lung linh của đèn cầy, trong khung cảnh trên đỉnh núi hay trong các hang động. Đó không còn là thức ăn thuần chính mà được xem trải nghiệm cuộc sống, tạo dựng kỷ niệm khi đời đã rong rêu mà chúng ta khó quên. Trong cuộc đời giang hồ của mình từ khi còn ở Âu châu đến nay, mình du lịch trên 60 nước. Tuần tới sẽ đi thêm 3 nước cho đủ 70 thì kể các trải nghiệm về ăn uống tại xứ lạ quê người thì chắc không bao giờ hết.

Như có một lần ở Barcelona, đi ăn với đồng chí gái vào ban đêm trên đỉnh đồi Montjuic nhìn xuống thành phố này. Một tiệm ăn phải đặt bàn đâu mấy tháng trước khi sang barcelona, phải trả tiền phân nữa trước vì mỗi đêm họ chỉ nhận 12 thực khách. Nếu vì lý do gì mình không đến thì họ vớt tiền đặt cọc. Mình thuộc dạng gà chạng vạng là lên chuồng mà bữa ăn khởi đầu 9 giờ đêm, là giờ mình đi ngủ. Thuê taxi chở đến sớm hơn và đợi ở ngoài đến đúng giờ họ mới mở cửa. Hôm đó chỉ có 2 bàn 12 người. Khởi đầu bữa ăn từ 9 giờ tối đến 12 giờ đêm, ăn 14 món và không biết bao nhiêu loại rượu, mình không uống rượu nên họ đổi nước trái cây đủ loại cho mỗi món ăn, khiến mình ngủ gà ngủ gật khi ăn.

Hay gần đây khi hai vợ chồng đi viếng Capadoccia ở Thổ Nhĩ Kỳ, ngồi trên đỉnh đồi đá, xung quanh, ánh sáng của hoàng hôn từ từ tắt lịm trên các hang động đá khác thường rất là đẹp tuyệt vời. Phải công nhận ánh sáng chiều đó quá đỉnh, rất đẹp. Hai vợ chồng kêu một món đặc sản của vùng này, quá ngon. Món được nấu trong cái thố, đậy lại và trét đất sét để bịt kín cái thố bỏ vào lò lửa. Hôm sau thuê xe chở đến một khu nghỉ dưỡng vắng như chùa bà đanh nhưng thức ăn quá ngon, chỉ có hai vợ chồng được hầu hạ như 2 tên nông dân lạc vào nhà Thỗ.

Có những tiệm ăn trên thế giới mà du khách muốn được ghé vào để trải nghiệm. Mình hy vọng có dịp dẫn đồng chí gái đến trải nghiệm mấy nơi này:

Năm ngoái về Paris, mình có mời gia đình cô em đi ăn ở tiệm “Le Train Blue” trong nhà ga xe lửa Lyon mà mình đã có kể rồi. Thuộc thời La Belle Époque, trang trí rất đẹp. Chỉ cần ngồi đây ăn hay uống là cảm thấy đang ở trạng thái khá xa lạ. Có thực khách người Pháp đến ăn nhưng đa số là du khách. Nói chung ngồi ăn trong khung cảnh được trang trí đẹp thì nông dân như mình cũng vẫn có cảm xúc trước vẽ đẹp nhất là các món ăn ngon. Nông dân như mình thì đẫn hết mấy miếng bánh mì. Cho thấy khi xưa đi chơi, bằng xe lửa đối với người pháp là một trải nghiệm, xe dừng họ ghé vào ăn trưa hay tối trước khi xe lửa chuyển hành. Ngày nay chúng ta ăn cái gì cho lẹ hay vào tiệm ăn, cứ bấm bấm cái điện thoại. Chúng ta mất đi tỉnh thức về cuộc sống.

Thật ra đến mấy chỗ này, nếu được bận đồ của thời La Belle époque, sẽ có cảm hứng hơn nhiều. Nhớ khi xưa, ở trường có hay làm các Bal, có năm bận áo quần theo thời La Belle époque , đội mũ như Claude money, đủ trò khá vui. Nay vào thấy du khách kéo Vali, rẹt rẹt, đa số là người Mỹ hay Nhật và đại Hàn. Thường mấy chốn này ít có cả bầy du khách nên thường thấy 1 hay 2 người người Nhật hoặc đại Hàn.

Polignano A Mare, Ý Đại Lợi 

Ở bên Ý Đại Lợi, vùng biển Adriatic có một tiệm ăn gọi là Grotta Palazzese, ở Polignano a Mare, gần Bari. Mình có ghé lại thành phố này vẽ những dạo đó chỉ ăn pasta thôi, cũng có thể tiệm này chưa mở. Tiệm ăn được dựng lên trong hang đá ngay bờ biển. Ngồi ăn mà nghe sóng vỗ vào ghềnh đá, trong ánh sáng lung linh của cây nến, nhìn mụ vợ ăn ào ào. Đó không thể xem là bữa ăn tối mà là một đêm để nhớ một đời. Mình đoán chắc là đắt tiền vì chỉ có mấy bàn.

Có một nơi mình muốn đến nhưng phải đợi ông thần Puchin chết mới bò lại được. Để xem trạm xe điện ngầm Mạc tư Khoa và ghé tiệm ăn Turandot để xem trần nhà được thiết kế kiểu Baroque với những chandelier để chiêm ngưỡng khung cảnh vua chúa thời xưa như đi xem Opera, như điện Versailles, sống xa hoa, xa rời nhân dân để họ làm cách mạng tiêu diệt hết. Thay vào đó một lớp lãnh đạo khác cũng gian hùm hay tàn bạo hơn.

Hay trở lại Luân Đôn để ghé tiệm Clos Maggiore, được xem là tiệm ăn lãng mạn nhất thủ đô sương mù này.

Lần sau trở lại Paris, phải đến ăn ở tiệm Beefbar để xem các đá Cẩm thạch, gương được khắc trổ và thịt bò. Sàn nhà quá đỉnh. Chỉ cần ăn món rẻ tiền để vào xem là đủ mãn nguyện.

Hôm sau ghé tiệm Pink Mamma, đoán là tiệm ăn Ý Đại Lợi, hiện đại hơn nhưng tràn đầy sức sống, ít du khách. Nhưng khó vì mụ vợ không thích pháp.

Không biết có dịp trở lại Cabo San Lucas hay không vì đã đến nay nhiều lần nhưng nếu các bác có dịp đến đây thì nên ghé lại tiệm El Farallon, Mễ Tây Cơ, tiệm ăn này được thiết kế ngay sườn đồi của vách đá. Chiều ra đây ăn nhìn hoàng hôn từ từ lặn xuống Thái Bình Dương. Mình có trải nghiệm được bữa ăn ở Matzatlan, Mễ Tây Cơ không xa chỗ này. Buổi chiều vợ chồng chị vợ và vợ chồng mình. Họ làm một cái lều ngay bãi biển cho tụi này, có hai người hầu. Ăn uống no nê nhìn hoàng hôn lịm dần trong màu tím. Ông anh cột chèo cứ nhắc hoài đến bữa ăn tối này.

Hay lần mình dẫn bà cụ đi Thái Lan, cạnh Phuket có một hòn đảo. Hai mẹ con ngồi ngày biển ăn nhìn hoàng hôn đẹp mê hồn. Một trong nhưng kỷ niệm đẹp vối mẹ mình.

Lần sau đi thăm con gái ở New York chắc phải ghé lại tiệm Le Bernardin, nghe nói thức ăn đồ biển rất ngon. Tên thì có lẻ là đầu bếp người Pháp. 

Trở lạI PARIS, sẽ dẫn mụ vợ đến viện bảo tàng Orsay, một nhà ga xe lửa cũ gần trường mình học khi xưa, cạnh sông Seine, sau được cải tạo thành viện bảo tàng, thức ăn thì không ngon lắm nhưng khung cảnh thì quá đẹp. Mình có đến khi mới mở cửa.

Ai đến Budapest, Hung Gia lợi nên ghé tiệm cà phê New York rất đẹp. May mấy ông cộng sản khi xưa không đập phá. Mình chỉ vào xem sơ sơ vì đông quá. Nếu có trở lại thì sẽ đặt chỗ trước để uống cà phê ăn bánh của họ.

Mình không thích ăn uống lắm nhưng đi du lịch thường muốn xem Mỹ thuật của những tiệm ăn vì trang trí nội thất rất quan trọng để thực khách có thể ăn và trải nghiệm. Để xem kiến trúc để hiểu lịch sử của thành phố, của xứ này quyện vào thức ăn, ẩm thực. Chớ còn ngồi ăn 3 tiếng đồng hồ thì Chán Mớ Đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn