Ăn uống khi du lịch

Mình có quen một cặp lớn tuổi hơn mình ở miền nam Cali. Mỗi lần đi du lịch xa là thấy họ tải các tấm ảnh trải nghiệm ăn uống nơi xứ lạ quê người. Cặp này thích ăn uống như Tây đầm, uống rượu này nọ. Có lần họ rủ hai vợ chồng đi du lịch chung nhưng vào giờ chót chỉ mình và đồng chí gái đi vì chị vợ bị đau chân hay sao đó. 

Một tiệm ăn quên tên thấy họ trang trí các bức tượng to đùng thêm người tiếp viên bận đồ nên chỉ đoán là ở Hy Lạp

Đồng chí gái với mình thì không chú ý tới ăn uống. Đi du lịch thì ăn các món dân dã bình dân của người dân sở tại là vui rồi vì không thích ăn lắm. Hai vợ chồng không uống rượu nên không rành về “savoir de vivre” của người Pháp lắm. Mình thích viếng thăm các nơi đẹp, Mỹ thuật nên có những tiệm ăn được trang trí đẹp lộng lẫy nên tìm đến để trải nghiệm. Ngày nay có những địa danh nổi tiếng vì trước đây có những văn hào, thi sĩ nổi tiếng đã từng ghé lại thì chúng ta chỉ gặp toàn du khách nên tránh vì chả có gì là đặc biệt. Có thể đi ngang cho biết chớ ăn uống đắt tiền mà gặp toàn du khách. Không tạo lại khung cảnh của ngày xưa lắm. Nắm ngoái mình về Paris, đi ngang tiệm Les 2 Magots, thấy toàn du khách ngồi, khác với 50 năm trước khi mình có đến vài lần với đám bạn học chung vì trường ở gần đây.

Người ta nói vẻ đẹp nuôi dưỡng tâm hồn nhưng nếu chúng ta ăn trong ánh sáng lung linh của đèn cầy, trong khung cảnh trên đỉnh núi hay trong các hang động. Đó không còn là thức ăn thuần chính mà được xem trải nghiệm cuộc sống, tạo dựng kỷ niệm khi đời đã rong rêu mà chúng ta khó quên. Trong cuộc đời giang hồ của mình từ khi còn ở Âu châu đến nay, mình du lịch trên 60 nước. Tuần tới sẽ đi thêm 3 nước cho đủ 70 thì kể các trải nghiệm về ăn uống tại xứ lạ quê người thì chắc không bao giờ hết.

Như có một lần ở Barcelona, đi ăn với đồng chí gái vào ban đêm trên đỉnh đồi Montjuic nhìn xuống thành phố này. Một tiệm ăn phải đặt bàn đâu mấy tháng trước khi sang barcelona, phải trả tiền phân nữa trước vì mỗi đêm họ chỉ nhận 12 thực khách. Nếu vì lý do gì mình không đến thì họ vớt tiền đặt cọc. Mình thuộc dạng gà chạng vạng là lên chuồng mà bữa ăn khởi đầu 9 giờ đêm, là giờ mình đi ngủ. Thuê taxi chở đến sớm hơn và đợi ở ngoài đến đúng giờ họ mới mở cửa. Hôm đó chỉ có 2 bàn 12 người. Khởi đầu bữa ăn từ 9 giờ tối đến 12 giờ đêm, ăn 14 món và không biết bao nhiêu loại rượu, mình không uống rượu nên họ đổi nước trái cây đủ loại cho mỗi món ăn, khiến mình ngủ gà ngủ gật khi ăn.

Hay gần đây khi hai vợ chồng đi viếng Capadoccia ở Thổ Nhĩ Kỳ, ngồi trên đỉnh đồi đá, xung quanh, ánh sáng của hoàng hôn từ từ tắt lịm trên các hang động đá khác thường rất là đẹp tuyệt vời. Phải công nhận ánh sáng chiều đó quá đỉnh, rất đẹp. Hai vợ chồng kêu một món đặc sản của vùng này, quá ngon. Món được nấu trong cái thố, đậy lại và trét đất sét để bịt kín cái thố bỏ vào lò lửa. Hôm sau thuê xe chở đến một khu nghỉ dưỡng vắng như chùa bà đanh nhưng thức ăn quá ngon, chỉ có hai vợ chồng được hầu hạ như 2 tên nông dân lạc vào nhà Thỗ.

Có những tiệm ăn trên thế giới mà du khách muốn được ghé vào để trải nghiệm. Mình hy vọng có dịp dẫn đồng chí gái đến trải nghiệm mấy nơi này:

Năm ngoái về Paris, mình có mời gia đình cô em đi ăn ở tiệm “Le Train Blue” trong nhà ga xe lửa Lyon mà mình đã có kể rồi. Thuộc thời La Belle Époque, trang trí rất đẹp. Chỉ cần ngồi đây ăn hay uống là cảm thấy đang ở trạng thái khá xa lạ. Có thực khách người Pháp đến ăn nhưng đa số là du khách. Nói chung ngồi ăn trong khung cảnh được trang trí đẹp thì nông dân như mình cũng vẫn có cảm xúc trước vẽ đẹp nhất là các món ăn ngon. Nông dân như mình thì đẫn hết mấy miếng bánh mì. Cho thấy khi xưa đi chơi, bằng xe lửa đối với người pháp là một trải nghiệm, xe dừng họ ghé vào ăn trưa hay tối trước khi xe lửa chuyển hành. Ngày nay chúng ta ăn cái gì cho lẹ hay vào tiệm ăn, cứ bấm bấm cái điện thoại. Chúng ta mất đi tỉnh thức về cuộc sống.

Thật ra đến mấy chỗ này, nếu được bận đồ của thời La Belle époque, sẽ có cảm hứng hơn nhiều. Nhớ khi xưa, ở trường có hay làm các Bal, có năm bận áo quần theo thời La Belle époque , đội mũ như Claude money, đủ trò khá vui. Nay vào thấy du khách kéo Vali, rẹt rẹt, đa số là người Mỹ hay Nhật và đại Hàn. Thường mấy chốn này ít có cả bầy du khách nên thường thấy 1 hay 2 người người Nhật hoặc đại Hàn.

Polignano A Mare, Ý Đại Lợi 

Ở bên Ý Đại Lợi, vùng biển Adriatic có một tiệm ăn gọi là Grotta Palazzese, ở Polignano a Mare, gần Bari. Mình có ghé lại thành phố này vẽ những dạo đó chỉ ăn pasta thôi, cũng có thể tiệm này chưa mở. Tiệm ăn được dựng lên trong hang đá ngay bờ biển. Ngồi ăn mà nghe sóng vỗ vào ghềnh đá, trong ánh sáng lung linh của cây nến, nhìn mụ vợ ăn ào ào. Đó không thể xem là bữa ăn tối mà là một đêm để nhớ một đời. Mình đoán chắc là đắt tiền vì chỉ có mấy bàn.

Có một nơi mình muốn đến nhưng phải đợi ông thần Puchin chết mới bò lại được. Để xem trạm xe điện ngầm Mạc tư Khoa và ghé tiệm ăn Turandot để xem trần nhà được thiết kế kiểu Baroque với những chandelier để chiêm ngưỡng khung cảnh vua chúa thời xưa như đi xem Opera, như điện Versailles, sống xa hoa, xa rời nhân dân để họ làm cách mạng tiêu diệt hết. Thay vào đó một lớp lãnh đạo khác cũng gian hùm hay tàn bạo hơn.

Hay trở lại Luân Đôn để ghé tiệm Clos Maggiore, được xem là tiệm ăn lãng mạn nhất thủ đô sương mù này.

Lần sau trở lại Paris, phải đến ăn ở tiệm Beefbar để xem các đá Cẩm thạch, gương được khắc trổ và thịt bò. Sàn nhà quá đỉnh. Chỉ cần ăn món rẻ tiền để vào xem là đủ mãn nguyện.

Hôm sau ghé tiệm Pink Mamma, đoán là tiệm ăn Ý Đại Lợi, hiện đại hơn nhưng tràn đầy sức sống, ít du khách. Nhưng khó vì mụ vợ không thích pháp.

Không biết có dịp trở lại Cabo San Lucas hay không vì đã đến nay nhiều lần nhưng nếu các bác có dịp đến đây thì nên ghé lại tiệm El Farallon, Mễ Tây Cơ, tiệm ăn này được thiết kế ngay sườn đồi của vách đá. Chiều ra đây ăn nhìn hoàng hôn từ từ lặn xuống Thái Bình Dương. Mình có trải nghiệm được bữa ăn ở Matzatlan, Mễ Tây Cơ không xa chỗ này. Buổi chiều vợ chồng chị vợ và vợ chồng mình. Họ làm một cái lều ngay bãi biển cho tụi này, có hai người hầu. Ăn uống no nê nhìn hoàng hôn lịm dần trong màu tím. Ông anh cột chèo cứ nhắc hoài đến bữa ăn tối này.

Hay lần mình dẫn bà cụ đi Thái Lan, cạnh Phuket có một hòn đảo. Hai mẹ con ngồi ngày biển ăn nhìn hoàng hôn đẹp mê hồn. Một trong nhưng kỷ niệm đẹp vối mẹ mình.

Lần sau đi thăm con gái ở New York chắc phải ghé lại tiệm Le Bernardin, nghe nói thức ăn đồ biển rất ngon. Tên thì có lẻ là đầu bếp người Pháp. 

Trở lạI PARIS, sẽ dẫn mụ vợ đến viện bảo tàng Orsay, một nhà ga xe lửa cũ gần trường mình học khi xưa, cạnh sông Seine, sau được cải tạo thành viện bảo tàng, thức ăn thì không ngon lắm nhưng khung cảnh thì quá đẹp. Mình có đến khi mới mở cửa.

Ai đến Budapest, Hung Gia lợi nên ghé tiệm cà phê New York rất đẹp. May mấy ông cộng sản khi xưa không đập phá. Mình chỉ vào xem sơ sơ vì đông quá. Nếu có trở lại thì sẽ đặt chỗ trước để uống cà phê ăn bánh của họ.

Mình không thích ăn uống lắm nhưng đi du lịch thường muốn xem Mỹ thuật của những tiệm ăn vì trang trí nội thất rất quan trọng để thực khách có thể ăn và trải nghiệm. Để xem kiến trúc để hiểu lịch sử của thành phố, của xứ này quyện vào thức ăn, ẩm thực. Chớ còn ngồi ăn 3 tiếng đồng hồ thì Chán Mớ Đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Du lịch Tây Ban Nha cần biết

Đồng chí gái có đi Tây Ban Nha nhưng chỉ đến Barcelona mấy ngày. Mình dự định năm nay đi hành hương từ Porto, Bồ Đào Nha đến Santiago de Compostella với đồng chí gái nên đang xem chương trình nên dẫn vợ đi chơi chỗ nào sau vụ này. Mình thì khi xưa có đi Tây Ban Nha khắp nơi suốt 3 tháng mùa hè. Đọc lại thêm tin tức ngày nay thì có nhiều điểm lạ nên ghi lại đây để tránh bị lộn xộn khi đi chơi. Dạo này du khách Mỹ không còn được ưa chuộng như xưa, họ kiểm soát kỷ lắm vì có nhiều người đến ở, làm việc quá thời gian của chiếu khán. Cần có chiếu khán để vào xứ này bắt đầu 2026 (ETIAS).

Xứ này khi xưa, mình đi chơi thì mới thoát khỏi chế độ độc tài của Franco mà họ gọi El Gaudillo. Dân tình chửi rủa chế độ Franquiste. Quân đội tính đánh chiếm quốc hội để dẹp bỏ chế độ dân chủ, may ông vua Carlos mới lên đài truyền hình kêu gọi, binh sĩ trở về căn cứ quân đội. 

Ngày nay thì họ theo chế độ xã hội chủ nghĩa mà Franco chống đối, thắng trong cuộc nội chiến mà ai đi chơi gần Madrid thì nên ghé Thung lũng Thượng Đế (Val del dios). Xem đài tưởng niệm những người chết trong cuộc nội chiến, quân chống cộng sản của phe thắng cuộc còn phe thua cuộc thì đến bây giờ cũng chưa được cái gì. Cho nên dân miền Nam dưới chế độ Việt Nam Cộng Hoà không nên mơ chuyện hòa giải hoà hợp với bên thắng cuộc. Lịch sử luôn luôn do người thắng cuộc viết lại.

Bác nào đi Tây Ban Nha mà thấy hình ảnh mấy cô, mấy cậu bận áo phản quang là biết gái hay trai nhà thổ. Nghe nói Madrid đồng tính đông như quân nguyên

Xứ này, làm nghề nhà thổ thì được phép, không bị cấm nhưng nếu các cô hay các cậu đứng đường chào khách như ở ngoài rừng Boulogne của Paris thì phải bận áo phản quang để tránh tai nạn. Nếu không bận thì có thể bị phạt 40 Euro. Điển hình ở Els Alamus, vùng Catalunia. Kinh

Không được đặt tên con với những tên nổi tiếng như Hitler, Lucifer, Michael Jackson,…vì sợ đi học, con nít sẽ bị trêu chọc như Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen.

Ở Sevilla, vùng Andalusia, mình định sẽ đưa mụ vợ đến đây, vùng này rất đẹp, để nghe và nhảy flamenco. Người dân hay ngồi ngoài đường, uống cà phê, uống rượu bia, chơi cờ. Nay bị cấm vì sợ làm ồn ào khi người chơi la hét này nọ. Nay bị cấm nhưng lại cho phép bắn pháo bông khi các lễ lạc của giới đồng tính. Chán Mớ Đời 

Có thành phố Zamora, có đội banh khá nổi tiếng, mình chưa bao giờ đến, hiện nay cấm không được hát ngoài đường hay la hét. Không biết bị phạt bao nhiêu.

Ở tỉnh Cadiz, mình có ghé lại đây một ngày, họ cấm không được quăng gạo khi đám cưới. Thường phong tục của người Tây Ban Nha, là sau khi ông cố đạo tuyên bố hai người thành đôi vợ chồng, khi bước ra khỏi cửa nhà thờ thì họ hàng hai bên, lấy nắm gạo quăng lên đầu họ để chúc lành, ấm no một đời làm ô sin cho vợ.

Không được dành chỗ tại bãi biển. Thường mấy vùng biển vào mùa hè đông lắm, thiên hạ hay ra sớm, lấy khăn, làm dấu, xí chỗ cho gia đình, thân hữu. Nay bị cấm. Nếu làm thì sẽ bị phạt có thể 3000 Euro . Mình đoán là thiên hạ hay đạp nhau khi dành chỗ. Ai đi mấy thành phố như Cullera, Algarrobo,…thì nên nhớ quy tắc của người Mỹ First come first serve.

Ở thành phố Vigo, cấm được đái ngoài biển. Anh bơi ra ngoài hay mắc tè, không được đi ra biển tè. Hay dùng xà bông Cô Ba hay rửa chén bát ngoài biển. Có thể bị phạt đến 750 Euro. Ở hồ tắm công cộng thì họ có bỏ hoá chất để khi ai tè thì nước tiểu sẽ đổi màu là người ta biết nhưng ở biển thì sao biết ai tè. Chán Mớ Đời 

Khi người ta ở nhà mình không trả tiền thì không được cúp nước hay điện, khi chưa có lệnh toà án. Cái này thì ở Cali cũng tương tự.

Họ cấm xây các lâu đài cát ở bãi biển để tránh chửi lộn, dành chỗ này nọ. Mùa hè đông lắm. Dân miền Bắc âu châu, chạy xuống miền nam để tắm biển nên đông người, không có chỗ mà thiên hạ xây lâu đài tình ái cho con hay người yêu là có thể ăn đòn. Ai muốn vào quốc tịch Tây Ban Nha, chỉ cần mua một căn nhà to đùng là trong vòng 18 tháng là có quốc tịch. Cách đây đâu 10 năm, Tây Ban Nha nổi điên xây nhà rất nhiều để bán cho dân aau châu miền Bắc. Xứ này nổi tiếng là biển đẹp và rẻ nên mỗi năm, dân tình từ Pháp quốc, Bắc Âu, Anh quốc lái xe xuống đây nghỉ hè nên họ xây nhà bán cho dân âu châu nhưng bị khủng hoảng kinh tế thêm quá đắt nên họ ra luật, ai mua nhà thì được vào quốc tịch nên người Tàu, người Việt, hay mấy xứ khác mua nhiều lắm.

Họ cấm khi ngồi ăn xin, ôm chó mèo. Anh chị có thể ăn xin, hợp pháp nhưng cấm sử dụng chó mèo. Lý do là phòng ngừa người ta lợi dụng chó mèo để kiếm thêm tiền. Khi đi làm ở New York, mình hay thấy thiên hạ ăn xin, hay ôm con chó. Người Mỹ thích chó mèo nên bò tới rờ vuốt rồi cho tiền để mua thức ăn cho chó mèo. Nhưng chủ đi mua rượu uống.

Ở Granada vùng Andalusia, ai đi Tây Ban Nha nên đến đây vì có Alhambra, được xem là tuyệt đỉnh nghệ thuật hồi giáo trên thế giới. Cần mua vé trước. Nay thì họ cấm uống rượu nơi công cộng nên có dành một địa điểm riêng gọi là Botellódromo có thể chứa 20,000 người để ngồi nhậu. Xa những khu dân cư.

Chỗ uống rượu, chắc bắt chước Oktober fest cảu Đức quốc.

Để tránh nạn đi lục thùng rác, ở Sevilla, vùng Andalusia mà mình muốn dẫn đồng chí gái đến, cấm không cho lục thùng rác, sẽ bị có thể 750 Euro. Người ta hay lục thùng rác để lượm lon đi bán ve chai. Nhiều khi lục tung ra, rớt dưới đường không bỏ vô lại. Anh đã vô gia cư, không tiền mà đòi phạt 750 Euro thì thằng Tây Ban Nha nào có.

Ở Villanueva de la Torre, họ cấm phơi các chổi chùi nhà nơi lan can, sợ bốc mùi qua hàng xóm.

Ở Benidorm, rất nổi tiếng về bãi biển, họ cấm chơi Paddleball ngoài biển vì sợ an toàn chi đó, bị phạt có thể lên đến 3000 Euro. Tương tự ai nuôi chó mà để ban đêm chó sữa thì bị phạt lên đến 3000 Euro. Cho chim Bồ câu ăn cũng bị cấm vì muốn hạn chế sinh đẻ loại chim này. Bị phạt 300 Euro. Năm ngoái mình ghé Venezia thì nhận thấy ít chim Bồ câu, không như lần trước đến đây, chụp hình vợ con cho chim Bồ câu ăn. Mấy con này bu khắp nới, ỉa trên mấy toà nhà tráng lệ, phải dọn chùi tốn tiền. Lần trước mình đến Milano, ở trước thánh đường Duomo, thiên hạ bán ngô cho Bồ câu, mình không muốn mua vì sợ bị phạt 300 Euro nhưng bị đồng chí gái chửi hà tiện bú xua la mua.

Đi bộ ngoài đường mà không bận áo hay bận đồ tắm ở Barcelona, Málaga thì bị phạt từ 80 đến 200 Euro. Gây nguy hiểm, đang chạy xe mà gặp cô nào đẻ lộ vú dài ra phải ngắm có thể gây tai nạn. Ở thủ đô Madrid, ai hát ngoài đường phải thi bằng được hát ở các nơi công cộng. Để giải thích, ở âu châu, ra biển thì các cô các bà chơi xăng xú, nằm phơi nắng. Nhớ ở vùng Camargue, mình ra biển thấy một cô đầm không bận áo đi vòng vòng bán cà REM, phải kêu lại mua ăn mấy lần để ngắm ngực cô ta. Quá đỉnh. Có lần mấy cô đầm quen ở lữ quán thanh niên với một tên có xe từ Bỉ, rủ đi bãi biển nudist, vô đó thấy Chán Mớ Đời. Đàn ông bụng xệ, con chim như chuối khô, mấy bà thì vú như phương trình bậc 4. Chán Mớ Đời mình thích ngắm mấy cô đầm đi chung hơn.

Xứ Tây Ban Nha từ một nước bị kiểm soát, chế độ quân phiệt khiến đất nước nghèo luôn, nên cuối cùng họ phải thay đổi sau khi Franco qua đời. Lúc Đảng Xã Hội lên nắm chính quyền, họ kêu gọi tự do này nọ. Ngày nay, đọc mấy vụ cấm đoán này thì cho thấy xã hội chủ nghĩa cũng chả khác gì chế độ phát xít. Cấm đoán này nọ.

Nhớ khi xưa, đi chơi ở đây, tối tối, ra các quảng trường của thành phố, nghe thiên hạ đánh đàn guita, hát Flamenco, thiên hạ nhảy rất vui. Mình cũng mò lại học nhảy flamenco, vui lắm. Không khí cảm thấy hồn nhiên, nay cấm đoán đủ trò. Mình muốn dẫn vợ đi lại những vùng, thành phố khi xưa đã đi qua, để lại cho mình nhiều kỷ niệm, nay nghe vậy thấy Chán Mớ Đời.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Làm sao phân loại kiến trúc khi du lịch Ý Đại Lợi

 Nhớ khi còn sinh viên, mấy người bạn Tây đầm hay hỏi mình về kiến trúc nhà thờ, loại gì khi họ đi nghỉ hè tại Ý Đại Lợi. Họ làm như mình sinh viên kiến trúc, cái gì cũng biết. Chán Mớ Đời . Sau này lấy vợ, đi Ý Đại Lợi hay Tây, cô nàng cứ hỏi kiến trúc này là thuộc thời nào, kiểu gì. Tương tự khi đi nhảy đầm hỏi điệu ni là điệu chi. Mình chỉ biết lập lại những gì thầy dạy. Ông thầy dạy lịch sử Mỹ thuật là con trai của một chính trị gia nổi tiếng của Tây xưa, Claude Labbé. Không nhớ tên gì.

Ai đến Milano điều phải viếng nhà thờ này. Gothic nhưng khác với gothic của Pháp, cứ so với nha  thờ Đức bà của Paris 

Đi ngang một nhà thờ, ở Ý Đại Lợi không cần phải có bằng cấp kiến trúc. Chỉ cần biết mấy điều căn bản là xong om, xem như 99% là đúng. Tây đầm nhiều khi cũng chả biết.

Nếu thấy:

Vòm nhọn là có thể đoán thuộc thể loại kiến trúc Gothic. Lý do là kỹ thuật xây cất. Muốn xây tường cao, họ phải xây các đồ chống tường để khỏi xụp.

Vòm tròn thuộc thể loại Phục Hưng. Họ lấy các cấu trúc của đế chế La-mã ròi cải biến lại.

Cong loạn cào cào là thể loại Baroque . Lúc này họ thấy cấu trúc thời Phục Hưng không bị xụp nên thêm chút thi vị vào, vẽ thêm rắn rồng đủ loại. Nếu xem tranh của Rubens thì sẽ thấy mấy phụ nữ trong tranh rất to béo. Thời đó, người ta thích phụ nữ tròn tròn còn ngày nay thì gầy như cây tăm, ốm đói. Mỗi thời một loại suy tư. 

Ở Pháp có thêm những thể loại như cổ đại này nọ, tân đại, hậu hiện đại,.. nhưng đây mình chỉ nói đến ở Ý Đại Lợi, xứ mình yêu thích nhất Âu châu. Nhất là nhiều kỷ niệm đẹp.

Gothic rất đời trước, mấy bức tường như căng ra, các khung cửa sổ lên cao. Lúc nào cũng muốn kéo mắt chúng ta lên trời như muốn nói nhìn trời cao hơn. Chúng ta sẽ nhận ngay là kiến trúc gothic bởi các cửa sổ và vòm. Vòm nhọn, cửa sổ call và thon và đá chạm khắc với hoa văn trang trí. Tất cả yếu tố đều theo chiều dọc.

Ở Ý Đại Lợi, thì kiến trúc gothic ảnh hưởng tuỳ theo vùng. Vùng Lombardia khác với vùng Toscana. Người Pháp thì chú tâm vào chiều cao còn người ý thì cân bằng với chiều ngang dù cũng thể loại, chỉ khác cách suy nghĩ. Dùng các lớp ngang, sử dụng rất nhiều đá cẩm thạch và các trang trí bởi điêu khắc.

Ai đến Firenze sẽ phải đến đây

Sau đến thời Phục Hưng, các tỷ lệ được thay đổi, cấu trúc trở thành cốt lõi, các vòm tròn, cửa sổ cân bằng và các mặt thẳng. Mặt tiền đối xứng và được đo lường. Bên trong, nội thất thì rất rõ ràng, quy hoạch hình học, trần nhà hình vòm, các mô hình lặp lại.

Mỗi kiểu kiến trúc tuỳ theo thời gian: gothic xuất hiện từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 15 còn Phục Hưng thì khởi đầu vào thế kỷ 15 đến 17 và Baroque thì từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 18. Mỗi kiểu kiến trúc phản ánh lại lịch sử và văn hoá của thời đại.

Như trường hợp kiểu Baroque xuất hiện như để đáp lại sự kiện lịch sử tôn giáo. Khi xưa nhà thờ giàu có nên họ xây nhà thờ rất nhiều chỉ đến thời Phục Hưng mới có lâu đài, dinh thự của giai cấp con buôn to lớn.  Đạo Tin Lành xuất hiện, phá vỡ sự đồng nhất của nhà thờ Thiên Chúa Giáo. Nhà thờ vatican phản ứng với quy mô đầy kịch tính. Họ muốn kiến trúc sư thiết kế kiến ​​trúc trở nên thuyết phục, tác động trực quan trở thành chiến lược. Mục đích là kéo con chiên trở lại nhà thờ, thay vì để họ chạy theo phong trào cải cách của Tin Lành. Nếu đến thánh đường Vatican, chúng ta thấy sự vĩ đại của nhà thờ, nơi thờ phụng chúa tương tự ngày nay, người hồi giáo xây dựng các nhà thờ hồi giáo to lớn như Abu Dabhi để nói lên sự vĩ đại của Allah.

Nội thất của gothic tô vẽ về chiều cao. Các trụ nhỏ gầy, các trần nhà vòm trong khi các kính cửa sổ được to màu, kể các chuyện trong thánh kinh. Dạo đó sách vỡ kinh thánh ít nên họ sử dụng các cửa sổ để vẽ lên các câu chuyện được kể trong thánh kinh. Kiểu ở Việt Nam khi xưa, đi ăn mì của người Tàu nấu, mấy xe mì có vẽ các chuyện Tam Quốc Chí mày xanh đỏ vàng này nọ. Trong thánh đường tối nên chỉ sử dụng cửa sổ nơi có ánh sáng để con chiên thấy.

Về nội thất các kiến trúc cũng khác nhau. Gothic thì cao với ánh sáng được thanh lọc trong khi Phục Hưng thì kiểm soát và cân xứng còn Baroque thì tạo dựng ánh sáng, trang trí rất nhiều và sự tương phản.

Nội thất của Phục Hưng được xếp: Bố cục theo hình học, hình dạng lặp lại, tỷ lệ theo kích thước con người. Trần nhà, sàn nhà và tường được thiết kế theo hình học. Mọi thứ đều kết hợp trong một hệ thống hài hoà.

Baroque thì chú tâm vào nội thất về tầm nhìn, tác động trực quan. Các trần nhà được vẽ, bề mặt mạ vàng, các yếu tố điêu khắc chuyển động trong khi ánh sáng được áp dụng trực tiếp.

Trong khi các tượng khắc cũng thay đổi tuỳ theo thể loại. Các hình khắc gothic rất cứng ngắt và kiến trúc, hiện diện ở các cửa ra vào nhà thờ, các trụ và mặt tiền. Tính biểu tượng được ưu tiên hơn tính hiện thực. 

Điêu khắc thời Phục Hưng là giải phẫu và độc lập.

•Tượng đứng tự do như David của Michelangelo ở Firenze.

•Cơ thể thực tế

•Cảm xúc và chi tiết cá nhân như Pieta của Micheangelo ở thánh đường Vatican.

Vào thánh đường Vatican sẽ thấy tượng này do Michelangelo tạo. Có dạo năm 1972, một ông thần người Úc gốc Hưng Gia lỢi, ăn thịt kangooroo nhiều nên nổi điên, tự xưng là chúa Giê Su, lấy búa khểnh vào bức tượng này. Nay vào đây thì thấy có lồng kính chống đạn nên Chán Mớ Đời. 

Nghệ sĩ nghiên cứu hình dạng con người và các mô hình cổ điển. Điêu khắc Baroque mang tính động và không gian.

•Tư thế xoắn

•Các đường chéo

•Tương tác với kiến ​​trúc

Đến thánh đường Vatican sẽ cảm nhận điều này. Người xem là một phần của bối cảnh. Hội họa phát triển cùng với kiến ​​trúc. Trên thực tế, khi xưa, kiến trúc sư không chỉ là nhà thiết kế nhà cửa mà còn vẽ tranh và điêu khắc. Khi mình mới vào học Trường Cao Đẳng Quốc Gia Mỹ Thuật Paris thì phải học vẽ, học khắc tượng,… trong khi có nhiều atelier, có thầy thuộc Đảng cộng sản, chỉ dạy thiết kế, học xã hội học về thiết kế đô thị mát xít này nọ. Do đó các kiến trúc sư này không biết vẽ. Trong khi atelier mình thì biết nên kiếm việc làm dễ, đi khắp xứ, đều xin được việc làm.

•Gothic: phẳng, tượng trưng, ​​phi tự nhiên

•Phục hưng: phối cảnh, ánh sáng, giải phẫu

•Baroque: tương phản, kịch tính, rõ ràng trong tường thuật

Đa số các nhà thờ ở Âu châu đều thuộc vào 3 loại kiến trúc kể trên. Gothic xuất hiện sau thời trung cổ, được xem thời đại đen tối của Âu châu. Nhà thờ với giáo điều cổ hủ, đàn áp con chiên. Đến khi thời đại Phục Hưng xuất hiện với sự phát minh của máy in Guttenberg, tạo dựng một giai cấp với tư tưởng ảnh hưởng của người Hy Lạp bị đàn áp nên bỏ chạy sang Âu châu. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn