Hiển thị các bài đăng có nhãn Ở Tây. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Ở Tây. Hiển thị tất cả bài đăng

Tại sao người giàu có tại Hoa Kỳ không đóng thuế

 Tại sao người Mỹ giàu có không đóng thuế


Lâu lâu thấy thiên hạ đăng bài kể người giàu này cho tiền từ thiện, khen họ đủ trò khiến mình buồn cười vì đó là trò quan hệ quần chúng. Trên thực tế những người này chả đóng thuế một cắt. Như trường hợp Rockefeller gian ác mà đến ngày nay con cháu của ông ta vẫn tiếp tục hưởng thụ và không đóng thuế. Như ông tỷ phú Warren Buffett kêu thư ký của ông ta đóng thuế nhiều hơn ông ta.

Nợ Hoa Kỳ ngày nay xem như mỗi người Mỹ nợ trung bình là $111,450 còn mỗi công dân đóng thuế là $329,022 vì 40% người Mỹ không đóng thuế, thuộc dạng hộ nghèo. Đảng nào khôn thì cứ để người nghèo càng nhiều càng bỏ phiếu cho họ. Đây là tháng 11 năm 2025, còn phía dưới là mình nói tổng số năm 2024 ít hơn. 

Mấy tuần qua chính phủ Hoa Kỳ phải đóng cửa vì quốc hội Hoa Kỳ không nhất trí về ngân sách. Đảng Dân Chủ muốn mượn thêm nợ để giúp các chương trình của họ nhằm bảo vệ cử tri của họ nhưng đa số quốc hội Hoa Kỳ lại nằm trong tay đảng Cộng Hoà. Năm nào cũng có vấn đề này vì nợ như chúa chổm mà lợi đánh thuế không mang lại đủ. Mình nghĩ xứ nào cũng lâm vào tình trạng hôm nay, nợ như chúa chổm. Có dịp mình sẽ kể rõ hơn. Năm 2024, chinh phủ Hoa Kỳ đánh thuế được 5,000 tỷ mỹ kim nhưng lại chi tiêu $6,800 tỷ Mỹ kim.  Xem như chính phủ phải mượn thêm tiền $1,800 tỷ, xem như cộng vào tổng số nợ của Hoa Kỳ. Có dịp mình sẽ kể về nợ của Hoa Kỳ. 


Nợ quốc gia Hoa Kỳ hiện nay lên trên 38,000 tỷ trong khi đó những người giàu có nhất Hoa Kỳ như Elon Musk, Bezos, Zuckenberg,…. Có tài sản lên trên 46,000 tỷ mỹ kim. Nếu cướp lấy tài sản của họ như cộng sản đủ trả nợ cho tất cả người Mỹ.


Trước cuộc cách mạng tại Pháp quốc năm 1789, giới quý tộc pháp không phải đóng thuế, chỉ có dân ngu khu đen mới được trách nhiệm trọng đại đóng thuế là yêu vua và ngày nay tại Hoa Kỳ, giới giàu có nhất đại loại tỷ phú cũng thuộc diện giai cấp quý tộc thế kỷ 21 không phải đóng thuế. Trên nguyên tắc từ xưa, thuế thường đánh vào những người giàu có nhất Hoa Kỳ 1-2%. Vấn đề là luật thuế vụ đương đại giúp nhóm thiểu số này không đóng thuế mới Chán Mớ Đời.


Hệ thống thuế thừa kế Hoa Kỳ là đánh thuế 40% khi chuyển giao tài sản sau khi trừ số tiền được miễn. Vấn đề là chưa có tu chính án nào từ 1990 được ban hành nên tạo ra những lỗ hổng khiến chính phủ không nhận được thuế thừa kế như dự tính. Nên nhớ thế hệ bayboomer chuyển giao tài sản cho con cháu rất nhiều, có thể nói là lớn nhất lịch sử Hoa Kỳ. Trong khi đó các người Mỹ giàu có càng ngày càng giàu thêm. Lý do là các phần đầu tư của họ cũng như thừa kế tài sản thường được lách luật tránh bị đánh thuế. 


Điển hình ông Zuckenberg khởi đầu công ty trong cư xá sinh viên đến nay lên 100 tỷ mỹ kim nhưng chả bị đánh thuế. Lý do là ông ta chưa bán các cổ phần của công ty nên không bị đánh thuế và ông ta không muốn bán vì muốn kiểm soát quyền hành của công ty. Hay các công ty thường đặt cơ sở chính tại các quốc gia không phải đóng thuế như Apple tại Ái Nhĩ LAn, nay Âu Châu bỏ vụ này nên Apple trở về Hoa Kỳ với thuế của ông Trump được hạ xuống. Trong khi một người mở tiệm sửa xe, bán Pizza này nọ là bị đánh thuế mệt thở. Giới tiểu thương là giai cấp yêu nước mỹ vì họ đóng thuế mệt thở và nay có nhiều thành phố thuộc đảng Dân Chủ ra lệnh trả tiền lương tối thiểu cho nhân viên là $25/ giờ nên nhiều tiệm đóng cửa.


Để giải thích, nếu ông Zuckenberg, ELon Musk muốn mua hay xây căn biệt thự 100 triệu đi. Trên nguyên tắc, họ phải bán cổ phiếu của mình để có tiền mua hay xây căn nhà cho vợ và con cái. Nhưng họ không làm như chúng ta, người Mỹ thông thường, họ kêu ngân hàng cho vay, dựa vào các cổ phiếu của họ ở META hay Tesla. Họ vay đaị khái 4% nhưng cổ phiếu công ty của họ lên 20%/ năm thì họ vẫn lời. Ngoài ra tiền lời mượn ngân hàng được trừ thuế trong khi nếu họ bán cổ phiếu thì bị đánh thuế. Họ đi du lịch hay tiêu xài đều mượn tiền nhà bank. Đó là lý do người giàu có ở Hoa Kỳ không đóng thuế. Tại sao từ khi ông Trump lên là thiên hạ nhảy vào đầu tư tại Hoa Kỳ.


Mụ vợ muốn làm lại nền xi-măng trước cửa nhà nhưng mình kêu đợi dồn tiền đã. Mụ kêu sao không lấy tiền tỏng quỹ hưu trí của mụ ra để làm khiến mình nổi điên. Vì lấy ra thì phải đóng thuế xem như trả gái gấp 2. Mình đợi sang năm mượn tiền từ quỹ ra để khỏi đóng thuế. Mình do dự vì có thể sang năm là kinh tế toàn cầu banh ta lông, nhất là Hoa Kỳ vì bà đầm sắt của xứ Hoa Anh Đào mới lên, chơi khăm in tiền cho tiền lời lên 2.5%. Mấy chục năm nay tiền lời Nhật Bản xem như 0% nên thiên hạ đem tiền ra ngoại quốc đầu tư, mua trái phiếu Hoa Kỳ nên thiên hạ sẽ rút về. Nhật Bản mua trái phiếu của Hoa Kỳ nhiều nhất trên thế giới.


Người Mỹ thừa kế 10 triệu, 100 triệu thậm chí tỷ đô la không đóng thuế như dòng họ Rockerfeller nên đa số có khuynh hướng Dân Chủ. Lý do là họ sử dụng các pháp nhân như trust, Foundation như vợ chồng tổng thống Clinton, thành lập một foundation Clinton. Hôm nay, xem phỏng vấn vợ cũ của người sáng lập ra Google, bà ta giải thích cảm thấy ngu ngốc vì ký ngân phiếu cho các tổ chức NGO, để giúp giảm tệ đoan xã hội nhưng tội ác lại càng càng gia tăng. Bao nhiêu tiền thiên hạ cúng dường đều được nạp vào đây vì lý do từ thiện thay vì trả tiền công cho họ phải đóng thuế này nọ. Mỗi năm họ chỉ cần chi 5% số tiền lời cho các cơ quan từ thiện hay chương trình nào đó là xong. Nay foundation của họ có trên 2 tỷ đô la. Mỗi năm họ đầu tư lời được 10%, 2 tỷ x 2% = $40 triệu, chỉ đóng cho các cơ quan từ thiện 5% x $40 triệu, là 2 triệu, còn lại 38 triệu họ sống sao hết tiền. Mỗi lần tổng thống Clinton hay bà ngoại trưởng Clinton đi nói chuyện là được trả $500,000 hay 1 triệu, chỉ đóng góp vào Clinton foundation là xong. ông Obama khi xưa chống đối nhưng ngay cũng đi nói chuyện được tiền như vậy nên hết còn chống đối, tài sản của ông bà Obama nay lên mấy trăm triệu.


Đa số người Mỹ đóng thuế mệt thở, muốn làm thêm tăng ca thì càng đóng thuế nhiều hơn. Tiền tỉ cũng phải đóng thuế nên muốn lấy phiếu chính phủ Hoa Kỳ mới ký sắc lệnh là tiền lương tăng ca và tiền boa sẽ không bị đánh thuế. Khi quốc hội lên tiếng đánh thuế bọn giàu, có nghĩa là người Mỹ bình thường, trung lưu. 40% người Mỹ không đóng thuế, ăn trợ cấp. Chỉ còn 58% là đóng thuế còn 2% giàu có nhất thì được miễn.


Người giàu có đầu tư vào các công ty, họ mua cổ phiếu. Nếu chúng ta nhìn Dow Jones khi xưa, từ năm 1915 đến năm 1982 chỉ thấy lên xuống độ 2,000 -8,000 điểm. Như năm 1982 là 3,000 điểm, năm 1954 cũng 3,000 điểm, năm 1940 cũng 3,000. Lý do là công ty mỗi năm phải đóng thuế tiền lời, nên người mua cổ phiếu được trả tiền mà họ gọi là “dividends”. Số tiền này bị đánh thuế rất cao. Vào những năm 1970, những người mua cổ phiếu của các công ty , cuối năm nhận dividends phải đóng thuế cao. Trả tiền lời cho người mua cổ phiếu thì đâu còn tiền để khuếch trương rộng ra các thị trường khác.


Đến năm 1982, có một sự thay đổi lớn. Trước đó thì các công ty không có quyền mua lại cổ phiếu của mình trên thị trường chứng khoán. Lý do là khi công ty mua lại cổ phiếu của mình thì cổ phiếu sẽ tăng giá vì giảm thiểu số người sở hữu cổ phiếu của công ty. Năm 1982, SEC cho phép công ty mua lại cổ phiếu của mình thì ta thấy DJ năm 1982 có 3,000 điểm nhảy vọt lên 57,000 điểm năm 2025. Cuối năm họ lời thì lấy tiền lời (dividends) mua lại cổ phiếu của họ nên không bị đánh thuế. Nhờ đó lãi kép tăng dần.


Trong địa ốc, có luật gọi là 1031 Exchange là nếu mình bán một căn nhà cho thuê, lời thì sẽ bị đánh thuế. Thí dụ: bác nào mua căn nhà cho thuê giá $200,000 năm 1990, 10 năm sau căn nhà đó có giá trị là $500,000 tại Cali thì bác phải đóng thuế trên $300,000 tiền lời nhưng nếu bác mua căn nhà khác ở khu vực an ninh, đẹp hơn, cho thuê giá cao hơn thì chuyển tiền lời ấy qua mua căn nhà khác. Miễn thuế. 


Cuối năm thay vì chia tiền lời dividends cho các shareholders, công ty mua lại cổ phiếu của mình, không phải đóng thuế. Người ta nói đến đánh thuế khi chết như thời ông Obama làm tổng thống nhưng nay ông ta cũng chống vì tài sản ông ta lên quá nhiều đến mấy đời sau cũng chưa hết.


Ngoài ra, người Mỹ có thể cho tiền các cơ quan từ thiện nhưng chả được khấu trừ gì nhiều trong khi người giàu có thì tha hồ. Họ thành lập các foundation như Rockerfeller, Gates, Clinton,… bao nhiều tiền bạc đều bỏ vào trong đó và cứ đời này đến đời sau tiếp tục sống và không bị đánh thuế. Chỉ cho 5% tiền lời hàng năm cho các cơ quan từ thiện. Lại được mang tiếng là một nhà từ thiện ưa ái. Được đến đây chắc có nhiều bấc đã ngưng trước rồi nên em ngừng. Chán Mớ Đời  (Còn tiếp)


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tài chánh khi về già

 Về già và tài chánh


Hôm trước, có anh bạn mời đi ăn, và tặng mấy gói trà mạn sen gói lá sen tươi, gửi từ Việt Nam qua phải bỏ tủ đông lạnh. Đồng chí gái về không biết, tưởng là bánh bột lọc huế nên bỏ lò vi sóng, mở ra thấy toàn là trà và trà nên mụ hỏi cái chi rứa. Phải công nhận trà này cực ngon, chưa bao giờ mình uống trà thấy hương vị như vậy. Lần sau về Việt Nam chắc phải kiếm loại này uống. Đọc tài liệu thì khám phá ra cách làm trà mạn sen Hồ Tây khá cầu kỳ nên tải lại đây cho ai tò mò. Mới biết được anh bạn quý mình thật sự mới cho nếm trà này, được người quen đem từ Hà Nội sang.


Trà Mạn Sen – Cách Làm Truyền Thống Chuẩn Hà Nội

Trà mạn sen (hay trà ướp sen) là một trong những đặc sản tinh hoa nhất của Hà Nội, đặc biệt là sen Hồ Tây. Quy trình làm hoàn toàn thủ công, rất tỉ mỉ và tốn công sức. Một kg trà mạn sen thượng hạng có thể cần tới 800 – 1.200 bông sen Hồ Tây (tức 800 – 1.200 lần ướp).

Nguyên liệu chính

•  Trà mạn ngon (thường là trà Thái Nguyên hoặc trà Shan tuyết cổ thụ, loại búp to, cánh dày để giữ hương lâu).

•  Sen Hồ Tây (hoặc sen Bách Diệp ở Quảng Bá, Quan Hồ, Tây Hồ) – phải là sen trăm cánh, hái vào mùa hè (tháng 6–8 âm lịch).

•  Thời gian hái sen: 4h30 – 6h sáng, khi hoa vừa hé và hương thơm đậm nhất.

Quy trình làm chuẩn truyền thống (7–9 lần ướp)

1.  Hái và tách gạo sen

•  Hái bông sen lúc còn đóng (chưa nở hết).

•  Dùng que tre nhỏ chọc vào đài sen, nhẹ nhàng tách lấy phần gạo sen (nhị hoa màu vàng chứa phấn thơm).

•  Không được làm dập nhị → 1 người thợ giỏi chỉ tách được 800–1.000 bông/ngày.

2.  Sao trà (xao trà)

•  Trà tươi được sao lại trên chảo gang nóng để trà khô giòn, dễ hút hương và giữ được lâu.

3.  Ủ lần 1 (ướp chính)

•  Trộn đều gạo sen tươi với trà theo tỷ lệ:
1 kg trà mạn → cần gạo sen từ 700–800 bông (khoảng 800–900 g gạo sen).

•  Trộn xong cho vào hộp thiếc hoặc lọ sành bịt kín, ủ trong 24–36 giờ để trà hút hết tinh dầu và hương sen.

4.  Đãi gạo sen cũ, sao trà lại

•  Sau 1–2 ngày, đãi bỏ hết gạo sen cũ (đã mất hương).

•  Sao trà lại cho khô và giòn trở lại.

5.  Ủ lần 2 đến lần 7–9 (càng nhiều lần càng thơm và đậm)

•  Lặp lại chính xác các bước 3 và 4 thêm 6–8 lần nữa với gạo sen mới.

•  Lần cuối cùng (thường là lần 7 hoặc 9) để lại một ít gạo sen trong trà → gọi là “cốm sen” (khi pha trà sẽ thấy vài hạt vàng lấp lánh).

6.  Sấy bảo quản

•  Trà sau khi ướp xong được sấy nhẹ ở 50–60°C để khô hẳn, rồi bảo quản trong lọ thiếc kín.

Phân loại chất lượng (theo số lần ướp)

•  Thượng hạng: 1.000 – 1.200 bông/kg (giá 12–25 triệu đồng/kg).

•  Hạng nhất: 800 – 1.000 bông/kg (6–12 triệu đồng/kg).

•  Hạng trung: 500 – 700 bông/kg (3–6 triệu đồng/kg).

Cách pha trà mạn sen chuẩn

•  Dùng ấm đất Bát Tràng, tráng nước sôi.

•  Cho 5–7 g trà vào ấm, chế 150–200 ml nước 85–90°C.

•  Hãm 2–3 phút là có thể rót ra thưởng thức.

•  Trà sen ngon sẽ có màu vàng cánh gián trong, thơm ngát mùi sen tự nhiên, uống xong vẫn còn lưu hương ở cổ họng rất lâu.

Ngày nay vẫn còn vài gia đình nghệ nhân ở Tây Hồ (như gia đình ông Vũ Đức Thành, bà Nguyễn Thị Thanh) làm theo cách cổ truyền này. Nếu muốn mua loại chuẩn nhất, nên đặt trước vào tháng 6–8 âm lịch và chấp nhận giá cao – vì công sức bỏ ra thực sự rất lớn.


Tải lại đây mình vẽ khi xưa và khi đi viếng International Forum ở Đông Kinh với vợ con mà mình thiết kế khi làm việc cho kiến trúc sư Rafael Vignoly ở New York. Thắng giải đồ án này. Ai đi Đông Kinh, ghé chỗ này xem rồi cho em biết.

Ngồi ăn anh ta nói ông nên viết thêm về tài chánh tại Hoa Kỳ vì nhiều người mới sang không rành, giúp họ tham khảo thêm nhất là tiếng tây tiếng u không thạo. Nói cho đúng thì mình mê nhất là môn tài chánh, đầu tư vì lên xe là mình mở nghe các chương trình về tài chánh, thương lượng thậm chí khi mấy đứa con còn bé, cũng phải nghe. Có nghe chúng mới hiểu chúng vốn là dòng keo kiệt. Có lẻ nhờ vậy ngày nay chúng theo mình, hà tiện ít mua sắm, chỉ chú trọng để dành tiền mua nhà cho thuê, thay vì bắt chước mẹ chúng cứ đi Shopping kêu rẻ. Còn mình được Pháp quốc đào tạo nên tò mò hay đọc vớ vẩn chuyện tào lao xịt bột rồi ghi lại cho mình nhớ, rồi bỏ lên bờ lốc, ai thích thì đọc, không thích thì bỏ qua.


Hôm qua mình gửi cho mấy đứa con và thằng bồ con gái buổi nói chuyện của ông Charlie Munger, trợ lý cho ông Warren Buffet, nói về đầu tư ra sao. Mình và mấy đứa con và thằng bồ con gái thành lập một nhóm, chiều thứ 2 mỗi tuần thì điện thoại hỏi nhau, chia sẻ tin tức về đầu tư. Mình đang tìm hiểu để đổi điện thoại qua US Mobile vì rẻ hơn, có bác nào đang sử dụng thì cho em hay. Mình cũng hỏi mấy đứa con điều nghiên xem nên đổi không. Em nghe tin tức hay thì em gửi cho mấy đứa con đọc hay nghe.


Vùng Las Vegas, dạo này kinh tế xuống, thiên hạ bị ngân hàng xiết nhà rất nhiều và có nhiều tiểu bang khác như Texas. Cho nên phải cẩn thận, có thể có cuộc banh ta lông về địa ốc như năm 2009-2010. Có thể kéo dài như thời mình mới dọn qua Cali. Lương bổng thì không nhúc nhích mà vật giá leo thang te tua luôn.


Ông Munger này mới qua đời, có nói về đầu tư. Điều ông ta dặn là không bao giờ chạy theo xu hướng của thiên hạ. Ông ta nói là cứ định nghĩa cách thức đầu tư cho chính mình rồi cứ làm theo như vậy thì 2, 3 chục năm sau sẽ có tiền nhiều, khỏi phải lo lắng khi về già. Còn cứ nghe bạn bè, sách báo nói mua cái này bán cái kia là ngọng vì chỉ làm giàu cho bọn chuyên gia về tài chánh. Chúng muốn làm tiền nên phải dụ chúng ta mua cổ phiếu mới, mà mua thì phải bán cái đang có. Thế là chúng ăn hai đầu.


Điển hình là anh bạn trên 80 tuổi kể được cô gái trẻ đẹp như tây, kêu anh ta làm chồng qua mạng thôi. Rồi kêu anh ta đầu tư vào Bitcoin. Anh ta khoe với mình là nhờ cô ta mua bitcoin dùm, đưa $40,000, thấy lên như diều có mấy tháng mà lên tới $175,000. Mình nói anh ta là kêu cô vợ trên mạng, cho anh ta rút tiền vốn ra. Nay anh ta kêu cô ta trốn mất tiêu, gọi điện thoại không được này nọ. Việc gì mình không hiểu thì đừng có nhúng tay vào, đừng có nghe bạn bè khi ngồi bàn nhậu kêu mua cổ phiếu công ty này, bitcoin bú xua là mua rồi mình sợ bị chê là ngu nên a đưa vô là mất trắng hết. Đi ăn uống với thân hữu mình không bao giờ tham gia các cuộc toạ đàm về đầu tư vì mình đã có nguyên tắc đầu tư từ khi lấy vợ nên cứ theo đúng “quy trình”. Tương tự lấy vợ rồi thì cứ nhìn vợ, chớ cứ nghe mấy ông bạn nhậu nói cô này cô kia là đầu óc sẽ khai mầm ra làm chuyện phản đạo đức cách mạng. Chán Mớ Đời 


Một trong 3 loại đầu tư ông ta nêu ra là mua nhà cho thuê. Chúng ta thường có khuynh hướng nghĩ mình là thông minh nên theo chủ nghĩa làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu. Làm sơ sơ và không kiên nhẩn, muốn mau giàu nên dễ lọt bẩy của bọn ma đầu nhất là khi về già. Khi thấy tiền để dành cho hưu trí cũng như quỹ hưu trí ít nên muốn kiếm cách nhồi tiền nhanh, và quên một điều là muốn giàu có cần có thời gian. Bác nào lên trên đài truyền hình xem chương trình “American Greed” sẽ thấy người về hưu bị lừa mệt thở vì lòng tham và lo lắng sẽ hết tiền tiêu và còn sống nhăn răng.


Tương tự thiên hạ muốn có sức khoẻ nhưng lười tập thể dục, đi bộ nên cứ tọng thuốc bổ sung, đủ trò. Bảo đảm được đảm bảo. Chán Mớ Đời 


Bài này mình sẽ giải thích tại sao 90% người Mỹ cũng như âu châu giàu có đều sở hữu nhà cửa. Cái nguy hiểm nhất trong cuộc sống của chúng ta là mối lo ngại nhất là lạm phát vì sẽ mất giá trị tiền tệ. Thí dụ dễ hiểu nhất, khi mình sang Hoa Kỳ thì một lon coca giá $0.25, ngày nay là $2.00 xem như gấp 10 lần cách đây 40 năm. Có lần mụ vợ xem trên Zillow căn nhà hai vợ chồng mua trước khi làm đám cưới. Dạo đó giá đâu $180,000, nay đâu giá độ trên 800k. Đồng chí gái kêu mình lời quá cỡ thợ mộc. Vì bỏ ra $40,000 đặc ọc và sửa sang, mà nay nếu bán thì xem như lời gấp 20 lần. Mình kêu lời gì đâu mà lời, chính phủ mất dạy làm cho mình tưởng là lời để đánh thuế mình.


Có lần thằng bồ con gái và cô bạn gái của một thằng cháu hỏi mình thay vì làm đám cưới to đùng như người Việt thường làm ở bolsa, nên làm một đám cưới nho nhỏ rồi dùng tiền để mua một căn nhà cho thuê hay ở. Mình nói chắc chắn rồi. Khi không tốn tiền cho thiên hạ ăn cưới rồi họ chê áo cô dâu, thức ăn không ngon này nọ. Cuộc đời thiên hạ đều chê đám cưới và cười đám ma. Dùng tiền đó mà mua một căn nhà cho thuê thay vì một ngày cưới vợ, một đời trả nợ. Mình mắc nợ mình trả chớ họ đâu có giúp gì.


Mụ vợ nhìn mình như hỏi răn mi ngu rứa. Nên mình phải giải thích. Hồi đó đi cua cô tôi đổ xăng giá chưa tới 1 đô/ gallon, nay là 5 đô, xem như gấp 5 lần. Cô ăn một tô phở gà Nguyễn hUệ dạo đó có $3.75, nay vào tiệm kêu tô phở thêm tiền boa là bay mất gần $20. Chính phủ là cơ quan không làm ra tiền chỉ đi thu thuế thiên hạ rồi thiếu tiền thì in trái phiếu bán cho thiên hạ kêu là miễn thuế. Nhưng lại gây lạm phát khiến đồng mỹ kim mất giá. 


Ông Gignac, cựu chủ tịch hội chiến binh pháp giải thích cho mình là khi ông ta tham gia OAS, chống lại tổng thống de Gaulle, bị bắt đi tù . 5 năm sau, ra tù lấy tiền ở trương mục tiết kiệm ra thì bị mất giá, ăn được vài bữa ăn là hết. Để cho ai không ở Pháp, là có thời gian, bên pháp bị lạm pháp nên chính phủ đổi tiền mới, 100 quan pháp cũ đổi lấy một quan pháp mới nên tiếng lóng dân tây hay kêu 100 balles, nghĩa là 100 quan pháp cũ hay một quan pháp mới. Đi ngoài đường hay bị cô Hải chận lại hỏi : “tá 100 balles?” Ông ta dặn đừng bao giờ để tiền trong ngân hàng mà phải mua nhà cửa cho thuê. Lý do là nhà cửa theo lạm phá tăng giá. Thế thôi.


Trên thực tế giá trị 5 đô la ngày nay tương đương với 1 đô khi mình mới phát hiện ra mối tình hữu nghị sông liền sông núi liền núi của đồng chí gái. Tương tự khi mình về thăm nhà lần đầu ở Đà Lạt , giá một đô ăn 5,000 đồng nay ăn đâu 27,500 cho thấy tiền đô đã mất giá 500% mà tiền Việt Nam còn mất giá so với tiền đô đến 600%, xem như 3000% từ 33 năm nay. Tiền cụ hồ đều mất giá trong lịch Việt Nam. Khi xưa, mệ ngoại mình kể là phải gánh tiền cụ hồ đi chợ mua thức ăn. Ngày 2/9/1975, Hà Nội bắt người miền nam đổi tiền Việt Nam Cộng Hoà ra tiền bác hồ với tỷ giá là 500 đồng chế độ cũ thành 1 đồng chế độ mới. Lúc mình đi tây năm 1974, tỷ giá hối đoái 1 mỹ kim ăn 650 đồng Việt Nam Cộng Hoà. Xem ra gần tương tự như 1 mỹ kim ăn 1.25 đồng bác hồ. Cho thấy 50 năm qua từ 1.25 mỹ kim tiền bác hồ lên như diều gặp lạm phát 27,500. Hơn 20,000 lần. Chán Mớ Đời  


Đó là chính sách xù nợ của chính phủ. Họ kêu anh mua trái phiếu $10,000, sẽ trả $20,000 trong 30 năm sau, miễn thuế. Xem như 2.31% tiền lời cho mỗi năm. Họ tính trung bình lạm phát mỗi năm là 3% từ bao nhiêu năm nay, thế là thua non. Nếu anh bỏ vào quỹ tiết kiệm thì có lời hơn thì chính phủ đánh thuế tiền lời. Chán Mớ Đời 


Lấy thí dụ trước khi lấy nhau, hai vợ chồng bỏ tiền để dành, đặt cọc mua căn nhà để xây căn nhà nhỏ với hai quả tim vàng giá $180,000. Mượn nợ là $144,000, tiền lời 6.75%, trả mỗi tháng $933.98, thêm tiền thuế nhà đất là $2,000/ năm đại khái là $1,100/ tháng. Ở được 6 tháng, vợ chồng ông anh vợ có housing nên dọn ra, hai vợ chồng phải về ở với ông bà ngoại. Nhà lúc đó đang xuống nên bán không được. Hai năm sau nó xuống còn $150,000. Xem như xuống 20% từ khi mình mua. Ai lúc đó cũng bán short sale hết. Nghĩa là họ bán giá thấp hơn tiền nợ ngân hàng. Điển hình căn nhà của mình mượn nợ $144,000 mà bán giá $120,000 thì lỗ $24,000 thì phải bù vô cho ngân hàng như một anh bạn bán nhà ở San Jose dọn về vùng Đông Bắc. Vợ chồng anh ta có tiền nên bù vào. Còn nếu không thì phải thương lượng với ngân hàng, chịu bán với giá $120,000 và ngân hàng sẽ gửi cho cái giấy xoá nợ giá $24,000. Ngân hàng được khấu hao tiền lỗ này nhưng người mượn nợ, đã phải bán nhà mà còn bị sở thuế hỏi thăm số tiền $24,000 được cộng vào lợi tức.


Nếu nhà dễ bán như cổ phiếu thì ngày nay vợ chồng mình không có căn nhà gái khủng. Cho nên mua nhà cho thuê là một cách tốt, không bán khi cần gấp.


Hai vợ chồng cho thuê căn nhà giá $1,100 vừa đủ tiền hụi mỗi tháng rồi mỗi năm tăng tiền nhà. Ngày nay thì cho thuê $3,150/ tháng và xem như hết nợ ngân hàng. Trừ tiền thuế ra còn lại để mụ vợ đi học làm nữ hoàng Bolero và y trang. Chán Mớ Đời 


Ngoài ra chúng ta có thể khấu hao trị giá căn nhà. Như căn nhà mua giá $180,000, tính ra đất giá trị $30,000 còn căn nhà $150,000. Vậy thì chia ra 27.5 năm được chính phủ cho phép. Lấy $150,000 chia cho 27.5 ra thì được khấu hao $5,455 vào tiền lương lợi tức của mình. Dĩ tỷ làm $40,000 thì lợi tức chỉ còn $40,000 -$5,455 = $34,545. Nếu có độ 8 căn thì xem như không có lợi tức. Còn tiền thuê nhà tính vào lợi tức $1,100/ tháng thì trừ tiền lời và bảo hiểm, tiền thuế nhà đất là xong. Xem như người mướn nhà trả tiền ngân hàng và chi phí của căn nhà cho mình.


Mình giải thích cho con mình là ráng để dành tiền, đừng nghĩ tới mua ví Louis Vuitton, hay điện thoại xịn này nọ, dùng tiền đó để dành, đầu tư. Muốn giàu thì chịu khó hà tiện, để tiền mua nhà cửa, rồi mai sau tiêu xài. Còn tiêu xài bây giờ để cho thiên hạ ghét mình thì cả đời chỉ có nợ và nợ. Mua được 10 căn nhà cho thuê. Là có thể về hưu. Cứ tái tài trợ căn nhà mua lần đầu tiên, là có thể rút ra 70% trị giá căn nhà, người mướn nhà trả tiền nợ, mình có thể dùng số tiền này đi chơi, sinh sống được vài năm, rồi khi gần hết tiền, lại tái tài trợ căn thứ 2. Và như thế cứ tiếp tục đến chu kỳ thứ 2. Ngoài ra có thể tân trang sửa chửa các căn nhà cho thuê để bảo đảm căn nhà và khấu hao như thầy buồn tắm mới, nhà bếp mới, và tăng tiền nhà. Mình có nhiều gia đình thuê nhà ở cả 20 năm nay, chả kêu réo gì cả. (Còn tiếp).


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tướng George Marshall khôi phục lại âu châu

 Chiến Tranh và Hoà Bình

Dạo này dân cư mạng ồn ào trên các mạng xã hội. Người nguyền rủa Hoa Kỳ bán đứng Ukraine như Việt Nam Cộng Hoà, Á-Phú-Hãn, các đồng minh. Người thì hoan hô, kêu cuộc chiến không phải của người Mỹ hay người Pháp. Trong khi đó Hoa Kỳ đang quần Venezuela thì các đồng minh như Puchin, Tập Cận Bình, Cuba chả thấy lên tiếng. 


Bên pháp số chống đối tổng thống Macron thì kêu ông Macron hân hoan tuyên bố sẽ cung cấp 100 chiến đấu cơ Rafale cho Ukraina trong vòng 10 năm nữa, khiến cổ phiếu công ty chế tạo máy bay này tăng vọt lên 10% trong khi ngân quỹ không được quốc hội duyệt phê. Họ kêu thu thuế được 18 tỷ mà phải xài đâu 30 tỷ (không nhớ số chính xác, chỉ lướt qua). Dân tình kêu tiền đâu, bán cho Ukraine, họ hết tiền, hết người để đánh. Chết rất nhiều. Mình theo dõi bên ủng hộ Ukraina, bên ủng hô Puchin thì cả hai bên chết rất nhiều và đào ngủ cả hai bên cũng nhiều. Mình thích đọc tài liệu của hai bên để có một nhận định riêng ít bị tuyên truyền.


Khi xưa, còn bé mình nghe đài Sàigòn buổi chiều kêu Việt Cộng bỏ lại mặt trận 120 xác chết, và bao nhiêu bị thương, phe ta vô sự rồi buồn đời tối mình mở đài Hà Nội ra nghe thì cũng cùng trận đánh, phe ta diệt 400 tên lính nguỵ,… cho nên mình thất kinh từ đó, không bao giờ tin vào một tin tức. Sau này đọc tin tức cả hai bên thì được biết Mùa Hè Đỏ Lửa, hai bên chết kinh hoàng. Mình hỏi ông chú họ ở quê, chú kể là hãi hùng, đại đội của chú chỉ sống sót vài người, chú bị thương nhẹ nên may được trở về quê quán. Đọc hồi ký các sĩ quan Việt Nam Cộng Hoà cũng nghe kể tan thương lắm.

Trên tờ Foreign Affairs, có đăng vụ phụ nữ Nga hối hả lấy chồng, đối tượng là những chàng trai sắp sửa được đưa ra mặt trận, vào lò nghiến thịt. Lý do là những người tử trận được tiền tử đền bù khá nhiều và có thể được trả lương cả đời nhằm khuyến khích họ ra đi. Họ sẽ hát ngày thành hôn tôi bận đồ hành quân và vợ tôi chỉ mong cho tôi sớm hy sinh cho Puchin …. Cho thấy người Nga vẫn vui khi có chiến tranh vì được lãnh tiền vì chiến tranh.


Mình thích sự trào phúng của người Pháp vì có nhiều người đưa thí dụ Pháp quốc ký giấy “letter of intent” bán cho Ukraina 100 phi cơ chiến đấu Rafale như: hội phụ huynh muốn gây quỹ nên mua bột mì, đường bú xua la mua rồi bỏ công làm bánh này nọ, sau đó đem bán rồi cúng hết tiền cho chương trình của trường. Chính phủ Macron nói bán 100 chiến đấu cơ Rafale nhưng Ukraine không có tiền thì xem như cho không. Tạo công ăn việc làm và làm giàu cho công ty chế tạo Rafale, đã giúp ông ta lên ngôi tổng thống. Cũng có thể chỉ nói cho vui làm trò để lấy tinh thần cho lính Ukraina tiếp tục đánh. Nghe phía bên Puchin thì cũng muốn đàm phán. Cần giữ đất đã chiếm vì nếu không thì dân nga sẽ thịt ông ta. Mà ông Zelensky cũng lâm vào tình trạng nếu mất đất thì dân chúng Ukraina cũng thịt ông ta. Có lẻ ông Zelensky sẽ bị ám sát trước khi ký kết ngưng bắn. Rồi vài năm sau, Puchin lại cho quân xua qua Ukraina nữa như Hà Nội đã làm sau khi bị đánh tơi bời hoa lá năm Mậu Thân. Dân chúng miền nam không nổi dậy chạy theo họ mà bỏ chạy nên họ dẹp vụ giải phóng miền nam và ra mặt đưa bộ đội vào Nam bất kể ký kết hiệp đình Paris.


Sáng nay, lại nghe Hung Gia Lợi kêu được Hoa Kỳ cho phép mua dầu khí rẻ của Nga và sẽ chia cho Serbia. Mấy ông tây bà đầm ở Âu Châu hô hào đánh cho Puchin bay đầu nhưng lại mua dầu khí rẻ của Puchin thì làm sao cấm vận được. Họ được mua dầu khí rẻ thì càng tốt. Chiến tranh càng kéo dài dân âu châu càng lợi. Họ chỉ hô hào đạo đức giả.


Nhớ khi xưa, học lịch sử Hoa Kỳ, sau khi Hitler tự tử, nay lại nghe tin tức ở Á Căn Đình cho rằng ông này đã chạy sang Á Căn Đình sống đến chết. Quân đội đồng minh chiến thắng thì có chương trình MArshall nhằm tái thiết Tây Âu lại. Cứ tưởng tượng đang đứng giữa trung tâm một thành phố châu Âu năm 1945. Không có tiếng xe cộ. Không có tiếng rao buôn bán. Chỉ có mùi khói, những bức tường cháy xém, và tiếng bước chân nặng nhọc của những con người đang cố gắng sống sót sau một cơn ác mộng kéo dài sáu năm. Những cây cầu gãy đôi, những trường học chỉ còn là đống gạch. Những nhà máy không còn máy móc và tệ hơn tất cả: không còn hy vọng. Có thể nói là tuyệt vọng.


Hình ảnh này mình đã nhìn thấy năm Mậu Thân, khi lên Cây Số 4, phụ gia đình dì Ba Ca, xây lại căn nhà, dấu vết bom napalm vẫn đầy , nghẹt mùi cháy của bom phosphore. Hình ảnh dượng Ba Ca đứng nhìn căn nhà gỗ đã tương, chỉ còn nền xi-măng. Dượng và mấy người con trai mỗi ngày làm hắc-lô để xây lại. Chính phủ Việt Nam Cộng Hoà đã tài trợ một số tiền. Hình ảnh hoang tàn của chiến tranh khiến mình hoảng sợ, chả muốn đánh nhau, tham dự cuộc chiến.

Hình ảnh mình đã thấy ở Số 4 sau khi Việt Cộng rút lui và trận mưa bom napalm mà từ khu vực nhà mình đứng thấy rõ các cuộc oanh tạc. Lúc đầu thấy máy bay bà già bay vòng vòng rồi nghe cái tạch, rồi thấy đạn khói bay xuống đất khói bay lên rồi vài phút sau là khu trục cơ bay đến thả bom. Dạo đó chưa học hyperbol nhưng sau này lớn lên học là hiểu liền nhờ chứng kiến thật khi xưa. Có ai biết lý do Việt Cộng lại cắm quân lại Số 4? Vì dân số 4 có nhiều người nằm vùng?


Trong bối cảnh Tây Âu thời hậu chiến, xuất hiện một nhân vật, dáng khắc khổ, ít khi cười, nói chuyện thẳng thắn nhưng rất chậm rãi, không ồn ào phô trương. Tên của ông là George Catlett Marshall. Trong chiến tranh, ông từng chỉ huy hơn tám triệu binh sĩ, nhiều hơn cả lực lượng của Mỹ ngày nay. Ông góp phần định hình chiến lược đánh bại phe Trục. Tướng Eisenhower, cựu tổng thống Hoa Kỳ từng nói:“Marshall là người đàn ông vĩ đại nhất tôi từng gặp.”


Nhưng điều khiến ông Marshall trở nên một tướng lãnh độc nhất, không phải là khả năng chỉ huy chiến tranh mà là khả năng nhìn thấy hòa bình khi thế giới chỉ thấy tro tàn. Tương tự ngày nay, dân cư mạng cứ hô hào Ukraine phải đánh tới người dân cuối cùng. Mình xem biểu đồ ngân sách của âu châu và Hoa Kỳ viện trợ cho Ukraine từ khi cuộc chiến khởi đầu thì thất kinh, người Mỹ đóng góp rất nhiều mà nay âu châu kêu gọi đóng góp thêm khiến người Pháp kêu trời. Tiền đâu ra. Lúc đầu mình tưởng chỉ có Hoa Kỳ nay khám phá ra âu châu cũng banh ta lông về kinh tế. Chúng ta cần chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng kinh tế sắp tới.

Ông Trump lên kêu không cung cấp viện trợ nữa thế là ngọng. Mình nghe nói nhưng chưa có tin chính thức là chính quyền Ukraina cũng tham nhũng lắm. Đồ viện trợ qua tay chính phủ Ukraina rồi trở lại các tay khác ở Âu châu và Hoa Kỳ. 


Trong một buổi điều trần tại thượng viện, tướng George C. Marshall ngồi im lặng trong khi các thượng nghị sĩ tranh luận, giọng nói của họ vang lên khi họ cố gắng biến chiến thắng khó nhọc của Thế chiến II thành sự trả thù. Đó là năm 1947, và châu Âu đã tan vỡ. Các thành phố nằm trong đống đổ nát, người dân chết đói, và trật tự chính trị từng gắn kết lục địa này đang sụp đổ. Toàn bộ các quốc gia đứng bên bờ vực hỗn loạn. Các người dân địa phương trả thù nhau vì tội làm pháp gian, đức gian, ý gian,… các phụ nữ có sinh hoạt với đức quốc xã trong thời chiến tranh, bị cạo đầu, bôi nhọ, chửi bới. Thêm Stalin cắt đất, khiến nhiều dân tộc phải rời bỏ chốn chôn nhau cắt rốn đi về một xứ nào đó họ chưa bao giờ biết. Như trường hợp bà Inge, sinh ra trong vùng đất ở Ba Lan, sau đệ nhị thế chiến bị tống cổ về Đức quốc. Phải học tiếng đức vì được xem là người đức thay vì Ba Lan như xưa.


Hoa Kỳ đã có thể quay lưng. Họ có thể tuyên bố chiến thắng của mình và bỏ mặc châu Âu chịu đau khổ. Nhiều người trong Quốc hội mong muốn điều đó. George Catlett Marshall, hiện là Ngoại trưởng, lại có một tầm nhìn khác. Ông đề nghị một điều mà ít ai có thể tưởng tượng được: tái thiết chính những quốc gia mà nước Mỹ đã chiến đấu chỉ hai năm trước đó như Đức quốc và Nhật Bản thêm Ý Đại Lợi. Nhờ đó có thể giúp Hoa Kỳ khôi phục các xưởng sản xuất, tái thiết sau thế chiến thứ 2. Giúp người giúp ta 100 lần 100 giàu có.


Ngày 5 tháng 6 năm 1947, ông đứng trên bục giảng tại Đại học Harvard, đọc bài diễn văn tốt nghiệp chỉ kéo dài chưa đầy mười phút. Không có những khoảng lặng kịch tính như mình học ở hội Toastmasters hay những lời kêu gọi cảm xúc, không có những lời hoa mỹ để nhận được tràng pháo tay. Thay vào đó, ngoại trưởng Marshall nói một cách thẳng thắn, thực tế về sự tàn phá ở châu Âu và trách nhiệm của những người đã thoát khỏi nó. “Chính sách của chúng ta không nhằm vào bất kỳ quốc gia hay học thuyết nào,” ông nói, “mà là chống lại nạn đói, nghèo đói, tuyệt vọng và hỗn loạn.” Ai buồn đời thì nghe bài diễn văn của ông ta:

https://youtu.be/dg9_GqXa770?si=Xc6IxauqhZcY-PX3


Mấy ông tàu cũng bắt chước ý định này với chương trình “Vòng đại và Con Đường”, giúp họ phát triển, có công ăn việc làm cho người Tàu lại thêm có ảnh hưởng ở các các xứ mà họ thực hiện chương trình này như ở Phi Châu và các nước thuộc Liên Xô cũ mà mình đã từng ghé. Puchin thay vì đem quân đi đánh thiên hạ, cứ dùng tiền bán dầu hoả rồi thành lập các chương trình như Trung Cộng là được lòng dân thế giới, giúp đất nước giàu có.


Đằng sau những lời lẽ bình tĩnh ấy là một người đàn ông đã chứng kiến ​​chiến tranh sâu sắc hơn bất kỳ ai. Với tư cách là Tổng Tham mưu trưởng Lục quân, Marshall đã chỉ huy lực lượng quân sự lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, hơn tám triệu quân dưới quyền. Ông đã giám sát mọi hoạt động, mọi kế hoạch, mọi cuộc di chuyển từ Bắc Phi đến Normandy. Tuy nhiên, ông chưa bao giờ tìm kiếm sự chú ý của đám đông. Nếu ai có dịp đi viếng vùng Normandie, nên ghé lại các nghĩa địa chôn lính mỹ chết khi được gửi sang âu châu. Nghĩa trang Biên Hoà của lính Việt Nam Cộng Hoà không bằng những nghĩa trang quân đội Hoa Kỳ tại vùng này. Lính chết nhiều khi đổ bộ xuống bờ biển Normandie. Khi viếng những nghĩa trang này, thì không ai có khả năng hô hào chiến đấu đến viên đạn cuối cùng, toàn là lính trẻ không. Mình ghé lại nghĩa trang quân đội Việt Nam Cộng Hoà, ở Biên Hoà, thấy toàn là lính chết ở tuổi 19, 20. Ukraina hay Nga, đều có những người mẹ, hay vợ khóc khi được tin con hay chồng hy sinh cho cuộc chiến vô nghĩa.


Như ông thượng tá mình gặp, chủ một tiệm ăn ở Vịnh Hạ Long. Ông ta than bỏ cả tuổi trẻ vào nam đánh mỹ cút nguỵ nhào, nay về quê mở tiệm ăn, phải phục vụ bọn đế quốc du khách mỹ và nguỵ quân nguỵ quyền như anh. Chán Mớ Đời. Sau 10 năm say men chiến thắng khiến dân từ có cơm để ăn phải ăn bo bo mà Liên Xô cho ngựa ăn để sống. Phải quay đầu lại năn nỉ Hoa Kỳ xin bang giao. Cho thấy cuộc chiến vo nghĩa, thêm ông Lê Duẫn cuối đời như giác ngộ cách mạng kêu “chúng ta đánh cho Nga, cho Tàu”.  


Khi Tổng thống Roosevelt đề nghị ông cơ hội lãnh đạo cuộc đổ bộ của quân Đồng minh vào châu Âu, Marshall đã từ chối, chỉ nói: “Tổng thống phải quyết định nơi nào tôi hữu ích nhất.” Ông hiểu tầm quan trọng của sự lãnh đạo, nhưng ông cũng biết khi nào nên để người khác chỉ huy. Roosevelt đã chọn Eisenhower cho Ngày D, và Marshall ủng hộ quyết định này mà không hề phàn nàn. 


Giờ đây, khi sự tàn phá của chiến tranh lan rộng từ chiến trường đến sinh mạng của hàng triệu thường dân, ông Marshall nhận thấy rằng việc giành lại hòa bình sẽ đòi hỏi cùng một kỷ luật và sự hy sinh đã giúp giành chiến thắng trong chiến tranh. Ông đề nghị một chương trình mà sau này được gọi là Kế hoạch Marshall là một nỗ lực to lớn để tái thiết Tây Âu, không phải thông qua chiếm đóng hay trừng phạt, mà thông qua viện trợ. Kế hoạch này sẽ tiêu tốn 13 tỷ đô la, một số tiền tương đương hơn 170 tỷ đô la theo giá trị hiện đại.


Kế hoạch này kêu gọi thực phẩm, máy móc và chuyên môn của Mỹ đổ vào các nền kinh tế đang bị tàn phá của châu Âu. Kế hoạch này sẽ giúp xây dựng lại các nhà máy, khôi phục nông trại và ổn định chính phủ. Nó cũng sẽ gắn kết tương lai của châu Âu với Hoa Kỳ, tạo ra mối liên kết tin tưởng thay vì oán giận. Nhờ đó mà kinh tế và kỹ thuật Hoa Kỳ phát triển rất nhanh sau cuộc chiến khiến khắp nơi thế giới, ai nấy đều có nhà và xe hơi. Một nhân công mỹ có thể nuôi một vợ và con, có chiếc xe hơi.


Trong nước, ý tưởng này đã vấp phải sự phản đối dữ dội. Những người chỉ trích cáo buộc Marshall lãng phí tiền của Mỹ, "nuôi dưỡng người nước ngoài" khi các cựu chiến binh Mỹ vẫn cần sự giúp đỡ. Tương tự ngày nay, người ta hô hào ủng hộ Ukraine đánh Puchin nhưng chả thấy ai tự nguyện lên đường sang Ukraine đánh Puchin. Một số người thậm chí còn gọi kế hoạch này là phản quốc, cho rằng nó sẽ củng cố sức mạnh cho những kẻ thù cũ như Đức và Ý. Tại Thượng viện, cuộc tranh luận trở nên gay gắt. Tuy nhiên, Marshall vẫn giữ bình tĩnh. Ông không tranh luận hay biện hộ. Ông chỉ đơn giản nêu ra sự thật và để logic của lòng trắc ẩn tự lên tiếng.


“Hoa Kỳ sẽ giúp tái thiết toàn bộ châu Âu.” Không chỉ giúp một nước, không chỉ giúp đồng minh, mà là toàn bộ lục địa chìm trong bóng tối. Ông không hứa cứu trợ nhân đạo đơn thuần mà đề nghị một phương thuốc chữa tận gốc: giúp các quốc gia tự đứng vững. Một phóng viên đã viết “Marshall không nói bằng lửa, mà bằng sự tỉnh thức.” Và chính sự tỉnh thức ấy đã thay đổi thế giới.


Trong vòng bốn năm, kết quả là không thể phủ nhận. Sản lượng công nghiệp của châu Âu đã tăng hơn 35%. Nạn đói giảm, chính phủ ổn định, và những kẻ thù cũ trở thành đồng minh. Kế hoạch này không chỉ tái thiết các thành phố mà còn xây dựng lại niềm tin vào nền dân chủ, vào sự hợp tác, và vào chính nước Mỹ. Như chúng ta thấy Tây Đức và Nhật Bản, phát triển thậm chí ngày nay người Nhật và người Nam Hàn làm cái tượng của tướng McArthur.


Công nghiệp Tây Âu vượt mức trước chiến tranh. Người dân có việc làm trở lại. Nhà cửa được xây mới. Hệ thống dân chủ được củng cố. Các quốc gia kề vai hợp tác thay vì nghi ngờ. Ngay cả những nước từng là đối thủ trong chiến tranh cũng nhận viện trợ. Marshall hiểu rằng: Hòa bình bền vững không thể xây trên lòng thù hận. Chỉ có thể xây trên thịnh vượng chung.


Do đó khi nghe thiên hạ chửi nhau này nọ. Quá dễ vì họ không phải hy sinh nhân mạng, tài chính nên tha hồ hét bú xua la mua đến tên cuối cùng cũng đánh. 


Kế hoạch Marshall trở thành nền tảng cho Cộng đồng Kinh tế châu Âu, rồi Liên minh châu Âu sau này. Kế hoạch Marshall cung cấp 13 tỷ đô la, một con số khổng lồ thời bấy giờ. Nhưng số tiền ấy vẫn chưa phải là điều đặc biệt nhất. Lần đầu tiên trong lịch sử, một cường quốc chiến thắng chọn xây dựng thay vì trừng phạt. Có lẻ ông ta học được bài học thế chiến thứ nhất, khi quân chiến thắng trừng phạt Đức quốc khiến phòng trào Đức quốc Xã lên ngôi và tìm cách trả thù tạo nên thế chiến thứ 2.


Họ gửi lúa mì đến nuôi dân đói, gửi than để sưởi ấm mùa đông, máy móc để dựng lại nhà máy. Gửi vốn để mở lại thương cảng và gửi cả niềm tin rằng tương lai có thể tốt hơn. Một nhà sử học viết: “Kế hoạch Marshall không chỉ mang hàng hóa đến châu Âu. Nó mang lại hy vọng.”


Khi George Marshall nhận giải Nobel Hòa bình năm 1953, ông trở thành người lính chuyên nghiệp đầu tiên làm được điều này. Đứng trước khán giả ở Oslo, ông đã nhận giải thưởng với cùng một sự khiêm nhường lặng lẽ đã định hình cuộc đời ông. "Hòa bình", ông nói, Tôi là một người lính. Tôi hiểu chiến tranh tàn phá thế nào và tôi biết hòa bình đáng giá ra sao.” Ông không nói về chiến thắng, không nói về vinh quang. Ông nói về điều duy nhất khiến chiến thắng có ý nghĩa: khôi phục lại cuộc sống của con người.


Không lâu sau đó, ông từ giã sự nghiệp chính trị. Không giống như nhiều người cùng thời, ông không viết hồi ký, không có bài phát biểu nào để tôn vinh thành tích của mình, và cũng không tìm kiếm chức vụ chính trị nào. Ông chưa bao giờ đấu tranh để được công nhận, mà chỉ đấu tranh vì kết quả. Khi ông qua đời vào năm 1959, không có tượng đài cá nhân hay lời tri ân nào được viết ra. Chỉ có một di sản được khắc trên những con phố được xây dựng lại của châu Âu và sự ổn định của một thế giới mà ông đã góp phần cứu vãn.


George C. Marshall đã dành cả cuộc đời để làm chủ nghệ thuật chỉ huy, nhưng hành động lãnh đạo vĩ đại nhất của ông không đến trong chiến tranh mà là trong hòa bình. Vào thời điểm thế giới sẵn sàng trừng phạt, ông đã chọn tái thiết. Vào thời điểm cơn giận dễ dàng đến, ông đã chọn lòng nhân từ.


Ông đã chứng minh rằng sức mạnh thực sự không phải là sức mạnh hủy diệt, mà là lòng can đảm để khôi phục lại những gì sự hủy diệt đã lấy đi. Một nhà ngoại giao châu Âu từng nói: “Nếu không có Marshall, có lẽ châu Âu vẫn còn chia rẽ, đói nghèo và sợ hãi.”


Khi mình ở Pháp quốc, có viếng vùng Normandie, nơi có mấy nghĩa trang quân đội Hoa Kỳ, đã nằm xuống để “giải phóng” nước pháp. Ngược lại người Pháp rất ghét người Mỹ kêu “les amerloques” này nọ, chửi Hoa Kỳ không thương tiếc. Nếu không có người Mỹ nhảy vào cuộc chiến thì có lẻ ngày nay người Pháp nói tiếng đức. Chán Mớ Đời 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn