Thương phế binh cắm dùi
Hôm nay đổi giờ mùa đông nên dư một 1 tiếng, mình mò mò mấy tấm ảnh Việt Nam cũ, đúng hơn Đà Lạt xưa. Có một tấm ảnh khiến mình thấy quen quen nhưng không biết là đâu nên hỏi thiên hạ trên mạng. Mấy người quen gốc Đà Lạt cho hay là khu vực Kim Khuê, do mấy thương phế binh khi xưa cắm dùi. Chỗ này là ngay nhà thờ Con Gà đi xuống cầu Ông Đạo. Giáp với đường Phạm Ngũ Lão.
Có người báo cho mình biết:
Ngay gốc ngo này có cái bảng quảng cáo nhỏ rượu bổ kim khuê ,khi người cày có ruộng ,phế binh có nhà thì lính và cảnh sát chiếm khu này nên gọi là thung lũng kim khuê .
Theo mình hiểu khi quân đội đồng minh sang Việt Nam, tham chiến thì chiến tranh leo thang khiến hàng nghìn binh sĩ miền Nam bị thương nặng và tàn tật, được giải ngủ. Chính quyền VNCH có chương trình hỗ trợ tái định cư, như “Người cày có ruộng” mở rộng cho TPB, giúp họ có nhà ở các vùng như Đà Lạt, Sài Gòn hay miền Tây.
Nếu mình không lầm thì Đà Lạt có một làng thương phế binh, gần viện đại học Đà Lạt. Từ từ thiên hạ bỏ làng quê chạy vào Đà Lạt nhiều nhất là sau Mậu Thân vì chiến lược của quân đội Mỹ, lùa dân quê vào tỉnh thành để họ không nuôi bộ đội. Tạo ra những hình ảnh đau thương, sau này ra hải ngoại mới xem mấy hình ảnh lính Mỹ đốt nhà tranh của dân quê rồi đưa họ lên xe nhà binh chở ra các thành phố. Cho vào các trại tạm cư…. Dạo đó đọc báo, nghe nói thương phế binh ở Sàigòn cũng xuống đường biểu tình đủ trò.
Tại Đà Lạt, sau 1965, khi chiến sự tăng cao, dân tị nạn và TPB đổ về, họ chiếm đất ở Khu Cường Để, Am Sohier, đường Thi Sách, biến những khu rừng thông thơ mộng thành “làng lụp xụp” với tiếng búa cóc cóc vang vọng. Mình nhớ đi học Grand Lycee có chạy ngang khu vực Cường Để, Phạm Ngũ Lão, cầu Ông Đạo thì thấy nhà cửa cũng mọc lên khắp nơi nhưng lần đầu tiên mới nghe tên Kim KHuê, thuốc bổ . Chỗ am Sohier cũng mọc lên đầy, ông Phác cũng ra đây làm nhà luôn tiện trù trì am Cô Bảy luôn. Hình như có lần cháu ngoại hay cháu nội cua rông Phác có liên lạc với mình.
Nhớ thời thượng phế binh cắm dùi, nghe báo chí nói đủ trò, tại Đà Lạt thì mình nhớ đường Hai Bà Trưng, có miếng đất trống của ai, họ cho máy cày đến ủi để làm nhà nên đám trẻ trong xóm địa dư cũng như mình bò lại đây đá banh. Rồi một ngày đẹp trời, có mấy người tự xưng là thương phế binh đến làm nhà, khắp nơi cứ nghe tiếng búa Đinh đánh lọc cọc. Họ tranh thủ làm nhà cho nhanh sợ chủ đất đem xe máy cày lại. Trên đường Ngô Quyền, cũng có mấy vạch đất mà khi xưa, dân số 4 chơi bài CHòi, cũng bị thiên hạ cắm dùi xây nhà bú xua la mua. Phải công nhận thời đó là thời địa ốc Đà Lạt phát triển, nhà cửa mọc lên búa xua la mua, vô trật tự, không theo bản thiết kế thành phố của người Pháp nên từ đó Đà Lạt được phát triển theo kiểu 100 nhà đua tiến nên ngày nay, chả có trật tự gì cả khiến dân tình đúng hơn là người thế hệ mình trở về sau muốn trở lại Đà Lạt trước Mậu Thân.
Mình đi đóng thùng gỗ đựng rau bán cho lính Mỹ ở nhà ông Lào dưới xóm Địa dư, cứ nghe tiếng búa, rồi cách đó độ 1 trăm thước thì mấy ông thương phê bình, mua tôn, mua ván xây dựng cái nhà cho vợ con ở. Lúc đầu cảnh sát tới kêu dẹp này nọ nhưng thương phế binh liều mạng rồi. Có người dám cầm lựu đạn kêu bước qua xác tao.
Mấy ông thương phế binh khởi đầu rồi dân tình bắt chước, chả có nợ máu gì với nhân dân, cũng lao đầu vào chiếm đất công hay tư, cắm dùi xây nhà cho họ. Lúc đầu làm bằng tôn, tường bằng cây thông cưa, còn cả vỏ cây thông. Sau đó thấy êm, chính quyền không đá động gì thì vài năm sau xây gạch như nhà anh Bình, hàng xóm của mình. Mình nhớ Lê Nam Sơn, học chung khi xưa, nhà ở đâu xóm cây xăng Ngọc Hiệp, bố hắn làm thợ may, cũng chạy đến khu đất này, cắm dùi xây căn nhà gỗ. Nghe nói hắn về Bảo Lộc mở tiệm mì nổi tiếng. Hình như trên đường Calmette, gần nhà thương thiên hạ cũng cắm dùi nhiều lắm. Xóm mình có anh Bình, cũng phác cây quỳ xây nhà gỗ, rồi trên đường Thi Sách thì bà Hành, bà Phúc, bà Thới cũng kêu người phát mấy bụi Quỳ, rồi dựng căn nhà gỗ, lợp tôn ở. Khu giếng ông Ba Tây thì nhà ông Rị từ đâu đến cũng xây nhà với cả mấy gia đình từ đâu xuất hiện. Khiến cả xóm náo nhiệt, cãi nhau, chửi nhau mất không khí cư xá công chức. Bây giờ về thì nhà tôn khi xưa thành nhà gạch mấy tầng to đùng.
Khu đất trống bổng nhiên toàn là nhà gỗ. Thời đó chắc các hãng cưa như Xu Tiếng, Xu HUệ giàu vì bán gỗ. Từ đó mọc ra nhiều đại gia lâm tặc tại Đà Lạt, vì họ cho xe be vào rừng chặt cây làm gỗ bán cho thiên hạ làm nhà. Vô rừng thì phải đóng thuế cho Việt Cộng. Nghe kể có một đại gia đã đóng thuế cho Việt Cộng để chặt gỗ đem về nhưng không hiểu sao đó, Việt Cộng đốt xe be, xe của ông ta nên căm thù, trả cho lính trinh sát 302 tiền thưởng nếu hạ sát được Việt Cộng. Phải đem lỗ tai về cho ông ta xem mới đưa tiền. Không biết có thiệt hay không nhưng khi nhỏ nghe kể.
Thiếu tá Phong, đại đội trinh sát 302 khi xưa kể, là có lần đi trinh sát, lính của anh ta bắt gặp một xe jeep có một thiếu tá tuỳ viên của tướng Toàn, tư lệnh vùng II, đang thương lượng với Việt Cộng để cho xe be vào chở cây ra. Bị động nên lính 302 bắn chết Việt Cộng và thiếu tá của tướng Toàn. Khám phá một cái sacoche có cả ngàn đô la chia cho cả đại đội. Khiến ông tướng Toàn lùng anh ta nhưng anh đi hành quân. Mình có đọc bài của sĩ quan tuỳ viên của ông ta kể ông tướng này tham nhũng và gái gú rất nhiều. Sau vụ đó, được đổi về vùng 4 thì phải. Ông Thiệu cần tướng trung thành vì sợ bị lật đỗ thì phải.
Ngoài ra, đường Cường Để, phía suối Cam Ly khi xưa là bụi hoa Quỳ mọc hoang, thương phế binh chiếm cắm dùi, đầy nơi, khiến khu này bổng nhiên đông người lên.
Nghe nói sau 75 thì mấy gia đình thương phê bình này bị giải toả, cho đi kinh tế mới. Hay bị kỳ thị, không được quyền lợi gì cả trong chế độ mới. Ở Bolsa hàng năm, họ có tổ chức gây quỹ cho thương phê bình tại Việt Nam. Có người cho mình biết là anh ta là thương phế binh, có nhận được tiền từ hải ngoại gửi về. Ít thôi nhưng cũng làm ấm lòng người thương phế binh của bên thua cuộc.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét