Hẹn hò với đồng chí gái

Hôm trước, hai vợ chồng đi chung xe với vợ chồng ông bạn chuyên viên địa ốc lên xem khu thương mại mới mua. Trên đường đi thì hai bà ngồi phía sau nói chuyện về chuyến đi Mexico sắp tới. Thành phố Bellflowers là thành phố song sinh, kết nghĩa với một thành phố ở Mexico nên mỗi năm họ đều tổ chức 1 tuần lễ giao lưu. Một năm thì bên Mexico sang viếng Hoa Kỳ thì thành phố Bellflowers đón tiếp, chở đi viếng Disneyland, Hollywood,… năm sau thì bên mỹ bay qua xứ họ cũng được đón tiếp long trọng. Trước Covid, mình có đi theo phái đoàn qua Mễ dù mình chả dính dáng gì đến Bellflowers ngoại trừ là hội viên của Lions Club của thành phố này. 

Họ rủ mình đi chơi, miễn phí nên khăn gói lên đường, năm nay họ lại rủ đi nữa, đồng chí gái về hưu nên đi chung cho biết. Qua đó thì sẽ được một gia đình Mễ nuôi trong một tuần để biết lối sống của dân Mễ, không cần phải vượt biên qua Mỹ, dân giàu có làm cho chính quyền hay thương gia. Họ chở đi viếng các nơi trong vùng và những nơi làm từ thiện. Lần trước, được đô đốc khu vực Thái Bình Dương mời ăn ăn sáng, trên eo biển nhìn ra vịnh Cortez, chỉ tiếc không có mụ vợ bên cạnh. Mấy bà nói chuyện về áo quần còn mình và tên bạn nói chuyện về chiến tranh Việt Nam vì anh chàng từng tham chiến tại Việt Nam. Hà Nội gọi anh ta là giặc lái vì lái trực thăng ở Pleiku. Đánh nhau cho cố rồi 50 năm sau lại bắt tay.

Bổng nhiên bà vợ kêu hôm qua đi xem Les Miserables, hay quá khiến mình thất kinh. Bà vợ kêu chúng tôi xem show này nhiều lần, ho-ni mấy lần, ông chồng kêu 3 lần. Bà vợ kêu quá hay, câu chuyện đã thay đổi nhân sinh quan của bà ta khiến mình càng chới với trong khi ông chồng ngáp dài. Bà này dân Honduras, di dân lậu và Hoa Kỳ, chịu khó làm ăn lắm, sau này lấy tên mỹ quen nên hay về xứ làm thiện nguyện.

Mình có coi show này hai lần; một lần ở Paris do Robert Hossein soạn hát tiếng tây và cách đây 10 năm ở Quận Cam hát tiếng Mỹ. Mình sợ mấy tuồng này lắm đã đưa đến bao nhiêu chết chóc trên thế giới 

Bà ta khuyên mụ vợ; hai ông bà lâu lâu nên hẹn hò như trước khi cưới nhau, để tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng và phát triển bền vững mối tình hữu nghị sông liền sông núi liền núi. Lâu lâu tình yêu cần phải được xẹt lửa lại để cháy thêm, phải cho thêm củi bùng nổ để giúp tình yêu vợ chồng thêm sức lực để đối chọi khiến mình run. Đi hẹn hò để tốn tiền cãi nhau ngoài đường thay vì ở nhà. Vợ mình kêu có lý, nói mình mua vé đi xem. Tuồng này vợ chồng mình có xem với hai đứa con cách đây 10 năm khi đến diễn lần đầu, chả hiểu sao lại trở lại Orange COUNTY. 

Đồng chí gái kêu mình mua vé đi, mình không dám nói với vợ là cả nhà đã xem rồi trước mặt thiên hạ nhưng rồi nghĩ ý tưởng hay. Lâu quá không đi xem kịch nhạc với vợ từ khi mấy đứa con đi học đại học. Chỉ đi xem tại đại học vì rẻ hơn. Mình nhớ tối đó, mình ngồi xem rồi ngủ ngáy khò khò khiến mấy đứa con cười. Thế là đi mua vé cho vợ chồng học làm sang như khi xưa ông tây dạy cuốn Les femmes savantes của Molière. 

Mò trên mạng thì thất kinh vì không ngờ vé xem nhạc kịch ngày nay lên giá khủng như bây giờ. Vé hạng chót $49, còn sang sang thì $500 khiến mình đứng tim nhưng thiên hạ đã mua hết. Thôi mình nông dân vốn dòng keo kiệt thì mua hạng cá kèo vậy. Buồn đời mình đặt nhà hàng để hai vợ chồng ăn cơm tây để thay đổi mấy món cá kho tộ, canh chua mỗi ngày. Mình đặt trước khi vào xem vì sau khi xem thì khuya, vợ không thích ăn trễ sợ nặng bụng khó ngủ.

Đến giờ mình báo vợ bận áo quần đi, mụ vợ kêu gần xong rồi nhưng cả tiếng đồng hồ xong vẫn chưa thấy xuống nhà, mình xem hết cuốn phim, cô nàng mới giáng trần. Lâu lâu thấy mụ vợ lên đồ đầm cũng thấy lạ, cũng đẹp như Tiểu Long Nữ ngày xưa, chỉ khác nay mình phải dang tay nối vòng tay lớn mới ôm nổi kẻ nội thù. Mụ vợ kêu được không. Mình gật đầu kêu quá đỉnh thì mụ chạy lên lầu lại rồi một lúc sau, đi xuống với cái quần không đáy màu khác. Mụ vợ không bao giờ tin óc thẩm mỹ nông dân của mình nên khi hỏi mà mình gật đầu là cô nàng đi thay bộ váy khác. Chỉ khi nào mình chê thì cô ta mới không thay áo khác.

Vợ chồng về già có vấn đề khi ngồi trên xe. Mình thì cận thị nên đeo kính cận để lái xe nên nhìn gần thì không thấy thằng tây nào còn mụ vợ thì bị lão thị nên nhìn xa thì 20/20 còn nhìn gần thì cần có kính. Lên xe mụ vợ cứ mở gương để nhận diện trong khi cái xe kêu bưng bưng vì mụ chưa cài dây an toàn khiến mình muốn điên nhưng phải cố gắng bình tỉnh, nói nhỏ nhẹ như ngày xưa đi cua bà ta, cài day nịt an toàn lại. Thấy mụ mò mò, kêu nóng quá, mình thì không thấy đường khi nhìn gần nên nhờ mụ mở máy lạnh nhưng mụ lại quên đem theo kính lão nên cũng mù. Hai vợ chồng mù lái xe. Mình mở cửa sổ xe thì bị la vì làm tóc vợ bay hết. Thế đành chịu trận sức nóng mùa hè Cali.

Mình đậu xe xong thì lấy cái điện thoại bỏ túi bước ra, đóng cửa xe lại nhưng không thấy đồng chí gái đâu, bò lại xe thì cô nàng còn ngồi trong, mò mò phía sau khiến mình ngạc nhiên, không hiểu cô nàng tìm cái gì phía sau xe. Mình gõ cửa hỏi kiếm gì vậy cưng, cô nàng kêu kiếm giày. Hoá ra mang giày cao gót 20 phân nên vào xe phải tháo ra. Không đem theo kính lão nên không thấy gì cả. Mình phải lấy giày ra xe, để trước cửa để cô nàng tra chân vào rồi đưa tay cho cô ta nắm đi để khỏi té khiến mình nhớ đến cô tài tử Maria Schneider nổi tiếng trong the Last Tango in Paris mà mình bắt gặp một lần khi cô ta đi loạng choạng trước Whisky A go go, cạnh trường Cao đẳng Mỹ thuật với một đám tây đầm. Cô đầm này hình như chết sớm, nổi tiếng sớm nên sì ke ma tuý đủ trò. Đàn bà lạ, cứ muốn cao hơn chồng nên phải mang giày cao gót nên bước chân không vững cứ lắc qua lắc lại. Không biết cao hơn chồng để làm gì. Kiếm chồng thì tìm loại cao để cải thiện nòi giống mà lại muốn đi ngoài đường cao hơn chồng mà người Việt khi xưa thường gọi là cao hổn. Nay sang mỹ nên phụ nữ cái gì cũng muốn hơn chồng mới thoả mãn.

Đi vào tiệm ăn, mụ vợ cứ hỏi anh đã đặt bàn rồi phải không, mình gật đầu. Mụ cứ hỏi hoài khiến mình muốn gây chuyện nhưng thấy ở ngoài đường nên không muốn thiên hạ nghe, kêu á đông nói chuyện to quá. 

Vào tiệm ăn thì thấy Maître d’ chào hỏi có đặt bàn thì mình cho tên. Hắn cứ nhìn lên nhìn xuống cái màn ảnh, không thấy tên mình khiến mụ vợ nhìn mình hỏi có thật đã đặt bàn. Mình phải chạy qua chỗ hắn để nhìn, rồi chỉ tên Nugent. Dạo ở New York, tên do thái dạy mình là khi nói chuyện điện thoại thì phải phát âm Nguyen là Nugent, có chữ Tờ phía sau thì cha con bên kia đầu giây mới hiểu còn kêu NGuyễn sẽ làm họ hoảng tiều. Nay ở Cali thì toàn là người Mễ nên họ nghe giọng phát âm của mình thành No gente. Chán Mớ Đời  

Maître d’ dẫn hai vợ chồng vào trong thì đồng chí gái bắt đầu đứng lại nói này nói nọ khiến mình kêu đi theo tên Mễ cả lạc vì tiệm ăn to đùng. Sau khi ông thần Mễ kéo ghế cho vợ ngồi thì có bồi bàn đưa cái thực đơn. Mình mở ra xem trong khi mụ vợ thì nhìn xung quanh, kêu màn cửa họ làm đẹp ghê, mình kêu xem gọi món gì cả chút nữa bồi đến hỏi thì lại ngọng. Mà thiệt khi phục vụ viên đến hỏi uống chi thì mình nói nước ấm với một lát chanh vì món này thì miễn phí trong khi mụ vợ cứ nhìn tới nhìn lui, cuối cùng mình nói anh bồi là cho bà vợ thêm giây lát để lựa. Hoá ra đồng chí gái không đem theo kính lão nên nhìn thực đơn như hiệp sĩ mù nghe gió kiếm. Mình phải đọc món ăn thức uống rồi giải thích món này là thịt hay hải sản hay rau. Cuối cùng thì thì gọi thức ăn xong thì mụ vợ kêu sao lại đi ăn ở đây, mình nói mụ thích ăn món Paella nên anh chọn tiệm này, để nhớ đến tiệm ăn sang đầu tiên đi ăn ở Santa Monica.

Ăn xong thì phải dìu mụ vợ từ tiệm ăn đến hí viện Segestrom. Dòng họ Segestrom là nông dân, khác với mình là họ có mấy ngàn mẫu đất đến khi Quận Cam phát triển thì con cháu họ cứ cho thuê đất như dòng họ Irvine nên giàu sụ. Không biết làm gì và để khỏi đóng thuế nên họ thành lập Foundation rồi quyên tiền xây hí viện, trong khi họ tặng đất nên dân tình, nói chung dân có tiền quận cam mới có nơi đến nghe hát múa. Nhìn xa thì thấy tình tứ nhưng không ai hiểu sự việc vì đôi giày cao gót của mụ vợ. Vé ở hạng cá kèo thì phải đi lên lầu mà thang máy đứng đợi mệt thở, sợ trễ giờ nên phải dìu mụ vợ đi theo tư thế biểu diễn thời trang với đôi giày 2 tất. Hạng cá kèo nên ở trên cao mà trên cao thường là hơi nóng ở dưới bốc lên nên nóng kinh khủng, phải lấy tờ chương trình để quạt. Nóng như vậy thì dễ buồn ngủ.

Mình đang mơ mơ màng màng trong giấc điệp thì mụ vợ đánh thức kêu hết phần 1, ra giải lao. Mình có cái tật là ăn no hay quá 9 giờ tối là ngủ. Đi ra ngoài dẫn mụ vợ đến gần nhà vệ sinh, rồi đi kêu nước uống, đang loay hoay thì có bà già mỹ đứng bên cạnh hỏi ông bà thích show không, mình ngủ từ đầu tới cuối nên chưa kịp trả lời thì mụ vợ kêu hay quá rồi chưa kịp tìm câu thứ hai thì mụ mỹ già đã huyên thuyên nói đủ thứ về cách mạng năm 1979 tại pHáp, lý do người dân vô sản vùng lên chiếm ngục Bastille,… khiến hai vợ chồng đứng như bò đội nón nhưng cũng phải gật đầu ra vẻ nhất trí, hiểu chuyện.

Thường mỗi cặp vợ chồng đều có người vợ hay người chồng, có chút hiểu biết về văn hoá để giải thích cho người kia sự việc trong khi vợ chồng mình thì thuộc loại nông dân bình đẳng cán cuốc, hai vợ chồng đều cuốc đất như nhau nên không nương tựa khi có đề tài văn hoá nào được đề cập trong câu chuyện với thiên hạ, nên cứ u châu, trố mắt gật đầu như gà mắc dây thung. May quá, bà mỹ đang giảng về lịch sử sự hình thành xã hội chủ nghĩa thì chuông reo báo màn thứ hai sắp bắt đầu. Hai vợ chồng không quên cảm ơn cặp mỹ già dạy dỗ về lịch sử pháp. Có lần đi xem Miss Sàigòn cũng vậy, gặp một bà mỹ chửi quân đội mỹ qua Việt Nam biến cả miền nam thành ổ điếm, con lai bù trớt.

Hôm trước đồng chí gái tổ chức ăn cơm tại nhà vì đi chơi mút mùa, không gặp mấy cô bạn già từ mấy tháng nay. Có một cặp mới quen, họ đi lộn ngày. Đồng chí gái mời tuần sau vì tiền hội ngộ Trưng Vương chi đó , họ lại tưởng tuần này. Anh chồng cứ nói từ đề tài qua đề tài nọ không cho ai chu mõ ra sủa hết. Mình để ý trong đám đông, thường có một người hay hai dành nhau nói đủ thứ chuyện, từ chính trị đến đầu tư. Mình thì ít nói, nên hay bị bạn đồng chí gái kêu là không hoà nhập. Mình cà lăm chưa ra được một chữ mà mấy ông thần này dành nói hết. Chán Mớ Đời nên mình đi ngủ sớm.

Ghế hạng cá kèo thì hẹp, với đôi giày cao gót của mụ vợ nên hành trình trở lại chỗ ngồi hơi vất vả vì cô nàng cứ lắc Lư, mà mình phải đi trước xin lỗi thiên hạ đã an toạ trong khi cô nàng tay nắm tay mình còn tay kia thì rờ rầm thành ghế để vịn, lâu lâu lại đụng đầu thiên hạ ngồi dãy trước khiến họ cứ chửi thề.

Màn hai thì nhờ mình ngủ được một giấc nên tỉnh táo xem được tới đoạn kết. Mình thất kinh khi thấy ông tài tử đóng vai nhân vật Valjean của Victor Hugo là một ông mỹ đen. Thời trước cách mạng 1789, nước pháp chưa có thuộc địa bên phi châu mà đã có tây đen sống ở Paris. Tương tự có lần mình đi xem Quán Âm Thị Kính của một ông người Việt nào tên P.Q. Phan soạn Opera, thấy có mấy ông mỹ đen, bà Mỹ trắng làm Thị Mầu hát tiếng Mỹ. Kinh

Cuối cùng về nhà, mệt quá mình thay áo quần xong là bay lên giường trong khi mụ vợ cứ lăn xăn làm cái chi cứ để đèn khiến mình không nhắm mắt được. Thấy mụ vợ cứ đi tìm trên bàn ngủ nào là thuốc nhỏ mắt, thuốc ngủ, đầu gió, dầu nhị thiên đường, dầu nóng, đồ massage mặt,… trong khi bàn ngủ của mình chỉ cái cái đèn. 

Cuối cùng thì cô nàng lên giường, mình quay qua tính hôn thì khám phá mụ vợ đeo cái mặt nạ đại hàn, vậy là xem như tối nay không có màn thả gà ra đá. Từ khi đi Nam Hàn về mụ vợ hay có trò đắp mặt nạ lên mặt để dưỡng da mà khi dưỡng da thì không được động đến cô nàng. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Dẫy núi Caucase phân chia âu châu và á châu

Dẫy núi Caucasia nằm dài phía trên kéo dài ra hai biển bên tây và Đông

Khi xưa, giờ địa lý lịch sử, ông Tây nói về dẫy núi Caucase ở xứ đâu đâu khiến mình tối tăm mặt mày khi nghe giảng. Từ Asiemineure đến Asie Centrale rồi ông ta chỉ trên bản đồ đến âu châu, á châu. Dẫy núi chia cắt Âu châu và Á châu. Phía Bắc là Âu châu còn phía nam là Á châu. Ông ta còn nói người gốc Caucasien rất đẹp, không chỉ là da trắng không mà còn các giống dân khác ở vùng này vì lai đủ trò. Sau này người ta dùng từ Caucasian ở Hoa Kỳ để chỉ định người da trắng, khác với định nghĩa khi xưa. Có lẻ vì Hitler khi xưa gọi giống Aryan mà mình có đi thăm ở Uzbekistan vùng Khiva, lại nói đến Noah tìm thấy giếng nước ngọt. Mà vùng Georgia này thiên hạ cũng tự xưng là nơi Noah đã đến nên mình ngọng từ khi xưa đến nay. Họ kêu cái tấm vải bọc thân hình của chúa Giê-su sau khi chết được đem về Georgia trong khi dân Ý Đại Lợi ở Torino để trong nhà thờ kêu là vải bọc thân chúa nên mình chả dám cãi. Mình đọc đâu đó thì tấm vãi ở Torino Cũng bựa luôn. Mình ở Torino khi xưa nên có viếng thăm cái này. Chán Mớ Đời 

Đỉnh núi cao nhất dẫy núi Caucasia từ phía Georgia.

Năm ngoái đi Thổ Nhĩ Kỳ, hỏi vớ vẫn thì dân ở đây kêu mấy nước như Armenia và Azerbaijan và Georgia kêu, họ thuộc Âu châu dù là con cháu Mông Cổ hay Attila. Khi xưa học ông Tây thì chỉ có liên sô nên mấy nước cộng hòa thuộc đế chế này thì mình ngọng nay thì càng ngọng hơn khi đi viếng vùng này.

 

Hôm nay hai vợ chồng đến vùng dẫy núi Caucase mà ông Tây kể nhưng nằm phía nam thuộc quốc gia Georgia. Bên kia dẫy núi là nước Nga. Đường lên núi rừng với đường xấu nên chạy hơi lâu. Cuối cùng đến một thị trấn nghỉ dưỡng nhất là trượt tuyết mùa đông. Điểm dừng để thăm viếng đỉnh núi cao vời vợi của khu vực phía Georgia. 

 Vùng đỏ bị Putin chiếm đóng xem như 20% xứ này

Giữa đường thấy nhà của nông dân hai bên đường khá to, hai tầng. Được giải thích thì nông dân ở lầu trệt còn lầu một để dành cho khách nhưng ít ai đến. Mình đoán một cách làm cách nhiệt khi mùa đông thì lầu 1 có thể chống lại cách giá lạnh từ mái nhà xuống lầu 1 còn mùa hè tương tự, cứ mở cửa sổ lầu 1 là gió thoáng sẽ giúp lầu trệt mát.

VỢ chồng mình, tài xế và anh hướng dẫn viên ngồi ăn ở đây nhìn xuống cái đập, ăn món cheese pie, khachapuri loại bánh mì có phô mát phái trong. Mình bắt đầu hiểu lý do dân họ to bụng vì thích ăn món này uống coca. Vì toàn là tinh bột. Xứ này thuộc đế chế Ottoman một thời nên có shih kebab

Xe chạy qua cái đập khó đánh vần, thời Sô Viết. Thấy rõ các sinh hoạt kinh tế thời sô viết. Thấy cái nhà máy to đùng với mấy dãy nhà chung cư thời sô viết bỏ hoang. Mình nghĩ kinh tế te tua từ khi anh Nga đánh chiếm 20% đất đai của họ nên ít ai đầu tư vào. Hy vọng cuộc chiến Ukraine khả quan thì ngoại quốc mới đầu tư vào còn không thì dân tình cứ uống rượu và hút thuốc cho qua ngày.

Vợ mình hơi ngọng khi thấy mình nói chuyện với hướng dẫn viên về cơ đốc giáo chính thống. Đồng chí gái thắc mắc nên mình phải giải thích là khi hoàng đế la mã Constantin, ra lệnh dời đô về Constantinople, nay được gọi là Istanbul vì là nơi có hai giới tuyến, một bên là á châu một bên là âu châu. Ông hoàng đế này bị bà vợ bắt phải theo đạo công giáo, rửa tội nếu không thì không cho động phòng nên ông ta theo, nhờ đó mà thiên chúa giáo được phát huy, không bị cấm như trước mà thiên hạ học tập chui lời thiên chúa Giê-su, trốn dưới địa đạo như ở Capadoccia mà mình viếng năm ngoái ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Vấn đề là đế quốc la mã quá rộng lớn nên ông ta chia ra làm hai, phía đông mà người ta hay gọi là đế chế Byzantium và phía tây thường được gọi tây la mã. Sau này khi ông ta qua đời thì đế chế la mã lộn xộn, phân chia đưa đến đế chế la mã phía Tây xụp đỗ nhưng đế chế Byzantium vẫn tồn tại đến khi bị đế chế Ottoman chiếm đóng, mà mình thấy nhà thờ ở Istanbul được đổi thành nhà thờ hồi giáo. Do đó nhà thờ phía đông đế chế la mã vẫn giữ cách thờ phụng khởi xưa còn nhà thờ phía tây do Vatican dẫn đầu thì được cải cách. Thật ra nhà thờ phía tây cũng chia rẽ, có đức giáo hoàng ở Avignon và đức giáo hoàng ở Vatican. Không ông nào nghe ông nào đến sau này mới thống nhất. Đến tỉnh Avignon, ngày nay vẫn còn Palais des Papes.

Nhà thờ mà cũng phải làm tường thành để chống quân đội ngoại quốc đến chiếm phá

Nhà thờ cơ đốc chính thống với tường thành ở ngoài . Xứ này chó hoang rất nhiều, cứ thấy chúng nằm ngoài đường. Minh nói anh tài xế và hướng dẫn viên liên lạc với người đại hàn rồi xuất khẩu chó qua xứ Hàn

Thấy mụ vợ nhìn mình như bò đội nón, rồi hỏi đạo tin lành là sao. Mình nói có ông linh mục Luther, buồn đời, viết một tờ giấy kêu gọi toà thánh Vatican cải cách đâu trên 100 điều, rồi đóng trước cửa nhà thờ. Dạo ấy ông Guttenberg, mới mò mò ra cái máy in chữ nên dụ ông Luther cho ông ta in thử tấm giấy kêu gọi yêu sách đòi hỏi nhà thờ. Đó là tờ truyền đơn phản động đầu tiên trên thế giới.

Ông Luther và những người cùng chí hướng mới lấy tờ in của ông Guttenberg để gửi cho bạn bè khắp nơi tạo dựng một phong trào kêu gọi cải cách nhà thờ. Người Mỹ gọi Protestant,  hay reformist còn người Việt dịch là Tin Lành. Khi xưa, các cố đạo rao giảng bằng tiếng la tinh nên con chiên mặt ngỗng ị, phải đợi mấy ông cố đaọ giảng bằng tiếng tây, đúng hơn là thổ ngữ của họ vì dạo ấy người ta sử dụng tiếng la tinh khi viết và trao đổi.

Nhà thờ Tin LÀnh bình dân học vụ, xoá nạn mù chữ, dịch phúc âm ra đức ngữ hay các tiếng khác để người dân có thể đọc kinh thánh được, không cần đợi cố đạo giảng vào cuối tuần rồi phải cúng dường. Ngoài ra còn khuyến khích con chiên làm ăn, cho vay buôn bán khác với thời công giáo, kêu con chiên không được tham tiền bạc, có bao nhiêu cúng cho nhà thờ xây cất nhà thờ to đùng.

Các tôn giáo như nhau, mấy ông cố đạo hồi giáo cũng dạy con chiên đạo hồi không được tham lam, cho vay ăn lời, có bao nhiều thiên cúng dường cho các Mollah, xây nhà thờ. Rồi nhà thờ Tin LÀnh từ từ có những nhóm khác, có tư duy muốn cải cách nhà thờ nên tạo ra những giáo phái khác. Giải thích đến đây thấy vợ mình ngáy khò khò nên mình ngừng.

Đường vào thị trấn Mestia thì thấy rất nhiều đài canh gác cổ xưa, sẽ đi thăm viếng trước khi về vì ngày mai lên núi. Chỗ này thấy có nhiều đường mòn cho dân dã ngoại. Thị trấn ở cao độ 1,500 mét tương tự như Đà Lạt. Thành phố nghèo sau bao nhiêu năm được liên sô cai trị. Bù lại tối nay hai vợ chồng ăn cơm rất thịnh soạn, cá chiên, trái cây đủ loại nhưng món cà tím trét Patê quá phê. Phòng ăn chỉ có hai vợ chồng, thấy đời lên hương mệt thở.

Mấy làng nhỏ có mấy đài quan sát cao. Để hôm nào mình kể thêm chi tiết

Mình chưa mạc Khải về các tôn giáo nói trên. Mình có đọc Koran, Tora, phúc âm,… chỉ nhận định theo ý của mình, không phản bác tôn giáo nào cả. Bác nào rành hơn thì làm ơn chỉ cho em chỗ sai chớ đừng có kêu em sai rồi chả hiểu lý sai sai chỗ nào. Khi nói đến tôn giáo thì phải có lòng tin nên khó mà tranh cãi với niềm tin. Qua chuyến đi này, mình thấy họ trùng tu lại các nhà thờ thiên chúa giáo cũng như hồi giáo để kinh doanh không phải để quảng bá lời dạy thiên chúa hay Allah. Tương tự ở Việt Nam, chùa mọc như nấm để kinh doanh.

Về địa lý người ta chia phía Âu châu và Á châu thêm văn hoá lịch sử nhưng người theo thiên chúa giáo dù ở phía Á châu, bị MÔng Cổ, Hun chiếm đóng cai trị lâu năm nhưng họ vẫn tin rằng họ thuộc về Âu châu. Ai cãi.

Ăn xong hai vợ chồng đi bộ, cứ gặp bò và chó hoang. Dân tình nuôi chó xong, thấy tốn tiền nên đem thả xa xa nhà, khiến chó chạy đầy đường. Phân bò đầy đường còn chó lâu lâu thấy xe chạy qua là rượt sủa. Hôm qua đồng chí gái kêu mình chụp hình, thì con chó chạy lại cắn áo. Chạy qua các cánh đồng thấy heo người ta nuôi thả chạy đầy đường, dê nằm ngủ giữa đường, xe bấm còi lia chia mới đứng dậy. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Viếng thăm Trung Á, đế chế Temur

Hồi nhỏ học sử địa với mấy ông Tây, treo cái bản đồ to tổ chảng nói về Asiemineure, Asie Centrale đủ trò. Mình chưa tìm ra trên bản đồ Việt Nam, thị xã Đà Lạt mà ông Tây cứ giảng ở xứ nào về thời đồ đồng, đồ đá, đồ đểu nên đã ngu lại còn ngu lâu, ngu bền vững, ngu có chất lượng. Ông tây lại nói đại đế Alexander đi chinh phạt Con đường tơ lụa chi đó, khiến mình bị nhức đầu. 

Sau khi đế quốc Liên Xô xụp đổ thì bổng nhiên thế giới có thêm hơn 100 nước mới toanh ra đời, kêu gọi dành độc lập ở mấy cái vùng mà khi xưa ông tây giảng khiến mình chả hiểu gì cả. Nhiều nước đánh vần không được nên chịu. Năm ngoái mình đi Thổ Nhĩ Kỳ nên xem bản đồ thì mới nhớ những gì ông ta dạy khi xưa nên quyết chí viếng thăm mấy xứ này.

Năm nay hai vợ chồng đi Uzbekistan, một trong những nước nằm trên đường tơ lụa khi xưa, giao thương từ Âu châu sang Trung Quốc. Rồi đến quân Mông Cổ xâm chiếm rồi Ả Rập, đến mấy ông theo Lenin đến 1991. Thật ra Sa Hoàng đã chinh phục xứ này ở thế kỷ 19, đến khi ông Lênin cướp chính quyền với đảng cộng sản chỉ tiếp tục cai trị vùng này. Lại nhớ ông tây kêu quân đội Mông Cổ, đoàn quân độc nhất đã chinh phục được Nga, ngoài ra Nã Phá Luân là đồ bỏ vì khi xưa, mấy ông tây dạy về Nã Phá Luân ở điện Cẩm Linh trong lửa đỏ.

Tượng đài thời Liên Xô. Loại này mình thấy khá nhiều khi viếng các nước Đông Âu cũ.

Đánh dấu ngày động đất 26 tháng 4 năm 1966

Tượng đại nhìn tổng thể, có mấy cái đèn hơi vô duyên

 Thư viện cũ, nay chỉ tham quan và bán đồ lưu niệm. Khi đã viếng Abu Dhabi thì không còn muốn viếng những nơi khác. Mỗi thư viện hay trường học hồi giáo này được trùng tu lại vì dưới thời cộng sản thì họ không cho sử dụng, làm nhà kho hợp tác xã. Nay họ gắn gạch men, tô màu phía ngoài để du khách tham quan, kiếm tiền nhưng cũng cho thấy gia tài văn hoá của họ từ lâu đời.

Tại đây người ta hay nói về thời Liên Xô như một thời vàng son. Sau khi tuyên bố độc lập thì xứ này cũng lộn xộn khắc phục để vươn lên. Nói chuyện với người lớn tuổi sinh ra thời Liên Xô thì ai nấy đều tiếc nuối thời vàng son. Thời làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu. Nay phải cực lực phấn đấu, làm ngày chưa đủ tranh thủ làm đêm để có miếng ăn. 

Đây là lần đầu tiên mình viếng thăm một xứ thuộc Liên Xô cũ. Nhà cửa xây dựng theo xã hội chủ nghĩa khá nhiều. Nay có nhiều nhà cao tầng đang được xây cất do ngoại quốc như tnk đầu tư. Có mấy nơi các tượng đài LÊNIN được thay thế bởi trái cầu. Có nhiều đại lộ lớn chắc để duyệt binh khi xưa. Được cái là hai bên đường có trồng cây rất nhiều nên nhân dân có ra xem các anh hùng duyệt binh thì cũng đỡ bị ăn nắng.

Nói chung thì giới sinh ra trước thế kỷ 20 thì đa số nói tiếng Nga, còn giới trẻ ngày này thì nói tiếng anh nhiều hơn. Dân họ nói tiếng Uzbek nhưng có nhiều chủng tộc nên ở nhà chắc họ dùng thổ ngữ của họ. Hướng dẫn viên của mình ở Samarkhand kêu là người gốc Tajikistan nhưng vẫn tự xem là người UZbek. Nghe nói có đến hơn 162 chủng tộc sinh sống tại xứ này.

Máy bay quá cảnh tại Istanbul, 2 vợ chồng đến phi trường này lần thứ 3 trong vòng 1 năm qua. Hai vợ chồng phải đợi chuyến bay đến Tashkent mất 8 tiếng đồng hồ. Hai vợ chồng ăn ở phòng đợi của hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ. Phải công nhận chỗ này họ cho ăn ngon mê luôn. Mình mê thức ăn Thổ Nhĩ Kỳ. Được cái là phi trường này đẹp, nhất là nơi phòng đợi họ cho ăn mệt thở. Mình thích đồ ăn Thổ Nhĩ Kỳ, được ăn món bánh bagel thổ lần đầu tiên với bơ thay vì cream cheese như người do Thái. Trong vùng này mình thích trở lại Thổ Nhĩ Kỳ chơi. Mướn căn phòng độ vài tuần rồi ngày ngày đi ăn thức ăn dành cho dân địa phương. 

Đến phi trường Tashkent thấy dấu hiệu tàn dư của chế độ cũ. Phi cơ cũ hết bay nằm rải rác. Trên 60 tuổi thì không phải xin visa nếu ở có 30 ngày. Phi trường cũng không đặc sắc lắm, mới trùng tu, có lẻ không có tiền vì du khách đến từ Nga nhiều hơn là âu châu. Nay thì chỉ có du khách Nga vì khó đi chỗ khác trong thời chiến với Ukraine. Gặp toàn là du khách Nga và ấn Độ.

Ra khỏi Hải quan thì gặp cô hướng dẫn viên, lên xe chở đi ăn sáng vì đến 8:00 sáng. Họ chở đến một tiệm ăn nổi tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Mình vừa ăn suốt 8 tiếng đồng hồ ở phi trường Thổ Nhĩ Kỳ. Chán Mớ Đời. Họ cho biết là từ vài năm đổ lại, người Thổ Nhĩ Kỳ sang đây mở cửa tiệm ăn rất đắt khách. Thấy người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tư xây nhà cao tầng. Hướng dẫn viên tự hỏi ai có tiền để mua vì đắt. GDP của họ thấp hơn Việt Nam gấp đôi nhưng không thấy dân họ đi lao động quốc tế.

Tashkent bị động đất vào thời Liên Xô nên bao nhiêu nhà cổ xưa bị hủy hoại khá nhiều. Sau ngày độc lập thì họ có cho tu bổ lại nay thu tiền du khách. Nói chung họ không kéo réo du khách để bán đồ như ở Thổ Nhĩ Kỳ. Hướng dẫn viên dẫn đi viếng các di tích hồi giáo  được trùng tu nhưng một khi đã viếng thăm nhà thờ ở Abu Dhabi thì hết muốn xem. Đi xem vì khi xưa, học lịch sử kiến trúc, ông tây có cho xem và giảng về kiến trúc của hồi giáo, văn mình hồi giáo rất cao một thời. Nhờ những khoa học gia hồi giáo đã phát sinh ra toán học, thiên văn để sau này người âu châu mới sử dụng để phát triển nhanh chóng. Người Mỹ thường nghĩ đến người hồi giáo là những tên khủng bố đặt bom. Ít ai nghĩ họ có một nền văn mình tuyệt đỉnh khi xưa, trong khi âu châu còn chìm trong thời trung cổ ngu muội.

Hai vợ chồng bị trái múi giờ nên hơi đờ, mắt nhắm mắt mở. Có đến xem biệt thự của Romanov sa hoàng. Ông này bị Alexander Romanov đuổi cổ khỏi cung điện nga nên chạy qua đây để giữ mạng sống trong cuộc tranh dành quyền lực ai lên làm sa hoàng. Viếng thăm nhà thiên văn được xây dựng ở thế kỷ 14, may được các kỹ sư người nga, buồn đời tìm ra, họ phải tự học Farsi để mò lần ra những khu di tích lịch sử của nền văn mình khu vực này Trung Á này. Tương tự người Pháp, khi xâm chiến Đông-Dương cũng cho người của họ đi thám hiểm khám phá ra nền văn mình của 3 xứ này mà người của 3 xứ này chả biết gì cả về nền văn mình của họ.

Nói chung thì cây cối, công viên rất nhiều. Họ không chặt cây xây nhà như điên như tại Việt Nam. Công viên cây cối rất nhiều. Cảm thấy nhẹ nhàng, dễ thở. Phụ nữ thì lai đủ loại nên có người đẹp có người cực xấu. Người cao lêu nghêu, người thấp như á châu. Đi tới đây mới hiểu vì sao một cô gái Á Phủ hãn trong trại tỵ nạn được National Geography bầu có cặp mắt đẹp. Đi chơi về mình sẽ kể rõ hơn về nền văn mình hồi giáo mà mình rất thán phục.

Về khách sạn lấy phòng tắm rửa xong ngủ một giấc rồi đi ăn. Họ chở đến một tiệm ăn của dân địa phương trang hoàng theo Mỹ thuật của hồi giáo khá bắt mắt. Đồ ăn rất ngon nhất là món bánh mì mặt trời. Rau cải rất tươi nhất là trái cây. Dưa hấu tươi ngon. Ăn xong về ngủ. Nữa đêm thức giấc. Rau cải ở đâu, tươi không thể tả, chắc mới hái trong ngày. Ngày nào cũng ăn như điên.

Tiệm ăn tối qua, không có du khách, toàn là dân địa phương, ăn xong họ nhảy múa gì, thấy toàn là phụ nữ múa. Nội thất theo lối cổ xưa, chỉ mới được 12 năm. Kiến trúc nội thất được lấy lại các mẫu cổ xưa của văn hoá họ thay vì vay mượn từ các ông Bolchevits

Bánh mì của họ với dấu hiệu mặt trời, chua chua như sourdough và mè đen. Các nhà dinh dưỡng khuyên ăn bánh mì nên ăn loại này giúp thực tràng Họ chấm mấy cái lỗ theo hinh vẽ. Loại bánh mì này dầy, ăn hơi cứng tốt, hơn là loại bánh mì ở bôn sa, bỏ bột nổi phình ra, ruột mềm xèo, rỗng. Không tốt cho sức khoẻ.

Đồng chí gái trước tiệm ăn, các loại gạch men trang trí khá đẹp.

Sáng nay, xe đến đón, khách sạn làm sẵn đồ ăn sáng cho mình trong cái giỏ để đem lên xe lửa ngồi ăn nhưng hai vợ chồng dậy sớm nên vào tiệm ăn điểm tâm. Rất ngon. Sau đó mình tặng ông tài xế hai giỏ thức ăn. Ra ga xe lửa để đi tàu cao tốc do Tây Ban Nha xây dựng. Chạy đúng giờ. Có một hệ thống thường xe lửa chạy chậm hơn do đại Hàn thực hiện. Theo mấy tấm ảnh cũ vẽ trên tường khi xưa thì thấy có nhiều hình ảnh của các sứ thần đại hàn, mình đoán là MÃn Châu nhưng hướng dẫn viên kêu là đại hàn.

Nghe kể từ khi dành được độc lập, có ông tổng thống đầu tiên tại vị được 27 năm. Ông ta qua Tây Ban Nha chơi thấy xe lửa Talgo ngon lành nên ký kết thực hiện khá nhanh so với Cát Linh nhờ người Tàu làm. Ông tổng thống thứ 2 đang làm lại hiến pháp để làm tổng thống đến khi chết. Thấy họ xây dựng các tượng cha già dân tộc ngoài phố.

Sau khi dành độc lập thì chỉ có Nam Hàn bò lại đầu tư. Hoa Kỳ mở cơ sở chế tạo xe hơi Chevrolet nên ra đường chỉ thấy toàn là xe Chevrolet và coca, pepsi. Có một số xe đại Hàn. Lèo tèo vài tiệm ăn Hàn Nhật và tàu. Chưa thấy tiệm nail của người Việt. Có đi đây mình mới hiểu ý tưởng của Trung Cộng làm lại con đường Tơ Lụa vì sẽ tạo công ăn việc, sự phồn thịnh cho vùng này. Nếu Trung Cộng không chơi cha làm bẩy nợ thì chắc chắn tương lai vùng này sẽ giàu có vì có nhiều núi mõ khoáng sản. Các nước trong vùng không có biển kiểu xứ Lào nên đường xe lửa cao tốc là ý tưởng tốt. Xem bản đồ đường Tơ Lụa khi xưa thì thất kinh. Đi đây mới hiểu mấy ông Mỹ bò đến mấy xứ này, đầu tư công thêm có chút tư duy sau này về chính trị, buôn bán cho vùng này.

Họ mới dành độc lập từ năm 1991, xem như 32 năm, đã có đường xe lửa cao tốc, hãng chế tạo xe hơi, mình có xem mấy con sông thì chưa thấy ô nhiễm. Dân họ có nhiều chủng tộc; da trắng da vàng, lai đủ thứ giống cũng có. Trước 1991 có đến 15% người nga sinh sống tại đây sau đó họ về nga lại. Dân đủ nơi đến từ bao nhiêu năm. Ra đường thấy giống da vàng có , lại da vàng cũng có, nói chung thì dân cũng hiền hòa. Luật pháp ở đây nghiêm ngặt, ăn cắp xe hơi là đi tù 15 năm tối thiểu nên họ nói không sợ mất xe. Nói chung cũng ít du  khách vì có lẻ cuối hè, thêm chiến tranh cũng không xa biên giới lắm. Du khách Nga cũng giảm bớt.

Có ra công trường kỷ niệm ngày động đất ở Tashkent được xây dựng thời Liên Xô. Cô hướng dẫn viên chỉ có 6 tuổi lúc xẩy ra ngày độc lập nhưng khi nói chuyện, cô ta có vẻ khen bài bản về nhân dân khắp nơi của Liên Xô, gửi vật liệu đến xứ này để xây dựng lại. Nhân dân liên xô dạo ấy với khẩu hiệu lá lành đùm lá rách, chi viện cho nhân dân xứ này đủ thứ như đem con nít về nuôi, vật liệu để xây dựng lại thành phố.

Mình ở phía Tây nên theo Tây còn người sinh ra dưới đế chế Liên Xô thì họ chỉ nói lên những việc xẩy ra thời đó tại xứ sở họ. Cho thấy tuyên truyền có những tai hại, tạo dựng một hình ảnh một chiều về một chế độ. Có đi mới hiểu được cảm nghĩ của người sinh ra tại liên Xô. Bớt độc đoán. Nói chung thì người Nga khai phá lại văn hoá của xứ này khá nhiều vì bị chôn vùi từ lâu, khi con đường Tơ Lụa không được sử dụng nữa khi người âu châu dùng tàu để di chuyển thay vì các con lạc đà trong sa mạc. Lúc đầu họ đi sang Ấn Độ rồi tình cờ ông Kha Luân Bố, say rượu hay sao lại đón buồm đi về hướng tây, thấy Mỹ Châu nên họ không muốn đi đường chậm rì với mấy con lạc đà dỡ hơi. Thuyền bè thì chở đồ nhiều hơn mấy con lạc đà. Thế là vùng Trung Á này ngọng đến thế kỷ 20, khi liên xô xụp đổ nên thiên hạ mới bò lại kiếm ăn.

Có đến một khu phố cổ của thành phố, thấy họ gắn ống ga và ống nước khơi khơi trên tường hay bắt ngang đường đi một cách vô tư thay vì chôn dưới đất. Động đất một cú nữa là nổ cháy nhà mệt thở.

Tashkent không có gì đặc sắc để ngưng lại nhiều ngày. Có hai thành phố nằm trên đường Tơ Lụa là Samarkhand và Bukhara, có nhiều di tích lịch sử để viếng thăm. Do đó hai vợ chồng ở lại một ngày một đêm rồi lấy xe lửa cao tốc đến Samarkhand, cách 2.5 tiếng tàu lửa còn lái xe thì mất 5 tiếng.

Giới già thì nói tiếng Nga còn giới trẻ sau 1991 thì đa số nói tiếng anh, mình thấy toàn là các tiệm bán đồ xịn của Tây âu và mỹ như Polo, Gucci, nhất là Pepsi, Hot Dog và burgers mọc đầy khắp thành phố.

Trên đường đi thì thấy hai bên đường nhà cửa và ruộng trồng bắp, chắc mùa, cũng lụp xụp nghèo nàn. Đa số sống cạnh các con sông vì vùng đất sa mạc, không có núi cao lắm.

Đồng chí gái trước xe lửa cao tốc do Tây Ban Nha thực hiện

Thấy dân họ cũng xeo-phì mệt thở trong khi đợi xe lửa. Lần đầu tiên đi xe lửa cao tốc xứ này nên du khách xeo phì nhiều. Nhìn các bà đội khăn đầu xeo phì khiến mình buồn cười vì hơi xa những lời kính thánh Coran. Xe lửa cao tốc thì mình thích nhất ở Nhật Bản, bên âu châu thì không bằng.

Xem như mình đã đến được vùng Trung Á mà mấy ông tây dạy khi xưa, chả hiểu đâu là đâu. Dạo ấy Sàigòn còn chưa biết là ở đâu. Nay thì định vị được xứ này. Dân chúng hiền hoà, thức ăn và tươi nhất là rau cải và trái cây. Ăn ở đây thấy khác xa mùi vị ở Cali. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn