Đạo luật Proposition 19 California (Sắc lệnh 19 California)

 Đạo luật Proposition 19 California (Sắc lệnh 19 California)

Có một sắc lệnh 19 mà năm tới dân Cali sẽ bỏ phiếu xóa bỏ hay không trong cuộc bầu cử 2026. Xem như còn 11 tháng nữa. Theo mình thì chắc vẫn giữ lý do là cử tri cho đảng Dân chủ ở Cali là 70%. Thêm ít ai để ý đến nhưng nếu ai có nhà cửa tại Cali và muốn để lại cho con cháu thì nên để ý đến. Lý do là khi mình qua đời thì con cháu được ghi trong đó chúc thừa hưởng sẽ bị đánh thuế nếu phải bán để chia nhau. 

Nợ Hoa Kỳ ngày nay. Tính ra mỗi người Mỹ nợ trung bình $111,450

Thông thường thì từ trước đến 2020 khi sắc lệnh 19 ra đời thì khi một người qua đời, con cháu thừa hưởng gia tài căn nhà, anh em bán chia nhau như lời trăn trối trong đi chúc sẽ không bị đánh thuế. Thí dụ bà Năm qua đời sau ông Năm, để lại một căn nhà trị giá 1 triệu. Khi qua Mỹ 40 năm về trước, ông bà để dành tiền mua được căn nhà giá $100,000 nay bật gái leo thang nên giá trị căn nhà lên tới 1 triệu.  Xem như lời $900,000.

Trước khi proposition 19 ra đời thì các người con bán căn nhà giá 1 triệu không phải đóng thuế. Lý do là theo sở thuế liên bang thì họ gọi là step up basis nghĩa là con cháu thừa hưởng cái basis mới là 1 triệu. Do đó không phải đóng thuế khi bán nhà chia nhau.

70% cử tri tại Cali là cử tri của đảng dân chủ nên họ ủng hộ Proposition 19, nghĩa là con cháu thừa hưởng căn nhà thì phải đóng thuế $1,000,000 (trị giá ngày bán) - cho $100,000 (khi mua) nghĩa là phải đóng thuế trên $900,000, xem như cả đời ông bà Năm dành dụm bị đánh thuế xem như $400,000. Con của ông bà Năm mà bầu cho proposition 19 là xem như họ là những người yêu chủ nghĩa xã hội thật sự và đem tiền mình thừa hưởng của cha mẹ giúp nhân dân nghèo khó.  Em xin bình dân học vụ sắc lệnh 19 như anh bạn nhờ:

Tên đầy đủ chính thức: “Đạo luật Bảo vệ Nhà ở cho Người cao tuổi, Người khuyết tật nặng, Gia đình và Nạn nhân của Cháy rừng hoặc Thiên tai” (Home Protection for Seniors, Severely Disabled, Families, and Victims of Wildfire or Natural Disasters Act,)

Ngày có hiệu lực:

•  Thông qua ngày 3/11/2020 (51,1% tán thành)

•  Có hiệu lực từ 16/02/2021

•  Các quy định chuyển thuế tài sản chính thức áp dụng từ 01/04/2021

Prop 19 sửa đổi Proposition 13 (luật năm 1978 giới hạn tăng thuế tài sản) bằng cách:

•  Thu hẹp quyền thừa kế giữ nguyên thuế suất thấp giữa các thế hệ

•  Mở rộng quyền chuyển thuế suất thấp cho người cao tuổi, người khuyết tật và nạn nhân thiên tai

1. Thay đổi về Thừa kế Giữa Các Thế Hệ (Cha mẹ ↔ Con cái, Ông bà ↔ Cháu)

Trước Prop 19 (theo Prop 58 & 193):

Con cái/cháu có thể thừa kế nhà chính hoặc trang trại gia đình mà không bị định giá lại theo giá thị trường hiện tại → giữ nguyên thuế suất thấp vĩnh viễn, dù dùng làm gì, ở đâu.

Nghĩa là khi ông bà Năm qua đời, con cháu vào ở thì thuế nhà đất không thay đổi. Để giải thích. Ông bà năm mua căn nhà khi xưa giá $100,000, đóng thuế độ 1.2% nghĩa là $1,200/ năm. Mỗi năm họ tăng 2% nghĩa là năm tới phải trả tiền thuế $1,200 + 2% là $24 = $1,224. 30 năm sau ông bà Năm trả tiền thuế nhà đất là $2,185/ năm. Cho dù giá nhà ngày nay từ $100,000 tăng lên $1,000,000. Trong khi đó ai mua nhà hôm nay với trị giá $1,000,000 sẽ đóng thuế 1.2% nghĩa là $12,000/ năm trong khi đó nếu ông bà Năm qua đời, con cháu vào ở thì tiếp tục đóng thuế $2,185 thay vì $12,000. Sai biệt $10,000 do đó các tay mua nhà cửa thường dùng trust để mua, để giữ tiền thuế đóng $2,185 thay vì $12,000.

Mình nghe nói tiền hưu trí của Cali bị đi đong mất phân nữa vì mấy ông tổ Dân Chủ, không rành đầu tư nên đứt chếnh mà không dám hở môi. Tương tự khi mình mới lấy vợ, quận Cam bị phá sản vì tên quản lý Quận Cẩm đầu tư bậy nên bay hết tiền. 5, 10 năm mới hết.

Sau khi phe Dân Chủ ra đời Prop 19 và được cử tri Cali chấp thuận thì từ 16/02/2021 trở đi:

•  Chỉ được giữ nguyên thuế suất thấp nếu người thừa kế dùng ngôi nhà đó làm nơi cư trú chính (primary residence). Ông bà Năm qua đời thì con bà Năm phải dọn vào ở thì mới tiếp tục đóng thuế theo diện ông bà Năm.

•  Nếu không dọn vào mà (cho thuê, nhà nghỉ cuối tuần, nhà thứ hai…), tài sản sẽ bị định giá lại theo giá thị trường hiện tại → thuế tăng mạnh (có trường hợp tăng hơn 1.000%). Là xem như phải đóng $12,000/ năm hay $1,000/ tháng. Cho thuê $3,000/ tháng mà tiền thuế đi đong $1,000 rồi tiền sửa chửa này nọ là ngọng.

•  Trang trại gia đình vẫn được miễn nếu tiếp tục dùng để canh tác, chăn thả. Như vườn bơ của mình nếu thằng con tiếp tục thì đóng thuế ít.

•  Thừa kế từ ông bà → cháu: chỉ được miễn nếu cha mẹ của cháu đã qua đời và cháu dùng làm nơi ở chính. Điển hình là bà Betty qua đời, cháu gái bà ta nhảy vào ở, bố mẹ còn sống thì phải đóng thuế mệt thở. $12,000/ năm.

•  Quyền chuyển ngược (con cái chuyển cho cha mẹ) cũng được miễn nếu cha mẹ dùng làm nơi ở chính. Bác nào may mắn, có phúc, con cái mua nhà rộng hơn, kêu hai bác về ở thì vẫn tiếp tục đóng thuế theo diện con của hai bác.

→ Hiện nay (2025) đang có phong trào thu thập chữ ký để đưa ra bỏ phiếu năm 2026 nhằm bãi bỏ hoặc sửa lại phần này của Prop 19. Nếu ai hỏi mấy bác thì nên ký nhé.

2. Quyền Chuyển Thuế suất Thấp cho Người Cao Tuổi, Khuyết tật và Nạn nhân Thiên tai

Đối tượng đủ điều kiện:

•  Người từ 55 tuổi trở lên. Thật sự nếu các bác bán căn nhà 1 triệu mà mua lại căn nhà cũng 1 triệu thì được chớ mua đắt hơn thì không được. Em bị rồi. Có lần em mua nhà ở giá $369,000, qua 55 tuổi nên em bán giá $650,000, tính mua nhà mới to hơn giá $750,000 để tiếp tục đóng thuế nhà cũ nhưng không được vì chỉ được chấp thuận nếu em mua nhà gái $650,000 nên Chán Mớ Đời em không bán luôn. Cũng may vì nay cho thuê căn này được $5,150/ tháng.

•  Người khuyết tật nặng

•  Nạn nhân của cháy rừng/thiên tai do Thống đốc tuyên bố như vụ cháy năm ngoái.

Quyền lợi mới:

•  Có thể chuyển thuế suất thấp (tax base) của ngôi nhà cũ sang bất kỳ ngôi nhà mới nào trong toàn bang California (trước đây chỉ được trong cùng quận hoặc một số quận liên kết). Như em kể trên chỉ được cũng gái tiền mình bán căn nhà cũ.

•  Được chuyển tối đa 3 lần trong đời (trước đây chỉ được 1 lần).

•  Nếu nhà mới đắt hơn: được cộng thêm tối đa 1 triệu USD (điều chỉnh theo lạm phát hàng năm) vào thuế suất cũ. Cái này thì mới khác với trước 2021. Vì nhà lên giá như điên. Nên bác nào trên 55 tuổi nên đổi nhà cả năm tới chúng hứng sao giải thể Proposition 19 trở lại như xưa là mệt.

•  Nếu nhà mới rẻ hơn: thuế suất sẽ giảm tương ứng.

Ví dụ:

•  Nhà cũ có thuế suất 200.000 USD → mua nhà mới 1,5 triệu USD
→ Thuế suất mới = 200.000 + 1.000.000 (giới hạn) + 300.000 (phần vượt) = 1.500.000 USD
→ Thuế vẫn tăng một phần nhưng thấp hơn rất nhiều so với định giá lại hoàn toàn. Cái này thì được lợi hơn trước 2021.

3. Quỹ Phòng chống Cháy rừng

Phần thuế tăng thêm từ việc định giá lại tài sản thừa kế sẽ được đưa vào Quỹ Phòng chống Cháy rừng và Tái thiết Rừng. Tuy nhiên, do ngân sách bang gặp khó khăn, việc cấp tiền đầy đủ chỉ bắt đầu từ khoảng năm 2025 trở đi. Tiểu bang Cali hiện này dùng tiền tùm lum để lo cho các di dân bất hợp pháp. Chỉ phí rất nặng như trường học, nhà thương y tế, bảo hiểm,… người Mỹ đẻ ít lại nên các học khu này ít có học sinh nhưng các nơi có di dân lậu thì lại đông.

Tóm tắt tác động (tính đến tháng 11/2025)

•  Người thừa kế không ở chính: thuế tăng mạnh, nhiều gia đình phải bán nhà.

•  Người cao tuổi 55+, khuyết tật, nạn nhân thiên tai: được lợi lớn, dễ dàng chuyển nhà mà không bị tăng thuế quá nhiều.

•  Nhiều gia đình đang vận động sửa lại hoặc bãi bỏ phần hạn chế thừa kế của Prop 19 qua bầu cử năm 2026.

Thông tin chính thức: Trang web Hội đồng Cân bằng Thuế bang California (BOE): https://www.boe.ca.gov/prop19/

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Sơn tinh và Thuỷ tinh thời A-còng

 Sơn tinh và Thuỷ tinh thời A-còng

Xưa thật là xưa, dưới thời A-còng có một ông vua rất thương dân, quý dân và làm đày tớ nhân dân. Ông ta có 1 hoàng tử rất cá tính, thông minh, tuấn tú. Học cực giỏi dù chả chịu học nhưng thi đâu đậu đó vì các giáo sư không dám cho điểm thấp, sợ bị chém đầu. Tốt nghiệp phổ thông thì hoàng tử muốn đi du học bên tây. Sang đây hoàng tử quen một cô trong nhóm Femen, cứ chạy ra đường ở Paris , phang ngực, viết gì trên người chả ai hiểu. Từ từ hoàng tử học được tinh thần cách mạng của thực dân tây như ông cố khi xưa, về nước tự nguyện sẽ làm cách mạng như các nhà yêu nước khi xưa, đi tây học làm cách mạng rồi về Việt Nam, thực thi những gì ông tây bà đầm dạy để trở thành một Femen tại Việt Nam.

Thấy ảnh trên mạng thì đẹp như ứng dụng mà khi công an dìm hàng là ngọng. 

Về nước, chả làm gì vì hoàng tử đâu có học bên tây đâu, tối ngày cứ chở cô đầm ra đường phanh ngực. Một hôm đột phá tư duy ra sao, hoàng tử nhưng lại muốn đi thi hoa hậu hoàn vũ để cho thế giới biết người Việt chúng ta rất đổi mới, tiếp cận với tư duy hoành tráng của tây phương nên thưa với hoàng hậu thế là hoàng hậu kêu nô tỳ, đăng ký và cho hoàng tử đi viện thẫm mỹ cực kỳ nổi tiếng tại xứ @ Lisa-Tomorrow. Sau vài tiếng đồng hồ hoàng tử đẹp như tây đầm, được đại diện xứ @ đi thi hoa hậu hoàn vũ.

Đi thi không hiểu sao chúng đánh rớt ngay vòng thứ 1 nên hoàng tử buồn đời, kêu công an bắt vợ chồng tên viện thẩm mỹ đã tân trang tune-up cho mình khiến rớt ngay vòng đầu tiên. Hoàng tử Chán Mớ Đời kêu vua cha muốn lấy chồng khiến vua cha cứng họng nhưng chiều con nên hạ lệnh tuyển chọn phò mả. Thế là cả nước reo mừng được nghỉ lễ, đi xem diễu hành, dân tình từ khắp nơi của xứ @, kéo nhau về để xem nhà vua tuyển chọn phò mả.

Nghe tin hoàng tử kén phò mả nên ai cũng nô nức về thủ đô xem nhà vua kén chồng cho hoàng tử. Trong số dự thi có hai ông thần đại gia tên Sơn Tinh, con của Hoàng Liên Sơn, vua núi và Thuỷ Tinh, con của Hà Bá, vua sông ngòi. Nghe tin hai ông đại gia này tham gia nên các thí sinh, con cháu cán bộ cao cấp đều rút lui để hai ông này so tài để làm phò mả làm chồng hoàng tử.

Vua cha kêu hai khanh đều tài ba, con nhà có lý lịch 3 đời trích dọc trích ngang quá chuẩn nên ta không biết chọn ai. Vậy thì theo truyền thống của người tây phương, nguyên tắc “first come first serve” sẽ được thi hành. Sáng mai mặt trời mọc ai đến trước, đem sính lễ dâng cho ta, sẽ được hoàng tử chọn là phò mả, rước dâu.

Nhà Sơn Tinh trên núi, bố hắn lâu nay đốn cây chặt rừng để xây thuỷ điện, đem điện nước đến cho dân tình và luôn tiện làm giàu vì trên núi khó mà tiếp cận đến các mặt hàng khác. Nghe tin con muốn làm phò mả nên bố Sơn Tinh ra lệnh chặt cây để làm đường Prenn, hắn tức tốc chở 12 chiếc xe tải, đựng các tấn gỗ lim đã được người dân trên núi chặt suốt mấy năm qua, làm sính lễ để vua xây cung điện hoàng cung. Còn Thuỷ Tinh thì sống ở biển nên tương đối dễ, chỉ lấy ca nô chạy cái vèo là về thuỷ cung. Kêu quân lính đi bắt hải sản để sáng mai chở mấy container vào hoàng cung dâng lễ. 

Tối đó, Thuỷ Tinh buồn đời vì ngày mai phải giả từ đời con trai, mộng ước thật nhiều để đi lấy vợ, nghe một tên cận thần kêu rằng ngày mai ngài đi lấy vợ, làm phò mả thì tối nay chúng ta cùng nhậu một bữa không say không về. Sau màn nhậu, lại hát karaoke thêm tăng 3, 4 gì nữa nên mệt quá ngủ đến trưa hôm sau.

Khi thức giấc thì Thuỷ Tinh nổi giận kêu lính hầu ra chém, bảo sao không kêu tao dậy rồi 3 chân 4 cẳng chạy ca-nô, kéo mấy chiếc tàu đầy container vào thủ đô. Vì để thuỷ sản trong container đến trưa nên bốc mùi khiến dân tình đứng xem, nghe các diva nghệ sĩ nhân dân ưu tú hét “ô kìa ai như hoàng tử đi với ai giống như Sơn Tinh…” thở không được nên bỏ chạy tán loạn hết.

Thấy họ đăng kêu là đường xe lửa nên hơi căng. May quá tính về Việt Nam đi xe lửa từ Nam chí BẮc.

Thuỷ tinh vội vàng chạy vào hoàng cung thì than ơi đã thấy Sơn tinh đang tay bế tay bồng hoàng tử lên xe SUV hiệu Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen chạy về núi. Thuỷ Tinh réo gọi ơi hoàng tử sao bỏ anh ra đi như thuyền ra cửa biển để cho lòng anh tan nát như cái bánh bao chiều.

Tức giận vì bị phổng tay trên nên Thuỷ Tinh thắp ba cây hương khấn nguyện tổ “Phong Thuỷ” làm mưa làm gió để cho lụt căn nhà ngoại ô của Sơn Tinh giúp cho hắn và kẻ bội tình chết luôn. Mưa khiến nước dâng nên bố của Sơn Tinh sợ vỡ đập nên kêu tên quan Quy Trình xả lũ thế là con dân miền đồng bằng đồng núi gì bị ngập nước tới nóc. (Còn tiếp)

Chán Mớ Đời 

Thành phố California hay giấc mơ quên lãng

 

Giấc mơ quên lãng, thành phố California

Nhớ có lần ông Rich Dad của mình kể khi xưa có tên bán địa ốc mời đến văn phòng rồi chỉ bản đồ của một thành phố mới mang tên là CAlifornia City. Ông ta giải thích thành phố này sẽ phát triển lớn nhất miền nam Cali, bla bla bla. Ông Rich Dad nói là đừng bao giờ mua đất vì như nắm đuôi con cá sấu, mày phải cho nó ăn hoài nếu không nó quay lại cắn mình. Nên từ đó mình chạy đi xem nhiều đất nhưng không mua. Chỉ mua 5 mẫu đất nhưng có 6 căn hộ để nuôi miếng đất. 5 năm sau mình bán có giá, mua được khu thương mại.

Chạy trên đường sẽ thấy tấm bảng này để nhớ một giấc mơ Cali bị lãng quên, không thành hiện thực

Lâu lâu chạy xe ra khỏi quận Cam mình có chạy ngang thành phố này nhưng vắng như chùa bà đanh. Như khi chạy lên Lone Pine để leo đỉnh Whitney, phải chạy ngang thành phố buồn này.

Thành phố được xem có chu vi rộng thứ 3 của tiểu bang Cali nhưng vắng tanh. Ai ở Việt Nam qua đây đầu tư hay được luật sư dụ vào thành phố này đầu tư rồi ôm đầu máu. 

Thành phố này cách thành phố Los Angeles độ 100 dặm về phía Đông Bắc trên vùng sa mạc gọi là Antelope valley. Đến đây chúng ta sẽ thấy hàng dặm con đường chưa được trán nhựa và chấm dứt tại ngõ cụt. 

Không ảnh cho thấy đường xá đều được cày hết nhưng chưa được trán nhựa.

Được cái là tuy không có nhà nhưng vẫn có các bảng tên những con đường của thành phố mộng mơ của các nhà đầu tư địa ốc một thời. Dọc các con đường chỉ còn những bụi cỏ hoang. 

Ngoài những con đường đầy bụi bặm và những cột điện thoại leo nheo vài bảng quảng cáo cũ kỹ rao bán đất.  Một số bị gió thổi rớt xuống đất như hình ảnh sau một cơn lốc trong sa mạc. 

Vùng đất trống này từng được mong đợi trở thành thành phố kiểu mẫu của tiểu bang Cali sau thế chiến thứ 2. 

Có một bản thiết kế chính để xây dựng một thành phố đầy tham vọng có thể chứa 400,000 ngàn dân cư và thu hút du khách khắp nơi như thành phố Anaheim, với Disneyland hay Buena Park với Knott Berry Farm,… những thành phố khi xưa chỉ có ruộng do người Nhật Bản trồng dâu hay trái cây. 

Các nhà đầu tư có viễn tưởng về một thành phố có trên 400,000 người ở ngoài sa mạc, rồi các giấc mơ bị tan biến và chính phủ điều tra lý do thất thoát tiền bạc. 

Tương tự năm 2013, mấy ông tỷ phú của silicon valley muốn xây dựng một thành phố ở quận Solano, tiểu bang Cali để cho thấy những gì được kiên trúc sư thiết kế sẽ có một khoảng cách khá xa từ bản thiết kế đến khi hoàn thành. 

Khi còn làm kiến trúc sư mình cũng mơ thiết kế những thành phố này nọ nhưng khi họ tính toán lại thì quá tốn tiền. Ngày nay thành phố California chỉ có một góc được xây cất vì nằm trên mạch nước.  Còn phần còn lại thì trống trơn. Chán Mớ Đời 

Dạo ấy có nhiều người không thích ở thành phố Los Angeles nên nổ lực quảng cáo xây dựng một thành phố đẹp gấp 10 lần thành phố Los Angeles và đầy đủ tiện nghi, Hoành tráng hơn. Các nhà đầu tư địa ốc cho rằng Los Angeles không thể phát triển vì kẹt xe này nọ nhất là không thể nào chứa được dân cư đông phát triển sau thế chiến. Họ nghĩ các khu vực mới cần được tạo dựng để có thể chứa các người mới nhập cư và babyboomers. Nếu nhìn địa thế của thành phố Los Angeles, sẽ thấy xung quanh là núi và biển nên không thể phát triển chiều ngang được mà chỉ có lên tầng.

Hiện nay tiểu bang Cali cần thêm 5.5 triệu căn hộ vì có nhiều người đến ở nhất là di dân lậu. Nhà cửa khan hiếm, các tiểu bang khác thì nhà xuốgn còn Cali thì chưa chịu xuống.

 Thành phố California có thể chứa được 400,000 dân cư. Ngày nay hồ nước ở trung tâm thành phố đóng rêu xanh. Thành phố được thành lập năm 1958, do một nhà đầu tư địa ốc đầy tham vọng tên Nat Mendelsohn và công ty của ông ta mua độ 80,000 mẫu đất ở sa mạc của quận Kern. Trước khi đầu tư vào thành phố California, ông Mendelsohn đã xây cất nhiều nơi như làng, cạnh thành phố Riverside sau đó phân lô ở thành phố Hesperia, gần Victorville. Nhưng thành phố California là thành phố cuối cùng mà ông ta thực hiện. Sau đó ôm đầu máu.

 Ở trên Moreno Valley có một ông người ba tư du học ở mỹ rồi ở lại. Ông ta xây một khu vực sau đó cho thuê như công ty sản xuất giày Sketchers rồi nhiều chỗ khác. Mình có đi xem ông ta nói chuyện, rất cảm phục tinh thần đầu tư của ông ta qua bao nhiêu thăng trầm, rồi vài tháng sau nghe ông ta qua đời. Chán Mớ Đời 

Hồ xanh nay rong rêu

Ngoài các cột điện, toàn đường đất khắp nơi.

Điểm nhấn của thành phố khi mới sáng lập, với hồ nhân tạo, công viên này nọ nhưng rồi chả ai đến mua đất xây nhà nên chủ đầu tư ôm đầu máu. Như về Việt Nam, mình đi từ Nha Trang ra tới Huế, thấy không biết bao nhiêu nhà đang xây rồi bỏ nữa chừng.

Nắng độ 110 độ F giữa sa mạc. Hôm trước đi với thằng con lên thành phố Lone Pine, nơi ngừoi ta dừng để leo đỉnh Whitney, ngọng luôn. Không muốn ở lại.

Hình ảnh khi xưa họ dùng để giúp người mua mơ về một thành phố hoành tráng

Lâu lâu thấy căn nhà. Phải mua súng mới dám ở mấy chỗ này.

Khách sạn được xây rồi bỏ nữa chừng

Theo bản vẽ thì thành phố này được thiết kế trong vòng một năm, kể cả phân loại cây cối loại gì sẽ được trồng, bản tên đường sơn màu gì này nọ rất hoành tráng. Địa điểm chính là trung tâm thành phố có thể chứa được 80,000 đến 100,000 người cư ngụ. Ngoài ra sẽ có 6 vùng vệ tinh chứa được 30,000 đến 50,000 dân cư. Sẽ có một sân cù và một công viên có hồ nhân tạo. Được xem là bản thiết kế đô thị rõ ràng nhất mà người ta nghĩ 50 năm sau vẫn còn giá trị. 

Khỏi đầu công ty của ông Mendelsohn tốn cả bạc triệu để tìm nước. Lúc đầu họ tính xây khu vực phía Tây của thành phố trước nhưng cuối cùng tìm được nguồn giếng nước ở phiá Tây nên phải xây tại vùng Tây của thành phố. Sau này sẽ xây tiếp phía đông. Ai ngờ, chúa đã bỏ các ông thần đầu tư.

Kế tiếp là Cái hồ rộng 20 mẫu trong công viên chính về sinh hoạt thể thao. Công viên này được xem thời đó là địa điểm Đẹp nhất, tạo dựng một điểm xanh trong sa mạc. Sự hình thành của thành phố này cho thấy với sức người sa mạc cũng thành vùng xanh. Một thiên đường cỏ xanh. 

Ngày nay đi đến Quận Cam hay vùng Riverside chúng ta thấy nhà cửa cỏ xanh cây cối chớ cách đây 30, 40 năm toàn là đất sa mạc. 

Thành phố được thành lập chính thức vào năm 1965 với dân cư độ 600 người. Lý do công ty của ông Mendelsohn muốn thành phố khỏi bị thuế vì thành phố có lỗ hụt tài chánh độ 7.5 triệu đô. 

Xây dựng thành phố những điểm chính như hồ nhân tạo để bán đất. Cứ chia lô ra rồi bán. Cách đây đâu 20 năm lúc nhà xuống, có người kêu mình bán cho 200 lô đất ở Arizona nhưng không có tiền, chỉ cần có $500,000. Ai mua được chắc nay giàu vì dân Cali nghỉ hưu bán nhà ở Cali qua chỗ này mua lô đất rồi xây nhà cho họ. Kiếm Bộn bạc. Trời không cho thì chịu. Thành phố này khá nổi tiếng vì cạnh dòng sông, bên kia sông là Laughlin, một thành phố sòng bài như Las Vegas nhưng nhỏ hơn.

Nhiều khi Ông trời cho ông Mendelsohn tới đó rồi ngưng, không có ai chạy đến mua đất xây nhà cả. Thế là ngọng.Nhiều khi găp thời đánh đâu trúng đó rồi người ta bổng nhiên nghĩ mình thông minh nên hồ hởi đánh lên rồi thời đi qua lại bay hết.

Ông Mendelsohn bán một phần công ty cho công ty Great Westen United để gỡ chút tiền đầu tư và bị đá ra khỏi trách nhiệm xây cất thành phố. Từ từ công ty Great Western United bị lỗ vì bị người mua đất thưa kiện. Khiến Federal Trade Commission điều tra và bắt công ty trả lại 4 triệu độ. Sau đó anh em nhà họ Hugh, con của ông vua đầu hỏa, mua lại và vớt hết tiền sau đó đóng cửa công ty. Thành phố xem như bị bán đứng, tự lo liệu.

Ngày nay, người già về hưu dọn về thành phố này để ở vì rẻ. Có người làm việc tại phi trường quân sự Edward’s Air Force Base. Có người dọn đến ở cho gần thân nhân bị tù gần đó. Hình như nhà tù này sắp bị đóng cửa. Nói chung thành phố không phát triển được vì không thành lập một cơ cấu kinh tế cho thành phố. Bao nhiêu năm qua được xem là chỗ để người đi làm ở Los Angeles tối về ngủ.

Mình nghe tin là bộ quốc phòng tăng cường thêm 5,000 người làm việc ở phi trường quân sự này. Nghe nói họ bắt đầu xây cất chương trình 5,000 căn hộ ở khu vực này, một số mới bắt đầu khởi công trong phi trường. Nếu như vậy thì mừng vì mình có khu thương mại cách cổng phi trường độ 3 dặm. Nghe nói họ đang xây một kho chứa hàng cho xe lửa chuyên chở đến từ bến tàu Pedro. Thay vì xây xa lộ rộng hơn từ Hải cảng Long Beach thì họ sẽ xây đường xe lửa chở hàng đến nhà kho chỗ này trước khi được các xe tải chở đi khác nơi.

Cư dân thắc mắc sao không thấy Walmart, Albertsons hay States Bros,… năm 2010 Rite AID mở một chi nhánh ở đây rồi MacDonalds, Family Dollar,…nhưng vẫn còn ít lắm.

Một thành phố cần có nhiều hạ tầng cơ sở như trường học, chợ búa mới thu hút được người dân thay vì chỉ xây nhà và nhà.

Sau 60 năm thành lập, vùng đất xanh của California City vẫn còn đó nhưng chả có ai ghé lại đây. Hồ nhân tạo vẫn còn đó nhưng đã rong rêu vì không có tiền để xúc hồ. Suối thác nước đã ngưng chảy từ lâu, cỏ xanh đã biến mất bù lại những cụm đất khô. Cho thấy giấc mơ Cali cũng khó thức hiện. Các thành phố gần đó cũng te tua lắm như Palmdale, Lancaster. May ngày nay với internet, thiên hạ bắt đầu dọn về vùng này ở nên nhà cửa lên giá như điên. Nhất là nghe nói có ga xe lửa Bắc Nam Cali sẽ dừng lại tại Palmdale.

Thế hệ mình có lẻ đã hết thời gian để đợi nhưng thế hệ con mình chắc còn thấy. Mình giúp hai đứa con mua được căn nhà ở Mojave, cạnh California City. Và khu thương mại ngay cổng của phi trường quân sự Edwards. Ngày nay họ xây xa lộ 14 từ Los Angeles lên tới đây rồi thêm có đường xe lửa, xe trạm để kết nối với Los Angeles để tránh kẹt xe.

La mà không được xây trong một ngày nên thành phố California này có thể trong tương lai sẽ biến thành một oasis ở giữa sa mạc California. Hy vọng còn sống đến đó để xem sự thay đổi hay giấc mơ của ông Mendelsohn cuối cùng được thực hiện. Biết đâu lễ kỷ niệm 100 năm thành lập thành phố, chúng ta sẽ thấy thành phố này được thực hiện Mỹ mãn như ông Nat Mendelsohn đã từng mơ về thành phố California.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn