Lần đầu tiên mua khu phố thương mại

Hôm qua, mình và đồng chí gái chạy lên vùng phía bắc Los Angeles để xem khu phố thương mại đang mua trước khi nộp tiền cho chủ bán. Đây là lần đầu tiên mình mua một cơ sở thương mại nên hơi run nhất là nhiều tiền với số nợ trên 3 triệu đô.

Cách đây 6 năm, có ông chuyên viên địa ốc hú mình kêu có miếng đất 5 mẫu anh, trên đó có 5 căn nhà muốn mua không, mình hỏi chủ có cho vay lại không? ông ta kêu có vì biết mình chỉ mua loại nhà theo phương thức này. Miếng đất này thuộc vùng Moreno Valley, một khu vực kém an ninh mà đi học thương mại thì người ta khuyên không bao giờ mua nhà đầu tư tại các vùng này. Họ gọi vùng Chiến Tranh.

Có lần mình đi hội thảo về vùng Riverside, thì có mấy ông tổng giám đốc ngồi chung bàn ăn cơm, kêu là muốn xây cất ở vùng Moreno Valley mà thủ tục hành chánh quá lâu. Mình ngạc nhiên hỏi thêm thì được biết vùng này đang dự định xây cất các khu chứa hàng có thể tạo thêm 40,000 công ăn việc làm khiến mình tò mò đi kiếm mua đất vùng này. Lý do là có một ông gốc ba tư xây một trung tâm kỹ nghệ rất to mà công ty Sketchers mướn một phần khiến vùng này thay đổi hẳn, nằm ở giữa cục giao thông của xa lộ 60 và 15. Mình có nghe ông này nói chuyện một lần, cho thấy Hoa Kỳ là một xứ dành cho tất cả mọi người di dân. Ông ta di dân sang Hoa Kỳ sau cuộc cách mạng hồi giáo,, dám đứng ra kêu gọi đầu tư, xây khu kỹ nghệ này, nay đã thay đổi bộ mặt vùng Inland Empire. Ông ta qua đời năm ngoái.

Đồng chí gái kêu không mua gì cả. Đụ rồi! Cô nàng không muốn thêm nhà cho thuê vì muốn sống cuộc đời êm ả. Mình thì chỉ thích đi xem nhà nên lén đồng chí gái đi xem. Chủ nhà bán 4 căn hộ và nhà ông ta trên 5 mẫu anh khiến mình tối tăm mặt mày. Chạy lên thành phố thì được biết khu vực R-15 nghĩa là có thể xây được 15 căn hộ trên 1 mẫu anh, 5 mẫu thì xây được 75 căn hộ. Nếu xây căn hộ cho người cao niên thì có thể xây gấp đôi số cho phép hay 150 căn hộ. Thế mình đồng ý mua.

Giá là 1.1 triệu, mình đưa cho chủ bán $140,000 để ông ta trả tiền huê hồng cho ông chuyên viên địa ốc và có một số tiền để xài. Ông ta vẫn ở căn nhà của ông ta, chỉ trả $1,000/ tháng, và cho vay lại $960,000 với tiền lời 5% trong vòng 15 năm. Mình không định giữ vì khu bấp bênh và xa, chỉ giữ vài năm rồi bán.

Mua xong thì mới khám phá ra ông Trump mới ký đạo luật Opportunity Zone. Các thành phố trên đất mỹ nhất là các khu cũ xưa, thường bị bỏ hoang, hay ít ai ở, dân nghèo, phạm pháp, mất an ninh, buôn bán sì ke,… Chính phủ ra đạo luật này để khuyến khích giới đầu tư trùng tu lại các khu vực này, sẽ được miễn thuế sau khi sở hữu chủ 10 năm. Do đó nay có nhiều thành phố, thấy họ sửa sang lại, xây cất mới mẻ vì luật OZ này. Mình mua tháng 10 năm 2016 thì đầu tháng 12 năm 2016 mới hiệu lực. Thế là ngọng nhưng bán thì được việc hơn. Nếu giữ thì mình sẽ bán cho một công ty khác của mình để được hưởng quy chế OZ.

Mua xong thì mình bắt đầu vẽ 150 căn hộ cho người cao niên vì sẽ được giảm thuế 2.3 triệu đô la. Mình quyết định bán với giá 3 triệu. Lúc đó mới khám phá ra là miếng đất nằm trên khu vực có đường bay cất cánh của Phi trường quân sự cách đó mấy dậm nên họ cho biết phải ra thành phố, xin phép đủ trò tốn tiền mà chưa chắc đã được chấp thuận. Mấy cái này thì cần người trong nghành, quen biết cúng tiền cho các nghị viên thành phố tranh cử thì họa may. Có một tên mỹ có một bà cựu nhân viên thành phố làm cố vấn, trả giá quá bèo nên mình không bán. 

Có một nhóm gốc người Việt trả 1.6 triệu nên ông địa ốc kêu bán đi, lời $500k thì mình thấy cũng được, lấy tiền về để mua cái gì gần nhà hơn vì Moreno Valley khá xa. Ký giấy tờ xong thì nhóm người Việt xù không chịu nộp tiền thì bổng nhiên có một tên quen ghé sang xem miếng đất. Hắn kêu mày nên chia lô đất ra, căn nhà và 4 căn hộ thành 1 mẫu để sau này có thể xây thêm và tách ra một miếng gồm 4 mẫu đất trống. Giữ nhà cho thuê và bán miếng đất. Cho thấy chúng ta cần có bạn bè trong ngành để giúp thêm ý kiến cho mình. Thế là mình mướn kỹ sư địa chất cho phân lô. 

Đang làm thì có tên mỹ nào nhảy vào trả 2 triệu. Mình nói không bán thì tên chuyên viên địa ốc kỳ kèo sao được 2.5 triệu nên mình đành phải bán, nói như đồng chí gái đừng có tham. Vì đường bay quân sự, họ sợ rơi xuống khu nhà cửa nên chỉ cho phép xây 3 căn nhà trên 1 mẫu nghĩa là chỉ được 15 căn. Nay mình đã có 5 căn nên chỉ xây thêm được 10 căn nên mình đành chấp nhận gía 2.5 triệu. Hôm qua mình chạy sang đó thì thấy chủ mới họ đuổi người mướn nhà hết và đang sửa chửa lại để cho thuê mấy căn nhà. Mình đoán họ đang chia lô.

Vấn đề là tiền lời phải đóng thuế nên mình phải kiếm nhà khác để mua trong vòng 6 tháng qua luật 1031 exchange. Mình mua được 3 căn, bằng cách tiếp tục trả nợ cho chủ bán, đưa họ một ít rồi tiếp tục trả sau. Có căn thì tiền lời 2.85%, căn thì tiền lời 3%, căn thì tiền lời 3.5%. Tiền lời dạo này lên gấp đôi thì tội vạ gì phải mượn nợ khác đắt hơn.

Vấn đề là vẫn còn số tiền lời, mình chỉ còn 2 tháng nữa phải kiếm nhà mua nếu không phải đóng thuế. Mình bay qua Puerto Rico học một khoá tài chánh với 2 tên luật sư và 1 tên cố vấn tài chánh do thái. Tốn tiền nhưng được việc, họ làm cho mình một quỹ Opportunity Zone Fund để mình có đến năm 2026, tức thêm 3 năm nữa để kiếm lựa nhà để mua thay vì phải mua gấp.

Có tên bạn mỹ, Broker, khi xưa đi lính ở Việt Nam, lái trực thăng nói có một khu thương mại ở phía bắc Los Angeles, ngay phi trường quân sự Edward. Hơi xa những mình có quản lý tại chỗ nên cũng không lo. Lâu lâu chạy lên xem tình hình. 

Qua vụ covid, hải cảng San Pedro bị đóng băng vì lấy hàng không kịp nên Cali nghĩ ra cách; thay vì nước rộng đường 710 ra để xe vận tải chở hàng đến và di, họ xây một đường xe lửa đến gần khu vực này mà cách đây 7 năm có người kêu mình mua 500 mẫu đất nhưng mình không có tiền. Sau này Amazon mua để làm kho hàng của họ cho vùng Los Angeles. Nay có một công ty lớn xây đường xe lửa đến vùng này làm khi ở hàng cho đến và đi từ hải cảng San Pedro. Nghe nói sẽ tạo thêm mấy chục ngàn công ăn việc làm cho khu vực này. Ngoài ra có thể họ sẽ nới thêm phi trường vùng này vì LAX quá tải.

Chủ phố muốn bán và cho vay lại 25 năm. Thông thường thì các khu thương mại ngân hàng chỉ cho vay 7-10 năm là tối đa. Do đó năm tới người ta bắt đầu lo vì có nhiều nợ thương mại đến hạn kỳ phải mượn nợ khác để trả cho ngân hàng sau 7-10 năm. Tiền lời đang trả 4 % nay lên 7-8% là ngọng. Mình chạy lên coi thì đồng ý mua vì có 2 miếng đất dư độ 10,000 sq ft chưa xây, có thể xây thêm tiệm ăn hay trung tâm truyền nước biển, lọc máu và 10 năm sau bán sẽ không đóng thuế vì khu thương mại này nằm trong vùng OZ.

Chủ cho vay với 6.25% trong vòng 25 năm thì trả hết và mình có thể bán rồi cho người mua sau này vay trên số tiền mình mượn. Thí dụ mình nợ họ 3.5 triệu, sau này mình bán 5 triệu đi, mình lấy đặt cọc 1.4 triệu rồi cho họ vay 3.6 triệu với tiền lời 7.5% như hiện nay thì mình sẽ ăn lời 1.25% trên số tiền 3.5 triệu, mỗi năm có hơn 40k đi chơi. Khỏi phải lo lắng.

Vào escrow xong thì mình kêu thợ mái nhà lên xem thì khám phá mái nhà hư hao cần phải thay. Giá $250k khiến mình thất kinh, kêu chủ nhà làm. Chủ nhà kêu chỉ sửa lại một khu phố còn khu kia sẽ thay , giá của họ chỉ $150,000 nên mình để họ làm. Chủ nhà kêu sẽ trả cho mình tiền để sửa sau khi đóng escrow. Mình không chịu vì sự cách biệt quá lớn. Kêu họ làm nên phải đợi vì thợ của họ bận đến tháng 8 mới làm được.

Trước khi đi chơi mình chạy lên xem mái nhà làm xong chưa thì khám phá ông thợ mái nhà của chủ bán, bị hối nên gỡ hết mái thì có một hay hai ngày mưa đầu mùa khiến nước thấm trần nhà đủ trò. Mình bắt thay hết trần nhà và insulation, cách nhiệt vì nếu không sẽ bị mốc.

Hôm qua chạy lên thì mọi người đều ký giấy tờ là vui vẻ. Chỉ có 2 cái truyền hình cần phải thay vì thấm nước. Chủ nhà còn giữ lại $28k trước khi trả hết cho thợ mái nhà. Tội ông thợ này xui. Khi xưa làm nhà mình đều xem khí tượng và luôn luôn chuẩn bị mấy tấm tăng, mưa là phủ lên ngay và đóng đinh để gió khỏi bay.

Trong cái nợ thì em có ghi có first right of Refusal trong trường hợp chủ bán hay cháu sau này buồn đời bán cái nợ thì công ty em có quyền đầu tiên để mua cái nợ với giá rẻ hơn. Ông ta không có gia đình nên khi qua đời chắc ông em sẽ lãnh hay mấy đứa cháu lãnh gia tài. Ông ta ở Alaska 6 tháng và 6 tháng ở bên Mễ vì thích đi câu. Thường thì từ 40-50% số tiền nợ. Ngoài ra, mình yêu cầu và được chủ bán cho đặt cọc ít hơn 100k. Lý do là ngân quỹ của mình nộp hết cho ông ta thì lỡ có chuyện gì cần sửa chửa thì mình ngọng vì không thể lấy tiền của công ty khác xài, người Mỹ gọi commingle. Mình tính sẽ gắn 3 cái trạm sạt điện xe hơi. Có bác nào biết công ty nào làm cái này thì cho em biết. Nghe nói chính phủ Cali cho $36k để gắn một cái. Xin cảm ơn trước.

Hôm nay ra ngân hàng chuyển ngân để mai họ đóng escrow sau 5 tháng ký kể từ khi ngày ký giấy tờ mua. Bây giờ là có hai miếng đất ngay mặt đường cần được xây cái gì để kiếm tiền và 10 năm nữa, nếu em bán sẽ không phải đóng thuế. Mình sẽ giữ bà làm kế toán từ nay đến cuối năm để cho xong thuế năm nay rồi sang năm sẽ để đồng chí gái lo việc trả tiền điện nước,…. Chớ cô nàng nghỉ hưu chả biết làm gì buồn.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Viếng thăm Trung Á, đế chế Temur

Hồi nhỏ học sử địa với mấy ông Tây, treo cái bản đồ to tổ chảng nói về Asiemineure, Asie Centrale đủ trò. Mình chưa tìm ra trên bản đồ Việt Nam, thị xã Đà Lạt mà ông Tây cứ giảng ở xứ nào về thời đồ đồng, đồ đá, đồ đểu nên đã ngu lại còn ngu lâu, ngu bền vững, ngu có chất lượng. Ông tây lại nói đại đế Alexander đi chinh phạt Con đường tơ lụa chi đó, khiến mình bị nhức đầu. 

Sau khi đế quốc Liên Xô xụp đổ thì bổng nhiên thế giới có thêm hơn 100 nước mới toanh ra đời, kêu gọi dành độc lập ở mấy cái vùng mà khi xưa ông tây giảng khiến mình chả hiểu gì cả. Nhiều nước đánh vần không được nên chịu. Năm ngoái mình đi Thổ Nhĩ Kỳ nên xem bản đồ thì mới nhớ những gì ông ta dạy khi xưa nên quyết chí viếng thăm mấy xứ này.

Năm nay hai vợ chồng đi Uzbekistan, một trong những nước nằm trên đường tơ lụa khi xưa, giao thương từ Âu châu sang Trung Quốc. Rồi đến quân Mông Cổ xâm chiếm rồi Ả Rập, đến mấy ông theo Lenin đến 1991. Thật ra Sa Hoàng đã chinh phục xứ này ở thế kỷ 19, đến khi ông Lênin cướp chính quyền với đảng cộng sản chỉ tiếp tục cai trị vùng này. Lại nhớ ông tây kêu quân đội Mông Cổ, đoàn quân độc nhất đã chinh phục được Nga, ngoài ra Nã Phá Luân là đồ bỏ vì khi xưa, mấy ông tây dạy về Nã Phá Luân ở điện Cẩm Linh trong lửa đỏ.

Tượng đài thời Liên Xô. Loại này mình thấy khá nhiều khi viếng các nước Đông Âu cũ.

Đánh dấu ngày động đất 26 tháng 4 năm 1966

Tượng đại nhìn tổng thể, có mấy cái đèn hơi vô duyên

 Thư viện cũ, nay chỉ tham quan và bán đồ lưu niệm. Khi đã viếng Abu Dhabi thì không còn muốn viếng những nơi khác. Mỗi thư viện hay trường học hồi giáo này được trùng tu lại vì dưới thời cộng sản thì họ không cho sử dụng, làm nhà kho hợp tác xã. Nay họ gắn gạch men, tô màu phía ngoài để du khách tham quan, kiếm tiền nhưng cũng cho thấy gia tài văn hoá của họ từ lâu đời.

Tại đây người ta hay nói về thời Liên Xô như một thời vàng son. Sau khi tuyên bố độc lập thì xứ này cũng lộn xộn khắc phục để vươn lên. Nói chuyện với người lớn tuổi sinh ra thời Liên Xô thì ai nấy đều tiếc nuối thời vàng son. Thời làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu. Nay phải cực lực phấn đấu, làm ngày chưa đủ tranh thủ làm đêm để có miếng ăn. 

Đây là lần đầu tiên mình viếng thăm một xứ thuộc Liên Xô cũ. Nhà cửa xây dựng theo xã hội chủ nghĩa khá nhiều. Nay có nhiều nhà cao tầng đang được xây cất do ngoại quốc như tnk đầu tư. Có mấy nơi các tượng đài LÊNIN được thay thế bởi trái cầu. Có nhiều đại lộ lớn chắc để duyệt binh khi xưa. Được cái là hai bên đường có trồng cây rất nhiều nên nhân dân có ra xem các anh hùng duyệt binh thì cũng đỡ bị ăn nắng.

Nói chung thì giới sinh ra trước thế kỷ 20 thì đa số nói tiếng Nga, còn giới trẻ ngày này thì nói tiếng anh nhiều hơn. Dân họ nói tiếng Uzbek nhưng có nhiều chủng tộc nên ở nhà chắc họ dùng thổ ngữ của họ. Hướng dẫn viên của mình ở Samarkhand kêu là người gốc Tajikistan nhưng vẫn tự xem là người UZbek. Nghe nói có đến hơn 162 chủng tộc sinh sống tại xứ này.

Máy bay quá cảnh tại Istanbul, 2 vợ chồng đến phi trường này lần thứ 3 trong vòng 1 năm qua. Hai vợ chồng phải đợi chuyến bay đến Tashkent mất 8 tiếng đồng hồ. Hai vợ chồng ăn ở phòng đợi của hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ. Phải công nhận chỗ này họ cho ăn ngon mê luôn. Mình mê thức ăn Thổ Nhĩ Kỳ. Được cái là phi trường này đẹp, nhất là nơi phòng đợi họ cho ăn mệt thở. Mình thích đồ ăn Thổ Nhĩ Kỳ, được ăn món bánh bagel thổ lần đầu tiên với bơ thay vì cream cheese như người do Thái. Trong vùng này mình thích trở lại Thổ Nhĩ Kỳ chơi. Mướn căn phòng độ vài tuần rồi ngày ngày đi ăn thức ăn dành cho dân địa phương. 

Đến phi trường Tashkent thấy dấu hiệu tàn dư của chế độ cũ. Phi cơ cũ hết bay nằm rải rác. Trên 60 tuổi thì không phải xin visa nếu ở có 30 ngày. Phi trường cũng không đặc sắc lắm, mới trùng tu, có lẻ không có tiền vì du khách đến từ Nga nhiều hơn là âu châu. Nay thì chỉ có du khách Nga vì khó đi chỗ khác trong thời chiến với Ukraine. Gặp toàn là du khách Nga và ấn Độ.

Ra khỏi Hải quan thì gặp cô hướng dẫn viên, lên xe chở đi ăn sáng vì đến 8:00 sáng. Họ chở đến một tiệm ăn nổi tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Mình vừa ăn suốt 8 tiếng đồng hồ ở phi trường Thổ Nhĩ Kỳ. Chán Mớ Đời. Họ cho biết là từ vài năm đổ lại, người Thổ Nhĩ Kỳ sang đây mở cửa tiệm ăn rất đắt khách. Thấy người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tư xây nhà cao tầng. Hướng dẫn viên tự hỏi ai có tiền để mua vì đắt. GDP của họ thấp hơn Việt Nam gấp đôi nhưng không thấy dân họ đi lao động quốc tế.

Tashkent bị động đất vào thời Liên Xô nên bao nhiêu nhà cổ xưa bị hủy hoại khá nhiều. Sau ngày độc lập thì họ có cho tu bổ lại nay thu tiền du khách. Nói chung họ không kéo réo du khách để bán đồ như ở Thổ Nhĩ Kỳ. Hướng dẫn viên dẫn đi viếng các di tích hồi giáo  được trùng tu nhưng một khi đã viếng thăm nhà thờ ở Abu Dhabi thì hết muốn xem. Đi xem vì khi xưa, học lịch sử kiến trúc, ông tây có cho xem và giảng về kiến trúc của hồi giáo, văn mình hồi giáo rất cao một thời. Nhờ những khoa học gia hồi giáo đã phát sinh ra toán học, thiên văn để sau này người âu châu mới sử dụng để phát triển nhanh chóng. Người Mỹ thường nghĩ đến người hồi giáo là những tên khủng bố đặt bom. Ít ai nghĩ họ có một nền văn mình tuyệt đỉnh khi xưa, trong khi âu châu còn chìm trong thời trung cổ ngu muội.

Hai vợ chồng bị trái múi giờ nên hơi đờ, mắt nhắm mắt mở. Có đến xem biệt thự của Romanov sa hoàng. Ông này bị Alexander Romanov đuổi cổ khỏi cung điện nga nên chạy qua đây để giữ mạng sống trong cuộc tranh dành quyền lực ai lên làm sa hoàng. Viếng thăm nhà thiên văn được xây dựng ở thế kỷ 14, may được các kỹ sư người nga, buồn đời tìm ra, họ phải tự học Farsi để mò lần ra những khu di tích lịch sử của nền văn mình khu vực này Trung Á này. Tương tự người Pháp, khi xâm chiến Đông-Dương cũng cho người của họ đi thám hiểm khám phá ra nền văn mình của 3 xứ này mà người của 3 xứ này chả biết gì cả về nền văn mình của họ.

Nói chung thì cây cối, công viên rất nhiều. Họ không chặt cây xây nhà như điên như tại Việt Nam. Công viên cây cối rất nhiều. Cảm thấy nhẹ nhàng, dễ thở. Phụ nữ thì lai đủ loại nên có người đẹp có người cực xấu. Người cao lêu nghêu, người thấp như á châu. Đi tới đây mới hiểu vì sao một cô gái Á Phủ hãn trong trại tỵ nạn được National Geography bầu có cặp mắt đẹp. Đi chơi về mình sẽ kể rõ hơn về nền văn mình hồi giáo mà mình rất thán phục.

Về khách sạn lấy phòng tắm rửa xong ngủ một giấc rồi đi ăn. Họ chở đến một tiệm ăn của dân địa phương trang hoàng theo Mỹ thuật của hồi giáo khá bắt mắt. Đồ ăn rất ngon nhất là món bánh mì mặt trời. Rau cải rất tươi nhất là trái cây. Dưa hấu tươi ngon. Ăn xong về ngủ. Nữa đêm thức giấc. Rau cải ở đâu, tươi không thể tả, chắc mới hái trong ngày. Ngày nào cũng ăn như điên.

Tiệm ăn tối qua, không có du khách, toàn là dân địa phương, ăn xong họ nhảy múa gì, thấy toàn là phụ nữ múa. Nội thất theo lối cổ xưa, chỉ mới được 12 năm. Kiến trúc nội thất được lấy lại các mẫu cổ xưa của văn hoá họ thay vì vay mượn từ các ông Bolchevits

Bánh mì của họ với dấu hiệu mặt trời, chua chua như sourdough và mè đen. Các nhà dinh dưỡng khuyên ăn bánh mì nên ăn loại này giúp thực tràng Họ chấm mấy cái lỗ theo hinh vẽ. Loại bánh mì này dầy, ăn hơi cứng tốt, hơn là loại bánh mì ở bôn sa, bỏ bột nổi phình ra, ruột mềm xèo, rỗng. Không tốt cho sức khoẻ.

Đồng chí gái trước tiệm ăn, các loại gạch men trang trí khá đẹp.

Sáng nay, xe đến đón, khách sạn làm sẵn đồ ăn sáng cho mình trong cái giỏ để đem lên xe lửa ngồi ăn nhưng hai vợ chồng dậy sớm nên vào tiệm ăn điểm tâm. Rất ngon. Sau đó mình tặng ông tài xế hai giỏ thức ăn. Ra ga xe lửa để đi tàu cao tốc do Tây Ban Nha xây dựng. Chạy đúng giờ. Có một hệ thống thường xe lửa chạy chậm hơn do đại Hàn thực hiện. Theo mấy tấm ảnh cũ vẽ trên tường khi xưa thì thấy có nhiều hình ảnh của các sứ thần đại hàn, mình đoán là MÃn Châu nhưng hướng dẫn viên kêu là đại hàn.

Nghe kể từ khi dành được độc lập, có ông tổng thống đầu tiên tại vị được 27 năm. Ông ta qua Tây Ban Nha chơi thấy xe lửa Talgo ngon lành nên ký kết thực hiện khá nhanh so với Cát Linh nhờ người Tàu làm. Ông tổng thống thứ 2 đang làm lại hiến pháp để làm tổng thống đến khi chết. Thấy họ xây dựng các tượng cha già dân tộc ngoài phố.

Sau khi dành độc lập thì chỉ có Nam Hàn bò lại đầu tư. Hoa Kỳ mở cơ sở chế tạo xe hơi Chevrolet nên ra đường chỉ thấy toàn là xe Chevrolet và coca, pepsi. Có một số xe đại Hàn. Lèo tèo vài tiệm ăn Hàn Nhật và tàu. Chưa thấy tiệm nail của người Việt. Có đi đây mình mới hiểu ý tưởng của Trung Cộng làm lại con đường Tơ Lụa vì sẽ tạo công ăn việc, sự phồn thịnh cho vùng này. Nếu Trung Cộng không chơi cha làm bẩy nợ thì chắc chắn tương lai vùng này sẽ giàu có vì có nhiều núi mõ khoáng sản. Các nước trong vùng không có biển kiểu xứ Lào nên đường xe lửa cao tốc là ý tưởng tốt. Xem bản đồ đường Tơ Lụa khi xưa thì thất kinh. Đi đây mới hiểu mấy ông Mỹ bò đến mấy xứ này, đầu tư công thêm có chút tư duy sau này về chính trị, buôn bán cho vùng này.

Họ mới dành độc lập từ năm 1991, xem như 32 năm, đã có đường xe lửa cao tốc, hãng chế tạo xe hơi, mình có xem mấy con sông thì chưa thấy ô nhiễm. Dân họ có nhiều chủng tộc; da trắng da vàng, lai đủ thứ giống cũng có. Trước 1991 có đến 15% người nga sinh sống tại đây sau đó họ về nga lại. Dân đủ nơi đến từ bao nhiêu năm. Ra đường thấy giống da vàng có , lại da vàng cũng có, nói chung thì dân cũng hiền hòa. Luật pháp ở đây nghiêm ngặt, ăn cắp xe hơi là đi tù 15 năm tối thiểu nên họ nói không sợ mất xe. Nói chung cũng ít du  khách vì có lẻ cuối hè, thêm chiến tranh cũng không xa biên giới lắm. Du khách Nga cũng giảm bớt.

Có ra công trường kỷ niệm ngày động đất ở Tashkent được xây dựng thời Liên Xô. Cô hướng dẫn viên chỉ có 6 tuổi lúc xẩy ra ngày độc lập nhưng khi nói chuyện, cô ta có vẻ khen bài bản về nhân dân khắp nơi của Liên Xô, gửi vật liệu đến xứ này để xây dựng lại. Nhân dân liên xô dạo ấy với khẩu hiệu lá lành đùm lá rách, chi viện cho nhân dân xứ này đủ thứ như đem con nít về nuôi, vật liệu để xây dựng lại thành phố.

Mình ở phía Tây nên theo Tây còn người sinh ra dưới đế chế Liên Xô thì họ chỉ nói lên những việc xẩy ra thời đó tại xứ sở họ. Cho thấy tuyên truyền có những tai hại, tạo dựng một hình ảnh một chiều về một chế độ. Có đi mới hiểu được cảm nghĩ của người sinh ra tại liên Xô. Bớt độc đoán. Nói chung thì người Nga khai phá lại văn hoá của xứ này khá nhiều vì bị chôn vùi từ lâu, khi con đường Tơ Lụa không được sử dụng nữa khi người âu châu dùng tàu để di chuyển thay vì các con lạc đà trong sa mạc. Lúc đầu họ đi sang Ấn Độ rồi tình cờ ông Kha Luân Bố, say rượu hay sao lại đón buồm đi về hướng tây, thấy Mỹ Châu nên họ không muốn đi đường chậm rì với mấy con lạc đà dỡ hơi. Thuyền bè thì chở đồ nhiều hơn mấy con lạc đà. Thế là vùng Trung Á này ngọng đến thế kỷ 20, khi liên xô xụp đổ nên thiên hạ mới bò lại kiếm ăn.

Có đến một khu phố cổ của thành phố, thấy họ gắn ống ga và ống nước khơi khơi trên tường hay bắt ngang đường đi một cách vô tư thay vì chôn dưới đất. Động đất một cú nữa là nổ cháy nhà mệt thở.

Tashkent không có gì đặc sắc để ngưng lại nhiều ngày. Có hai thành phố nằm trên đường Tơ Lụa là Samarkhand và Bukhara, có nhiều di tích lịch sử để viếng thăm. Do đó hai vợ chồng ở lại một ngày một đêm rồi lấy xe lửa cao tốc đến Samarkhand, cách 2.5 tiếng tàu lửa còn lái xe thì mất 5 tiếng.

Giới già thì nói tiếng Nga còn giới trẻ sau 1991 thì đa số nói tiếng anh, mình thấy toàn là các tiệm bán đồ xịn của Tây âu và mỹ như Polo, Gucci, nhất là Pepsi, Hot Dog và burgers mọc đầy khắp thành phố.

Trên đường đi thì thấy hai bên đường nhà cửa và ruộng trồng bắp, chắc mùa, cũng lụp xụp nghèo nàn. Đa số sống cạnh các con sông vì vùng đất sa mạc, không có núi cao lắm.

Đồng chí gái trước xe lửa cao tốc do Tây Ban Nha thực hiện

Thấy dân họ cũng xeo-phì mệt thở trong khi đợi xe lửa. Lần đầu tiên đi xe lửa cao tốc xứ này nên du khách xeo phì nhiều. Nhìn các bà đội khăn đầu xeo phì khiến mình buồn cười vì hơi xa những lời kính thánh Coran. Xe lửa cao tốc thì mình thích nhất ở Nhật Bản, bên âu châu thì không bằng.

Xem như mình đã đến được vùng Trung Á mà mấy ông tây dạy khi xưa, chả hiểu đâu là đâu. Dạo ấy Sàigòn còn chưa biết là ở đâu. Nay thì định vị được xứ này. Dân chúng hiền hoà, thức ăn và tươi nhất là rau cải và trái cây. Ăn ở đây thấy khác xa mùi vị ở Cali. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cách mạng túc cầu thế kỷ 21

 Mới xem xong trận chung kết túc cầu nữ thế giới khiến mình mừng vì Tây Ban Nha thắng. Mình mê gái Tây Ban Nha lắm, quen 4 cô khi xưa ở Madrid nên phải hâm mộ Real Madrid.

Trước khi tham dự giải túc cầu 2023, có đến 15 tuyển thủ quốc gia Tây Ban Nha mà họ gọi “lás 15” viết thư xin không tham dự vì có những bất đồng ý kiến với huấn luyện viên đội tuyển quốc gia sau khi thua bán kết đội Anh quốc ở giải vô địch Âu châu. Họ làm áp lực với liên đoàn túc cầu, sa thải ông huấn luyện viên Jorge Vilda. Đó là quyền lực của đàn bà ngày nay, Lạng quảng kêu xách nhiễu tình dục là mệt thở.

Thủ môn của đội tuyển Tây Ban Nha bận áo vàng trên hai vai có 3 sọc đỏ. logo của hãng giày Adidas nhưng mình lại thích và ủng hộ vì như lá cờ Việt Nam Cộng Hoà. Có người kêu là cờ của vùng Catalunya (Barcelona) nhưng cờ tự trị của vùng ngày có 4 sọc đỏ nhưng không nằm ngang mà nằm dọc. 

Tương tự các tuyển thủ quốc gia của đội Pháp quốc cũng làm áp lực kêu không tham dự khiến liên đoàn túc cầu pháp phải sa thải bà huấn luyện viên để mời ông Rénard từng làm huấn luyện viên cho các đội tuyển quốc gia Châu Phi.

Đội tuyển quốc gia Hoa Kỳ cũng lâm vào tình trạng này, các tuyển thủ làm áp lực đủ trò như không hát quốc ca khiến mấy người cực hữu chửi bới đủ trò. Rốt cuộc vì quyền lợi cá nhân, không để ý đến quyền lợi của đội tuyển Hoa Kỳ, Pháp quốc đều bị loại dù có khả năng vô địch kỳ này. Họ mất rất nhiều tiền thưởng và quảng cáo nếu là vô địch. Cứ thắng xong thì muốn chửi bới ai thì chửi. Làm chính trị sau.

Thấy là cờ Việt Nam Cộng Hoà trên hai vai cô này là vui. Người Designer áo của đội này chắc hậu duệ của Việt Nam Cộng Hoà. Có người nói là cờ của Catalunya, vùng của Barcelona. Cờ của họ là 4 sọc đỏ. Hồi mình viếng thăm vùng này, mướn đầu tưởng vậy, xem lại thì 4 sọc đỏ mà đi xuống không nằm ngang. Cờ đòi tự trị thì không ai dám bỏ lên áo của tuyển thủ đội quốc gia. 

Liên đoàn túc cầu Tây Ban Nha rất là macho theo thói đàn ông la-tinh nên không bị áp lực của mấy bà đá banh, kêu không có mợ chợ vẫn đông, tiếp tục tin tưởng, không sa thải ông huấn luyện viên. Ông này đi tìm mấy tuyển thủ trẻ khác để thay thế khiến có vài cô thấy mất cơ hội làm tiền nên trở lại đội tuyển và nghe lời huấn luyện nam. Cuối cùng đoạt chức vô địch. Có đội tuyển như Jamaica, không có tiền đi dự phải xin tiền thiên hạ vì chính phủ không chịu chi tiền, đây họ có tiền tài nhiều nhưng cứ khơi khơi chính trị hoá thể thao.

Mình đọc ở đâu nói về ông huấn luyện viên đội tuyển pháp, ông này khi xưa đá banh nhưng rất tồi, ở hạng tư hạng tài tử gì đó bên pháp. Sau ông ta muốn làm huấn luyện viên nên ban đêm đi quét dọn văn phòng, chùi nhà, ban ngày đi học thi bằng huấn luyện viên. Ra trường ông ta qua phi châu huấn luyện và từ từ được làm huấn luyện viên các đội tuyển quốc gia phi châu và đoạt giải vô địch nhiều lần. Kỳ này cận quá nên liên đoàn túc cầu pháp kêu ông ta huấn luyện cho đội tuyển nữ trước khi tranh tài.

Các tuyển thủ Hoa Kỳ như bà Alex Morgan lãnh 7 triệu/năm, bà Rapinoe lãnh 6 triệu một năm nhưng thay vì đá banh, mấy bà này lo chuyện gì, như không hát quốc ca,.. mình nghĩ bà Rapinoe già nên chạy hết nổi, mỗi trận chỉ ra đá độ 20 phút, chạy hay câu banh không còn như 4-8 năm về trước nhưng có lẻ các công ty sponsor cho đội tuyển muốn bà ta được chọn để quảng cáo vì giới đồng tính rất hâm mộ bà này. Bà này mới lấy vợ nên hết xí quách như bao đàn ông khác trên đời.

Mình nhớ trận chung kết Pháp đá với Ba Tây, tuyển thủ Ronaldo bị kinh phong 2 tiếng trước trận đấu nhưng đội tuyển buộc phải cho ông ta đá vì các công ty quảng cáo bắt buộc. Nếu Ba Tây để người khác thay thế, có lẻ Pháp quốc đã không thắng trận đó. Ngày nay, thể thao bị chi phối bởi tiền bạc, quảng cáo. Có nhiều cầu thủ bị lên án là cá độ như ông Paqueta tuần rồi.

Đội tuyển Tây Ban Nha gồm nhiều tuyển thủ trẻ vị thành niên nên chưa có quyền lợi gì để mất nên chơi tới bến. Họ vô địch thế giới ở tuổi 17 và 20 tuổi. Túc cầu phái nữ ngày nay không thua gì phái nam, họ chơi rất hay và chơi xấu khinh hoàng, giựt tóc, đá gót chân, chơi cùi chỏ kinh hoàng. Trước đây mình thích họ đá vì nhanh nhẹn nhưng nay hơi sợ. Ngoài ra không biết họ là phụ nữ hay đàn ông. Nhiều người cắt tóc ngắn, ngực lép đủ trò nên thấy mất phần vẻ đẹp phụ nữ. Túc cầu mất vẽ đẹp thanh Tú của phụ nữ.

Mình nhớ dạo ở Pháp, có ông cựu tuyển thủ và huấn luyện viên quốc gia pháp tên Guillou, kêu là cần mở các trung tâm huấn luyện túc cầu ở phi châu để tìm tài năng cho các đội đá ở Pháp quốc để câu khán giả. Khi cầu thủ Cameroon Roger Mila được mời đá cho câu lạc bộ bên pháp, dân gốc phi châu đi xem rất đông. Mình nhớ có xem một trận ở Parc des Princes, xung quanh toàn dân gốc phi châu.Từ đó các trung tâm huấn luyện túc cầu do người Pháp đài thọ ở pHi châu mọc lên như nấm. Ai giỏi thì họ bốc qua pháp đá và được vào dân Tây.

Hôm nay thấy cầu thủ nữ của đội tuyển Tây Ban Nha đá, thấy họ được đào tạo bài bản như đội tuyển nam. Cách đây đâu 10 năm, họ thành lập các trung tâm đào tạo như ở Pháp, các đội bóng huấn luyên giới trẻ, học nữa ngày rồi tập luyện đá banh nữa ngày. Dần dần mới có những tài năng xuất hiện như ngày nay. Phải có thời gian đào tạo lâu năm, chớ họ không ra nghị quyết phải thắng, vô địch, tự hào vớ vẩn.

Ở Hoa Kỳ, họ đào tạo từ học đường từ bé đã chơi nên từ từ lên đại học, được huấn luyện nên mới có đội bóng chuyên nghiệp dành chức vô địch thế giới mấy lần. 

Ngày nay thế giới bắt kịp Hoa Kỳ về túc cầu nữ. Trong khi nam thì đang từ từ bắt kịp trình độ thế giới vì trước đây, họ chỉ chú tâm đào tạo banh bầu dục, banh chuỳ, bóng rổ tại học đường nhưng nay bắt đầu có nhiều tuyển thủ quốc gia Hoa Kỳ đá cho các câu lạc bộ ở Âu châu. Nhất là ngày nay mình thấy có nhiều cầu thủ từ Nhật Bản, Hàn quốc đá ở các giải túc cầu nổi tiếng như Anh quốc, Ý Đại Lợi như Son MInh Huang của câu lạc bộ Tottenham Spurs Anh quốc,…

Dạo này có tin đội Manchester United có thể được bán với giá trên 7.2 tỷ đô La mà cách đây đâu 15 năm, họ mua chưa đến 1 tỷ đồng. Các tỷ Phú Mỹ và các xứ trên thế giới đổ Xô đầu tư hay mua các đội tuyển ở Âu châu để làm tiền. Mỗi đội tuyển có fan hâm mộ từ nhiều quốc gia trên thể giới. Các cầu thủ có fan nhiều chừng nào thì được trả lương nhiều chừng đó. Cứ hè là thấy mấy đội tuyển bay qua Mỹ hay các xứ Á châu để đá giao hữu hầu cho các fan đi xem, mua quần áo giày dép nhất là các thứ khác qua trang nhà của họ như Amazon.com. Nghe nói Ronaldo có gần 1 ty fan khắp thế giới nên được trả lương cao.

Ngày nay, mỗi trận đá của Premier League ở Anh quốc, có đến nữa triệu người xem tại Hoa Kỳ, trong khi đó 2 triệu người tại Anh quốc.

Hôm trước đọc phỏng vấn cầu thủ của Á Căn Đình Carlos Tevez, ông ta kêu người ta chỉ trích ông qua Trung Cộng đá để kiếm tiền. Ông ta nói trong đại gia đình của ông ta có đến 60 người. Ông ta chỉ còn vài năm đá banh nên muốn có tiền để giúp đỡ dòng họ của ông ta thoát cảnh nghèo hèn như ông khi xưa. Mua nhà, trả tiền đi ăn học đại học,…

Dạo này cứ thấy báo chí thể thao Mỹ bốc cầu thủ Leo Messi vì ông ta đá cho đội Miami của cựu cầu thủ Beckham. Cứ ông ta đá vào một trái là họ chiếu, viết về ông ta như điên dù ông ta ở tuổi xế chiều. Thay vì qua Saudi Arabia đá như Ronaldo và các cầu thủ sắp về hưu. Ông ta qua Mỹ đá vì nghĩ đến lợi tức trong tương lai còn các cầu thủ Benzema thì làm tiền trong vài năm cuối rồi thôi, còn Messi thì có cổ phần trong đội tuyển Miami thì sau này, cứ ngồi chơi xơi nước vẫn có tiền vào đến mãn đời. Ăn Huê Hồng vào các app được bán và quần áo.

người nói với tiền của Hoa Kỳ, sẽ thay đổi túc cầu thế giới. Thể thao quần chúng tại Hoa Kỳ chỉ chuyên về banh bầu dục, bóng chuỳ, bóng rổ mà trên thế giới ít được hâm mộ ngoại trừ Trung Cộng về bóng rổ. 

Nay các tài phiệt thấy có thể làm tiền khi đầu tư vào túc cầu như anh em Glazers mua đội Manchester United, nay có thể bán đến 7.2 tỷ đô. Nhất là để bán cho các fan hâm mộ khắp thế giới nên máy năm trở lại đây các tài phiệt nhảy vào mua các đội banh tại Âu châu như mấy ông chủ dầu hoả mua đủ hội tuyển như PSG, MAnchester City. Họ bỏ tiền vào mua cầu thủ nên đoạt vô địch mệt thở. Cứ xem đội PSG của Pháp, nhờ tiền của mấy ông vua dầu hoả nên mua cầu thủ giỏi cứ vô địch từ bao nhiêu năm nay. Khi mình ở Paris thì PSG đá khá lắm là hạng 5, 6 của Pháp.

Mỗi lần có thế vận hội thế giới là giới truyền thông truyền hình của Hoa Kỳ mua đứt bản quyền truyền hình. Người dân khắp thế giới muốn coi thì phải mua từ các cơ quan truyền thông Hoa Kỳ và phải chịu quảng cáo cho họ, tiền nhiều lắm.

Ngày nay thiên hạ xem Netflix, Prime khắp thế giới đến khi xem đá banh hay các một thể thao khác, đều phải qua cơ quan truyền thông của Hoa Kỳ và sẽ được tuyên truyền, streaming đủ trò. Mình xem đá banh, không qua các đài truyền hình, chỉ mua cái app trả mấy đồng một tháng rồi có thể xem trên vườn hay khi đi chơi ở lạ, rẻ hơn. Quảng cáo sẽ dính tại địa phương.

Thấy cờ màu vàng 3 sọc đổ.

Hoa Kỳ, Mễ Tây Cơ và Gia-nã-đại sẽ tổ chức chung giải túc cầu thế giới năm 2026, chỉ cần mở cái app FoxSport là xem được rồi, khỏi phải chạy lên đài truyền hình nghe mấy tên vớ vẩn bình luận. Đội tuyển nữ và nam của Hoa Kỳ bắt đầu có những tài năng khá, được các đội bóng Âu châu mướn với lương cao.

Có chuyện ông huấn luyện viên đội tuyển Hoa Kỳ bị bạn cũ thưa vì đánh bà vợ khi còn là người yêu. Lý do là ông này không cho con họ đá nên tức giận viết thư cho liên đoàn túc cầu Mỹ. Anh huấn luyện viên bị đình chỉ mấy tháng để điều tra rồi được cho phép huấn luyện lại. Anh ta kêu là thương cô Bồ nên cho roi cho vọt, đấm vài cái như tuyển thủ Greenwood của đội Mờ U khểnh cô Bồ sưng mặt luôn đến có thai.

Giải MLS của Hoa Kỳ chỉ có 20,000 khán giả mỗi trận còn của phụ nữ thì chỉ có độ 7,000 khán giả. Cho nên mấy bà cầu thủ kêu phải trả lương đều như nam cầu thủ thì thấy bất công. Một bên có hơn 3 lần khán giả mà phải lãnh. lương đồng đều với mấy bà.

Ngoài Âu châu ra, có lẻ giải túc cầu Hoa Kỳ là khá nhất vì có sự tham gia của các đội Gia-nã-đại. Trong tương lai mình đoán sẽ kết nối thêm với Mễ Tây cơ để kiếm thêm khán giả và tiền. Có hai giải của Saudi Arabia và Nhật Bản. Nói chi ngay đá ở Saudi Arabia thì chán vì ít khán giả tương tự đội tuyển Monaco chỉ có lèo tèo vài ngàn khán giả mà có lần đoạt chức vô địch pháp.

Người ta tiên đoán là trong tương lai túc cầu của Hoa Kỳ sẽ mạnh vì khán giả gốc la-tinh nhiều. Có dạo mấy đội tuyển của Mễ, có làm franchise tại Hoa Kỳ nhưng không hiểu sao không khá, không được người Mễ ủng hộ nhiều.

Messi đá ở Hoa Kỳ, và đồng ý với giá $15/ tháng để xem đá banh MLS xuống mùa, giới thiệu đến 481 triệu người ái mộ của ông ta trên toàn thế giới. Mình đoán cầu thủ Ronaldo của Bồ Đào Nha đi Saudi Arabia đá cũng vậy. Ông ta ăn tiền khi người ta trả lệ phí hàng tháng và mua đồ qua trang nhà của đội banh. Buôn bán ngày nay được Amazon-hoá hết. Trước kia chỉ bán sách nay đủ thứ.

Các con kền kền tư bản Hoa Kỳ ngửi mùi tiền ở môn túc cầu nên đầu tư nhiều ở các giải ở Âu châu như Premier Leygue của Anh quốc, họ có thể bỏ tiền mua các cầu thủ hay nhất điển hình là đội Manchester City, 10 năm trước, đá lơ phơ nhưng khi mấy ông dầu hỏa bơm tiền vào thì mua cầu thủ giỏi trên thế giới với huấn luyện viên số 1 nên đoạt hết các giải vô địch. Các đội khác cũng tìm cách mua cầu thủ khiến giá cầu thủ lên cao. Cứ đội Anh quốc nào muốn mua là cứ thấy trên 100 triệu đô la. Dạo mình ở Ý Đại Lợi , có thấy các đội Ý Đại Lợi mua cầu thủ khắp nơi từ Ba Tây đến Michel Platini,… khiến truyền hình cứ cho xem trực tiếp mấy đội này. Sau này thì Tây Ban Nha, nay thì Anh quốc trong tương lai có thể Hoa Kỳ.

Biết đâu chúng ta đang ở thời đại bình minh của nền túc cầu tại Hoa Kỳ, sẽ thâu tụ hết các cầu thủ giỏi trên thế giới. Mình có mua cổ phiếu của đội Manchester United, nên hy vọng chủ đội bán được thì mình kiếm được số vốn.

Mình thích cô thủ môn đội tuyển Tây Ban Nha vì mỗi lần cô ta chụp banh là nhảy cái đùng xuống đất ôm trái banh như sợ bị ăn cắp, hai vai cô ta có hai lá cờ vàng 3 sọc đỏ. Muôn năm.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn