Kế mẫu là thiên thần

Hôm nay, trong cuộc họp toastmasters, có một bà Mỹ kể về người mẹ kế khá cảm động. Trong hai phút ngắn ngủi, bà ta đã vẽ người kế mẫu như một thiên thần. Mình có nhiệm vụ tải hình ảnh của hội lên facebook nên phải tải về trang cá nhân mình trước khi chia sẻ với trang của hội khiến có nhiều người hỏi mình hội này là gì.

Trong cuộc sống hàng ngày, người Mỹ phải nói chuyện trước đám đông vì công việc như trình bày dự án trước khách hàng hay đám đông hay tư nhân như đám cưới, chúc mừng trong các buổi họp mặt. Nhiều người đứng trước đám đông, đầu óc đi đâu mất, run rẩy không nói được chữ nào. Do đó họ cần những môi trường để thực tập nói chuyện trước công chúng. Tương tự có mấy ông cha giảng kinh thánh hay mấy ông sư giảng về phật pháp được phật tử ưa thích, ngược lại có nhiều người giảng thì giáo dân không cảm lắm và ít đi lễ của sư hay cố đạo.

Mỗi lần đi dự các buổi lễ của cộng đồng người Việt là mệt mỏi vì mấy ông mấy bà lên đọc diễn văn lâu dài, lập đi lập lại như mấy bà dạy chồng. Phải ngồi nghe và chỉ mong cho họ chấm dứt sớm để nhà hàng đem đồ ăn ra. Tương tự các buổi tiệc cưới.

Hội toastmasters do tư nhân thành lập, người Mỹ gia nhập hội toại thành phố của mình, để tập nói trước công chúng. Sợ nói chuyện trước công chúng là điều xẩy ra cho 99% người Mỹ. Đi làm mà phải lên phát biểu hay trình bày dự án,… khiến người Mỹ rất lo sợ. Do đó họ gia nhập hội này để học cách nói chuyện trước công chúng. Ngắn gọn, truyền đạt ý tưởng nhanh. Cái này là khó nhất trong ngành truyền thông. Mình chả bao giờ nói chuyện trước công chúng nhưng gia nhập để học hỏi thêm để đối chọi với đồng chí gái. Mình chỉ nói ngắn gọn trong 15 giây, rồi ngồi nghe đồng chí gái nói cả ngày. Mình rủ mụ vợ đi học cách nói ở hội này nhưng mụ không chịu, chỉ muốn tra tấn mình, bắt ngồi nghe đến khi mụ nói bữa thôi. Chán Mớ Đời 

Bà ta cho biết khi lên 9 tuổi thì bà mẹ qua đời. Ông bố không mất thời gian, sáu tháng sau, lại đăng ký kết hôn với bà mẹ kế. Hôm trước ghé thăm cặp vợ chồng Việt, chị vợ kêu tui làm giấy tờ để tiền bạc lại cho con vì tui chết trước, là ổng đi lấy vợ khác liền. Mình hỏi chị làm A, B trust hay A, B, C trust thì chị ta ngọng, nói không biết chỉ làm thôi. Mình kêu chị phải đổi qua ABC trust thì A là của chồng, B là của vợ, C là của con cái. Chị chết trước thì phần B của chị sẽ được chuyển qua phần C con cái, ảnh không rờ được. Khổ, chết rồi mà vẫn ghen thì làm sao siêu thoát.

Đàn bà lạ, hành hạ người chồng biết bao nhiêu năm khiến đàn ông chết sớm trước mấy bà vợ mà cứ sợ chết rồi chồng đi lấy vợ khác. Mình chết thì ai lo cho chồng, thôi để con khác nó gánh nợ dùm, cũng không muốn người khác lãnh nợ dùm mình. Chồng già là đủ bệnh, phải có người chăm sóc thuốc men. Chán Mớ Đời 

Khi trẻ, lấy nhau thì ít có đến 30 năm đấu tranh từng ngày, còn lấy ông chồng U70 thì chỉ có thay tả, cho uống thuốc mỗi ngày. Không có phụ nữ nào ngu dại, hoạ chăng ông chồng giàu nức vách.

Người thân kể lại thời gian sau khi mẹ qua đời thì bà ta bị trầm cảm, chán đời ít tiếp chuyện với ai. Từ từ bà mẹ kế đã giúp bà ta tin tưởng vào bà mẹ kế, và cố gắng thoát khỏi vòng càn khôn của bóng tối. Bà ta gọi người kế mẫu là thiên thần.

Mình nhớ sau khi xem phim “Les Valses dans l’ombre” ở rạp Ngọc Lan, ai nấy đều kêu được một bà mẹ chồng như trong phim như vậy là hạnh phúc cả đời. Nghĩa là mẹ chồng ở Việt Nam không được tốt?

Nghe bà Mỹ kể về kế mẫu nên mình tự hỏi lý do người Việt tại Việt Nam, rất khắc khe với con chồng, nàng dâu. Văn hoá người Việt có gì không ổn. Ở âu châu, Hoa Kỳ mình thấy 50% người Mỹ ly dị, hàng năm gia đình hội họp vào dịp lễ Tạ Ơn, con anh con em con chúng ta đề huề, họp mặt chung rồi đường ai nấy đi. Chỉ cãi vã khi chia gia tài. Nếu bố mẹ nghèo thì không có vấn đề này.

Mình hay nghe ở Việt Nam con hai dòng khó cảm thông. Ở mỹ mình thấy con anh con em đề huề. Mình có thằng cháu, khi con gái của bà kế mẫu chuyển bụng là kêu nó chở đi nhà thương, học Lamaze đủ trò. Lý do anh chồng bác sĩ đang làm nội trú ở tiểu bang xa. Thậm chí bố nó đã qua đời nhưng vẫn liên lạc với kế mẫu người Việt. Cho thấy tinh thần người Mỹ gốc Việt khác với văn hoá Việt Nam. Một người Mỹ gốc việt sống tại Hoa Kỳ không có cái nhìn như người Việt tại Việt Nam.

Mình nghĩ vấn đề là văn hoá tại Việt Nam. Hôm trước khi lên máy bay, có cô cháu, sinh viên ở Sàigòn, gọi điện thoại để gặp cậu Sơn và bà ngoại vì hôm trước bận thi nên không đi ăn chung với mấy người cháu khác học tại Sàigòn. Cô cháu đi với một anh bạn trai. Mình hỏi anh chàng thì được biết quê ở Bến Tre, thành đồng cách mạng, quê hương đồng khởi. Mình nói anh bạn trai, phải điều nghiên nhân thích trích dọc trích ngang cho kỷ. Lý do là ông ngoại của cô cháu là phản động, ở tù 15 năm. Sau này muốn làm giàu cần có đảng tịch mà lấy cháu phản động là chấm hết. Nghe mình nói, anh ta tái mặt, rồi nói nhỏ, chắc cháu không vào đảng. Mình nói chắc không, mình biết một người phấn đấu vô đảng cả chục năm nhưng không được vì lấy vợ con phản động, ngụy quân ngụy quyền.

Con nít ở Việt Nam bị nhồi sọ bởi những chuyện cổ tích điển hình như Tấm Cám nên khi lớn lên là có thành kiến mẹ ghẻ con chồng hay trọng bạn hơn vợ nhà qua câu chuyện Lưu Bình Dương Lễ….

Người ngoại quốc có câu chuyện Cendrillon hay Cinderella và các bản sao khác được xào nấu tuỳ văn hoá mỗi nước. Nói về câu chuyện kế mẫu và anh chị em cùng cha khác mẹ. Có lẻ khi xưa mấy ông học trường Tây, được tây đầm dạy về câu chuyện này, rồi dịch sang việt ngữ, thêm mắm muối cho đúng hương vị người Việt như Pot au feu thành Phở. Bựa thêm chi tiết giết chị hay giết em để làm mắm gửi cho kế mẫu xơi. Kinh

Từ từ với ảnh hưởng học từ bé qua mấy chuyện cổ tích Tấm Cám,… đứa bé lớn lên thấy ai hơn mình, may mắn hơn mình là đem lòng đố kỵ, tìm cách hãm hại, thay vì cố gắng noi gương theo họ. Hay bố mẹ có thêm người phối ngẫu là cành nanh, ganh tỵ nhau thay vì đùm bọc lẫn nhau.

Mình mua sách truyện cổ tích Việt Nam, maze in Việt Nam, đọc cho con gái bằng tiếng Việt rồi dịch ra anh ngữ truyện tấm cám Việt Nam khiến con gái mình kêu sao chị em với nhau mà tàn bạo, đối xử gian ác. Từ đó mình bỏ vụ đọc truyền cổ tích từ sách Việt Nam cho con. 

Mình có mua truyện Thuỷ Hử, Tam Quốc Chí bằng tiếng anh cho thằng con đọc. Nó thích Tam Quốc CHÍ nhưng kêu Thuỷ Hử hơi quái lạ vì cứ gặp nhau, chẳng biết đầu đuôi ra sao, mấy tên tàu cứ chửi nhau con bà mầy rồi nhảy vào đánh giết nhau. Kêu bạo lực không có lý do, nên mình cũng ngưng mua sách tàu như Kim Dung, bằng tiếng anh cho con đọc để cha con có thể nói chuyện về Tào Tháo, nói chung cho con nó biết chút gì về văn hoá đông phương.

Trở lại vấn đề mẹ ghẻ con chồng. Tại sao người Việt chúng ta xem như một định lý mẹ ghẻ phải ghét bỏ con chồng. Bà ta ghen với bà vợ trước đã chết, bắt con chồng làm việc nặng nhọc. Vấn đề là từ bé mà bị bắt  làm việc nhà thì lớn lên dễ thành công vì tháo vát hơn con cháu cứ ăn rồi đọc truyện, chơi bời. Có kinh nghiệm làm việc từ bé nên không mất thời gian như những đứa bé được cha mẹ nuông chìu, hy sinh đời bố củng cố đời con. Cứ để chúng học , học , học mãi như Lê-nín nói là hỏng. Làm làm làm, càng làm càng có kinh nghiệm còn sách vở chỉ là lý thuyết.

Mình đặt câu hỏi khi con gái kêu chuyện Tấm Cám Việt Nam quá gian ác. Giết chị, giết em rồi làm mắm gửi cho mẹ kế ăn. Khi xưa, đọc mấy truyện này, mình thấy bình thường. Có lẻ ở trong môi trường văn hoá việt mà hàng ngày cứ thấy hình ảnh Việt Cộng pháo kích dân làng như trường họp ở Cai Lậy. Họ canh đúng giờ ra chơi để nả vài viên hoả tiễn cho chết nhiều để khủng bố, không được cho con cháu theo học trường của mỹ ngụy.

Nay ở Hoa Kỳ, con gái được sinh tại đây nên xem như là người Mỹ, có chút chút văn hoá người Việt do cha mẹ truyền cho tại nhà, còn ra đường thì xử sự như người Mỹ với các bạn gốc á đông.

Con mình kể khi học Cinderella ở trường, cô giáo kêu bài học qua câu chuyện là phải tuyệt đối đúng giờ, tôn trọng thời gian vì nếu không sẽ có nhiều vấn đề xẩy ra như Cinderella vội vã rời nơi khiêu vũ nên mất chiếc giày, thương yêu loại vật….

Trong khi chuyện Tấm Cám, phiên bản của chúng ta là phải hại người chị hay người em cùng có máu huyết của bố, để được thành công, lấy được vua, giàu sang phú quý. Muốn giàu sang phải giết người dù người ấy là chị hay em mình. 

Người Mỹ dạy thương yêu loài vật còn người Việt dạy giết chim khi chim kêu lấy chồng tao. Trong khi ấy có những câu ca dao, kêu rằng bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy cùng khác giống nhưng chung một dàn. Sau 75, các binh lính miền nam được lệnh đầu hàng, Hà Nội lại bắt họ đi cải tạo, thay vì chung vai xây dựng lại những gì đổ vỡ trong cuộc chiến uỷ nhiệm. Đánh cho mỹ, cho Liên Xô và Trung Cộng để người mình chết.

Tại sao chúng ta có thể dạy con nít phải trả thù, người quân tử đợi 10 năm để trả thù,…thay vì cố gắng quên hận thù vì hận thù chỉ nuôi dưỡng hận thù. Tại sao chúng ta không viết những sách dạy yêu thương đồng loại, anh chị em con chung, con riêng đều thương nhau. Mình nhớ có đọc hồi nhỏ mấy cuốn sách Tâm hỒn cao thượng, của Edmond de Amicis do thầy cô kêu mua để đọc hay trong sách giáo khoa cũng có những câu chuyện nói về tình người. Sau này qua Ý Đại Lợi làm việc, mình có đọc lại cuốn này. 

Người bạn thân mới qua đời để lại nhiều tiếc thương

Tuần vừa rồi một người bạn lâu năm mới qua đời. Một người mình rất kinh nể. Có lần anh ta nói “mày và Lâm còn có gì để theo đuổi, có gia đình, con cái, muốn tậu căn nhà, tài sản, còn tao thì chả có gì để ước mơ cả, ngoại trừ làm kẻ thừa sai, bề trên kêu đi đâu thì đi đó để phụng sự giáo dân”.

Tuần rồi mình đi tang lễ một người bạn Mỹ quen, đúng hơn là tiệc mừng bà ta về đất chúa. Bà ta rất thành công về tài sản nhưng về gia đình thì không. Ly dị hai lần, có hai đứa con nhưng không nói chuyện với cô con gái từ lâu, có cháu ngoại cháu nội nhưng lễ mừng của bà ta, chỉ có một cô cháu nội tham dự và người con trai. Con gái và cháu ngoại chỉ lãnh gia tài từ xa.

Người bạn qua đời, rất giàu có, chỉ có người con trai và cô cháu nội về làm lễ, in những hình ảnh ảnh vá víu, cắm lên tường một cách vội vã như trả ơn gia tài để lại.

Trước khi bà ta qua đời mấy ngày, mình có gọi điện thoại, hỏi có muốn đi ăn mừng sinh nhật hay không. Lý do là suốt 20 năm trời, mình ăn sáng mỗi thứ 6 với bà và mấy người có nhà cho thuê. Bà ta quên mình, không nhớ là ai nên gọi cho thằng con. Thằng con trai kể là bà ta đuổi hắn ra khỏi nhà khi về thăm bà. Hắn ở bên Pháp. Con gái và cháu ngoại không về, chỉ lấy tiền của bà ta để lại. 

May bà ta có quen một nhóm thi sĩ nên họ đến để đọc thơ của họ. Lần đầu tiên mình ngồi trong một căn phòng có 20 thi sĩ, mỗi người đứng dậy đọc bài thơ của họ để mình vỗ tay dù chả hiểu gì cả. Sau đó họ tặng mình sách in các bài thơ của họ. Kinh.

Ngược lại anh bạn linh mục mới qua đời thì mình nhận tin và điện thư khắp nơi trên thế giới. Có người nói vị linh mục đã thay đổi đời họ và những người bạn của họ. Cuối tuần rồi, Anh bạn có ghé nhà vào lúc 9:20 tối, sau khi dự đám tang ai ở Quận Cam. Anh bạn ăn quýt vườn của mình và đem về hai thùng bơ vườn nhưng chắc chưa ăn đã qua đời.

Anh bạn linh mục qua đời để lại nhiều thương tiếc trong giáo dân lẫn người lương như mình. Còn bà bạn Mỹ qua đời, chỉ có mấy thi sĩ đến ăn và đọc thơ của họ còn con cháu không có mặt. Cô cháu nội kể là không có thời gian để quen bà ta vì ở tiểu bang khác khi cha mẹ ly dị.

Hai người bạn lâu năm qua đời, một người giàu sang nhưng sống trong cô quạnh, còn người không có gia sản ngoài tình thương yêu đồng loại nhưng lại được giáo dân quý mến, thay đổi đời của nhiều người. Giúp tỵ nạn khi xưa, nay giúp các em bị sức môi, bệnh tim, xe lăn,…. Mỗi tháng làm 63 cái tang lễ, tiễn người chết về đất Chúa, lại được mọi người nhắc đến và tiếc thương.

Hồi nhỏ nghe cải lương mỗi ngày trên đài Sàigòn tuồng Lưu Bình Dương Lễ. Hàng xóm có bà người nam, mê cải lương nên ngày nào cũng mở đài Sàigòn nghe cải lương nên mình nghe ké. Câu chuyện nói về hai anh bạn thân, một anh đậu còn anh kia rớt. Buồn đời, anh chàng làm quan mới kêu bà vợ tên Châu Long thì phải, đến nhà người bạn thi rớt, tình nguyện làm ô sin, đi buôn bán để giúp bạn của mình thi đậu. Hồi nhỏ, mình thấy hay hay kêu tên bạn rất có tình huynh đệ, hảo hớn,…

Về Việt Nam thấy các quán nhậu, đàn ông xúm nhau vô vô thì mình đoán, con trai ở Việt Nam được dạy dỗ câu chuyện tàu Lưu Bình Dương Lễ nên quý bạn hơn quý vợ. Đi làm ra là chạy đi nhậu với bạn bè, bỏ mặc vợ con ở nhà đợi cơm. Khác với người Mỹ, đi làm ra kẹt xe, cũng phải tranh thủ về nhà sớm để ăn cơm với vợ con. Nói cho ngay, phụ nữ Việt Nam nói dai nên nhiều khi đàn ông trốn ở quán nhậu đến say mới về.

Anh kêu vợ anh đi làm ô sin nuôi thằng bạn ăn học. Hóa ra anh xem người vợ là ô sin, là xưởng đẻ nối dòng cho anh. Muốn thay đổi cách sinh hoạt đàn ông Việt Nam, cần phải dạy từ bé những chuyện con trai phải chăm sóc gia đình, yêu thương vợ con,… thì lớn lên họ mới không đi nhậu. Quên mất lời người xưa nói: “nhịn thuốc mua trâu nhịn trầu mua ruộng”. Ngày nay có thể đổi Nhịn thuốc mua xe, nhịn rượu mua nhà. Đi nhậu bia thì làm giàu cho Thái Lan, đan Mạch, về sau già bị chai gan, vợ con lại tốn tiền nhà thương rồi chết. Vợ con nghèo, mắc nợ cả đời Đến đời sau và cứ như vậy thì không bao giờ giàu cả.

Bạn bè thì chúng ta có quyền chọn lựa, còn anh em thì không. Lỡ gặp anh em cùng cha khác mẹ hay cùng mẹ khác cha, chúng ta nên quên các định kiến của người xưa để nhìn nhau như con người với nhau, như bạn bè thì mới tránh những định kiến, không hợp thời mẹ ghẻ con chồng, hay vợ là ô sin, phải làm dâu, đủ trò. Như vậy gia đạo mới yên vui, xã hội mới khá được. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tôn giáo mới của thế kỷ 21

 Đi chơi có dịp đọc lịch sử các nước viếng thăm, xem các di tích lịch sử từ thời Hy Lạp, La MÃ mà người tây phương gọi nền văn minh la-hy. Trước nhất, người Hy Lạp cứ tự nhận họ nữa thần, nữa người “Homo Deus” nên cuối cùng mất nước, bị nền văn mình khác chiếm đóng đô hộ.

Đến Capadoccia, thăm viếng mấy địa đạo mà khi xưa, những người đầu tiên, theo thiên chúa giáo trốn khi bị lính la mã săn đuổi, mình mới thấy con người chúng ta khác với mấy con khỉ vượn mà theo thuyết tiến hoá của Darwin, là thuỷ tổ của loài người.  

Sự khác biệt giữa người và khỉ là con người biết bựa chuyện, tư duy đột phá, kể chuyện khơi khơi nhưng lại có người tin. Nhờ đó mà văn minh loài người được thành hình, giúp chúng ta tiến hoá. Chúng ta có thể nhìn trời rồi nói trên trời có thượng đế, nếu bạn không làm theo những điều răn cấm thì khi bạn chết, thượng đế sẽ phạt bạn, đầy đọa xuống âm phủ,…lại có người tin vào lời của chúng ta và cúng tiền như người ta giải vong ở Việt Nam, cúng tiền cho sư…để được về cõi Vĩnh hằng.

Ngược lại chúng ta khó thuyết phục một con khỉ, vượn. Nói chúng cho chúng ta trái chuối, như thể cúng dường thùng phát sương, sau này chết sẽ được lên thiên đàng vượn khỉ. Có lẻ nhờ chúng ta tin vào những gì người khác kể, hay bựa ra đã giúp loài người tiến bộ hơn các loại khỉ hay muôn thú khác dù chúng có thể mạnh khoẻ hơn chúng ta nhiều. 

Nhờ những tư duy, bộ óc con người phát triển hơn các loại thú, loài người có thể kiểm soát được trái đất, môi trường chúng ta sinh sống. Chúng ta phải trả giá khi phát triển lên cao độ với những tham vọng, kiếm tiền nhiều vô hình trung tàn phá môi trường chúng ta sinh sống.

Nếu chúng ta xét lịch sử riêng của thế kỷ 20, khởi đầu có 3 câu chuyện chính, được kể cho dân gian trên thế giới:

 Một được gọi là chủ nghĩa Phát-xít, cho rằng lịch sử loài người là một cuộc đấu tranh liên tục giữa các quốc gia, chủng tộc. Chủ nghĩa này cho rằng sẽ tìm mọi cách để chinh phục và kiểm soát thế giới để con người có thể sống hoà bình, thịnh vượng với nhau, đưa đến cuộc diệt chủng 6 triệu người do thái và mấy chục triệu người khác trên thế giới và kết thúc khi thế chiến thứ 2 chấm dứt.

Hai là chủ nghĩa cộng sản, cho rằng lịch sử loài người là một chuỗi dài tranh đấu giữa các giai cấp từ ngàn xưa. Chủ nghĩa này có cái nhìn một thế giới đại đồng, bảo đảm sự công bằng, bình đẳng giữa mọi người trên thế gian, đưa đến hơn 100 triệu người bỏ xác để thực hiện thế giới đại đồng. Chủ nghĩa này sụp đỗ khi đế chế Liên Xô tan rã. Hôm qua, người lãnh đạo cuối cùng của liên bang Xô viết dã ra đi về cõi có mấy bác Marx, Lenin, Mao,… ông này vẫn muốn tiếp tục chủ nghĩa cộng sản, chỉ muốn cải tổ ai ngờ banh luôn đế chế vì đã bị mục nát từ căn bản.

Nói chung thuyết Phát Xít và Cộng Sản đều là xã hội chủ nghĩa, chỉ khác nhau là một phe nhìn theo một quốc gia, một chủng tộc Uber Alles và một phe nhìn thế giới đại đồng năm châu, tứ bể là anh em một nhà với tư duy làm theo năng xuất, hưởng theo nhu cầu.

Ba là chủ nghĩa tự do, bác bỏ hai thuyết trên, kêu lịch sử không phải là chuỗi dài đấu tranh giữa các quốc gia, hay giai cấp mà là cuộc đấu tranh không ngừng giữa Tự Do và Bạo Quyền. Chủ nghĩa này có viễn kiến là các chủng tộc kết hợp, giao lưu, làm việc với nhau, sẽ có những bất bình đẳng giữa con người với nhau nhưng đó là cái giá phải trả cho cuộc sống hoà bình và kết hợp. Làm theo năng suất hưởng theo năng suất, không làm thì đói.

Nhìn lại chúng ta thấy nguyên thế kỷ 20 là cuộc đấu tranh giữa 3 ý thức hệ nói trên, 3 câu chuyện được vài ông ăn không ngồi rồi, tư duy đột phá, được các quốc gia chạy theo đeo đuổi, tìm cách phát triển đất nước. Và cuối thế kỷ 20 thì lịch sử cho thấy chủ nghĩa tư do đã thắng. Đúng hơn là thuyết cộng sản đã phá sản.

Vấn đề là chủ nghĩa tự do được độc tôn từ 30 năm qua, bị phá sản. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, chủ nghĩa tự do, tranh dành quyền lợi, ảnh hưởng với chủ Nghĩa cộng sản, đã nhận ra những khiếm khuyết của mình nên đã tự thay đổi, để phổ cập với người dân, tranh dành ảnh hưởng với thuyết xã hội chủ nghĩa. Điển hình cho thành lập công đoàn để bảo vệ quyền lợi công nhân thợ thuyền, khác với thời ông Andrew Carnegie, cho đàn áp, bắn chết thợ thuyền đình công. Các ông chủ, tập đoàn cho phép nhân viên được đi nghỉ hè, vẫn được ăn lương, có bảo hiểm y tế, quỹ hưu trí... giúp chủ nghĩa này bớt mang tính bốc lột công nhân như thời Hoa Kỳ mới được thành lập, chế độ nô lệ.

Từ 30 năm qua, Hoa Kỳ và các nước tây phương toàn cầu hoá, đúng hơn là sử dụng chủ nghĩa tân thực dân, đem nhà máy từ Hoa Kỳ hay âu châu sang các nước nghèo hơn để sản xuất. Cuộc toàn cầu hoá đã khiến giới công nhân thợ thuyền tây phương mất đi quyền lực để bảo vệ quyền lợi của họ.

Mình nhớ, có dạo các công nhân đức của hãng Benz Mercedes, đòi tăng lương và làm việc mỗi tuần 36 tiếng, nghỉ hè 2 tháng. Họ làm áp lực để ban giám đốc vâng lời như trước kia, còn khối Liên Xô. Ban giám đốc kêu không được, công đoàn muốn đình công thì ban giám đốc, sẽ dọn sang Ba Lan, lương thợ thuyền Solidarnosc rẻ hơn gấp 20. Thế là công đoàn lao động đức ngọng, phải chấp nhận làm 40 tiếng một tuần,..hay thất nghiệp.

Giấc mơ Hoa Kỳ (American Dream) cũng từ đó bay mất. Khi xưa, công đoàn lao động bảo vệ các công nhân nên có thể thương lượng lương bổng khá khiến một công nhân đi làm có thể mua xe hơi, mua nhà cửa, có một cuộc sống sung túc. Hình ảnh mơ ước của công nhân toàn cầu.

Mình nhớ có lần mấy người làm cho siêu thị, thành viên của công đoàn lao động, đình công, đòi tăng lương. Họ cầm biểu ngữ, đứng ngoài siêu thị, kêu gọi khách hàng tẩy chay các siêu thị. Khách tiêu dùng khám phá ra họ làm thâu ngân viên mà lãnh $25/ giờ trong khi họ chỉ ăn $8/ giờ nên không ai ủng hộ họ hết. Giám đốc các siêu thị mướn người khác đến làm. Cuối cùng các nhân viên, thâu ngân viên phải ngưng đình công, trở lại làm việc và từ từ bị cho ra rìa hết. Mình không thấy họ nữa. Sau vụ đình công mình có hỏi họ thì họ kêu không tin vào công đoàn lao động nữa.

Khi các công ty toàn cầu hoá thì họ bỏ quỹ hưu trí, cho phá sản các công ty lớn như Sears,.. khi xưa đi làm cho một công ty là cả đời hiến dâng cho hãng, về hưu sẽ được công ty đền bù những hy sinh của mình khi xưa, cho tiền hưu, bảo hiểm y tế, sống cuộc đời thoải mái. Nay chả còn gì cả nên người Mỹ không mấy người có thể về hưu vì không có tiền để dành. Họ cho biết 90% người Mỹ có quỹ tiết kiệm không có tới $4,000. Làm sao về hưu?

Ngày nay, chúng ta thấy sự cách biệt giữa giới giàu có và công nhân quá xa, về lương bổng, đời sống. Anh giàu có thì có tín dụng tốt được mượn tiền nhiều với tiền lời thấp trong khi công nhân lương thấp, thay vì được đãi ngộ, giúp đỡ lại phải trả tiền lời cao hay không được mượn tiền. 

Người ta làm nghiên cứu về luật G.I. Act, một đạo luật được thành lập sau đệ nhị thế chiến nhằm giúp đỡ các cựu binh sĩ Hoa Kỳ, đã tham chiến. Được mua nhà với tiền lời rẻ, được chu cấp nếu muốn trở lại đại học,…

Cách khôn nhất ở Hoa Kỳ là 18 tuổi gia nhập quân đội Hoa Kỳ, được theo học kỹ sư hay bác sĩ, … sau đó giải ngủ, có thể mua nhà với tiền lời rẻ, không cần tiền đặt cọc, có hưu trí về già.

Đạo luật giúp cựu chiến binh Hoa Kỳ thì đa số người da trắng hưởng lợi nhiều nhất, người da màu thì chỉ lãnh được 5% tối đa. Khi chúng ta biết xong đại học, thời đó là có công ăn việc làm tốt, có thể mua nhà rẻ rồi tạo nên một tài sản, giúp thế hệ con cháu của mình tiến hơn. Người da màu, te tua, sau 2 thế hệ thì khoảng cách quá xa giữa người da trắng và da màu. Truyền thông lên án người da màu, đủ trò, nào là lười, ma tuý, ngoại hôn,…

Hôm trước, đọc báo cho thấy một cặp vợ chồng người da màu, kiện một công ty kiểm định giá nhà, kết quả là nhà của họ chỉ được định giá là $450,000 trong khi người Mỹ da trắng kế bên lại có đến $620,000. Chúng ta nói là sống trong một xã hội dân chủ,…nhưng chỉ là tương đối. Mình vẫn thấy sự kỳ thị rất nhiều. Khu Bolsa, khi mình dọn về, có nhiều người Mỹ da trắng nhưng sau đó họ bỏ chạy hết, dọn ra những khu mới, đầy đủ, tiện nghi hơn, học khu tốt hơn,.. chỉ có người Việt nhảy vào mua nhà ở khu vực LIttle Sàigòn. Ngay cả người đại hàn cũng bắt đầu dọn ra ngoại ô, có học khu tốt.

Vấn đề là người Mỹ ở ngoại quốc không được ưa chuộng, người ngoại quốc thích tiền của người Mỹ nhưng lại phẩn uất. Họ cho rằng cuộc sống của họ lầm than vì người Mỹ, bảo kê các viên chức cầm quyền của xứ họ. Chủ nghĩa tân thực dân là kiếm một tầng lớp tay sai sở tại để làm giàu cho họ.

Sadam HUssein muốn bán dầu hoả của Iraq để lấy tiền Euro. Bùm, ông ta bị treo cổ. Ông Khadafi, muốn bán dầu hoả lấy vàng thay vì đôla. Bùm, ông ta bị nhân dân kéo cổ từ ống cống giết chết trước mặt đài truyền hình. Truyền thông Tây phương tô vẽ ông ta là một tên khát máu, đủ trò trong khi dân chúng xứ ông này lại tôn thờ như một vị thánh vì ông ta dùng dầu hoả để phát triển xứ sở. Ba Tây, Ấn Độ, Nga Sô, Trung Cộng họp nhau để buôn bán, không sử dụng mỹ kim thì còn sống. Lý do họ có vũ khí hạch nhân nhưng sẽ tìm cách loại trừ để thay vào đó một người dễ sai bảo hơn.

Bà Victoria Nuland, thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ, trong một họp báo cho biết Hoa Kỳ đã sử dụng 5 tỷ đôla để giúp các NGO, giúp người Ukraine học tập, phát huy dân chủ tại Ukraine. Cuối cùng ông tổng thống được dân bầu đàng hoàng, theo Putin vì ông này cho cái deal tốt hơn Hoa Kỳ và các nước âu châu, nên bị dẹp, chạy qua Nga tỵ nạn. Từ đó Hoa Kỳ huấn luyện quân đội Ukraine khiến Putin Chán Mớ Đời nên xua quân xâm chiếm. 

Cứ tưởng tượng có lính tàu hay nga đóng quân hay huấn luyện quân đội của Mễ Tây Cơ hay Gia-nã-đại thì Hoa Kỳ sẽ nghĩ thế nào. Hoa Kỳ xâm chiếm Iraq, Á Phú Hãn,…ít ai lên tiếng chống đối. Nội Liên Xô gắn mấy dàn hoả tiễn giả ở Cuba, là người Mỹ đã muốn đánh nhau, may là ông Kennedy bình tỉnh, không nghe lời đám diều hâu. Mình đọc tài liệu giải mã vụ này. Có điệp viên của Liên Xô, báo cho Hoa Kỳ biết là hoả tiễn giả, những nhóm tập đoàn chiến tranh ở Hoa Thịnh Đốn vẫn muốn đánh nhau. Cuối cùng thì họ dẹp ông để một tên khác lên là đổ quân vào Việt Nam, đông như quân Nguyên đến khi bán được coca và MacDonalds cho Trung Cộng là rút lui.

https://youtu.be/rPVs5VuI8XI

Toàn cầu hoá thì giúp Trung Cộng, Ấn Độ giàu có lên nhưng lại gây một vấn đề khác tại Hoa Kỳ hay các nước âu châu. Công nhân của họ cảm thấy bị thừa thải, bị bỏ rơi sau lưng vì sự chênh lệch giai cấp giàu có và thợ thuyền càng ngày càng cách xa. Xem các chương trình về vô gia cư, ở Cali, Seattle khiếp luôn. Nạn ma tuý lan tràn, người Mỹ mất định hướng, tin vào tương lai như trước đây.

Xem mấy tấm panneau ở các nước Đông Âu, khối Liên Xô khi xưa, chúng ta thấy toàn là hình ảnh các công nhân nhà máy, làm ngày chưa đủ tranh thủ làm đêm để đưa đất nước đến một xã hội công bằng, bú xua la mua. Những hình ảnh đó giúp người dân hiểu biết, nhìn về tương lai của họ. Cảm thấy họ có đóng góp gì cho xã hội, cộng đồng.

Ngày nay, chúng ta nghe nói đến những đại danh từ như Blockchain, sinh vật học, thông minh nhân tạo,.. các công nhân thợ thuyền cảm thấy thừa thải, không can dự vào đường hướng tương lại của Hoa Kỳ hay âu châu. Các người sinh sống tại Silicon Valley, New York, Bắc kInh,.. quy hoạch về hệ thống 5 Gờ, thông minh nhân tạo khiến người mỹ bình thường cảm thấy lạc loài, bị bỏ rơi. Từ đó mới dấy lên các phong trào dân tuý, do các chính khách nói lên tiếng nói của những người bị bỏ rơi, bên lề lịch sử.

Nếu chúng ta nhìn lại thế kỷ 20 thì ở Đức quốc, dưới triều đại Hitler, Liên Xô với Stalin hay Hoa Kỳ với Roosevelt, đâu đâu các người dân đều tham gia kiến thiết đất nước dù chạy đua dưới lá cờ chủ nghĩa khác nhau. Khi Liên Xô thành công đưa con người lên vũ trụ, khiến Hoa Kỳ phải theo lời ông Kennedy đồng lòng để làm việc, giúp Hoa Kỳ đưa người lên không gian.

Ngày nay chúng ta nói đến cuộc cách mạng 4.0, 5 gờ khiến đa số người dân cảm thấy bị đào thải. Khi xưa, làm nông cần 100 người làm việc nhưng khi máy cày ra đời thì chỉ cần 10 người làm nông, còn 90 người kia phải ra thành phố kiếm việc làm trong các nhà máy chế tạo máy cày. 

Từ nông dân, họ được đào tạo, huấn luyện lắp ráp máy cày, tương đối cũng nhanh. Ngày nay, các công việc bảo trì các máy móc, người máy cần có một trình độ cao. Một người thâu ngân viên của siêu thị bị máy tính tự động thay thế, không có khả năng để đi học lại, để điều khiển máy móc, người máy. Họ sẽ gia nhập một giai cấp thừa thải của xã hội. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hạnh phúc chính trong cuộc đời?

Đồng chí gái đang chuẩn bị về hưu nên hai vợ chồng đang thảo luận xem làm gì để giúp cả hai có sức khoẻ, vui vẻ đi nốt hoàng hôn của đời mình. Nếu muốn đầu tư vào chính bản thân mình cho tương lai, thì chúng ta sẽ sử dụng thời gian vào đâu? Về hưu mà ngồi xem phim bộ hàn quốc là mệt.

Có một vị bác sĩ làm trong viện dưỡng lão kể bệnh nhân của ông ta trước khi chết, thường rất hối tiếc, không dùng nhiều thời gian với người thân, chỉ lo làm tiền. Có một linh mục kêu đi đọc kinh cho một giáo dân bị ung thư, ông này kêu tạ ơn Chúa đã cho bệnh ung thư, nhờ vậy mới hiểu về lý lẻ cuộc đời. Ăn năn vì lo làm ăn giàu có để không để ý đến con cháu. Một thiểu số rên là có nhiều việc để làm mà nay thì sức khoẻ không cho phép. Chán Mớ Đời 

Có một cuộc thăm dò thế hệ con mình, hỏi về mục đích quan trọng nhất trong đời họ là gì? 80% thế hệ con mình trả lời là kiếm được nhiều tiền. Trong số đó có 50% cho rằng ngoài tiền bạc, họ muốn được nổi tiếng. Kinh

Lý do là khi xưa, mình cũng có ý tưởng được nổi tiếng về kiến trúc nhưng khi thằng con ra đời thì mình thấy cần tiền mua sữa và tả nhiều hơn. Nay con cái đã học xong thì nghĩ khác. Cho thấy cuộc đời như con sông có khúc người có lúc.

Trẻ em tại Hoa Kỳ bị áp lực gia đình và học đường phải học cho giỏi, cố gắng thêm để thành đạt. Chúng được chỉ định theo những con đường, cho rằng sẽ dẫn đến hạnh phúc trong cuộc đời. Tiền bạc và danh vọng được rao bán khắp nơi. Các đại học rao bán giáo dục là quan trọng, phải vào đại học danh tiếng, tốn tiền để phải mua cái áo bận để cho thiên hạ biết, tốt nghiệp hay thậm chí có con học đại học này, đại hoc kia. Hôm tước, gặp mấy người bạn, hỏi con đi học ở đâu, nói là ở tiểu bang Washington, ra trường là có việc vì đi thực tập ở công ty Microsoft nhưng phải trả thêm $30,000 một năm vì là dân ở ngoài tiểu bang. Xem như 4 năm đại học phải tốn $300,000. Kinh

 Nếu chúng ta được hỏi về quá khứ thì đa số quên rất nhiều những gì đã xẩy ra trong cuộc đời mình. Bạn học khi xưa, hay hỏi mình một câu rất phổ thông; sao mày nhớ nhiều thế. Có một anh bạn học kêu, cùng học một tường một thầy, sống chung trong thành phố mà sao mình lại biết và nhớ nhiều chuyện tại Đà Lạt xưa. Khi mình kể thì anh ta ngơ ngáo, thậm chí khi mình kể về những kỷ niệm với anh ta. Có lẻ anh ta lo học quá, chỉ để ý vào học trong khi mình thì đi chơi khắp Đà Lạt.

Lâu lâu nhớ đến những gì xẩy ra khi còn ở Việt Nam, Pháp quốc hay những quốc gia mình đã từng sinh sống 1 thời vô hình trung một sự việc gì đó đã khiến cuộc đời mình thay đổi vì một lời nói, một cuốn sách của ai cho mượn đã thay đổi hướng đi đời của mình. Đó là nhờ sự liên hệ với những người mình quen khi xưa. Đa số mình vẫn còn giữ liên lạc đến nay dù đã 40 hay 50 năm qua.

Nếu chúng ta có thể xem lại hoàn toàn cuộc đời mình từ bé đến nay như trong phim Back to the future? Để xem thế nào là hạnh phúc của đời người. Như thể Kha luân Bố rời Âu châu với một ý niệm và trở về với một kết quả khác. Khi ông ta rời Bồ Đào Nha, ông ta có ý tưởng là đi về phía tây để đến Ấn Độ nhanh hơn nhưng ông ta vô tình khám phá ra Tân Thế Giới và có ý niệm trái đất tròn hơn, to lớn hơn thay vì Ấn Độ là cuối chân trời. Tương tự mình khi mình đi tây với ý định học Kỹ sư dệt nhưng cuối cùng mình lại tốt nghiệp kiến trúc sư, nay lại định cư tại Hoa Kỳ.

Tại đại học Harvard, có một nghiên cứu về sự phát triển của người trưởng thành (adult Development), được xem là nghiên cứu lâu nhất về cuộc sống của người trưởng thành. Từ 78 năm qua, họ theo dõi 724 người đàn ông. Mình thấy rất lạ vì không có phụ nữ. Có lẻ dạo ấy phụ nữ chưa có tham gia vào đời sống xã hội như ngày nay. Mỗi năm, họ phỏng vấn những người này về công ăn việc làm, đời sống gia đình, sức khoẻ và mục đích trong đời của họ. Trong số 724 người này có cố tổng thống Kennedy.

Thông thường các nghiên cứu về vấn đề này rất ngắn vì người ta bỏ cuộc hay không còn tiền hoạt động cho chương trình. May mắn là chương trình vẫn được tiếp tục đến ngày nay, dù chỉ có 60 người còn sống, vào tuổi trên 90. Cuộc nghiên cứu vẫn tiếp tục nghiên cứu 2,000 người con của những người này để xem có ảnh hưởng đến thế hệ thứ hai.

Từ năm 1938, nghiên cứu này theo dõi 2 nhóm đàn ông. Nhóm thứ nhất là sinh viên năm thứ 2 của đại học Harvard. Họ đều tốt nghiệp trước thế chiến thứ 2, đa số đều đi quân dịch, tham chiến. Nhóm thứ 2 là một nhóm đàn ông trẻ, cùng tuổi sinh sống trong khu vực nghèo đói nhất của thành phố Boston. Đại học Harvard thuộc thành phố Cambridge, bên cạnh thành phố Boston, cách nhau con sông Charles.

Lý do họ chọn khu vực nghèo, không có nước máy trong nhà và không học đại học vì dạo ấy dân đi học đại học thường là con nhà giàu có từ nhiều đời. Chỉ sau đại thế chiến thứ 2, Hoa Kỳ mới có những chương trình giúp học bổng, khuyến khích mọi tầng lớp vào đại học.

Khi 724 đàn ông tham gia cuộc nghiên cứu thì tất cả đều được khám sức khoẻ, phỏng vấn, thậm chí còn đến nhà để phỏng vấn cha mẹ. Sau này họ lớn lên, đi làm, trở nên công nhân, bác sĩ, luật sư,.. trong đó có tổng thống JFK. Một số bị nghiện rượu, có người bị bệnh thần kinh. Một số leo cao nấc thang danh vọng trong xã hội, một số thì đi ngược lại,…

Cứ cách 2 năm thì các nhà nghiên cứu liên lạc với số người tình nguyện tham gia cuộc nghiên cứu này để lấy dữ liệu và gửi thêm các câu hỏi đặc biệt dành cho nghiên cứu. Có nhiều người sống ở khu phố nghèo của Boston hay đặt câu hỏi, tại sao các ông bà cứ hỏi về tôi, đời tôi chả có gì đặc biệt cả trong khi những ai tốt nghiệp Harvard thì cho đó là chuyện đương nhiên.

Nghiên cứu viên gửi các câu hỏi trước rồi đến nhà để phỏng vấn, lấy các dữ liệu y tế của bác sĩ của họ, lấy máu, Scan não bộ của họ, hỏi chuyện con cái thêm quay video các người vợ về những gì họ lo ngại, quan tâm nhất. Cuối cùng thì họ mời các người vợ tham gia cuộc nghiên cứu.

Họ khám phá sau 78 năm nghiên cứu 724 người nói trên, đủ mọi thành phần, kết quả cho thấy hạnh phúc của họ không phải làm việc nhiều hơn, có tiền nhiều hơn, nổi tiếng mà là quan hệ tốt giữa vợ chồng, con cái và thân hữu. Bằng chứng cho thấy mấy ông tỷ phú, ca sĩ, tài tử ly dị như cơm bữa,.. có người còn tự tử,…

Cho thấy chúng ta được trang bị khi còn trẻ bởi những định nghĩa về hạnh phúc đời người rất khác với thực tế, khiến chúng ta phải chạy đua với bạn bè, hàng xóm, để rồi một ngày nhận ra mình đã chạy vào hư không thì đã muộn.

Họ nhận ra 3 điều quan trọng về quan hệ. Thứ nhất là quan hệ với xã hội, thân hữu rất tốt cho chúng ta, sự cô độc sẽ giết chúng ta lần mòn. Nhiều người Mỹ quen, về hưu, họ tham gia các hoạt động chùa chiềng, nhà thờ hay các hội từ thiện, khiến họ yêu đời hơn, như đã đóng góp gì cho xã hội, khác với những người không làm gì, cứ ngồi than vãn.

Những người có quan hệ tốt với xã hội, với gia đình và cộng đồng thì hạnh phúc hơn, sống thọ hơn những người ít liên hệ với bên ngoài. Những người ít liên hệ với xã hội gia đình, thì sức khoẻ của họ kém dần vào tuổi trung niên, đầu óc hoạt động hiệu kém, và chết sớm hơn những người có gia đình bên cạnh,.. Cái này khiến mình hơi lo vì lên vườn chỉ thấy chim sóc và coyote. Sao Sơn đen thấy cô đơn trong vườn bơ. Chán Mớ Đời 

Điểm thứ hai mà họ nhận ra là chúng ta có thể đơn côi trong đám đông, trong cuộc sống lứa đôi. Họ cho biết không cần thiết số bạn bè của chúng ta nhiều mà quan trọng nhất là sự mật thiết của sự liên hệ với thân hữu, gia đình con cái. Lâu lâu, có vài người bạn rủ đi ăn hay uống cà phê. Ngoài bolsa, mình thấy mấy ông hay ngồi uống cà phê từ sáng đến chiều, chém gió với thân hữu, cũng là một cách giúp họ, chăm sóc về tinh thần.

Lâu lâu, thấy đồng chí gái đi chơi với bạn của mình, bay lên Seattle, Vancouver, Hạ Uy Di,…chụp hình tạo dáng, khiến mình vui. Lý do là sau khi đi chơi với bạn cô nàng bớt la mình. Nếu được cứ để cô nàng đi chơi quanh năm suốt tháng. Dạo này trong tuần, mình hay dẫn cô nàng đi xem triển lãm tranh, đi ăn ngoài biển, tìm lại dấu chân xưa khi còn trong thời kỳ đả thông tư tưởng. Cô nàng muốn trở lại quán ăn ở Santa Monica, nơi mà cô nàng quyết định đăng ký quản lý đời mình.

Vợ mình thì hay ngại, dạo ấy mới sang mỹ nên còn sợ sợ người Mỹ coi thường. Đi chơi ở SantA Monica, đi ngang qua một tiệm ăn sang trọng, cô nàng muốn vào ăn thử nhưng ngại quần áo lêu bêu. Mình kêu không sợ thằng tây nào cả, có tiền là vô ăn. Mình kêu mấy món ăn mà cô nàng quen cơm Việt Nam nên thấy lạ, mình kêu món ăn Tây Ban Nha Paella cho cô nàng và giải thích món nổi tiếng ở vùng Valencia. Cô nàng muốn quản lý đời mình thay vì lấy một bác sĩ giàu có. 4 tháng 7 vừa qua là đúng 30 năm khói lửa, nội chiến từng ngày.

Sống trong sự xung đột rất thất lợi cho chúng ta về sức khoẻ như các cuộc hôn nhân không đầm thắm. Nhiều khi còn te tua hơn là ly dị và sống trong một mái ấm gia đình tốt, giúp chúng ta lành mạnh hơn. Cái này khiến mình hơi sợ, trên vườn thì không thấy ai. Đi đến nhà bạn đồng chí gái thì mình chỉ ngồi ăn rồi về. Lý do là mình không uống rượu nên không biết nói gì. Đa số mấy ông uống rượu thì nói nhiều, mồm mình thì trong đám đông rất ngại như con ốc. Chỉ có đi họp hàng tuần ở mấy hội mà mình là thành viên thì có nói chuyện vì không có uống rượu. Có lẻ mình diễn đạt ngoại ngữ dễ hơn là việt ngữ.

Khi nhóm người này lên 80 thì họ xét lại tuổi trung niên của họ để xem có thể tiên đoán ai sẽ hạnh phúc, khoẻ mạnh vào tuổi 80 hay ngược lại. Họ khám phá ra không phải lượng cholesterol của họ ở tuổi 50 khiến họ mạnh khoẻ và hạnh phúc vào tuổi 80. Mà là quan hệ gia đình, vợ chồng con cái ở tuổi 50 sẽ giúp họ hạnh phúc ở tuổi 80. Những người hạnh phúc ở tuổi 80 thì cơ thể bị lão hoá , đau ốm nhưng vẫn còn hạnh phúc. Ngược lại những người không có liên hệ tốt với gia đình, con cái, ở tuổi 50 thì về già, đơn độc thì các cơn đau dường như được phóng đại hơn. Mình nhận thấy nhiều người bạn, chồng chết, ly dị thì nay bắt đầu rên rĩ, đau ốm liên miên, thiếu về mặt tinh thần.

Nghĩ lại cũng đúng, vào tuổi trung niên mà gia đình đổ vỡ, con cái chia lìa thì tâm bệnh sẽ phát ra khi về hưu. Nhiều khi buồn, đâm nghiện rượu, ăn nhiều,…

Điểm thứ 3 mà các nhà nghiên cứu nhận thấy sự liên hệ và sức khoẻ của chúng ta, không những bảo vệ cơ thể mà còn bảo vệ não bộ nữa. Vào tuổi 80 thì người ta có thể dựa vào người hôn phối khi cần trong khi những người không có người dựa vào để giúp đỡ về tinh thần thì não bộ yếu dần. Nói cho ngay, sự liên hệ tình cảm của các cặp vợ chồng trên 80 tuổi không phải là lúc nào là thông suốt, đôi khi cũng có nội chiến, khói lửa. Mẹ vợ mình bắt đầu sa sút sức khoẻ khi bố vợ qua đời. Trước đó, còn có người cãi nhau tay đôi thường nhật. Dì của đồng chí gái nói với mình, từ ngày chú chết, buồn vì không có ai để cãi nhau.

Hôm qua, có người cháu bên vợ, lớn tuổi hơn mình, gọi điện thoại xin đến nhà chơi, nói chuyện. Vợ người cháu mới qua đời nên anh ta chới với, mất đi người bạn đời từ 40 năm qua. Anh ta kể là đầu óc tê liệt, không muốn làm gì cả. Cái này rất nguy hiểm, có thể dẫn đến bệnh hoạn, suy yếu sức khoẻ vì cái não bộ kéo mình xuống.

Qua cuộc nghiên cứu từ 78 năm nay, và nay vẫn tiếp tục, cho chúng ta thấy cuộc đời cho ta hạnh phúc, không nhất thiết là dang vọng, tiền bạc mà chính là quan hệ tình cảm giữa người thân, vợ chồng con cái. Vấn đề là chúng ta đã giác ngộ vấn đề này nhưng vẫn muốn con mình lao đầu vào cuộc chạy đua tiền tài danh vọng. Chán Mớ Đời 

Mình hy vọng sẽ giúp thằng con upload những hiểu biết của mình về địa ốc, giúp nó mua vài căn nhà làm vốn, rồi nó cứ sống cuộc đời thoải mái thay vì lao đầu, chạy đua với chúng bạn như mình khi xưa.

Hôm qua, mình rũ đồng chí gái đi Seal Beach ăn cơm tây. Có một tiệm ăn tây, do hai vợ chồng gốc Việt, từ bên tây sang mở. Không biết đầu bếp là tây hay ta. Ăn cũng được. Thấy dân tây vô đây nhiều, xổ tiếng tây đầy tiệm ăn. Mình hỏi chủ tiệm bằng tiếng tây để nồ đồng chí gái. Sau đó hai vợ chồng đi bộ ra biển vòng vòng cho vợ mua sắm và ăn kem. 

Khi xưa, mình hay cau có khi mụ vợ cứ thấy áo quần khuyến mãi là bỏ chồng con chạy đi xem. Nay thì mình chỉ lặng lẽ, ngôi xuống ghế đá bên đường khe khẽ kêu anh còn nợ em, quần áo khuyến mại, anh còn nợ em ly cà REM, và còn nợ em và nợ em. Mình kêu mụ vợ bớt ăn ngọt lại nhưng khó mà cải tạo đầu óc của mụ vợ. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Xeo-phì

 Mỗi lần đi dã ngoại, đồng chí gái bắt mình chụp hình, lâu lâu phải xeo-phì 2 vợ chồng để khẳng định là đã đến đây như Julius Ceasar khi xưa từng tuyên bố: “veni vidi vici”. Khi không có người đi qua để nhờ chụp thì phải xeo-phì với vợ nên hay bị la. Mụ vợ la: “khi xưa, mới quen tui, ôn chụp hình tui đẹp, răn bi chừ chụp xấu rứa” Chán Mớ Đời 

Khi xưa, đi giang hồ, mình không có máy chụp hình, chỉ vẽ tranh hay croquis. Từ ngày có vợ thì hết màn đó vì vợ không thích mất thì giờ ngồi đợi mình, vẽ phố xá hay phong cảnh trước mặt. Khi xưa, ở âu châu, đi chơi thì cô bạn là sinh viên trang trí nội thất nên ngồi vẽ như mình. Cô nào không phải dân kiến trúc thì ngồi đọc sách bên cạnh. 

Cách đây 1 tuần, mình đi dã ngoại với vợ và hai cô bạn ở tiểu bang Utah. Cảnh đẹp, chỉ muốn ngồi vẽ nhưng mấy bà bắt chụp hình, xeo-phì. Khi leo núi 7 ngày ở Peru, cảnh vật đẹp chi lạ, chỉ muốn ngồi xuống để vẽ nhưng chịu vì thời gian không cho phép, nhất là mình đi chậm. Mình tự hứa là từ nay có đi chơi ở đâu, phải đem theo cuốn sổ esquisse để vẽ vớ vẩn lại như xưa.

Bức tranh con mắt hoạ sĩ của Salvador Dali

Người ta tính trung bình mỗi ngày thiên hạ trên thế giới tải lên các trang mạng xã hội hơn 1 tỷ tấm ảnh, để kỷ niệm những ngày xưa thân ái, những ký ức của họ trong tương lai. Có lẻ vì vậy mà các mạng xã hội giàu nhờ quảng cáo. Vấn đề là các chuyên gia về não bộ lại cho rằng các hình ảnh này sẽ cản trở trí nhớ, hồi tưởng của chúng ta sau này.

Với kỹ thuật của máy chụp ảnh của điện thoại ngày nay, chúng ta chỉ đưa lên nhắm, rồi nhấn cả chục cái. Hành động này, sẽ thay đổi sự cảm nhận của chúng ta trong giây phút ngắn ngủi, tích tắc đồng hồ này. Ghi vào bộ nhớ. Chỉ khi nào xem lại tấm ảnh chụp một cách vội vã, chúng ta mới để ý đến hiện vật xung quanh. Ai cũng tự nhủ sẽ làm một album, sau khi chơi ở đâu về. Mình về Cali đã gần 1 tháng mà chưa có thì giờ soạn lại các tấm ảnh chụp khi đi Peru hay tuần rồi đi Utah. Khi xưa, con còn bé, đi chơi cả gia đình thì chụp, soạn nay thì qua iPhone nên cứ để đó.

Building Sears ở CHicago

New York 1986, khi viếng thăm Hoa Kỳ lần đầu tiên

Trong thời gian đả thông tư tưởng đồng chí gái, cuối tuần cô nàng hay kêu mình chở đi đâu để chụp hình như Huntington Library, nơi có mấy cái vườn, đủ hoa. Dạo ấy, chụp hình bằng phim để rữa nên khi chụp hình, mình phải canh, xem góc độ nào, ánh sáng, làm sao cân đối như một bức tranh. Mất thì giờ nhưng đỡ tốn tiền rữa ảnh.

Nay với máy điện thoại thì chụp bú xua la mua. Thêm nữa, cảnh vật hay phong cảnh đẹp thì chụp, nay bà vợ đứng chình ình trước mặt, che hết sự vật thì còn đâu là đẹp nữa. Bà kêu phải thấy cảnh vật phía sau thì phải chụp xa. Chụp xa thì mụ vợ chửi không thấy rõ mặt, bạn bè lại tưởng ai khác. Chán Mớ Đời 

1 trong những nguyên do chúng ta chụp hình để ghi nhớ, làm kỷ niệm sau này như khi sinh con, họp mặt, hay đi du lịch. Mình nhớ khi thằng con đầu mới ra đời thì chụp hình, quay video đủ trò. Khi mới bập bẹ kêu ba ba, chập chững bò hay đi, nó đái cũng quay video, đủ trò. Đến khi con gái ra đời thì một hôm mình kêu ủa con này biết nói tự bao giờ. Lúc mới lấy nhau hay sinh con đầu lòng, chúng ta bước sang 1 trang sử mới cuộc đời nên thấy lạ, muốn ghi lại tất cả nhưng lâu ngày theo thói quen, thấy quá tầm thường. Nay chả biết mấy thứ này để ở đâu.

Trong cuốn  "Work Smarter with Social Media"  bà  Alexandra Samuel, có kể vài thí dụ nghiên cứu về chụp ảnh. Có lần bà ta làm một nghiên cứu mang tên “Bored and Brilliant Project”, khuyến khích 20,000 người chụp ảnh tài tử, từ bỏ máy ảnh của họ để giúp họ về mặt sáng tạo.

Nếu có thì giờ thì mình ngồi lâu để vẽ chi tiết hơn

Khi xưa, trước khi vẽ, mình hay lấy cái lăng kính thu nhỏ, làm nhỏ lại các hiện vật, để quan sát, ngắm nghía, xem vẽ khúc nào đoạn nào. Mất khá nhiều thì giờ, nhiều khi phải đổi chỗ. Nay với cái điện thoại thì  cứ nhấn bú xua la ta, nếu có thì giờ thì ê-đít lại, còn không thì quên. Nói cho ngay, mình chưa xem lại hình ảnh đi Peru nữa. Có nhiều việc phải làm.

Kết quả cho thấy đa số kêu họ dùng hình ảnh để giúp trí nhớ, như mình hay làm khi đậu xe ở bãi số mấy ở phi trường, chụp nhãn hiệu gì đó để xem lại để mua. Vấn đề là mỗi khi chúng ta chụp nhanh một tấm ảnh, vô hình trung chúng ta giảm trí nhớ của mình 1 tị.

Phân khoa tâm lý của Đại học Fairfield ở Connecticut, nghiên cứu về chụp hình và trí nhớ như sau. Họ cho các sinh viên viếng thăm một viện bảo tàng. Họ nói sinh viên chụp hình tấm tranh, hình tượng mà họ xem và quan sát.

Hí hoạ được đăng trên báo Ý Đại Lợi 

Ngày hôm sau, họ đưa sinh viên vào phòng thí nghiệm để khảo sát về trí nhớ của sinh viên, xem họ có nhớ mấy tấm tranh hay hình tượng đã xem. Nếu sinh viên nào nhớ một tấm tranh thì họ hỏi tiếp về chi tiết hiển thị. Họ nhận thấy là chụp ảnh với máy chụp ảnh, có thể giúp chúng ta bớt tải về hình ảnh để có thể quan sát những điểm khác. Vấn đề là chúng ta cứ chạy theo cái tiếp theo, tiếp theo và không bao giờ quan sát toàn diện vật thể hay phong cảnh trong khoản khắc đó.

Khi xưa, đi viếng triển lãm tranh hay viện bảo tàng, mình hay vẽ lại để hiểu Mondrian, Dali,.. hoạ tranh của họ, màu mè,… vẽ lại theo mình là một cách quan sát. Tương tự khi xưa, đi học , thầy giảng thì ghi chép, về nhà đọc lại sổ ghi thì mới nhớ lại bài giảng.

Họ làm một nghiên cứu khác để xem trí nhớ khi cho xem lại những tấm ảnh mà chính các sinh viên chụp để nhắc lại cho họ giây phút, khoản khắc khi họ chụp. Họ khám phá ra sinh viên cứ lo chụp tấm này rồi tấm khác nên không nhìn hay quan sát vật thể. Do đó sinh viên chả nhớ gì cả. Do đó chụp hình làm mất thì giờ. Tốt nhất là như ông Thích Nhất Hạnh đề ra, chúng ta nên chánh niệm, không gian, vật thể, hơi thở ngay lúc đó. Chớ chụp ở hình tạo dáng, chưa chắc có ai xem, ngoại trừ người thân, gia đình.

Thật ra khi chụp hình nhất là với máy điện thoại ngày nay, chúng ta cứ chụp khiến thay đổi sự trải nghiệm của chúng ta tại khoản khắc đó. Lý do là khi chúng ta xem 1 tấm ảnh, việc đầu tiên là xem có mình trong tấm ảnh hay không. Nếu có trong tấm ảnh thì chúng ta như đang quan sát chúng ta đang làm việc gì dạo ấy. Còn nếu chúng ta không có trong tấm ảnh, thì chúng ta có thể sống lại, hồi tưởng giây phút ấy bằng chính cặp mắt của mình. Đồng chí gái hay kêu ủa sao không nhớ vụ đó. Lý do là mình chụp hình nên mình nhớ còn cô ta đang tạo dáng nên không nhớ.

Điển hình cô nàng đang tạo dáng trước phong cảnh hùng vĩ ở Utah. Mình cầm điện thoại chụp, do đó mình nhớ ánh sáng từ đâu, cái nền phong phía sau mà cô ta che khuất trong khi đồng chí gái chỉ đối diện cái máy ảnh và mình. Cô ta chỉ nhớ hình ảnh mình đứng chụp hình, làm nhiếp ảnh viên bất đắc dĩ.

Người ta vẫn chưa rõ về chụp hình, gây hưởng đến sự cảm nhận về chúng ta và những cảnh vật mà chúng ta chụp nhưng phải công nhận máy ảnh không thể so sánh với trí nhớ mà chúng ta có thể thâu nhận từ mắt, tai mũi họng,…

Chúng ta xem ảnh thì không nghe được âm thanh, còn xem video thì không cảm nhận được sự nóng lạnh của môi trường. Xem video thiên hạ quay ăn uống trên đài truyền hình nhưng chúng ta không cảm nhận được như khi mình ngồi kéo ghế ăn trên lề đường, ruồi bu, nóng nực, muỗi bay vo ve cắn.

Khi xưa, mình đi giang hồ khắp âu châu vào mùa hè, vẽ tranh để bán. Mình có thể nhớ đến ngày nay, cảnh vật 40 năm về trước ở Roma, ở Venice, ở Porto, ở Madrid,… mình nhớ ngồi góc nào ở trước Vatican để vẽ. Nhớ khuôn mặt của du khách nào trả giá để mua tấm tranh của mình. Mình ngồi tại những chỗ này lâu,  quan sát cảnh vật để vẽ nên nhớ. Nay chụp hình thì ít nhớ.

Họ khuyến khích chúng ta một ngày không chụp ảnh. Không chụp ảnh khi ăn, chụp con cháu, không chụp ảnh mặt tời lặn,… chúng ta sẽ cảm nhận cuộc sống khác lạ mà chúng ta đã bỏ quên khá lâu từ ngày điện thoại thông minh là vật bất ly thân. Ai cũng muốn chụp hình cháu nội cháu ngoại hay con mình để khoe. Mình yêu chúng, mình hãnh diện nên mình chụp vô hình trung chúng ta làm nô lệ cho máy móc, chúng ta quên sống khoản khắc đó.

Từ hai năm nay, mình bỏ điện thoại trong xe khi đi ăn tiệm với vợ con vì không muốn trả lời điện thoại hay tin nhắn. Lúc đầu thấy bức rức nhưng riết thì quen, nhìn vợ con nhắn tin, chụp hình gửi cho thiên hạ. Ít ra mình còn có thì giờ nhìn vợ con lướt mạng.

Mình có theo dõi vài nhóm chụp ảnh trên mạng. Lúc đầu thì mình chia sẻ lại cho bạn bè ai thích thì xem. Nay thì mình cố gắng không chia sẻ hay nhấn Like nữa mà nhìn kỹ bức ảnh hơn, để nhớ khoản khắc đó hay bố cục của tấm ảnh hơn. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

7 ngày không có Internet

Leo núi 7 ngày 6 đêm ở xứ Peru, không có Internet, thấy không có chết thằng tây nào cả. Mình đem theo điện thoại nhưng bỏ chế độ Airplane, để khỏi mất điện. Để app Alltrails theo con đường mòn để lỡ có lạc thì mò về tới trại. Lâu lâu ngừng uống nước, rút điện thoại ra chụp 1 cảnh để kỷ niệm. Kỳ này, mình chụp hình khá nhiều vì ngừng nhiều để uống nước. Uống nước thì đái nhiều. Cứ lâu lâu kêu “uno ratito “. Chán Mớ Đời 

Tối về ăn cơm xong thì vào lều, mình viết vài chữ, ghi lại những gì đã mục thị trong ngày nhưng đến ngày thứ 2 thì mệt qua, chả thiết viết véo gì cả, lăn cu đơ ra ngủ. Có đêm cắm trại ở cao độ 14,852 bộ thì họ có cho một cái bình nhựa, đựng nước nóng ở trong để bỏ lên bụng ngủ như đàn bà bụng mang dạ chữa, ở cử. Tối đó thì lạnh thật, mình bận cái áo len, hai cái áo ngoài, đeo găng tay đi trượt tuyết, thêm cái mền họ cho mượn nhưng vẫn lạnh. Chuyến đi tháng tới lên đỉnh Whitney, mình phải chuẩn bị kỹ hơn.

Mình có báo cho đồng chí gái qua máy định vị Garmin của mình để cô nàng khỏi lo. Đưa máy cho anh bạn để anh ta liên lạc với vợ nhưng cô vợ chắc thấy số lạ nên sợ là Spam, không trả lời như đồng chí gái mới đầu. Mỗi lần mình leo núi đều báo cho mụ vợ và thằng con. Mụ vợ không biết thấy số lạ nên xoá ngay. Chán Mớ Đời 

Mình vào vườn có một mình nên phải đeo theo cái máy định vị để lỡ bị chuyện gì thì bấm nút, họ có thể dò ra mình trên vệ tinh, để cứu hộ. Mỗi tháng trả đâu $35.

Mình đang bán 1 căn nhà vì nghĩ nhà sẽ xuống nên bán trước mấy căn ở xa. Trước khi đi thì mình ghé lại Escrow để ký giấy tờ sang nhượng, và cho biết trương mục ngân hàng để khi mình đi Peru thì họ có thể chuyển tên cho người mua, và chuyển tiền vào trương mục của mình. Tên mua nhà, ra điều kiện là đóng hồ sơ trong vòng 2 tuần lễ. Mọi lần mình lo nhưng kỳ này, kệ xác nó. Chả thèm để ý, lo lắng. Cứ đi chơi cho vui rồi tính. Cùng lắm là trễ một tuần, khi mình có Internet lại thì liên lạc xem sau.

Có lẻ mệt nên khi leo núi, chả thiết Internet, xem bà con xeo-phì, tạo dáng ra sao như khi còn ở nhà. Trên núi, thấy phong cảnh bao la, hùng vĩ, mình bổng thấy nhỏ nhoi trong vũ trụ. Không tự xưng là Homo-Deus nữa. Mình đi chậm phía sau nên dường như bị cắt đứt khỏi thế giới bên ngoài. Cứ đi chậm chậm, chánh niệm từng bước, vì có thể trượt ngã như chơi, lắng nghe con tim đập, cái mồm kêu uống nước.

Mình đi như bản năng tự vệ, bảo mình đi chậm lại rồi người hướng dẫn viên dặn là uống nước nên cứ nghe. Nay mình đang chuẩn bị leo đỉnh Whitney và núi Kilimanjaro ở Phi châu, tham khảo thêm thì mới hiểu lý do lời khuyên của họ. Mới hiểu tại sao khi đi người ta cho mình leo lên cao rồi chiều tối thì cho đi xuống, cắm trại ở vùng thấp hơn là nơi leo lên trong ngày.

Hoá ra để giúp cơ thể làm quen với độ cao. Mấy ông bà dạy thiền vớ vẩn, cứ cho họ leo núi là hết thở. Không khí loãng nên thiếu oxygen. Có ông bác sĩ trong toán, đã leo biết bao nhiêu nơi từ 40 năm qua, kêu ông ta thở hắc ra nên mình nghe theo thì khá hơn một chút vì tống gas carbonique ra. Cái nguy hiểm nhất là khát nước, lúc uống nước từ cái vòi thì phải hút vào. Khi hút vào thì không thở nên chới với. Anh bạn đi hành hương 700 cây số bên Tây Ban Nha nên có bình nước với cái đồ bơm. Khi uống nước chỉ cần bơm thì nước chảy vào mồm, không cần phải hút.

Mình muốn xem mấy ông thần dạy thiền bú xua la mua, cứ cho họ lên núi cao là chỉ có khóc, khỏi có vụ thiền định bú xua la mua.

Mình xem video của mấy người đi Kilimanjaro thì lên cao, lạnh quá nên nước đông đá luôn, hết uống. Mình phải tìm cách để có nước để uống khi lên độ cao không bị lộn xộn. Có leo núi mới hiểu rằng cơ thể mình thay đổi, phải lắng nghe cơ thể của mình.

Khi ăn cơm mình không thấy đói lắm, hoá ra là trên độ cao, cơ thể mình thay đổi khiến mình không đói. Đang đọc tài liệu để leo núi Kilimanjaro nên mới hiểu nguyên do. 4 tuần nữa mình leo núi Whitney ở Cali. Hơi lo vì mùa này tuyết chưa tan hết trên cao. Mình còn thấy trên đỉnh Boldy ở Nam Cali còn tuyết ( trên 10,000 cao bộ) trong khi đỉnh Whitney lên đến 14,585 cao bộ.

7 ngày này đưa mình về thời ở Đà Lạt. Mình chỉ đem theo 2 bộ đồ để thay đổi, chả tắm rữa gì cả ngoài, lấy khăn lau người. Mỗi khi về trại, họ cho 1 cái thau nước ấm trước lều, mình cứ tự nhiên cởi áo quần rồi lau thân thể. Khi về đến đường mòn Inca thì cắm trại trong các trung tâm của chính phủ nên có chỗ tắm nước lạnh. Mình sợ đau nên xung phong ở dơ sống lâu. Quần áo đều bẩn nên có tắm cũng dơ lại. 

Mấy ngày đầu còn nhớ vợ con nhưng đến ngày thứ 3 thì mệt quá, chả nhớ con tây thằng đầm nào cả. Ăn xong là bò vào lều, chui vào túi ngủ. Vấn đề mình uống nước nhiều nên tối, phải bò dậy, bận áo ấm, trùm mũ len vào, bò ra đi tè. 2 lần mỗi đêm. Xem như cứ 3, 4 tiếng là phải dậy.

Ở chung lều với anh bạn. Ông thần này, đem theo đồ nhiều nên phải gửi bớt trong duffle bag của mình. Mình thì thuộc trường phái tối giản còn anh ta thì trường phái quý tộc nên đem theo rất nhiều thứ, theo mình không cần thiết lắm như IPad để xem phim đủ trò. Tối ông thần lấy đồ bịt lỗ tai để ngủ, rồi đêm đêm anh chàng địt như đại bác đêm đêm dội trong lều. Kinh.

Có lẻ điểm mình cảm nhận được khi leo núi là mình và thiên nhiên là một. Mình chỉ tiếc là không đọc sách về nền văn minh Inca để hiểu thêm về kiến trúc, cấu trúc. Hướng dẫn viên giải thích sơ sài, nhiều khi không đúng lắm. Nói để về nhà đọc thêm những lại đọc tài liệu đi Whitney và Kilimanjaro, Safari và Zanzibar,.. chưa xong Kilimanjaro, mình đã tính đi Nepal năm tới.

Mình thấy các người khuân vác đồ cho mình thấy thương họ. Mình nhớ có mấy tấm ảnh thực dân tây đầm khi xưa lên Đà Lạt, có người Việt khiêng ghế cho họ ngồi đi săn,… có tấm ảnh bà đầm che dù ngồi trên cái ghế, có 4 người Việt gánh.

Các người khuân vác đa số là nông dân, trồng khoai tây nhưng đến mùa du khách thì họ đi làm khuân vác đồ đạt cho du khách. Mình hỏi mấy người trong nhóm thì họ không trả lời vì công ty cấm. Khi đi đường, gặp mấy người khuân vác của các công ty khác, ngồi nghỉ thở nên hỏi thì họ cho biết $15/ ngày. Thấy họ mang giầy bata thậm chí dép quai râu như bộ đội vượt Trường Sơn. Mấy chục năm rồi mới thấy lại đôi dép râu dẫm nát đời trai trẻ. Cuối cùng mình cho họ áo quần của mình, chỉ bận một bộ về Mỹ.

Có đi mới nhận ra mình may mắn. Có sức khoẻ để leo núi. Đa số bạn bè cùng lứa thì ít ai còn bò lên được. Thấy họ đến vườn mình đã đứng hình, không dám đi tiếp. Do đó, mình phải tranh thủ đi chơi để mai sau, chân tay run run, ngồi xem đài truyền hình quảng cáo. Chán Mớ Đời 

Lịch trình của mình còn lại cho năm nay: tháng 6 leo núi Whitney ở Cali, tháng 7 họp mặt gia đình tại Dubai, sau đó thì bay đi Jordanie, thăm viếng mấy đền đài cổ xưa mà khi học kiến trúc, có biết về mấy nơi này. Tháng 10 thì leo núi Kilimanjaro, sau đó thì đi Safari và Zanzibar. Có vợ chồng anh bạn đồng ý đi Safari và Zanzibar. Mình leo núi Kilimanjaro với một anh gốc Đà Lạt, chưa bao giờ gặp mặt, chỉ nói chuyện qua điện thoại. Anh ta đi từ Philadelphia. Đi Safari và tắm biển thì thiên hạ hồ hởi, nghe leo núi thì thiên hạ không trả lời.

Có chị đi du lịch trên thế giới khá nhiều, cho biết là Zanzibar, nước lạnh. Chị đề nghị nên bay qua Seychelles thì vui hơn, đẹp hơn. Chắc mình sẽ bay đi Seychelles để xem văn hoá thực dân tây ra sao.

Bên Úc, có một cái núi khá châm để leo và bên Nepal. Mình tính leo đến căn cứ thứ nhất của đỉnh Everest nhưng đọc kỹ thì thấy đông quá nên sẽ leo núi kia. Nghe nói ở nhà dân trên núi, không phải cắm trại ở lều ngoài trời. Hy vọng sang năm sẽ leo được hai ngọn núi này.

Nói cho ngay, nếu có thời gian, nội leo mấy cái núi ở Hoa Kỳ cũng chưa hết vì xứ này có nhiều thắng cảnh rất đẹp, hùng vĩ. Kệ còn sức thì đi xa, mai mốt qua 70 tuổi thì đi trong nước Hoa Kỳ. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Quê hương và lá cờ

 Mình nhớ tết đầu tiên ở Paris, người Việt quen rủ đi xem văn nghệ, ăn tết do nhóm người Việt yêu nước, thân cộng sản tổ chức thì thất kinh khi thấy họ chào cờ với cờ Mặt trận Giải Phóng Miền NAm và cờ Hà Nội. Đó là lần đầu tiên mình thấy tận mắt hai lá cờ này vì trước đây ở Đà Lạt, không thấy ngoài trên báo trắng đen. Đặc điểm là không thấy người Việt yêu nước hát quốc ca của Hà Nội. Chắc xa nhà lâu năm nên họ quên tiếng Việt, có rất nhiều người sinh tại pháp khi cha ông bị pháp đưa sang đánh trận chống Đức quốc.

Ngược lại tuần sau, mình đi dự tết của tổng hội sinh viên Việt Nam tổ chức. Nhóm này thì chống cộng. Khi lá cờ vàng 3 sọc đỏ được treo lên thì mọi người đều hát bản quốc ca do ông Lưu Hữu Phước, một người theo Hà Nội sáng tác. Cũng là người Việt nhưng một bên thì hát quốc ca gần như cả rạp và một bên thì không ai ca bài tiếng quân ca của ông Văn Cao.

Thời sinh viên mình hay thấy người Việt đánh nhau vì bên thân cộng và một bên chống cộng. Cứ đến Maubert MUtualite là thấy đánh nhau chí choé. Từ đó mình tránh đi mấy vụ do hội Việt kiều yêu nước tổ chức, sợ bị đánh. Mình phải đọc sách báo của nhóm Đoàn Kết để hiểu họ thêm vì ở Việt Nam chỉ nghe tuyên truyền qua đài phát thanh và báo chí Việt Nam Cộng Hoà.

Dần dần tin tức các thuyền nhân vượt biển đưa đến Paris, các cuộc diệt chủng của Khờ Mẹ đỏ khiến thế giới chới với nhất là nhóm thân Hà Nội, thiên tả hay cộng sản. Dạo ấy Pháp quốc có đến 25% cử tri bầu cho cộng sản. Đi làm, cãi lộn với tây đầm về chiến tranh Việt Nam, cộng sản mệt thở. Chúng kêu gào thánh chiến chống tư bản đủ trò, tôn thờ Mao sến sáng. Ngày nay đảng cộng sản pháp không quá 2% cử tri. Ngược lại số đông theo nhóm cực hữu. Về âu châu, đi đâu cũng thấy Bích chương của các nhóm cực hữu mà mới đây Ý Đại Lợi đã bầu nhóm này. Bạn bè mình ở Ý Đại Lợi, khi xưa thích Hà Nội, đánh cho mỹ cút ngụy nhào nay thì họ lại bầu cho đảng cực hữu mà trước đây họ gán cho mình cái từ. Chơi với nhau nhưng cũng không cãi nhau nhiều về chính trị. Dạo ấy có sự tôn trọng ý kiến chính trị cá nhân, nay thì không theo họ là họ chửi.

Phải công nhận là nhóm Việt kiều yêu nước rất mạnh. Mình nhớ lúc mới xuống phi trường Charles De Gaulle đã thấy 2 tên Việt kiều đứng hỏi có cần chỗ ngụ hay không. Ai từ Sàigòn qua là họ vớt theo họ ngay trong khi sứ quán Việt Nam Cộng Hoà không cho có ai ra đón, giúp đỡ kẻ mới đến. Ai mà được họ vớt về thì xem như theo họ luôn. Mình đọc đâu đó, ông Hàn Lệ Nhân cũng đi cùng thời với mình từ Ai Lao, đến Paris, gặp người của hội Việt kiều. Ông này sinh trưởng tại Ai Lao, gốc Việt, học trường tây từ bé mà tiếng Việt rất giỏi.

Mình có ông cậu bà con, du học từ năm 1955, Đảng viên cộng sản, ra đón nếu không chắc cũng đi theo họ về nhà của họ để được giúp đỡ lúc đầu.

Sau này đi làm ở Thuỵ Sĩ mình chỉ tham gia các họp mặt của người Việt tỵ nạn nên chỉ thấy cờ Việt Nam Cộng Hoà. Đến khi mình sang Luân Đôn làm việc thì ngạc nhiên vì trong các buổi họp mặt người Việt tỵ nạn không có hình bóng lá cờ Việt Nam dù đỏ hay vàng. 

Hỏi ra thì mới khám phá các người Việt tỵ nạn đi từ miền bắc, không muốn chào cờ Việt Nam Cộng Hoà và người Việt đi từ miền nam thì không chịu chào cờ Hà Nội. Cả hai cộng đồng đều là nạn nhân của cộng sản, phải bỏ nước ra đi. Bên thì đi qua Hương Cảng và bên thì chạy về hướng biển đông của Việt Nam. Nói chung thì 2 cộng đồng người Việt này không thân thiện lắm, chỉ hợp tác nếu có tiền bạc của chính phủ cho. Mình có gặp vài người, nói chuyện nhưng không thân lắm.

Mình chả hiểu lý do đến khi nhận tấm ảnh của hai cô em ở Việt Nam, chụp hình bận áo đỏ sao vàng, chuẩn bị xem đội tuyển túc cầu Việt Nam đá với ai đó. Chắc là với Thái Lan vì nghe nói Thái Lan đi sau Việt Nam đến 15 năm. Hai cô em đi bão đủ trò.

Hoá ra hai cô em còn bé khi 4/75 xảy ra. Lớn lên chỉ biết lá cờ hồng là của Việt Nam, tượng trưng cho quê hương, tổ quốc. Lúc đó mình mới hiểu vì sao người đi từ miền bắc không muốn chào cờ Việt Nam Cộng Hoà và người miền nam không chịu chào cờ miền bắc. Tương tự bắt mình chào lá cờ Lào, Nam Dương hay của nước nào khác mà mình không có liên hệ tí nào.

Người hai phía đều có chung một quê hương nhưng biểu tượng qua lá cờ khác nhau. Mình sinh ra tại miền nam nên lá cờ Việt Nam Cộng Hoà là biểu tượng của quê hương mình. Em mình cũng sinh ra tại miền nam nhưng lớn lên quen với lá cờ đỏ sao vàng. Ai đúng ai sai? Chả có ai sai cả. Lá cờ có thể thay đổi nhưng quê hương vẫn còn đó.

Mình nghe kể đức Phật, có lần nhìn mặt trăng đẹp nên ông ta đưa ngón tay chỉ mặt trăng để giảng các đệ tử về cái đẹp hay chi đó. Các đệ tử đều nhìn theo ngón tay thay vì cái đẹp của mặt trăng. Lá cờ là ngón tay còn quê hương là mặt trăng. Chúng ta nên tránh nhìn ngón tay, chê bai ngón này đẹp ngón kia xấu. Nhìn mặt trăng biểu tượng cho quê hương mới là quan trọng.

Mình có đọc những văn thư của Chúa Trịnh và CHúa Nguyễn thời xưa. Họ viết cho nhau như hai quốc gia khác nhau, xưng ngài vớ vẩn,… cờ xí của đàng trong và đàng ngoài khác nhau. Nhìn lịch sử thì mình thấy là lạ nhưng ở thời điểm đó thì đúng như Việt Nam trước 1975, bị phân đôi.

Mình có chị bạn nhỏ tuổi hơn đi vượt biển từ miền Bắc. Bố là gốc tầu, mẹ là người Việt nên năm 1979, Hà Nội làm áp lực phải xuống tàu đi vượt biển qua Hương Cảng. Nhiều khi nói chuyện với nhau, chị ta kể về các cuộc dội bom của không quân Mỹ khi còn bé trước 75. Các hầm trú bom hay đi sơ tán. Mình có hỏi có thù hận gì người Mỹ hay không. Chị ta cho rằng gia đình bên ngoại bị đánh tư sản trong vụ cải các ruộng đất, mẹ không được đi làm việc, được liệt kê vào thành phần tư sản. Nay ở Hoa Kỳ, rất mến người Mỹ, yêu quê hương này.

Gần đây mình có quen hai du sinh tại Liên Xô qua chương trình giúp đỡ người tỵ nạn Ukraine. Họ đi du học từ miền Bắc năm 1975, con cán bộ gộc trong chương trình đào tạo hạt giống đỏ. Học xong thì họ ở lại Liên Xô, làm việc rồi khi Liên Xô sụp đỗ thì họ nhảy ra làm ăn. Có anh nói là làm chung mì gói với ông chủ Vìnfast lúc khởi đầu. Hai người này rất thành công, nay định cư tại Hoa Kỳ và là công dân Hoa Kỳ. Hôm lên vườn mình chơi, họ có hái vài quả bơ rồi gửi qua Nga Sô cho bạn bè.

Hai người này có giới thiệu mình thêm vài người khác, khi Nga đánh Ukraine năm 2014, bỏ Ukraine chạy qua Hoa Kỳ theo diện đầu tư. No sức hung họ vẫn còn cơ sở làm ăn, tài sản tại nga và Ukraine nhưng là công dân mỹ. Có anh kể là có công ty làm xì dầu, có đến 600 công nhân làm việc. Hỏi sao không khuếch tưởng lớn hơn hay ngành khác. Anh của cho biết, nếu làm lớn thì mấy anh nga sẽ bảo đây là công ty cua ranh nhé, cướp trắng vì không có luật lệ bảo vệ gì cả.

Nói chuyện với họ mới hiểu được căn cơ của hệ thống Liên Xô. Họ cho biết là từ 13 năm nay, ở Nga, nhà máy của 1 anh, đã bôi trơn chính quyền, cán bộ hơn 1 triệu đôla nhưng họ vẫn chưa gắn đường nối ống ga vào nhà máy để sản xuất. Khiến mình nhớ anh bạn xây một trạm xăng ở Sàigòn. Tốn 1 triệu để xây và 500,000 đô để bôi trơn và mất mấy năm trời trong khi ở Hoa Kỳ thì chỉ cần 30 ngày là xong giấy tờ.

Họ cho biết Liên Xô sụp đỗ nhưng hệ thống Liên Xô vẫn tiếp tục đến ngày nay. Điển hình là lò sưởi. Ở Hoa Kỳ thì ai nóng ai lạnh thì tự động mở sưởi vào mùa đông còn ở Nga Sô thì theo chế độ xã hội chủ nghĩa cũ. Từng khu một được sưởi dù nóng vẫn không tắt được. Khi lạnh những khu dân cư mình ở không được sưởi thì ngọng. Rất phí!

Có lẻ vì vậy mà tại chiến trường Ukraine, đã lộ ra sự thật về chế độ Liên Xô vẫn tiếp tục dù Liên Xô đã sụp đỗ từ 1991, 30 năm về trước. Họ chưa cập nhật hoá với công nghệ hiện đại ngày nay thêm chế độ quan liêu của xã hội chủ nghĩa từ trung ương, không uyển chuyển tại địa phương. Tham nhũng đã diệt đội quân nga sô.

Mình chắc chắn là hai anh du sinh từ miền Bắc sẽ rất khó chịu khi thấy cờ Việt Nam Cộng Hoà, một lá cờ mà họ không có dính dáng gì cả, thậm chí đã được tuyên truyền từ bé là lá cờ nguỵ, tương tự khi mình thấy lá cờ hồng như Trần Dần năm nào đi giữa phố Hà Nội trong mưa.

Chuyện quan trọng là mình có thể nói chuyện với họ về Việt Nam. Họ được sinh ra tại miền Bắc, được đãi ngộ, được đi du học tại Liên Xô nhưng họ nhận ra những sai lầm của hệ thống Việt Nam, khó mà tiến bộ, bắt kịp thế giới. Do đó họ không trở về Hà Nội. Họ hiểu rõ Việt Nam, Liên Xô và Hoa Kỳ và đã chọn lựa Hoa Kỳ. Theo mình hiểu thì họ rất thành đạt. Nếu về Việt Nam họ sẽ còn giàu hơn nhưng họ không chấp nhận. 

Có thể họ đã được đào tạo sống trong môi trường cộng sản từ bé đến khi qua Liên Xô nên họ thấu hiểu rõ những gì cần thay đổi để Việt Nam có thể bắt kịp thế giới. Họ gửi tiền giúp đỡ dân chúng Ukraine, tỵ nạn chiến tranh xâm lược của Nga. Tuy còn cơ sở làm ăn ở Nga Sô nhưng họ vẫn theo đuổi con đường mà họ nghĩ người dân Nga Sô hay Ukraine cần phải thay đổi. Người dân nga sô bị tuyên truyền, như ngồi đáy giếng nên không hiểu rõ thế giới bên ngoài. Sách báo truyền thông đều được gạn lọc. Lâu lâu họ cho một cô phóng viên đưa bảng kêu chống chiến tranh để cò mồi để bắt nhốt những người chống đối khác. Trong khi cô phóng viên này được thả ra, không bị lộn xộn như hàng ngàn người khác. Phải tự hỏi lý do. Đó là tính xảo quyệt của nhà cầm quyền.

Khi xưa bố mẹ họ đánh cho mỹ cút nguỵ nhào thì nay họ lại là công dân của Hoa Kỳ, khen đời sống tự do Hoa Kỳ. Có nói chuyện với họ mới hiểu rõ chế độ Liên Xô. Họ được đào tạo từ bé trong môi trường xã hội chủ nghĩa nên thông hiểu rõ hơn mình, chỉ qua sách vỡ hay nghe kể lại. Làm sao anh bắt kịp thế giới khi đã bôi trơn 1 triệu đô la từ 13 năm qua vẫn chưa được gắn được cái ống ga để tăng gia sản xuất, thêm lợi nhuận. Tại Hoa Kỳ, chỉ cần làm đơn rồi công ty ga đưa chuyên viên ra xem, xem xét chỗ nào cần phải đào rồi vẽ hoạ đồ cho mình. Lên đóng tiền rồi họ cho chuyên viên đến gắn. Không đầy 3 ngày.

Làm sao anh đánh trận khi bộ bánh xe hậu cần giá $300,000, anh thay vào đó bộ bánh xe maze in Trung Cộng giá $350.00.

Mình nhớ câu chuyện phái đoàn Liên Xô viếng thăm Anh quốc sau khi đổi mới. Người Liên Xô muốn viếng thăm lò bánh mì của Anh quốc khiến bên Anh quốc như bò đội nón. Kêu ở đây không có lò bánh mì mà chỉ có tiểu thương tự làm bánh mì mỗi ngày cho người tiêu dùng trong khu vực của họ. Phái đoàn liên Xô kêu là xạo, họ muốn đi thăm nên Anh quốc cho họ đến phố xá nào họ muốn các lò bánh mì. Họ hiểu ra  là người làm bánh mì, cuối tuần nghỉ nên ngày thứ 6 làm nhiều hơn vì khách mua để dành do cuối tuần,…

Hai hệ thống sản xuất khác biệt. Một là theo chỉ thị từ trên xuống, và ăn chận. 2 là sản xuất tuỳ theo nhu cầu của thị trường do tư nhân tự thành lập.

Tấm ảnh thấy trên mạng hôm nay. Tụi này gây quỹ để giúp những người nghèo như thế này.

Mình nghĩ người Việt không nên nhìn nhau qua lá cờ đỏ hay cơ vàng vì đó chỉ là biểu tượng. Có thể trong tương lai, lá cờ Việt Nam sẽ được thay thế bằng một màu khác. Việt Nam hay đúng hơn người Việt tại Việt Nam mới chính là đối tượng để chúng ta bàn.

Mình có hỏi một anh du sinh khi xưa tại New York. Quê hương là gì? Anh ta trả lời quê hương là nơi nào mình cảm thấy bình an.

Có mấy người quen kêu mình tại sao lại giúp người tỵ nạn chiến tranh tại Ukraine, cộng sản cũ, da trắng đủ trò. Mình chỉ biết là khi xưa, người Mỹ họ giúp đỡ người Việt trong thời kỳ chiến tranh. Họ gửi thực phẩm, áo quần cũ cho người Việt nhưng bị mấy người có quyền, mấy bà sơ lấy đem bán lại cho người dân. Nay mình ở Hoa Kỳ thì thấy hình ảnh như Mậu Thân, Đại Lộ Kinh hoàng ở Ukraine thì gửi giúp người tỵ nạn chiến tranh, không phân biệt màu da.

Ông Phan Văn Trường, từng làm cố vấn cho chính phủ Pháp về kinh tế có nói là từ khi ông ta thay đổi tư tưởng, khi ông ta tự nhận mình là người Pháp thì lúc đó ông ta mới tiến thân, thành công trong xã hội Pháp quốc. Nếu chúng ta cứ khư khư giữ lấy những tư duy cũ thì sẽ không bao giờ thay đổi. Ở Hoa Kỳ thì cứ sinh sống như người Mỹ như khi xưa mấy ông ta bà đầm dạy mình là đến La MÃ thì xử sự như người La MÃ.

Ngày mai, Bút NHóm Lửa Việt tổ chức gây quỹ “Người Nghèo không thể đợi” để giúp người nghèo tại Hoa Kỳ, Việt Nam,.. mình có mời họ tham dự thì họ lại kêu đem tiền về Việt Nam, Việt Cộng lấy hết. Xong om

Địa điểm và ngày giờ của Gala gây quỹ.

Đồng chí gái kêu mời mấy người giàu như bác sĩ, nha sĩ thì họ sợ đi mấy vụ này lắm. Mời mấy người trung trung một tí thì họ dễ cảm thông hơn. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn