Vợ tôi học đàn

 Vợ tôi học đàn

Từng…từng…tưng…tứng….tựng….tửng…… đó là âm thanh tập lên dây đàn vang dội khắp nhà từ khi đồng chí gái, nghe lời bạn đi học đàn guitar từ mấy tháng nay. May là mụ không học trompette hay đánh trống vì trước đây có mụ hàng xóm học thổi kèn, từ sáng đến chiều. Mỗi lần gặp mặt là phải khen bà ta khiến bà ta vui lắm trong khi mình lặng lẽ hiu quạnh. Mụ vợ về hưu từ năm ngoái, khiến mình lo Âu vì mụ nghỉ cái rụp, không tính toán, chuẩn bị tinh thần gì cả. Lý do là mụ tiếc tiền lương đi làm, mình là người chồng không thể đợi mụ về hưu rồi mới thực hiện nhưng gì mình muốn làm. Nên đi chơi leo núi đi Phi châu, đi Nam mỹ, lang bạt kỳ hồ khiến mụ kêu “mình ngu, đi làm để hắn đi chơi” thế là mụ nghỉ hưu, lãnh tiền an sinh xã hội để đi chơi với mình.

Đi chơi về thì mụ theo bạn bè đi hát trong mấy viện dưỡng lão, nấu ăn cho người vô gia cư. Nấu là phải Plant base, thức ăn hữu cơ này nọ cho đúng tiêu chuẩn thời trang. Vô gia cư ở Hoa Kỳ là cũng thuộc loại sang vì chính phủ cho không điện thoại di động miễn phí. Tuần trước, mình có đem túi ngủ và áo ấm đến đường Moran, để đưa cho mấy người Việt vô gia cư. Hôm qua cảnh sát đến dẹp, chở họ đi đâu không biết. Sáng nay đi tập thấy bãi đậu xe trống. Có nhiều người ngủ trong xe. Thấy tội nhưng không biết làm gì. Xã hội ngày nay, khoa học tiến bộ nên dần dần không cần nhiều nhân viên nữa nên mất việc, không tiền bạc thì ra đường ngủ.

Mình tưởng mụ về hưu thì chắc lo mấy chuyện trong nhà như tập nấu ăn, giặt áo quần này nọ nhưng không. Rửa chén vẫn là mình, giặt quần áo vẫn là mình, phơi đồ cũng là mình. Đành lặng lẻ đi bên đời hiu quạnh của người chồng nhân dân ưu tú.

 Bổng nhiên một hôm, mụ chạy về nhà, hỏi cái đàn của mình đâu rồi, cây đàn bám bụi từ ngày mình lên xe bông về nhà vợ. Mụ rờ rờ khảy khảy kêu không được to quá. Hỏi thằng con cái đàn của nó, kêu to quá, mụ gửi mua đàn trên mạng rồi ba thứ lỉnh kỉnh với đàn. Rồi mỗi ngày cứ tưng tưng từng từng từng tứng như Thạch Sanh khi xưa ngồi dưới hang réo gọi công chúa Quỳnh Nga….. lâu lâu mụ chạy lại hỏi anh còn nhớ đánh Rumba không. Mình chỉ biết lắc đầu kêu cô cấm tôi chơi đàn từ ngày cô bắt tôi thề non hẹn biển làm người chồng nhân dân ưu tú.

Cuộc đời đàn sĩ của mình có hai giai đoạn; quốc nội và quốc ngoại. Hồi nhỏ mình ra chợ phụ mẹ mình dọn hàng, mẹ mình hay kêu mình đem trái cây tươi vào nhà bà Phúng để cúng bàn thờ. Bà Phúng là người về Huế, đón mẹ mình năm 15 tuổi vào Đà Lạt giúp việc cho nhà bà. Cháu bà con nhưng ông bà Phúng thương mẹ mình lắm như con ruột nên khi mình đau ốm khi xưa, là ông Phúng chạy ra am Mệ Cai, chở mệ vào nhà mình để chích lể, cạo gió, thậm chí còn bán vía mình cho cậu Chín luôn. Mình nhớ ông bà thương mình như cháu ngoại. Dạo ấy mấy bà dì chưa có chồng.

Vào nhà thì mình thấy dì Thanh đi học đàn Hạ Uy Di ở đường Tăng Bạt Hổ, ông thầy tên Hà thì phải. Sau 75 thì khám phá ông ta nằm vùng. Thấy dì ngồi cầm cục sắt oxy kéo tới kéo lui nghe như đang ở Hạ Uy Di.

Thấy hay hay nên mình xin mẹ mình đi học ông ta. Trả tiền được một tháng thì ông ta nhìn mình đang tập từng từng như mụ vợ mình ngày nay, rồi lắc đầu kêu tướng anh chỉ có đánh đàn bà, chớ đánh đàn địch thì quên đi. Thế là mình giận, bỏ học đàn luôn từ đó. Mộng đàn sĩ của mình chưa bắt đầu đã tắt ngúm như thắp hương ngoài nghĩa địa.

Sau này, ra trường đi làm tại trường bách khoa Lausanne thì có tên bạn cũng làm phụ tá giáo sư ở đây nói là mày muốn có vợ thì nên tập đánh đàn để cua gái. Thế là mình mượn hắn cuốn sách tự học Tây ban cầm của Phạm Duy, đưa cho cô thư ký, nhờ làm photocopy, mua cây đàn về tập tích tịch tình tang sơn đen muốn vợ học đàn gải tai gái. Mình cũng học đọc và đánh từng note Đồ Rê Mi Fa Sol La đủ trò. Cũng thăng cũng giảm, bấm tay lia chia, tremolo này nọ.

Sau này qua Luân Đôn làm việc, có tên đồng nghiệp gốc Nam Phi đánh đàn guitar cổ điển rất chuẩn nên mình trả tiền ăn cho hắn để dạy mình. Cũng mua đồ gác chân về học có bài bản lắm. Đến khi qua Mỹ, mình đánh đàn tới đâu là gái chạy mất dép tới đó. Trong khi đó có tên chả biết đàn điếc gì cả, gái bu như dòi. Mình hỏi hắn bí quyết, hắn kêu gái ở Hoa Kỳ chỉ thích nghe hai nốt nhạc thôi đó là nốt Đô và La. Kêu mình học dư thừa nhiều nốt nhạc lắm. Chỉ cần học Đô trưởng và La trưởng thôi đừng có học la thứ đô thứ la 7 la 9 gì cả. Đó là tiền Peso của Mễ. Ế vợ con ơi.

Lúc đó mình bắt đầu hiểu lý do bị mấy cô quen, tình yêu chưa chớm nở, thăng hoa đã bị mấy cô đá. Kêu anh cái gì cũng được chỉ có cái tội nghèo, bần cố nông. Đúng lúc đó mình được bạn bè giới thiệu đồng chí gái, đến nhà đồng chí gái đưa cho cây đàn để mình biểu diễn vì tên bạn PR nói là mình đàn hay lắm. Sau khi nghe mình hát thì cô nàng kêu xin lỗi anh, giọng ca anh rất tồi. Anh muốn lấy tôi thì phải hứa bỏ đàn địch đi. Thế là cuộc đời đàn sĩ của mình ở quốc ngoại cũng chấm dứt theo tiếng pháo vu quy của mụ vợ.

Sang Cali, mình đi học đàn tranh với cô Mình Đức Hoài Trinh, lấy vợ thì vợ cấm. Sau này mình cho con học đàn tranh và đàn bầu. Xem đường dẫn.

https://youtu.be/iit7aKRh5js?si=-AUSHD47--Pl7gfy

Hơn 30 năm sau, mụ hỏi mình chỉ mụ đánh Rumba, mới leo núi Whitney về mình chỉ biết run-chân mỏi đầu gối. Chán Mớ Đời 

Mụ đi tập được vài bữa thì kêu mình đi nghe mụ đàn. Hóa ra mụ học đàn với học trò của ông Võ Tá Hân. Ông này kể là bổng nhiên mấy năm gần đây bàn tay bị lộn xộn nên không đánh đàn như xưa được. Về hưu ông ta dạy thiên hạ đánh đàn, rồi học trò của ông ta dạy lại mụ vợ mình. Hôm đó ông ta có mời được nhạc sĩ Từ Công Phụng, cựu học sinh trường Trần Hưng Đạo Đà Lạt xưa. Học trò của ông Hân chơi toàn nhạc của Từ Công pHụng, đến khi ông nhạc sĩ gốc người thiểu số hát nhạc của ông ta sáng tác thì Chán Mớ Đời tương tự khi xưa ở Luân Đôn, mình nghe ông Phạm Duy hát. Già nên không còn hơi nữa. Đồng chí gái ngạc nhiên khi nghe mình nói là biết ông Võ Tá Hân, có nghe nhạc ông ta từ xưa. Thậm chí có đánh đàn nhạc ông ta. 

Nhạc sĩ Võ Tá Hân 

Nhạc sĩ Từ Công Phụng

Đi mấy vụ này như khi xưa con cái đi học đàn rồi có biểu diễn. Chán lắm nhưng phải đi để ủng hộ tinh thần con. Tốn tiền và thời gian mà nay chả đứa nào rờ tới piano, đàn tranh, đàn bầu gì cả. Được cái là mụ vợ tập rất tiến bộ chỉ tội là mình chả thấy mặt mũi mụ ở đâu cả. Đi cả ngày, tối về thì cứ tích tịch tình tang yêu tôi hay yêu đàn, yêu tôi hay yêu đàn.

Mình cũng mừng là mụ vợ tìm được niềm vui sau khi nghỉ hưu, chớ lạng quạng lại mệt. Cứ ở nhà bắt mình làm đủ thứ trò, không cho lên chăm sóc vườn bơ. Người già về hưu hay có bệnh trầm cảm vì ít gặp ai, cô đơn nên thấy vợ tìm được niềm vui trong nghề tu luyện đàn sĩ là vui rồi.

Hôm qua là lễ mãn khoá 3 tháng học đàn, xem như 3 tháng huấn nhục dành cho mình, phải nghe lên dây đàn tưng tưng từng từng nên lại phải đi ủng hộ vợ nhà. Khóa có 5 ông và 6 bà nhưng chỉ có 6 bà được thăng cấp. 5 ông kia về nhà bị vợ sai làm đủ thứ nên không có thì giờ tập đánh đàn nên rớt, đào ngủ. Cứ tưởng tượng đang làm Thạch Sanh, tích tịch tình thì mụ vợ kêu rót dùm ly nước vì đang hát karaoke, giặt áo quần dùm, rửa chén chưa, rồi xoa bóp chân tay. Chán Mớ Đời 

3 tháng học được hai bài Diễm Xưa và Cây Đàn Bỏ Quên nên 6 bà đội mũ lên ngồi đàn và hát cho các hội viên khác và ông thầy nghe. Mình phải chụp hình này nọ để ghi lại dấu ấn lịch sử của trường ca vợ tôi học đàn. Về già mà thấy mụ vợ vui là hạnh phúc, chớ mụ mà lăn ra bệnh là mệt. Hết đi đâu. Mình cảm ơn mấy bà bạn rủ mụ vợ đi học đàn và hát.

Hai chị bạn đã rủ mụ vợ mình đi học đàn. Hỏi hai ông chồng đâu thì được biết hết ngày phép nên chụp hình hai đang biểu diễn rồi về  

Có anh kia tập ở Đông Phương Hội, nói mình là máy bay đi Tây rẻ lắm. Mình xem thì thấy $85.00 một vé, khứ hồi là $275 nên mua vé. Ai ngờ tiền thuế gì đó lên đến trên $200, tổng cộng là $489.01 nên đành phải mua, đi Tây thăm em và mấy gia đình Tây, khi xưa giúp đỡ mình khi còn sinh viên. Hỏi mụ vợ đi không, mụ kêu bận học đàn và tổ chức Halloween nên mình đi một mình. Nếu không thì sẽ không bao giờ gặp lại mấy người này. Nay đã 99 tuổi và yếu. Mình hỏi thăm tin tức ở Ý Đại Lợi thì có một gia đình quen khi xưa, mà mỗi giáng sinh họ đều mời mình sang La MÃ ăn giáng sinh với gia đình họ. Bà mẹ mới qua đời đầu năm nay. Chán Mớ Đời 

Luôn tiện đi thăm mấy tên bạn ở Ý Đại Lợi và Hoà LAn. Xong om

Mụ vợ kêu chụp tấm ảnh sau đó mình hỏi AI sửa lại loài ra bà đầm nào nên kêu cho chút gì Á châu. Thì lòi bà Á đông nào không giống mụ vợ chút nào.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Để lại con tim Paris

 Paris để lại con tim

Hôm nay thế vận hội Paris 2024 được khai mạc để kỷ niệm 100 năm ông Tây Pierre Coubertin đã thực hiện lại thế vận hội có từ thời Hy Lạp. Như ca sĩ Josephine Baker từng hát “j’ai deux amours mon pays et Paris”. Thế vận hội này khiến mình nhớ đến những năm tháng sinh sống tại Paris, thủ đô của Pháp quốc. Một thời sinh viên đói rách. Những mùa đông lạnh cóng trong phòng ô sin và những ngày dài nóng cháy của mùa hè với những kỷ niệm của những tháng ngày xa quê hương, 1 người vô tổ quốc, như con chim lạc đàn từ muôn kiếp, để rồi 20 năm sau trở về thăm Việt Nam trong nổi buồn khi thấy Đà Lạt xác xơ như kẻ vô hồn lội nước cuốn chảy rác rưới về dòng thác Cam Ly. 

Ngày nay có thể nói Paris là thủ đô, nơi du khách viếng đông nhất thế giới. Hơn cả thủ đô La Mã. Khi mới đến Paris có lẻ du khách không thấy đẹp như Roma, nhiều khi lại tưởng một Budapest rộng lớn hơn. Nhưng nếu ở lâu có thể đi dạo xung quanh Paris, ngồi ăn uống nước tại các quán cóc để nhìn thấy dân parisien sinh sống thì mới thấy cái đẹp nhẹ nhàng của thủ đô này. Người Âu châu ví Paris như một phụ nữ còn Luân Đôn như đàn ông. Sau này sang làm việc tại Luân Đôn mới để ý, đàn ông Anh quốc rất trịnh trọng, ăn bận thời trang hơn đàn ông ở Paris. Điển hình trước cổng trường có quán bistro “chez Balto” với vợ chồng bà Madeleine dễ thương. Vào quán ngồi nhìn qua cửa sổ mưa bay, hay tuyết rơi trong khi các bộ hành bước cho nhanh để tránh mưa, xe hơi kẹt cứng, bóp còi lia chia.

Hay những ngày mùa Xuân, rảo bước trong các công viên, Jardin des Tuileries, nhìn các cô đầm ngồi trên ghế phơi nắng, đọc sách, bắt đầu nổi mụn vào mùa Xuân như cây trổ hoa. Đối với mình hình ảnh đẹp nhất của Paris là những buổi sáng đi học, lấy métro từ Neuilly/seine xuống trạm Louvres, rồi băng qua viện bảo tàng này, leo lên vài thang cấp đến Passerelle des Arts, cầu này nhỏ, làm bằng sắt chỉ dành cho bộ hành, nhìn phía tay trái là Cầu Mới (pont Neuf), phía sau đó là khu La Cité, thấy nhà thờ Notre Dame de Paris, lờ mờ trong ánh sương ban mai, mặt trời mọc chậm phía đông như một bức tranh của Claude Monet. Thấy trước mặt Viện Hàn Lâm của Pháp rồi lò mò đến trường. Mình đi lại lắm lần suốt 6 năm liền.

Paris ngày nay được thiết kế sau cuộc cách mạng 1789. Lý do là Paris là một thành phố rộng lớn nhưng có rất nhiều khu vực nhỏ, đường quanh co khiến quân đội cũng như cảnh sát khó bắt kẻ gian. Khi dân chúng vùng lên làm cuộc cách mạng vì đói thì nhà vua cho lính đi bắt hay trấn áp các cuộc biểu tình rất khó vì kẻ nổi loạn có thể trốn trong quần chúng. Mình về Sàigòn, thấy hẻm đầy. Ai chạy vô hẻm rồi thì cảnh sát lạ nơi này khó mà tìm bắt được.

Năm 1848, ông vua tên Louis-Philippe bị lật đổ và ông Louis-Napoleon, cháu gọi Napoleon Bonaparte bằng bác, được bầu thành tổng thống của đệ tam cộng hòa Pháp quốc. Ngày nay được xem là nền đệ ngủ cộng hoà, thứ 5 của Pháp. Dân pháp chán biểu tình, làm cách mạng nên chắc phải đợi lâu lắm mới có nền cộng hoà thứ 6.

3 năm sau, thấy khó được tái đắc cử theo bầu phiếu phổ thông nên ông ta cướp chính quyền, ông ta kêu chức tổng thống không oai nên tự phong là hoàng đế Napoleon đệ tam. Từ lâu đời, Paris là một thành phố rất lớn của Âu châu. Đến Budapest hay Vienne thì thấy rất nhỏ so với Paris. 

Hoàng đế Napoleon III, người có công nhất cho Pháp quốc ngày nay, tạo dựng đế chế Phú Lăng Sa.

Khi xưa, học lịch sử Pháp mình hay lộn xộn về ông này và bác của ông ta. Cả hai đều tự xưng là hoàng đế nhưng một bên thì xây dựng và một bên chỉ đem quân đi đánh thiên hạ. Khi đọc sách của Ông Victor Hugo, nói về Paris dơ bẩn, thiếu vệ sinh, rác rưới gây bệnh tật này nọ. Nhất là trong cuốn Les Misérables, nước dùng khan hiếm. Thời đó sông Seine rất dơ bẩn. Các chủ lò sát sinh, thường được xây cất cạnh sông Seine, rồi máu bò, chất dơ, xương bò, ngựa,… được thải xuống sông Seine. Kiểu Đà Lạt khi xưa, rác dân thành phố đem đổ xuống các con suối chảy về thác Cam Ly khiến thác này thối như vùng lầy của chúng ta.

Có lẻ người có công với Pháp quốc trong công cuộc phát triển xứ này sau bao nhiêu can qua, hoàng đế Napoleon đệ tam, đưa xứ này từ một đất nước lạc hậu theo nông nghiệp vào cuộc cách mạng kỹ nghệ với các chương trình giáo dục, thành lập các trường đào tạo lớn (Grandes écoles) để đào tạo nhân tài, giúp phát triển đất nước. Đào tạo có bài bản thi vấn đáp đầy đủ như năm đầu tiên thi Tú tài chỉ có 29 người đổ trên toàn quốc. Sau này, Việt Nam Cộng Hoà cũng theo chính sách của người Pháp, thành lập các trường lớn như quốc gia hành chánh, đại học Bách Khoa Phú Thọ, đào tạo kỹ sư,… ai tốt nghiệp các trường này được xem là nhân tài của đất nước, thi cử rất khó, phải thật sự giỏi mới được vào. Nghe kể cô Ngô Đình Lệ Thuỷ thi vào trường y khoa Sàigòn bị rớt, có người đề nghị với ông nhu là để họ nâng đỡ nhưng ông ta không chịu. Nếu để ý thì ở Pháp, các bộ tưởng, thủ tướng hay tổng thống, đa số đều xuất thân từ trường quốc gia hành chánh (école nationale d’adminstration), khoa học chính trị (Sciences politiques) hay trường bách khoa (école polytechnique),… sau này thì mình không biết.

Ông ta cho áp dựng các kỹ thuật mới canh nông giúp Pháp quốc hết bị đói vì thất mùa. Nông dân như mình hết việc nên bò lên Paris để kiếm cơm, làm công nhân cho các công trình xây cất đại lộ và dãy phố do ông Haussmann thiết kế. Hoàng đế Napoleon I có con trai nhưng thiên hạ đàm tếu cho không phải, chắc mặt mũi không giống ông ta hay cao to thay vì thấp người như ông nên bà Joséphine mới kêu em trai út của của chồng lấy bà Hortense sinh ra ông hoàng đế này để sau này nối ngôi của bác. Ai ngờ ông Napoleon bị đại bại ở trận Waterloo, bị đày ra côn đảo Sainte Hélène, như Võ Thị 6, rồi chết.

Gia đình Bourbon, có vua từ bao nhiêu đời, vị vua cuối là Louis 16 bị chém đầu với vợ. Dân Tây bắt đầu chán cách mạng rồi hoàng đế nên để dòng họ Bourbon đưa ông Louis-Philippe, hậu duệ của dòng họ này, lên làm vua như sấm Nostra Damus của pháp nói: “Bourbon đi Bourbon lại về”. Từ đó dân Tây tha hồ uống rượu Bourbon. Ông này chạy qua Thuỵ Sĩ, bắt chước Mộ Dung Phục tìm cách phục quốc lại nước đại Pháp của dòng họ Bourbon trong khi bố bị cách mạng chém đầu. Cuối cùng thì loạn cả lên với các cuộc đảo chính hay cách mạng, đám kỹ nghệ gia mới kêu ông này về Pháp cho lên làm vua lại. Nhưng kinh tế không khá hơn, dân vẫn đói như thời ông vua Louis 16 nên dân chúng nổi lên đuổi cổ. Ông ta sợ chém đầu nên vi lăng bát bộ, trốn qua Luân đôn như De Gaulle sau này, mưu cầu phục quốc đến khi chết. Cháu nội ông ta là vua Leopold của xứ Bỉ.

Hoàng đế Napoleon đệ tam được bầu làm tổng thống của đệ tam cộng hoà Pháp quốc. muốn thay đổi Paris và để tạo công ăn việc làm cho dân chúng nếu không chúng lại nổi loạn. Ông ta cử một công chức tên Georges-Eugène Haussmann. Ông này có tham vọng và rất giỏi chỉ huy và thương lượng. Ông ta và hoàng đế có cũng ý tưởng xây dựng Paris thành một thành phố lớn cho tương lai. Dưới thời đệ tam Reich ở Đức quốc có kiến trúc sư Albert Speer cũng có tham vọng thiết kế các thành phố của Đức quốc xã với ý tưởng của Đức quốc xã. Hay ở La MÃ, Mussolini cũng có xây dựng một trung tâm quyền lực phỏng theo chủ nghĩa tương lai (il futurismo) mà họ hay gọi là phát xít. Ai đến Milano, viếng quảng trường Piazza Duomo, đều phải thấy một di tích của chế độ phát xít tại đây.

Baron Haussmann để lại dấu ấn lâu dài trong ngành thiết kế đô thị của Paris mà sau này ai cũng bắt chước để thực hiện tại các tỉnh nhỏ cũng như tại các thuộc địa của Pháp quốc.

Bản đồ Paris thời xưa, con sông Seine cắt thành phố làm 2, gọi bên tả ngạn, và bên hữu ngạn (Rive gauche et rive droite)

Năm 1853, hoàng đế Napoleon III khoán trắng cho ông Haussman muốn thiết kế và xây dựng Paris theo ý tưởng về tương lai. Gốc chính là Khải hoàn môn tua ra các đại lộ Đan với nhau những con đường nhỏ bé và công viên. 

Khải hoàn môn này là gốc hoạ chính của paris, từ đó các đại lộ được kéo dài đi các nơi. Nếu mình không lầm thì có đến 12 đại lộ, tụ về Khải hoàn môn. Nói lên quyền lực của Paris. Khải hoàn môn này được khởi công xây dựng dưới thời Napoleon vào năm 1806, đến 30 năm sau mới hoàn tất dưới triều đại vua Louis-Philippe. Ông Hausmann thiết kế theo tinh thần cartesien của người Pháp và nói lên sự vĩ đại của đế quốc Pháp (la grandeur de L’empire)

Đại lộ dài nhất là đại lộ Champs elysees , mình có kể về sự hình thành đại lộ này

Ông ta cũng thâu tóm thêm các vùng ngoại ô của Paris giúp Paris từ 12 quận lên đến 20 quận như ngày nay. Kiểu Hà Nội ngày nay thâu nhập vùng Sơn Tây, quê nội của mình vào thủ đô luôn. Đèn đường, phương tiện di chuyển giao thông khiến dân số từ 400,000 lên đến 1.5 triệu người xem như nhân gấp 3. 

Đây là một thiết kế đô thị chưa từng thấy dạo ấy ngoài Barcelona. Họ cho đập phá 20,000 căn phố gồm 120,000 căn hộ và thay vào đó 34,000 căn phố với 215,000 căn hộ. 

Phố xá Paris khi xưa, chỉ có 3 tầng, trên nóc nhà thường thấy ngay cửa sổ có cái ròng rọc để họ kéo đồ lên thay vì leo cầu thang nhỏ hẹp.

Họ phá bỏ hàng trăm con đường nhỏ để xây các đại lộ rộng lớn mà ngày nay còn sót lại vài con đường ở khu Latin. Các đường cổ rộng 5 thước nay biến thành 12 thước hay 24 thước. Nhớ hệ số 3 vì khi mình đi học kiến trúc, họ dạy sử dụng hệ số 3. Họ cho xây các cống rãnh, ống nước, đèn đường và các hạ tầng cơ sở khác. 

Từ 3 tầng cho xây lên đến 7 tầng. Ngày nào mình cũng leo lên 7 tầng ít nhất là 2 lần. Sáng 7 giờ sáng chạy bộ ở rừng Boulogne, sau đó về, thay đồ đi học, tối về leo lên lại. Những hôm nào quên đồ gì thì phải leo lên lại.

Các đường cũ xưa đều có độ 5 thước chiều ngang. 5 thước thì nhỏ quá kéo đại bác đến không được còn 12 hay 24 thì chả sợ thằng Tây nào. Cứ nã đại bác vào đám biểu tình là xong om. Hết biểu tình như Thiên an Môn. Khi xưa quan quân của pháp cũng như người Tàu bây giờ, mạng người như cỏ rác, chả có dân chủ gì cả.

Hí viện do kiến trúc sư Paul Guarnier thiết kế. Ở Budapest học có bắt chước một nhưng không đạt lắm 

Họ bắt đầu xây opera nhà hát lớn rất đẹp. Mình nghĩ các hí viện Âu châu không chỗ nào so với hí viện do Paul Garnier thiết kế cả. 

Hoàng đế Napoleon đệ tam bắt chước Luân Đôn nên muốn tạo các công viên, các buồng phổi cho dân sinh hoạt ngoài trời. Ông Haussmann thiết kế rừng Boulogne phía Tây, rừng Vincennes phía đông nếu không lầm chỗ này có trưng bày mấy căn nhà đem từ Thủ dầu một từ Việt Nam sang. Rồi công viên Buttes-Chaumont phía Bắc và Montsouris phía nam. Họ cho trồng 600,000 cây trong suốt 17 năm. 

Dãy phố tiêu biểu Haussmann tại Paris mà ở Budapest, người ta cũng bắt chước trong một khu giàu sang khi xưa

Nếu chạy trên các đại lộ chúng ta sẽ thấy các tòa nhà mà người ta gọi tòa nhà haussmann vì rất đều đặn và giống nhau. Kiến trúc tương tự, chiều ngang và chiều dài. Ông ta bắt buộc các tòa nhà phải dùng đá vôi để trang trí mặt tiền. Nhất là phải tự sửa mỗi 10 năm. Sang Hung Gia lợi, có vài nơi cũng tương tự Paris. Tại sao họ ra những điều kiện như vậy để mai sau ai xây cất phải theo để tạo dựng một hình thể cộng đồng chung. 

Sau này các kiến trúc sư thiết kế đô thị đều bắt chước cách xây cất của Paris dưới thời ông haussmann ở toàn nước pháp. Nói riêng về Đà Lạt khi ông Hébrard được cử làm quy hoạch Đà Lạt thì ông ta cũng ra các luật lệ, diện tích, chiều ngang chiều cao, cây cối này nọ, buồng phổi của Đà Lạt là Sân Cù. Nếu ai sinh sống tại Đà Lạt trước 75, sẽ nhớ là các căn nhà ở khu Hoà Bình, Minh Mạng hay Duy Tân đều giống nhau. 2 tầng và có các balcon dài hai thước ở lầu hai. Nay về thì chả dấu vào đâu cứ 100 nhà đua tiếng. 

Ta thấy các dãy phố ở khu Hoà Bình do ông thầu khoán Võ Đình dung xây cất dựa theo bản thiết kế đô thị của kiến trúc sư trưởng Hébrard (2 tầng, và một balcon để lỡ cháy nhà còn có thể chạy ra balcon để được cấp cứu). Chỉ sau 1963, các ông tướng tá đảo chính rồi ăn hối lộ nên khách sạn Thuỷ Tiên mới được xây cất 4 tầng lầu hay khách sạn Mộng Đẹp cũng tự ý thêm 1 tầng. Ngày nay thì họ xây theo trường phái “mày biết bố mày là ai không” bú xua la mua, chả theo cơ cấu gì cả. 

Hồi mình mới học kiến trúc, thiên hạ kêu ông Le Corbusier, kiến trúc sư thời hiện đại. Ông này có vẽ một thành phố Paris như chuyện giả tưởng mà Ông gọi "Plan Voisin" vào năm 1925. 

Plan Voisin của kiến trúc sư Tân đại Le Corbusier. Mấy họ không xây theo ý ông này nhưng các kiến trúc sư thiên tả của pháp khi xưa, có thiết kế các khu vực nghèo, ngoại ô với ý tưởng này, các dãy nhà HLM mà mình có kể theo ý này và sau này bị đập bỏ.

Sau này với kiến trúc hiện đại chúng ta ít thấy những công trình cao lớn như tại Hoa Kỳ hay các nước trên thế giới. Ở Paris chỉ tháp Montparnasse là cao hay ở ngoại ô Paris như khu vực La Defense.  

Các công trình kiến trúc hiện đại của Paris

Dạo mình mới vào học thì trung tâm văn hóa Pompidou mới được xây cất. XEm như rất xa lạ đối với cÁc dãy phố của Paris. Sau này, họ phá các chợ Les Halles rồi xây các kiến trúc khiến con người mất đi hướng đi. Xấu xí. Toàn là do các kiến trúc sư ảnh hưởng của xã hội chủ nghĩa. Khiến người dân bị tha hóa. 

Tương tự tour Eiffel cũng bị chỉ trích, họ tính đập phá sau cuộc hội chợ đấu xảo nhưng có lẽ hết tiền nên họ để lại, khiến du khách trên thế giới viếng chỗ này để chụp hình tự sướng. Ngày nay khi nói đến Pháp quốc hay Paris là người ta nhớ đến thác Eiffel như Đà Lạt là Thuỷ Tạ.

Paris rất đẹp khi chúng ta có thời gian hòa nhịp với đời sống của người dân tại đây. Còn nếu viếng thăm vài ngày, đi đến chụp hình mấy quán cà phê nổi tiếng như Au 2 magots,… thì chỉ thấy du khách, sẽ khiến chúng ta Chán Mớ Đời.

Lúc mới sang mình ở thành phố ngoại ô Pantin, khu nghèo, nhà cửa xâu xí, khói ung bám nên chán Paris nhưng sau này dọn đến ở Neuilly sur Seine thì nhà cửa được xây cất theo kiểu Haussmann nên sạch sẽ, đẹp hơn. Vấn đề ngày nay, tại Paris họ có làm các khu vực, chỉ có đừng cho bộ hành, cấm xe cộ, trồng cây này nọ. Họ chán sống trong La grandeur của pháp.

Đồng chí gái không thích Paris, chớ nếu không mỗi năm mình về Paris, ở độ 1 tháng, đi rong ruổi, như Marcel Proust, đi tìm lại những vết chân xưa, của thời sinh viên, chưa bị vợ cải tạo thành người ô-sin chân chánh. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

#biết bố mày là ai?

Hôm trước, đọc trên báo Ấn Độ, có câu chuyện về một tài tử mà lâu lâu xem Bollywood có thấy ông ta. Ông ta là tài tử với cái tên khó đọc và viết Amitabh Bachchan. Ông tài tử danh tiếng của Ấn Độ kể vào thời huy hoàng của ông ta, nổi tiếng được nhiều người ái mộ khắp xứ Ấn Độ. 

Có lần ông ta đi máy bay hạng nhất. Có một hành khách lớn tuổi, ngồi cạnh. Ông này ăn bận rất bình dị như một người bình thường. Ông ta có vẻ trung lưu và có học thức.

Tài tử ấn độ Amitabh Bachchan. Lâu lâu xem phim cà ri nị thường thấy ông này 

Các hành khách khác, phi hành đoàn đều nhận ra ông tài tử, chỉ chỏ nói thầm với nhau về ông ta nhưng ông hành khách ngồi bên cạnh, tuyệt nhiên không mấy quan tâm đến tài tử danh tiếng ngồi cạnh. Ông ta ngồi bên cửa sổ, nhìn ra xa xăm, đọc báo hay uống trà một cách chậm rãi.

Cách ứng xử của ông hành khách này khiến ông ta bực mình vì thường ra đường, đi đâu, giới hâm mộ đều bu theo như ruồi, xin chữ ký bú xua la mua. Để làm thân với ông hành khách, ông Bachchan nhìn ông ta mỉm cười thì tên hành khách mất dạy bên cạnh cười lại và chào “Hello”.

 
Cả hai nói chuyện trời mưa một lúc rồi ông Bachchan nói về điện ảnh và phim ảnh để xem vị hành khách có nhận ra mình là một nhân vật nổi tiếng của Bollywood ấn Độ rồi hỏi vị hành khách bên cạnh: “ông có xem phim?” Vị hành khách kế bên trả lời “có xem vài phim, khi xưa”. Ông Bachchan kể là ông ta làm việc trong ngành điện ảnh tại Bollywood. Ông ngồi cạnh nói: “thế à! Ông làm gì?”. Ông ta trả lời “tôi là diễn viên”. Vị hành khách nói: “thế à! Tuyệt vời”. Và câu chuyện chấm dứt.

Khi phi cơ hạ cánh, ông ta đưa tay để bắt tay vị hành khách ngồi kế bên, không biết tài tử danh tiếng Bachchan và nói “rất hân hạnh được làm quen với ông. À quên, tên tôi là Amitabh Bachchan!” Người hành khách kế bên bắt tay ông ta và nói “cảm ơn, rất hân hạnh được làm quen với ông, tên tôi là  *J. R. D. Tata!"* (Ông TATA là tỷ phú, chủ của tập đoàn TATA Group of Companies).

Tỷ phú Ấn Độ J.R.D. Tata. Ông này sinh tại Pháp quốc. Bố gốc Ấn Độ, mẹ là người Pháp. Đi quân dịch cho tây, sau này về Ấn Độ làm ăn mới đổi sang quốc tịch Ấn Độ và lấy vợ Ấn Độ.

Ông Bachchan cho biết đã học được một bài học hôm ấy; tính khiêm nhường. Trên đời, lúc nào cũng có người giỏi, giàu có, nổi tiếng hơn ta. Ông ta ngồi cạnh một tỷ phú giàu có, nổi tiếng nhất Ấn Độ mà bực tức vì ông ta không biết đến tài tử Bachchan. Nếu mình không lầm tập đoàn Tata này sản xuất xe hơi rẻ nhất thế giới. 

Về già, ai trong chúng ta cũng học được bài học đó. Hồi còn bé, cứ tưởng mình là giỏi thông minh, đến khi lấy vợ thì mới biết chúng ta chỉ là bụi trong cuộc đời. Khá lắm là mang chức ô sin cho mụ vợ. Trồng bơ trả nợ cho đồng chí gái mua sắm. Chán Mớ Đời 

Cuối tuần, chúc các bác một ngày vui. Em chuẩn bị về thăm mẹ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Xeo-phì hay Tự-sướng

Mình đang cố gắng, không lên mạng từ đây đến cuối năm 2023 để suy nghĩ về cuộc sống với Internet. Mỗi ngày lên Internet nhất là mấy mạng xã hội để đọc tin tức quá nhiều khiến mình không kịp suy nghĩ. Chưa hết tin À thì tin B đã xoá mờ trong não bộ. Khi xưa, đi uống cà phê với bạn để chém gió, ngày nay chỉ cần gửi tấm ảnh chụp của ai đó lượm trên mạng một tách cà phê cho mọi người, thậm chí chưa bao giờ gặp mặt. Khi gửi một tấm ảnh đại trà ra thì có giá trị gì không vì bạn hữu thường có người thân hơn người chỉ quen, nay đại trà bạn bè thì hơi lạ. Như thế giới đại đồng hoá các người quen cũng như chưa bao giờ gặp.

Mình cũng xóa mấy cái app mạng xã hội trên điện thoại để khi ra đường, không phải mở ra để xem. Lâu ngày trở thành thói quen. Chỉ về nhà, rảnh thì mở ra vào sáng và chiều. Nếu không thì bị mấy vụ này chia phối quá nhiều thời gian và quên sống. Đi ăn với vợ con mình bỏ điện thoại trong xe. Nói cho ngay là tập chính niệm.

Hôm trước, có một người ngoại quốc sử dụng gú gồ để chuyển ngữ, muốn kết bạn với mình nhưng bị chận. Mình lên mạng xem người này là ai thì thấy họ giảng kinh thánh chi đó nên chỉ biết kêu Amen. Mình cũng chận mấy người nhắn tin kêu tết này có về quê, đủ thứ. Mụ vợ kêu không được trả lời vì spam, bị virus này nọ nên mình cũng chận luôn. Không dám mở. Ai muốn nhắn tin thì cứ nhắn trên các còm, em sẽ trả lời cho chắc ăn.

Chúng ta đang sống một thời đại mà chưa ai đã từng trải qua trong lịch sử loài người. Cái điện thoại thông minh trở thành một vật bất khả ly thân. Người ta có thể bỏ vợ bỏ chồng nhưng không thể bỏ điện thoại thông minh, vì thiếu điện thoại thông minh, chúng ta sẽ hết thông minh, đần độn như nông dân Sơn đen. Hôm trước Lệ Thu, con gái STT Đà Lạt xưa, từ Pháp qua, đến nhà countdown, kêu tui chịu câu Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen của ông.

Đi xem đá bóng, hoà nhạc,.. khán giả thay vì xem cầu thủ chơi bóng, dàn nhạc âm hưởng chơi, lại lấy điện thoại ra quay. Có lẻ chúng ta quen làm việc, đọc tin tức qua máy tính nên phải xem trận đấu hay buổi hoà nhạc qua màn ảnh của điện thoại. Ông Thích Nhất Hạnh đã qua đời nếu không sẽ hỏi ông ta khi chúng ta nhìn sự vật qua điện thoại thông minh, là chánh niệm hay chánh niệm thông minh.

Đồng chí gái và Lệ Thu, con gái STT Đà Lạt xưa vào đêm Saint Sylvestre. Ai cũng mê cô này hát nhạc tây.

 Hôm trước, đi ăn với mấy đứa cháu, có thằng cháu cứ cầm điện thoại hoài trong khi ăn khiến mình phải lấy điện thoại bỏ bên cạnh mình, nói ăn xong sẽ trả lại cho nó. Thấy thương nó vì cứ nhìn cái điện thoại hoài dù đã 32 tuổi đời. Đám trẻ ngày nay về nhà lại dính vào vụ chơi game.

Mặt khác, thiên hạ từ tây sang đông lại ùn ùn đi học về nhìn lại bản thân, yoga, thiền định,…cho thấy cuộc sống khá phức tạp. Chúng ta muốn nhìn lại chính mình nhưng mặt khác lại cứ mở điện thoại ra để xem có gì lạ ở đâu đâu, thật giả cũng không biết. Ông tây tên Montaigne khi xưa làm khổ mình vì đọc những gì ông ta viết, chả hiểu gì cả khi mấy ông tây dạy về ông tây này. Ông ta có phán câu: “quand je danse je danse et quand je dors je dors”. Đại khái ông ta đã chánh niệm từ lâu. Không biết ông ta có biết về Phật giáo thời đó chưa nhưng dám kêu khi tôi nhảy đầm thì tôi nhảy đầm, khi tôi ngủ thì tôi ngủ. Ngày nay, chúng ta có thể gọi tôi xeo-phì là tôi xeo-phì.

Có tấm ảnh lịch sử khi cầu thủ James LeBron, ngày 7 tháng 2 năm 2023, trở thành người ghi bàn nhiều điểm nhất của giải NBA Hoa Kỳ. Ai nấy trong khán đài đều đứng dậy quay phim, giây phút lịch sử ấy riêng chỉ có ông chủ của đội banh, ngồi im, không có điện thoại trong tay. Chúng ta có thể gọi ông ta già cổ hủ nên không biết gì nhưng chưa chắc. Ông ta giàu có, có thể có cách suy nghĩ khác đã khiến ông ta hốt tiền của những người bỏ tiền vào chụp hình, quay phim.

Khi tất cả khán giả đứng lên quay phim chụp hình lia lịa, nêu lên hai vấn đề: người quay phim, bỏ mặt tất cả ngay cả chính người quay, để nhìn từ đàng xa qua khung ảnh và thứ hai họ quay phim cho quá khứ của tương lai. Giây phút đang được họ quay là quá khứ của ngày mai hay 1 giây, 1 tiếng, 1 ngày sau đó. Xem như họ không có chánh niệm tại giây phút đó. Như vậy họ đang ở đâu ở giây phút đó? Luật của ông Einstein được áp dụng vào trường hợp này ra sao.

Đêm giao thừa tại Champs Elysees 

Không như ông Montaigne, xem bóng rổ là xem bóng rổ. Họ vừa ghi giây khắc lịch sử ấy để làm kỷ niệm như qua máy ảnh của điện thoại để khỏi quên nhưng họ không nhận thức sự việc ngoài những hình ảnh của máy ảnh điện thoại, không khác gì một người khác đang xem trên truyền hình trực tuyến. Vậy tại sao phải bỏ tiền đến tận nơi xem nhưng lại quay hình vì ở nhà chúng ta có thể xem giây phút ấy qua truyền hình dưới nhiều gốc độ khác nhau.

Điển hình, hôm nay đi ăn cơm với hai đứa con thịt vịt quay mà một ông thần trong nhóm cầy tây cầy ta giới thiệu trên El Monte. Việc đầu tiên là hai đứa con chụp hình. Chỉ thấy được không gian cho phép của máy ảnh điện thoại thông minh, lại bỏ rơi sự việc là đĩa thịt vịt bắc kinh nằm trên cái bàn rộng lớn, không nhỏ bé, thu gọn trong phạm vi của màn ảnh điện thoại. Những tấm ảnh chụp sẽ bị những tấm ảnh chụp sau này nhận chìm và rồi lỡ sau này có lần xem lại cũng không nhớ chụp ở đâu.

Mụ vợ mình thích chụp hình nên lâu lâu bạn của mụ nói đến tiệm ăn, chỗ nào đó thì mụ muốn mình dẫn tới. Mình nói đã ăn tiệm đó rồi hay đã đến chỗ nào, du lịch viếng thăm được nhắc đến mấy năm trước, giờ tháng nào thì mụ như bò đội nón, không nhớ. Có anh bạn học khi xưa kêu học chung với mình cùng trường, cùng thầy, ở Đà Lạt để rồi ngày nay khi mình kể về Đà Lạt, những gì xẩy trong trường, trong lớp, anh ta nhìn mình ngơ ngác. Thậm chí anh ta không nhớ đến buổi văn nghệ cả lớp tổ chức, anh ta và người em đánh đàn trong ban nhạc hôm đó. Anh ta là tiến sĩ tốt nghiệp tại Hoa Kỳ, đại học danh giá nghe. Không phải nông dân Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen .

Khi xưa, anh ta học rất giỏi, học ngày chưa đủ tranh thủ học đêm. Chánh niệm vào học hành mà quên cuộc sống bình thường với bạn bè, Đà Lạt khi xưa. Mình kể khi xưa, được một tên nào chỉ một cô gái xinh trong trường hay ở Đà Lạt cảm thấy hạnh phúc. Anh ta kể khi xưa ở Đà Lạt, giải được một bài toán khó, cảm thấy hạnh phúc. Nói chuyện với anh ta về toán học, học hành thời đó thì anh ta nhớ đủ hết ngược lại nhà ta ngơ ngác khi mình kể chuyện tình học trò giữa mấy người trong lớp hay ở trường. Có bạn học khi xưa, tiếc là khi xưa chỉ lo học, không trải nghiệm những gì mình đã trải qua khi còn sinh sống tại Đà Lạt. Phải có sự trao đổi. Học giỏi để được điểm cao đi du học hay đi phá xóm như mình để rồi làm nông dân.

Nay mụ vợ sống chung với mình trên 32 năm, kêu không nhớ những nơi đã đi qua. Có phải vì khi viếng thăm, mụ chỉ muốn chụp hình để làm kỷ niệm, như bỏ vào album để rồi không bao giờ nhớ. Khi xưa, chưa có điện thoại thông minh, người ta chụp hình rồi in ra, bỏ trong một album, ghi xuống địa danh, ngày giờ thì khi mở album ra lại, chúng ta còn đọc ghi chú để nhớ lại kỷ niệm xưa ấy. Nay có nhiều hình ảnh, giờ nhìn lại chả nhớ gì cả, không biết đâu là đâu. Người Mỹ hay nói chúng ta là những gì chúng ta nhớ. (We are what we remember) mà nếu chúng ta không nhớ thì chúng ta là ai? Do đó mình muốn ít vào mạng để xem lại chính mình.

Ngày xưa, ở Đà Lạt mỗi lần được bố mẹ dẫn đi ăn cơm tàu, ở tiệm Kim Linh, tổng cộng là 2 lần trong suốt 17 năm sinh sống tại Đà Lạt. Cả hai lần đều được ăn món tả phí lù. Nhớ lại là nhớ đến mùi vị của món đó, trời lạnh, cả nhà ăn xụp xùi, mùi nước tương vị yểu, chất ngọt của cải hay rau vẫn theo khứu giác của mình đến ngày nay. Hay ở Paris, được ăn những bữa cơm gia đình ở nhà ông bà Cayla, PELLERIN hay những lần được chủ mời đi ăn khao ở các tiệm quá đỉnh. Miếng da của vịt quay hôm nay ăn nhẹ nhàng, mềm, cắn cái rụp hoà tan vào cái lưỡi của mình sẽ nhớ mãi nhưng nếu chụp hình thì mình chắc sẽ không nhớ gì. Vì não bộ sẽ giao lại cho iPhone làm việc lưu giữ hình ảnh thời gian của đĩa thịt vịt quay được đem ra, đặt trên bàn.

Năm 2024, mình tính sẽ bớt vào mạng xã hội, để có thì giờ đọc sách thêm và đi chơi với mụ vợ. Có nhiều dự định đi chơi trên núi 2 lần mỗi tuần, rồi leo núi ở phương trời xa để chụp mụ vợ rồi một ngày nào đó phải nhắc lại cho mụ là đã đi rồi thì mụ nhìn mình như bò đội nón rồi kêu rứa à. Chán Mớ Đời  

Cụ bà vẫn đẹp sao, cụ ông vẫn đẹp sao

Dù hàm răng không còn chiếc nào

Dù thân thể còm nhom như là con cóc

Dù bước đi vô cùng khó nhọc 

Nhưng vẫn thường xeo phi tặng nhau.

Xin chúc các bác cùng gia quyến được nhiều sức khoẻ và năm 2024 vẫn giữ các bác tràn trề sức khoẻ để xeo-phi tự sướng.

Đi dạo với mụ vợ, thấy phong cảnh đẹp, mình chụp mụ vợ để sau này không đi nổi, còn có gì để nhìn lại đời mình thấy rong rêu. Hôm qua, đi bộ vào buổi chiều trên biển Hungtington bEach. Về già, mình chỉ trả $20/ năm để đậu xe ở bãi biển. Đi bộ hít khí trời ở biển cho có iode.  

Đang dự định tổ chức họp mặt dân Yersin Đà Lạt xưa, năm nay tại Nam Cali. Bác nào muốn tham dự thì cho em biết để báo với ban tổ chức. Thức ăn thì có Ghiền Mỳ Gõ, Ghiền Cơm Hến, Bún Bò Huế đảm trách với Ghiền Cơm Bụi. Chỉ cần bay về tham dự. Xong om 

Nguyễn Hoàng Sơn