Franca Viola, cô gái kiên cường chống lại Mafia

Nhớ dạo đi làm ở Ý Đại Lợi sau đó mình đi giang hồ khắp xứ spaghetti này, ghé thăm các sinh viên ở chung cư xá đại học bách khoa Torino. Nhớ ngày đầu tiên đặt chân đến hòn đảo Sicilia, nổi tiếng quê hương của Mafia. Đang ngồi vẽ ở bến tàu Messina, thì có hai cô gái đến ngồi bên cạnh xem mình vẽ. Hai cô nói trời nắng nay mới hiểu lý do mắt người Á châu là mắt hí. Hai cô tha hồ nói tiếng ý nghĩ mình không hiểu đến khi mình bắt đầu nói tiếng ý khiến hai cô hết hồn. Hai cô hỏi chuyện nhiều nhưng mình chỉ trả lời lớ ngớ vì sợ anh của hai cô này đến tìm mình để khệnh vì nghe đồn con trai vùng này kỵ con trai tán em gái họ. Như trong phim Bố Già, khi Michael Corleone, chạy trốn sang Sicilia, rồi thấy một cô gái nên hỏi thì các tên cận vệ tái mặt, kêu đừng đụng tới. Sau này đến Ragusa, hỏi chuyện thì anh bạn kêu tào lao, cứ nói chuyện thoải mái. Sau đó là vô tư trả lời mấy cô trong làng. 

Bà Franca Viola 

Nói chung thì sống ở Ý Đại Lợi thì mình thấy văn hóa miền nam và miền Bắc Ý Đại Lợi rất khác nhau, khi xưa dân miền Bắc xem thường dân miền nam, kêu lạc hậu. Ngày nay có thể đã thay đổi. Có câu chuyện về một cô gái ý ở miền nam, kiên cường, anh hùng chống lại văn hóa lâu đời của xã hội Ý Đại Lợi. Gây ảnh hưởng đến nền văn hoá lâu đời và đã thay đổi xã hội Ý Đại Lợi vào thế kỷ 20.

Cô ta tên Franca Viola sinh ngày 9 tháng 1 năm 1948 tại Alcamo, gần Trapani nơi mình có đi ngang, ngủ lại một đêm, có kể vụ đi ăn cơm ở tiệm không phải trả tiền, một thị trấn ở Sicilia, là con gái của ông bà nông dân Bernardo Viola và Vita Ferra. Năm 15 tuổi, cô đính hôn với Filippo Melodia, 23 tuổi, cháu trai của một thành viên mafia địa phương, Vincenzo Rimi. Cuộc đính hôn bị hồi hôn sau khi Melodia bị bắt vì tội trộm cắp, theo yêu cầu của cha cô. Sau đó, ông thần Melodia rời quê đến Đức. Thời đó dân miền nam Ý Đại Lợi nghèo nên phải bỏ quê sang pháp, Đức quốc hay Bỉ (như Salvatore Adamo) để làm việc nuôi sống gia đình ở quê nhà. 

Năm 1965, khi Franca 17 tuổi, ông thần Melodia, buồn đời vì không thích ăn súc xích, trở về Alcamo và cố gắng nối lại mối tình xưa. Lúc này, Franca đã đính hôn với Giuseppe Ruisi, một người bạn thời trẻ trâu nên kêu buông tôi ra vì tôi có Bồ rồi mà. Tức giận, ông thần Melodia đeo bám và đe dọa gia đình cô. Vào ngày 26 tháng 12 năm 1965, hắn cùng 12 người đàn ông mang súng xông vào nhà Viola, đánh đập mẹ cô Franca và bắt cóc Franca cùng em trai 8 tuổi của cô, Mariano. Mariano được thả vài giờ sau, nhưng Franca bị giam giữ tám ngày trong một trang trại của chị gái tên Melodia, nơi cô bị cưỡng hiếp nhiều lần. Tên Melodia tin rằng, theo truyền thống Sicilia và luật pháp Ý (Điều 544), Franca sẽ phải lấy hắn để khôi phục “danh dự” và tránh trở thành “donna svergognata” (người phụ nữ vô liêm sỉ), vì mất trinh tiết trước hôn nhân là điều bị xã hội làng xóm chê trách nặng nề. Tương tự ở Việt Nam khi xưa nhưng không bị cạo đầu trét vôi, thả trôi sông nếu gia đình không làm cổ cho cả làng. Luật pháp Ý Đại Lợi, dạo đó cho phép kẻ hiếp dâm thoát tội bằng cách cưới nạn nhân, một tập tục gọi là “matrimonio riparatore” (hôn nhân sửa sai đền bù).

Bà Franca kiên định với mối tình trẻ trâu, từ chối lấy ông thần Melodia, tuyên bố sẽ kiện hắn vì tội bắt cóc và cưỡng hiếp. Cha cô, Bernardo, giả vờ thương lượng với bọn bắt cóc trong khi hợp tác với cảnh sát Carabinieri để giải cứu con gái. Ngày 2 tháng 1 năm 1966, Franca được giải thoát, và ông thần Melodia cùng đồng bọn bị bắt. Dù đối mặt với áp lực xã hội gay gắt, bêu xấu công khai, đe dọa giết chết, vì ông chú bị can là thành viên xã hội đen danh tiếng Mafia và các vụ phóng hoả, đốt cháy vườn nho và nhà của gia đình, Franca và gia đình vẫn kiên quyết khởi kiện đòi công lý cho con mình dù có bị giết.

Phiên tòa, bắt đầu ngày 9 tháng 12 năm 1966 tại Trapani, thu hút sự chú ý toàn quốc và quốc tế. Bên bị cáo Melodia tuyên bố đó là một vụ “fuitina” (trốn theo trai tự nguyện), nhưng sự kiên cường của cô Franca không lay chuyển. Ông thần Melodia bị kết án và nhận 11 năm tù, một chiến thắng mang tính bước ngoặt, thách thức các chuẩn mực gia trưởng của Sicilia và hệ thống pháp luật Ý thời đó. 

Sự bất khuất và kiên trì của Franca biến cô thành biểu tượng của phong trào giải phóng phụ nữ ở Ý sau chiến tranh thứ 2. Vụ việc của cô phơi bày bất công của luật “danh dự” và truyền cảm hứng cho những phụ nữ khác, ít nhất bốn cô gái Sicilia noi gương cô. Nó góp phần dẫn đến việc bãi bỏ Điều 544 vào năm 1981 và việc phân loại lại tội cưỡng hiếp là tội chống lại con người vào năm 1996. Tháng 12 năm 1968, Franca kết hôn với Giuseppe Ruisi, người luôn ủng hộ cô bất chấp các mối đe dọa, thậm chí phải xin giấy phép mang vũ khí để tự vệ. Tổng thống Ý Giuseppe Saragat gửi quà cưới cho họ, và Giáo hoàng Phaolô VI tiếp họ trong một buổi tiếp kiến riêng. Họ có hai con trai và một con gái, hiện vẫn sống ở Alcamo.

Câu chuyện của cô Franca được đưa lên nghệ thuật thứ 7 qua các bộ phim như The Most Beautiful Wife (Người Vợ Đẹp Nhất (1970), mình xem phim này ở trung tâm văn hoá Pompidou, khi họ có cuộc đàm thoại về văn hóa Ý Đại Lợi. Viola, Franca (2017), and The Girl From Tomorrow (Cô Gái Đến Từ Ngày Mai (2022), và cuốn sách của Beatrice Monroy, Niente ci fu(2012). Năm 2014, cô được vinh danh là Grande Ufficiale dell’Ordine al Merito della Repubblica bởi Tổng thống Giorgio Napolitano. Franca, nay 77 tuổi, từng nói: “Đó không phải là hành động can đảm. Tôi chỉ làm điều tôi cảm thấy phải làm, như bất kỳ cô gái nào ngày nay sẽ làm. Tôi lắng nghe trái tim mình.” Sức mạnh thầm lặng của cô đã định hình lại quyền phụ nữ ở Ý và để lại di sản khiến đàn ông phải cẩn thận khi đụng chạm phụ nữ. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn