Sau đệ nhị thế chiến, thế giới được chia thành hai khối với chính sách xây dựng, phát triển một xã hội công bằng khác nhau, được mệnh danh là xã hội chủ nghĩa và chủ nghĩa tư bản. Hai khối tranh dành quyền lợi nhưng không chính thức trực tiếp đánh nhau ngoài vài chiến tranh địa phương để thử súng đạn như Triều Tiên, Việt Nam, Angola hay các vùng Trung Mỹ và Nam Mỹ.
Trong bất kỳ chiến tranh nào, người ta đều cần tin tức của kẻ thù. Do đó mới có cuộc chiến trong bí mật qua các gián điệp được đối phương cài vào những nơi quan trọng để thu thập tài liệu, để hiểu rõ tình hình của đối phương. Chúng ta cũng biết trong thời chiến tranh, Hà Nội cài người ở lại miền nam năm 1954, và cho người của họ vào nam để hoạt động Hà Nội tình báo cho họ như điệp viên nhị trùng với mật hiệu Arles, từ Quảng Ninh, tên Chuyên thì phải, mình có kể rồi, được đưa vào Nam rồi được Việt Nam Cộng Hoà tuyển và huấn luyện rồi gửi ra Bắc để hoạt động cho CIA và Việt Nam Cộng Hoà. Điểm vui là dân nằm vùng tại miền Nam, lại lên cấp cao như Phạm Ngọc Thảo, Đinh Văn Đệ nên ông Hùng, bí danh Đặng Chí Bình kể, khi bị bắt thì mới khám phá ra Hà Nội biết rất rõ về sự huấn luyện của gián điệp được Việt Nam Cộng Hoà gửi ra Bắc. Họ cho xem hình ông ta và huấn luyện viên FRANCOIS (nằm vùng) chụp ở đâu, ngay căn nhà được ở lại để học tập, huấn luyện làm gián điệp.
Trên đài Smithsonian có một phim tài liệu kể lại một chuyện có thật trong thời gian chiến tranh lạnh. Họ đặt tên “the man who saved the world”. Người đó mang tên Oleg Gordievsky. Ông này là con của một người làm lớn trong KGB, tiếp nối cha gia nhập cơ quan công an khét tiếng, được bổ nhiệm làm việc tại Đan Mạch. Sau này được thăng chức thiếu tá công an KGB.
Dạo ấy trong chiến tranh lạnh, có hai quốc gia mà người ta kể có nhiều gián điệp nhất là Áo và Đan mạch. Họ phỏng vấn một cựu kgb thì được biết 40-50% nhân viên của đại sứ quán, làm việc cho KGB. Tại các quốc gia này họ tìm cách mua chuộc và kiếm người làm việc cho họ để thu thập tin tức từ khối tư bản.
Vấn đề là khi ông Gordievsky đến Đan mạch thì tinh thần phản động bắt đầu lộ ra. Những gì ông ta thấy tại Đan mạch không như những gì đã được LÊNIN và Đảng cộng sản dạy ở quê nhà. Ông ta khám phá ra xứ tư bản không phải bựa, không phải phồn vinh giả tạo như được tuyến truyền. Kiểu như nhà văn Dương Thu Hương, vượt Trường Sơn vào NAm đánh cho Mỹ cút ngụy nhào để rồi khám phá ra miền NAm giải phóng bà ta. Bà ta cũng như bao nhiêu người lớn lên tại miền Bắc đều bị tuyên truyền là miền nam nghèo đói. Vào siêu thị thấy dân bình thường mua sắm đồ mà ở mạc tư khoa chỉ có các Đảng viên cấp cao mới có thể mua. Tương tự ông Yeltsin sang Hoa Kỳ, muốn vào siêu thị Mỹ đột suất để xem phồn vinh giả tạo của Mỹ ra sao thì chới với, quyết định từ bỏ chủ nghĩa cộng sản.
Mùa Xuân Prague, khi ông ta thấy chiến xa của liên Xô chạy vào thủ đô này và có đến mấy trăm người chết vì không muốn sống dưới chế độ cộng sản. Ông ta gọi điện thoại cho vợ ở quê nhà và khóc. Cơ quan phản gián Đan Mạch theo dõi, nghe lén các người họ tình nghi là KGB.
Ông xếp của cơ quan an ninh phản gián của đan mạch nghe được cuộc điện đàm này, cho biết là một nhân viên cấp cao kgb biết là nói chuyện điện thoại sẽ bị nghe lén mà cố ý nói qua điện thoại là để cho người khác nghe. Cơ quan phản gián bắt đầu làm quen với ông ta nhưng vì thiếu phương tiện và khả năng nên liên lạc với cơ quan phản gián Anh quốc MI6 giúp đỡ. MI6 nhận lời và trao đổi cách làm việc. Họ giao cho ông ta những tin tức của NATO, loại bình thường để ông ta đưa lại cho KGB ở liên Xô. Ông ta được thăng chức và đưa về Liên Xô đâu 2 năm thì ông Oleg lại được bổ nhiệm sang Anh quốc làm việc. Ông ta gặp MI6 lại và tiếp tục làm việc cho MI6.
Các tin tức ông ta cho biết là các Đảng viên của Đảng cộng sản Anh quốc, sau này gia nhập Đảng Lao Động với các người tên tuổi như Michael Foot, từng làm bộ trưởng cũng như người lãnh đạo Đảng Labour đối thủ của bà Thatcher khi mình còn làm việc tại Luân Đôn. Khi mình làm việc ở Anh quốc thì nghe tên ông ta này hàng ngày trên đài BBC. Ông này làm việc cho kgb cũng như Harrod Wilson, chủ tịch công đoàn lao động Anh quốc,… đọc thêm tin tức của các cựu KGB tại Anh quốc, thì họ nói đa số là các nhân viên KGB bựa thêm để được lên chức. Ông Michael Foot, thắng kiện tờ báo Sunday Times về tội phỉ báng, kêu ông ta là kgb vì không có bằng chứng.
Sau khi Brezhnev qua đời thì liên Xô bầu Andropov lên làm tổng bí thư. Ông này xuất thân từ kgb nên nghi ngờ đủ thứ. Đúng lúc ấy ở Tây phương, hai nhà lãnh đạo Tây phương xuất hiện rất chống cộng sản, ông Ronald Reagan tổng thống Hoa Kỳ và bà Thatcher của Anh quốc. Họ gọi liên Xô là “evil empire”đế chế tàn ác. https://books.google.co.uk/books?id=6_PeAAAAMAAJ
NATO cho tập trận gọi là chiến dịch Able Archer năm 1983 khi mình đang lang thang ở Hy Lạp. Liên Xô rất sợ NATO sẽ phóng hỏa tiễn nguyên tử. Nghi ngờ tập trận rồi tấn công luôn nên tin tức của Oleg giúp bà thatcher và Reagan cẩn thận khi tuyên bố này nọ cũng như xét lại các chính sách của họ. Nhớ dạo đó ông Reagan lên tiếng kêu Hoa Kỳ có hệ thống vòm chống hoả tiễn nguyên tử gì đó. Khiến Liên Xô lo ngại và ra lệnh sản xuất súng đạn cho nhiều, phòng chống có chiến tranh khiến kinh tế kiệt quệ, phải thay đổi lãnh đạo giúp ông Gorbachev lên ngôi.
Mình nhớ dạo đó người Anh quốc xuống đường lên án các hỏa tiễn mà Hoa Kỳ được đặt trên lãnh thổ của Anh quốc và Tây Âu. Ngày nào cũng thấy đài BBC truyền hình vụ này, áo thung giới trẻ bận chống đối Pershing.
Vấn đề là tại Langley, thủ phủ của CIA, bao nhiêu tin tức của Oleg cung cấp đều đến tay người trưởng phòng phản gián tên Aldrich Ames, làm việc cho kgb. Thế là ông ta báo cáo cho kgb về Oleg. Một mặt ông ta cho biết danh sách các người làm việc cho CIA tại liên Xô để khỏi bị lộ. Mấy người này đều bị tóm hết.
Ông Oleg bị triệu hồi về mạc tư khoa và bị tra khảo nhưng may mắn ông ta vẫn chống cự lại được thuốc của KGB, không khai hay thú nhận nên kgb để yên và canh chừng vì bố làm lớn trong KGB trong khi chờ thêm tin tức từ trưởng phòng phản gián CIA, Ames. Ông ta liên lạc với MI6 thì được hẹn và tìm cách đưa ông ta ra khỏi liên Xô, bỏ lại vợ con.
Đúng giờ hẹn ông ta gặp hai người với xe bản số ngoại giao từ Phần Lan. Họ để ông ta nằm trong cốp xe phía sau rồi chạy qua biên giới. Chó công an tại trạm kiểm soát, đánh mùi nên sủa nhưng bà lái xe nhanh trí thảy mấy miếng khoai Tây chiên xuống cho chúng ăn nên qua được tổng cộng 5 trạm kiểm soát biên giới. Từ đó ông ta được đưa qua Anh quốc sống dưới tên khác. 6 năm sau khi liên Xô sụp đỗ thì gia đình ông mới đoàn tụ. Ai buồn đời thì tìm hồi ký ông ta viết tại Anh quốc để đọc.
Khi MI6 đưa ông Oleg ra khỏi Liên Xô thì báo cáo các người nằm vùng cho Liên Xô tại Hoa Kỳ, Anh quốc và Úc đại Lợi. Trường hợp tên nằm vùng ở Úc đại Lợi, là chủ phòng phản gián của ASIO. Sự thành công đã giúp MI6 rữa mặt vì trước đây có rất nhiều gián điệp KGB được cài trong MI6 như Philby,.. Nên nhớ trong thời kỳ chiến tranh lạnh, có 5 quốc gia chống Cộng, hợp tác rất chặt chẻ. Hoa Kỳ, Anh quốc, Úc Đại Lợi, Pháp quốc và Tân Tây Lan, họ gọi Five eyes, ngũ nhãn. 5 quốc gia này chia sẻ tin tức tình báo cho nhau. Một hôm 2 nhân viên của FBI viếng thăm văn phòng, chỉ có mặt giám đốc an quốc gia của Úc Đại Lợi, và giải thích một người vượt tuyến từ Liên Xô, báo cáo có một một người nằm vùng trong sở an ninh quốc gia. Họ tìm cách để kiếm người nằm vùng, nên cuối cùng có 2 người bị tình nghi. Người tình nghi số 1 thì chối này nọ rồi qua đời, còn người chính xác thì đã về hưu nhưng không nhận tội. Không có chứng cứ nên đành để ông ta yên và theo dõi nhưng rồi ông ta qua đời. Mang theo sự thật xuống tuyền đài.
Vấn đề là sau khi Liên Xô sụp đỗ thì các sở phản gián Tây Phương tìm cách đọc các hồ sơ về những người nằm vùng của KGB trong cơ sở của họ. Họ khám phá ra khi ông trưởng phòng phản gián ASIO về hưu thì KGB cho ông ta thêm $50,000 để tìm cho họ một người để thay thế ông ta trong cơ quan phản gián ASIO. Khiến cơ quan phản gián Úc phải tìm cho ra người nằm vùng này thì ông này qua đời dù rất trẻ. Chắc KGB giết để bịt miệng. Họ khám ra Aldricht Ames, trưởng phòng phản gián của CIA lại là nằm vùng cho KGB. Ông này bị bắt và tuyên án ở tù sao đó. Có dạo người ta nói rất nhiều về ông ta.
Ông Oleg đã giúp chính phủ Reagan và Thatcher nên cẩn thận, không nên khiêu khích Andropov. Nếu Liên Xô bắn hoả tiễn trước là xem như thế giới ăn bom nguyên tử hơi nhiều.
Trong thời chiến trang lạnh, chúng ta thấy các điệp viên nhị trùng từ hai bên. Bên phía tự do thì được kgb mua chuộc vì tiền, còn phía bên cộng sản thì vì muốn chống lại chế độ hà khắc khi họ phát hiện ra sự dối trá tuyên truyền của chế độ.
(Còn tiếp)
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
