Hôm qua, mình ghé thăm một ông cậu họ. Ông cậu này mình gặp lần đầu 58 năm trước, khi ông cụ dẫn mình vào nhà thăm cậu vì nghe tin cậu sắp đi pháp du học. Cậu sang pháp học và tốt nghiệp bác sĩ về mỗ tim, nay hưu trí về Đà Lạt ở. Gặp lần này là lần thứ hai nên không biết chừng nào gặp lại.
Món này sau 50 năm mới được ăn lạiCậu là một trong những người bà con xa đã gây mầm du học trong đầu mình từ bé khi ông cụ dẫn mình vào thăm cậu, nói cậu học giỏi, ráng bắt chước cậu. Mình đoán là ông cụ, thấy mình học cực ngu nên tìm cách động viên tinh thần ngu lâu dốt bền của mình. Sau này ông cụ Chán Mớ Đời nên quên vụ này. Đến khi bà cụ dẫn mình vào thăm bác Cháu, nhà ở trong ấp Ánh Sáng gần nhà mình khi xưa. Bác Cháu bán mắm ngoài chợ gần đồn cảnh sát. Bác này giỏi buôn bán, một tay làm nên sự nghiệp. Một hôm mẹ mình nhắn đi học về ra chợ. Sau đó mẹ mình dẫn vào nhà bác Cháu, đúng lúc anh Phú, đang chuẩn bị ra bến xe Đà Lạt ngay đầu ấp Ánh Sáng, đi Sàigòn du học bên Nhật Bản. Lúc đó thì trong đầu mình mới loé lên hy vọng đi tây.
Mình toàn ăn bánh tét do người quen nấu. Khi xưa thì bác Tám đường Tăng Bạt Hổ nấu dùm mỗi năm. Sau 75 thì ông cụ và bà cụ nấu nay về thì lại có cô em kết nghĩa với cô em út nấu. Cô này nấu ăn cực ngon. Dưa món nhất là dưa hành để ăn với chả thủ và giò cực đỉnh.Lý do là cậu N mà ông cụ mình dẫn vào nhà khi xưa thì giàu có nên mình nghĩ như Út Trà Ôn, là khó đến phiên mình. Trong khi, anh Phú, con bác Cháu thì có biết mặt, gặp vài lần, nhà bé lụp xụp ở ấp Ánh Sáng, giúp mình nuôi được hy vọng. Mẹ mình gọi mấy người bà con xa bằng dì dượng như ông bà Võ Quang Tiềm, khu Hoà Bình, ông bà Long Hưng, và Hiệp Thạnh ở đường Duy Tân. Mấy người này có con du học từ thời Bảo Đại nên khi xưa hay nghe kể về mấy ông cậu bà dì họ hàng xa. Vào nhà bà Phúng thì thấy mấy album hình ảnh của cậu Mạnh gửi về. Nào là hình ảnh mùa đông với tuyết rơi như Adamo rên rĩ.
Sau này lớn lên một tí vào nhà Hùng Con Cua và nhà thằng Nguyên có anh đi du học, mới được xem hình bên Gia-nã-đại với tuyết rơi nhưng hình màu khiến hạt mầm giấc mơ khi xưa du học lại nở rộ thêm. Đến khi Ngô Văn Thuỷ rủ đi chúc Tết thầy Nguyên năm 1972, thầy kêu tên mình trong đám học sinh đi chúc tết thầy. Em ráng đi du học. Thầy thấy em có khả năng. Thế là ngọn đuốc du học được đốt cháy. Mình bắt đầu học ngày chưa đủ tranh thủ học đêm, bỏ đánh bi-da, mượn sách đọc rồi trời ị trúng đầu mình có tên trong nghị định danh sách của bộ giáo dục Việt Nam Cộng Hoà cho phép đi du học. Thế là 10 ngày sau mình lên máy bay đi tây đến 20 năm sau mới trở lại Việt Nam.
Có lần mình nhận tin nhắn trên mạng, thấy tên quen quen nên tò mò xem profile ra sao thì mới biết là cậu N. Có lẻ cậu liên lạc với cậu Tri, con ông Võ Quang Tiềm nên chắc nghe kể về mình. Cách đây mấy năm, cậu Tri liên lạc với mình qua tin nhắn. Cậu cháu hay nhắn tin cho nhau để hỏi thêm tin tức về Đà Lạt xưa, họ hàng ra sao. Mình có gặp cậu một lần năm 1978, ở Paris khi cậu về pháp nghỉ hè khi làm việc cho Liên Hiệp Quốc, hình như cơ quan FAO. Mình nhờ cậu về Việt Nam, thăm ông bà Tiềm và đưa lại cho mẹ mình một lượng vàng khi đi tây, mẹ mình đưa để phòng hờ, lỡ hết tiền thì bán. Nhờ cây vàng đó mà một người em khác vượt biên được. Năm ngoái mình về Paris, có liên lạc với cậu nhưng không thấy trả lời, đến khi nói chuyện với một người mợ đầm thì mới khám phá ra cậu đã qua đời trong mùa đaị dịch.
Năm ngoái, mình về Việt Nam, có liên lạc với cậu N nhưng cậu nói đang ở pháp, thăm con cháu. Cậu N sang pháp học y khoa về ngành giải phẫu tim ở phía bắc xứ Pháp, gần Lille. Mình nhớ ơn cậu vì khi làm thủ tục đi tây thì cậu là người được cậu Mạnh, con bà Phúng liên lạc, nhờ nộp đơn đại học Roubaix về ngành kỹ sư dệt cho mình.
Qua pháp gần cuối năm thì trễ niên học nên mình tính ở Paris đến hết hè thì lên Roubaix học thì ai ngờ 30/4 đến nên nghe lời cậu Miên, con ông bà Võ Quang Tiềm, ở lại Paris nên không có dịp gặp lại cậu N. Đến 58 năm sau mới gặp lại được để nói lời cảm ơn cậu, đã giúp cho vụ du học của mình thành tựu. Nay về hưu nên cậu về Đà Lạt sinh sống, mỗi năm về Pháp, đóng thuế thăm con và cháu. Cậu kể là thích cuộc sống thanh bình ở Đà Lạt hơn là bên pháp.
Cậu tâm sự là khi thành đạt rồi thì bà mất nên không có dịp báo Hiếu. Sau 75 thì cũng khó mà về Việt Nam đến 1992 đổi mới mới có người Việt Hải ngoại về nhưng lúc đó cậu bận công ăn việc làm. Có về thăm gia đình nhưng cũng không ở lại Đà Lạt như ngày nay.
Hai cậu cháu ngồi nói chuyện gần 3 tiếng đồng hồ. Cậu muốn mời đi ăn nhưng mình có hẹn với vợ chồng anh bạn học chung khi xưa, Phước Lâm Viên, nhà in Lâm Viên cạnh cà phê Tùng. Hai vợ chồng này, khi xưa đi học không thân lắm nhưng không hiểu sao, mỗi lần họ về Đà Lạt là ghé lại nhà mình, chụp vài tấm ảnh bà cụ, gửi cho mình, báo cáo tình hình sức khoẻ của mẹ mình. Ơn này không biết chừng nào trả nổi. Lâu lâu có nhiều người bạn học xưa còn ở Đà Lạt, gặp bà cụ mình thì chụp hình gửi sang cho mình. Xin cảm ơn các bạn. Nhân dịp đầu năm, về ăn tết với gia đình sau 50 năm, mình xin chúc các bạn cùng gia quyến được nhiều sức khoẻ. Vào tuổi này chỉ cần sức khoẻ.
Từ nhà mình đi bộ đến nhà cậu độ 10 phút. Đi ngang đường Calmette, có chị nào tự xưng ở cạnh nhà nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, căn thứ 2 ở ngay dốc nhỏ nối liền 3 con đường. Mình hỏi cạnh nhà tên Thạch, nhà tên này có cây lựu ngay sân, ngay dốc Calmette, chết sau 75, bị đâm chết. Chị ta kêu Thạch nào. Mình dừng lại, chụp tấm nhà căn nhà ấy, gửi cho chị ta. Chị ta không nhận ra nhà của chị ta khi xưa. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn