Lừa đảo qua tin nhắn

 

Dạo này mình nhận khá nhiều spam qua nhắn tin trên mạng xã hội nhất là điện thoại cá nhân. Trên mạng xã hội thì đa số là do phụ nữ nhắn tin hỏi vớ vẩn, bà nào cũng tải toàn hình Photoshop nên mất công phải chắn và xóa. Nhất là sợ bị hacker vì mình bị họ chiếm tài khoản một lần. Có hôm buồn đời mình xem mạng xã hội của mấy người mướn nhà khiến mình thất kinh. Ngoài đời, mấy bà mấy ông to kinh hoàng, nhưng hình trên mạng thì đẹp như thiên nga hay tài tử. Chắc sử dụng Photoshop hay ứng dựng nào nên thấy bà nào bà nấy gầy đẹp như Jennifer Lopez. Kinh

Điều mình lo ngại là họ nhắn tin hay gọi qua điện thoại cá nhân. Trên mạng thì dễ nhận ra vì có thể xem ngay. Thường thì chỉ nhận nhắn tin của ngân hàng, tiệm thuốc Tây này nọ. Đây nhận những tin nhắn kêu đầu tư bú xua la mua. Đồng chí gái cũng than tương tự là nhận tin nhắn tùm lùm.

Buồn đời mình lên mạng tìm thêm tin tức để xem có cách nào chận đứng vụ nhắn tin vớ vẩn. Theo Tin tức mình đọc thì nội tháng 4 năm nay 2024, nghĩa là 2 tháng trước đây. Người Mỹ nhận 19.2 tỷ nhắn tin spam. Xem như trung bình một người Mỹ nhận 63 nhắn tin hay hơn 2 tin nhắn mỗi ngày. 

Điều đáng nhắc là đa số các tin nhắn này đều nhắm vào người Mỹ cao niên. Lý do là các scammers, những người tìm cách dụ dỗ lừa thiên hạ biết là người già có số tiền lớn, tiền để dành hay quỹ hưu trí. Nhất là họ thường sống cô đơn, không ai chăm sóc, hàn huyên.

Các nhắn tin lừa đảo này thường được tự động hoá, gọi là “robotexts”, cũng có thể do một người thật, biết chúng ta. Có hai loại nhắn tin lừa đảo cần chú ý:

Các nhắn tin với đường dẫn rất nguy hiểm. Loại nhắn tin này thường được gọi là “smishing”, thường có những tin nhất rất lạ kèm theo là kêu chúng ta nhấn đường dẫn ngay. Chúng ta lo ngại nên mất cảnh giác nên nhấn vào đường dẫn.

• You’ve made a big purchase and you need to confirm it. Ông hay bà vừa mua một món hàng giá cao, cần xác nhận.
• Your subscription renewal payment did not go through. Cái này như mua báo chí hay thuốc men hàng tháng thường được trả bằng thẻ tín dụng, và họ tự động rút tiền của mình để khỏi quên.
• You must confirm a package being delivered to your house. Cần xác nhận món hàng vừa được giao tại nhà.
• You’ve won a (fantastic) prize and you need to redeem it. Thắng giải gì đó và cần chúng ta xác nhận.
• Your debit or credit card has been locked or frozen. Thẻ tín dụng bị khoá
• You need to confirm suspicious activity on your account. Cần xác nhận về hoạt động đáng ngờ trên tài khoản,…

Vấn đề là khi chúng ta nhấn vào đường dẫn, có thể một malware sẽ tự động được tải về điện thoại của mình. Giúp người lừa đảo có thể điều khiển hay xâm nhập vào điện thoại của mình từ xa. Họ có thể gửi tiền cho họ này nọ hay đường dẫn bắt chúng ta ghi rõ danh tánh và các giấy tờ cá nhân. Như trường hợp máy điện toán, thường có trục trặc, mình gọi cho thằng cháu rành về IT, từ nhà có thể xem kiểm soát máy điện toán của mình. 

Lừa đảo đầu Tư (Investment scam): thường được người Mỹ gọi là “pig-butchering scam” hay cryptocurrency scam, thường chúng ta hay nhận những nhắn tin từ một người lạ, như họ gửi lộn cho ai, thí dụ:

• “Hello Fred, it was great meeting you at the party the other night!” Mình hay nhận tin trên mạng như quà gia đình em nhờ anh mang qua Mỹ sao chưa thấy anh đưa lại. Hay anh cho em hỏi cái này. Đâu dám trả lời, đồng chí gái giết chết.
• “Hi, it’s Anne. Would you like to get together for lunch Friday?” Mình cũng nhận tin như người kêu anh đi làm về chưa này nọ, thậm chí có người kêu trên Facebook, có gửi nhắn tin riêng, trả lời dùm vì cần hỏi gì đó. Mình đâu phải là bà Tùng Long mà có thời giờ trả lời chuyện tình yêu của họ. Mình là nông dân, ngu dốt biết gì mà họ hỏi vớ vẩn.

Hôm qua, mình nhận được một tin nhắn, đại khái là ông không biết tôi, nhưng tôi muốn tự giới thiệu này nọ để đầu tư gì đó. Mới đọc tới đó là mình xoá ngay và chận số điện thoại này.

Khi chúng ta, buồn đời, không có gì làm, nhắn tin lại kêu họ đã lầm người, thì họ sẽ tìm cách làm quen. Sau đó sẽ giới thiệu một cơ hội làm giàu này nọ. Mình lo cái vườn chưa xong nên đừng có bàn chuyện đầu tư này nọ nhất là không có tiền.

Hôm trước chạy lên vườn thì có điện thoại reo, vì lái xe nên mình không biết ai gọi dành phải nghe. Có tên nào tự giới thiệu này nọ kêu có nhà cửa ở đâu để đầu tư. Mình nói tuần sau gọi lại. Sau đó nói với thằng con, là đầu tư, phải biết người rủ mình đầu tư, còn dân ở đâu gọi lại, mình không biết thì cảm ơn kêu họ gọi lại tuần sau. Lúc đó biết số điện thoại thì cúp ngay và block. Mình chưa bao giờ đầu tư với một ai cả. Nội có một partner như đồng chí gái là đủ một đời trai.

Mục đích của những người lừa đảo là dụ chúng ta đầu tư, nhất là vào crytocurrency rồi sẽ cuốn theo chiều gió. Năm 2022, theo Internet Crime Complaint Center (IC3) thiệt hại lừa đảo về cryptocurrency từ $2.57 tỷ gia tăng lên $3.96 tỷ vào năm 2023. Xem như 53%.

Có người gọi cho biết là ngân hàng, công ty nào đó mình biết sử dụng như công ty điện lực, nước này nọ. Kêu là có vấn đề với trương mục của mình như biên lai chưa trả này nọ rồi giúp mình login vào trang nhà của công ty điện lực chẳng hạn và hướng dẫn làm Dual Authentication, và mật mã sẽ được gửi đến cho điện thoại của mình. Khi mình đưa cho họ mật mã này thì họ sẽ lấy phần kiểm soát trương mục của mình và sử dụng các ứng dụng mà mình thường xài như Zelle, Venmo, hay Paypal. Các ứng dụng này thường không bảo toàn cho chúng ta như thẻ tín dụng. Nếu bị lừa đảo hay ăn cắp tài khoản, chúng ta không bị dính dáng khi khai báo thẻ tín dụng còn mấy cái kia thì họ có báo chúng ta biết trước khi gửi tiền là một khi đã gửi thì như đưa con vô nội, không bao giờ gặp lại. Khi mua hàng trên mạng, mình dùng thẻ tín dụng American Express.

Nếu bác nào chưa bao giờ nhận các nhắn tin thì em đưa ra những mẫu như sau:

“Congratulations - you're a winner! Go to bit.ly/eFgHiJK to claim your $500 Walmart gift card.”

 thường những đường dẫn này sẽ hỏi các bác những tin tức như sau:

• Bank account number (trương mục ngân hàng)
• PIN number (mật mã)
• Credit card number (thẻ tín dụng)
• Annual income (lợi tức hàng năm)
• Social Security number (thẻ an sinh xã hội)

“Acme Bank is closing your account due to suspicious activity. To keep your account active, please confirm your PIN at bit.ly/acmebank123.”

“You have an outstanding tax refund of $2,560. Follow these instructions to claim your refund at: https://gov.taxrefunds.irs.”

“Hi, it’s been a while, how are you doing? Let’s get together this weekend. Visit my profile at bit.ly/aBcWxYZ.”

Những tin nhắn như vậy thường chúng ta không nhận ra ai. Người gửi rất muốn nói chuyện với chúng ta, những người cô đơn, ở nhà chả biết gì để tám. Họ có kỹ thuật để hỏi về tin tức cá nhân. Sau đó muốn chúng ta chuyển qua WhatsApp, Telegram, Zalo và các ứng dụng liên lạc khác.

Họ nói về các đầu tư nhất là về crytocurrency hay những đầu tư nào khác. Sau đó gửi hình ảnh của họ đẹp như Tây như mấy người thuê nhà.

Điểm quan trọng là không muốn nói chuyện với chúng ta qua FaceTime hay những ứng dụng có ghi hình. Các tin nhắn thường có lỗi chính tả, văn phạm và các số điện thoại rất dài hay nhiều khi trong vùng của chúng ta ở vì rất dễ kiếm. Chỉ cần lên google rồi ghi danh là xin được miễn phí. Mình trước đây có mấy nhà ở xa nên phải làm số điện thoại của vùng đó qua google voice. Những tin nhắn vớ vẩn không liên quan gì đến chúng ta để khiến chúng ta nghĩ ai đó lộn. Nên nhắn tin lại cả tội họ. Đố là cách câu cá của họ.

Mình có nghe một podcast, phỏng vấn một cựu cảnh sát viên ở Panama, ông ta được cảnh sát xứ này cho xâm nhập vào làm việc cho một tổ chức lừa đảo, chuyên lừa đảo người Mỹ. Họ gọi điện thoại (khi xưa) cho mấy người Mỹ già rồi kêu họ nợ nần chi đó, lâu quá nên mình quên các chi tiết, chuyển tiền. Có người khóc. Sau này cảnh sát chộp được cả đám, đầu ông ta bị treo giá nên được FBI cho qua Mỹ sinh sống dưới tên giả vì sợ bị giết.

Ngay những tin nhắn rất khả tín với email, những công ty mà chúng ta là khách hàng như công ty điện thoại, công ty ga hay điện lực. 

 Vấn đề làm sao để phòng không bị lừa đảo. Cách tốt nhất là khi nhận được những tin nhắn này thì đừng có mở, nhấn gì cả. Chỉ xoá là xong. Đừng có tò mò mà chết. Kiểu cá cắn câu là xem như hết vẩy vùng.

Họ cũng khuyên là khi nhận được tin nhắn của những nơi quen biết như của ngân hàng của mình, cũng không mở hay nhấn. Cách tốt nhất là liên lạc riêng ngân hàng của mình để kiểm chứng.

Sau đây là những lời khuyên của các chuyên gia chống tội phạm:

Không cho ai biết mật mã. Nhất là mật mã hay verification code được gửi đến cho chúng ta một lần để kiểm chứng, không được cho ai biết nhất là người lạ qua điện thoại. Thường khi login vào trương mục ngân hàng hay công ty điện lực,…thường họ gửi cho mình một con số gồm 6 hay 8 số để mình kiểm chứng. Nếu mình cho ai à biết thì họ có thể vào trương mục của mình ngay.

Trong điện thoại thường có những ứng dụng để thanh lọc và chận spam từ nhẵn người không quen biết. Trên iPhone có cái vụ này, nhưng mình vẫn bị spam. Xem ra mấy tên spammers có những ứng dụng để qua mặt. Ở nhà có Internet thì chúng ta có thể dùng Router để chận. Lâu lâu mình mở ứng dụng của router ở nhà, thấy một lô các nơi tìm cách xâm nhập hệ thống Internet ở nhà.

Ngoài ra đừng bao giờ nghĩ mình khôn sẽ không bao giờ bị ai lừa đảo được. Ai buồn đời thì xem đường dẫn nói rõ hơn về cách tránh các spam và lừa đảo.

Avoiding Scams and Fraud for Older Adults 

Nguồn:

1. Robokiller. 2023 United States Robotext Trends. Found on the internet at https://www.robokiller.com/spam-text-insights

2. Federal Bureau of Investigation. Internet Crime Report 2023. Found on the internet at https://www.ic3.gov/Media/PDF/AnnualReport/2023_IC3Report.pdf

Thấy trên mạng có nói đến 1 vụ này, hình như của 1 chị mình có gặp mặt, cho biết cuộc gọi như sau:

Một Cuộc Gọi 

- Tôi là Lê Anh Tuấn gọi từ Lãnh Sự Quán VN tại HK, xin được nói chuyện với anh Nghĩa Vũ

- Dạ chính tôi

- Ủa, là chị không phải anh?

- Đúng

- Tôi đã gọi 2 lần sao không có ai trả lời?

-  Số lạ phone không thông.

-  Tôi gọi để thông báo một vấn đề nghiêm trọng, chị nghe cho hết rồi hãy hỏi:

Tên của chị và số phone 086-528-5336 có trong hồ sơ của nhiều người đăng ký TỐ CÁO (hay cái gì đó nói rất nhanh) việc quyên tiền giúp người Việt hải ngoại, và toà lãnh sự yêu cầu chị phải có mặt ở VN trong vòng 24 giờ để điều tra.

- Tôi không biết số phone đó và hoàn toàn không dính líu

-  Hồ sơ đó đăng ký ngày 17 tháng 1, 2024, tại Hà Nội.

-  Tôi không có mặt tại VN

-  Tức là chị nói rằng có người dùng tên và thông tin của chị 

-  Đúng

-  Hồ sơ có cả email… đúng không 

-  (Không trả lời cái email) tôi hoàn toàn không dính líu

-  Đây là việc NGHIÊM TRỌNG chị phải giải quyết để tự bảo vệ.  Chị có làm mất giấy tờ hay có cho ai mượn?

-  Không.  Thời buổi này không cần phải ăn cắp giấy tờ gì cả người ta vẫn tìm được thông tin và mạo danh người khác.  Hồ sơ có số phone 086… không phải của tôi, sao anh tìm được số phone này, thử đọc lại?

-  Số …., số này có đính kèm trong hồ sơ!!!

-  Rồi, nói lại: tôi không dính líu

-  Theo như chị nói thì chị bị ăn cắp thông tin, toà lãnh sự cần chị có mặt ở VN để giải quyết.

-  Tôi đang ở Mỹ, quốc tịch Mỹ, đâu có tự dưng có người bảo tôi PHẢI về VN thì phải về?  Mà anh gọi ở DC hả, vậy anh biết rõ không cách nào về VN trong vòng 24 tiếng.

-  Tôi chỉ có nhiệm vụ thông báo.  Tôi khuyên chị hãy điều tra việc bị ăn cắp thông tin, hay để tôi chuyển phone chị qua cấp trên tìm phương hướng giải quyết.

-  Không cần đâu, cám ơn.  Tôi sẽ liên lạc với luật sư của tôi.

-  Tại sao phải gặp luật sư?

-  Đó là chuyện pháp lý, luật sư sẽ giúp mình giải quyết.

-  Luật sư chỉ có thể đại diện cho chị vấn đề pháp lý chứ đâu giúp được chuyện điều tra.  Bị ăn cắp thông tin là chuyện rất nghiêm trọng chị cần phải điều tra.

-  Được, sẽ có tổ chức Identity Theft điều tra

-  Thì tôi chỉ nhắc chị…

-  Mục đích của anh là thông báo thì tôi đã nghe, anh nhắc nhở tôi cám ơn (chỗ này tò mò), mà nói chuyện với cấp trên của anh để làm gì?

-  Cấp trên có thể tìm phương hướng giải quyết giúp chị!!!

-  Tất cả mọi chuyện giấy tờ đều phải có công văn và văn thư chính thức gửi đến nhà, tôi sẽ chờ (không thấy đòi xác nhận điạ chỉ 🤨).  Tôi sẽ nói chuyện với luật sư.  Anh cho lại thông tin?

-  Tôi là Lê Anh Tuấn, điạ chỉ… số phone… (hoàn toàn đúng của Toà Lãnh Sự).  Tôi sẽ gửi toàn bộ hồ sơ về cho chị (vẫn không đá động địa chỉ người nhận).

Chấm dứt cuộc gọi, lên trang nhà Toà Lãnh Sự thì tìm thấy cái thông báo bên dưới.  Rất thú vị, người gọi ăn nói mạnh bạo rõ ràng, mở đầu câu chuyện là cự sao gọi 2 lần không thấy trả lời 😆!  Cũng làm mình đổ mồ hôi chứ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nên bỏ vợ to béo?

 

Có tấm ảnh của vợ chồng ông tài tử Anh quốc Pierce Brosnan lưu hành trên mạng khiến nhiều người chê bà vợ thứ 2, tên Keely Shade Smith to béo. Có người kêu ông ta bỏ vợ chạy theo mấy cô trẻ nhưng ông ta lại bảo vệ, khen bà vợ. Mình xem phim đầu tiên do ông này đóng khi làm việc tại Anh quốc đâu năm 1985. Ông ta thủ vai một điệp viên của Liên Xô, xâm nhập vào khu vực cấm của NATO để đánh cắp và phá hoại.

Sau này lại thấy ông ta đóng phim James Bond.

Đăng hình này vì không nêu rõ thân hình của bà vợ

Khi xưa, còn trẻ chưa béo phì ra

Vợ đầu ông Brosnan qua đời năm 1991, ông ta chung sống với bà vợ thứ 2 trên 2 thập kỷ có mấy người con. Pierce Brosnan từng chia sẻ rằng ông yêu bà Keely vì tính cách, sự thông minh, và sự hỗ trợ không ngừng nghỉ của bà dành cho ông và gia đình. Ngoại hình không phải là yếu tố quan trọng nhất trong tình yêu của họ. Họ đã trải qua nhiều thử thách cùng nhau và vẫn duy trì được một tình yêu mạnh mẽ và chân thành.

Thường thường người ta thấy các tài tử điện ảnh thay chồng đổi vợ như thay áo nhưng cũng có nhiều người sống chung thuỷ với người bạn đời đến khi qua đời như ông Paul Newman,… cho thấy không nên vơ đũa cả nắm. 

Khổng Minh được đề cao như một người đẹp, thông minh, tài giỏi lại đi lấy một người vợ cực xấu, A Nữu. Ông ta giải thích là vợ ông ta đẹp hơn các cô gái đẹp khác và giải thích như sau: «Ngồi trong sân vắng vẻ, tách trà như tâm tình của cô gái. Xuân qua thu lại, thế sự như mây. Người đời hay nói: rượu, thuốc lá, trà là ba báu vật của đàn ông. Tài nữ như thuốc lá, mỹ nữ như rượu nồng, còn phụ nữ xấu chỉ lặng lẽ như trà tỏa hương. So với hương trà man mác, vô luận khói thuốc đắng cay hay men rượu nồng nàn, đều thành dung tục. Song người đời lại say mê sự kích thích của rượu và thuốc lá, ít ai thư thái để tận hưởng vị thanh khiết của trà”.

Những người nổi tiếng, giàu có thường có rất nhiều người ái mộ, đầy cám dỗ nên phải có một tình cảm rất sâu đậm với vợ nhà hay người chồng của mình để có thể gắn bó lâu năm. Mình nhớ có đọc cuốn sách về ông Swarzernegger cựu tài tử, khi ra tranh cử thống đốc tiều bang Cali. Họ kể có lần ông ta đang ngồi ăn với vợ trong một tiệm ăn, bổng nhiên có một cô đến bàn đưa số điện thoại rồi cởi áo ra, đưa bộ ngực vĩ đại trước mặt ông ta rồi bỏ đi trong khi bà vợ trố mắt. Sau này người ta khám phá ra ông ta có con riêng với bà ô sin.

Hôm trước, xem một đoạn video của một lập trình viên quay khi tình cờ gặp Phật sĩ Minh Tuệ, mấy tháng trước khi các youtuber bám theo ông ta và nhiều người đi theo làm tùm lùm. Cứ thấy thiên hạ đến cúng dưỡng thức ăn và tiền bạc thì ông ta không nhận, kêu đã thọ trai và không nhận tiền bạc. Những hình ảnh của người lạ đưa tiền hay thức ăn hàng ngày như cám dỗ đưa trước mặt nhưng phải có một bản lĩnh rất cao cũng như nhân sinh quan để từ chối.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Giấc mơ hưởng già tại Hoa Kỳ

Sau đệ nhị thế chiến, có một hiện tượng xẩy ra tại Hoa Kỳ, là sinh sản gia tăng vô tiền khoáng hậu. Người ta lý giải là lính từ mặt trận trở về, lập gia đình mau chóng nên sinh sản nhiều. Có đến 73 triệu người Mỹ được sinh ra trong vòng 18 năm, từ năm 1946 đến năm 1964, xem như một thế hệ và họ đặt tên cho thế hệ này là baby boomers. Việt Nam cũng lâm vào tình trạng này, sau 75, dân số gia tăng rất nhiều. Từ 36 triệu cả hai miền lên đến gần 100 triệu ngày nay. May là họ ra quy luật trai hay gái chỉ hai mà thôi. Cứ tưởng tượng sinh con như trước 75, 6-10 người mỗi gia đình là chết. Đến năm 2030, xem như 5.5 năm nữa tất cả thế hệ baby boomers này đều đạt trên 65 tuổi. Tuổi được hưởng quy chế an sinh xã hội và rút tiền từ quỹ hưu trí. Họ sẽ về hưu để hưởng những tháng năm hạnh phúc của hoàng hôn đời người. 

Thế hệ baby boomers được xem là thế hệ thành công nhất của Hoa Kỳ hơn các thế hệ đi trước. Họ là hình ảnh của giấc mơ Hoa Kỳ mà thế kỷ 20 được thế giới mong ước. 67% người Mỹ sở hữu nhà và gần như ai cũng có xe cộ. Một công nhân đi làm, sở hữu một căn nhà và một chiếc xe hơi. Các công nhân ở pháp chỉ đi làm bằng xe buýt hay métro ở chung cư gọi là HLM (habitations à loyer modéré), không mong ước ngày nào đó được sở hữu một căn nhà dù là nhà Phoenix. Dạo mình ở bên Tây, các gia đình lao động mình quen đều mướn chung cư ở, cả năm chỉ lo tính đi nghỉ hè ở đâu trong khi ở Hoa Kỳ thì thiên hạ ít đi nghỉ hè hay ngắn hạn, toàn là để tiền mua nhà, mua xe.

Vấn đề là khi hưu trí thì chỉ có một thiểu số có đủ tiền trong trường mục ngân hàng và vốn sở hữu nhà đất của họ, giá trị ròng của họ gia tăng trong khi đa số sẽ phải đối diện với một tương lai vô định về tài chính.

Nếu chúng ta chỉ trông mong vào tiền an sinh xã hội không thôi, không có tiền hưu trí của các quỹ khác thì sẽ được xem là người nghèo tại Hoa Kỳ. Xem hình dưới

https://www.travelandleisure.com/spain-best-international-retirement-country-for-americans-8661573

Đọc tài liệu thì cho biết có 3 điểm chính về tài chính mà đa số baby boomers cần để ý khi lớn tuổi. 

1. Tiền tiết kiệm cho hưu trí không đủ

Baby boomers sinh từ năm 1946 đến 1964, năm nay 2024 đã vào tuổi 60 đến 78 tuổi. Trên nguyên tắc họ phải có một số tiền lớn để trang trải chi phí những ngày hưu trí của họ. Một số đã hưu trí và một số sắp sửa về hưu. Thật ra họ là thế hệ đầu tiên tại Hoa Kỳ gặp phải trường hợp này mà chính phủ không dự đoán được. Khi mình sang Hoa Kỳ, họ hay nói là cần có trong quỹ hưu trí 1 triệu đô La nhưng ngày nay với lạm phát họ kêu cần ít nhất 2 triệu nếu nhà đã trả xong nợ. Chán Mớ Đời. Đào đâu ra 2 triệu.

Vào đầu thế kỷ 20, người Mỹ qua đời trung bình ở tuổi 61.5 và luật hưu trí là vào năm 65 tuổi nên trước đây, thường người Mỹ chết 3.5 năm trước khi về hưu, nhận được tấm chi phiếu hưu trí đầu tiên. Thế kỷ 21, y khoa tân tiến đã giúp người Mỹ sống lâu hơn trung bình trên 20 năm. Do đó đưa đến vấn nạn tiền hưu trí cho 20 năm sau khi ngưng làm việc, nhất là chi phí cho bệnh tật vì càng lớn tuổi càng nhiều bệnh. Đó là ác mộng khi về hưu nếu mình bị bệnh hoạn, không có tiền hưu trí nhiều.

Theo công ty Vanguard thì trung bình số tiền trong các chương trình hưu trí như (401(k), 403(b) của lứa tuổi từ 55 đến 64, trước khi về hưu vào năm 2022 là $207,874. Cho những người lớn tuổi hơn 65 thì khá hơn một tị $232,710, độ $25,000 hơn. Nhưng nếu tính trung bình người Mỹ thì chỉ có $71,168 cho lứa tuổi 55 đến 65 và $70,620 cho người Mỹ từ độ tuổi 65 trở lên. Lý do là có nhiều người Mỹ có tiền hưu trí rất cao nên khi cộng chung chia cho tổng thể thì khác. Điển hình Roth-Ira của ông Mitch Romney lên đến mấy chục triệu đô La. Ông này buồn đời ra tranh cử tổng thống, nên báo chí khui ra Roth Ira của ông ta, được phép bỏ vào mỗi năm khi xưa có $2,000 mà ông t nhồi lên đến 25 triệu, theo cách mua option các công ty sắp phá sản rồi bán lại cho thiên hạ nên lời, khiến sở thuế đang duyệt xét các tưởng mục này.

Cứ dùng số cao nhất như một trương mục có $232,710 như kể trên thì sẽ cho phép mỗi năm được tiêu dùng là $9,308.40 ($775.70/ tháng) vì khi về hưu và sống thêm 20 năm. Đó là họ dựa theo bỏ tiền với tiền lời 4% và lạm phát. Còn nếu không có lời thì càng ít hơn.

Mình nhớ khi đi làm thầu khoán. Lâu lâu có người Việt đến nhà nhờ mình làm cái hợp đồng xây sửa nhà của họ để họ lấy tiền từ quỹ hưu trí ra nhưng không dùng để xây nhà mà tiêu xài. Chắc đánh bài. 

Nếu cộng thêm tiền an sinh xã hội trung bình của người Mỹ là $1,907/ tháng hay $22,884/ năm thì trung bình về hưu có $32,000 ($2,666.67/ tháng) để tiêu dùng hàng năm. Không đủ để trang trải các chi phí cho cuộc sống sung túc khi về già, thậm chí khó mà trả các chi phí thông thường. Lên mạng nay cứ thấy họ quảng cáo về hưu ở các xứ khác rẻ hơn. 

2. Các thay đổi của an sinh xã hội

Các thay đổi từ khi thành lập hệ thống an sinh xã hội đã khiến cho người Mỹ hưu trí gặp thêm nhiều khó khăn về tài chính. Cho những người sinh trước năm 1960 thì có thể lãnh tiền toàn an sinh xã hội vào năm 65 tuổi. Ai sinh sau năm 1960 thì phải đợi đến năm 67 tuổi mới được lãnh toàn phần.  Mình lấy trước 65 tuổi nên chỉ được 70% số tiền nếu đợi đến 65 tuổi. Lý do là về hưu trước đồng chí gái “chồng nuôi vợ như biển hồ lai láng, vợ nuôi chồng chửi từ sáng đến chiều.”

Có nghĩa là chúng ta phải đợi lâu hơn để lãnh tiền của mình hay lãnh sớm ít hơn như mình có 70%.

Cái mất dạy là trước năm 1984, tiền lãnh an sinh xã hội không bị chính phủ liên bang đánh thuế. Ngày nay thì tiền an sinh xã hội bị đánh thuế (50% tiền an sinh xã hội cộng các lợi tức khác như quỹ hưu trí rút ra) quá $25,000/ năm cho cá nhân và $32,000 cho vợ chồng khai chung. Ông Reagan ký sắc luật này và nhất là các người nhận pension, không được lãnh an sinh xã hội như ông Larry làm cho chính phủ, chỉ được lãnh pension, còn an sinh xã hội thì không nên ông ta chửi quá cở thợ mộc vì mất $2,500/ tháng.

Lúc đầu chỉ có 10% người Mỹ bị đánh thuế nhưng dần dần ngày nay là 50% người Mỹ bị đánh thuế theo trang nhà của senior citizens league. Có thể trong tương lai, hết tiền họ đánh thuế 100%. Một nghiên cứu của social security administration vào năm 2015, cho rằng người Mỹ về hưu, mất tiền họ cần vì chính phủ đánh thuế lợi tức. Chán Mớ Đời 

Họ cho biết là vào năm 2035 nghĩa là 10 năm nữa thì người Mỹ về hưu chỉ nhận được 80% số tiền có thể nhận. Do đó chính phủ kêu mấy tên cố vấn tài Chánh rêu rao là đợi thêm vài năm nữa thì lãnh được nhiều tiền, 80% số tiền mình được phép nhận, còn lấy sớm chắc 50%. Quốc hội thì không đại biểu nào dám đụng tới vụ này vì sẽ thất cử khi nói rõ. Mấy vụ này đâu ai biết hay để ý đến khi mình về hưu mới quan tâm đến thì trễ rồi. Có lẻ chúng ta nên theo dõi vụ này và yêu cầu các đại biểu của địa hạt mình thông các đạo luật có lợi cho người hưu trí thay vì chửi nhau vì ủng hộ ông Biden hay Trump. Ông nào lên cũng vậy, chả khác gì cả, giúp bọn nhà giàu tỷ Phú kiếm thêm tiền. Dạo này họ khui ra ông toà tối cao pháp viện, đi chơi hay săn bắn đều được tỷ Phú bao trọn gói.

3. Nợ chồng chất.

Vấn nạn là baby boomers vẫn tiếp tục mắc nợ khi về hưu khiến làm cạn nguồn tài chính của họ nhận được khi về hưu đã kém cỏi. Bao nhiêu người về hưu đã trả hết nợ nhà nợ xe, hình ảnh của giấc mơ Hoa Kỳ. Trung bình người Mỹ đổi nhà theo chu kỳ 7 năm, nên lại tiếp tục mượn nợ nên khi về hưu, chưa trả hết tiền nợ ngân hàng để mua nhà. Ngoài ra xe cộ phải thay vì cũ nên lại phải mua xe mới với cái nợ thêm 5 năm. Chúng ta nợ nhiều hơn các thế hệ trước. Lý do là thế hệ bố mẹ, muốn mua cái gì đó thì tiết kiệm còn thế hệ chúng ta có ngân hàng cho vay hay thẻ tín dụng cứ xài hôm nay đi làm trả tối thiểu và nợ chồng chất không biết đường nào ra. Đó là chưa kể đến các thuế nhà đất gia tăng hàng năm, thuế xe lưu hành này nọ.

Mình rất ngạc nhiên khi thấy Nhật Bản có tỷ lệ nợ với GDP nhiều nhất thế giới. Hóa ra vì dân số của họ bị lão hoá nên phải in tiền để trang trải các chi phí cho người già.

Năm 1980, độ 38% người Mỹ trên 65 tuổi có chút nợ nần. Năm 2012 thì lên đến 64.8%. Ai buồn đời như mình xem cái link. 

Center for Retirement Research.

Theo nghiên cứu của National Council on Aging thì năm 2020, có 4 triệu người Mỹ trên 65 tuổi có những khoản nợ về y phí chưa trả. Nay nghe nói có ai muốn ra đạo luật cấm bỏ nợ y phí vào credit report để giúp chúng ta có thể mượn tiền thêm. Không giải quyết gì cả ngoài trừ xù nợ y phí, sẽ khiến bảo hiểm gia tăng rồi khi mình chết thì các y phí sẽ theo lãi lên cao ngất. Cho thấy ở Hoa Kỳ, chỉ có 2 loại người Mỹ sướng là nghèo vô sản thì được chính phủ lo cho hết, và 2 là người giàu có thì không bận tâm, còn thịt 3 chỉ, nửa mỡ nữa nạt như mình là mệt.

Nợ sẽ khiến cuộc sống khó khăn hơn, chúng ta sẽ đối diện với những quyết định như sửa chửa nhà cửa, xe cộ, bớt uống thuốc hay ăn uống ít lại này nọ. 

Baby boomers đang đối diện các vấn đề này, cần thay đổi để bảo đảm và giữ cuộc sống hưu trí tốt đẹp hơn. Bán nhà, dọn đến nơi nào rẻ hơn và lựa chọn chương trình Medicare nào vừa túi tiền của mình. Cần nhất là không bị đau ốm. Chịu khó tập thể dục. Đông Phương Hội có mở lớp hướng dẫn dưỡng sinh miễn phí nhưng chả thấy ai đến tập ngoại trừ những người tập lâu năm. 

Ai còn khỏe thì chịu khó cày thêm và để dành tiền sẽ nhận được an sinh xã hội nhiều hơn (80% số tiền mình có thể nhận được) và (401k) khá hơn còn không thì buông bỏ hết. Trên thực tế thì người Việt tỵ nạn tương đối ai cũng để dành tiền cho những ngày hưu trí chỉ có thế hệ con cháu của mình là hơi mệt. Khó có thể mua nhà, nợ học đại học chồng chất. Vật giá leo thang nên không biết bao giờ có tiền để mua nhà. Cũng có nhiều người hy sinh đời bố củng cố đời con, lấy tiền trong quỹ hưu trí để trả tiền con ăn học đại học. Chưa chắc sau này, chúng sẽ có khả năng nuôi mình khi về già. Đó là vấn nạn hay ác mộng hưu trí tại Hoa Kỳ ngày nay.

Qua thái Lan hay phi luật Tân ở thì tương đối sẽ có cuộc sống khả quan hơn. Đi mấy xứ này thấy mấy ông Mỹ già có vợ hay Bồ chi đó còn rất trẻ. Mướn căn hộ ở rồi đưa cho cô Bồ một ít tiền lo chăm sóc hàng tháng. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn