Lượm lặt trên đường Alaska

 Lượm lặt trên đường Alaska

Đi ALaska chuyến này thấy đẹp, có thể sẽ trở lại để viếng các vùng chưa đi nhất là leo núi. Chạy trên đường, thấy các bảng hiệu bãi đậu xe cho các đường mòn leo núi khắp nơi. Nhất là núi và sông ngòi rất nhiều. Có thể đi câu cá này nọ nếu ai thích câu cá. Đứng ở cầu phía sau nhà ông Mỹ, thấy cá hồi lượn lên lượn xuống rất đông. Chỉ cần thả mồi xuống là dính.

Mụ vợ trên sông băng. Họ dùng cái búa để móc vào băng đá để leo lên

Mình thì không thích câu cá. Lý do là nhát. Nhớ có lần khách hàng rủ đi câu ở Cali. Ông ta cho tàu cập chỗ mua mồi, là cá mòi sống rồi chạy ra khơi xem Sonar để coi chỗ nào có cá đàn đang bơi rồi đậu lại thả cần câu xuống. Phải lấy con cá mòi sống móc vô cái lưỡi câu to đùng rồi quăng xuống biển. Độ 30 giây sau là cá cắn câu, kéo lên, thấy nó kêu éc éc, mắt nhìn mình như trách móc nên mình sợ quá. Thả cần câu xuống nói vợ ơi thôi không dám câu nữa. Sợ quá. Thế là ngọng.

Nếu ai muốn đi cruise thì nên bay lên Anchorage rồi đi cruise ở đây thay vì đi tàu từ Seattle hay Vancouver, mất 4 ngày trời trên biển. Du thuyền họ muốn mình ở trên tàu muôn đời vì du khách sẽ uống rượu và chơi bài hay chi tiêu khác. Những 3 ngày mà du khách trên du thuyền được xuống bờ đều nằm một nơi. Nên đi 3 ngày chỗ này trên du thuyền rồi 4 ngày còn lại mướn xe chạy khác nơi. Giá tiền như nhau. Có khi còn rẻ hơn. Lại được thăm viếng nhiều nơi. Mình đã viếng Nam Cực và Antarctica nên mấy vùng này thấy không gì đặc biệt lắm so với Nam Cực.

Lúc đầu, có 1 cặp đi chung mà lại đi có 4 ngày nên mình phải lên chương trình hơi lộn xộn để họ có thể viếng nhiều nơi quan trọng nhưng cuối cùng họ xù trước khi lên đường nên lộn xộn các toan tính của mình. May vớt vác được chút gì vì lái xe khá mệt. Chạy tới chạy lui.

Nếu đi thì nên đi vào tháng 8 vì tháng 7 người Mỹ nghỉ hè đến đây câu cá đông lắm. Đời sống mắc mỏ, mướn xe đắt gấp 3 lần ở Cali. Xăng thì rẻ hơn 1 chút. Ai thích đi leo núi hay đi bộ dọc bờ sông thì nên lên đây, cảnh đẹp. Nếu mình đi lại thì sẽ chọn mùa thu để đi theo một toán đi săn Caribu. Mình không thích bắn thú nhưng đi theo để trải nghiệm. Thấy mấy tên Mỹ quen, cứ mùa thu là họ đi xa để săn mấy con này. Lên đây thì bỏ tiền ăn cá tươi nhưng đừng đi câu cá. Họ lấy $600/ người cho nữa ngày đi câu cá. Hai vợ chồng để $1,200 mua cá họ câu, đóng thùng gửi về Cali ăn cả năm. Đi ra chưa chắc bắt được con cá nào to còn cá hồi thì đầy. Mua rẻ hơn. Nếu đi đông thì nên mướn chiếc tàu rồi kéo nhau ra chạy ra biển câu cá cho đáng đồng tiền bát gạo.

Đặc sản vùng này là thịt hay xúc xích của con raindeer, mình có ăn thịt con Yak, một loại bò rừng mà gú gồ dịch là bò Tây Tạng nhưng thấp hơn mà mình có thấy ở Kazakhstan. Ăn cua hoàng đế này nọ nhưng thật ra mấy loại này đều được đánh từ xa bờ biển độ 900 đến 1000 hải lý. Còn xem cá voi thì đừng vì ở Cali, hàng năm cá voi di chuyển từ miền Bắc xuống nam và lên miền Bắc, có thể ra chỗ Paolo Verde đứng xem chán luôn. Trên cao nhìn xuống biển thấy đẹp lắm.

Có nhiều chỗ đi xem suối băng (Glacier). Muốn tiết kiệm thì tự lái xe đến rồi trả vé vào cửa vì của tư nhân chớ trả cho công ty thì họ đến đón mình tại khách sạn và chở về nên mất thì giờ lại đắt nữa. Tự đi thì mỗi người tốn độ $100, vé vào cửa và mướn giày đinh thay vì $375. Mình thương lượng nên bớt được 10% thay vì thêm 20%. Lý do là đặt chỗ qua Viator, họ lấy 10%. Cặp kia không đi nên mình phải xoá và gọi điện thoại thẳng công ty đặt vé lại. Đi chơi xa mình đều dùng ứng dụng Viator vì đã dùng họ nhiều lần nên tin tưởng không sợ bị lừa. Họ lấy 10% thêm tiền phí. Nhưng chắc ăn hơn thay vì đến nơi, chả thấy ai cả. Tiền mất tật mang, mụ vợ chửi là đáng đời.

Nói chuyện với dân địa phương thì mùa đông rất Chán Mớ Đời. Thiên hạ bị trầm cảm nhiều vì trời tối nhanh, tuyết gió, ít ánh sáng mặt trời. Không có thợ xây dựng nên xây nhà rất đắt. Độ $500/ sqft so với Cali $375. Mình gặp và nói chuyện với 3 người sống tại đây. Ông bán khu thương mại cho mình thì ông ta nói không chịu nổi mùa đông ở đây. Độ tháng 9 là ông ta xuống Mễ Tây Cơ. Ông này thì giàu có nên cuộc sống về già tương đối tốt câu cá, săn thú, nay đau yếu vì uống rượu khi xưa khá nhiều.

Một cặp người Mỹ da trắng khác thì ở đây đâu trên 50 năm, nay về hưu chân tay đau nhức nhưng phải làm Bed & Breakfast để có tiền thêm. Mình đặt phòng qua Expedia nhưng khi trả tiền thì trả cho họ vì họ nói Expedia mất cả tháng trời mới trả cho họ. Đời sống đắt đỏ, chi phí cao nên phải làm thêm mới đủ sống, có tiền mùa đông bay đi thăm con cháu ở nội địa Hoa Kỳ. Mình gặp một bà chủ B&B khá, gốc Nga. Di dân sang đây ở Tennessee nhưng không thích bò lên đây. Làm B& B rồi cho mướn đất các RV đến đậu ở.

Gặp bà này mới khám phá ra chương trình trao đổi sinh viên. Bà ta làm giấy tờ cho 2 cô sinh viên qua đây làm việc mùa hè kiểu au-pair bên Tây. Hai cô này sang đây dọn phòng, nấu điểm tâm, dọn dẹp kiếm chút tiền và có dịp nói anh ngữ trong 3 tháng hè. Nên lúc ra tiệm ăn, có một tên phục vụ, mình hỏi đến từ xứ nào thì hắn kêu là Slovenia. Cũng qua đây theo chương trình 3 tháng hè. Họ kiếm thợ hay người làm ở vùng này không ra nên phải cầu cứu các chương trình kiểu au-pair này.

Nhà cửa thì rất đắt vì không Có thợ để xây cất. Dân di dân lậu thì muốn đến đây phải lên máy bay. Nên ít dân la tinh ở vùng này. Thấy có vài tiệm ăn Mễ nhưng ế lắm. Có tiệm ăn Việt Nam, thấy đề Phở này nọ cũng như tiệm nail nhưng rất ít. Mình để ý cũng ít người Mỹ gốc phi châu, chắc vì lạnh quá.

Ai thích trượt tuyết thì nên đến mùa đông nhưng mình đoán chắc giá cả khá đắt hơn Cali.

Nói chung thì phong cảnh rất đẹp, tuyết và sông băng thì ai chưa biết nên đi. Mình đã đến Antarctica rồi nên mấy chỗ này, khó bì với Nam Cực. Có một nơi độ 200 mẫu anh, dùng để nuôi các con thú của tiểu bang như Moose, Gấu, raindeer, yak,… nếu muốn thấy mấy con này cận cảnh thì vào đây. Hay vào sở thú.

Ai có sức khoẻ thì nên mướn chiếc xe RV rồi chạy khắp nơi. Chỗ nào hứng dừng lại đi bộ, leo núi, câu cá này nọ, khỏi tốn tiền khách sạn, ngủ trong xe. Ông Greg kể là 20 năm trước khi ông ta đến đây lần đầu tiên. Ông ta mua chiếc xe RV rồi chạy tà tà, kiếm chỗ câu cá này nọ. Nhưng mình nghĩ giá mướn xe RV chắc đắt vì mướn xe SUV thường đã $200/ ngày. Tại lái xe vào công viên quốc gia nên mình mướn xe SUV nhưng đường xá đều tốt cả, đi xe thường cũng không sao.

Alaska là một tiểu bang rất đẹp về phong cảnh núi rừng, nơi có đỉnh núi cao nhất Hoa Kỳ, cao hơn Kilimanjaro nhưng có nhiều người chết trên đường chinh phục ngọn núi này. Còn độ tuổi 20-30 thì có lẻ mình thử nhưng nay thì chịu. Ai đến nên trả tiền trực thăng để họ chở mình lên núi, ngồi trên xe do chó kéo trên tuyết. Mùa đông thì có khắp nơi, rẻ hơn. Mùa hè chỉ có vài nơi có tuyết nên phải lên trực thăng chở đến trên cao độ. Mình có đi vụ này ở Lake Placid, tiều bang New York khi xưa. Khá vui, cứ như trong phim Doctor Zhivago. Mụ vợ mình sợ máy bay nên không dám đi. Hồi mới cưới, tụi này có đi Đại Vực, buồn đời hai vợ chồng leo lên máy bay bà già bay đi xem đại vực ra sao. Gặp núi, máy bay bà già hụp lên hụp xuống muốn ói cơm nên từ đó mụ vợ sợ đến nay không dám lên phi cơ nhỏ nữa.

Còn công viên quốc gia thì phải nói công viên Yosemite của Cali là số một.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lượm lặt trên đường đi Trung Á

Xem như mình đã đi viếng được 4 nước của Trung Á, chỉ còn Pakistan, Turkmekistan và Á Phú Hãn là chưa dám bước chân vào. Lý do bộ ngoại giao khuyến cáo người Mỹ không nên du lịch ở các nước này vì tình hình an ninh. Các nước này thường có chữ “Stan” ở cuối cùng, có nghĩa là đất đai, như chữ “land” trong anh ngữ. Như Ireland, England, Holland, Scotland,… tương tự người ấn độ gọi nước của họ là Hindustan. Buồn đời, người Việt đổi tên nước thành Vietnamstan cho có vẻ ngầu ngầu.

Mụ vợ gặp hai cô này bận đồ cổ truyền nên chạy lại xin chụp hình. Họ đi chung với mấy anh thanh niên, cầm đàn cổ truyền đi đâu đó.

4 nước Trung Á; Uzbekistan, Tajikistan, Kazakhstan và Kyrgyzstan từng là thuộc địa của đế chế Sa Hoàng và Liên Sô từ đầu thế kỷ 19 và dành độc lập khi Liên Sô tan rã năm 1991. Nhưng văn hoá của họ vẫn còn bị ảnh hưởng của Liên Sô. Người dân vẫn còn nói tiếng Nga, dù đi học thì được dạy bằng tiếng của họ. Chữ của họ được người Nga dùng mẫu tự cyrillic để biến đổi chữ viết của họ thay vì chữ của Ba Tư hay chữ Ả Rập. Mẫu tự cyrillic được các giống dân Slavic sử dụng, nguyên gốc từ Nhà Thờ Chính Thống, mẫu tự Hy Lạp. Kiểu người Tây phương chuyển việt ngữ với các mẩu tự Latinh . Được cái họ không chửi người nga đã giúp họ diễn đạt bằng văn tự dễ dàng hơn thay vì chửi bới kêu bốc lột thực dân này nọ. 

Khi xưa nhà thờ Thiên CHúa Giáo được thành lập khi hoàng đế La Mã Constantin chỉ có một nhà thờ nhưng rồi dần dần vì ảnh hưởng văn hoá La-tinh và Byzantium nên tôn giáo này bị chia cắt làm hai đến ngày nay. Và được gọi nhà thờ Vatican sử dụng tiếng La Tinh, và nhà thờ Chính Thống sử dụng tiếng Hy Lạp và đưa đến mẫu tự Cyrillic đến ngày nay. Khi xưa, học hình học nên mình đọc được mẫu tự Hy Lạp nên khi đi chơi ở mấy xứ này thì mò mò cũng ra được nhất là khi đi mua thuốc cho đồng chí gái ở các tiệm thuốc Tây. Họ viết theo chữ Hy Lạp nên mò ra ngay.

Cơm gọi Plov. Người ấn độ gọi Pilau.

Các tiệm ăn hay có mấy cái phảng che dù, ngồi ăn có nệm và gối, ăn xong buồn đời kéo màn lại ngủ một giấc dậy

Hỏi người dân sở tại có căm thù người Nga đã chiếm đóng xứ họ, dùng mẫu tự Cyrillic biến đổi ngôn ngữ của họ thì đa số lắc đầu, kêu người Nga giúp họ tiến lên, tham gia vào các trào lưu văn hoá, cũng như khoa học hiện đại. Hiện nay có phong trào muốn dùng ký tự của Thổ Nhĩ Kỳ để giúp họ canh tân xứ sở. Mình thấy có sự ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ vì dân Thổ sang mấy xứ này mở các tiệm ăn Thổ Nhĩ Kỳ. Trong một bửa ăn, một ông tài xế đứng lên đọc thơ của Pushkin. tương tự người Tàu sang Việt Nam hay các xứ Đông Nam Á buôn bán, mở tiệm ăn. Dân địa phương đi ăn cơm Thổ Nhĩ Kỳ như người Việt đi ăn cơm tàu. Nhớ khi xưa ở Đà Lạt, mỗi lần được bố mẹ cho đi ăn cơm tàu ở tiệm Như Ý hay Kim Linh ở cạnh rạp Ngọc Hiệp là sang trọng lắm. Dù chỉ ăn Tả Pí Lù.

Cảnh hồ Koulikalon mà gia đình mình mất 5 tiếng đồng hồ mới leo lên đây, sau đó nhảy cái đùng xuống tắm. Nước lạnh như đá lạnh. Cắm trại qua đêm. Kinh

Các nước này bị người Ả Rập đánh chiếm nên theo đạo Hồi Giáo đến khi ông thần Stalin lên thì cấm hết. Không có Allah gì cả, chỉ Stalin là bạo  chúa thôi. Sau gần 70 năm không được thờ phụng Allah nên người dân không cực đoan, bắt buộc theo luật Shahria của hồi giáo một cách máy móc như các nước lân cận như Ba Tư, Á Phủ Hãn hay Pakistan.

4 nước Uzbekistan, Tajikistan, Kazakhstan và Kyrgyzstan tuy ở sát bên, có chung tôn giáo là hồi giáo nhưng lại khác nhau như Việt Nam, Cao Miên, Lào và Thái Lan. Tuy theo đạo Phật nhưng lại khác nhau. Tajikistan bị ảnh hưởng của nước Ba Tư bên cạnh nên theo giáo phái Shiite trong khi Uzbekistan, Kazakhstan và Kyrgyzstan thì theo phái Sunnite. Tóm tắc kiểu Phật giáo tiểu thừa và đại thừa nhưng phức tạp hơn. Chớ kể rõ hơn thì tốn giấy và các bác cũng không đọc.

Về chủng tộc thì thời Liên Sô, mấy xứ này có đến 20-25% người Nga đến ở. Thời Sa Hoàng thì ít kiểu Việt Nam mình khi xưa, Chúa Nguyễn cho người nghèo khó đi về phía Nam ở Cao Miên, lập nghiệp. Đến thời cộng sản thì khác. Người gốc Nga bị cướp đất đai, đấu tố địa chủ cường hào ác bá và để sống sót, đi đến mấy nước này lập nghiệp. Phần Stalin lo ngại các chủng tộc MÃn Châu, thân trung hoa nên đày một số người Mãn Châu đến các vùng này như ở Uzbekistan có đến 50,000 người Mãn Châu bị đưa đến đây lập nghiệp. Hướng dẫn viên dịch là người Đại Hàn nhưng thật tế là người Mãn Châu, Mông Cổ. Người Triều Tiên cũng là gốc Mãn Châu , Mông cổ mà ra. Sau khi liên sô sụp đỗ thì người Nga trở về nước khá đông, nay chỉ còn lại độ 6%.

Cà chua, cà tím nhiều

Món này chỉ là bột chiên chấm vớt ya-ua, ăn ghiền. Boorsok

Về ngôn ngữ thì mấy nước này hơi ná ná nhau nhưng thường thì họ khạt vài tiếng của nước họ mà người bên kia không hiểu thì họ dùng từ ngữ Nga La tư. Nói chung muốn giao thiệp với người sở tại thì nên biết tiếng Nga. Như biết tiếng pháp dễ nói chuyện với dân sở tại tại Đông Dương, thuộc địa cũ của pháp. Khi đi Cao Miên, gặp người Miên lớn tuổi thì mình nói tiếng Tây thì họ hiểu còn nay giới trẻ chắc nói anh ngữ nhiều hơn. Mấy hướng dẫn viên tại Trung Á, được công ty du lịch mướn, đa số là giao viên anh ngữ tại trường, hè họ đi làm thêm nên không có vấn đề ngôn ngữ. Chỉ khi nào mình muốn giao tiếp với người địa phương thì có vấn đề nhưng ngày nay, có ông thần Google nên cũng đỡ. Lấy điện thoại scan chữ Cyrillic thì google dịch ra anh ngữ cho mình nên cũng đỡ. Gặp người thường thì họ hỏi mình biết tiếng ruski thì chỉ biết niet rồi lấy gú gồ ra tra thôi.

Phong cảnh tại Kazakhstan, leo đồi leo núi thấp hơn Tajikistan 

Về thắng cảnh thì núi rừng, Tajikistan được xem là đẹp nhất, núi cao nhất. Mình chỉ đi 7 ngày vùng phía Tây Tây của xứ này, còn phần phía đông dài hơn nhưng chắc để khi sau và cũng có thể không bao giờ. Về văn hoá, kiến trúc cổ xưa như các nhà thờ hồi giáo, thành chống giặc xâm lăng thì phải viếng Uzbekistan, quá đẹp. Có nhiều di tích lịch sử không thua gì xứ Ba Tư. Kazakhstan thì là nước to lớn nhất vùng này lại ít dân, thuộc loại văn minh du mục khi xưa. Chỉ khi người Nga chiếm đóng, muốn kiểm soát người dân nên bắt họ dừng chân, trồng trọt canh nông. Phong cảnh khá đẹp như vùng Arizona và Utah nhưng không to lớn vĩ đại như ở Hoa Kỳ nên mụ vợ cứ rên, so sánh không bằng Hoa Kỳ. Còn Kyrgyzstan thì sát biên giới với Nga Sô nên ảnh hưởng khá nhiều của xứ Nga.

Về chủng tộc thì đa số người dân Uzbekistan và Tajikistan có nét của người ba tư trong khi người Kazakhstan và Kyrgyzstan thì giống người Mông cổ nhiều hơn. Có độ 5-6% người gốc Nga còn sinh sống tại đây. Có đêm ngồi ăn uống xong thì ông tài xế gốc Nga, đứng lên đọc một bài thơ của Pushkin. Ở Kyrgyzstan bà hướng dẫn viên gốc Nga, cho rằng người gốc Nga nhất là phụ nữ ít lập gia đình với người địa phương. Lý do là vì tôn giáo. Bà ta ngạc nhiên khi mình nói có đọc Chekhov, Tolstoy, Pasternak, Dostoevsky như khi nghe mình nói đến Solzhenitsyn thì bà nhảy đùng đùng kêu không hay, nghi ngờ nên nghĩ bà ta vẫn yêu chuộng chủ nghĩa Mát xít. Đặc biệt chỉ có xứ Kyrgyzstan là vẫn còn giữa các tượng đài như LÊNIN, Karl Marx, Engel và các lãnh đạo cộng sản từ 1917 đến nay.

Phong cảnh như ở Thuỵ Sĩ và Áo Quốc

Lều du mục đẻ ngủ qua đêm, họ gọi là Yurt

Mình thấy chương trình Vành Đai và Con Đường của Trung Cộng xây dựng từ mấy năm qua như đường cao tốc nối liền biên giới Trung Cộng xuyên qua mấy xứ này đến Ba Tư. Xe tải từ Trung Cộng chạy qua biên giới đông như người Tàu. Dân tình hay ra vùng biên giới để mua đồ, không thuế và rẻ.

Về thực phẩm, đa số là họ ăn thịt nướng Kebab, rau cải thì toàn là dưa leo và cà chua nhưng ngon hơn ở Hoa Kỳ vì được hái khi chín thay vì hái non như ở Hoa Kỳ nên cà chua còn màu Hồng, không có hương vị gì cả. Nói chung thức ăn của họ không cầu kỳ lắm. Do đó họ thích ăn cơm Thổ Nhĩ Kỳ.

Chụp hình kỷ niệm biết đâu kiếp trước gia đình mình thuộc giống dân Mông cổ

Đạo hồi nên họ không ăn thịt heo do đó các dồi trường đều làm bằng thịt bò, hay thịt ngựa do đó có màu Hồng Hồng đỏ đỏ thay vì trắng như thịt heo. Ở Kazakhstan thì xứ du mục nên họ ăn thịt ngựa rất nhiều. Chạy bên đường nơi vùng thảo nguyên, thấy họ nuôi ngựa nhiều, có vùng đất có nhiều khoáng chất nên thấy ngựa ăn đất để có khoáng chất.

Mình có ăn mấy món được xem là truyền thống của họ như Beshbarmak, phải ăn bằng tay kiểu người hồi giáo gồm thịt cừu, hay ngựa. Awn với mì từng miếng như người ý làm để gói tortellini,… họ hay cho mình ăn trưa ở các homestay, nhà người dân trong làng khi chạy ngang cho có vẻ chính gốc và khỏi mất thời gian. Xe chạy, hướng dẫn viên đoán chừng bao lâu đến thì gọi điện báo cho chủ nhà. Xe những chỉ cần đi vệ sinh là có món ăn nóng hổi. Ăn tráng miệng thì họ chả có gì ngoài ba cái bánh quy hay kẹo vớ vẩn. Bữa ăn thường là món xà lách, cà chua và dưa chuột thêm chút rau gì đó như rau ngò rồi món chính. Ở Thổ Nhĩ Kỳ thì tha hồ ăn đồ ngọt. 

Hồ Son Kul dài 60 cây số, được xem là hồ trên cao nhất của vùng này ở 12,000 cao bộ

Phong cảnh chỗ ngủ lều qua đêm

Ngoài ra có món Plov, cơm với thịt cừu hay thịt bò, cà rốt, hành và các gia phụ, được nấu trong Kazan, nồi đặc biệt. Ở Samarkand, mình ăn món này ngon nhất. Chiều thường họ cho ăn súp. Nhớ ở Artuch trên núi, họ cho ăn món Borsch của người Nga ngon không thể tả được.

Ngoài ra ở gần biên giới của Trung Cộng có ăn món Lagman, mì sợi làm bằng tay nấu với thịt, rau quả và gia vị của người Uyghur. Món đó rất ngon, hơi cay. Thêm có món Samsa, người Ấn Độ gọi Samosa, Tây Ban Nha gọi empanada, thịt bằm được gói bằng bột mì rồi bỏ lò nướng như pâté cháu của Tây.

Về thức uống thì bị ảnh hưởng con đường tơ lụa nên họ uống trà rất nhiều. Cà phê chưa thông dụng lắm. Họ gọi trà là “Chay” từ tiếng tàu là chà. Nhưng họ uống với đường như mấy người ả rập. Chắc vị đắng hay chát tương tự người Mỹ uống cà phê với đường hay sữa cho bớt đắng. Ngoài ra họ uống một loại sữa chua được gọi là Kymyz, nghe nói rất tốt cho sức khoẻ. Vào tiệm ăn sang thì họ hay đem ra trước tiên để mình uống hay đi ngoài đường thấy ở các góc phố họ bán dạo loại Maksym, loại hạt bị lên men. Uống cho biết. Chiều thì dám uống chớ trưa sợ nhiều khi không quen bụng, lỡ phải đi vệ sinh nên hơi ngại nhưng rất ngon kiểu ya-ua vậy thôi không có đường.

Đây ở góc đường, khắp nơi họ bán loại nước maksym

Kiểu hoành thánh, chắc do mấy anh ba tàu truyền từ mấy ngàn năm

Trà thì họ đưa cho cái chén nhỏ gọi là piala để uống. Trà thì có trà đen và xanh. Xanh đây là jasmine chớ không phải trà xanh matcha của người Nhật. Nói chung thì trà của họ có gì đặc Sắc vì nhập cảng từ Trung Cộng ngược lại trà dược thảo rất ngon. Thường họ đem ra thêm bột chiên gọi là boorsok, như bánh tiêu của người Tàu nhưng nhỏ hơn. Ở karakol, tại khách sạn họ cho uống loại trà, ngọt nấu với loại trái khô như trái mơ, cộng thêm một số rau cỏ gì đó, chắc do mấy anh ba tàu truyền nghề. Uống rất thơm. Mụ vợ mình thích lắm nhưng khi đi tìm mua thì không có.

Ăn tiệm họ cho ngồi trên mấy cái phảng và có cái bàn thấp gọi là dastorkhon. Có lần họ dẫn đến chỗ nào tiệm ăn, có mấy cái chòi trên bờ dưới ruộng. Mỗi gia đình một cái chòi leo lên phảng ngồi ăn nhìn ra hồ. Trời nóng nên cũng bớt nóng. 

Thằng con kêu gia đình mình như kẻ du mục, 3 tuần lễ chạy qua ba nước ở Trung Á. Để lại nhiều kỷ niệm khó quên cho gia đình.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Du hành Karzachstan và Kyrgyzstan

 

Rời Dushanbe, thủ đô của Tajikistan, lấy máy bay đến thành phố lớn thứ 2 của xứ Karzachstan có tên là Almaty. Thật ra thành phố này từng là thủ đô của xứ này nhưng sau khi dành độc lập thì họ chuyển qua Astana. Lý do là vùng Almaty bị động đất rất nhiều như Cali nên chính quyền nghĩ dời đô cho khỏe đời. Tại đây hướng dẫn viên đón là người Karzachstan giống y chang người đại Hàn hay Mông cổ. Khác với giống dân ở Tajikistan, dân ở đây đa số là người gốc du mục, gồm 7 bộ lạc khuôn mặt như người á đông. Họ đưa về khách sạn lấy phòng sau đó dẫn đi chơi. Phải ghé tiệm thuốc Tây để mua thuốc cho mụ vợ, bị cảm họ lơi khơi. Đây họ nhận applePay, thẻ tín dụng không như ở Tajikistan. chỉ nhận tiền tươi.

Ăn cơm xong ở tiệm nổi tiếng có nhiều tiệm khắp xứ tên Navad, trang trí rất dễ thương với hình ảnh văn hoá của xứ này. Thức ăn khác với Tajikistan, bị ảnh hưởng Ba Tư nằm bên cạnh, còn xứ này nằm cạnh Trung Cộng. Dân lại gốc du mục gốc Mông cổ. Sau đó họ dẫn đi chơi trong phố xá, rất dễ thương hơn Dushanbe. Có phố đi bộ, thiên hạ ngồi chơi nhạc ngoài đường. Được cái là đường xá rất sạch, ảnh hưởng văn hoá hồi giáo. Đi bộ được vài dặm rồi về khách sạn ngủ vì ngày mai lên đường cuộc vạn lý trường chinh qua 2 nước Karzachstan và Kyrgyzstan.

Chai nước mà họ để trong chai như chai rượu thay vì bình nylon. Không biết giá bao nhiêu. Quên xem biên lai

Sáng hôm sau, ăn sáng xong, xe đến đón. Có bà chủ công ty du lịch bay qua để hội họp nên ghé lại chào, anh hướng dẫn viên, mua cái bánh rồi kêu mụ vợ thổi nến vì sinh Nhật của đồng chí gái. Chụp hình kỷ niệm xong lên đường đến công viên quốc gia Altyn-Emel Emel. Vùng này thảo nguyên nên ít lên đèo xuống núi, phong cảnh rất lạ. Xe ngừng lại làng Basshy để ăn trưa và nghỉ ngơi một tí. Họ lựa mấy tiệm ăn ở các homestay trong làng cho tiện. Lý do là ăn trong nhà dân, họ nấu sẵn món dân thường ăn hôm đó. Họ chạy xe canh mấy giờ đến để báo homestay. Khi đến rửa tay xong là ăn rồi chạy. Trong làng không có tiệm ăn, nếu có thì phải đợi chờ lâu. Ăn xong là chạy lên núi Aktau và Kattutau, thấy lớp đá theo từng lớp khác màu mà khi xưa học địa lý, ông Tây bà đầm cứ bắt mình học chả hiểu gì cả, nay nhìn thì thấy chớ chả hiểu loại gì nhưng rất đẹp. Sau đó trở lại làng Basshy để ăn tối, ngủ qua đêm. Đem quần áo ra giặt trong máy rồi phơi sáng hôm sau khô.

Lều du mục 

Sau đó chạy lên núi cát hát reo (singing Dunes). Phải đi bộ leo lên đồi cát cũng mất 50 phút may là đi vào buổi sáng chớ buổi chiều là ngọng vì nóng kinh hoàng trên 40 độ C . Sau trưa chắc lên 45C. Lý do họ gọi Đồi Cát vang reo là vì khi xuống thì ngồi trên cát rồi lết lết xuống. Khi lết chân mình và cái Mông va chạm với cát tạo ra các làn sóng tạo nên những âm thanh ùn ụt ùn ụt. 

Rồi chạy tiếp đến Charyn Canyon , đại vực. Gió mưa nên mụ vợ ngồi trong quán cà phê xem hình ảnh chít chát trên mạng, mình và thằng con đội áo mưa đi đến đầu đại vực xem nhưng không đi bộ xuống vì mưa nên hơi ngại. Sau đó chạy về làng Satty thuộc dãy núi Thiên Sơn (tian  shan). Quá đẹp. Ngụ tại khu nghỉ dưỡng Kolsai Lakes.

Leo lên đây cũng oải lắm vì chả có đường mòn gì cả. Ít du khách

Sáng hôm sau sau ăn sáng thì chạy đến hồ Kolsai. Rất đẹp. Cách đây trên 100 năm (1911), khu vực này bị động đất nên đất núi rớt lấp một phần dòng sông tạo ra cái hồ nước thiên nhiên, cây cối bị chết. Nước hồ màu turquoise rất đẹp. Mình không biết sao bổng thấy du khách Ấn Độ khá nhiều. Có lẻ họ ở các khu vực Ả Rập như Dubai,…nghỉ hè đưa vợ con bay sang đây. Hồ đẹp lại thấy họ cho mướn áo quần thời Mông cổ nên cả nhà mướn bận chụp hình, với con ó. Rất đẹp. Sau đó leo núi rồi đi xuống lấy xe đò của Liên Xô cũ. Chạy xe về làng Satty ăn ở chỗ khác rồi về khu nghỉ dưỡng. Quá đẹp. Tối ăn cơm ở đây.

Sáng hôm sau ăn sáng xong là chạy qua biên giới Kyrgyzstan đến Karakol. Tại đây cho mụ vợ mua đồ kỷ niệm của xứ này. Sau đó chạy lên núi viếng cái hồ Kaindy ở 2,000 mét cao độ.

Sau đó chạy lên núi nữa để đi bộ lên thác Áo Trinh Nữ. Chỗ này có chỗ cắm trại với mấy cái lều du mục nhưng chương trinh mình chỉ đi bộ lên núi để viếng cái thác rồi trở lại ăn cơm trưa ở đây. Sau đó đến thung lũng Dzhuku, phong cảnh quá đẹp. Ngừng lại chụp hình cho mụ vợ rồi chạy đến hồ Issyk Kul, rộng 100 cây số trên cao bộ 2,000 thước. Lấy phòng trong cái lều hiện đại xong thì đi bộ xuống hồ, tắm cái rụp. Nước lạnh như biển Cali vào mùa hè. Chỗ này rất đẹp, tiếc là chỉ ở lại một ngày nếu không thì chắc vui hơn.

Hôm sau ăn sáng xong thì lại chạy đi đại vực chuyện cổ tích, còn được gọi là Skazka Canyon. Đất đỏ như cát, leo trèo khá vui, chỉ tội trời mưa lát đát, tựa tựa một khu vực ở Arizona Moab. Sau đó thấy họ cho mướn áo quần Mông cổ để chụp hình nên cả nhà chạy lại bận áo rồi chụp cho vui. Sau đó chạy qua một làng ăn trưa. Bà chủ muốn chụp hình chung chắc để bỏ lên mạng, kêu có du khách đến từ Hoa Kỳ.

Sau đó chạy lên núi cao 13,500 cao bộ, tuyết bắt đầu rơi, hồ thì có băng tuyết. Mình ngạc nhiên là mụ vợ và thằng con không bị say núi. Thường lên cao nhanh chóng, ai không quen hay bị say núi. Họ kêu chạy lên đèo 33 con két, vì có 33 cái vòng lên núi hình như mũi két. Đậu lại chụp hình vợ con thấy quá đẹp. Dãy núi Thiên Sơn (Tiên Shan) quá đẹp.

Sau đó chạy về hồ Son-Kul trên núi chiều ngang 60 cây số, được xem là một trong những hồ lớn trên cao nhất thế giới. Tại đây ở trong các lều du mục nhưng được hiện đại hoá với lò sưởi bằng gỗ than. Chỉ có đi vệ sinh thì phải chạy ra nhà vệ sinh cách lều độ 60 mét. Có sưởi đàng hoàng. Thấy toàn du khách từ Đức quốc đến, chạy xe Mercedes. Họ cho vô lều ăn rồi, mướn ngựa cởi chạy ra hồ. Mình và mụ vợ đi bộ ra tới hồ để xem thì đúng lúc trời lặn, ánh sáng lung linh trên hồ quá đẹp. Đi ngủ, thức giấc đi tè cũng mất 3 lần. Sáng hôm sau, ăn sáng xong là chạy về Bishkek, thủ đô của xứ này. Chạy giữa đường bánh xe xì. Tài xế lấy đồ keo nhét bít cái lỗ rồi bơm  hơi lên, chạy tạm đến thành phố gần đó, nhờ họ vá cho chắc ăn.

Về đến Bishkek thì lấy khách sạn, nghỉ một chút thì có hướng dẫn viên tại đây đến dẫn đi tham quan thành phố. Bà này là sinh viên đang làm luận án tiến sĩ về lịch sử xứ này nên hỏi nhiều được. Khá vui. Sau đó về khách sạn ngủ sớm vì sáng mai lên đường về Hoa Kỳ sớm. Xong om

Đi thì vui mà về thì buồn, muốn đi tiếp nhưng mụ vợ đòi về vì nhớ bạn bè, học đàn nếu không thì đổi vé chạy tiếp qua xứ bên cạnh. Lấy vợ rồi không đi giang hồ như xưa được.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn