Showing posts with label Văn nghệ. Show all posts
Showing posts with label Văn nghệ. Show all posts

Những người đàn bà trong truyện Kiều

Đọc bài “những người đàn ông trong truyện Kiều”, có người hỏi sao không kể mấy người đàn bà trong truyện Kiều cho công bằng. Cái này rất nguy hiểm vì có thể bị banh xác khi nói xấu mấy bà. Bị một lần, mình tếu tếu mấy bà bạn của đồng chí gái khiến mụ vợ chửi cho một tăng, cấm không đụng tới mấy bà bạn của thủ trưởng. Thân trai 12 bến nước, trong nhờ đục thì đi nơi khác. Em thuộc loại trai thuyền quyên xuất giá tòng thê.
Ông Nguyễn Du cho hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân xuất hiện, đầu lòng hai ả tố nga, tả đẹp nức nở đến nổi liễu hờn kém xanh. Học tới đó thì mình chả biết cây liễu là gì vì Đà Lạt đâu có thấy cây liễu hay bệnh hoa liễu. 

Hai chị em đi tảo mộ khát nước nên vào quán, phát hiện nụ cười mím chi của Kim Trọng trong quán trà sữa đang thả hồn trong tiếng nhạc tôi đưa em sang sông. nếu xưa không có trà sữa. Hai chị em uống trà sữa thêm boba nhiều quá nên mót tè, phải tấp vào một chỗ vắng vắng để xả xú bắp. Nếu mình không lầm được ông Nguyễn Du tả qua mấy câu thơ:


Xè xè nấm đất bên đường,

Rầu rầu ngọn cỏ nữa vàng nữa xanh 

Khi xưa học anh ngữ, có dịch ra trong một bài thi:

Someone pi pi on the street

Sad sad the grass half Yellow half Green


Cho thấy ông Nguyễn Du dẫn chứng câu ca dao phụ nữ tè chưa qua ngọn cỏ nên khiến cỏ bị chết vàng theo mùa tảo mộ. Thúy Kiều là chị nên kêu em đứng canh để chị đi tè. Ai ngờ cô ta tè trên mồ của một nàng ca kỷ tên Đạm Tiên, thua lô đề tự vận chết nên chưa đi đầu thai được. Bổng nhiên thấy Thúy kiều tè trên mộ Nàng vì không có ai đi tảo mộ, nhổ cỏ nên nghĩ là ngọn cỏ bên đường. Dạm Tiên tức giận khi không bị tè lên người, quyết bắt cô Kiều thế nghiệp của nàng để đi đầu thai. 

Thế là hồn cô ta bay đến Las Vegas, thấy ông bố của Thúy kiều đang đánh xì lác 21 nên cô ta bay xuống, nhập vào ông ta, xúi ông bố đánh loạn cào cào và thua mệt thở.


Trong khi đó Thuý Kiều sau khi xả xú bắp thì hồ hởi phấn khởi, đi ra đường, đi ngang Kim Trọng, giả bộ làm rớt cái trâm em cài là do tình nhân em biếu đó. Tên này vốn là công từ giàu có, không chân đất nông dân như Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen. Hắn lịch thiệp cúi xuống nhặt lên, đưa lại cho nàng thế là qua phần nhập đề “tên kia con cháu nhà ai, trăm năm biết có duyên gì hay không?” Kim Trọng đi trước với Thuý Kiều, Thuý Vân vì tè sau nên ra đường lộ trễ, thấy chị mê trai quên em, vừa chạy vừa gài quần bò, chạy theo sau hát bài 1 người đi với một người, một người lặng lẻ một mình chạy theo.


Tối đó KIm Trọng thổi sáo bài đừng tha anh đêm nay khi ba má anh ngủ say, báo hiệu Thuý Kiều, bố mẹ đi ngủ rồi, nên Kiều mới bò ra vườn sau, leo rào qua nhà, mò theo tiếng sáo Kim Trọng. Không nói đến mẹ của Thuý Kiều, chắc đi theo hầu ông bố ở Las Vegas. Ông Nguyễn Du dưới chế độ phong kiến, không được tả tiếp cặp trai gái này làm gì tiếp theo qua đêm. Nghe kể mấy ông đồ ngày xưa khi nghe đến Thuý kiều tắm, lồ lộ một toà thiên nhiên là đã bịt mắt, bịt tai không dám nghe. Sau một đêm ở bên Kim Trọng, Thuý Kiều về đến nhà, hồ hởi chưa kịp kể chuyện qua đêm với trai cho Thuý vân thì ông bố kêu thua bài mắc nợ tên Mã Giám Sinh, kêu Kiều cứu bố nếu không bố sẽ đi ăn mày. 

Thế là Kiều đành theo Mã Giám Sinh làm vợ lẻ. MÃ thị bắt được chân dài Thuý Kiều thì sau đêm tân hôn, khám phá ra Kiều đã mất cái giá ngàn vàng cho Kim Trọng vào cái đêm hôm ấy nên tiếc của vì mua đến 1000 cây vàng. Giá vàng ngày nay lên gần $2,500, mình cũng tiếc đã trao các nghìn vàng ấy cho đồng chí gái vào cái đêm hôm ấy mình đừng say. Phải chi biết thì để dành trong suốt mấy chục năm, nay ra Phước Lộc Thọ bán rẻ lắm cũng được 2 triệu về hưu. Chán Mớ Đời


Tú BÀ đi chợ trời, tình cờ thấy Thuý Kiều đi chợ, mua gà ác tiềm thuốc bắc, tẩm bổ cho chồng nên dò la đến Mã Giám Sinh, hỏi bán không để rút vốn. Xem như MÃ Giám Sinh là tổ ma-cô của Việt Nam. Ông ta họ Mã nên có lẻ làm nghề lái ngựa, bán ngựa, cho nên có đầu óc tư bản dẫy chết, nghĩ bán gái cũng tương tự nên hắn nhất trí bán cho Tú Bà lời được 30%. Hắn tính lời 2 phân vì vậy mà số tiền hắn trả cho bố Thuý Kiều lại lên quá nhiều khiến Thuý Kiều phải trả nợ suốt 15 năm. May là cô ta không đòi trả 30 năm. Thật ra 15 năm Thuý Kiều đã te tua rồi, hết thời phải tự vận.


Thời đại phong kiến người ta chuộng cái ngàn vàng vì sợ dính bầu với người khác thì con truyền khác giống. Nên sau này, Thuý Kiều có nói với Tú BÀ rất lo ngại khiến bà này cười, kêu ăn hạt lựu rồi nhét trong bao su để túi quần, khi nào lâm trận thì kêu sợ bị SIDA nên lấy bao cao su ra để phòng thân. Đại gia không rành các mánh khóe của đàn bà nên bị lừa hoài. Hân hoan boa thêm tiền. Thuý Kiều không cần phải đi gắn lại màn trinh như ngày nay.

Vào thời đó, phụ nữ buôn bán rất khó khăn, vì công ăn khu vực cấm, giải toả mặt đường để lấy mặt bằng cho thuê nên chỉ làm nghề dắt gái bao cho đại gia, lâu lâu mời công an kinh tế và khu vực bảo kê thử đao tiên nhắm mắt làm ngơ. Bà Tú Bà trước đây lấy chồng đổ tú tài nên thiên hạ gọi bà Tú. Tiếng Tàu thì họ viết Bà Tú, khi ông Nguyễn Du mua cuốn Đoạn Trường Tân Thanh ở chow Trời khi đi xứ sang tàu, diễn Nôm thành Tú Bà. 


Nuôi gái bao thì cũng như nuôi gà, phải cần chúng đẻ trứng mỗi ngày để thu lợi nên không trách cứ bà này gì cả. Bà ta bắt Kiều làm gái bao nhưng cô này không chịu nên phải dùng chiêu, SỠ Khanh. Tú Bà kêu tên này đến dụ dỗ Kiều đi trốn với hắn như nằm vùng khi xưa ở Đà Lạt, kêu gọi giới trẻ nhảy núi. Rủ rê mấy nhà buôn bán cúng dưỡng tiền cho mặt trận để được vinh danh tư bản dân tộc. Sau 75 thì đổi tiền đổi vàng khiến họ sạch túi. Bỏ trốn ra nước ngoài hết. Than cho kiếp một đời ngu dại.


Thúy Kiều nghe lời dụ dỗ tiếng sáo Trương Chi do SỠ Khanh thổi nên ôm gói chạy theo thì bị Tú BÀ cho đàn em chận lại khệnh cho một trận, bảo mày nợ tao biết bao nhiêu tiền mà đòi trốn, tịch thâu thẻ căn cước nhân dân. Hỏi mày muốn đi cải tạo hay đi khách. Dạ đi khách. Phải công nhận bà dạy nghề Thuý Kiều rất hay. Làm bộ ngây thơ, rồi khi lâm sàng với các đại gia thì lấy hạt lựu để làm như vừa mất trinh với đại gia. Dạy đánh đàn, vuốt ve các đại gia để kiếm thêm tiền boa trả nợ.


Trở lại Thuý Vân hát một người đi với một người thì bổng nhiên bà chị kêu lấy Kim Trọng dùm chị. Tình chị duyên em. Xem như lấy chồng trước khi yêu, một thông lệ của phụ nữ Việt khi xưa, chị đặt đâu thì em ngồi đó. Ngày nay, đồng chí vợ đặt đâu thì em ngồi đó. Có thể Thuý Vân đã ngán ngẫm Kim Trọng, thấy anh ta than khóc nhưng khi Thuý Kiều phải bán mình chuộc cha tì anh ta làm ngơ, khiến Thuý kIều phải hát nhớ khi xưa gặp nhau ra đường hai đứa làm ngơ. 


Lấy Kim Trọng nhưng có thể cô ta đã có một mối tình say nắng khác nên sau này làm bài thơ 2 sắc hoa Ti-gôn mà phụ nữ Việt Nam khi xưa cứ chép đi chép lại để đọc bên tai người chồng già nua. Kim Trọng lấy Thuý Vân nhưng vẫn cứ tơ tưởng nhớ nhung đến Kiều như Nguyễn Du làm quan nhà nguyễn nhưng vẫn nhớ đến Nhà Lê, kiểu ăn cơm quốc gia thờ ma cộng sản. Câu hỏi này giúp mình được đậu vớt.

Người tình say nắng của Thuý Vân một thời. Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Người được xem là phụ nữ thông minh nhưng lại ghen kinh khủng là Hoạn thư. Bà này thông minh, chồng sợ nhưng cũng không có hạnh phúc. Bà ta mê Thúc Sinh nên lừa ông này ra sao để dính bầu, bắt cưới. Cưới xong rồi bà ta làm thơ, chụp hình xeo-phì tải lên mạng cho nên ông chồng Chán Mớ Đời, phải đi tìm gái lầu xanh để giải sầu. Thuý Kiều thấy thà làm vợ bé một tên đại gia còn hơn phục vụ đàn ông mỗi đêm thì tàn cái nhan sắc trời cho. 


Nên gặp ai tỏ lòng thương là xúi mua chuộc Tú BÀ. Tên họ Thúc, tuy sợ vợ nhưng vẫn bò vào lầu xanh, kiếm chân dài. Bà Hoạn Thư cho đầy tơ đi dò la hỏi công an khu vực thì được biết tên chồng vào ổ mãi dâm. Bà ta phải bò vào lầu xanh để mua lại Thuý Kiều đem về đánh đàn, cho chồng hát Karaoke. Vậy phải khen bà ta, thương chồng ngu, bỏ tiền mua Thuý Kiều đem về thay vì để chồng mở phòng nhì ở đâu xa tốn tiền nhà mới. Vừa ăn cơm, vừa đút cho chồng ăn lại được Thuý Kiều gãy đàn hát karaoke, rên rỉ Anh còn nợ em, anh còn nợ em tiền Child support, còn nợ em 3 tháng tiền nhà.


Nhân vật nữ cuối cùng xuất hiện là bà sư cô Giác Duyên, một nhà cách mạng nằm vùng. Xuống đường hô hào phật tử đấu tranh chống Mỹ Diệm đến Thiệu Kỳ. Lần đầu tiên bà ta gặp Thuý Kiều, cô này muốn cúng dường để được Phật phù hộ, kiếm tấm chồng có con để sau này về già có con cháu chăm lo. Thuý Kiều đọc Lộc Đỉnh Ký nên sợ sinh con trong lầu xanh. Bà này, không nhận tiền, muốn khai thác Thuý Kiều, nằm vùng lấy tin tức cho bà trong động Tú BÀ vì có nhiều tướng tá ghé thăm lầu xanh như XÓm Bà Thái khi xưa. 

Đến khi Thuý Kiều bị chiến dịch Phượng Hoàng khám phá ra thì bỏ chạy, nhảy xuống Tiền Giang, lội qua bên kia vùng giải phóng, bà Giác Duyên chèo xuồng ra vớt, đem về mật khu quê hương đồng khởi. Sau 75, Kim Trọng và Thuý Vân vì con ngụy quân ngụy quyền nên bị đi kinh tế mới. Tình cờ gặp Thuý Kiều, nay là cán bộ cao cấp của chế độ cũ nên muốn nhờ vả xin cho ở  lại thành phố thì bị từ chối. Kêu hai người ráng học tập con người mới của xã hội chủ nghĩa. Sau này mở quốc lộ, dân bắc tràn vào nam lập nghiệp, đất kinh tế mới của Thuý Vân và Kim Trọng trở thành đất vàng nên Thuý Kiều về già, hết được mặt trận o bế nữa nên nhận lời về ở chung để có người lo cơm nước. 


Ông Nguyễn Du chắc định làm thêm tập 2 vì muốn nói đến các đứa con Vi tiểu Bảo trong Xóm Tú Bà. (Còn tiếp)


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 



Bến-xe Palace xưa

Ông thần N.K., lâu lâu lại gửi cho mình vài tấm ảnh Đà Lạt xưa, khiến mình phải xem lại để định vị địa điểm nào ở Đà Lạt xưa. Ông này là người có trên 800 tấm ảnh xưa về Đà Lạt. Nhiều khi xem mấy tấm ảnh của ông gửi lại khiến mình nhớ chút gì đó về Đà Lạt mà sau 75 biến mất một cách rẻ mạt như trường hợp tuyến đường rày xe lửa từ Tháp Chàm lên Đà Lạt là một trong những tuyến đường ít ỏi của lịch sử nhân loại mà ngày nay chỉ còn sót lại ở Ấn Độ, được xem là di tích lịch sử văn hoá của nhân loại, giúp vùng này khai thác du lịch giúp dân địa phương có công ăn việc làm dù trên núi. 

Ông N. K. Gửi cho tấm ảnh này, nằm sau lưng của khách sạn Palace, nơi có một trạm xăng nhỏ của Esso mà mình đã kể trong bài “những cây xăng cũ tại Đà Lạt khi xưa.” Mình đoán tấm ảnh xưa trước khi trạm xăng được thành lập. Thấy 3 tài xế người Việt bận đồng phục đứng rất tây

Tấm ảnh cũ này cho thấy một công ty du lịch toạ lạc ngay trên đường Yersin, phía sau khách sạn Palace, đối diện chéo với khách sạn Hôtel du Parc. Thấy tấm bảng trước cửa tiệm thì cho thấy là công ty du lịch, có các tour đi viếng thăm chung quanh Đà Lạt. Chỉ có bảng tên S.T. A. L  Chemins de Fer de L’Indochine thì chịu, chỉ đoán là Société Transport còn A và L thì chịu. Ai biết thì cho em xin để bổ túc. Công ty du lịch này có đến 3 chiếc xe lớn để đưa du khách đi chơi, nằm ngay phía sau lưng khách sạn Palace để du khách ngụ tại khách sạn có thể lên xe gần đó. Chắc cũng được dùng để chở du khách từ ga Đà Lạt lên khách sạn luôn.

Tấm ảnh này chụp phía sau lưng khách sạn Palace, cho thấy Hotel du Parc được xây cất để các đoàn tuỳ tùng ngụ trong khi các gia đình, ông lớn ngụ tại Palace (có 26 phòng). Bên phải thấy một chút cây xăng ESSO (Shell). Xe hơi đậu có vẻ mới hơn so với 3 chiếc xe Van
Hình này chụp thời Việt Nam Cộng Hoà, (xe gắn máy Nhật Bản) không còn thấy công ty du lịch nữa. Nghe ông N.K. Cho biết là căn nhà này được dùng làm cư xá cho nhân viên hoả xa Đà Lạt. Có cây xăng nhỏ cho xe hơi của du khách ngụ tại Palace đỗ khỏi phải đi xa. Mình chưa bao giờ đỗ xăng ở chỗ này nên khi thấy tấm ảnh thì ngạc nhiên vì không nhớ.
Hình này chụp từ ngay mấy thang cấp của khách sạn Palace phía sau. Thấy Hotel du Parc và cây xăng nhỏ
Ảnh cho thấy cầu thàng phía sau khách sạn Palace, có trạm xăng nhỏ. Cận cảnh là phái sau khách sạn du Parc. Theo hình này thì mình đoán mái nhà của Hotel du Parc đã được sửa lại. Có thời Mậu Thân Việt Cộng đột nhập vào đây là trụ sở của đài phát thanh Đà Lạt, rồi đốt phá hay sao đó không rõ.

Đọc trên mạng ngoại quốc thì rất ngạc nhiên, nhiều người ngoại quốc tiếc nuối khi được biết khi xưa trước 1975, Việt Nam có đường xe lửa răng cưa của Thuỵ Sĩ, dài 84 cây số nối đường xe lửa từ Tháp Chàm đến Đà Lạt trên cao nguyên. Họ tiếc than và tạo ra các bờ lốc hay tài khoản trên mạng xã hội để tìm kiếm thông tin về con đường rầy này bị Hà Nội bức tử. Mình xin tóm lược những gì đọc trên mạng xã hội của người ngoại quốc. Ngay ông Robie từng tham chiến tại Việt Nam, người đã chụp rất nhiều hình ảnh Đà Lạt, gây quỹ giúp cho 2 học sinh Bùi Thị Xuân, 2 học sinh Trần Hưng Đạo. Cũng gốc viết một bài khảo cứu há chi tiết về con đường rầy răng cưa Tháp CHàm-Đà Lạt.

Hình ảnh cũ của đầu máy số 707 (SLM HG4/4 0-8-0T rack-and-pinion locomotive No 707)


Lược sử Đà Lạt được khởi đầu từ những năm cuối của thế kỷ 19, khi người Pháp đã quyết định xây dựng một trung tâm nghỉ dưỡng trên cao nguyên ở độ cao 1550 mét. Người Pháp dự định kết nối đường xe lửa chính từ Nam chí bắc, xây dựng một tuyến đường từ Tháp Chàm, Ninh Thuận lên Đà Lạt. Con đường dài 84 cây số phải mất đến 30 năm mới hoàn tất. Phần 40 cây số đầu tiên từ Tháp Chàm đến Khrông Pha khởi đầu năm 1903 và hoàn tất năm 1919. Xem như mất 16 năm mà mình có kể, ít nhất có trên 30,000 người Việt lao công trên công trường này đã chết vì đói sức, bệnh sốt rét, tai nạn,… ai buồn đời thì đọc trên bờ lốc của mình.

Đầu máy xe lửa ở đèo Ngoạn Mục vào những năm 1930 (An SLM HG4/4 0-8-0T rack-and-pinion locomotive in the Bellevue Pass in the 1930s). Phải công nhận chỉ xem tấm ảnh này mà dân chuyên nghiệp vẫn nhận ra đầu máy loại gì.


Phần cuối 44 cây số từ 186 mét cao độ lên 1,550 mét cao độ trên mực nước biển với độ dốc cao đến 120mm/m, sử dụng đường rày xe lửa răng cưa của công ty Thụy sĩ Schweizerische Lokomotiv- und Maschinenfabrik (SLM) ở Winterthur, có đại diện tại Đông-Dương bởi Société d’entreprises asiatiques. Công trình khởi đầu ngày 20 tháng 3 năm 1923 và hoàn tất năm 1932. Đúng lúc năm ấy có trận lụt đã cuốn trôi khu vực người Việt và người Tàu ở hạ lưu suối Cam Ly, khiến người Pháp phải dời khu phố Việt lên khu Hoà Bình.


Theo tin tức cho biết công ty Schweizerische Lokomotiv- und Maschinenfabrik (SLM) bán 9 đầu máy 46-tấn HG4/4 0-8-0T (mang số 701-709) để kéo chiếc xe lửa trên tuyến đường này. 7 đầu máy này được chế tạo tại xưởng SLM Winterthur  (701-705, 708-709) còn hai đầu máy (706-707) được chế tạo bởi Maschinenfabrik Esslingen.


Con đường rầy răng cưa giúp phát triển ngành du lịch tại Đông-Dương, chuyên chở rau cải, trái cây và hoa từ cao nguyên Lâm Viên xuống vùng đồng bằng cũng như du khách. 

SLM HG4/4 0-8-0T đầu máy số 704 ở đèo Ngoạn Mục và Đơn dương năm 1927. 


Trong thời gian 1945-1946, đường rày răng cưa Lâm Viên bị Việt Minh phá hoại 4 đầu máy HG4/4, chỉ còn 40-302 (702), 40-303 (703), 40-304 (704), 40-306 (706) và 40-308 (708) còn khả năng xử dụng. Vào năm 1947 thì đường xe lửa này được sửa chửa và hoạt động trở lại. Công ty hoả xa Đông-Dương mua thêm 4 đầu máy ( số 31-201-31-204). Hồi nhỏ mình có đi xe này được 1 hay 2 lần xuống Trại Mát với ông cụ thăm ai.

Vào những năm dưới chính phủ đệ nhất Việt Nam Cộng Hoà, công ty hoả xa Việt Nam dự định điện hoá đường xe lửa này nhưng vì chi phí quá cao thêm vấn đề an ninh, phá hoại của Việt Cộng nên dự định này không được chấp thuận. Trước đó thì đầu máy chạy bằng hơi nước, nấu bằng củi. Quân đội mỹ sử dụng để chở rau cải cho binh lính họ ở Nha Trang. Cũng có thể lính đóng quân tại đài radar chỗ gần Đơn Dương. Không biết rĩ lắm, ai biết thì cho em hay. Do đó hay bị Việt Cộng phá hoại.

Nhà ga Đà Lạt với kiến trúc Art Déco năm 1948. Nhà ga này còn đẹp hơn mấy nhà ga bên tây

Đường rầy răng cưa vẫn tiếp tục hoạt động đến tháng 9 năm 1969 thì công ty hoả xa Việt Nam tuyên bố là không lời, bảo đảm an ninh vì Việt Cộng hay tấn công, phá hoài đường rày nên đã ngưng hoạt động.

Một trạm ga chụp thời Tây, nay bị bỏ phế hoang tàn
Cầu này được Việt Cộng tháo gỡ bán lạc xoong

Sau khi Việt Cộng chiếm đóng miền nam sau 30/4 thì đường rày được tháo gỡ để chở về bắc để sửa chửa đường rày ngoài bắc nhưng đường răng cưa khác với đường rày thường nên không sửa chửa được nên quăng hay bán sắt vụn. Đến năm 1990 các đầu máy còn thoát khỏi các cuộc phá hoại của Việt Cộng trong thòi gian chiến tranh được bán lại cho Dampfbahn Furka-Bergstrecke, DFB, để người Thuỵ Sĩ mở lại đường rầy lên núi ở Thuỵ Sĩ. 40-304 và 40-308 được trùng tu và lấy lại số 704 and 708. Xem ra thì Việt Cộng chỉ có biết phá hoại rồi không biết sử dụng khi chiếm được thì bán lạc xoong giúp người Thụy Sĩ làm giàu. Du khách muốn thương ngoạn trên núi với chiếc xe lửa đặc biệt này mua từ Việt Nam, nghe nói phải đặt chỗ từ cả năm trước. Tình cờ mình đọc được một bài của một anh ở Tây hay Thuỵ Sĩ kể rất chi tiết với hình ảnh của người Thuỵ SĨ chụp từ Việt Nam đến Thuỵ sĩ. Ai buồn đời thì tìm trên mạng để rõ hơn.

Việt Cộng bán đầu máy lạc xoong nên Thụy sĩ đem về Tân trang lại và sử dụng leo núi của họ cho du khách lời khẩm. (Rusting cog locomotives commencing their journey back to Switzerland in 1990….)

Năm 2004, cầu sắt bắt qua con sông Đa Nhim được Hà Nội cho phép tháo gỡ để bán sắt vụng. Cho thấy rất may là các đầu máy mà Thuỵ Sĩ mua lại nếu không chắc đã được bán ve chai. Việt Cộng tưởng bán ve chai cho người Thuỵ Sĩ, mừng quá vì được $500,000 vào thời đó nên ăn mừng hết lớn. Người Thụy sĩ khiêm nhường đến khi khám phá ra họ đem về tân trang lại, gắn mấy cái toa xe lửa là chạy lên núi, kiếm tiền du khách quá cỡ nên Việt Cộng mới nghĩ là làm lại tuyến đường này, nghe nói mấy tỷ đô la.


Bổng nhiên, gần đây đọc báo Hà Nội lại có ý định thành lập lại con đường rầy này. Nhà ga Đà Lạt theo lối kiến trúc Art Déco, được trùng tu lại và tuyến đường 7 cấy số từ Đà Lạt đến Trại MÁt được hoạt động lại nhưng nghe nói cũng ít du khách đi nên không biết Hà Nội tốn hàng tỷ đô để làm lại đường rầy này có thực thi hay không.

…. now restored to their former glory on the Furka Cogwheel Steam Railway (image copyright Dampfbahn Furka-Bergstrecke). Người Thuỵ Sĩ mua lạc xoong các đầu máy về, trùng tu lại, sơn phết nay làm tuyến đường leo núi, kiếm tiền bộn bạc nghe nói một vé giá 70 quan Thụy sĩ mà phải mua vé cả năm tước, chưa kể tiền họ tiêu xào và ngủ khách sạn.

Nếu đường rầy răng cưa Đà Lạt Tháp chàm không bị tháo gỡ bán ve chai thì ngày nay chắc chắn là điểm du lịch nổi tiếng nhất Đông Nam Á và sẽ được UNESCO công nhận di tích văn hoá thế giới như đường rầy lên núi Nilgiri bên Ấn Độ. Mình có xem phim Ấn Độ, có lần thấy họ quay chuyến xe lửa này. Sau này có dịp đi lại Thuỵ SĨ, chắc mình cũng ráng bò lên xe lửa này để Hoài niệm về một thời đi và thấy xe lửa này.


Nhiều khi không muốn kể chuyện Đà Lạt xưa vì càng kể thì so sánh với ngày nay, tan hoang hết nên Chán Mớ Đời 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 


Phần nguy hiểm nhất khi về hưu


Đồng chí gái về hưu được trên một năm nên mình đọc thêm tài liệu về hưu trí. Làm gì để đi hết quãng đường đời còn lại vì mù tịt với ngày tháng hay những gì sẽ xảy ra trong tương lai. Đọc thêm kinh nghiệm của mấy người về hưu, nói chuyện những người quen lớn tuổi để học hỏi thêm kinh nghiệm của họ.


Có một ông Mỹ, được xem là thành đạt, về hưu ở tuổi 58, kể trên mạng rằng: những người sắp sửa nghỉ hưu, tưởng rằng nghỉ hưu là “sống một cuộc sống tốt đẹp, an hưởng tuổi già” sau những năm tháng lao động để xây dựng sự nghiệp, gia đình. Trên thực tế không phải vậy. 


Ông ta chia sẻ kinh nghiệm cá nhân, cho rằng nếu chúng ta không có một kế hoạch lâu dài cho những năm tháng sắp tới khi về hưu, thì cuộc sống có thể tràn ngập những cơn buồn chán, lo lắng và thậm chí trầm cảm như trường hợp của ông ta đã trải qua. Sau phải đi chữa bệnh tâm lý và gia nhập các công việc từ thiện giúp ông ta tìm được hướng đi trong cuộc đời, cảm thấy hữu ích cho cộng đồng, cảm nhận cuộc đời đáng sống thay vì té xuống hố sâu, hụt hẫng khi ngưng làm việc.

Mình biết vài trường hợp. Về hưu chán chường nên đâm ra nghiện hút thuốc, cà phê, rượu bia, thậm chí là ma tuý. Người Mỹ về già nghiện thuốc giảm đau vì họ buồn chán, trầm cảm. Đây là vấn nạn lớn của người già tại Hoa Kỳ. Bà Inge mình quen trên 20 năm, ghi tên đi học đại học cộng đồng còn ông Larry thì đi nhảy đầm uống rượu mỗi đêm. Mỗi ngày họ gặp một nhóm bạn để chia sẻ kinh nghiệm hay kiến thức. Cả hai đều rủ nhau đi Tây năm vừa rồi ở lứa tuổi trên 8 bó khiến mình mất đi những người bạn già để học hỏi kinh nghiệm sống của họ. 


Hôm trước ghé thăm anh bạn trên Los Angeles. Mình đi công việc nên hỏi có nhà thì ghé thăm. Anh ta mới về hưu được 1 năm, ở nhà buồn, xem phim bộ riết cũng ớn. Anh ta than là đầu óc bắt đầu trả nhớ về không. Anh ta ở xa quá nên cũng không gặp thường. Nay anh ta lại lái xe ban đêm không được nên hết đến nhà mình khi đồng chí gái tổ chức ăn uống. Mới nói chuyện động viên một ông người Mỹ, hội viên của Toastmaster, bị ung thư đang xạ trị. Tối đọc kinh Chú Đại Bi cho ông ta, giúp ông ta lên tinh thần để chiến đấu với bệnh của thế kỷ.


Ông mỹ báo trước cho những người mới nghỉ hưu và sắp nghỉ hưu về những mối nguy hiểm về mặt tinh thần đang ở phía trước và đề nghị một hướng đi giúp việc nghỉ hưu thành công để tránh lâm vào hoàn cảnh mà ông ta đã trải qua. Về mặt tài chính thì ông ta không lo vì bán công ty được một số tiền lớn, ăn xài đến Tết Congo cũng không hết. Về mặt tinh thần thì có vấn đề. Cho thấy giàu cũng có nổi khổ cho nên thà giàu mà sung sướng còn hơn nghèo mà đau khổ.

Hóa ra người về hưu có nhiều vấn đề: tài chính làm sao để có cuộc sống tương đối thư thản, không lo ngại thiếu tiền, một mặt về tinh thần, chống chọi sự chán chường khi giết thì giờ hàng ngày. Có chị bạn kể bảo lãnh ông bố sang Hoa Kỳ, buồn cả ngày lủi thủi trong nhà ngoài sân. Đến khi chị ta khám phá ra ở vùng Bolsa có một trung tâm sinh hoạt cho người già. Sáng chở bố lại mua cơm trưa tại chỗ để ăn với mấy ông bạn mới, tập thể dục hay đánh cờ tướng, chém gió về quá khứ vàng son, giúp ông bố vui hẳn ra, tinh thần lạc quan. Nhớ bà cụ sang Hoa Kỳ, có thẻ xanh đầy đủ. Mình chở đi chơi, tập Đông Phương Hội đủ trò nhưng mẹ mình kêu “cho Mạ về đi con”, đành đưa mẹ về lại Đà Lạt.


Ông ta cho biết nghỉ hưu không phải là đích mà chúng ta muốn đến mà là một hành trình với ba điểm dừng chính. Điểm dừng đầu tiên, ông ta gọi là “tuần trăng mật”. Như hai vợ chồng mới cưới, hồ hởi đi du lịch, thấy cuộc đời là màu Hồng tỏng tiếng hát của Edith Piaf, quand tu me prends dans tes bras, je vois la vie en rose. Những người về hưu nghỉ ngơi, đi du lịch, tận hưởng những sở thích và làm những việc họ hằng mong muốn. Phần chuyển tiếp này thường kéo dài khoảng một năm.


Sau thời gian du hí ban đầu, ‘tuần trăng mật qua,” nhiều người về hưu phải chịu đựng sự thất vọng. Nghỉ hưu, không phải là một kỳ nghỉ vui vẻ, hạnh phúc vĩnh viễn như mơ tưởng. Bây giờ đồng chí gái còn vui vẻ đi chơi đây đó nhưng một mai, có thể chán đi du lịch, sức khỏe yếu thì mệt nên mình phải chuẩn bị, làm cách nào để mụ vợ không rơi vào tình trạng cảm thấy vô dụng.

Tấm ảnh đêm Tân hôn nói lên tình yêu tuyệt vời để rồi sau đó phải dọn dẹp, tạo dựng cuộc sống

Điểm dừng thứ hai là “đối diện với bức tường”. Sau thời gian trăng mật đi chơi đây đó, viếng thăm bạn bè ở xa, chúng ta tự hỏi về cuộc sống mới. Thông thường, giai đoạn này sẽ bắt đầu với cảm giác bồn chồn. Chúng ta bắt đầu nhớ sự tương tác với các đồng nghiệp cũ. Sự buồn chán có thể bắt đầu len lỏi vào và thậm chí có thể chuyển thành trầm cảm. Đây là điểm dừng nguy hiểm nhất trên cuộc hành trình hoàng hôn của đời người.


Một thiểu số bắt đầu lạm dụng rượu hoặc ma túy để giảm bớt trầm cảm. Một số có thể không bao giờ tiến xa hơn điểm dừng thứ hai này. Mình thấy nay có phòng trào hát karaoke rất hay để giúp người già có một đam mê làm ca sĩ. Đúng hơn là giải toả tinh thần dồn nén của họ khi về già. Vợ chồng về già lại càng cãi nhau khi đối diện kẻ nội thù 24 /24. Nhiều ông bò ra Bolsa, uống cà phê chém gió đến giờ ăn thì về để khỏi cãi nhau. Thật ra cả hai đều bị dồn nén về mặt tinh thần thay vì đối thoại, chúng ta trở nên đối chọi.


Mình có một bà dì vợ, con cháu ở xa. Mỗi tuần hai vợ chồng chở mẹ vợ đi đón dì, chở đi ăn rồi đi lòng vòng ở khu Bolsa. Có lần dì nói: “chú Sơn biết không, từ khi chú qua đời buồn, không có ai để cãi nhau. Đến chở dì đi chơi như ri là dì mừng”. Cho thấy vợ chồng cãi nhau cũng là một cách giúp nhau giải toả nổi buồn không tên.


Mình có anh bạn, bác sĩ về hưu sớm có đam mê là hát nên thấy anh ta bận rộn tập hát rồi lăn vào các hội đoàn người Việt để hát trong các buổi văn nghệ. Mình hay kể chuyện tếu lâm khi nghe mấy bà mấy ông rên rĩ hát nhạc Việt Nam khi xưa nhưng thật ra mình hiểu lý do họ hát để xả bớt áp suất về mặt tinh thần bị nén khi về hưu, nguyên cả ngày ở nhà.

Nay mình mới hiểu các cựu binh sĩ Hoa Kỳ khi giải ngủ đều lâm vào tình trạng trầm cảm. Nghe nói sau cuộc chiến Việt Nam, cựu quân nhân Mỹ tự tử rất nhiều đâu 20,000/ năm. Tính ra lính Mỹ chết tại Việt Nam có 58,000 người nhưng số người Mỹ chết sau khi trở về nước còn cao hơn rất nhiều. Xem link cua chính phủ Hoa Kỳ  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2343923/


Như câu chuyện nhà tu và cô gái giang hồ. Có lần hai ông sư được người làng bên, nhờ đến làm ma chay. Sau cúng kiếng xong thì đi về. Đến bờ suối thì gặp một cô gái giang hồ, nhờ hai người bế qua suối vì sợ ướt áo quần. Một ông xung phong bế cô ta qua suối rồi để xuống, tiếp tục đi về chùa. Ông sư đi cùng thì nghĩ tại sao sư huynh mình đã đi tu mà còn làm ô uế thân thể kẻ xuất gia, bế cô gái giảng hồ. Hình ảnh này ám ảnh ông ta suốt đoạn đường trở về chùa. Cuối cùng khi về chùa, ông ta bực quá nên hỏi tội vị sư huynh. Anh là kẻ xuất gia, tại sao lại làm ô uế bế cô gái sang suối. Ông sư huynh ngạc nhiên rồi nói tôi đã bỏ cô gái ấy bên bờ suối, còn anh vẫn mang theo về chùa. Binh sĩ Mỹ tham trận tại Việt Nam, Á Phủ Hãn, Iraq,..về lại Hoa Kỳ, đa số bị căn bệnh này, không quên được những gì đã tham dự tại chiến trường. Mình mới xem một phim kể về vụ tàn sát dân làng vô tội tại Á Phủ Hãn, tương tự vụ thảm sát tại Mỹ Lai.


Nhiều người Mỹ cho rằng “Điều tồi tệ nhất của việc nghỉ hưu là đánh mất bản sắc của chúng ta. Tốt nhất là tìm một bản sắc mới.” Điển hình là chúng ta trước đây là bác sĩ, kỹ sư, luật sư,.. bổng nhiên chúng ta phải trả lời là tôi hưu trí khi ai đó hỏi làm nghề gì. Chúng ta mất bản thể, tước vị mà chúng ta đã bỏ ra biết bao nhiêu thời gian để xây dựng, để có một bản sắc trong xã hội. Rất nhiều người ngừng lại chỗ này, như đứng trước bức tường Bá Linh. Họ không biết làm gì khi đối diện bức tường. Kiếm cách leo qua, hay mò bên trái bên phải để xem có cánh cửa nào khác để vượt qua.

Có một số người tiếp tục đến điểm dừng thứ ba “xác định lại bản thể của mình”, nơi họ xây dựng bản sắc mới và phát triển những thói quen mới. Đây là điểm dừng khó khăn nhất trong hành trình. Cần có một nỗ lực bền bỉ, thường liên quan đến việc thử nghiệm, để vượt qua điểm dừng này và tiếp tục con đường đi của mình.


Tại hội Lions, có một ông cựu cảnh sát viên của thành phố, về hưu, ông ta tích cực tham gia rất nhiều chương trình thiện nguyện trong thành phố. Vợ ông ta rên là không thấy mặt ông ta. Nhiều người khác cũng tham gia các sinh hoạt xã hội. Có ông quen, mua miếng đất 120 mẫu trên núi, để tặng hội Lions, nhằm giúp học sinh nghèo có chỗ để nghỉ hè, trượt tuyết. Mấy ông khác thì đóng giường, đóng bàn ghế đem lên. Mình thì cho một chiếc xe van cũ để chở học sinh nghèo lên đó chơi. Nhìn những đứa trẻ được đi chơi, nghỉ hè, bố mẹ không phải lo lắng cho con 1 tuần lễ khiến ai nấy đều vui vẻ, cuộc đời đẹp hơn nếu mọi người bỏ chút công chút của.


Có ông Mỹ năm 97 tuổi cho ra đời cuốn sách nói về hành trình nghỉ hưu của ông ta. Ông ta đặt kế hoạch ngủ niên như học thêm một môn gì, học vẽ, học thêm về một đề tài nào ông ta ưa thích. Ở Hoa Kỳ, đi học đại học cộng đồng rất rẻ, có nhiều chương trình chính phủ cho tiền để học. Mình biết vài người sang đây cứ đi học mệt thở, để được tiền chính phủ cho hàng năm. Sau này, bán cái vườn, mất bản sắc người nông dân, chắc mình sẽ xin tiền đi học vớ vẩn. Có bác nào biết lớp dạy hết sợ vợ thì cho em hay để ghi danh.

Muốn sống thọ, và có tiền hưu khi về già, các cố vấn tài chính đều khuyên chúng ta qua hình ảnh này. Gặp phụ nữ là băng qua lề đường. Đó là lời khuyên chân thật nhất của một người thành thật

Việc này có thể mất từ ​​sáu tháng đến vài năm. Nhiều người kém may mắn, không đạt được mục tiêu cuối cùng và vẫn mắc kẹt trong tư duy nghỉ hưu truyền thống, áp dụng lối sống thụ động với rất ít điều để mong đợi mỗi ngày. Từ từ bộ não không làm việc nhiều sẽ quên dần và trả nhớ về không. Có người may mắn có cháu ngoại cháu nội để trông, tạo điều kiện cho con họ. Họ có thể đưa đón cháu đến trường, giúp họ có chí hướng, thức giấc mỗi ngày. Vợ chồng chị vợ mình, cả hai là nha sĩ, mới về hưu, trông 3 đứa cháu 3 ngày một tuần. Đi chơi là nhớ cháu nội. Có gì giúp họ vui đời để tiếp tục sống nếu không cứ mỗi ngày phải tọng thuốc trị bệnh họ Cao là Chán Mớ Đời.


Làm sao để tránh được số phận này? Những người mới nghỉ hưu thường thiếu định hướng, vì vậy họ cần một kế hoạch để hướng dẫn cách họ sử dụng thời gian. Có nhiều nghiên cứu đã giúp ích cho người hưu trí. Ví dụ, một nghiên cứu gần đây cho thấy hạnh phúc của người về hưu tương quan với việc tham gia vào các hoạt động chủ động và thụ động. Bạn sẽ là người tham gia hay khán giả? Nghiên cứu này được củng cố bởi một nghiên cứu khác, trong đó ghi nhận rằng những người về hưu hạnh phúc có số hoạt động “tích cực” gấp đôi so với những người về hưu không hạnh phúc.


Nói cho ngay, ngày nay chúng ta về hưu, có xã hội mạng nên còn lên chia sẻ một bài hát, một món ăn,… nếu không chắc mọi người đều lâm vào tình trạng lộn xộn về tâm lý. Mình thấy đồng chí gái bận rộn đi gặp các bà bạn khiến mình mừng. Mỗi tuần đều đi leo núi với vợ để giúp vợ tịnh khẩu, tránh khẩu nghiệp. Leo núi mệt nên mụ vợ thở không ra hơi nên không nói gì cả. Vợ chồng không đối choại. Ăn vui.

Các hoạt động theo đuổi tích cực có thể mang tính hướng ngoại, diễn ra trong môi trường xã hội như hoạt động tình nguyện, hoặc hướng nội tâm, chẳng hạn như một sở thích được thực hiện một mình. Đồng chí vợ hay đi theo mấy người bạn hát ở các viện dưỡng lão hay nấu ăn cho người vô gia cư. Đi viếng một viện mồ côi ở Mễ Tây Cơ, vợ kêu về Mỹ xem có viện mồ côi nào, xin phụ giúp hàng tuần. 


Mình nghĩ sau khi đi chơi mệt thở, mụ vợ sẽ đi đến tình trạng này, và sẽ cần làm thiện nguyện cho một tổ chức nào đó hay ở chùa. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự cân bằng giữa cả hai loại là cần thiết để có được thời gian nghỉ hưu tối ưu. Tương tác với những người không phải là gia đình ruột thịt của chúng ta có thể kéo dài tuổi thọ của chúng ta lên tới bốn năm. Ngược lại, sự cô đơn có thể rút ngắn tuổi thọ tới 8 năm. Ngoài ra, các hoạt động solo tích cực, chẳng hạn như ô chữ hoặc trò chơi ghép hình và các sở thích, chẳng hạn như vẽ tranh hoặc làm vườn, có thể giúp chúng ta duy trì khả năng nhận thức của mình.


Dạo này thấy họ quảng cáo trò chơi Solitaire rất nhiều. Khi xưa, chưa có vợ buồn mình hay chơi trò chơi này. Sau này thấy cãi nhau với mụ vợ mệt quá, lăn ra ngủ.


Điểm mấu chốt: Hạnh phúc của chúng ta sau khi nghỉ hưu phụ thuộc vào những mục tiêu chúng ta theo đuổi. Và chúng ta càng có nhiều mục tiêu theo đuổi và chúng càng đa dạng thì chúng ta sẽ càng hạnh phúc hơn. Điều tồi tệ nhất của việc nghỉ hưu là đánh mất bản sắc của chúng ta. Phần tốt nhất là luôn luôn tìm một cái mới nhưng đừng có tìm vợ mới là hoà bình.



Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn