Thủy Tạ Đàlạt xưa

Hình Thuỷ-Tạ chưa được xây cất
Tấm hình trên chụp lúc người pháp mới bắt đầu kiến thiết Đàlạt như một trung tâm nghỉ mát cho công chức của họ và tây thuộc địa.

#1: khách sạn Grand Palace đã được xây cất những cái vườn thì và thang cấp đi xuống Thủy tạ thì chưa.
#2: địa điểm Nhà hàng nổi Thủy-tạ được xây sau này.
#3: địa điểm của Cercle Sportif sau này, có cái nhà sau này là câu lạc bộ, nhà hàng.
#4: địa điểm sau này cây xăng Esso.
#5: có lẻ là kho bạc lúc chưa xây.
Chưa thấy nhà thờ Con gà được xây cất.

Mình thấy tấm không ảnh này rất đẹp, khiến mình nhớ đến thời còn bé tại Đàlạt.



Hình trên cho thấy chụp trước khi Thuỷ-tạ được xây cất trước 1975.

#1: nhà hàng Thuỷ-Tạ, tây gọi “la grenouillère“ . Để xem lại ông kiến trúc sư tây nào thiết kế cái này, gợi lại một nhà hàng nổi rất nổi tiếng thời “la belle époque“ của Tây mà ngay hoàng đế Napoleon III phải đem vợ con đến đây nghỉ mát. Có mấy tấm tranh của Toulouse-Letrec về nhà hàng này. Để lục xem còn tấm ảnh này hay không. Mình có kể trong bài Thuỷ Tạ rồi.
#2: Cây xăng Esso của gia đình thằng Nam, Bắc kỳ, học chung với mình khi xưa, nhà ở Hai Bà Trưng, gần cầu Cẩm Đô.
#3: khách sạn Grand Palace, nằm trên đồi, nhìn xuống hồ Xuân Hương. Mình có ngụ tại đây khi về thăm Đàlạt. Sợ công an khu vực làm khó dễ nên vào đây cho tiện. Sáng thức dậy, mở cửa sổ thấy sương mù, mặt trời mới lên trên hồ Xuân Hương, đẹp nức nở.
#4: khách sạn “hôtel du parc“ , có dạo Mậu Thân là đài phát thanh Đàlạt, Tuyên Đức.
#5: nhà thờ Con Gà, chính toà, có cái đồ quay gió, có hình con gà nên có lẻ vì vậy mà người Đàlạt gọi là nhà thờ Con Gà.
#6: ty cảnh sát quốc gia, đối diện là trường Nazareth do mấy sơ dạy. Kế bên là thư viện Đàlạt và trung tâm Hội Việt-Mỹ.
#7: ty bưu điện Đàlạt. Mình ít khi vô đây lắm, chỉ nhớ khi thằng nguyên nộp đơn xin du học thì có chở nó và anh nó ra đây, gọi điện thoại cho anh Nam của hắn ở Ottawa.
#8: Kho bạc Đàlạt hay ty ngân khố, ngay đầu đường Bá Đa Lộc, đi vào thì có trung tâm thẩm vấn bên tay trái, trên đồi.
#9: trường nhà dòng Lasan Adran, rất đẹp. Có thể xem là trường tư đẹp thứ 2 của Đàlạt sau Grand Lycée Yersin.
#10: làng cô nhi SOS Tây Đức, nay hình như vẫn còn. Việt Cộng trả lại cho người đức và xây cất thêm. Mình có chạy ngang nhưng không vô.
#11: Nhà hàng Đào Nguyên thì phải. Chỗ đi vào Cercle sportif nơi người giàu có Đàlạt đánh quần vợt. Năm 1972-1973, Đàlạt có tổ chức đại hội thể thao quân khu 2 tại đây, với thao trường, và sân vận động. Nghe nói con gái của tiệm ăn này ở Quận Cam, học sinh cũ của Văn Học nhưng chưa bao giờ gặp.
#12: Thao trường, nay Việt Cộng đập bỏ, xây cái khác xấu kinh hoàng. Chỗ này mình có xem võ sĩ Minh Cảnh đấu quyền anh tại đây. Các cuộc tranh tài bóng bàn cũng tại đây. Hình như có lớp nhu đạo của cậu Luyện, bà con chi với bà cụ mình, ở đường Duy Tân, có tiệm giặt ủi.
#13: khán đài của sân vận động Đàlạt. Mỗi lần mình đi đá banh thì hay trú mưa tại đây. Mình nhớ độ dài đâu 30 thước còn có khoảng 6 thang cấp để thiên hạ ngồi. Khi có đại hội thể thao hay đá banh mà mấy ông lớn đến ngòi khán đài danh dự thì thiên hạ có để mấy cái ghế bành còn mọi người thì lót tờ báo hay cái áo để ngồi. Xong om
#14: sân vận động: chỗ này mình hay đá banh với tụi thằng Cường, dân xóm Kho Bạc năm 11B. Sau này tụi Huỳnh Kim Sang, Nguyễn Anh Tuấn, Hiệp bạn Ạ đi lính thì hết ra đây đá.
Mỗi lần có đá banh ở Đàlạt đều được đá tại đây. Mình nhớ nhất trận cầu chung kết giữa Đàlạt và Phan Thiết cho giải vô địch quân khu 2. Đội Phan Thiết trên nguyên tắc đá hay nhất nhưng lại thua Đàlạt. Có lẻ từ biển lên Đàlạt, chạy thở không nổi nhưng rồi khi về đá vô địch toàn quốc thì họ lại đưa cầu thủ Phan Thiết đi đá, cộng thêm vài người của Đàlạt.
Mỗi lần chạy đua bộ cũng chạy xung quanh sân vận động này. Mình có nhiều kỷ niệm về đá banh ở Đàlạt. Có dịp kể rồi. Trước sân vận động là đường Thống Nhất, mỗi lần có đạo hội thể thao học sinh là có màn cầm cờ đi diễn hành. Học sinh đứng ở cercle sportif rồi đi một hai đến cổng sân vận động rồi đi vào, xếp hàng trên sân vận động rồi chào cờ, nghe lời huấn từ của ông lớn nào. Mình chỉ tìm kiếm xem có cô nào đẹp hay không. Dạo ấy trường Văn Học, cho con trai bận đồ vét trắng, mượn của ty thanh niên Đàlạt. Đi diễn hành, thiên hạ kêu giống bồi nhà hàng Shanghai. Chán Mớ Đời  
#15: bãi đất trống nhưng trong thời chiến tranh thì trực thăng hay đậu tại đây. Hình như chiếc trực thăng bị Việt Cộng nằm vùng đánh cắp là tại địa điểm này. Mình có kể trong bài Thuỷ Tạ.
#16: hội quán Hướng đạo, đối diện Thuỷ tạ, bên kia hồ, gần dốc lên đường Đinh Tiên hoàng. Sau 75, có ông kiến trúc nào chiếm nhà dân di tản, sửa lại cái nhà 100 nóc, bị thành phố kêu dẹp. Mình có gặp anh kiến trúc sư này và chị Nga, con gái Trường Chinh khi về Đàlạt lần thứ 2.



Hình này rất đẹp, chắc vào những năm 1960 vì cây cối ở Thuỷ Tạ còn nhỏ.
#1: Thuỷ Tạ
#2: hội quán hướng đạo Lâm Viên.
#3: cây xăng Esso
#4: ấp Ánh Sáng
#5: đường Lê Đại Hành lên khu Hoà Bình
#6: đường Thành Thái
#7: xi nê Ngọc Lan 
#8: khu Hoà Bình
#5 (): nhà thờ Domaine de Marie



Hình này của ông kiến trúc sư tây phát hoạ khi thiết kế xung quanh hồ Xuân Hương. Ta thấy khách sạn Grand Palace được thiết kế cạnh bờ hồ, sau này thì dời lên đồi, bên tay phải. Có nhà thờ phía sau cho nên mình nghĩ có lẻ dạo ấy, người ta hay vẽ rồi đồ lại nên ngược vì núi đồi Cam Ly bị ngược. Chỉ có kiến trúc sư vẽ loại này khi chưa có “Calque” mới hiểu được vụ này. Vẽ trên giấy mỏng bằng viết chì xong thì trở ngược lại để đồ lên viết chì trên tấm giấy cứng. Mấy bức tranh khi xưa đều tương tự đều ngược lại.

Nhs

Mình thấy trên mạng có mấy tấm ảnh sau đây, bỏ lên cho ai chưa thấy thì xem lại một chút hương xưa.

Thao trường phía sau, có trực thăng đậu

cây xăng Esso

Thao trường, rất đẹp, nay họ phá bỏ tàn tích của chế độ Việt Nam Cộng Hoà , xây lại một trung tâm thể thao cực xấu