Hồi chiều trên đường về, mình gọi hỏi thăm ông Rich Dad của mình, xem tình hình cách giãn xã hội ra sao vì dạo này ông ta yếu đi sau khi bị ngã, giải phẫu. Ông hỏi chừng nào ghé thăm ông ta, mình nói tuần sau, sẽ đem bơ đến cho ông ta và bà vợ. Vợ chồng ông ta ở Florida 6 tháng + 1 ngày rồi về lại Cali.
Đa số người lớn tuổi về già thì dọn về Florida vì thuế nhẹ hơn Cali, thêm có luật Homestead, không sợ bị xiết nhà, phải ra đường sống như ở Cali. O.G Simpson ở Cali nhưng đi bầu và có nhà ở Florida nên khi bị kiện mấy trăm triệu, vẫn tà tà ở nhà mấy triệu ở Florida. Chỉ khi kẹt tiền, đánh thiên hạ ở Las Vegas mới bị đi tù.
Bổng nhiên ông ta hỏi mấy đệ tử của mày ra sao. Mình nói có tên, bây giờ chạy vào một công ty đa hệ, một tên thì cứ thay đổi việc làm nên không có thì giờ. Hắn lại kêu sẽ không mua lại mấy căn hộ của bố mẹ hắn. Còn tên Ấn Độ thì đậu bằng địa ốc, nay quảng cáo mua bán nhà trên Facebook.
Mình học nghề ông Rich Dad, theo ông ta cũng gần 20 năm. Mấy người thành công, họ thích truyền nghề cho giới trẻ, chia sẻ kinh nghiệm. Mình có quen vài ông già mỹ như vậy, lâu lâu, gọi điện thoại mời họ đi ăn, để hỏi vài vấn đề hay thắc mắc còn không thì nghe họ kể chuyện những cái deal mà họ mua bán ra sao nhất là những cái deal xấu để mình tránh sau này. Nói chung là trước khi mua căn nhà nào, mình đều gọi hỏi họ. Họ thấy được thì chỉ mình cách thương lượng với chủ nhà.
Vợ mình cứ la sao cứ quen mấy ông bà già, mà đi ăn thì lại trả tiền cho họ dù họ giàu hơn mình. Ai cũng nghĩ như vợ mình, đi ăn thì người giàu trả tiền. Mình có tật quen từ bé, đi ăn với ai, bạn bè thì mình đều trả tiền nhất là những ai, cần sự giúp đỡ. Nay cũng vậy dù họ giàu có hơn mình.
Sau này, có vài tên muốn học nghề hay gọi điện thoại hỏi mình về những cái deal của họ. Mình kêu không nên mua sau khi làm tính nhưng họ lại không nghe lời mình, cứ đâm đầu vào mua rồi vài tháng sau, hỏi mình cách gỡ nên mình la. Mày làm mất thì giờ tao. Tưởng tượng ông Rich Dad bị mấy tên trẻ tuổi quấy rầy còn nhiều gấp bội.
Đi Seminar, có nhiều tên cứ bú xua la mua, cầu nguyện thượng đế đủ trò, nhưng mình làm tính về những gì họ kể thì tài sản không tới 1 triệu. Cứ bắt mấy người muốn làm giàu nhanh, bỏ tiền mấy chục ngàn để họ dạy nghề. Nếu họ giỏi như họ nói thì chắc chắn không có thì giờ đi dạy seminar. Ông Robert Kiyosaki, viết cuốn sách Nổi tiếng Rich Dad Poor Dad nhưng đâu có tài sản gì, cứ tổ chức seminar kiếm tiền dù nay đã lên 70 tuổi. Ông ta khai phá sản nên phải đi lừa thiên hạ để có tiền sống. Thấy thương mấy người này, nghe nói có người mất 5, 6 chục ngàn mà chả mua được căn nhà. Khi có ai hỏi thì mình sẵn sàng trả lời.
Cuốn Rich Dad Poor Dad rất hay, nên đọc để có khái niệm về tài chánh nhưng không nên tin lời tác giả. Mình trả tiền cho con mình để đọc cuốn sách này. Ông ta kêu một tuần ông ta đi khám xét mấy trăn căn hộ để mua. Bố láo. Mình có tay nghề mà mỗi lần đi khám xét căn nhà tước khi mua, mất 3 tiếng đồng hồ để thử, máy nước nóng, máy điều hào không khí, máy sưởi,... Nếu ông ta giàu có thì đã không mất công đi rao quảng cáo dụ dỗ thiên hạ đến nghe ông ta dạy về mua bán nhà cửa,...
Câu chuyện lèo lái đến tên bạn, gốc Bồ-đào-nha. Một hôm, hắn gọi cho mình nhờ lên Alhambra, ước tính dùm tốn bao nhiêu để sửa chửa một căn nhà cũ, tính mua mà người Mỹ gọi là “assisted living home”. Vợ hắn làm y tá nên muốn làm để kiếm thêm tiền.
Bên mỹ, về già, người ta không có nhà, hoặc lớn tuổi nên phải vào các viện dưỡng lão. Có nhiều loại viện dưỡng lão, lớn có, nhỏ có. Có loại nhỏ được làm trong các căn nhà bình thường. Mỗi phòng cho 2 người ở. Có y tá lo chăm sóc thuốc thang, ăn uống. Không gian nhỏ như ở nhà, người ta thích hơn là kiểu đại trà trong các viện dưỡng lão.
Trong xe, hắn kể tên chuyên viên địa ốc (listing agent) không chịu trả lời hắn. Mình nói hắn muốn tìm người mua để hắn bán, ăn huê hồng hai đầu. Mình hỏi giá bao nhiêu thì được biết chủ nhà đòi $450,000.
Mình nói mày nên nhờ hắn mua căn nhà đó cho mày. Thay vì mua giá $450,000 thì mày có thể mua độ $420,000. Hắn ăn huê hồng hai đầu sẽ tìm cách nói cho chủ nhà bán cho mày. Tên này không chịu, nói hắn mới đậu bằng địa ốc nên phải làm ra tiền.
Mình nói bây giờ làm tính xem: mày mua với cái bằng địa ốc của mày giá $450,000. Huê hồng là 3% xem như $13,500. Thằng Broker của mày vớt 50% xem như đi đong $6,750. Mày đóng thuế 50% còn lại $3,375.
Nếu mày nhờ nó mua dùm thì mày chỉ trả có $420,000, xem như mày mua rẻ hơn $30,000. Mày muốn bớt $30,000 hay được bỏ vào túi $3,375. Tên này muốn chứng tỏ cho vợ là mình có thể làm ra tiền qua cái bằng địa ốc nên không được thuyết phục lắm. Bổng nhiên bà vợ ngồi đàng sau, kêu “sony có lý! Nghe lời hắn, thế là hắn hết cãi với mình”.
Những người đầu tư vào nhà cửa, ít ai có bằng địa ốc. Mình có thi đậu bằng này nhưng quăn mất, chả bao giờ xài. Mình có nhiều bằng lắm như làm thuế, bán mutual funds, bảo hiểm,...quăn hết. Khi xưa mình bỏ thời gian đi học lớp khai thuế HR & Block, đủ trò như LÊNIN đã nói học học học mãi. Khi xưa, ở Việt Nam mình lười học nhưng sang tây lại đâm ra thích học. Chán Mớ Đời
Lên tới nơi thì không thấy tên listing agent, cứ đi vào. Mình gặp bà người phi, quản lý ở đây nên chào hỏi vài câu tiếng Tagalog cho vui vẻ. Sau đó mình hỏi bà ta là mình muốn mua lại căn nhà này nhưng với điều kiện bà ta và con trai, tiếp tục làm việc. Bà này mừng quá vì cứ lo bị sa thải nên lấy nước mời cả đám uống thêm đồ ăn.
Mình nhờ gọi điện thoại cho chủ nhà thì bà ta gọi ngay. Mình nói chuyện với chủ nhà, kêu là tên chuyên viên địa ốc của ông, không trả lời điện thoại nên tụi này nhờ bà quản lý cho vào xem. Chúng tôi mua trực tiếp với ông được không. Ông ta nói được chớ vì tuần này là hết hạn giao kèo bán nhà với tên listing agent.
Mình hỏi cho vay lại không, ông ta kêu được chớ, đang lo vụ thuế má vì nay già rồi, muốn nghỉ hưu. Thế là mình hẹn tuần sau, gặp lại. Khi gặp nhau, bà chủ nhà là y tá, làm chung một bệnh viện với vợ tên bạn, thế là hai bên hôn nhau thắm thiết như tình đồng chí. Họ ký giấy tờ, cho vay lại, với giá $420,000. Xong om
Mình có cho thợ đến sửa chửa mấy chỗ cần thiết còn lại cả dòng họ của tên bạn, kéo nhau lên chùi, sơn phết đủ trò. Căn này có thể trú 14 người nhưng chủ trước không chịu sửa chửa lại nên chỉ còn 7 người ở. Sửa xong thì cho 7 người kia vào, mỗi tháng họ vớt đâu mỗi người $2,500. Nghe nói có danh sách người đợi để được vào dài khiến mình cũng ham tính làm mấy cái này nhưng cuối cùng thấy cũng châm vì gia đình người ở có thể thưa kiện đủ trò.
15 năm sau, họ bán với giá $1,500,000. Ôm tiền qua quê hương của cựu tổng thống Bush Midlands, mua 50 căn hộ cho thuê. Đúng lúc Mỹ sáng tạo ra máy khoan dầu fracking nên đào dầu như điên, thiên hạ khắp nơi bò về đây làm việc. Giá nhà cho thuê từ $450 lên $800/ tháng. Cuối cùng có người mua với giá $4,000,000 rồi ôm tiền về Cali, cho vay sống thoải mái đến giờ.
Họ thấy xa xôi, bọn quản lý 50 căn hộ, ăn gian đủ trò nên bán đem tiền về Cali. Dạo này nghe nói khu đó te tua vì dầu xuống giá. Nga Sô cộng tác với Saudi Arabia, hạ giá dầu đánh các công ty khai thác dầu mỹ. Nhà cửa bên đó, thiên hạ bỏ chạy rất nhiều. Ai có tiền , chịu khó qua đó mua Nhà cửa rẻ rồi đợi khi dầu lên làm giàu.
Một hôm, hai vợ chồng mời mình đi ăn cơm, tặng cho cái áo “Millionaire Maker” khiến mình ngạc nhiên. Họ kể lại đoạn đường từ khi mình giúp họ mua được căn nhà và được chủ cho vay lại khiến mình chúc phúc cho họ. Mình nói mấy người khác giúp mình thì mình giúp lại rồi chớ chả có ân nghĩa gì cả. Họ mời vợ chồng mình đi âu châu nhưng con còn nhỏ, nên đành khất lại lần sau.
Một tên kia quen, mời mình dự khai trương tiệm của hắn. Mình hỏi tiền mướn tiệm bao nhiêu. Mình kêu là nên hỏi chủ nhà nên bỏ một câu vào giao kèo là trong trường hợp họ bán cửa tiệm thì mình phải được “first right of refusal” , quyền ưu tiên nhất để mua lại căn tiệm. Hắn hẹn chủ tiệm cho mình gặp, mình hát bài con cá sống vì nước, sợ ông bán cho người khác, họ lại lên giá tiền nhà thì tội cho bạn tôi, 1 vợ 4 con.
Chủ tiệm đồng ý, mình hỏi khi ông bán có phải làm 1031 exchange thì ông ta muốn về hưu, không muốn đóng thuế. Mình nói vậy ông nên bán lại cho bạn tui rồi carry bạc theo kiểu “installment Sales” thì sẽ không bị thuế. Ông ta nói sẽ hỏi CPA của mình.
Lý do mà người đầu tư Địa ốc không nên có bằng địa ốc là vì họ phải mua giá thị trường nếu không sẽ bị kiện. Ở Hoa Kỳ có luật Fiduciary, không biết tiếng Việt dịch ra sao. Đại khái là Khi mình có bằng thì phải nó rõ cho thân chủ, để bảo vệ quyền lợi của họ hay không được sử dụng sự hiểu biết chuyên gia của mình để mua rẻ. Nghe kể có ông Broker, thấy cái deal chủ bán quá rẻ nên nhờ người thân đứng mua, rồi chuyển tên cho ông ta. Người chủ bán biết được nên thưa, bị lấy nhà lại mà còn bị phạt hay mất bằng hành nghề.
Lấy thí dụ, ông Steve, người chuyên gia địa ốc, mua cho mình rất nhiều nhà rẻ mà người ta gọi là “pocket listing”. Một hôm, ông ta kêu mình, nói muốn bán cho mình căn nhà của ông ta. Mình nói vợ tôi không cho tôi mua thêm nhà, để tiền cho bà ấy đi mua sắm. Ông ta nói Sony, tao muốn bán căn nhà của tao cho mày. Cuối cùng mình nói để đi coi.
Tới nơi thì khám phá ra ông ta không trả tiền nhà Cho ngân hàng từ 4 tháng qua. Mình hỏi muốn bao nhiêu. Ông ta cho biết căn nhà trị giá khoảng $230,000. Ông ta còn nợ $36,000, trả hết trong vòng 3 năm. Ông ta muốn mình đưa cho ông ta $80,000. Xem như mình chỉ trả ông ta $116,000 cho căn nhà trị giá $230,000 hay 50%.
Hỏi ra thì mới biết ông ta nợ thuế chưa trả. Nếu ông ta bán theo giá thị trường $230,000 thì sở lấy hết nên phải bán cho mình. Nếu mình có bằng địa ốc thì chắc chắn sẽ không mua được giá này vì có thể bị kiện vì lợi dụng hoàn cảnh chủ nhà. Không có bằng thì mình không sợ. Kêu ông ta làm giấy tờ rồi mình làm như sau:
Mình tiếp tục trả số nợ $36,000 cho ông ta. Mình ra ngân hàng với ông ta để làm cách lên ngân hàng để xem còn nợ bao nhiêu và mình có mật mã để vào. Mình đóng 4 tháng tiền nhà bị trễ và tiếp tục trả nợ hết thì sẽ bắt đầu trả cho ông ta số tiền $80,000 mỗi tháng khi mình lấy tiền của người thuê nhà để trả ($1,300). Mình mới trả hết số tiền $80,000 cho ông ta năm kia. Xong om
Một hôm, tên bạn kêu ông chủ nhà muốn bán cửa tiệm lại cho tao, kêu hỏi mày. Mình nói hẹn ngày mai. Mình đến hỏi chuyện rồi kêu ông chủ viết xuống giấy bán bao nhiêu, cho vay lại với tiền lời,…rồi kêu escrow. Nay tên bạn về hưu, cho mướn lại cửa tiệm đâu $15,000/ tháng. Thoải mái con gà kê. Dạo ấy hắn mua tiệm ấy đâu $850,000. Nay với tiền thuê tiệm là $15,000/ tháng thì cửa tiệm trị giá độ $2,794,224 với tiền lời hôm nay.
Ngoài ra mình có giúp được 2 ông thợ, mua được nhà họ đang thuê khi chủ nhà bán. Có nhiều người muốn mua nhà, kêu mình giúp. Mình nói khi xưa, chủ nhật nghỉ thì dậy sớm, chạy đi xem mấy chỗ người ta bán garage sale, hỏi chủ nhà có muốn bán nhà hay không, nếu họ chịu thì hẹn ngày giờ mình đến nói dùm họ hay xem nhà nào te tua thì lấy địa chỉ, mình sẽ kiếm chủ nhà dùm nhưng họ không chịu làm. Họ theo chủ nghĩa xã hội là mình bưng mâm cơm đến cho họ xơi. Kiểu mình kiếm deal rồi kêu họ đến ký tên.
Mình có cô cháu, cũng thích làm thêm kiếm tiền nên mình hay lấy mật ong của ông mỹ để cho cô ta bán kiếm thêm tiền nuôi con. Tuần này cô nàng gọi muốn lên vườn mình hái bơ cuối mùa để bán. Vườn có nhiều việc để làm nên mình không có thì giờ hái. Mấy người hái chuyên nghiệp thì không muốn hái bơ cuối mùa vì tốn công. Mình đồng ý, hẹn hôm nay 8:00 sáng. 9:30 giờ mới thấy cô cháu gọi, nói ngủ dậy trễ, thôi hẹn lần sau.
Trong cuộc đời, khi có good deal , dù đang bận, mình phải tất cả để chạy đi xem cái deal. Có lần mình nghe tên bán nhà gọi thì 30 phút sau, mình chạy xe đến thì đã thấy cả chục mạng đứng đó với cái giao kèo, mua giá cao hơn số tiền chủ muốn.
Điển hình cái nhà mình đang ở. Khi nhận được email là mình gọi cho bà chuyên viên địa ốc ngay mà khi gặp bà ta là đã có 3 người muốn mua, trả tiền tươi. May mình nhờ bà ta mua dùm, ăn huê hồng 2 đầu mới được.
Người Mỹ hay nói: “don’t steal in slow motion”. Cô cháu muốn làm tiền, làm giàu mà cứ nói để lần sau thì một hôm như bác sĩ Zhivago, nhìn vào gương thấy mình già. Làm gì thì phải làm ngay vì hôm qua, hôm nay sẽ không bao giờ trở lại. Thời gian là loại vô giá không bao giờ tái sinh.
Xong om
Nhs
