Ở trên đường Thi Sách, chỗ xóm ông Ba Tây, có thằng Hùng hơn mình đâu 2, 3 tuổi thì phải. Dạo sau Tết Mậu Thân, dân tình chạy giặc, vào Đàlạt đông như quân Nguyên nên thành phố thiếu nước nên phải đi gánh nước, đúng hơn là xách nước. Các hệ thống nước của người Pháp thành lập, bị rét rỉ nên ai ở trên dốc như nhà mình thì xem như nước không lên. Tối, thiên hạ không dùng nước, để vòi nước chảy hứng nước cho tới sáng, chưa đầy phân nữa. Thế là mình được bổ nhiệm công tác xách nước sau khi đi học về. Mình còn nhỏ nên gánh chưa được.
Chỗ xóm mình có hai cái giếng nước: nhà ông Ba Tây ở đường Thi Sách, khu nhà Phạm Anh Tuấn, học Văn Học một năm với mình và giếng ông Ba Đà ở khúc cái vườn từ đường Hai Bà Trưng đi qua Ngã Ba Chùa. Giếng ông Ba Đà thì hơi xa nên mình hay bò lên giếng ông Ba Tây. Ở đây thì phải nhỏ nhẹ, chào hỏi thằng Hùng vì hứng lên là nó đóng cổng lại là ngọng, không có nước cho em út tắm rữa.
Nếu mình không lầm, trước khách sạn Mimosa, ở đường Phan Đình Phùng, có một cái giếng. Thiên hạ hay bu lại đây để lấy nước gánh về. Mình hay ghé chỗ này, để rữa chân khi trời mưa, dính xình bùn. Chỗ này có một cô học Văn Học, tên Ánh hay đi với đối tượng một thời. Có lần đi cắm trại ở hồ Than Thở, mình chở đối tượng một thời và cô này về đây. Xem hình dưới.
Sau này, mình la cà đến nhà bác Nhị, làm công chánh, ba của thằng Bảo, xin hứng nước đem về thì không phải đợi chờ. Chỉ tội là phải xách lên dốc, nhưng vẫn đỡ hơn từ giếng ông Ba Đà. Ông Ba Đà mướn đất của gia đình Võ Đình Dung để làm vườn, sau 75 thì tự đứng tên sổ đỏ. Giàu to.
Thằng Bảo nuôi vịt với mình khi xưa. Thằng Bảo cũng học Yersin, hơn mình đâu 1, 2 tuổi chi đó. Dạo ấy, nó học leçons des choses về gà vịt ấp trứng nên nảy ra ý định, nuôi vịt làm giàu. Mình nhất trí, chạy ra chợ, mua của bà Cáp 5 cái trứng, đem về cho vào chuồng gà ấp, nở được 3 con. Mỗi ngày mình đi bắt giun cho vịt ăn. Cứ dỡ mấy cục gạch hay đá nhà hàng xóm lên, bắt bỏ vào lon đem về cho vịt ăn, làm giàu.
Mình bị hàng xóm mắng vốn, vì mấy cục đá hay gạch dùng làm đường đi của họ, bị mình tháo lên hết, bỏ lại thì không như trước nên họ đi bị cà khàng. Thay vì khuyến khích mình, đã có chí làm ăn từ bé, họ cứ mắng vốn, làm triệt tiêu ý chí làm giàu, hèn gì Việt Cộng vô làm cuộc đời họ trở thành con người mới xã hội chủ nghĩa. Nói vậy chớ về Đàlạt mình có ghé thăm mấy gia đình này hết. Ai cũng rên, kêu mình sướng, không nếm mùi Việt Cộng.
Nuôi vịt lớn lên, nói phen này chúng đẻ trứng là có thể bán cho bà Cáp ngoài chợ, làm giàu. Ai ngờ, bạn ông cụ đến chơi. Ông cụ sai người làm, cưỡng chế Tài sản của Sơn đen, làm thịt con vịt thế là mình ngọng. Tuần sau, lại thấy ông cụ sai chị người làm thịt thêm vịt. Mấy ông bạn của ông cụ, vừa ăn miếng thịt vịt của mình nuôi, vừa khen thịt mềm, béo ngậy, tương tự vịt ở quê họ ngoài Bắc. Họ không biết là vịt được ăn mấy chục lon giun của hàng xóm và mình bị chửi. Ăn xong, họ lại bắn viên thuốc Lào từ tè tè, thật hồn theo con vịt đi đầu thai. Chán Mớ Đời
Mình vừa mất vốn, vừa mất lời mà chả ăn được miếng thịt vịt nên giả từ mộng làm giàu từ đó. Nghe nói thằng Bảo nay sống tại Vũng Tàu. Nó có 2 thằng em, một chết, một nghe nói ở mỹ.
Nhà có mấy thùng phuy, hứng nước mưa từ mái nhà, dùng để nấu cơm, nấu nước còn nước dùng để tắm rữa hay giặt áo quần thì nước giếng hay nước máy nhà thằng Bảo. Anh lớn trong nhà nên phải đi xách nước. Dạo ấy hay lấy cái thùng thiết, đựng nước mắm, cắt cái phần trên, đập dẹp mấy chỗ bị cắt để khỏi bị cắt tay, lấy miếng gỗ, đóng thành cái quai để xách. Nội xách mấy thùng nước về nhà là hết giờ, vì phải chờ đợi thiên hạ trong xóm múc nước nước khi họ đến trước.
Mỗi lần đợi tới phiên thì mình hay la cà gần cửa sổ phòng thằng Hùng, trên dốc, nhìn xuống cái giếng. Tên này, học trường Trần Hưng Đạo. Tên này hay hỏi mình về mấy cô hàng xóm của mình, con bà Tước. Hắn trồng cây si một cô nên hay hỏi sao không kêu mấy cô này đến gánh nước. Dạo ấy, mình cầu cạnh hắn để được xách nước nên cứ hứa sẽ nói cho mấy cô hàng xóm. Mình nhát gái, gặp mấy cô hàng xóm là cứ đực ra như ngỗng ị, nay hắn bảo mình hỏi dùm hắn. Chán Mớ Đời
Một hôm thấy hắn, mò đâu ra cây đàn guitar. Hắn, đóng vai Thạch Sanh đánh đàn kêu tích tịch tình tang, ai đem công chúa lên hang,… mình không rành việt văn nên hỏi hắn thì mới được giải thích, kể chuyện tên Lý Thông nào, cướp công của Thạch Sanh, đã cứu công chúa lọt xuống hang.
Mình thấy tên Lý Thông này thông minh, cứ xúi tên Thạch Sanh xuống hang, kéo công chúa lên khỏi hang, rồi lấp hang lại, đem công chúa về lãnh thưởng, hình như được vua gã con gái luôn. Khi xưa, trai gái đụng tay nhau là xem như vợ chồng, bắt cưới luôn. Lạ cái là công chúa biết nhưng sao không lên tiếng, lại câm như hến. Chỉ khi nghe tiếng đàn của Thạch Sanh, mới giác ngộ cách mạng.
Thằng Hùng kể, chỉ có tiếng đàn mới đánh thức trái tim của con gái, mày phải học đàn guitar, để hát cho con gái nghe thì nó mới mê mày. Mình u chua u chau, về xin bà cụ đi học đàn với ông thầy ở đường Tăng Bạt Hổ, hình như tên Hoàng Hà, sau 75, mới khám phá là nằm vùng.
Học chưa được một tháng, ông thầy, nhìn mình rồi lắc đầu, bảo mày sau này chỉ có đánh đàn bà còn đàn guitar thì quên đi. Mình tức quá nên bỏ học đàn luôn từ đó.
Mình nghe người lớn nói như vậy nên khi chơi với con Thuý, ở nhà bà Hoà sau Mậu Thân, em thằng Dư. Nó nắm tay mình đi trốn khi chơi Năm Mười, mình kêu vậy là mày phải lấy tao rồi. Nó nhất trí, sau đó bắt mình cho nó xem chim của mình như thể tuyển lựa nòi giống, rồi nó cho mình xem cái bướm của nó khiến mình ngu luôn từ đó. Sau đó, gia đình nó dọn lên Ban Mê Thuột, quên lời hứa Thạch Sanh công chúa té giếng với mình. Từ dạo ấy, mình thất tình và không tin lời con gái đến giờ. Chán Mớ Đời
Trở lại vụ thằng Hùng. Mình mon men lại cửa sổ nhà hắn, hắn nhìn ra cửa rồi thấy cô nào đến xách hay gánh nước là nó kéo cái đàn guitar ra, khỏ đàn tích tịch tình tang như Thạch Sanh. Nó hát bài gì “hôm qua tôi đến nhà em, ra về,…” sau này lớn lên, qua Văn Học, nghe tên Trần Thiện Tân cứ hát đi hát lại mới biết bài “cây đàn bỏ quên” của Phạm Duy.
Cái vui là mỗi khi thằng Hùng cất tiếng hát và đánh đàn. Khi nó lấy luyến theo nổi khổ, nhớ thương công chúa thì con Kiki nhà ông Ba Tây tru theo, tạo nên một âm hưởng khá Nai Đồng Quê. Thường ngày, con chó ông Ba-Tây rất lười, ai vào nhà gánh nước, nó chả thèm sủa, nằm trước cửa phơi nắng. Chỉ khi thằng Hùng cất tiếng hát thì con chó bổng giựt mình, kêu gào gua-gua rồi nhìn lên trời tru lên một tiếng dài, như lời ai oán của Thạch Sanh, từ đáy giếng.
Mình phục nó lắm, biết hát, biết đánh đàn, lại điều khiển được cả chó, để mở lòng các cô gái gánh nước nên lắng tai nghe nhạc sống stereo, bên tiếng đàn Hùng Thạch Sanh, bên con chó Kiki của ông Ba Tây tru. Có lẻ con chó ông Ba Tây là công chúa bị Lý Thông bắt ép làm vợ, đầu thai lại nên cảm nhận được giọng hát ai oán của Hùng Thạch Sanh đương đại ở xóm ông Ba Tây.
Độ một năm sau thì bố mình được đổi sang ty công quản nước Đàlạt, ông cho thợ về nhà, gắn đặt một đường ống nước to đùng từ đường Hai Bà Trưng lên nhà mình, giải thoát cuộc đời xách nước, làm ma-ri-phong-tên của mình. Mình thương ông cụ mình đã giải phóng cuộc đời gánh nước của mình để có thời gian đi đánh bi-da. Chán Mớ Đời
Hết gánh nước, mình không phải cầu cạnh thằng Hùng nên không lên nhà, gặp nó nữa. Sau này không thấy nó trên xóm nữa. Chắc đi lính hay vô bưng.
Ông cụ mình cho đặt một vòi nước ở ngoài sân, để thiên hạ trong xóm cần nước thì đến gánh về. Mình bổng nhiên lại được lên dạng thằng Hùng. Thiên hạ đến xin phép gánh nước nên để họ gánh vì đã kinh qua màn này rồi, trong khi mấy đứa em cứ đóng cửa cổng lại. Tội nghiệp dân trong xóm, họ chỉ đợi có mình ở nhà là chạy đến xin gánh nước. Nhiều khi đi đánh bi-da về, thấy cả đoàn người với thùng nước, đứng trước cổng. Kinh
Trong số người đến xách nước, mình nhớ con Thu, con ông Đề, giám đốc trung tâm thẩm vấn. Mình có thắc mắc là ông Đề, làm giám đốc trung tâm thẩm vấn mà nghe nói sau 75, không bị Việt Cộng làm khó dễ. Cậu bà con với mình tên Lan, làm trưởng ty cảnh sát, cũng vậy. Ông cụ mình kêu cậu là nằm vùng ở Đàlạt, khi chiến dịch Phượng Hoàng tại Đàlạt, người ta nghi cậu thì cậu cho đặt chất nổ bên hông nhà để phá tan sự nghi ngại. Về Đàlạt mình có gặp cậu một lần nhưng không thích lắm khi nghe kể về cậu. Mình lại thương cậu Điện, làm chiến dịch Phượng Hoàng, tử tử ngày 30/4/75 nên mỗi năm đến ngày giỗ cậu, mình vái cậu để nhớ ơn.
Con Thu học trường Hùng Vương, nhỏ hơn mình mấy tuổi mà trỗ mã sớm. Ngực nở, có cái đít lồng bàng to đùng như người đẹp phao-câu, để tóc ngắn. Nó có tên nào theo, nên hay đi theo nó xuống gánh nước. Mình phục tên này, mình đi xách nước oải lắm, có cô nào kêu xách dùm thì mình bỏ chạy 8 nước. Còn tên này thì mỗi ngày, đến xách mười mấy lần rồi mới được chở con Thu đi chơi. Kinh
Tên này không biết đàn hát như chó tru nhưng biết lao động, xách nước, vẫn mở được trái tim con Thu, trong khi thằng Hùng hát thì chỉ mở được trái tim con Kiki, tru theo tiếng đàn ai oán Thạch Sanh của nó.
Sau này, đi làm ở Lausanne, tình cờ gặp lại thằng Tâm, gốc Đà Nẵng, đi du học bên Ý Đại Lợi. Nó có cuốn sách tự học đàn guitar của Phạm Duy nên mình nhờ cô thư ký phôtocopy dùm. Mua cái đàn guitar về rồi tập đánh đàn như thằng Hùng khi xưa ở Đàlạt. Nó nói muốn có Bồ, gái mê thì phải biết hát và đánh đàn. Ông thầy dạy đàn mình ở đường Tăng Bạt Hổ, có lẻ phát hiện quá sớm ra tài năng của mình, ganh tài nên dìm hàng, khiến mình bỏ học đàn. Nay mình tự học để tiếp tục con đường tán gái gánh nước, đứt gánh giữa đường khi xưa tại Đàlạt.
Sau này qua mỹ, mình hay hát cho mấy cô nghe nhưng có lẻ mình bị ảnh hưởng thằng HÙng nên khi đánh đàn và hát thì cứ nghe vang vảng bên tai tiếng con Kiki ngày xưa, tru tréo như Thạch Sanh, bị lấp dưới hang, nằm đợi. Nghe mình hát xong là mấy cô chạy không bao giờ gặp lại. Gọi điện thoại thì bố mẹ bảo em bận hay đi chơi với bạn trai. Mình không hiểu tại sao, thắc mắc.
Khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, cô nàng mời mình đến nhà chơi, ăn bún riêu. Trong khi chờ đợi, nồi nước lèo, cô nàng đưa cho mình cây đàn guitar, để hát hò cho qua thời gian đợi chờ. Mình nhớ thằng Tân khi xưa, học chung ở Văn Học, hát “anh vẫn mơ một ngày nào, quê hương chúng ta không còn hận thù, anh ôm đàn, em nấu bún riêu,..” theo điệu xì-nô rock thì bổng nhiên đồng chí gái chạy từ bếp ra phòng khách, phán cho một câu xanh rờn: “giọng ca anh rất tồi, xin anh làm ơn làm phúc, đừng hát nữa. Đứng hát nữa anh ơi, xin đừng hét nữa. Muốn lấy tui thì bỏ nghề ca sĩ đi”.
Thế là cuộc đời ca nhạc sĩ nhân dân mình lại bị chấm dứt phủ phàng thêm một lần nữa từ dạo ấy. Chán Mớ Đời
Nhs
Hàng lang cũ của Long Nón Lá
Trời vút cao ô ồ vài lá me rơi
Mùa hạ về trong lòng nhớ thương
Mùa hạ về trong lòng nhớ ai.
Làm sao quên hành lang ngày nắng và gió.
Làm sao quên hình bóng ai đi ngang đó.
Giọng nói người vẫn còn đây, mà sao em xa nơi này.
Tôi ngồi đây men say tình vui với tiếng đàn tôi buông
Lã lơi trong đêm trường
Em giờ đây vui tình nhân mới.
Làm sao quên hành lang ngày nắng và gió.
Làm sao quên hình bóng ai đi ngang đó.
Giọng nói người…
