Tombe la neige (Adamo)

 Có lẻ bài hát tây mà mình thích nhất thời học sinh là bản “Tombe la neige” do Salvatore Adamo sáng tác. Cứ mơ mơ không biết tuyết rơi ra sao, nên muốn đi du học bên tây để ngắm cảnh tuyết rơi, tombe la neige. Cảm giác lần đầu tiên thấy tuyết rơi phê dễ sợ. Đang đi ngoài đường lạnh cóng, bổng có bà đầm đưa tay lên trời kêu “il neige”, thấy lác đác tuyết như các bông gòn nhỏ, từ trên cao rơi nhẹ nhẹ xuống trước mặt mình. Nay thì sợ lắm rồi.

Ông Adamo, người gốc ý, vùng Sicily. Năm lên 3, ông theo cha khi ông cha sang Bỉ quốc tìm công ăn việc làm trong các hầm mỏ. Năm lên 17, ông ta dự thi ca nhạc của đài phát thanh Lục-Xâm-Bảo (Luxembourg), được vào chung kết ở Paris. Thật ra ông ta rớt đài ở vòng loại nhưng có một giám khảo vớt ông ta, giúp ông ta thắng chung kết.

3 năm sau ông ta bắt đầu thành công với bản nhạc “sans toi ma mie “ rồi đến “tombe la neige”, sau đó “là nuit”,... mình nhớ có nghe ở Đàlạt, một băng nhạc của ông ta có bản “inch’Allah” rất hay. Cứ thích nghe ông ta rống “Jerusalem....” phê không thể tả.

Mỗi nhạc sĩ, ca sĩ đều có một bài khiến thính giả nhớ nhất, riêng ông Adamo, bản nhạc thịnh hành được thế giới yêu chuộng nhất là bản “Tombe la neige”. Bản nhạc được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới nhất là người Nhật Bản rất ưa chuộng bản này, thậm chí họ dịch ra Nhật ngữ và tường như người Nhật Bản nghĩ là bản nhạc này do người dân của họ sáng tác.

Người ta giải thích hiện tượng người Nhật Bản thích bản này vì ông ta sử dụng những ca từ với 5 âm tiết:

Tombe la neige

Tu ne viendras pas ce soir
Tombe la neige
Et mon cœur s'habille de noir
Ce soyeux cortège
Tout en larmes blanches
L'oiseau sur la branche
Pleure le sortilège

Tu ne viendras pas ce soir
Me crie mon désespoir
Mais tombe la neige
Impassible manège

Tombe la neige
Tu ne viendras pas ce soir
Tombe la neige
Tout est blanc de désespoir
Triste certitude
Le froid et l'absence
Cet odieux silence
Blanche solitude

Tu ne viendras pas ce soir
Me crie mon désespoir
Mais tombe la neige
Impassible manège

Mais tombe la neige
Impassible manège

https://youtu.be/EW9kZVl_82o

Người nhật lại chuộng thơ dạng Haiku cũng 5 chữ. Ông ta bán trên 100 triệu đĩa nhạc khắp thế giới. Mình có xem trên YouTube người nhật hát bản nhạc này, rất hay. Những ca từ của bài này rất nhẹ nhàng, diễn tả nổi nhớ người yêu khi tuyết rơi. Còn người Việt mình ở Việt Nam, nắng cháy da nên khó cảm thông được lời bản nhạc như âm hưởng rất hay, nhẹ nhàng.

Nhớ có tên bạn học trường việt, cứ kêu mình chỉ hắn phát âm các ca từ bằng pháp ngữ để hắn tập hát để đi tán gái. Vui không thể tả, thấy anh chàng rống tiếng pháp bằng giọng Quảng Nam, phê không tả. Không biết anh ta có lấy được cô gái mà anh ta để ý. Chịu khó học tiếng tây để hát cho chuẩn, thay vì hát lời việt. Không sang.

Viết đến đây, lại nhớ anh bạn học trên mình một lớp ở Yersin, mới nhắn tin cho mình kêu lâu quá không gặp. Anh chàng này có bản ruột “si l’amour existe encore », đi cua gái, kiếm vợ được hết. Chỉ cần một bản nhạc, ai kêu hát bản thứ 2 thì ngọng. Hôm hội ngộ cô Liên, anh chàng có đến, tính hát bản ruột nhưng đã cô Quý dành hát trước nên về sớm.

Tương tự với bài “la nuit” , ca từ rất nhẹ nhàng, khắc khoải nhưng vẫn không thiếu sự cuồng nhiệt trong tình yêu. Người ta cho rằng ca từ của ông ta bị ảnh hưởng nhà thơ Jacques Prévert.

La nuit
Si je t'oublie pendant le jour
Je passe mes nuits à te maudire
Et quand la lune se retire
J'ai l'âme vide et le cœur lourd
La nuit tu m'apparais immense
Je tends les bras pour te saisir
Mais tu prends un malin plaisir
A te jouer de mes avances
La nuit, je deviens fou, je deviens fou
Et puis ton rire fend le noir
Et je ne sais plus où chercher
Quand tout se tait revient l'espoir
Et je me reprends à t'aimer
Tantôt tu me reviens fugace
Et tu m'appelles pour me narguer
Et chaque fois mon sang se glace
Ton rire vient tout effacer
La nuit, je deviens fou, je deviens fou
Le jour dissipe ton image
Et tu repars je ne sais où
Vers celui qui te tient en cage
Celui qui va me rendre fou
La nuit je deviens fou, je deviens fou

Bản nhạc nổi tiếng thứ 2 của ông trên thế giới là bản “Inch’Allah”, được làm khi cuộc chiến 6 ngày xảy ra giữa quân đội Do-thái và các xứ ả-rập. Bài này tuy nói về hoà bình nhưng lại bị cấm tại các nước ả-rập, cho rằng thiên Do-Thái.

Theo mình thì bản nhạc này rất hay khi nói đến hoà bình, tạm gọi là phản chiến đi, nói đến 6 triệu linh hồn bị Đức quốc xã, giết hại trong các trại tập trung.

J'ai vu l'Orient dans son écrin
Avec la lune pour bannière
Et je comptais en un quatrain
Chanter au monde sa lumière

Mais quand j'ai vu Jérusalem
Coquelicot sur un rocher
J'ai entendu un requiem
Quand sur lui je me suis penché

Ne vois-tu pas, humble chapelle
Toi qui murmures "Paix sur la Terre"
Que les oiseaux cachent de leurs ailes
Ces lettres de feu: "Danger: frontière"?

Le chemin mène à la fontaine
Tu voudrais bien remplir ton seau
Arrête-toi, Marie-Madeleine
Pour eux, ton corps ne vaut pas l'eau
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah

Et l'olivier pleure son ombre
Sa tendre épouse, son amie
Qui reposent sous les décombres
Prisonnières en terre ennemie

Sur une épine de barbelés
Le papillon guette la rose
Les gens sont si écervelés
Qu'ils me répudieront, si j'ose

Dieu de l'enfer ou Dieu du ciel
Toi qui te trouves ou bon te semble
Sur cette terre d'Israël
Il y a des enfants qui tremblent
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah

Les femmes tombent sous l'orage
Demain, le sang sera lavé
La route est faite de courage
Une femme pour un pavé

Mais oui, j'ai vu Jérusalem
Coquelicot sur un rocher
J'entends toujours ce requiem
Lorsque, sur lui, je suis penché

Requiem pour six millions d'âmes
Qui n'ont pas leur mausolée de marbre
Et qui, malgré le sable infâme
Ont fait pousser six millions d'arbres
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah
Inch'Allah

Khi mình sang Pháp, lại khám phá ra nhiều danh ca khác, có thể lớn tuổi hơn thời học sinh, thời choai-choai mà tây gọi Ye-ye nên không còn nghe ông Adamo nữa. Mình thích nghe George Brassens, Léo Ferré,...

Có dạo ông ta làm đại sứ cho UNICEF, có làm thêm nhiều đĩa nhạc nhưng có lẻ thời nhạc ye-ye đã qua, các loại nhạc như Disco, New Wave,...từ từ lấn át các loại nhạc của thế hệ của ông, nên đi trình diễn rất nhiều ở ngoại quốc.

Ông Adamo bị đột quỵ sau phải thay van tim nên bỏ hát một thời gian. Sau này ông ta có đi hát lại nhưng ít được ăn khách như xưa vì đã ngưng hát một thời gian lâu.

Tuy ở Bỉ quốc nhưng ông ta vẫn giữ quốc tịch Ý đến sau này mới vào quốc tịch Bỉ vì Liên Hiệp Âu Châu. Ông ta được phong tước hiệu “Chevalier” bởi vua xứ Bỉ quốc. Hiện vẫn còn sinh sống tại Bỉ. Ông là người di dân mà đem về lợi tức cho nước Bỉ biết bao nhiêu tiền nên được phong tước hiệu người có công cho xứ sở này.

Nguyễn Hoàng Sơn