Cơ thể phụ nữ là gì ở thế kỷ 21
Đi chơi với mẹ mình, mình chọc bà cụ là cả đời mẹ chỉ mang bầu, có thai đâu 14 lần, sinh được 11 người. Hỏi sao khi xưa thấy mẹ to nhỏ với mấy bà hàng xóm về Ogino, vòng xoắn chi đó. Họ ngưng đẻ còn mẹ thì cứ năm 1. Chán Mớ Đời
Rồi Mình nhìn 8 cô em gái thì thất kinh vì cô nào cũng trai hay gái chỉ hai mà thôi có cô chỉ có một và cô thì nhìn đàn ông cứ lê la đầu đường hay trong các quán nhậu nên nhất định không lấy chồng. Rồi đồng chí gái lại ngưng sau khi sinh ra hai đứa con rồi mụ phán Không muốn đẻ nữa trong khi bà chị vợ lại muốn sinh thêm nhưng ông anh cột chèo mình kêu mệt quá, theo chế độ Đọt Chuối mỗi đêm nên cuối cùng bỏ mộng sinh thêm.
Ngày nay thì phụ nữ không muốn đẻ bị gán thêm vụ nữ quyền nữ hành này nọ. Mình tự hỏi nếu mẹ mình khi xưa có đi học hiểu thêm về ngừa thai như mấy bà vợ công chức khi xưa thì có lẻ ít con hơn. Đời mẹ mình có thể bớt khổ hơn thay vì làm lụng nuôi đàn con 10 đứa lại thăm nuôi chồng ở trại cải tạo 15 năm thêm quà cáp cho ông bà nội mình ở quê.
Từ ngày lấy vợ mình bị giam hãm trong chế độ chuyên chính nữ quyền, chỉ biết lâu lâu than thở “em như một người chồng, ăn xong lại nằm, anh như người vợ hiền tề gia và tùng quyền, nấu cơm rữa chén, giặt quần áo cho em rồi bọc tả cho con rồi bó tay anh trói chân anh” nên rất ưa chuộng các sách báo nói về sự đàn áp của mấy mụ đàn bà.
Nhìn mẹ thì mình đoán vì không được đi học nên không có lựa chọn cuộc sống cho mình. Cứ sống theo nề nếp văn hóa từ xưa do ông bà để lại, sống theo bổn phận khác với cô em mình thà không lấy chồng còn hơn làm tôi mọi cho thằng đàn ông tối ngày đi nhậu với bạn bè rồi phải cong lưng đi làm trả nợ cho chồng. Mệ ngoại nói với mình trước khi đi Tây; ráng học đi con chớ ngu như mệ cả đời khổ.
Cuộc đời phụ nữ Việt Nam như mệ ngoại mình rồi bà cụ không được đi học nên khổ như thi sĩ Hồ Dzếnh thường nói:
Cô gái Việt Nam ơi!
Nếu chữ hy sinh có ở đời
Tôi muốn nạm vàng muôn khổ cực
Cho lòng cô gái Việt Nam tươi
Đàn ông Việt Nam cũng sống trong nền văn hóa phong kiến nên càng tạo dựng uy quyền càng gia trưởng cho nên cuộc sống gia đình không bao giờ thay đổi và đất nước cũng không bao giờ phát triển. Như ông Bùi Kiến Thành, cố vấn cho Hà Nội, tuyên bố là từ thời kim cổ đến nay, chưa có nước nào được xây dựng bởi thằng nghèo cả khi ông Phạm hùng sai đàn em qua Pháp gặp ông ta để xin cố cấn giúp Việt Nam thoát khỏi sự nghèo đói sau 10 năm hồ hởi ngăn sông cấm chợ.
Nghèo là về trí tuệ. Mình đang viếng Tân Gia Ba. Trước 75 người giàu có ở xứ này bay qua Sàigòn để chữa bệnh mà ngày nay nước của họ tiến bộ văn minh quá mức. Chỉ trong vòng 50 năm mức lương của dân họ cao hơn cả người Mỹ.
Buồn đời mình tìm tài liệu để đọc để hiểu thêm về vụ này thì khám phá ra một bà tên Margaret Atwood với tư tưởng khác biệt với những gì mình được học trước đây hay với những định kiến được khoát lên lớp suy nghĩ xưa nên xin tóm tắc về những gì đọc của bà ta:
Trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác của bà Margaret Atwood luôn quay trở lại một mối quan tâm chính là cơ thể phụ nữ như một không gian của quyền lực, sự kiểm soát và phản kháng. Vụ này thì mình nhất trí vì xã hội có những con buôn hiểu thị ý của dân chúng nên tha hồ họ bán cơ thể phụ nữ qua các thời trang, dinh dưỡng bú xua la mua để tạo dựng một hình ảnh người phụ nữ đẹp và sexy để đàn ông thèm muốn để họ kiếm tiền như ông thằng tổng giám đốc Louis Vuitton, Gucci trở thành tỷ phú nhờ bán thời trang cho mấy mụ đàn bà.
Nên nhớ trước đây phụ nữ Hoa Kỳ không được phép bận quần tây cùng như bị phạt nếu bận bikini. Họ được phép đi bầu chỉ độ 100 năm qua.
Qua thi ca, tiểu luận, tiểu thuyết và các phát biểu công khai, Margaret Atwood cho thấy cơ thể phụ nữ không chỉ là một thực thể sinh học mà còn là chiến trường văn hóa và chính trị, nơi các chuẩn mực xã hội, hệ thống kinh tế và quyền lực thể chế cùng nhau tác động. Tác phẩm của bà phơi bày cách cơ thể phụ nữ bị khách thể hóa, quản lý và giám sát, đồng thời nhấn mạnh cuộc đấu tranh không ngừng của phụ nữ để giành lại quyền tự chủ đối với chính thân thể mình.
Ngày nay người ta rên về vấn nạn dân số giảm đưa đến sự tuyệt vong trong vòng 50 năm tới nếu phụ nữ không chịu đẻ. Robot thì không Đẻ được. Nhiều đàn ông muốn làm phụ nữ nhưng lại đẻ không được dù đã chuyển giới thì Chán Mớ Đời lý do chính là không có tử cung.
Chúng ta đang đứng ở ngưỡng cửa của sự diệt vong của thế giới Tây phương và Á châu vì phụ nữ được đi học nên không muốn làm máy đẻ nữa và kiến trúc sư sẽ không được thiết kế xưởng đẻ như xưa. Chỉ có Phi châu vùng phía dưới Sahara thì ít phát triển nên sinh con như gà thậm chí chúng bắt phụ nữ lùa đi đâu để hãm hiếp bắt họ đẻ giúp thêm binh lính. Mình đoán khi xưa khi các xứ đánh nhau chắc tư duy cũng như mấy ông Tây đen ngày nay.
Một trong những văn bản thể hiện rõ nhất tư tưởng này là bài xã luận The Female Body. Bằng giọng điệu châm biếm, lạnh lùng và phi cảm xúc, bà Atwood mô tả cơ thể phụ nữ như thể đang nói về một món đồ tiêu dùng: có bộ phận, phụ kiện, công năng và hướng dẫn sử dụng. Chính bà ta đã lột trần thực tế rằng xã hội thường nhìn cơ thể phụ nữ như một vật thể, thứ có thể trưng bày, đánh giá và tiêu thụ thay vì là một phần không thể tách rời của con người.
Vấn đề mình thấy phụ nữ bị cuốn hút hay đúng hơn là bị tẩy não tốn tiền để làm đẹp, trùng tu nhân sắc hay Ây Ai để được tiếng khen không thật tình như người Mỹ hay nói chúng ta mua những thứ với tiền chúng ta không có để khoe mẻ với người chúng ta không thích. Đó là nghịch lý cuộc đời.
Khi cơ thể được mô tả như đồ vật, bà Atwood cho thấy phụ nữ thường bị dạy phải nhìn chính mình từ bên ngoài, thông qua ánh mắt của người khác. Làn da, cái váy chiếc áo, sợ dây chuyền mái tóc để tạo sự chú ý. Mình vào vườn không gặp ai ngoài người nuôi ong hay coyote hay rắn nên chả cần lo chuyện thời trang. Sự phê phán của bà không chỉ nhắm đến chủ nghĩa phân biệt giới mà còn là sự tha hóa: phụ nữ bị tách khỏi quyền sở hữu đối với chính thân thể mình. Vô hình trung phụ nữ được cấy vào đầu phải làm đẹp để được người ta khen vô hình trung tự biến mình thành một vật thể cho đám đông và xã hội. Vấn đề là ngày nay về già chúng ta phát hiện ra là chả ai để ý đến mình nên chúng ta tự tạo ra một môi trường sinh sống trong ảo tưởng. Chỉ khi đi đâu, đồng chí gái bắt mình cạo râu, ăn vận chỉn chu để thiên hạ không cười mụ. Thế thôi nhưng thật ra chả ai để ý nên mình ít khi đến đám đông vì không quen ai.
Mình thương mụ vợ vì tâm đồng chí gái rất tốt nên khi mụ cười là thấy hình ảnh rực nắng của mặt trời cách mạng. Khi ra đường thấy cô nào bà nào đẹp cũng thấy có gì giả tạo vì môi son, làn phấn, kem thoa mặt hay tóc giả. Không còn là sự trung thực của người phụ nữ nên có thể thích một tí ngắm như ngắm tấm ảnh hiện thực rồi thôi. Mình theo dõi mấy nhóm chụp hình để thưởng thức mỹ thuật về cấu trúc và cách nhìn qua ánh sáng.
Margaret Atwood nhiều lần phân tích cách sự khách thể hóa này dần dần trở thành một phần của ý thức phụ nữ. Trong The Robber Bride, bà viết rằng phụ nữ thường mang trong mình “một người đàn ông đang nhìn một người phụ nữ”. Hình ảnh ẩn dụ này diễn tả việc phụ nữ liên tục tự quan sát bản thân: cách họ trông ra sao, cử động thế nào, già đi thế nào, và chiếm giữ không gian như thế nào trong xã hội. Mình không hiểu lý do mụ vợ cứ hỏi được không khi bận áo quần đi đâu. Cứ phải kêu được để mụ đi thay bồ đồ khác cho đến khi không muốn thay nữa thì ra xe.
Sự giám sát nội tâm này là một hình thức kiểm soát tinh vi. Cơ thể phụ nữ trở thành sân khấu nơi các chuẩn mực xã hội được trình diễn. Theo Margaret Atwood, sự tự kiểm soát này hạn chế tự do không chỉ bằng luật lệ bên ngoài mà bằng sự tự kiểm duyệt, khiến phụ nữ điều chỉnh cơ thể mình để tránh xấu hổ, bị loại trừ hoặc trừng phạt. Mình chưa bao giờ gặp một nông dân hay thợ kêu mình bận đồ làm vườn xấu. Chán Mớ Đời
Tác phẩm nổi tiếng nhất của bà Atwood về chủ đề này là The Handmaid’s Tale. Trong tiểu thuyết, cơ thể phụ nữ, đặc biệt là khả năng sinh sản bị nhà nước, xã hội chiếm đoạt hoàn toàn. Những người phụ nữ còn khả năng sinh con bị giản lược thành chức năng sinh học, bị tước đoạt danh tính cá nhân và mất quyền quyết định đối với việc mang thai và sinh nở. Như các luật lệ một con tại Trung Cộng cũng như trai hay gái chỉ hai mà thôi. Thậm chí ngày nay, Trung Cộng mươi ra đạo luật không cho phép người phụ nữ ly dị chồng được sở hữu các vật hể của chồng.
Nhớ có lần thượng viện chất vấn bà Mỹ đen nào được ông Biden hay ai đứng sau lưng, chọn để trở thành thành viên tối cao pháp viện. Khi được hỏi định nghĩa của bà về một người Đàn bà thì bà này ú ớ khiến dân bảo thủ cười ngây ngất nhưng nếu họ nghiện cứu hay đọc sách báo của bà Atwood thì sẽ hiểu lý do bà kia ú ớ tương tự nếu ai hỏi mình đàn ông là thì thì mình sẽ trả lời “đàn ông được thương đế sinh ra để làm ô sin cho phụ nữ” 24/24.
Bà Atwood nhiều lần nhấn mạnh rằng không phải là khoa học viễn tưởng thuần túy mà là sự tái sắp xếp của các thực tế lịch sử. Mọi hình thức kiểm soát cơ thể trong tác phẩm đều từng tồn tại ở đâu đó trong lịch sử loài người. Qua đó, bà khẳng định rằng việc kiểm soát cơ thể phụ nữ luôn là một công cụ quyền lực trung tâm. Khi phụ nữ mất quyền kiểm soát sinh sản, họ cũng mất quyền định đoạt tương lai, lao động và vị trí xã hội của mình.
Vụ này chúng ta thấy ở bên tàu khi xưa phụ nữ bị bó chân từ bé để biến thành công cụ cho đàn ông sử dụng hạ bên Nhật Bản phụ nữ được huấn luyện từ bé làm ô sin máy đẻ cho chồng. Không sinh được con trai là cuộc đời te tua như đời cô lựu.
Trong các bài tiểu luận và phát biểu công khai, Atwood cho rằng việc cưỡng ép sinh nở biến phụ nữ thành tài nguyên sinh học thay vì những công dân có quyền. Với bà, quyền tự chủ thân thể là nền tảng của phẩm giá con người. Tương tự nếu tuân theo chỉ thị của chế độ một con bên Trung Cộng bắt phụ nữ phá thai ở tháng 9 trước khi sang vì bí thư làng xã không muốn bị la lối. Mình xem các phim tài liệu phỏng vấn mấy bà người Tàu ở làng kể chiến dịch này kinh hoàng vì sau đó họ bị trầm cảm.
Bà Atwood không lý tưởng hóa cơ thể phụ nữ. Trong nhiều tác phẩm, cơ thể hiện lên như một thực thể dễ tổn thương: già đi, chảy máu, bệnh tật và hữu hạn. Bà viết thẳng thắn về kinh nguyệt, bệnh tật, bạo lực tình dục và cái chết, những chủ đề thường bị xem là khó nói hoặc cấm kỵ. Chính sự từ chối lý tưởng hóa này mang tính chính trị sâu sắc, khi Margaret Atwood phản kháng lại những khuôn mẫu đòi hỏi cơ thể phụ nữ phải luôn trẻ trung, đẹp đẽ và sẵn sàng phục vụ. Vụ phục vụ thì mình không chắc phụ nữ ngày nay phục vụ đàn ông nếu có là đàn ông cực kỳ giàu có chớ nghèo như bông dân thì phải phục vụ đồng chí gái.
Đồng thời, bà thừa nhận nỗi sợ: sợ bị tổn hại, sợ mất kiểm soát, sợ bị giản lược thành sinh học thuần túy. Trong The Female Body, cơ thể được mô tả như một gánh nặng tiềm ẩn nguy hiểm. Bà Atwood vì thế đã nắm bắt được nghịch lý mà nhiều phụ nữ trải nghiệm: cơ thể vừa là bản ngã, vừa là nguồn rủi ro.
Dù các mô tả của bà Atwood đôi khi u ám, bà không xem cơ thể phụ nữ chỉ là nạn nhân. Bà nhấn mạnh nhận thức, ngôn ngữ và ký ức như những công cụ phản kháng. Việc gọi tên những gì xảy ra với cơ thể nói về ham muốn, nỗi đau và sự kiểm soát chính là cách thách thức những hệ thống quyền lực vốn tồn tại nhờ sự im lặng.
Có lẻ các bà đầm ở Tây khởi đầu ở Ukraina phanh ngực viết chi trên ngực bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của bà Atwood khiến xã hội như mình hiểu lầm là điên nhưng sau khi đọc tư tưởng của bà Atwood thì mới giác ngộ cách mạng lý do mấy bà phanh ngực. Phải công nhận khi mấy bà phanh ngực thì Chán Mớ Đời không muốn gì nữa.
Trong The Handmaid’s Tale, những hành động nhỏ như ghi nhớ và kể lại câu chuyện của chính bà ta trở thành một hình thức nổi loạn. Cơ thể có thể bị kiểm soát, nhưng ý thức thì không dễ bị khuất phục. Với bà Atwood, giành lại quyền đối với cơ thể bắt đầu từ việc giành lại quyền định nghĩa và kể về nó như mấy bà đầm phanh ngực là một lốở định nghĩa không cần che dấu để tạo gợi cảm thèm muốn của phái nam giữa họ tự giải thoát Định nghĩa từ ngàn năm qua về thân thể người phụ nữ của phái nam.
Tư tưởng của Margaret Atwood về cơ thể phụ nữ gắn chặt với những suy tư rộng lớn hơn của bà về quyền lực, ngôn ngữ và tự do. Bà vạch trần cách cơ thể phụ nữ bị khách thể hóa, giám sát và điều tiết, không phải như những bất công cá biệt mà là cấu trúc nền tảng của xã hội. Tuy nhiên, bà Atwood cũng khẳng định khả năng phản kháng thông qua nhận thức, kể chuyện và khẳng định quyền tự chủ thân thể.
Đối với bà Atwood, cơ thể phụ nữ không bao giờ chỉ là sinh học. Nó là chính trị, biểu tượng và cá nhân nơi lịch sử in dấu và nơi sự phản kháng âm thầm bắt đầu.
J
Nếu còn sống lâu chúng ta sẽ thấy sự thay đổi tư duy của xã hội về thân thể phụ nữ như cách đây 50 năm, xã hội Tây phương bắt đầu chấp nhận từ từ giới đồng tính và ngày nay giới chuyển giới. Xã hội chính trị cũng như thương mại đã sử dụng thân thể người phụ nữ để bán son phấn và thời trang vì nếu chúng ta bỏ củi này thì mình hoàn toàn đồng ý vì mụ vợ khỏi phải đi mua sắm áo quần mới.
Một tên nông Dân có bận áo quần hàng xịn vào thì càng lòi ra cái dốt và cái xấu như mình nên không mua áo quần cho cho tốn tiền. Và khi chúng ta không còn định nghĩa về thân thể phụ nữ cũng như phái nam thì có lẻ nhân loại sẽ không tiến bộ vì không có ai chịu khó bỏ thời gian thiết kế thời trang và dần dần sẽ sống trong u mê tăm tối vì không còn muốn vượt qua những gì mình đang có và sẽ trôi theo dòng luật của tự nhiên và thiên nhiên.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
