Từ ngày hai đứa con đi học mấy khoá tài chính thì mình khá bận rộn với những câu hỏi của chúng vì chúng đi kiếm nhà để mua cho thuê. Mỗi tối thứ 2 là mấy cha con gọi điện thoại nói chuyện. Bàn tính cách thương lượng với chủ nhà muốn bán này nọ.
Đầu tiên con gái nói bà chủ căn hộ ở New York muốn bán khu chung cư có 5 căn hộ. Hỏi bà ta muốn bao nhiêu thì được biết 5 triệu khiến mình thất kinh. Hỏi bà ta còn nợ bao nhiêu thì được biết độ $350k. Mỗi căn trả $4,800/ tháng. Mỗi tháng trả đâu $14,000 thì 3 năm là hết nợ. Mình có mua một căn nhà như vậy, tiếp tục trả cho ngân hàng xong thì 3 năm sau bắt đầu lấy tiền thuê nhà trả cho chủ nhà. Mình nói nó thương lượng, tiếp tục trả tiền nợ đến khi hết (3 năm) rồi sau đó trả cho bà ta tiền cho vay lại. Nhưng bà ta đòi 1.5 triệu đặt cọc. Lý do là trong cái trust mà ông chồng để lại, bắt như vậy. Mình đoán là họ làm living trust ABC nên khi ông chồng chết, sợ bà vợ đi lấy chồng khác nên ra điều kiện bán thì phải bỏ 1.5 triệu tối thiểu để mấy người con có thể có chút gì sơ múi. Mình nói nếu con có 1.5 triệu, thì cho vay 12%, mỗi tháng được 15k, một năm được 180K, khỏi cần đi làm. Nói tiếp tục kiếm nhà khác rẻ hơn. Mình nói kiếm một căn trước rồi học nghề cho thuê. Đi từ từ. Được cái là tối nó với thằng Bồ chơi trò Cash Flow của Kiyosaki, đỡ tốn tiền đi ra ngoài lại học cách đầu tư.
Còn thằng con thì hăng hái hơn, dẫn mình đi gặp nhiều chủ nhà muốn bán. Mấy người này bầu cho dân chủ nên đầu óc hơi đi trên mây. Tuyệt nhiên nhà của họ đều thừa hưởng từ cha mẹ, còn họ thì chưa bao giờ mua được căn nhà dù được sinh ra tại Hoa Kỳ. Cho thấy người Việt mình sang đây thế hệ đầu tiên đều dành dụm, mua được nhà là một sự thành công lớn, thực hiện giấc mơ Hoa Kỳ còn người Mỹ sinh tại đây thì lại không. Đúng là ai giàu ba họ ai khó ba đời. Đến đời thứ 3 thì xem như con cháu người Việt là người Mỹ hoàn toàn thì hết lo làm ăn, buôn bán, ăn chơi tiêu xài như người Mỹ.
Người thứ nhất đến xem nhà thì thất kinh. Họ ở với bố mẹ từ lâu, rồi khi bố mẹ qua đời, vay tiền để trả phần cho bà em ở Colorado. Họ đòi 1.2 triệu trong khu nhà độ 800-900K. Hóa ra họ mượn tiền để xây một cái spa to đùng giá 120K, mà họ cũng không biết sử dụng hết các chức năng của spa. Cái mất dậy là nội cái spa này không là tốn thêm $500/ tháng để nấu nước nóng 24 trên 24. Phải đậy nắp lại và ít khi dùng vì mở ra thì bốc hơi, lại tốn tiền điện nấu nước sôi. Chán Mớ Đời
Thiên hạ đến nhà mình hay xúi mình xây một hồ tắm ở sau vườn khiến mình buồn cười. Mình đi Los Angeles Fitness miễn phí, có hồ bơi to đùng, tội vạ gì phải xây hồ tắm cho họ đến chơi. Tốn tiền sưởi nước nóng.
Họ lại bỏ thêm 250K để làm cái sunroom thay vì xây luôn căn phòng vì sunroom không tính vào diện tích của căn nhà dù tốn tiền. Nay mất việc, không trả nổi nên muốn bán nhưng cứ nghĩ sẽ có người ngu như sơn đen đến mua. Xem như họ bỏ ra 370K để làm mấy cái để chơi nhưng không đem lại giá trị cho căn nhà. Nếu họ tính toán một tị thì dùng số tiền này xây một ADU rồi cho thuê được $2,500-$3,000/ tháng, có thể trả tiền ngân hàng, sống về già thoải mái con gà kê. Mình nói căn nhà quá đẹp nhưng không đủ tiền để mua. Chúc phúc cho họ.
Căn thứ hai thì ở thành phố sang Villa Park. Chỉ có tội là nhà ở khu chỉ có 10,000 sqft diện tích lô đất vì bên kia đường Katella là khu có giá trị hơn thì mỗi lô đất là 20,000 sqft thì giá nhà trên 3 triệu ít nhất mỗi căn. Khi xưa, mình tìm nhà ở khu vực này nhưng mụ vợ không chịu, kêu khu này sang quá. Có mấy căn mà mình thương lượng nhưng mụ vợ không chịu mua, nay giá toàn là 4 triệu trở lên. Số mình ở nhà khu nghèo thì chịu.
Bà này thì gốc phi luật Tân, ly dị chồng, ở với mấy đứa con làm y tá. Muốn bán căn nhà giá 1.6 triệu, nhưng không được vì giá quá cao, nhà lại cũ, có 3 cái nợ; 750K, 250K và cuối cùng là 150K. 750K thì tiền lời 3.5% thì mình thấy ổn, có thể mua rồi tiếp tục trả còn 250K kia thì nằm yên. Lý do là trước năm 2008, thì wall street mua nợ rồi cộng chung bán trên thị trường chứng khoán mà người ta gọi là MERS. Bây giờ tiêu theo mấy khói nhưng giấy tờ của số tiền vẫn còn đó và không biết thuộc về ai nên cứ để đó, khi nào bán nhà thì tính sau và nợ thứ 3 là do một tên nào cho vay ngắn hạn 150K. Nếu mua thì phải trả số tiền 150K này vì tiền lời rất cao. Mỗi tháng bà ta trả đâu PITI là $3,900. Bà ta cần 2 xe cũ, mình nói có thể đưa chiếc xe Lexus của mụ vợ cho bà ta và mua một chiếc khác độ 20K nhưng bà ta phải trả 50% tiền nhà nhưng rồi bà ta đòi mình phải trả hết tiền mỗi tháng cho bà ta trong vòng 10 năm. Mình nói thằng con làm tính: trả 150K rồi 2 chiếc xe 80K rồi tiền trả cho chuyên gia mua bán địa ốc thêm 40K là 270k, cộng thêm 2 cái nợ kia là 1 triệu xem như căn nhà 1.27 triệu mà mỗi tháng bỏ thêm $4,000 hay $48,000/ năm cho 10 năm thì thêm $480,000. Có nên mua không. Thằng con làm tính xong thì kêu không. Thật sự mình đi tới đi lui thương lượng nhiều lần để dạy thằng con cách nói chuyện, thương lượng chớ ngay lúc đầu là thấy mệt rồi. Nếu họ tiếp tục trả $3,900 thì mình có thể mua. Vì giá cho mướn là tối thiểu $6,000. Nếu họ dọn ra thì mình mua được. Vì mỗi tháng có $2,000 tiền lời.
Nhà thứ 3 thì ở Costa Mesa, họ đòi 1.3 triệu, chủ nhà nói trước “non negotiable”, mình đồng ý. Mua nhà thì có hai cách: giá thấp hoặc giá cao cho chủ nhà nhưng điều kiện thuộc về mình. Họ nói nợ đâu 300k, lý do là mượn tiền để trả cho cô em vì căn nhà thừa hưởng từ cha mẹ rồi sửa sang lại, mua xe RV này nọ. Họ kêu đưa cho họ 900K, và để họ ở trong vòng 10 năm và mình tiếp tục trả nợ cho họ. Mình hỏi họ dùng 900k để làm gì, họ kêu để đi chơi trước khi chết, ăn tiêu. Khiến mình thất kinh. Khen căn nhà rồi kêu vợ mình chắc không cho mua dù căn nhà đẹp. Bỏ ra 900k, cho vay với tiền lời 12% thì mỗi tháng được 9k, một năm được 108K. Hai cha con đi về, mình nói thằng con, xem gương họ đó. Cả đời chả dành dụm gì cả, không mua được căn nhà, nay hưởng của bố mẹ rồi sẽ xài cho hết dù có 900K thì độ 2 năm là hết sạch. Vì không biết quản lý tiền bạc. Họ đòi 900K, họ nợ 300k, xem như 1.2 triệu rồi còn cho họ ở trong đó 10 năm. Rồi mình tiếp tục trả nợ cho họ trong 10 năm. Chuyện trên trời. Mấy ngày sau, họ gọi lại kêu trả trước 450K, mình nói thằng con cảm ơn. Quá nhiều. Lý do là mình mua nhà không bao giờ trả quá 10% đặt cọc.
Một hôm mình chạy đến khu thương mại của mình xem xét tình hình. Thì gặp bà quản lý giới thiệu một bà mướn căn phố dọn ra, vì có người dọn vào trả thêm đâu $1,000/ tháng. Bà này người gốc Thái Lan, mướn căn phố để may vá, sửa áo quần. Mình hỏi bà ta lý do dọn ra, kêu ông chồng về hưu và dọn về Tennessee. Mình hỏi vậy nhà của ông bà ở đây thì bà ta kêu sẽ bán. Mình nói bán cho mình nghe rồi chúc phúc bà ta.
Hôm sau ông chồng gọi kêu muốn xem nhà không. Mình nói tuần tới lên vì hơi xa. Ông ta đòi $425K, nhà 4 phòng ngủ, 2.5 tắm, rộng 2,916 sqft, đất 2.5 acres. Có giếng nước, điện thì năng lượng mặt trời, chỉ có mua Propane để xài. Ông ta có nợ 270K với tiền lời 2.75% của VA, dành cho cho cựu chiến binh và đồng ý cho mình tiếp tục trả nợ này. Xem như mình nợ ông ta 150K nhưng mình nói chỉ có 40K, còn thiếu ông ta 110K, sẽ đưa sau 15 năm sau khi mình tái tài trợ hay bán căn nhà. Tổng cộng PITI là $1,892/ tháng cho thuê độ $2,500. Thế là bắt tay rồi mình về nhà làm giấy tờ. Hôm qua đến gặp lại. Đưa giấy tờ cho họ đọc rồi kêu bà quản lý của mình chạy lại thị thực chữ ký. Sau đó chở họ chạy lên Bakersfield, mất 90 phút may quá trước 3:00 chiều thứ 6, để Record giấy tờ sang tên. Sáng nay, mình sẽ chuyền tiền cho họ. $40,000, 10% giá bán. Họ bán nhà cho cho mình, ký giấy tờ, thị thực chữ ký sang tên cho mình, nộp cho nhà nước mà chưa lấy mình một đồng.
Con gái muốn hùn vốn nên mình làm giấy tờ cho hai đứa con làm chủ, để chúng khấu trừ thuế. Xem như hy sinh đời bố củng cố đời con. Nay về già, dạy thằng con quản lý nhà cửa rồi tụi nó tìm được nhà thì thương lượng, giúp chúng mua, giúp chúng upload phần mềm của mình để sau này chúng tự mua.
Thằng con đi theo bố, quan sát bố mua nhà dễ như mẹ đi mua áo quần. Nó hỏi sao mẹ lại kêu bố không biết ăn nói, nói chuyện vô duyên nhưng người ta lại bán nhà cho bố, dù chưa đưa họ một đồng. Mình giải thích nói chuyện để cưa gái khác với nói chuyện để người ta giao tiền, tài sản cho mình rất khác nhau. Con chọn cách nào? Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
