Ngày xưa Fan Thị

Về Đàlạt lần này gặp một cô học chung lớp 11B khi xưa, bao ký ức một thời xa xưa bổng từ đâu chảy về nên ghi lại cả sau này lại quên. Dạo ấy mới sang Văn Học năm 11B, là ma mới, mình thấy cái gì cũng lạ, lối học ghi bài thầy đọc, không có sách, lớp cả trăm mạng, ngồi chật níc như hộp cá mòi Sumaco của Ma rốc. Lâu lâu có DQT thả bom thối nhẹ nhàng, hay có thằng dẫm phải cứt chó, cả đám lấy vở quạt mệt thở.

May có tên Huỳnh Kim Sang, ở xóm trên đường Thi Sách, hồi nhỏ hay chơi bắn bi với nhau, kêu mình ngồi chung. Ngồi cạnh tên này mới khám phá ra cái màn con trai con gái viết thư cho nhau rồi tự nhiên hắn bắt mình làm người đưa thư bất đắt dĩ. Có hai cặp nhờ mình đưa thư mỗi ngày, không hiểu chúng có thì giờ đâu mà viết thư dầy cộm rồi nhờ mình đưa. Một tên học 11 A tên Hiệp, chơi đá banh với mình mỗi chiều ở sân vận động gần bờ hồ và tên kia là HKS, học chung lớp. Chúng thích hai cô 11B mà mình ghét nhất lớp vì hay nói chuyện, ăn quà trong lớp. 1 trong cô này, sau này lấy chồng cũng học 11B năm đó, gần xóm mình nhưng khi gọi điện thoại cô nàng, kêu không nhớ thằng Hiệp, bồ cũ của cô ấy nên mình cũng không tìm gặp.

Nói chung thì mấy cô theo học ban B thì đa số không được xinh lắm, mấy cô ban C học chung với mình sinh ngữ và các giờ sử địa thì có vẻ chảnh hơn. Nói vậy cũng hơi ngoa vì lớp 11 B năm đó theo mình có 2 cô cũng xinh, đó là Vê Tê Tam Thừa và Gái đen. Cô gái đen được đám con trai thích ngắm và chọc nhiều hơn vì đồ phụ tùng, điện nước từ trên xuống đầy đủ cả, mấy cô khác hình như ăn mắm ruốc nhiều nên thân hình cứ như tấm thớt, từ cổ xuống dưới như định đề Euclid, 2 đường thẳng không song song sẽ gặp tại một điểm A, không có chi là đặc biệt. Mình có gặp lại cô này khi về Đà Lạt chuyến vừa qua, cô ta đến bắt tay mình rồi tự giới thiệu tên Kim Anh, khiến mình như bò đội nón, trong lớp khi xưa đâu có cô nào tên Kim Anh. Một anh bạn như hiểu hoàn cảnh, kêu Gái Đen ngày xưa đó, đổi tên rồi. Nhìn mặt không ra mà còn đổi tên là mình ngọng từ đầu cửa.
Dạo ấy mới sang trường việt nên còn lớ ngớ, có lể vì vậy mà đám học sinh đến tuổi, biết ngắm gái, viết thư cho gái hay nhờ mình đưa thư dùm vì mặt mình ngố ngố như cam-bu-chia nên không sợ bị chúng bạn bắt gặp là chúng là tác giả. Dạo đó có Huỳnh Kim Sang học chung với mình và tên Trần Văn Hiệp, 11A. Lý do là chiều, hai tên này với mình đá banh ngoài sân vận động Đà Lạt, với đám Kho Bạc hay học sinh Việt Anh.
Cứ sáng đến trường là thấy hai tên này kè kè tới lén dỡ tập của mình bỏ lá thư vào, kêu đưa cho Thị Đ hay Thị R cho tao. Vào lớp, cận thị nên mình ngồi mấy hàng ghế đầu, cạnh mấy dãy bàn của mấy cô, trước khi thầy vào thì tranh thủ giao thư lại cho hai cô ả. Ra chơi thì hai cô ả lại nhét thư vào tập mình để trao lại cho hai tên kia. Chúng cứ bắt mình là tên đưa thư mà sau 75, mấy người di tản ở Hoa Kỳ cứ gửi thư cho gia đình cho mình nhờ chuyển về Việt Nam vì chưa lập lại đường dây bưu điện.. Cứ thế được vài tháng sau “Mùa Hè Đỏ Lửa” thì hai tên này sinh năm con Dê, bị đôn quân, bỏ cuộc chơi đả thông tư tưởng với con gái, đi lính. Xong om chuyện tình hữu nghị học trò. 50 năm sau mình mới gặp lại Huỳnh Kim Sang tại Houston.
Lớp 11B năm ấy, có đến trên 10% bị đôn quân còn dân nhảy lớp hay khai giấy tờ trục tuổi khá nhiều. Hai cô buồn vài ngày rồi cũng xí xọn nói chuyện ăn hàng như mọi lần. Nói như một nữ thi sĩ vô danh của Đà Lạt “Dưới cầu Ông Đạo, nước vẫn trôi”. Nghe nói HKS có viết thư cho mình nhờ tên B hàng xóm của hắn, trao lại nhưng tên này không có chức năng làm kẻ đưa thư nên quăng thùng rác, hắn có lần gặp và kể cho mình là quên đưa lại, sau tìm không ra. Nghe nói anh chàng này đã qua đời nên không dám ghi tên.

Một hôm HKS tới nhà kêu chiều nay không đá banh, đi đến nhà trọ của Thị R khiến mình run vì sợ mấy cô này chửi. Mình có sao Đào Hoa nhưng ngộ Thiên Không chiếu vào cung Mệnh nên đàn bà con gái ghét mình chi lạ, nay có vợ mà mấy bà quen vợ mình, vẫn tiếp tục đấu tố mình. Hôm trước tổ chức hội ngộ Văn Học, một đám đàn bà hùa theo đồng chí gái đấu tố mình còn hơn toà án nhân dân cải cách ruộng đất. Bao nhiêu căm thù với chồng mấy bà, họ trút lên đầu mình. Chắc mình phải viết bản tuyên ngôn: “Sơn Đen sinh ra đời để bị đàn bà chửi”.

Nhà Thị R trọ ở đường Thủ Khoa Huân, sau lưng căn nhà Nhật ở dốc Duy Tân. Tới nơi thì mình thấy thằng Hiệp đã đứng trước cổng đợi ở đó rồi, HKS thì có Thị R còn mình thì loay hoay, không muốn phá đám hai cặp này nên ra vườn hái mận ăn. Một hồi sau, hai cặp mới bò ra hái mận, Thị Đ hỏi “trong lớp Sơn ghét tụi này lắm phải không?” Tình thật mình gật đầu, rồi cô nàng hỏi thêm :”nay còn ghét nữa không?” Mình đang nhai mận nhà người ta nhưng tình thật vẫn gật đầu. Giờ nghĩ lại đúng là ngu chi mà ngu lạ vì vậy mà ế vợ, từ đó không thấy hai tên này rủ mình đến nhà Thị R nữa, rồi chúng đi lính, đến nay 50 năm qua, không gặp lại. Nghe nói HKS ở Houston, NVT cho mình điện thoại nhưng gọi không ai bắt máy. Cuối cùng thì năm ngoái có gặp lại tại Houston. Bạn bè gặp lại sau 50 năm, quá mừng vì còn sống sót. Hắn may mắn lấy được cô vợ từ Việt Nam rất giỏi, qua Mỹ 20 năm, tậu 5 căn nhà cho thuê. Mình có mấy người bạn lấy vợ từ Việt Nam, rất giỏi. Có sanh họ đồng chí gái về Việt Nam lấy vợ cho con, cô này rất giỏi, chăm chỉ làm ăn rồi bảo lãnh đại gia đình từ Việt Nam sang. 

Có dạo anh chàng Tóc Gió Thôi Bay, có làm bài thơ “Ngày xưa Lượng Thị” kể lại năm 12 tuổi anh ta đã hát “Mộng Dưới Hoa” tặng một cô học chung lớp, rồi cũng đi theo cô nàng về như Phạm Thiên Thư kể qua Ngày Xưa Hoàng Thị. Mình thấy bài thơ của anh chàng hay hơn thơ của Phạm Thiên Thư nhưng quên tuốt, hôm nào mò trên Văn Học xem. Mình có hỏi hai tên, viết thư cho mấy cô, là viết gì ở trong mà ngày nào cũng dầy cộm, dù viết bằng giấy pelure mua ở tiệm sách Khai Trí ở đường Minh Mạng nhưng hai tên này cực kỳ ngoan cố, không khai. Sống để bụng, chết để da. Lâu lâu HKS rủ mình đến nhà NVT, ở Số 6 chơi thì hai tên này xúm lại đọc thơ Nguyễn Bính, Hàn Mạc Tử,… mình chỉ ngồi đực ra, miệng u chầu u chầu, thấy chúng thông thái, thi sĩ, cao siêu cực đỉnh. Mình thấy đám học trường Việt rất ưu Việt, còn mình thì khi xưa học trường Tây để rồi tiếng Tây không thông, tiếng Việt cũng I tờ rít. Chán mớ đời.

Chúng còn kể đêm thứ 2,4, 6 có chương trình Tao Đàn, trên đài phát thanh Sàigòn hay Quân Đội, nghe Hồ Điệp (nghe nói mất tích trên đường vượt biên) ngâm thơ của Đinh Hùng và Quách Đàm. Họ ngâm thơ của Vũ Hoàng Chương tuyệt vời. Mình tò mò, về nhà mở nghe vào lúc ai nấy đi ngủ thì cứ như vịt nghe sấm, cứ è è é é mới hiểu đàn gãi tai trâu là gì. Bù lại mình thích nghe tiếng sáo của ông Tô Kiều Ngân và Nguyễn Đình Nghĩa, sau này mình có gặp lại ông Nghĩa tại Hoa Thịnh Đốn, và mời gia đình này lên biểu diễn cho sinh viên ở Nữu Ước còn mấy lời thơ thì chịu thua. Không hiểu.

Rồi mấy tên này cho mình mượn mấy tập vỡ mà chúng chép mấy bài thơ của các thi sĩ nổi tiếng, có ép hoa pensée tím vàng nhưng về nhà đọc vài hàng là đầu óc quay cuồng chả hiểu gì hết. Làm thơ đã khó mà khó nhất làm sao độc giả hiểu được tâm sự của mình, gặp mấy tên gốc bần cố nông như mình thì chán mớ đời. Mình thuộc loại ngu lâu dốt sớm nhưng có cái tật hay hỏi thay vì câm nín chịu dốt. Mình hỏi chúng, là con bé nó đi tỉnh về, hoa đồng cỏ nội chút gì bay đi là sao. Một cô gái Đàlạt, đi về Sàigòn, thì làm gì phải mang theo hoa đồng cỏ nội mà bị móc túi. Cái yếm lụa đào là cái gì vì chả bao giờ thấy,…chỉ nhớ bài ca dao: “3 cô đội gạo lên chùa, một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư…” nhưng chưa hình dung cái yếm thắm là cái gì. Sau này sang tây, có tây chụp hình Việt Nam, hình như tên Albert Kahn, mới hiểu cái yếm là gì. Đưa hình cho đầm xem, chúng kêu con gái chúng mày quá sexy.

Chúng nhìn mình như bò đội nón rồi lắc đầu, bảo mày học trường tây mà sao dốt thế, phải yêu thì mới hiểu được tâm sự của Nguyễn Bính hay Hàn Mạc Tử. Mình hỏi chúng yêu là gì thì chúng cười ré lên, đập bàn cười lăn bò lốc, cười như Tạ Tốn trong Đồ Long Đao. Một hồi NVT, như thương hại mình, kêu là thích cô nào mà cứ nhớ hoài. Mình nói mình có thích mấy cô hàng xóm nhưng không có nhớ ngày đêm, vậy có phải yêu hay không yêu. Chúng chỉ lắc đầu, nói yêu chỉ có một người thôi. Như ngươi ta chỉ thích ăn phở hay bún bò, không có vụ yêu kiểu buffet bao bụng.

Một hôm chúng ngồi hát bài chi mà cứ kêu:” mỗi năm đến hè lòng man mác buồn..” mình hỏi tại sao nghỉ hè lại buồn, phải vui vì không phải đi học tha hồ ngủ li bì. Hai tên này nhìn mình như bò đội nón rồi kêu khi nào mày biết yêu rồi sẽ hiểu. Sau này lấy vợ, biết yêu mới hiểu tâm sự tác giả bài “Nổi Buồn Hoa Phượng” vì mỗi khi đến hè lòng tôi thấy buồn, vợ con 3 đứa nó muốn đi chơi, tốn tiền tốn bạc người ơi. Tóm lại hai tên này biết để ý đến con gái, biết yêu sớm trong khi mình còn cà lơ phất phơ như con nít đến năm 30 tuổi mới bị tiếng sét ái tình lần đầu, mới hiểu yêu là tốn tiền trả điện thoại viễn liên,…

Mình chỉ nhớ hồi năm học 5 ème, thấy mấy tên trong lớp chạy Honda, chở mấy cô học chung ở trường, thèm chảy nước miếng, tự hỏi sao mấy tên này dạn dễ sợ, dám nói chuyện với con gái rồi còn chở nhau đi chơi, còn mình thì mấy cô hàng xóm hỏi chuyện là mặt cứ đực ra như ngỗng ị. Vài năm sau thì mình thất kinh khi thấy mấy tên chở gái đi chơi, ôm con đứng trước cửa nhà. Trai một con trông thê thảm ra sao.

Học trường tây, môn Việt Văn mình chỉ học Truyện Kiều, Lục Vân Tiên, Cung Oán Ngâm Khúc nên chỉ nhớ man mác: “người đâu gặp gỡ làm chi, 100 năm biết có duyên gì hay không…” nghe tới Nguyễn Bính, Huy Cận,… là mình tịt. Chúng bảo mình phải đọc thơ của những thi sĩ tiền chiến thì mới cảm nhận được tình yêu là gì. Mấy ông thần tình yêu, làm thơ tình yêu này đều ở ngoài bắc, kẻ thù của miền nam là sao?

Hôm sau HKS, ghé lại nhà mình đâu 4-5 giờ kêu đi chơi, mình lấy xe Honda chở hắn dạo vòng vòng phố rồi hắn kêu chạy qua đường Phạm Ngũ Lão rồi chỉ nhà này là nhà con A, nhà kia là con B,…chi đó, học Bùi Thị Xuân, đẹp nức nở nhưng mình chả thấy cô nào cả vì cửa đóng kín mít hết. Rồi chạy đến đường Phan Đình Phùng, hắn lại chỉ nhà này của con C, nhà kia của con D, học Việt Anh, Trí Đức,…. Hoá ra tên này có một collection, bộ sưu tập về mấy cô gái vô hình ở Đàlạt.
Đoạn đường Hai Bà Trưng, mình từng đi qua nhiều lần với cái bớt một thời. Thường là hai đồng tử gặp nhau tại khúc trường Hiếu Học, Thăng Long rồi đi chung một đoạn đường xình lầy đến trường.
Tới giờ học sinh buổi chiều ra về thì hắn kêu mình chạy về đường Hai Bà Trưng, bổng nhiên hắn kêu chậm lại, chậm lại rồi nói nhỏ xem mặt con nhỏ bận áo màu xanh coi đẹp không. Mình thấy phía trước có 1 cô gái, tóc thề, bận áo len màu xanh, tay ôm vở, đi chậm chạp như ông sư phái “Tiểu Thừa” đi khất thực, sợ bùn mưa bắn lên áo quần, mình chạy qua liếc cái xẹt, tim đập đập như trống Tây Sơn, như ăn vụng bị ai bắt gặp, nhìn cô gái rồi kêu Duyệt Duyệt. HKS ngồi sau kêu đẹp há, mình ừ ừ, hắn cho biết cô nàng tên M. Dạo ấy mình bị cận thị nhưng chỉ đeo kính trong lớp cho nên cũng không nhìn rõ lắm.

Cô này nhà ở gần xóm mình, cư xá Địa Dư, nhà cạnh ông Lào nhưng chẳng bao giờ thấy mặt hay để ý, nay nhờ tên HKS mới giác ngộ cách mạng là gần xóm có một người đẹp. Anh cô này tên H thì mình quen, hay đá banh với nhau hồi nhỏ, nơi vạc đất cạnh cư xá Địa Dư, gần trường Nữ Công Gia Chánh, được gia chủ thuê xe ủi đất để làm nhà. Chưa kịp xây nhà thì thương phế binh cắm dùi, xây nhà hết nên cũng hết đá banh với nhau từ dạo ấy.

Nhớ dạo ấy, thiên hạ làm nhà liên tu ti, ngày đêm nghe tiếng búa, cưa,… Dạo ấy, nhớ mấy ông thần thương phế binh hay xuống đường, biểu tình ở Sàigòn, còn Đàlạt thì họ chiếm đất trống làm nhà gỗ nho nhỏ để ở, khúc Hai Bà Trưng rồi khúc đường Cường Để vì dân quê tản cư vào thành phố nên thiếu nhà, họ nhân danh là thương phế binh nên chiếm đất, kêu chính phủ không lo cho những hy sinh của họ. Sau này đọc tài liệu thì mấy ông thần thương phế binh bị Việt Cộng nằm vùng giật dây mấy vụ này.

20 mấy năm sau, mình được Liên Hiệp Quốc mời về Hà Nội, tham dự hội thảo phát triển Việt Nam sau thời kỳ Đổi Mới. Có một cô hội thảo viên, phái đoàn thanh niên cộng sản HCM với bà Phương Thảo, thêm Hà Quang dự, tự xưng là người Đàlạt, ở đường Hai Bà Trưng, cư xá Địa Dư. Mình hỏi có biết cô M, em gái của H thì cô nàng kêu “em đây” làm mình chới với. Mình cố hình dung cái dáng đi nhẹ nhàng, tay ôm tập vở, áo dài trắng thêm cái áo len trên con đường Hai Bà Trưng năm nào. Khi gặp lại HKS năm kia, mình có nhắc đến khiến hắn cười, kêu mày còn nhớ hả.

Mình không biết có phải cô nàng đi theo cộng sản, theo cách mạng nên ngày nay nhan sắc te tua như bài hát của Francis Cabrel mà dân tây chế lại “Je l’aimais bien pourtant aujourd’hui je la trouve si moche , elle a dû faire toute les guerres de la vie pour être si moche”. Do đó mấy lần về Đàlạt, mấy người em có nói về Cái Bớt Một Thời còn ở Đàlạt nhưng mình không dám tìm gặp, sợ gặp cảnh bà phó chủ tịch quốc hội VN. Đồng thời mình cũng già nên sợ đối tượng một thời té xỉu khi gặp lại mình. Chán mớ đời.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 
Tóm lại trước khi đi lính, HKS đã bàn giao lại cho mình biết chỗ ở của những bông hồng mà hắn đã phát hiện nhưng mình chưa bao giờ thấy mặt ngoại trừ bà phó chủ tịch quốc hội Việt Nam ngày nay. Ngược lại mình để ý mấy cô học Văn Học, học dưới 1 lớp như Cái Bớt Một Thời, Trần Thị Ánh Nguyệt, hay Vê Tê Tam Thừa học chung lớp. Mình có cái bệnh thích Lá Diêu Bông, dù dạo ấy ông Hoàng Cầm chưa làm bài thơ này nên thích Vê Tê Tam Thừa. Cô này hơn mình 2, 3 tuổi gì đó, gặp mỗi ngày trong lớp, bận áo dài trắng, bận áo len màu huyết dụ hay cái màu đen. Đặc biệt là áo dài trắng chít banh, để lộ cái eo trắng nỏn nà ám ảnh mình nhiều đêm. Mặt không đẹp nhưng rất xinh, má đỏ hồng, không biết môi có hồng hay không vì dạo đó không dám nhìn thẳng mấy cô, hay hỏi mượn vở của mình để chép bài rồi sửa lỗi chính tả cho mình nhưng lên năm 12 thì biến mất, chắc qua Việt Anh hay về quê vì cô nàng ở xứ khác đến Đàlạt trọ học, nhà trọ bà con tên Hà, tóc ngắn, học chung lớp ở cái biệt thự ngay cầu Ông Đạo nhìn qua. Lên lớp 12 B thì trong lớp mất đi 2/3 dân số, một số đổi hộ khẩu qua 12A còn số còn lại chạy qua trường Việt Anh, cách đó 100 mét, theo bộ Tam Sư.

Lên 12B thì trong lớp chỉ có độc nhất 1 cô tên Song Kim, rớt năm vừa rồi nên học lại nên mình lò mò kiếm đối tượng ở các lớp khác. Nhờ làm trưởng lớp và tổ chức văn nghệ nấu chè nên mình mới làm quen được Cái Bớt Một Thời. Nay ráng nhớ lại xem “Ngày Xưa Fan Thị” ra sao. Số là HKS đi lính thì mình đi học với tên PAT, nhà trên đường Thi Sách, cạnh nhà Hường, hướng đạo Lâm Viên. Hai thằng đi học trên đường Thi Sách, rồi xuống dốc Hải Thượng nhưng lên lớp 12B thì tên này đổi Hộ Khẩu qua trường Việt Anh. Mình nói hắn là ăn chung mình chớ chạy theo bộ Tam Sư, mà dốt thì vẫn hoàn dốt. Tên này thì nghiên cứu 3 cái chiêu về tâm linh, tử vi tướng số gì đó. Hắn bảo mình viết tên mấy đối tượng để hắn bói chữ ký, cộng trừ nhân chia mấy mẫu tự của tên mình và tên các đối tượng LÁ Diêu Bông. Rốt cuộc đáp án của những phương trình của hắn đều có một đáp số: Không Hợp = Bù = 10. Hắn cứ tính tới tính lui rồi kêu Mậu Binh.

Hắn kêu mày có số Đào Hoa nhưng ngộ Thiên Không nên mê gái thì nhiều nhưng Gái lại không thích mày vì cung Thiên Di của mày nằm chình ình. Chán mớ đời. Thế là mình binh đường đi Du Học thì thấy đúng. Sau này mình đi mút mùa lệ thuỷ đến 20 năm sau phát hiện ra đồng chí gái mới ngừng bước giang hồ, bố trí tư tưởng để làm người chồng Nhân Dân, người Cha ưu tú.

Lên 12B, mình được gắn cho cái chức trưởng lớp như năm 11B, được giao trách nhiệm tổ chức văn nghệ và bán chè. Mình thì thích vụ bán chè, kiếm tiền lời chỉ tiếc là lời thì dùng tổ chức đi picnic ở thác Dâtanla còn vụ văn nghệ thì mình I tờ. Làm văn nghệ nhưng thiếu ca sĩ, trong lớp toàn đực rựa nên mình nhờ Vũ Văn Tùng, nhà ở Hai Bà Trưng, ngay góc cầu Cẩm Đô, đối diện nhà Vy Nhật Tảo ngày xưa. Tên này hơn mình 2, 3 tuổi nên có vẻ hiểu biết nhiều về gái gú. Dám nói chuyện với con gái.

Về Đàlạt hỏi đám trong lớp thì mọi người như bò đội nón, không ai nhớ tên này. Tên này, người gốc bắc kỳ, nhà ở chỗ quán hớt tóc, sát bên mấy thang cấp lên nhà thương, có cái hẻm đi vào. Để tóc dài, hay bận cái áo sơ mi màu da cam, mê HTNH, lớp 11. Hắn được thầy CBA chỉ định làm Phó lớp, còn gọi cái tên Liên Đoàn Phó. Mình thuộc loại nhát gái, nhờ hắn đi mời mấy cô lớp 11 để hát cho hôm văn nghệ, lớp 12A chỉ có chị Hường, nhà ở Dốc Nhà Bò, nhận lời. Nghe nói chị này hát cho đài phát thanh chi đó. Hắn mời được HTNH, Cái Bớt Một Thời,… Gần đây, có người, kêu là em dâu của anh chàng này, ở Sàigòn, đường Lê Văn Sỹ. Mình nhờ hỏi dùm xem hắn còn nhớ đến mình thì chưa thấy hồi âm. Tháng trước về Sàigòn, không có dịp đi tìm.

Hôm văn nghệ, mình mượn xe ông cụ, chở mấy ca sĩ về nhà nên coi như làm quen mấy cô này nên ra chơi hay đi học mà gặp nhau thì có chào hỏi nhau. Năm 12B thì xét lại mình chỉ còn một đối tượng: Cái Bớt Một Thời. Viết hơi dài, thôi để lần sau viết tiếp.
He he he

Nếu không lầm, mình đã phát hiện CBMT trước khi sang Văn Học nhưng không dám chắc. Lý do là mình bị cận thị nặng mấy năm cuối học Lycée nhưng chưa được đeo kính tiệm “Anh Lân” nên nhìn xa xa không rõ. Dạo ấy mình với Minh Tây Lai, nhà trên xóm Thi Sách, tập Thái Cực Đạo tại võ đường ngay Ngã Ba Chùa, do võ sư Nguyễn Bình, từ Sàigòn lên dạy. Ông thầy bị đổi từ Sàigòn lên nhưng không dạy gì cả, đi gái gú, để một ông đai đen của trường Võ Bị dạy, tên Tường thì phải, nhà cạnh tiệm bán xe gắn máy Tân Tiến ở đường Phan đình Phùng. Tiệm Tân Tiến này gốc Bắc kỳ, hay gây lộn với tiệm Công Thành, đối diện gốc Huế. Hai tiệm này tranh dành khách nên hay chửi bới nhau, mình hay đứng lại hóng chuyện họ chửi nhau. Một bên thì ré ré giọng Bắc Kỳ còn một bên thì rà rà giọng Huế. Vui không thể tả. Nghe nói, sau này hai nhà làm sui gia để hoà hợp hoà giải dân tộc đẻ con cháu Tân Công, Tiến Thành.
Gặp lại cái bớt ngày xưa
Trong các võ sinh có anh chàng Dũng Lasan Kỹ Thuật, rất có khiếu về võ, song đấu rất hay, mỗi lần song đấu với anh chàng này, mình bị đá hoài. Anh chàng hình như cùng tuổi, rất dễ thương, nhà đâu ở Phan Đình Phùng, người to con, ít ai dám lộn xộn với hắn. Anh chàng thi lên đai đậu hoài, còn mình cứ đeo đai nâu một chỗ. Mình thì dốt, không có khiếu về võ thuật nhưng lại thích theo học đến ngày nay.

Minh Tây Lai, học Văn Học, hơn mình 2 tuổi, mình vào Văn Học thì hắn đã đi lính hay về Sàigòn đến nay không gặp lại. Một hôm, hai thằng tới võ đường, nhìn ra đường thì thấy một nữ sinh đi chậm chậm, mặt rất xinh. Minh Tây Lai, học Văn Học nên chắc biết cô này, hỏi “Đẹp há”. Mình, cận thị, cố nheo mắt nhìn theo rồi kêu ừ. Đối với mình dạo ấy, cận thị thì xa xa ai cũng như hoa Thiên Lý. Chắc cô M ở xóm Địa Dư cũng nằm trong số này.

Học Văn Học có màn chào cờ sáng thứ 2 mỗi tuần trước khi vào lớp. 1 số nam sinh tránh màn này như Nguyễn Mơ, ở ấp Cô Giang, nay làm du lịch, đưa mấy thằng Tây con Đầm đi phược với xe gắn máy. Về Đàlạt, NVT có gọi điện thoại cho mình nói chuyện nhưng hắn không nhớ mình dù khi xưa hay đá banh với nhau. Hắn và mấy tên khác đứng dưới đường, đợi xong chào cờ là chạy lên cầu thang liền vì ông gác dan đóng cửa cổng là mệt, phải vào văn phòng trình gửi đủ trò, còn thì đa số cố tránh đứng phía sau để thầy CBA không kêu.

Một hôm, mình đứng lớ quớ bị thầy gọi lên trên bục, hô “ nghỉ nghiêm chào cờ”. Mình chới với, chim dế chạy lộn xộn vì bao nhiêu con mắt ở trong sân trường ngó trừng trừng như muốn nuốt sống mình. Bổng mình bắt gặp một cặp mắt đen như hai viên đạn đồng AK, nhìn lại có cái bớt đỏ hồng như mặt trời cách mạng ở mắt phải, tóc để kiểu Beatles khiến mình chới với, quên mất phải hô chào cờ. Vào lớp, hỏi HKS thì mới biết là Fan Thị, nhà ở Dốc Ngã Ba Chùa nhưng phải đợi đến cuối năm học, đi cắm trại ở Hồ Than Thở, mình lấy xe ông cụ đưa về mới có dịp hỏi nhau vài ba câu vô duyên.

Năm 12B, tổ chức văn nghệ, nấu chè bán trong giờ ra chơi, có lời nên hai lớp 12 B, C rũ nhau đi picnic ở thác Datanla với các cô tham dự buổi văn nghệ. Đi picnic nhưng không dám đem theo xe Honda, sợ để trên đường, có người vớt mất nên hôm ấy mình cuốc bộ từ Hai Bà Trưng xuống thác, cũng mấy cây số. Ra đường không đúng giờ hoành đạo, hôm ấy mình bị mấy cô ban C chửi te tua.

Số là đi tới thác, phải xuống rồi leo dốc, leo thang cấp trong rừng, mình đi trước, rồi quay lại thấy mấy cô mang guốc hay dép đang leo lên nên làm bộ ga lăng, đứng kéo tay mấy cô lên. Dạo đó ít ai mang giày Bata, mình doạ đó cũng mang dép đi học hay ra phố, rất chuẩn bần cố nông. Bổng CBMT hiện đến, mình kéo lên rồi đi theo cô nàng nói chuyện trong khi mấy cô ban C, lại tưởng mình đứng lại kéo mấy bà lên như mấy cô đi trước nên đứng chửi đổng. Cái tay kéo CBMT lên, sao thấy êm chi lạ, về nhà mấy ngày sau không dám rữa tay, sợ hoa đồng cỏ nội, chút gì bay đi. He he he.

Thứ 2 vào lớp, mấy cô ban C, xúm lại chửi mình như bị mất gà, kêu không có tinh thần dân chủ tập thể, đầu óc phản động nhưng mình chả để ý, đưa mặt ngu ra đở, cứ nhớ nắm tay người đẹp là hạnh phúc rồi. Lâu lâu ngửi ngửi cánh tay u chầu u chầu thơm hè hay hè. Cũng từ hôm ấy, mình giác ngộ cách mạng là kiếp trước mình có làm điều chi sai với phụ nữ mà kiếp này đàn bà thích chửi mình. Nay trên 6 bó vẫn bị mấy bà chửi mệt thở. Cứ lâu lâu, mụ vợ hỏi anh viết gì mà mấy bà bạn chửi, kêu này nọ. Mấy bà này bị thâm nhập vào văn hóa thức tĩnh nên đọc bờ lốc mình là chửi đổng.

Năm 12B, PAT chạy qua trường Việt Anh nên trong xóm không còn tên nào rũ đi học chung nên mình lò mò đi một mình, lâu lâu gặp tên Vũ Văn Tùng ở góc Cẩm Đô, đi chung đến trường. Cái khổ năm ấy là ty Công Quản Nước Đàlạt được Đức quốc viện trợ ống nước bằng gang đâu độ 9 cm bán kính nên ty này thay ống nước đường Hai Bà Trưng. Họ bắt đầu từ đầu đường Hai Bà Trưng, góc Hải Thượng đến góc Cẩm Đô. Mình có nhận được email của ai, kêu là đường Hai Bà Trưng khi xưa không có số 1 và 3, chỉ bắt đầu với số 5. Cảm ơn chủ nhân căn nhà số 5. Nhà này hình như có cái vườn rau và chỗ sửa xe. Mình kể chuyện đời xưa rồi thiên hạ truyền nhau, rồi họ i-meo, i-miu đính chính thì mình lại sửa lại cho đúng quy trình lịch sử Đàlạt.

Vụ thay ống nước này là do ông cụ mình đảm nhiệm, dưới ông cụ có 4-5 người thợ, mấy người này vừa thay ống nước vừa sửa chửa ống nước bị hư cho cư dân Đàlạt. Đang làm nhưng có nhà ai bị bể ống nước, hay ai muốn có nước máy, đem vào nhà là phải ngưng, để lo sửa chửa ống nước, do đó công trình thay đổi ống nước mới tại đường Hai Bà Trưng kéo dài tương tự ở Sàigòn mấy năm về trước, nhà thầu tàu, họ đào đường rồi ngưng chơi, đưa thêm tiền thì làm tiếp. Công trình đình trệ lại thêm mùa mưa đến nên bùn lầy đầy đường cả năm trời.

Một hôm, đi bộ đến trường, khi đến ngã 3 Cẩm Đô thì thấy CBMT từ Phan Đình Phùng đi lại, hai bên nhìn nhau như ngạc nhiên rồi mình rướng người đi nhanh lên một tí vì đường bùn lầy, sợ bắn bùn vào quần. Vừa chào CBMT xong, sánh vai đi với người đẹp trên đường đầy bùn, chả biết nói năng cái gì thì “phực”. Chiếc dép phải của mình bị xúc quai. Dạo ấy mình hay đi dép da hay Simili gì đó, Madze Chợ Lớn có hai quai, đúng lúc đi với người đẹp thì một quai bị xúc, chắc thấm nước làm tan keo. Hôm ấy mình phải lết đến trường Văn Học, mặt nhăn nhó vì chiếc dép xúc quai nhưng vui mệt thở.

Thế là từ hôm ấy, đi học mình canh cho đúng giờ CBMT đến ngã 3 Cẩm Đô, nếu đi sớm thì tới khúc Cẩm Đô, đi chậm lại, nếu thấy cô nàng băng qua cầu Cẩm Đô thì dừng lại chờ còn nếu thấy cô nàng rẻ đường Hai Bà Trưng trước mình thì mình cố khắc phục đi nhanh lên như giải bài toán lớp 5: hai động tử đi trên con đường Hai Bà Trưng, một động tử đi bộ 3km / giờ, khoảng cách Cẩm Đô và trường Văn Học là 400 mét, động tử Sơn Đen đi sau động tử CBMT, 50 mét hay 100 mét. Hỏi động tử Sơn đen phải đi với vận tốc bao nhiêu để sánh vai động tử CBMT mà không bị bùn bắn lên quần áo trước khi đến trường Văn Học. Mình không nhớ vận tốc bao nhiêu nhưng lúc nào hai động tử cũng gặp nhau tại khúc trường Thăng Long cũ. Bây giờ chả nhớ hai động tử đã nói gì nhau hay chỉ câm mồm nhưng vẫn hạnh phúc trong khi mình nhìn xuống đất, canh chừng mìn Claymore của mấy con chó, khi đến trường Văn Học thì mấy tên đứng chỗ quán Bà Cai, như Nguyễn Mơ, .. la ó om sòm.

Mình không biết CBMT được thông tin ở đâu, kêu mình giỏi toán nên buổi chiều hay bò lại nhà mình nhờ giải toán dùm hay mượn xe Honda mình đi đâu. Mình đoán là từ tên PAT, đã chuyển hộ khẩu học trò ưu tú qua trường Việt Anh, tên PAT này chơi thân với anh của 1 cô bạn thân của CBMT, tên Hải thì phải, nhà ở đường Calmette, người anh học trường Trần Hưng Đạo.

Có hôm, tan trường, mình thấy CBMT đứng ở cổng trường, cô nàng nói nhỏ là sau ăn trưa, ghé nhà cô nàng. Đúng giờ mình chạy lại nhà cô nàng ở dưới chùa Linh Sơn, xe vừa đậu trước nhà, mình thấy CBMT từ trong nhà chạy ra như Tiểu Long Nữ phi thân khi thấy Dưỡng Quá bị chém đứt tay rồi có một ông cụ trong nhà chạy theo la hét cái chi đó, CBMT nhảy lên yên xe, kêu mình chạy đi trong khi ông bố của cô nàng chạy lên mấy thang cấp trước nhà. Xe chạy lên dốc Hàm Nghi nên èo ẹo trong khi ông bố chạy theo gần được khiến mình tá hoả tam tinh. May quá, xe mình dạo ấy được độ lại 90 phân khối nên lúc có trớn một chút thì dọt cái vèo lên Võ Tánh. Kể từ đó, Sơn đen sợ đến ngày nay, hết dám bò lại nhà cô nàng. Dạo gặp lại CBMT, mình có hỏi thì cô nàng kêu ông bố khi xưa “khó lắm”. Chán mớ đời.

Đều đều suốt niên học, đi học hay tan trường nếu gặp nhau thì đi chung một đoạn đường bùn lầy rồi mùa thi tú tài đến, nghỉ học nên không gặp nữa. Đậu tú tài, mình xin đi du học. Cuối năm 74, mình đến trường Văn Học chào các thầy đi Tây, có gặp CBMT, người đẹp Phao Câu để chào. Sang Tây, nghe anh chàng nhạc sĩ Enrico Macias, cũng mất quê hương, hát bài “adieu mon pays” nên lâu lâu cũng nhớ đến “Ngày Xưa Fan Thị” với …
J'ai quitté une amie, je vois encore ses yeux
Ses yeux mouillés de pluie, de la pluie de l'adieu
Je revois son sourire, si près de mon visage..

Nhưng rồi vào học, mê đầm rồi quên tuốt luốt hết, tưởng lấy vợ ngoại quốc. Chán mớ đời.

40 năm sau mình mới gặp lại CBMT. Nay có con gái ở San Jose, cuộc sống có vẻ nhàn hạ. Mình khám phá ra cô nàng rất lanh lợi nên mừng cho đức phu quân của cô nàng. Cái hay nhất là vẫn còn đẹp dù đã có cháu ngoại bằng tuổi con mình. Khi gặp lại, cô nàng có gọi điện thoại cho Người đẹp Phao Câu để mình nói chuyện. Mình kêu hú vía CBMT không như bà phó chủ tịch quốc hội Việt Nam. Chắc cô nàng không theo Cộng Sản nếu không mình sẽ bắt chước Francis Cabrel rên rĩ: ‘je l’ aimais bien pourtant aujourd’hui je la trouve si conne, elle a dû faire toutes les guerres de la vie pour être si moche ‘. Lần về vừa rồi, có gặp cô nàng nhưng ở tiệm ăn, bị kẹp giữa hai ông thầy nên không có dịp nói chuyện với cô nàng nhưng cô nàng vẫn đọc email mình đều.
Đây là đường Hai bà Trưng mà hai động tử gặp nhau đi đến trường 
Đây là khúc Cẩm Đô và Hai Bà Trưng, nơi hai động tử khi xưa hay gặp nhau để đi chung một đoạn đường đến trường với bùn lầy. Không phải hát em tan trường về này nọ, mình đi bên cạnh xong om

Khúc đường Hai Bà Trưng mà năm 12B, mình hay giải bài toán 2 động tử đi trên con đường, ngày nay nhà cửa xây san sát bên nhau, cửa tiệm mở đầy. Nghe nói đường Hai Bà Trưng được xem là khu ăn nhậu của Đàlạt vì quán ăn, quán nhậu mọc lên như nấm chẳng bù lại khi xưa, rất yên tĩnh, thực dân Tây xây các cư xá cho nhân viên, công chức ở như cư xá của viện Pasteur, ty Kiến Thiết, ty Công Chánh, nha Địa Dư, ty Bưu Điện,…
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 
Nguyễn Hoàng Sơn 

Thằng Hùng

Hôm trước có anh chàng nào, tự xưng là cháu ngoại của Cò Đào, nhà ở trong xóm của hai anh chàng thợ may Sơn Tánh khi xưa, nằm giữa đường Hai Bà Trưng và Thi Sách. Xóm này thuộc loại cắm dùi nên nhà cửa làm bằng gỗ và tôn, lộn xộn, không như các cư xá công chức nằm dọc đường Hai Bà Trưng được quy hoạch từ thời Tây.
Chắc bà mẹ nói sao đó nên anh chàng mới kêu là mình viết sai tên người cùng tổ chức với ông cụ mình bị lên án 20 năm còn ông cụ thì 18 năm. Mình viết lộn tên Nghi thay vì Chi nên có sửa lại cho đúng lịch sử. Cảm ơn. Có lẻ mình lộn với tên bác Nguyễn Văn Nghi, có văn phòng trồng răng ở đường Minh Mạng mà trước khi đi Tây, mình có trám mấy cái răng ở đây, có cái nhà ở đường Thi Sách mà mình hay đánh bóng bàn ở đây.

Thằng Đôn

Trên xóm mình, có thằng Đôn mà con nít hay gọi Đôn Lò, lớn hơn mình mấy tuổi, học trường Trần Hưng Đạo. Mình cũng bắt chước gọi nó Đôn Lò, sau này nghe Đinh Gia Lành nói tiếng lóng thì mới hiểu cái ý thâm thuý này. Tên Lành này, hàng xóm với mình, mỗi lần có mặt cha mẹ là nó xổ tiếng lóng để cho bố mẹ không hiểu. Tên này nói hay lắm, nay ở tiểu bang Washington. Gia đình thằng Đôn theo đạo, dân di cư 54, bồi dưỡng rau muống, cà cuống với tương Cự Đà trường kỳ từ mấy đời nay. Bố nó làm công chức ở ty Kiến Thiết.
Nó có 2 bà chị, 1 ông anh và 2 thằng em. Nghe kể, bố mẹ nó lấy nhau ở ngoài bắc, sinh ra 2 cô gái đầu nên bà nội nó muốn bố nó lấy vợ bé để kiếm thằng cu tí nối giòng. Bà ngoại nó thấy người bà con cùng làng nghèo, sinh được 1 con trai nên xin cho mẹ nó nuôi chung với chị Trâm của nó. Mẹ nó ít sữa nên chỉ cho thằng con nuôi bú sữa còn chị Trâm nó thì cứ húp nước cháo trắng nên sau này còi như con mắm.
Cuộc đời quái lạ, sau khi có thằng con nuôi thì mẹ nó sinh một lượt 4 thằng con trai, rồi Điện Biên Phủ đến, đất nước chia đôi, gia đình nó gồng gánh vào nam. Có lẻ hết bị xì trét, mình biết vài người không có con, xin con nuôi xong thì đẻ năm một. Bà nội nó kêu là già rồi nên không đi, ở lại lo mồ mả tổ tiên, kêu để thằng anh nuôi của nó ở lại, chăm sóc bà ta vào tuổi già rồi năm 1956, không có tổng tuyển cử, gia đình nó bặt tăm không còn liên lạc với bên nội và ngoại còn lại ngoài Bắc.

Chính trị salon

Hồi nhỏ nghe người lớn hay nói đến chính trị salon khiến mình thắc mắc nhưng không dám hỏi vì hay bị chửi “ bộ mày ăn cơm hớt” nên đoán là những người lớn nói về chính trị khi ngồi chung với nhau ở phòng khách vì tiếng tây “salon” mà mình học có nghĩa là phòng khách.
Sang tây thì mới khám phá ra là từ “salon” ở đây có nghĩa là “salon de coiffure”, tiệm hớt tóc, cạo râu. Trong khi chờ đợi đến phiên mình, khách hàng và mấy anh thợ hớt tóc đấu láo với nhau về mấy chuyện xe cán chó nên được gọi là chính trị salon (politique au salon de coiffure) chớ không phải vì ngồi ở salon bàn bạc về chính trị như mình đã hiểu. Xong om
Khi xưa, không có điện thoại để lấy hẹn nên khi cắt tóc, người ta cứ đến tiệm cắt tóc rồi ngồi đợi. Hên thì đợi ít còn hôm có khách đông thì đợi mệt thở nên thiên hạ nhất là ông thợ hớt tóc phải làm bình luận viên chính trị bất đắc dĩ, nói đủ đề tài để câu giờ không thôi khách đi. Khôn hơn thì họ để trên bàn hai tờ báo: L’ humanité (cộng sản) và L’aurore (cực hữu), hối thúc khách hàng hai bên choảng nhau, càng khiến đông khách. Người ta đến cắt tóc đều đặn là để bàn luận chính trị thay vì đợi vợ la như mình mới đi. Đọc truyện của Marcel Pagnol, người ta có thể hình dung không gian ấy.
Ngày nay ở Pháp quốc, mỗi lần đi vận động bầu cử, các ứng cử viên thậm chí tổng thống Emmanuel Macron,…đều đi bộ bắt tay người dân, kiếm phiếu nhất là vào salon de coiffure để cắt tóc, cạo râu vì người hớt tóc cho đàn ông hay phụ nữ đều có tầm ảnh hưởng trong giới cử tri của khu vực. Tây gọi là “politique au salon de coiffure” hay chính trị salon.
Lâu lâu, vợ kêu đi hớt tóc thì mình chạy ra Bôn Sa cắt vì có dịp nghe chính trị salon, cập nhật hoá tin tức cộng đồng người Việt tại nam Cali. Mình đoán vợ mình đi làm tóc cũng tương tự, nghe họ bàn về cô đào này đá tài tử kia, hay ông nào ngủ với bà nọ,….
Tiệm hớt tóc mình thường đến toàn là đực rựa. Lý do mình không thích mấy tiệm có khách hàng là phụ nữ vì mùi hôi uốn tóc,…. Tiệm này có 4 cái ghế nhưng chỉ có hai ông thợ còn toàn là khách hàng đến cắt tóc hay không có việc gì làm đến đánh cờ tướng, bàn chuyện chính chị chính em. Trên tường, dán đủ loại Pin-up chân dài mỹ đầm đủ loại. Mấy tháng mới bị vợ la, phải bò ra tiệm. Mình để tóc ca rê kiểu lính cho gọn, khỏi sợ bị vợ la mỗi ngày không chải tóc, vài tháng cắt một lần cho khoẻ thêm ít tốn tiền.
Dần dần chỉ còn ông thợ chính trù trì cái tiệm vì ông thợ phụ, lớn tuổi, cao đường cao máu, nhìn không rõ, uống thuốc thay cơm vì đi nhiều bác sĩ nên được kê nhiều toa, khiến người khờ luôn. Tay dơ cái dao cạo mặt run run trước mặt khách hàng hay váy lỗ tai khách hàng mà tay cứ như đang tập Tỳ Bà Công nên cái đồ móc váy tai cứ rung rung trong tai thiên hạ nên ông thợ chính đành cúng phong long, vái ông thợ phụ về hưu. Nay mỗi lần mình đến chỉ còn mình ông thợ chính kiêm chủ. Hết thấy dân tình đánh cờ tướng, bàn chính trị nữa. Hỏi thì ông ta nói chết nhiều, rồi đi lại khó khăn, không còn lái xe được.
Hôm trước mình đến thì hỏi sao dạo này có gì lạ thì ông ta cho biết suýt chết. Hỏi tại sao vì năm ngoái ông ta đi mỗ tim chi đó, về kêu chết đi sống lại. Nói bác sĩ kêu máu loãng chi đó phải uống thuốc.
Kỳ này, ông ta kêu suýt chết vì uống thuốc bị hiệu ứng phụ. Ông kể đi bác sĩ Việt Nam ở Bôn Sa, xin dấu tên, kêu cho thuốc mới, uống đô 150 mg. Ông ta kêu là uống xong thì thái dương kêu tạch tạch, không phải trong óc mà dưới làn da có cái gì di chuyển như con sâu rồi tạch tạch khiến ông ta chim dế lên mây, chạy đi uống nước, khấn Maria lạy chúa tôi tùm lum. Sáng hôm sau, thức dậy thấy còn sống nên tiếp tục cầu nguyện cảm ơn Chúa ban phép lành. Đi cạo đầu thiên hạ tiếp.
Bà vợ nói đi bác sĩ lại nhưng ông ta kêu, mới đi để coi ra sao vì phải trả co-pay nên ngưng uống thuốc. Nhà thuốc tây gọi kêu lại nói sao không đến “refill” lấy thêm thuốc. Ông ta nói là “Ai Nô phi nít mê đi xinh” tạm dịch từng chữ (I no finish medicine: tôi chưa uống hết thuốc), thì bà dược sĩ hỏi tại sao, bác sĩ cho lượng thuốc một tháng mà mấy tuần nay không thấy đến lấy vì đã làm sẵn. Ông kêu “I drink medicine and hear pặt pặt in my head”, bà dược sĩ mỹ không hiểu tiếng mỹ chính trị salon Bôn Sa của ông ta nên gọi bác sĩ tim của ông ta.
Tiếng đồng hồ sau, bác sĩ gọi lại kêu sao không uống thuốc. Ông trả lời là uống vào nghe pặt pặt rồi ngay thái dương con gì như con đỉa di chuyển. Sợ quá nên ngưng uống. Ông ta nói ở Việt Nam mỗi lần tui uống Tifomicine thì người lớn 500 mg còn con nít 250 mg. Đây ông cho đô 150 mg là để cho người Mỹ nặng 2 tạ còn tui chưa tới 50 kí mà phải uống điều lượng như người mỹ là chết chắc.
Ông bác sĩ kêu thôi, tui cho anh loại nhẹ hơn 110 mg. Rồi kêu ông ta đến tiệm thuốc lấy thuốc mới nhẹ đô hơn. Thầy Sơn xem, uống vô cũng pặt pặt như trước, tui sản hồn ngưng luôn.
Đến ngày lấy thuốc mà ông ta không lại thì tiệm thuốc lại gọi. Ông ta kêu “nô xì pít in lit, ai nít tran xì Lấy tơ” (no speak English, I need translator) bà mỹ kêu đợi rồi một chặp sau có một giọng nói tiếng Việt trả lời, kêu là cuộc nói chuyện đang được thâu trực tiếp. Ở Hoa Kỳ, mấy câu chuyện mà được thâu trực tiếp để làm bằng chứng, thì người ta phải báo cho người đối thoại biết để xin sự đồng thuận của họ nếu không thì bị thưa kiện mệt thở. Ông ta nói là nhờ ông thông dịch cho dược sĩ mỹ là tui uống thuốc của bác sĩ cho mà nghĩ là cái đô mạnh quá nên bị pặt pặt, sợ quá nên ngưng uống.
Bà dược sĩ mỹ được thông dịch, kêu lạ thật. Nói là uống sau 15 tiếng thì thuốc mới hết hiệu lực càng khiến chim dế ông ta rối loạn thêm. Đọc kinh hàng đêm mong chúa ban phép lành chớ theo mấy ông bác sĩ và dược sĩ là chết không kịp ngáp.
Mình thấy nhiều người lớn tuổi, bị cho uống thuốc nhiều quá nên đâm ra khờ khờ, quên trước quên sau. Ở nhà buồn, mấy có “cò bác sĩ” hay “cò nha sĩ” đến chở đi chơi đến các văn phòng của mấy bác sĩ trả tiền cho mấy “cò” ở Bôn Sa nên họ thích lắm vì được dịp gặp đồng hương, đồng cảnh, có dịp nói chuyện vì cò chở đi vòng vòng lãnh tiền cò, chiều lại đón về. Mỗi bác sĩ cho toa thuốc, đem về uống đủ loại nên khờ luôn. Ở Hoa Kỳ có 360 triệu dân mà có đến 185 triệu cái toa thuốc về giảm đau. Người ta đoán là bệnh nhân đi nhiều bác sĩ nên có nhiêu toa. Ở Bôn sa, chính trị salon thay vì ở tiệm hớt tóc như xưa nay vô hình trung được đổi địa điểm tại các văn phòng bác sĩ hay nha sĩ hoặc dược sĩ. Bệnh nhân được cò chở đến đây, ngồi cả ngày. Đến mấy chỗ này thì ồn như chợ cá.
Không có ai đấu láo ở tiệm hớt tóc nên mình kể cho ông cắt tóc là có đọc vài cuốn sách y khoa, do các bác sĩ có tâm lương y. Họ kể là khi xưa, số lượng cholesterol tổng thể trên 250 mới gọi là cao nhưng cách đây vài chục năm thì được hạ xuống con số 200, xem như bớt 20% ngày xưa. Lý do là các công ty dược phẩm bán thuốc cao máu, cao mỡ, lobby quốc hội thêm các thành viên của Federal Drug Administration, gọi tắc là FDA đều là cựu nhân viên của các công ty thực phẩm, và dược phẩm. Do đó lớn tuổi ai cũng có cholesterol trên 200. Bác sĩ kê toa làm giàu cho các công ty dược phẩm và các côn gty này cũng giúp bác sĩ dãn vợ con đi chơi miễn phí mà mình đã có kể rồi….
Bác sĩ ở Hoa Kỳ được giảng dạy, đào tạo theo kiểu triệu chứng nào thì cho uống thuốc mà đa số theo chuyên khoa để làm tiền nhiều. Kiểu người Mỹ hay nói “đưa cho ai cái búa thì người đó chỉ thấy toàn là đinh để sử dụng cái búa”. Chán Mớ Đời
Nếu mình mua một chiếc xe đại loại là Toyota thì khi lái xe ra khỏi chỗ bán xe thì mình chỉ thấy toàn là xe Toyota kiểu mình mới mua trong vòng cả tháng.
Hôm trước, có hai vợ chồng anh bạn đến vườn chơi, mình hỏi muốn hái bưởi vì mình uống nước bưởi ép tươi hàng ngày từ ngày có cái vườn đến nay. Hai vợ chồng kêu không uống được vì uống thuốc Lipitor khiến mình ngất ngư. Hai vợ chồng chơi thể thao, ăn uống kiêng cử, gầy mà bị cao cholesterol. Cô vợ nói có đọc bài của mình nên đang chịu khó uống nước.
Ông bác sĩ giải thích người ta cần uống nước trước khi đi ngủ vì phải mất 8 tiếng mới uống nước lại. Trong khi ngủ cơ thể toát mồ hôi, hơi nóng nên mất nước trong người do đó cần uống nước trước khi đi ngủ tương tự trước khi tập ở Đông Phương Hội, mình chơi 1 lít nước rồi khi nghỉ mình uống thêm nước như trước khi đi chơi xa, người ta cần đổ xăng trước cho đầy bình, chớ lúc khát nước là hơi trễ, và Ph trong cơ thể sẽ bị lộn xộn.
Mình đi bơi, tập nội công đủ trò hàng ngày nhưng lượng cholesterol không giảm vì cân không xuống. Hôm bị mỗ lấy cục bướu ra, nằm nhà đợi kết quả 15 ngày thì đọc thêm 5 cuốn sách về y khoa thì khám phá ra là khi ăn cơm sau 6:00 chiều thì cơ thể tạo lượng insulin thêm 25% đến 50% khi ăn buổi sáng hay trưa nên từ đó mình không ăn cơm sau 2 giờ chiều.
Trong vòng 4 tuần thì mình xuống được 15 cân. Thêm nữa đọc một cuốn sách của ông bác sĩ gốc ba tư “you are not sick, you are thirsty”. Anh này giải thích cơ thể con người 70% là chất lỏng nên chúng ta cần uống nước. Mỗi ngày chúng ta mất trung bình 2.5 lít nước. Hai lá phổi vớt 1.5 lít, rồi thận bay 0.7 lít, rồi da toàn thân do đó chúng ta cần uống tối thiểu 2.5 lít nước mỗi ngày. Khách hàng của ông ta từ trung đông, có tiền sang Hoa Kỳ chữa bệnh tại phòng mạch của ông.
Lý do là mấy xứ thiếu nước nên họ uống rất ít nên tế bào thiếu nước nên teo lại, làm cản trở chất cholesterol trong người di chuyển hay thoát ra ngoài. Ông ta cho uống nước là hết. Mỗi năm đi cho máu nhà thương là bớt cholesterol. Mấy cái này bác sĩ biết nhưng không nói cho bệnh nhân vì sẽ đói, không có gặp bệnh nhân thường xuyên.
Một bác sĩ mỹ đi theo phái đoàn y tế thiện nguyện về Việt Nam, khám bệnh miễn phí kể lại. Ông ta khám bệnh thì thấy phụ nữ Việt Nam đến khám, tạng nhỏ người mà lại bị cao máu nên thắc mắc hỏi lòng vòng, hỏi thức ăn họ ra sao, có ăn muối nhiều,… trong lúc giải lao, ngồi ngoài sân thì ông ta để ý mấy bà, mấy cô người Việt, đến cái bàn để bình nước, lấy nước cho chồng cho cha hay con nhưng tuyệt nhiên họ không uống thì mới hiểu nguyên do. Mỗi lần đi chơi với bà cụ, mình luôn luôn tìm nhà vệ sinh để hỏi mẹ vì quen kiểu ở Việt Nam. Cứ nín thêm không bao giờ muốn làm phiền con cháu.
Ở Việt Nam thiếu các phòng vệ sinh công cộng nên phụ nữ ngại uống nước, không có chỗ để giải quyết khi mắc tè vì trong thành phố, không bắt chước Thuý Kiều Thuý Vân, sè sè ngọn cỏ bên đường, nữa vàng nữa xanh được. Họ uống ít nước nên Ph của họ thay đổi nên bị cao máu. Gặp bác sĩ khác, xem mạch xong là đè đầu xuống cho thuốc uống thay vì khuyên uống nước thêm cho đủ. Uống thuốc vào là chắc chắn có hiệu ứng phụ.
Về già, người ta ngại thức dậy đi tiểu ban đêm vì khó ngủ lại nên hay nhịn uống nước, không uống nước nên khi mất nhiệt, mất nước trong người hay đưa đến tình trạng máu đặt vào buổi sáng nên hay bị đột qụy là rứa. Bình dân học vụ về mấy cái này cho dễ hiểu chớ gặp bác sĩ, họ xổ một tràng tiếng la tinh là chim dế xanh rờn, đưa mõm cho họ tộng thuốc uống rồi bị hiệu ứng phụ đủ trò. Pặt pặt
Hôm trước, có anh bạn tập chung thấy có hai huấn luyện viên trưởng của một võ đường khác, đến nhờ Khoa hướng dẫn riêng nên thắc mắc hỏi về môn võ mà võ đường kia tập khiến mình cười và ngạc nhiên vì anh bác sĩ này và cô vợ tập với mình trên 10 năm nay lại hỏi mấy chuyện vớ vẩn. Để câu khách, các võ đường nói loạn cào cào như khi xưa có ông thầy võ, biểu diễn cho thằng mỹ cầm cái thương rồi đâm ngay yết hầu. Cổ ông ta không sao còn cây thương thì cong lại.
Mình có hai người bạn tập với ông ,ta sau nghe nói ông ta lấy tiền mấy ngàn chửa bệnh mà không khỏi, bệnh nhân đòi lại không trả bị đánh học gạch nên trốn lên San Jose. Sau này thằng con mình cũng tập với mình, Khoa lấy cái thương đẫy vào cổ thằng con khiến cái thương cong. Mình dặn thằng con là không được làm với ai cả vì Khoa cầm cái thương để bẻ cong chớ không phải công lực của nó mạnh chi cả. Thằng con 13 tuổi cầm gạch chặt gãy gạch hay con gái 8 tuổi, đánh bể miếng gỗ. Nếu hiểu về Ngạnh Công thì dễ lắm chẳng bù lại khi xưa mình tập 4 năm Thái Cực Đạo, chặt gạch nó chẳng nhút nhít còn tay mình thì đau điếng. Mấy trò như để cục hắc lô lên bụng, lấy búa tạ đánh mình, cầm cuốn niêm giám dày cộm xé banh,… đều thử nhưng phải tập nội công thì mình mới đánh bể đít chai bia,….
Anh bác sĩ kêu đọc báo nghe nói họ đánh gãy miếng gỗ để trên hai miếng giấy, đỡ bởi hai lưỡi kiếm. Mình nói là có mánh hết. Mình hỏi Khoa thì anh chàng giải thích nên hôm thứ năm, sau khi tập Khoa kêu ở lại rồi nhờ chú Huyên, cũng bác sĩ cầm giữ một bên tờ giấy còn Khoa cầm bên kia. Mình cầm cái gậy, đánh xuống miếng gỗ.
Phạch! Mình thấy miếng gỗ gãy bay lên trời rồi rơi xuống đất còn chú Huyên thì U chầu u chầu. Đều là khoa học cả. Nếu học về vật lý thì sẽ hiểu còn mấy ông thầy võ đem ra nồ học trò. Không có chi là đặc biệt.
Chán Mớ Đời

15 năm sau

Đầu tuần, mình nhận điện thoại của một tên thợ sơn mà lâu nay không dùng. Hắn muốn mình giúp hắn mua căn nhà khiến mình nổi điên. Lý do là 15 năm trước, mình kêu nó và anh nó mua một căn nhà mà mình nhờ họ sửa chửa lại để bán. Chúng không chịu rồi cuối cùng mình bán trên giá thêm $50,000. Mình hẹn đến nhà mình chủ nhật hôm nay 7:00 giờ sáng.
Mấy anh em nhà này đều làm thợ sơn, rất chịu khó nên mình mượn để sơn sửa mấy cái nhà mình mua cho thuê. Một hôm hắn hỏi mình muốn mua nhà thì mình hỏi mày muốn thì mua căn này, khu vực tốt. Mấy anh em hùn tiền mua, rồi sửa cái ga ra lại cho thuê được $500 để phụ trả tiền nhà.
Nó hỏi bao nhiêu, mình nói không lấy tiền sơn thì tao bán $450,000, mày có bao nhiêu. Anh em này nói có $30,000, mình nói ok, đưa tao $30,000 tao cho vay $420,000 cho 5 năm sau đó mà tái tài trợ lại trả đứt cho tao.
Thật ra mình đâu có tiền. Thằng Joe bán cho mình $400,000, nó nợ $380,000 rồi cho mình vay $400,000. Mình không bỏ đồng xu nào cả, chỉ đem thợ lại sơn phết, sửa chửa thêm chút đỉnh. Mình bán cho anh em nó $450,000, lấy $30,000 bỏ túi rồi cho vay $420,000 theo kiểu Wrap around hay A.I.T.D. 5 năm sau giá nhà lên thì họ tái tài trợ lại, trả mình thì mình trả thằng Joe, thằng Joe trả cho ngân hàng. Ai nấy đều vui vẻ cả làng.
Mua kiểu này rất lợi vì không phải trả tiền broker để mượn tiền nhà băng, thông thường thì chúng chặt 2%, coi như đi đoong $10,000 nữa. Ai mà nói tái tài trợ không mất tiền là láo. Chúng bỏ tiền huê hồng vào cái nợ, lấy nhiều huê hồng hơn. Trên đời này nhất là đám buôn bán địa ốc, chỉ muốn kiếm tiền huê hồng.

Domaine de Marie, Đàlạt

Trong cuốn Récits et lettres d'Indochine et du Vietnam 1927-1957, của Jean Le Pichon, có nói về giai thoại sự thành lập tu viện "Domaine de Marie" của thành phố Dalat, cách nhà mình vài trăm thước. Dòng tu này thuộc dòng tu “ l'ordre des Filles de la Charité - Saint Vincent de Paul (http://www.filles-de-la-charite.org/fr/)

Họ có đăng tấm ảnh chụp ngay đường Calmette, trước bệnh viện Nhi Đồng, khiến nhiều kỷ niệm trôi dạt về. Năm 1968, một cậu em mình bị bệnh, nằm ở đây khiến mình lên ngủ, ở lại đêm trông em rồi khi em qua đời, phải đem em về trong giờ giới nghiêm. Chỗ này, mình hay đá banh với đám con bà sơ, hay bị chúng ăn hiếp, thêm có thằng Cu bò, nhà ở Abattoir, đem bò lên đây ăn cỏ, mình xin nó phân bò về để trồng rau sạch 🙂

Dòng tu này được xây trên 22 mẫu đất, nay chỉ còn đâu 3 mẫu, còn bao nhiêu bị Hà Nội chiếm lấy. Nghe kể, ngày nay vẫn còn độ 27 bà sơ, nuôi đâu 300 trẻ em. Theo cuốn sách kể, trong thời pháp thuộc, đã có sự hiện diện các sơ người Pháp, khắp miền nam. Họ phát hiện nhiều thiếu nữ người Việt muốn đi tu, theo tiếng gọi của Thiên Chúa nên dòng tu này mới cử sơ Durand sang Việt Nam năm 1940, và sơ Sirjacq làm phụ tá để tìm một nơi để thành lập tu viện của dòng tu, để huấn luyện các tập sinh người Việt.

Nghe sơ Durand kể: bà ta đi xe ngựa, viếng các địa điểm xung quanh Đàlạt mà chính quyền thực dân đề nghị nhưng không thích, rồi khi đến một ngọn đồi xa thành phố thì bà ta kêu: : "ça y est, c'est là !". Ngồi viết kể lại thì mới nhớ là nhà mình, nhìn phía tay phải thì thấy nhà thờ Tin Lành, ở đường Hàm Nghi, còn nhìn phía tay trái thì nhà thờ Domaine De Marie. Nhìn phía trước thì thấy chùa Linh Sơn. Sáng nghe tiếng chuông chùa, mùa đông thì nghe kermesse của mấy bà sơ, lâu lâu thì nghe loa đài nhà thờ Tin Lành, rao giảng khiến mình không biết theo đạo nào đến khi lấy vợ mới ngã theo đạo Thờ Bà.
Domaine de Marie dạo mới thành lập, chụp từ góc, sau này  là đường Calmette 
Bà sơ Durand kể là khi họ đi lên đồi, bà ta quyết định sẽ xây thánh đường trên đồi này, còn nhà để dạy các trẻ em lai, tu viện ở phần dưới, rồi trường dạy y tá, toàn khu vực sẽ được gọi là Domaine de Marie và nhờ thừa phát lại mua đất với giá rẻ vì thuộc về chính quyền thực dân.

Cuối tháng 10 năm 1941, 30 nữ tập sinh (novice) đến nhà dòng. Không biết người công giáo dịch ra sao từ “Novice” vì mình nhớ ở gần đèo Prenn, có một chủng viện thừa sai thì phải, nơi mấy thanh niên đi tu, theo tiếng gọi của Thiên Chúa, hình như họ học ở trường Lasan Adran. Cuối tháng 11 năm 1942 thì có đến 60 nữ tu, có một cha bề trên của dòng Lazare, đến từ Ethiopia, cha Bringer. Cha Bringer và sơ Sirjacq giảng dạy những thế hệ nữ tu người Việt đầu tiên. Sau này, khi bị Việt Minh đàn áp nhưng các nữ tu này rất can đảm, làm kẻ thừa sai của Chúa, vẫn tiếp tục giảng dạy các nữ tu trẻ và chăm sóc những đứa bé mồ côi.

Sơ Durand rất cởi mở với những vấn nạn xã hội. Sơ muốn huấn luyện các nữ tu, có khả năng giúp đỡ những người nghèo. Vấn nạn của trẻ em lai, bị gia đình bỏ rơi khắp Đông Dương, được khuyến khích đem về đây để dạy dỗ rồi sẽ cho về Pháp, để các gia đình pháp nuôi hay cho vào các tu viện khác.

Chương trình này được bảo trợ bởi ông William Bazet, một trong những người chủ đồn điền, giàu có nhất Đông Dương dạo ấy. Ông này cũng là con lai hai dòng máu.

Ngoài ra, có bà Graffeuil, vợ của toàn quyền Pháp mới qua đời, bà ta đến ở tại Đàlạt, và nhiệt liệt hưởng ứng, giúp đỡ đóng góp vào sự hình thành dòng tu này. Đã giúp đỡ hàng ngàn trẻ em bất hạnh tại Đông Dương.

Khi toàn quyền Decoux viếng thăm sơ Durand, biết được ý định giúp đỡ các trẻ em bị bỏ rơi khiến bà Decoux, xúc động và tiếp tay giúp sơ Durand, thành lập chương trình huấn luyện, dạy thể thao mà toàn quyền Decoux đang thi hành khắp Đông Dương để người bản địa lo chơi thể thao thay vì chống đối, tham gia Việt Minh, chống lại chính quyền thực dân.
Khuôn viên của Domaine de Marie gồm 20 hectare nay chắc ít hơn
Bà Decoux, vợ của toàn quyền Jean Decoux từ năm 1940-1945, được chôn tại dòng tu này khi bà ta bị tại nạn xe hơi, khi viếng thăm vua Bảo Đại năm 1944. Lần trước về Đàlạt, mình có ghé lại thăm và có thấy mồ của bà ta cạnh nhà thờ.

Hình như Đàlạt có hai nữ dòng tu là Domaine de Marie và Couvent Des Oiseaux, chăm lo dạy học. Domaine De Marie thì lo giáo dục, nuôi con lai bị bỏ rơi,… còn Couvent Des Oiseaux thì lo giáo huấn con ông cháu cha của người Đông Dương và con cháu thực dân do bà hoàng hậu Nam Phương, vợ của vua Bảo Đại, khởi xướng. Mình chỉ nhớ Đàlạt có rất nhiều dòng tu nhưng dạo đó không hiểu vì không phải công giáo, như Đa Minh, Don Bosco, đâu gần nhà mình.

Hồi nhỏ, mình có chơi đá banh với đám con bà sơ ở Domaine de Marie. Mỗi năm gần giáng sinh thì các sơ ở đây tổ chức kermesse, hội chợ từ thiện để kiếm tiền nuôi các trẻ em mồ côi. Mình nhớ có một tên tây lai, to con mà trong xóm mình hay gọi nó đồ tây lai nên mỗi lần đi hội chợ ở đây là sợ gặp nó nên lúc nào cũng gặp phải đi đông. Khi xưa thì nuôi con lai tây, sau này thì con lai mỹ. Hôm trước, có anh chàng kể trên mạng là khi xưa ở học ở đây, lớn hơn mình mấy tuổi, chắc là một trong những tên khi xưa ăn hiếp mình. Sau này, mình thấy mấy bà sơ chở đồ mỹ viện trợ như áo quần cũ đem ra chợ bán. Dạo ấy, ốm cà tong cà teo nên bận đồ tây hay mỹ vào chẳng vừa nhưng thèm.

Hồi nhỏ không để ý, lần trước về Đàlạt thì mình có bò lên đây, đi tìm lại những dấu vết ngày xưa, từng lên đây đá banh hay đi hội hợp từ thiện thì mới để ý đến cái nhà thờ trên đồi. Kiến trúc làm theo kiểu tây, do kiến trúc sư pháp tên Evariste Jonchère thiết kế năm 1943.

Trong nhà thờ có bức tượng của đức mẹ đồng trinh treo trên tường do bà vợ toàn quyền Decoux tặng do chính ông Jonchère, nguyên hiệu trưởng trường Mỹ Thuật Đông Dương (Ecole des Beaux Arts d’ Indochine thực hiện. Nghe nói cao đâu 3 thước. Lối kiến trúc có lẻ bị ảnh hưởng các nhà rông, của người dân tộc ở vùng cao nguyên trung phần. Mình rất ngạc nhiên về cấu trúc khá hay cho thời kỳ đó.


Thông thường, nhà thờ đi vào là đi thẳng vào cửa chính điện nhưng đây thì lại phải leo lên hai cầu thang hai bên, khá cao chắc độ 3 mét. Có lẻ ông kiến trúc sư muốn làm theo hình ảnh Nhà Rông của người thượng, sinh sống tại cao nguyên. Nếu mình không lầm thì Nhà Rông là nơi sinh hoạt tập thể của người thượng sinh sống trong buôn, tương tự cái đình của người kinh. Nhà được xây theo lối nhà sàn, hai tường được xây tụ lại trên cao, là cách sử dụng thiên nhiên, để làm ấm hay mát trong nhà tuỳ khí hậu của mùa. Có nhà thờ Cam Ly cũng dựa theo nhà Rông cảu người Thượng tỏng vùng, rất đẹp. Mình có kể rồi.

Phía dưới thánh đường, được xây bằng đá men, mình không biết là nơi để làm gì, chỉ biết cửa nhìn ra tu viện phía trong. Họ xây như các sous sol của nhà bên Pháp, giúp ấm vào mùa lạnh tương tự các vùng đông bắc, người ta phải xây hầm dưới nhà để giữ nhiệt độ vào mùa đông nếu không thì mở sưởi quanh năm vẫn lạnh cóng.

Cái tháp chuông thì được xây phía sau nhà thờ, đâu lưng của tu viện (cloitre), không đồ sộ như nhà thờ con gà, nhẹ nhàng cho khung cảnh tu viện.

Mình thấy cấu trúc bên trong được làm bằng gỗ khá đẹp, bị ảnh hưởng của kiến trúc vùng Normandie của Pháp quốc. Không biết ông kiến trúc sư Jonchère là người gốc Normandie hay không. Có dịp mình kể về sự thành hình của Đàlạt và các biệt thự kiểu pháp để hiểu tư duy của người pháp tại Việt Nam khi thành lập thành phố này.

Trong cuốn sách nhỏ “Métis et Congaies d'Indochine” của ông Douchet, xuất bản năm 1928, nói về vấn nạn, hậu quả của chế độ thực dân; con lai và me tây. Tác giả muốn nói đến vấn nạn xã hội của những người trẻ, đàn ông Pháp sang Đông Dương.

Nhớ dạo mình sang Ma rốc, mấy người lớn nói là coi chừng phụ nữ xứ này. Các coopérant trẻ, là chìa khoá để cho mấy cô được thoát khỏi xã hội ràng buộc của hồi giáo. Dạo ấy, thanh niên pháp phải đi quân dịch 1 năm, ai không muốn đi quân dịch, có bằng đại học thì được đi làm coopérant ở phi châu hay á châu, đa số là dạy học trong các trường như Yersin Đàlạt hay đại học. Mình có gặp một cặp Tây- Ma rốc. Tên tây đi làm cho chính phủ Pháp, lấy vợ ma rốc, rất đẹp. Cô này kể là đi ngoài chợ với chồng, bị người ma rốc chửi là đỉ điếm, tương tự người Việt kêu mấy bà khi xưa lấy chồng Tây là Me tây hay gái bán ba thời mỹ. Cô này chỉ mong hết thời hạn làm việc cho chính phủ để về tây sinh sống, thoát khỏi văn hoá hồi giáo, nghiêm khắc đối với phụ nữ.

Người ta nói người tây trẻ sang thuộc địa làm việc. Có thể vì tuổi trẻ nên muốn giang hồ, làm việc vài năm rồi trở về Pháp quốc. Xa xứ buồn, gặp mấy cô người Việt để thoả mản sinh lý, có người nấu ăn, giặt quần áo,…rất tiện lợi. Có con thì sau này họ trở về pháp, bỏ rơi bà vợ và con cái. Mấy bà Me tây ở lại nhất là sau khi Việt Nam dành độc lập thì không còn được chính quyền bảo hộ bảo vệ, hay cho con vào các cô nhi viện, để làm lại cuộc đời. Trong xóm mình khi xưa, có một tên Tây lai, hay đi chơi với mình, đi học Thái Cực Đạo chung được 3 năm đến khi hắn biến mất, chắc đi lính. Bà mẹ một thân một mình nuôi con.

Ông Douchet thanh loại ra 4 loại con lai tại Việt Nam:
1/ nhóm con lai bị bố bỏ rơi, sống trong cộng đồng người Việt như trường hợp tên Minh Tây Lai ở xóm mình.
2/ nhóm con lai bị bố bỏ rơi và được hội Société des enfants métis abandonnés đem về nuôi.
Hai nhóm này thì người cha tây không sợ bị tù, chắc dọt về Tây rồi.
3/ nhóm con lai được bố tây nuôi, có hôn thú với người mẹ Việt. Nhóm này thì người cha không bị tù nhưng bị xã hội pháp đàm tiếu, người da trắng mà lấy người hạ cấp da vàng.
4/ Nhóm con lai được bố tây nuôi nhưng không có hôn thú với người mẹ Việt. Có thể đã có vợ con ở Pháp quốc, đợi ngày hết hạn thì về tây.

Người phụ nữ Việt Nam, Me Tây, bồ bịch với tây được gọi là “congaie”, có cả động từ như “encongayer”,… do cụm từ “Con Gái”. Ông ta cho rằng mấy Me tây sinh sống với người pháp kiều vì quyền lợi kinh tế nhiều hơn là tình yêu. Đa số là phụ nữ ít học, thuộc giới lao động vì các cô thuộc gia đình giàu có thì khó mà được gia đình chấp thuận cho lấy chồng ngoại quốc.

Ông ta cho rằng lúc khởi đầu cho cuộc tình, hay sống chung với Congaie thì mấy bà, mấy cô rất nhẹ nhàng, chìu chuộng như bài hát “La Tonkinoise” (cô bắc kỳ). Từ từ thì mấy bà mấy cô này, lột xác ra, trở thành bà chằng. Cái này thì mình đồng ý, đồng chí gái khi xưa rất nhẹ nhàng đến khi lấy nhau về thì vỗ bướm, kêu đây là đảng, tui là nhà nước còn anh là nhân dân.

1 -
Pour que j'finisse mon service
Au Tonkin je suis parti
Ah! quel beau pays, mesdames
C'est l'paradis des p'tites femmes
Elles sont belles et fidèles
Et je suis dev'nu l'chéri
D'une petite femme du pays
Qui s'appelle Mélaoli.
Je suis gobé d'une petite
C'est une Anna (bis) une Annamite
Elle est vive, elle est charmante
C'est comme un z'oiseau qui chante
Je l'appelle ma p'tite bourgeoise
Ma Tonki-ki, ma Tonki-ki, ma Tonkinoise
D'autres me font les doux yeux
Mais c'est elle que j'aime le mieux.
- 2 -
L'soir on cause d'un tas d'choses
Avant de se mettre au pieu
J'apprends la géographie
D'la Chine et d'la Mandchourie
Les frontières, les rivières
Le fleuve Jaune et le fleuve Bleu
Y'a même l'amour, c'est curieux,
Qu'arrose l'Empire du Milieu.
C'est moi qui suis sa petite
Son Anna-na, son Anna-na, son Annamite
Je suis vive, je suis charmante
Comme un p'tit z'oiseau qui chante
Il m'appelle sa p'tite bourgeoise
Sa Tonki-ki, sa Tonki-ki, sa Tonkinoise
D'autres lui font les doux yeux
Mais c'est moi qu'il aime le mieux.
- 3 -
Très gentille c'est la fille
D'un mandarin très fameux
C'est pour ça qu'sur sa poitrine
Elle a deux p'tites mandarines
Peu gourmande, elle ne d'mande
Quand nous mangeons tous les deux
Qu'une babane c'est peu coûteux
Moi j'y en donne autant qu'elle veut.
- 4 -
Mais tout passe et tout casse
En France je dus rentrer
J'avais l'coeur plein de tristesse
De quitter ma chère maîtresse
L'âme en peine, ma p'tite reine
Était v'nue m'accompagner
Mais avant d'nous séparer
Je lui dis dans un baiser:
Dernier refrain:
Ne pleure pas si je te quitte
Petite Anna (bis) p'tite Annamite
Tu m'as donné ta jeunesse
Ton amour et tes caresses
Tu étais ma p'tite bourgeoise
Ma Tonki-ki, ma Tonki-ki, ma Tonkinoise
Dans mon coeur j'gard'rai toujours
Le souv'nir de nos amours.

Dạo ở Pháp, mình tình cờ nghe được bài này do Josephine Baker hát, sau đó thời youtube thì mò ra Maurice Chevalier hát khi xưa. Nói lên, thân phận người tình hờ ở Việt Nam của mấy tên pháp sang thuộc địa làm việc cho chính quyền bảo hộ.
Tu m'as donné ta jeunesse
Ton amour et tes caresses

Vấn đề là người pháp lấy vợ Việt Nam chính thức với hôn thú, thì người Pháp ở Đông Dương thường nói với nhau, như ký tờ giấy khai tử của họ vì trên pháp lý, người vợ việt có quyền lãnh hưu trí của chồng nên có nhiều trường hợp ông chồng Pháp quốc bị đầu độc, lăn ra chết để cô vợ người Việt lãnh lương bổng và gia tài của chồng cả đời. Mình đoán chắc Việt Minh, cho người tuyên truyền, chiêu dụ mấy me tây như trong phim Indochine. Nghe nói có nhiều người pháp lấy vợ Việt Nam bị mất tích rất nhiều. Có người pháp hay đau nên tự hỏi không biết bà vợ có “ma gà” hay không vì theo dị đoan của người Việt nhất là người Thổ ở vùng Lạng Sơn,.. Hay sử dụng bùa ngải để hại người khác.
Không ảnh khuôn viên Domaine de Marie, chắc chụp khi năm Mậu Thân, Việt Cộng chui vào đây tử thủ

Bà Marguerite Duras, có kể trong cuốn “L’ amant”, nói về liên hệ của bà ta, một người pháp tại Việt Nam và một người đàn ông gốc Hoa ở Sadec. Trong cuốn phim thì thấy đẹp nức nở nhưng khi mình viếng Sadec, ngôi nhà của “người tình” thì không thấy to tát gì lắm. Cho thấy ngày xưa, tình yêu giữa người Pháp và người Việt rất ít xẩy ra.

Ngày xưa, thấy dòng tu này nuôi trẻ em lai nhưng không hiểu vì sao. Nay thì mới hiểu lý do mấy bà vợ của các toàn quyền Tây, ủng hộ sự thành lập tu viện này, để nuôi các hậu quả của nền đô hộ thực dân. Tương tự sau này có mấy làng như S.O.S của người Đức, nuôi các trẻ em lai mỹ, hệ quả của chiến tranh Việt Nam. Hình như có một người đức gốc việt, được một gia đình đức nuôi, sau này làm bộ trưởng của xứ Cộng Hoà Đức quốc.

Đồng chí gái có quen một chị, con lai. Nghe chị ta kể khi sinh ra tại Việt Nam, khổ lắm vì không biết cha là ai, lại lai mỹ đen. Bị bạn bè, hàng xóm đánh đập, chửi mắng. Nhất là Hà Nội xem chị ta là tàn tích của chế độ đế quốc mỹ xâm lược nên đì chết bỏ. Sau này, được Hoa Kỳ nhận nên biết bao nhiêu người đến nhận làm con nuôi để được di dân qua Hoa Kỳ. Qua đây rồi, họ bỏ chị ta nên phải tự lo. Sau này, có tìm lại được ông cha và mấy người em cùng cha khác mẹ rất tử tế với chị ta, khác với người Việt, anh em họ hàng người Việt của chị.

Mình nhớ khi mới sang Hoa Kỳ làm việc, ở New York có vấn nạn các trẻ em lai, được Hoa Kỳ nhận đem về mỹ. Vấn đề là họ không được cộng đồng người Việt chấp nhận, tương tự người Mỹ cũng không nhận họ vì lai, không biết nói tiếng anh,… do đó nhóm trẻ này, tụ tập lại giúp nhau mà sống rồi đưa đến hút sách, ma tuý. Có hội thanh thiếu niên Việt Nam ở New York, được thành lập để giúp nhóm trẻ con lai này. Sau khi lấy vợ dọn về Cali thì mình không sinh hoạt với hội này nữa.

Chán Mớ Đời

Nguyễn Hoàng Sơn 

http://www.filles-de-la-charite.org