Giấy tờ để lại cho con cháu
Mình có kể về người Mỹ thường làm Estate Planning để lỡ khi có mệnh hệ nào thì con cháu biết đường mà rờ. Lý do nếu không làm thì khi qua đời, phải ra toà thừa kế, tốn tiền và mất thời gian. Nhất là con cháu sẽ không kiện cáo nhau ra toà. Ngoài ra con cháu đâu biết tài sản mình có những gì và ở đâu. Các luật sư về luật gia đình khuyên chúng ta nên tổ chức, gom lại các tài liệu về nhà đất, tài khoản, trương mục ngân hàng và hữu trí,… như mình đã kể có bà Mỹ làm ngăn kéo trong cái bàn để dấu số tiền $98,000 rồi quên mất. Khi trên 80 tuổi mà ở Hoa Kỳ thì 50% có bệnh mất trí nhớ cho nên chúng ta nên tổ chức để giấy tờ ngăn nắp và báo cho con cháu biết chỗ nào để khi hữu sự, chúng biết đường mà rờ.
Có anh bạn kể là cứ nhắc ông bố làm living trust này nọ nhưng ông bố vì quen văn hoá Việt Nam nên sợ làm những việc như trù mình chết sớm khiến con cháu nhức đầu vì ở tiểu bang khác, dù có nhà ở Cali nhưng chỉ bay qua mùa hè để thăm con cháu rồi về lại xứ khỉ ho cò gáy.
Có một bà Mỹ kể là có làm một hồ sơ kê khai các tài liệu của ông bố khi ông ta bị ung thư. Nên khi ông bố nằm nhà thương thì bà ta biết đường mà lần. Sau khi ông bố qua đời, bà ta đột phá tư duy, thành lập một công ty tư vấn cho thiên hạ, giúp khách hàng tổ chức hồ sơ tài Chánh, y tế, cho gọn và bỏ thêm vào flash drive.
Họ khuyên bỏ tất cả các tài liệu liên quan về tài sản, y tế vào một hộp tài liệu, có nhiều ngăn để dễ tìm như Estate planning, giấy tờ bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm Medicare, sổ đỏ, giấy nợ mình mượn hay ai đó mượn mình, các trương mục đầu tư thị trường chứng khoán hay các đầu tư khác như giếng dầu, mõ vàng,… các trương mục ngân hàng, và thẻ tín dụng. Như vậy gia đình sẽ biết nợ ai hay trả tiền cho các y phí và các chi phí khác. Nhớ làm giấy uỷ quyền để cho vợ con có thể ký ngân phiếu. Không có giấy đó thì ngọng. Nghe kể, có ông chồng làm ăn rồi bị Coma. Tiền bạc trương mục tài chánh chỉ có mình ông ta ký. Nay bà vợ chưa được ngân hàng cho phép ký phải đợi qua toà thừa kế thế là nhà cửa bị ngân hàng xiết vì không có tiền trả.
Ghi xuống trong Microsoft hay google docs các chi tiết, như danh mục các tờ báo mua hàng tháng hay hội viên của nhóm nào, nhất là mật mã các trương mục trên mạng, hay cửa vào nhà. Sau khi liệt kê xuống thì in ra và bỏ trong tập hồ sơ để con cháu biết mà lần.
Họ khuyên chúng ta nên giữ các hồ sơ trong các tủ hồ sơ có khoá hay các tủ phòng chống hoả hoạn tại nhà. Lý do là khi nhà bị cháy thì tất cả hồ sơ sẽ bị cháy. Cho biết mật mã và chìa khoá để khi hữu sự con cháu biết mà mở. Hôm trước, đồng chí gái mở cái tủ phòng cháy rồi cô cháu gõ cửa nên quên bỏ cái chìa khoá ở đâu. May là mình có một chìa khác. Hôm sau mình lên mạng của công ty và mua chìa khóa mới, đưa mật mã, kiểu hộp nào, vì khi mua có ghi danh nên 3 ngày sau nhận được chìa khoá mới.
Nếu chúng ta không muốn để ở nhà thì có thể nhờ luật sư gia đình giữ hộ nhưng phải trả tiền và các người thừa kế có thể nhận mỗi người một bản sao của các hồ sơ. Hay có thể bỏ trong hộp sắt ở ngân hàng. Vấn đề là khi mình qua đời thì người giám hộ phải đợi toà thừa kế cho phép thì ngân hàng mới cho người giám hộ hay thừa kế mở hộp. Mất thời gian. Tốt nhất là cho người thừa kế có tên trọn danh sách có quyền mở để ngân hàng có thể đưa cái hộp.
Ngoài các giấy tờ bản chính, có thị thực chúng ta nên digitalize hết hồ sơ và bỏ trên mạng như Microsoft’s OneDrive hay Apple’s iCloud. Chúng ta cần đưa cho người thừa kế mật mã để họ có thể vào. Ghi xuống trong hồ sơ.
Ngoài ra chúng ta cần cập nhật hoá mỗi khi có gì thay đổi như người thừa kế cũng như các sổ đỏ đều phải sang tên qua living trust. Điển hình là mình kêu ông Ron, người nuôi ong trong vườn mình, làm living trust. Sau mấy năm trời, ông ta mới làm nhưng vẫn chưa sang tên từ ông qua living trust thì bù trớt vì vẫn đứng tên dưới tên ông và khi ông ta qua đời, vẫn phải ra toà thừa kế dù đã làm living trust. Tốt nhất là mỗi năm xét lại hết. Điển hình là các món nợ mình trả trong năm sẽ giảm vốn chính thức.
Bỏ những tài liệu sau đây trong một hộp hồ sơ riêng hay digital file:
- Will or trust (di chúc hay Living Trust)
- Powers of attorney for finances and health care (nhớ là thị thực chữ ký)
- Organ donation form (nếu muốn tặng nội tạng cho thiên hạ)
- Living will (di chúc)
- Letter of instruction for your heirs (thư viết cho người thừa kế về ý định của mình)
- Beneficiary designations (ghi rõ danh tánh những ai được quyền thừa hưởng)
- HIPAA release (allows health care providers to share information about you with authorized individuals) cái này quan trọng vì nếu không làm thì con cái không được bác sĩ hay nhà thương cho biết tình hình sức khoẻ của mình để họ có thể rút ống,…
- Bank and financial statements (trương mục ngân hàng)
- Real estate deeds and titles (các sổ đỏ nhà cửa và những nợ nần hay cho ai mượn tiền)
- Retirement-account documents (trương mục hưu trí)
- Life insurance policies (bảo hiểm nhân thọ để khi qua đời còn lấy tiền bảo hiểm)
- List of important personal property, such as jewelry and artwork, and estimated values (danh sách các món nữ trang, vàng bạc, tranh ảnh và định giá bao nhiêu. Mình có mấy tấm tranh mua của một hoạ sĩ Việt Nam nổi tiếng nên phải ghi lại, dặn con cháu đừng có đem bán Garage Sales).
- Funeral instruction (di nguyện khi qua đời, chôn cất ra sao,..)
Nói chung là nên làm mấy việc này giúp con cháu sau này khoẻ hơn. Con cháu không có thời gian để lục tìm các tài liệu giấy tờ của mình rồi phải mướn luật sư để ra toà thừa kế. Có ông kia kêu bán mình cái tiệm pizza hut ở Texas, mình chỉ mua thôi còn người franchisee mướn, trả tiền cho mình hàng tháng nhưng mình cảm ơn. Lý do là khi mình qua đời, khổ con thay vì chỉ lo vụ thừa kế ở tiều bang Cali, con cháu mình phải lặn lội qua Texas để lo vụ ra toà hay đóng thuế thừa kế này nọ. Về già nên gom về một nơi thay vì ở hai 3 nơi.
Mình có anh bạn, bố mẹ có nhà ở Cali để không vậy, vì ở tiểu bang khác. Hè về ở vài tháng để chơi với con cháu. Mai mốt ông bà chết, mấy đứa con ở Cali phải bò sang bên miền đông để ra toà thừa kế hai nơi Cali và Boston. Ông bà sợ nên không dám làm living trust nên khi qua đời con cháu mệt thở. Khóc thương cha mẹ qua đời nhưng chắc sẽ khóc nhiều hơn cho vơi đi những buồn sầu vì phải bay qua bay lại Boston tốn tiền ra toà thừa kế. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
