Mình mò trên Facebook, có trang Đàlạt b75 thì thấy nhiều tấm không ảnh. Đặc biệt tấm này khiến mình thất kinh vì bao nhiêu con đường khi xưa, từng đi bộ qua hay chạy xe gắn máy, mỗi ngày. Nhất là nhà của mình trong xóm cư xá Công Chánh. Hình hơi mờ như ký ức một thời. Mình ghi lại đây để khỏi quên. Sau này, có trả nhớ về không, chỉ cần đọc lại là vui.
Đường đầu tiên trong tấm ảnh là đường Phan Đình Phùng, góc ga ra Phan Xứng. Có tấm ảnh bên tay phải cho thấy nhà và hãng cưa của gia đình Xu Tiếng, hôm nào rảnh kể tiếp. Sẽ kể vào khi khác. Bài này chỉ chú trọng đến khu xóm Hai Bà Trưng, gần nhà mình. Mình có kể trong bài về “Cư xá Công Chánh Đàlạt xưa”.
https://www.muctimsonden.com/2019/11/cu-xa-cong-chanh-alat-xua-minh-ke-tim.html
Con đường thứ 2 là đường Hai Bà Trưng, con đường dài nhất Đàlạt, khởi đầu từ dốc Hải Thượng, bị che khuất, sau đám thông. Chỉ thấy khúc đường quẹo qua đường Phan Đình Phùng nơi cầu Cẩm Đô. Đường Hai Bà Trưng, chạy lên số 4, chùa Linh Quang, không nhớ là hết khúc nào. Hình như đường cong đến góc Ngô Quyền. Thời Tây được gọi đường Pasteur.
https://www.muctimsonden.com/2019/08/uong-hai-ba-trung.html
Nói đến Hai Bà Trưng thì phải nhắc đến ông Thi Sách. Đường Thi Sách, bên cạnh Hai Bà Trưng, khởi đầu ngay góc Calmette, sau lùm cây thông, sẽ kể sau. Đường Thi Sách uốn cong theo độ cao của đồi chạy về phía Số 4. Hai đường này được đặt sau 1955 đến giờ, qua bao nhiêu chiến tranh, chế độ, không thay đo
Ngay cổng vào nhà thương, có ngã ba, với đường Thi Sách và đường Calmette cũng uốn theo ngọn đồi, lên đến con đường lớn hơn là Ngô Quyền, chạy về số 4. Phía bên kia là đường Trần Bình Trọng, giáp với đường Hải Thượng.
Nhà mình, nằm ngay con dốc, nối liền xuyên qua 3 con đường từ đường Hai Bà Trưng, lên đến Thi Sách rồi đụng đường Calmette. Phía bên kia đường Calmette là bệnh viện Đàlạt.
Giữa đường Hai Bà Trưng và Thi Sách thì thấy nhà ông Ngọc + ông Hân (2 nhà chung một mái nhà, kiểu semi-detached bên mỹ), bên trái là vườn của bà nhà vườn, mình và thằng Khánh ăn cắp buồng chuối sống, bị chửi te tua, 1 tháng sau không chín, hai thằng đem quăng trả lại, bị chửi một lần nữa. Hai thằng được khai ngộ nên từ đó hết ăn cắp của thiên hạ. Xem ảnh lại thì thấy khu chuồng nuôi heo khá dài. Nơi mà ông Hai Nọc, hay dắt con heo nọc của ông ta đến đây để nhảy heo nái của bà làm vườn Bắc kỳ.
Bên tay trái là nhà của bà Tân gầy, mẹ của Đôn, Ân, Ái,.. rồi đến nhà ông Ngần và ông Quán. Chỗ nhà ông Quán là con dốc đi lên đường Thi Sách và Calmette. Muốn ra phố hay đi học thì dân ở khu này phải bắt buộc đi qua con dốc này. Dưới đường Hai Bà Trưng, có cột điện ngay cái dốc để chạy xe lên, có lần một ông lính cầm trái lựu đạn, tự tử, mình nhớ, cái mặt bị banh phân nữa. Sau này, đi ngang đây ban đêm là phải khấn chết bỏ nên ở nhà lo học cho chắc ăn.
Đối diện nhà bà Tân gầy, bên kia đường Hai BÀ Trưng là nhà ông Sâm, trưởng ty công Chánh, có hai thằng con trai học Trần Hưng Đạo. Mình nhớ thằng út tên Chiến, hay chơi với mình. Bên trái là nhà ông Bửu Ngự + Bửu Duy. Kế đến là nhà ông Địch, Dì Tân (cháu bà Võ Quang Tiềm) rồi đến nhà ông Điện, bố của thầy Trịnh Minh Đức và nhà ông Nhị, ba của thằng Bảo, Toàn, …
Đi xa hơn thì có 3 dãy nhà công chức của Nhà Địa Dư, sẽ kể qua tấm ảnh khác vì quá mờ.
Từ nhà ông Sâm đi về phía số 4, bên tay phải của tấm ảnh, có thêm 4 căn nhà hình chữ A, căn đầu tiên là nhà thằng Hiếu, không nhớ họ, học chung với mình khi xưa ở Yersin, nhà nằm ngay con đường đất chạy vào xóm 2 anh chàng thợ may Danh Tánh. Có nhà ông cò Đào, nhà bác Oai làm ở trung tâm thẩm vấn, bố Lê Công Hùng, học võ Thái Cực Đạo với mình, thêm có ông thần nào hỏi mình căn nhà màu đen, đối diện nhà thằng Hải sau này tự tử vì người yêu bị bố mẹ cạo đầu đưa ra Quy Nhơn ở với bà Dì, khiến mình ngọng. Thiên hạ cứ tưởng mình biết hết mọi chuyện ngày xưa ở Đàlạt. Chán Mớ Đời. Mình thích hóng chuyện thiên hạ, ai nhớ gì ở Đàlạt thì cho mình biết. Mình chỉ sống tại Đà Lạt đến xong tú tài là đi tây.
Qua các nhà hình chữ A, bên tay phải là cư xá Bưu điện với 5 căn nhà, có ông hay đưa thư cho khu vực nhà mình, ở đây rồi thấy cuối bên tay phải là vùng đất trống sân chơi của trường Đa Nghĩa.
Xem tấm ảnh này thì rõ hơn. Đường Hai Bà Trưng bị cắt, chỉ còn đường Thi Sách, Ngô Quyền, Calmette. Chỉ tội là khúc nhà mình bị cắt mất. Cận cảnh là 4 căn nhà hình chữ A của ty Kiến Thiết, đã kể trên kế đến là cư xá Bưu Điện, rồi cuối cùng là trường Đa Nghĩa. Nay hình như họ có xây thêm một phần mà hai tầng mang tên Lê Quý Đôn thì phải. Mẹ mình tập sướng sinh tại đây.
Phía sau trường Đa Nghĩa, thấy có một biệt thự khá to thuộc về Domaine de Marie. Phía bên phải là vạt đất trống mà dân số 4, hay tổ chức đánh Bài Chòi vào dịp Tết. Cạnh biệt thự to, có con đường dốc đất đỏ lên đường Ngô Quyền, có trạm biến điện. Có dãy nhà 3 tầng mà mình không nhớ rõ. Hỏi Cao Quốc Tuấn, nhà ở đối diện, cạnh nhà ông Định thì hắn kêu là trung tâm dạy y-tế. Bên tay trái là nhà của trung tá Tốn, bị mìn nổ khi đi tuần vào buổi sáng trong đập Đa Thiện, chưa hết giới nghiêm. Đối diện là xóm CÒ Đào. Mình thấy nhà thằng Hùng, học Thái Cực Đạo với mình ở trường Lasan Adran, con bác Lê Công Oai mà mình có đến nhà ăn thịt chó 2 lần trong đời.
Bên kia đường Ngô Quyền là Lãnh-địa Đức Bà (domaine de Marie) nơi mà mỗi năm vào lễ giáng sinh có hội chợ từ thiện (kermesse). Nay nhìn lại thì kiến trúc rất đẹp, với mấy cái mansarde kiểu tây. Mình đã kể về khu nhà thờ này trên Muctimsonden.com. Bên phải hướng về Cây Số 4, có vạt đất trống sau này là nhà thờ Vinh Sơn. Nghe nói, sau 75, mấy ông cha nhà thờ này bị bắt thì phải. Con bà Phước ở nhà lầu, to đùng.
Mình thấy cái sân mà mấy bà sơ, lấy xe camionnette tháo bánh ra rồi gắn cái trục để quay máy bay nhỏ cho con nít ngồi trên. Khi mình kể về kermesse này thì có anh nào, con bà Phước từng ở đây có còm thêm tin tức ở đây, mình có ghi thêm vào bài này. Mấy chỗ tạt lon. Năm nào cũng đi hội chợ này cả vì nhạc, loa phóng thanh của mấy bà sơ cứ rĩ rã kêu nên bò lên chơi. Lớn lên thì có mục đi ngắm mấy cô gái nhưng sợ nên cứ lén lén nhìn. Mình có kể về vụ này dài hơn. Chán Mớ Đời
https://www.muctimsonden.com/2019/08/domaine-de-marie-alat.html#more
Chỗ đường Calmette thì thấy căn nhà của cậu Mân, bố của thi sĩ Lệ Khánh, phó trưởng ty cảnh sát Đàlạt. Có lần ông sinh viên võ bị hỏi tụi này nhà của Lệ Khánh thì mình và thằng Đắc dẫn lên chỉ nhà. Ông ta thấy thi sĩ xong thì hết muốn gặp thi sĩ, trở về cuộc đời binh nghiệp.
Hình trên thì thấy 3 dãy cư xá nha Địa Dư. Hình như có một dãy bên tay trái, mới xây xong nên thấy sáng sủa. Thấy con đường băng từ Hai Bà Trưng qua Phan Đình Phùng. Xa xa trên đường Thi Sách, cư xá Kiến Thiết mới được xây xong, chỗ nhà Cao Quốc Tuấn. Chưa thấy nhà trung tá Tốn hay khu xóm cắm dùi của cò Đào, nhà may Danh Tánh. Trường Đa Nghĩa đã được xây xong.
Đường Thi Sách, xóm ông Ba Tây chưa được thành hình. Chắc độ năm 1954. Nói chung là đường Thi Sách và Hai Bà Trưng, toàn là cư xá công chức thời Tây được xây cất.
Thôi ngưng đây. Cả viết thì đến sáng mai cũng chưa hết. Vợ kêu đi ngủ.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen
Nhs
