Trong một buổi gây quỹ chính trị, mình nghe một ông thượng nghị sĩ tuyên bố: “a good lawyer is a liar, a bad lawyer is a senator” khiến thiên hạ cười. Xin tạm dịch; một luật sư giỏi là một tên cuội, còn một luật sư dỡ là một thượng nghị sĩ.
Trong buổi điều trần biểu quyết thẩm phán tối cao pháp viện vừa qua thì mình đọc ở đâu cho thấy trong số 100 thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, có đến 59 người, xuất thân là luật sư còn hạ viện Hoa Kỳ có đến 40% làm luật sư. Kinh
Trong nội các của ông Obama, từng là giáo sư đại học về luật, có các luật sư như bà Hillary Clinton (bộ trưởng ngoại giao), bà Janet Napoletano (bộ trưởng nội vụ), bà Valérie Jarrett (cố vấn), ông Cass Suntein (cố vấn), Joe Biden (phó tổng thống), Leon Panetta (giám đốc CIA), Eric Holder (bộ trưởng công lý), Kenneth Salazar (bộ trưởng môi trường) ….khiến mình nhớ đến ông Alexis de Tocqueville đã ghi lại trong nhật ký khi viếng thăm Hoa Kỳ: “L’aristocratie américaine est au banc des avocats et sur le siège des juges.”
Nghề luật sư rất được trọng nể tại Hoa Kỳ, tạo dựng một giai cấp thượng lưu trong xã hội Hoa Kỳ, thường là người theo đảng Dân Chủ. 25 luật sư đã trở thành tổng thống Hoa Kỳ như ông John Adams, James Madison, Abraham Lincohn, Richard Nixon, Gerald Ford, Bill Clinton, Obama, và sắp tới nếu không có lộn xộn thì Joe Biden…
Hoa Kỳ là xứ có nhiều vụ thưa kiện nhất thế giới, nghe nói đâu 70% tổng số trên thế giới khiến người Mỹ rất lo ngại bị đưa ra toà. Điển hình, cô học sinh 5 tuổi, ở vườn trẻ, la hét, phá phách trong lớp nhưng cô giáo, người bảo mẫu không dám đụng tới cô bé vì luật lệ cấm đụng đến con nít, phải kêu cảnh sát đến còng tay cô bé 5 tuổi ra khỏi trường.
Muốn gia nhập giai cấp luật gia này, các sinh viên sau 4 năm đại học để lấy bằng cử nhân, phải mất thêm 3 năm ở trường luật để đạt bằng Juris doctor, mới có thể khởi đầu làm việc thực tập rồi thi bằng hành nghề luật gia. Nếu làm việc với một thẩm phán thì sẽ có cơ hội vào các bộ công lý, toà thượng thẩm Hoa Kỳ.
Số tiền 7 năm đại học mà sinh viên phải mượn để đóng tiền học phí, có thể lên đến $200,000 -$300,000. Do đó các luật sư trẻ tuổi phải chọn con đường giúp họ trả nợ học phí càng sớm càng tốt. Họ do dự giữa một nghề làm cho một công ty tư nhân và làm cho chính quyền, đại diện công lý, bênh vực kẻ yếu. Lý do là lương bổng của công ty luật tư nhân gấp 3, 4 lần làm cho chính phủ, ngoại trừ họ muốn làm về chính trị sau này như một thẩm phán, hay chưởng lý.
Trung bình làm công chức thì lương bổng độ chừng $200,000 còn nếu làm cho công ty luật tư nhân có thể lên $1,000,000. Những ai muốn làm chính trị thì sẽ bắt đầu bởi nghiệp vụ chưởng lý như Rudolph Giuliani, John Kerry, hay Chris Christie cựu thống đốc New Jersey…. Mấy người này đưa ra một hình ảnh là một người cương quyết, đánh phá các tay tài phiệt, gian thương lũng đoạn thị trường.
Ngoài ra còn phải nhắc đến các luật gia chuyên cãi ở toà như cựu ứng cử viên tổng thống John Edwards, chuyên cãi các vụ mà người mỹ, tiêu dùng thưa kiện các công ty. Họ nhân danh người nghèo, khách tiêu dùng để thưa kiện các vụ kiện lỗi của y sĩ, nhà thương,… đem lại cho họ mấy triệu lợi tức như vụ kiện các công ty thuốc lá, nay các công ty bán thuốc trừ sâu…
Lâu lâu, mình nhận được thư của tổ hợp luật sư kêu họ đang kiện công ty nào mà mình có mua hàng, kêu mình ký tên. Sau đó 1, 2 năm thì nhận được tấm ngân phiếu vài chục trong khi các luật sư này kiếm bạc triệu.
Thường đảng cộng hoà, do các công ty bảo hiểm nên rất ghét các luật sư nên họ hay kêu réo, đưa ra những đạo luật chống thưa kiện nhưng nhóm luật sư này lobby mấy triệu để các đạo luật không được biểu quyết.
Mình có quen 2 ông thẩm phán mỹ, hội viên Lions Club. Một ông được bổ nhiệm còn một ông phải ra ứng cử nên cần tiền tranh cử. Hai ông này nay đã về hưu nhưng mỗi lần gặp mặt ăn cơm thì học được nhiều điều lạ ở hai vị này. Ông Tocqueville tiên đoán: « On s’apercevra un jour qu’en diminuant ainsi l’indépendance des magistrats, on n’a pas seulement attaqué le pouvoir judiciaire, mais la république démocratique elle-même. »
Ông thẩm phán Brent Benjamin, chủ tịch của toà thượng thẩm West Virginia đã bị toà tối cao pháp viện Hoa Kỳ phán rằng ông ta sai khi đã nhận 3 triệu đô của công ty đã cúng dường cho quỹ bầu cử và không chịu khước từ làm chủ toà phiên toà mà bị án là công ty đã cúng tiền cho ông ta.
Trong phim “the Firm” do Tom Cruz, đóng vai một luật sư trẻ, đi thực tập cho một văn phòng luật sư nổi tiếng rồi khám phá ra nhiều trò đen tối. Cuốn truyện được viết bởi một luật sư bỏ nghề thành nhà văn, chuyên viết truyện về luật sư, khá nổi tiếng ở Hoa Kỳ.
Nói như vậy, ai có bằng luật sư đều sang giàu, không đúng hẳn. Mình có quen một anh gốc việt. Bố là thẩm phẩm tại Việt Nam nên anh ta học luật 3 năm nhưng thi bằng thành nghề luật sư bị rớt hoài nên phải làm việc vớ vẩn để sống qua ngày.
Dạo mình sang Hoa Kỳ thì đếm trên đầu ngón tay số luật sư gốc việt nhưng nay cũng khá đông ra trường nhưng chỉ lẫn quẩn trong cộng đồng Việt Nam, chuyên lo về tai nạn xe cộ. Có lẻ đã đến thời điểm chúng ta khuyến khích con cháu học luật để tranh cử trong môi trường chính trị, mới giúp được cộng đồng người Việt thăng tiến trong xã hội Hoa Kỳ.
Nhs
