Mực Tím Sơn Đen: Trường học đầu tiên tại Đàlạt

Nhiều khi đăng bài lên mạng mà hay. Trước đây, mình chỉ gửi bạn bè nay có người làm bờ lốc để trữ mấy bài mình đã viết nên có nhiều người đọc mến, gửi cho các hình ảnh, tài liệu về Đàlạt xưa.

Mình thấy có nhiều tấm ảnh tại một trường học Đàlạt toàn là tây đầm học nhưng phong cảnh không giống như trường Petit hay Grand Lycée, nơi mình từng đã ngồi lớp nên không hiểu là ở đâu.

Hôm nay nhận được từ ông Nguyễn Kính tài liệu về trường học đầu tiên tại Đàlạt thì giải đáp những thắc mắc của mình từ mấy năm nay. Trường này được gọi là Dalat International School. Trường này lạ là không phải do thực dân tây xây dựng mà là một nhà thờ Tin LÀnh gốc Gia-nã-đại thành lập.

Hai ông bà truyền giáo George Irwin và “Hat” (Harriette) Stebbins tuy có quốc tịch Gia-nã-đại nhưng đều sinh trưởng tại Việt Nam, Tourane (Đà Nẳng) của Đông Dương Pháp. Muốn giáo dục con cái tại Đông Dương thời đó là một điều trở ngại rất lớn. Đa số các nhà truyền giáo gửi con họ về cố quốc để nuôi nấng trong khi họ đi giảng tin lành của Chúa đến phương dân.

Lớp học đầu tiên tại trường, có 3 học sinh và cô giáo người Mỹ

Ông bà Irwin này không muốn xa con nên yêu cầu nhà thờ thành lập một trường học cho con họ và con của giáo dân. Nhà thờ của họ là Christian & Missionary Alliance, quyên góp và được ông bà Christie của Chritie Biscuits Company và ông bà Jaffray của Toronto Globe and Mail, tặng cho $5,000 để khởi đầu trường học Dalat.

Năm 1928, nhà thờ mua một khu đất để xây trường học với mục đích đào tạo các nhà truyền giáo như ông bà Irwin. Một năm sau, cô giáo từ Hoa Kỳ tên Armia Heikkinen, đến dạy con ông bà Irwin tại trường học được gọi là Villa Alliance. George Irwin là học sinh đầu tiên của trường và của cô giáo người Mỹ. Cô giáo này dạy trường này suốt 28 năm và qua đời ngày 3 tháng 6 năm 2006 tại Minnesota, Hoa Kỳ.

Cô giáo đầu tiên của trường Armia Heikkinen (chắc gốc Phần Lan)

Trường hoạt động đều đặn, chỉ tạm đóng cửa năm 1942 khi quân đội Nhật chiếm Đông Dương. Sau này chiến sự gia tăng, nhiều nhà truyền giáo bị Việt Cộng bắt và mất tích nên toà đại sứ Hoa Kỳ thông báo là không thể nào bảo toàn an ninh cho họ. Nên nhớ là các nhà truyền giáo Tin LÀnh đi vào các nơi xa xôi, các buông người thượng để truyền giáo.

Mình nhớ có đến một chỗ người tin lành truyền đạo bằng anh-ngữ ở đường Yagut, có rất nhiều người thượng tham dự. Có anh bạn dạy các học sinh người Chu-ru ở ngoại ô Đàlạt, kể là người Mỹ họ đến truyền đạo, họ viết sách học tiếng Chu-ru cứ như các ông giáo sĩ Thiên Chúa Giáo khi xưa mới sang Việt Nam, phiên âm, thành lập chữ quốc ngữ. Anh ta vào buông buồn đời, lấy mấy cuốn sách này học phương ngữ Chu-ru. Nói không thua gì dân Chu Ru.

Phi cơ Hoa Kỳ di tản trường qua Thái Lan để bảo đảm an ninh

Năm 1965, toà đại sứ Hoa Kỳ cho trường học này 48 tiếng đồng hồ để di tản. Ngày 16/4/1965, 2 chiếc máy bay chở họ qua Thái Lan rồi sau đó trường dời về nước MÃ Lai đến nay nhưng vẫn giữ tên trường là Dalat School.