Hồi nhỏ, đọc sách báo nói về mấy ông nói hay, có tài hùng biện như Cicero, Demosthenes,… khiến mình muốn ngày nào viếng thăm xứ của mấy ông này. Có ông nói ngọng hay cà lăm, ra biển, lấy cục sỏi bỏ vào miệng để tập nói. Khi mình ra biển nghe lời sách báo đọc tại Việt Nam, bỏ vào mồm cục đá thì nói chả ai nghe và hiểu. Chán Mớ Đời
Năm 1983, mình đi xe đò, có giường nằm từ PAris qua Nam Tư, rồi đến vùng Macedonia. Từ đó, mướn xe hơi Avis, chạy khắp xứ Hy Lạp trong vòng 1 tháng. Xem như đế quốc Hy Lạp khởi sự từ xứ này, nay thuộc về Hy Lạp.
Khi ông vua Philip lên ngôi ở Macedonia năm 359 trước tây lịch, thì xứ này bị tấn công nhiều phía. Ông ta không tiền, quân đội thì vô tổ chức, nói chung vương quốc của ông ta bị chia rẽ đủ điều. Mặc dù có nhiều trở ngại, cuối cùng ông ta đã biến xứ này thành một nền móng trong suốt 23 năm trị vị, để con ông ta dựa trên đó mà biến thành một đế quốc rộng lớn chưa từng thấy trong lịch sử loài người vào thời đó.
Ông vua Philip đã cải tổ quân đội của ông ta và thành lập biệt đội Macedonian Phalanx, gần như chưa bao giờ thất trận trong suốt 1 thế kỷ đến khi đụng độ đoàn quân Lê Dương của La Mã. Ông vua này giỏi nhưng con trai của ông ta là đại đế Alexander khiến ít ai để ý đến. Có thể nói không có ông ta thì sẽ không có đại đế Alexander vì ông con nhờ vào sự tổ chức quân đội, hành chánh của ông cha để lại, làm nền móng cho đế quốc Hy Lạp sau này.
Đối thủ của ông vua Philip về mặt chính trị là ông Demosthenes, chống đối ông vua Philip. Sau này, khi con ông là đại đế Alexander qua đời thì ông Demosthenes tự tử để tránh bị bắt. Lý do, ông ta không muốn chiến tranh, đem quân đi chiếm đóng các vương quốc khác. Khi xưa, thiên hạ chỉ đem quân đi đánh mấy xứ bên cạnh để ăn cướp, tiền bạc, nô lệ,…
Ngân sách quốc phòng lúc nào cũng nhiều. Gần đây, chúng ta thấy ngân sách quốc phòng của các nước âu châu gia tăng thì các chương trình phúc lợi sẽ giảm, xã hội bớt thăng tiến ngoại trừ nhóm quân đội.
Khi bố ông Demosthenes qua đời thì mấy người giám hộ biển thủ gia tài để lại cho người con. Ngoài ra ông ta hay đau, giọng nói yếu ớt nên ít ai nghĩ một ngày nào ông ta trở thành nổi tiếng và thành công về tài hùng biện và chính trị.
Nghe kể, khi còn nhỏ ông Demosthenes được dẫn đến xem một phiên toà, xử một ông tướng tên Callistratus. Ông tướng này ăn nói rất hay và thắng kiện. Cách ông ta trình bày, nhận xét rất hay khiến ông Demosthenes này mê và đã thay đổi cuộc đời ông Demosthenes, ốm yếu nhưng phát triển tài năng hùng biện. Ông ta không trở thành một chiến binh như đa số các đàn ông thời đó, mà là một nhà hùng biện. Nhờ lời ăn tiếng nói đã thay đổi cuộc đời của ông ta.
Từ hôm đó, ông ta nghiên cứu các bài diễn văn, hùng biện, tự học cách hùng biện, không vì tài năng mà do ý chí. Điểm khó khăn đầu tiên là phải đòi lại cho bằng được gia tài của mình bị đám giám hộ cướp. Ông ta kiện mấy người giám hộ ra toà và cãi cho rằng các giám hộ đã lấy tiền bạc của ông cha để lại. Tuy chỉ lấy lại được một số tiền ít nhưng là khởi đầu cho cuộc đời hùng biện gia.
Nói chung lúc đầu ông ta chưa giỏi lắm, gặp nhiều lỗi lầm nhưng từ từ trở thành nhà hùng biện đại tài của thời đại ông ta. Đọc sách thì biết chớ chưa bao giờ nghe ông ta nói, nhiều khi sử sách cứ bương thêm. Qua ông ta người ta học được cái ý chí của ông ta và tính cách tự học. Có tài mà không có ý chí thì vất sọt rác. Ông ta cho biết là với sự cố gắng chăm làm việc, sẽ vượt qua mọi thử thách. Nói chung ông ta tập luyện cách nói, diễn đạt hàng ngày cho tiên tiến thêm.
Mình có lần tìm cách học hỏi ông này để cãi với đồng chí gái nhưng được một ngày là mệt nên cuộc đời hùng biện đã theo chuyến đò về sông Tương ớt.
Sau này, chống lại ý đồ của vua Philip muốn chiếm đóng Athens, mà ông ta cho là điên cuống, tàn phá nền văn minh Hy Lạp. Từ đó ông ta trở thành một nhà đối lập và được sự yêu mến của dân MAcedonia và cả Hy Lạp.
Cuối cùng ông ta thất bại vì vua Philip đánh thắng Athens. Sau khi vua Philip chết thì có nhiều vụ nổi dậy chống lại sự trị vị của người con khi ấy còn trẻ, sau này là đại đế Alexander. Ông vua con này dẹp hết các bạo loạn và tìm cách trừ khử ông Demosthenes. Ông này tự tử để khỏi lọt vào tay của bộ hạ Alexander.
Trong lịch sử, chúng ta thấy các phát minh nhằm bảo vệ các thành phố như các tường thành như vạn lý trường thành, các thành Vauban, các hố sâu,…gây nhiều tốn kém để bảo vệ chúng ta. Có một điều tối trọng cần được bảo vệ đó là nền dân chủ chống lại bạo quyền. Nếu chúng ta không để ý, bạo quyền sẽ biến chúng ta thành nô lệ.
Ông Demosthenes có chung một số phận với những nhà trí thức của Athens khi xưa Themistocles, Aristides, Cimon, Nicias, Alcibiades, Thucydides, và Socrates, đều bị lưu đày, lên án và hành quyết. Ông Demosthenes bị đày ra khỏi Athens về tội tham nhũng nhưng một năm sau, ông ta trở lại thành phố này và được đón như một anh hùng. Lý do vua Alexander chết. Các người dân Athens hợp tác với các thành phố khác, nghĩ đây là cơ hội để họ có thể sống an bình, tự do thoát khỏi gọng kềm của Macedonia nên nổi dậy kêu gọi tự do cho họ. Lại gặp một ông tướng, từng phục vụ vua Philip và Alexander tên Antipater, dẹp tắt hết các cuộc nổi loạn này. Ông Demosthenes chạy trốn ra một hải đảo và cuối cùng uống thuốc độc để khỏi lọt vào tay của bộ hạ của Antipater.
Demosthenes là một tấm gương, hình ảnh của một con người, luôn luôn đòi hỏi tự do, không muốn xâm phạm tiền bạc của người khác. Cá nhân ông ta đã bị các người giám hộ, xâm chiếm đánh cắp tài sản do cha để lại. Ông ta kêu gọi sự làm việc chăm chỉ và tự học tập kỹ năng, thay đổi chính mình. Khi chúng ta thay đổi được các tập quán thì cuộc đời sẽ thay đổi. Giúp chúng ta đi lên. Chúng ta có thể tự học thay vì kêu sinh ra làm con nhà nghèo, tìm đủ cớ này cớ nọ để tự bào chửa cho sự cố tất của mình.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc dưới thời tổng thống Kennedy có tuyến bố: “khi xưa, các nhà hùng biện lên tiếng như ông Cicero thì thiên hạ kêu ông ta nói hay, còn khi Demothenes lên tiếng thì mọi người Kêu lên đường.” Cho thấy ăn nói rất quan trọng. Đồng chí gái kêu mình không biết ăn nói. Làm nông dân thì có gặp ai đâu, chỉ thấy chim sóc, rắn và coyote. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
