Nhớ hồi nhỏ, mình và con Thuý hàng xóm hay đi hái các trái mát mát, mọc hoang, gần mấy bụi hoa Quỳ vàng để ăn. Sang tây, họ gọi trái Mát Mát là “Fruit de la passion”, không thấy bán ở Tây. Có một cuốn phim vừa Tây vừa Nhật Bản ra đời, mang tựa đề “Les fruits de la passion” do tài tử đức Klaus Kinski, thủ vai chính. Ông này là bố của cô tài tử trẻ tên Natassja Kinski, mình mê một thời khi xem phim Tess.
Phim này tiếp theo phim “Histoire d’O” khá nổi tiếng khi mình mới sang tây. Xem phim mang tựa đề “trái mát mát” mà đám bạn tây đầm chưa bao giờ thấy mặt mũi trái này ra sao nên cứ hỏi mình, vì nghĩ là trái dính dáng gì đến sinh lý. Mình chỉ biết đưa mặt đơ ra, nói chỉ có ăn hồi bé nên chả biết có gia tăng sức lực về sinh lý hay không, nhưng trái dại, mọc hoang ở Đà Lạt.
Sau này, về thăm Đà Lạt thì thất kinh vì thiên hạ không gọi trái Mát Mát, mà là “Chanh dây”, khiến mình đã ngu lại cần đần thêm. Hoá ra trái Mát Mát cũng làm cách mạng được đổi tên. Có lẻ vị chua nên người ta gọi là “chanh” rồi vì nó leo lên dàn, với những dây đầy hoa lá nên họ gọi dây (không có cành) nên ráp lại thành “Chanh Dây”.
Mình đoán là tên do người Thượng đặt vì mọc hoang khi xưa tại vùng Đà Lạt. Người Việt lên định cư tại đây gọi theo là mát mát.
Tương tự, cây Long Tu (Lô Hội) khi xưa thì họ gọi là “Nha Đam”. Mình thuộc dạng ngu lâu dốt sớm, nay về Đà Lạt thì trở thành ngu lâu dốt bền. Mình có trồng ở nhà để ăn, đồng chí gái xoa mặt cho mịn da chi đó.
Sau này, nghe nói có nhiều sinh tố C và chất kháng Oxy-hoá nên cũng hay tìm kiếm mua ở chợ Việt Nam. Dân cư người Việt tại Bôn-sa, trồng ở nhà rồi đem ra chợ bán.
Năm ngoái, mình nhờ anh bạn kiếm dùm cho mấy cây về trồng. Anh bạn đem lại cho 2 cây. Mình hồ hởi, trồng liền. Tự nói, phen này sẽ có trái Mát Mát ăn mệt thở. Sáng hôm sau, ra vườn để xem hai cây Mát Mát, mới được trồng. Sên leo lên lá trong đêm ăn trụi lũi hết lá. Thế là phải nhờ anh bạn xin lại. Mấy tháng sau, anh ta đem lại cho hai cây khác, kỳ này, mình bỏ vào chậu để trồng.
Trước đó, đồng chí gái có mua ở Home Depot về trồng nhưng cứ chết hoài. Lạ lắm, cây mà mình xin về trồng thì sống còn mua thì chết. Do đó mình đi xin của thiên hạ, để hưởng cái lộc của họ. Bác nào có cây ăn trái nào dư thì cho em xin. Em sẽ hoàn quýt và bơ hay mật ong.
Tháng trước, có ông anh cột chèo của mình từ Boston sang chơi. Ông này về hưu, muốn trồng cây ăn trái. Nói đi mua cây mãng cầu Xiêm. Mình nhờ anh bạn dò hỏi dùm. Họ đòi mấy trăm bạc khiến mình sợ. Ông ta định trồng một cây ở nhà mình và một cây đem về Boston trồng. Mình sợ trồng ở nhà mình bị chết nên không dám kêu ông anh mua. Lý do là một cây $300, thuê hai ông thợ đào lên rồi đem về trồng ở nhà là $700, mà ông ta trồng từ 5 năm nay không có trái. Hình như ông này là người cho mình hai cây Mát MÁt.
Hôm nay, mình đi lên vùng Santa Barbara, xem một trại trồng bơ khi xưa, chuyển qua trồng cà phê. Xem có có thể chuyển trồng cà phê hay không. Ông thợ mình thì có vườn cà phê tại xứ sở của ông ta nên cũng đỡ. Không biết thằng con có chịu theo mình hay không. Nếu không chắc là sẽ bán cái vườn rồi mua nhà cho thuê, đi chơi với đồng chí vợ trong những năm tháng còn lại trước khi chân lết không nổi.
Mấy tháng sau, cây leo lên dàn, ra mấy cái hoa (12) nhưng chỉ đậu có một trái. Ngày nào, hai vợ chồng đều ra xem, mụ vợ hăm he, kêu không được ăn của tui. Một sáng, mụ vợ ra vườn thăm trái Mát mát, rồi chạy vào, mặt tái nhợt, kêu con gì ăn trái mát mát. Mình chạy ra xem. Đoán là sóc. Nó đến ăn, khoét một lỗ rồi bỏ, chắc thấy chua. May quá, nếu nó ăn hết, mụ vợ sẽ nghi mình ăn trái mát mát độc cô cầu bại của cây. Cảm ơn con sóc đã có nghĩ về lâu về dài.
Vài tuần sau, thấy mười mấy cái hoa nở thêm nhưng chỉ có một trái đậu. Trong vườn mình có ong bay đầy. Vợ chồng lại thập thò xem trái mát mát độc cô cầu thực. Khi đến nhà bạn của đồng chí gái, thấy cây mát mát của họ mọc đầy trái, ăn không hết, kêu bạn bè đến cho. Nhà bà chị em bạn dì của đồng chí vợ, mọc đầy dàn mà họ lại không ăn. Chán Mớ Đời
Mình đọc tài liệu, được biết trái mát mát có những yếu tố sau đây:
Có nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể, như sinh tố A, giúp cho da và thị giác, cũng như hệ thống miễn nhiễm, và sinh tố C, một loại kháng oxy-hoá. Một trái mát mát gồm các chất dinh dưỡng như sau:
- 229 IU of vitamin A
- 63 mg of potassium
- 5 mg of magnesium
- 5.4 mg of vitamin C
- 2 mg of calcium
- 0.29 mg of iron
- 1.9 g of fiber
