Cứ tới mùa bơ, mình bắt chước ông Đạo Dừa ăn bơ để thành lập một cách tu khác, ăn bơ trừ cơm thay vì uống nước dừa. Khi xưa ở Đà Lạt, ông ngoại chỉ mình lấy hột bơ rồi cấy trồng một cây bơ sau nhà trước khi đi Tây. Sau này cây ra trái nhà mình ăn mệt thở và hàng xóm ăn cắp làm bể mái nhà. Họ dùng đá quăng bơ rớt để lượm. Đá không trúng bay lên mái tôn nhà mình kêu rầm rầm ban đêm.
Ai ngờ về già mình lại dính vào đạo bơ. 10 năm trước có người kêu bán cái vườn 20 mẫu để xây nhà. Ai ngờ mua xong thì thấy thương hơn ngàn cây bơ, không muốn chặt nên làm ông đạo bơ bất đắc dĩ.
Hôm trước có ông thần nào, đoán ở Việt Nam, hỏi bơ của mình cân được bao nhiêu. Mình cho biết loại bơ trung bình thì 6 quả độ một ký lô. Loại này người Mỹ gọi size 60 thường dễ bán hơn. Loại to hơn thì khó bán vì trung bình người Mỹ ăn một trái loại khổ 60. Còn to hơn họ ăn không hết thì bỏ vì mau chuyển màu đen.
Anh ta kêu là bơ mình trồng chưa đạt vì bơ Việt Nam to hơn khiến mình thất kinh. Lý do mà ông thần nói là bơ trồng ở Việt Nam thì ở Hoa Kỳ không ai ăn. Để rụng cho sóc ăn. Sau này mình tìm được người mua nên bán được cùng giá tiền với bơ hass.
Loại bơ ở Việt Nam rất to như loại zutano ở Cali. To lắm như trái soài cát, nặng cả nữa kí. Loại này thì các vườn đều có trồng để lấy phấn hoa giúp các cây Hass sai trái nhưng không bán vì người Mỹ không mua vì Lạt và nước nhiều thay vì săn chắt như các loại bơ khác. Do đó người Việt hay bỏ sữa đường để ăn. Cứ theo địa hình thì họ trồng 8 cây bơ Hass thì có trồng một cây Zutano ở giữa để có phấn hoa. Mình có bán cho mấy nhà hàng Mễ để họ trộn với bơ Hass làm guacamole. Loại này ít chất béo và có nước nhiều. Chị dâu mình kêu bơ Hass ăn béo quá nên cứ hỏi mình hái bơ zutano cho chị ta ăn. Bơ Hass vào cuối mùa ăn rất ngon vì cơm cứng như sáp. Sáng thức giấc ăn 3,4 trái là no cả ngày. Xem link của trung tâm y tế quốc gia Hoa Kỳ về bơ.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3664913/
Thật ra có nhiều loại bơ ngon hơn cả bơ Hass như loại Bacon, Duarte,… nhưng bơ Hass được ưa chuộng nhiều nhất. Không to lắm nhất là để lâu được. Theo mình đọc thì họ cho biết có trên 400 loại bơ ở Cali. 90% bơ người Mỹ tiêu dùng đều được trồng tại Nam Cali. Bắc Cali thì hay bị đông lạnh về mùa đông. Nếu nhiệt độ xuống độ 30 độ F thì cây bị đông đá và hư. Fallbrook một khu vực gần San Diego, được xem là thủ đô của bơ Cali.
Lâu lâu mùa đông vùng Fallbrook cũng hay bị đông lạnh. Vườn mình thì may ở trong khu vực không bị đông lạnh vì ở trên cao nên gió thoáng. Cách vườn mình 10 cây số thì hay bị đông lạnh nên họ trang bị các quạt gió, họ mở lửa chạy bằng ga rồi mở quạt gió cho thổi hơi nóng giúp không bị đông lạnh. Các loại bơ khác da rất mỏng, dễ bị trầy khi di chuyển nên các chợ không mua. Bơ Hass thì da sần sùi dầy, để lâu không bị bầm dập như các loại khác. Bơ hass trước kia được gọi bơ da cá sấu.
Bơ được xem là xuất hiện đầu tiên tại vùng Trung Mỹ và Mễ Tây Cơ. Tên địa phương là “Ahuacatl” vì hình thù khá giống chim dế của người đàn ông vì thường hai trái đi đôi. Sau này người Tây Ban Nha sang xâm chiếm mấy vùng này thì họ gọi “aguacate” rồi người Mỹ chuyển tên thành “avocado”. 95% Bơ mà người Mỹ ăn nhất là trong năm là 3 ngày: chung kết của giải bóng bầu dục (Superbowl) và ngày lễ độc lập 4 tháng 7 và quan trọng nhất là ngày lễ độc lập Mễ Tây Cơ, 5 tháng 5 (Cinco de mayo) nhất là ở Cali, thiên hạ ăn guacamole. Đồng chí gái làm món này cực đỉnh. Thường mình bán một ít 2 tuần trước khi trận chung kết bóng bầu dục và đến cuối tháng 4 là bán để họ chuẩn bị cho lễ độc lập Mễ Tây cơ. Xem như sau tháng 5 là hết bơ, hết mùa. Nhưng còn sót trái kéo đến tháng 7 để nhà ăn nhưng không bán vì vào tháng đó ăn rất ngon cực chất.
Theo hiệp hội các nhà trồng bơ tại Cali mà mình là thành viên, họ cho biết loại bơ Hass mang tên người đã tạo ra giống này. Ông Rudolph Hass làm việc ở bưu điện, mua hạt bơ tại một vườn bán trái cây. Dạo ấy Cali có nhiều loại bơ. Buồn đời ông Hass trồng bơ rồi ghép với loại bơ Fuerte. Vườn mình có cây vừa có trái bacon vừa Hass hay Hass và zutano. Có một loại bơ đen tím ăn rất ngon trái nhỏ nhưng chỉ để dành cho đồng chí gái ăn.
Trong suốt hai năm liền thì nhánh ghép không lên được nên ông Hass định chặt bỏ nhưng bà vợ kêu không cứ để xem. Sau đó trái ra và có màu da hơi đen và da sần sùi. Khi ăn thì thấy có nhiều chất béo hơn nhất là khi trái có sáp dầy. Sau đó ông ta bán giống cho vườn trồng cây bơ Brokaw. Mình có mua bơ mấy loại khác ở nhà vườn nổi tiếng này. Không nên mua ở home Depot vì loại dỗm.
Thông thường họ trồng loại bơ như Zutano. Đợi khi cây cao mạnh thì họ ghép nhánh Hass. Vườn mình có 1,000 cây bơ Hass và số còn lại thì đủ loại. Hai năm vừa qua, mình có chặt các cây hass già đâu 40 năm, rất cao. Lý do chặt là vì cây cao quá thì khi gió Santa Ana thổi đến thì gió làm cây lắc lư khiến rụng quả còn nhỏ nên cuối mùa ít trái. Ngoài ra chất dinh dưỡng nuôi thân cây to lớn nên trái ít và nhỏ. Mình học nghề ông mỹ trong nghề 60 năm nên chặt từ từ mấy cây to lớn để cành mới ra lại và cho quả nhiều hơn xưa.
Nhất là trái to hơn. Trước đây quả trung bình là 6 quả cân độ 1 kí lô, nay thì 4 quả một ký. Mình khám phá ra mấy cành mọc từ thân thấp thì lại cho quả Zutano. Cành nào mọc ra từ thân cao hơn 1 thước thì mọc ra cành cho trái Hass.
Các nước khác thích bơ Hass Cali. Một trái bơ Hass Cali bán bên Nhật Bản đến $8/ quả. Ngày nay, các vườn bơ Hass bên Mễ Tây Cơ, trồng bơ Hass rồi chở qua bán khiến các chủ vườn bơ mỹ te tua vì giá thấp hơn nên chỉ có mùa bơ mà bán được giá là vào mùa hè vì hết mùa bơ ở Cali. Dân Cali ăn bơ nhập cảng từ Mễ còn bơ Cali thì họ dùng để xuất cảng qua Nhật Bản, Trung Cộng và các nơi khác.
Vấn đề là bơ trồng bên Mễ thì họ sử dụng nhiều chất hóa học bị cấm tại Hoa Kỳ. Họ có thể xịt thuốc sâu đủ trò và ngâm thuốc bảo quản giúp vỏ bơ xanh như gái 18 nên khi mua về thì đa số khi cắt ra ăn thì thường bị đen ở trong.
Lý do đó mà thiên hạ thích mua bơ vườn mình ăn vì hái từ cây xuống đem về nhà không có ngâm thuốc bảo quản.
Vài hàng để giải thích sự khác biệt giữa bơ mỹ và bơ Việt Nam. Nếu không thì họ đã nhập cảng bơ từ Việt Nam rồi như cà phê. Ai trồng bơ tại Việt Nam thì nên tìm giống Hass để trồng thì sẽ giúp kinh tế Việt Nam. Có thể bán cho Nhật Bản hay Trung Cộng mỗi trái từ $8-$10 hay một ký giá $60.
Để mỗi ngày mình tải tấm ảnh ăn 4 trái bơ hass lên mạng cho mấy bác nhớ ăn bơ. Theo NIH, xem link trên thì bơ hass có rất nhiều chất dinh dưỡng nhưng với điều kiện ăn loại không bị chất bảo quản. Đặc biệt là trái cây có nhiều chất đạm nhất.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
