Chúa đã bỏ loài người

Hình như có một bản nhạc có câu “Chúa đã bỏ loài người, Phật đã bỏ loài người…” mình nghe lâu rồi, thời còn ở Việt Nam, hình như do ca sĩ Khánh Ly trình bày. Hôm nay, đọc một nghiên cứu về tình trạng Nhà Thờ Ngày Nay. Họ cho biết con chiên bỏ nhà thờ đi hoang đàng hơi nhiều từ 75% (năm 2000) còn lại 63%, xem như 12% đã bỏ đạo đưa đến khủng hoảng về tài chánh cũng như tâm linh. Được biết là nhà thờ Hoa Kỳ mất trên 40 triệu con chiên từ 25 năm qua, xem như 1/9 dân số Hoa Kỳ. Tóm tắc lại đây những lý do, đã khiến người Mỹ bớt tham gia các sinh hoạt nhà thờ tại Hoa Kỳ.

Trong quá trình lịch sử tiến hoá của muôn vạn vật trên quả địa cầu, con người từ từ chiếm lĩnh, làm bá chủ nhờ bộ óc của họ. Không biết bao nhiêu triệu năm nhưng bộ óc ấy có khả năng suy nghĩ, nhất là tưởng tượng, và từ đó biết thuyết phục đồng loại. Đi Phi châu, thấy các mùa, thú vật phải di chuyển như thể khi xưa loài người di chuyển theo mùa. Con người khi xưa cũng thế nhưng nhờ có bộ óc đã ngưng lại và khởi đầu nghề canh nông. Rồi từ đó họ tưởng tượng ra các đáng tối cao, truyền đạt các suy nghĩ này và được một số đồng loại chấp nhận, tạo ra các tôn giáo cũng như Khoa học, đã dần dần thay đổi suy nghĩ con người và đời sống của họ. Các tư tưởng như các làn sóng mới đẩy các làn sóng cũ. Điển hình là ông Kha Luân Bố có suy nghĩ là đi tàu về hướng tây sẽ đến Ấn Độ, khác với su nghĩ của các người ở âu châu dạo ấy. Bất chấp các chỉ trích, ông ta xin tiền của triều đình Tây Ban Nha để đi và tìm ra Mỹ Châu.

Có lần mình quen một cô, gia đình là đạo gốc Công giáo từ NAm Định, mời về nhà. Bà mẹ cô ta kêu mình người lương, đã bỏ đạo nên phải trở về đạo khiến mình ngu lâu dốt sớm như bò đội nón. Mình có bao giờ theo đạo Công Giáo mà bỏ đạo. Từ bé đi chùa Linh Sơn và Linh Quang, qua tây thì quy y tại chùa Khánh Anh. Mình đưa tay lên thề là gia đình cháu 10 đời là Phật giáo, không có ai theo Công Giáo rồi bỏ đạo. Lần đầu cũng là lần cuối gặp bố mẹ cô ta. Sau này mới hiểu là người thiên chúa giáo gọi các người ngoại đạo là những người bỏ đạo, bỏ Chúa ra đi như các đứa con hoang đàng (prodigal son) nên họ kêu mình phải sám hối, trở về đạo. Sau này gặp cô nào công giáo là bỏ chạy trước vì biết kết cuộc.

Trước đây từ hơn 2000 năm qua, vào cuối tuần, nhà thờ là địa điểm hội tụ gần như tất cả các sinh hoạt cộng đồng của người Mỹ như con em họp mặt, học tập giáo lý, làm các việc phụng sự xã hội, nhà thờ và nghe mục sư giảng đạo. Trong xóm mình khi xưa, thấy mấy đứa bạn công giáo hay đi sinh hoạt thanh niên thánh thể chi đó ở nhà thờ bà sơ gần bệnh viện Đà Lạt, cạnh nhà xác. Ngày nay thì nhiều nhà thờ rất vắng lạnh như chùa Bà Đanh. 30% người Mỹ ngày nay, cho rằng họ không tin tưởng vào tôn giáo như thế hệ cha ông, tự xưng là vô thần. Mình không biết vì tiêm nhiễm, bị ảnh hưởng chủ nghĩa Mát xít hay vì đời sống kinh tế khả quan hơn các thế hệ đi trước nên con người không tìm về tôn giáo để cầu nguyện, giúp đỡ họ vượt qua số phận.


Cũng có thể thuyết tiến hoá của Darwin đã được giảng dạy trong trường công khiến con người. Không tin vào thượng đế sinh ra ông Adam và bà Eva. Người ta không tin vào đức mẹ đồng trinh. Ngày nay khi sinh nở người ta hẹn bác sĩ ngày giờ mổ thay vì rặn nên có thể nói khi xưa đức mẹ đồng trinh sinh ra ở bụng nhưng khoa học khi xưa có khả năng đó hay không. Đó là điềm nhiệm màu.


Nói chung là các nước tây phương đang chuyển mình thay đổi về tín ngưỡng. Có thể chúng ta đang tiến về một tôn giáo thiên nhiên với các phong trào bảo vệ môi trường mà chính chúng ta đã phá hoại một cách vô tư. Tuần này cô gái xứ Thuỵ Điển bị bắt mấy lần vì biểu tình bạo động gì đó ở âu châu, bên Đức quốc thì phải, mình chỉ lướt qua. Biết đâu 2000 năm sau, người ta viết sử nói về một cô gái được sinh ra tại Thuỵ Điển năm 2003. Cô ta tên Greta Thunberg tự nhiên giác ngộ, đi diễn thuyết về môi trường bị ô nhiễm, bị cảnh sát di động bắt bớ, bỏ tù. Trong tù cô ta cứ thuyết giảng nên họ thả cô ta ra. Con người và thiên nhiên là một, cũng một hệ sinh thái. Nếu chúng ta tàn phá môi trường thì sớm muộn gì cũng tự hại.


 Khi lên 15 tuổi, cô ta không thích làm bài tập ở nhà, muốn chơi pokemon nên đình công không muốn đi học và đứng trước cổng trường để biểu tình phản đối tàn phá môi trường… thế là học sinh khắp nơi trên thế giới bắt chước cô ta nghỉ học khi lo chơi game, quên không làm bài tập, lên tiếng bảo vệ môi trường. Tuần này, nghe nói bên Texas mưa đá làm hư hại một số đáng kể các tấm bảng năng lượng mặt trời. Khi chạy xe đến gần biên giới tiểu bang Cali-Nevada, thấy một rừng bảng thu nhiệt năng lượng mặt trời, tốn mấy trăm triệu, nay không sử dụng được. Chính phủ tiếp tục đánh thuế người dân để trả nợ mấy chương trình năng lượng mặt trời.


Nhớ lần chót về thăm âu châu, một anh bạn kiến trúc sư dẫn mình vào một nhà thờ ở Hoà Lan, được sử dụng làm một tiệm sách với các quán cà phê như Barnes & Noble ở Hoa Kỳ. Lại nghe nói nhà thờ phải bán tài sản để trang trải các chi tiêu vì ít con chiên sinh hoạt, đóng góp. Mình hơi ngạc nhiên vì nhà thờ được miễn thuế thu nhập, cúng dường nhưng công việc bảo trì rất tốn kém. Nếu con chiên không đi lễ thì làm sao có tĩnh tài.


 Mình có anh bạn linh mục ở trong một tu viện, cơ sở đều cũ kỹ vì xây cất từ năm 1955. Muốn trùng tu lại nhưng nhà thờ không có tiền, muốn giáo dân đóng góp, kêu gọi kiến trúc sư vẽ chương trình để gây quỹ. Tu viện cho biết là ngày nay ít có ai muốn đi tu nữa nên họ dồn về vài nơi khác trên đất Mỹ nhằm đào tạo một ít vị linh mục cho tòa thánh. Nếu không trong tương lai chắc sẽ đưa các linh mục tại các xứ nghèo trên thế giới qua Hoa Kỳ để hướng dẫn, lãnh đạo tinh thần cho người Mỹ. Tưởng tượng một vị linh mục gốc phi châu làm đức giáo hoàng tại toà thánh Vatican.


Đùng một cái COvid đến thiên hạ chết nhiều, cần làm lễ ngoài trời vì trong nhà thờ nhỏ và luật phải cách giãn xã hội 6 bộ anh nên thiên hạ đến tu viện làm tang lễ ngoài trời cách nhau 6 bộ thì mỗi tháng từ 2 đám ma lên đến 63 buổi lễ đám ma, nhà thờ được các tang quyến đóng góp nhiều nên có tiền để trùng tu lại nhưng không may ông linh mục được chúa gọi về thiên quốc sớm. Mình đoán là trong mùa covid, nhà thờ cũng như chùa đều làm ma chay nhiều hơn. 


Thế là mình không có cơ hội giúp nhà thờ. Mình muốn giúp nhà thờ, trùng tu lại, có nơi để các cặp vợ chồng đến tĩnh tâm, học hỏi lẫn nhau cách nhường nhịn nhau để sống đến răng giả trả nhớ về không. Vấn đề là mấy ông cha bề trên lớn tuổi thì theo kiểu cũ nên bắt phải xin phép họ đủ trò nên mình không muốn mất thì giờ. Mình kêu thợ đến đo đạc, dự kiến tiền bạc, thấy cũng không nhiều lắm vì mình không lấy công, định bỏ tiền túi ra làm cho lẹ vì đi chơi với vợ. Mình muốn làm phần ngoài trời mà vị linh mục muốn làm trước để gây quỹ mà phải xin phép, năn nỉ beef trên nên Chán Mớ Đời. Bỏ luôn.


Nghiên cứu cho rằng lý do chính là chính trị đang xen vào các nhà thờ khiến các con chiên cảm thấy không hồ hởi vì cãi cọ với các con chiên khác. Do đó các tín đồ tìm kiếm nơi khác để học tập về tâm linh. Gia đình anh em ban bè cãi nhau vì chính trị huống chi con chiên của chúa trong nhà thờ. Ông nuôi ong trong vườn mình đi nhà thờ nào ở dưới San Diego, ông mục sư nói gì về chính trị rồi ông ta nhắc lại cho mình. Dân tình càng ngày càng cá nhân hóa trong khi nhà thờ rất bảo thủ. Không cho phá thai mà dạo này ở bên tiểu bang Arizona họ cấm phá thai khiến mấy bà xuống đường kêu gào tự do sử dụng cái mu của họ đủ trò. 


Họ không biết là ở thế kỷ trước, sau đệ nhị thế chiến, các quốc gia thân tây phương đều theo chế độ, đẻ ít làm nhiều để tăng gia sản suất, phát triển kinh tế nên họ mới ra chiêu bài ngừa thai, phá thai, giải phóng phụ nữ. Ở các nước độc tài thì họ bắt theo chế độ 1 con, bắt phá thai đủ trò. Ảnh hưởng của ngừa thai đã khiến cả thế giới bị thiếu hụt dân số, không biết tương lai ai đi làm để nuôi đám về già. Ở Trung Cộng, hồi trước, hai vợ chồng, ông bà ngoại ông bà nội đi làm để nuôi một đứa bé, nay đứa bé lớn lên phải nuôi lại 6 người và con của họ. Ngày nay, tây phương thiếu dân số nên họ lại quyết định cấm phá thai. Còn tự do bú xua la mua thì cứ mơ suốt một đời.


Ngoài ra, kỹ thuật đã thay đổi cách sống của con người. Xưa kia người dân trong làng, trong phố đi nhà thờ để gặp gỡ thân hữu, nói chuyện. Ngày nay với Internet, người ta không cần phải đến nhà thờ để ụ họp mà lên mạng câu view lai chim, đủ trò. Chúng ta có thể nói chuyện hay than gia một cuộc phát sóng mà khắp thế giới người ta có thể xem trực tiếp.


Năm ngoái mình thăm viếng các nước hồi giáo thì khám phá ra một giai cấp lãnh đạo tôn giáo, được cử đi học tại các trường tôn giáo, rồi sau khi học xong trở về làng hay thành phố của mình thì sẽ được làm quan về tâm linh, quyền uy rất cao, giàu sang nên họ ra sức để củng cố quyền lợi giai cấp của họ. Xem ra thì tôn giáo nào cũng tìm cách củng cố quyền lợi của giới lãnh đạo tinh thần.

Từ ngày mình mua cái vườn bơ thì để ý đến thiên nhiên rất nhiều. Ngày nào cũng xem tin tức thời tiết, gia nhập các ứng dụng về thời tiết ở Cali để xem mưa thuận gió hoà. Mới hiểu lý do khi xưa người ta thờ thần thờ đủ thứ vì họ không biết khi nào mưa gió, bão tố đến hay hạn hán. Mình dùng các ứng dụng để xem để tưới vườn nên muốn có trời mưa nhưng không lo ngại lắm về hạn hán tại California vì sử dụng nước của thành phố thay vì suối hay sông hồ. Ở Peru hay Mễ tây Cơ nghe nói hạn hán, các nhà nông giàu có, họ làm các chương trình thuỷ lợi, hút hết nước của dòng sông khiến cạn queo cho những người nông dân nhỏ hơn. Mà mỗi cây bơ trung bình cần 275 gallons nước mỗi tuần.


Nếu không có những tin tức qua các ứng dụng thì chắc mình cũng phải cầu nguyện thượng đế tè mỗi ngày cho mình khỏi tưới nước, đỡ tốn tiền nước. Hôm trước, gặp anh bà con, hỏi về bạn thân anh ta cũng là bác sĩ, về hưu từ Virginia sang Cali, mua một cái vườn bơ, rồi vài năm sau ôm đầu máu bỏ chạy qua Las Vegas ở. Lý do là tiền nước rất cao, lại hạn hán mấy năm trời không mưa. Giá bơ thì bán theo thị trường Mễ tây cơ nên rất hạ. Lỗ học gạch. Mình may là dùng nước của thành phố giảm cho mình 50% nhưng cũng làm mình xất bấc xang bang. Mỗi tháng $4,000 tiền nước. Chỉ ráng kiếm đủ sở hụi, đợi ngày bán căn vườn.


Trong nổi khốn cùng, người ta chỉ biết quay về cầu nguyện ơn trên, thượng đế giúp họ. Có chị bạn học cũ với đồng chí gái, kể là chở ông chồng lên Los Angeles khám tim. Đang đợi bác sĩ khám thì bổng nhiên anh chồng lăn ra xỉu khiến chị bạn chới với. Chị ta cầu nguyện khấn phật đủ trò nhưng ông chồng, ngoan cố nằm ngay đơ nên quay qua cầu nguyện Chúa thì đùng một cái anh chồng tỉnh dậy. Y tá đẩy vào phòng mổ để bác sĩ mổ tim. Xong xuôi về nhà, nhận được cái biên lai của nhà thương hơn 1 triệu đô khiến chị ta đứng tim. Cầu nguyện thượng đế mỗi ngày thì may quá bảo hiểm đền. Từ đó vợ chồng chị ta trở về đạo không làm đứa con hoang đàng nữa. Mỗi lần gặp bạn bè là chị ta cứ kêu mọi người trở về đạo khiến một số không dám gặp vợ chồng chị ta lại.

Theo báo cáo của 2021 Pew Research Center thì 29% người sống tại Hoa Kỳ tự xưng là không tham gia tôn giáo nào cả, 6% theo các tôn giáo khác ngoài thiên chúa giáo như Phật Giáo, Hồi gIáo, Ấn Độ Giáo... Người tự nhận là con chiên thiên chúa giáo có đến 63% vào năm 2021, 10 năm trước (75%). Người thiên chúa giáo cho biết là ít cầu nguyện hàng ngày như bố mẹ họ khi xưa. Khi mình mới sang Tây, mỗi lần ăn cơm ở nhà bạn bè tây đầm thì gia đình họ đều đọc kinh trước khi ăn cơm, cảm ơn Thiên Chúa đã cho bữa cơm hằng ngày. Ngày nay, trước khi ăn cơm người ta cũng đọc kinh cầu nguyện thần iPhone, bằng cách chụp hình các món ăn, tải lên mạng để cho dân cư mạng biết là họ đang ăn cơm. Con xin cầu nguyện thần Facebook đừng cấm tấm ảnh này của con không vi phạm gì các điều lệ của cộng đồng. Chán Mớ Đời 


Mình có mấy ông anh vợ lấy vợ thiên chúa giáo nhưng không đi nhà thờ mà mấy bà chị dâu cũng ít khi đi ngoại trừ những ngày lễ lớn. Con cháu thì miễn bàn. Ngược lại chúng nói chuyện về sự tàn phá môi trường bú xua la mua nhưng cứ thấy chúng đều cầm ly nhựa của Starbuck. Chán Mớ Đời 


Nhiều người cho rằng lý do họ không tham gia các sinh hoạt nhà thờ vì tiền. Cứ mỗi lần đi lễ xong thì phải cho tiền, cúng dường cho nhà thờ. Họ tự đặt câu hỏi không biết số tiền này dùng để làm gì, phải cho bao nhiêu mới là đủ khiến họ cảm thấy bị ép buộc cho, làm tiền nên bỏ nhà thờ. Có nhiều người Mỹ kể cho mình là họ cho 10% lợi tức hàng năm cho nhà thờ. Nhà thờ tự động rút 10% tiền lương của họ mỗi hai tuần. Thật ra là gần 20% tiền lương vì họ phải đóng thuế 48% tước khi cúng nhà thờ.

Theo nghiên cứu thì tiền cúng nhà thờ năm 2021 là 135 tỷ đô la, xin nhắc lại $135 “tỷ” mỹ kim. Họ cho rằng nhà thờ nên chú tâm vào các sinh hoạt tôn giáo thay vì tiền bạc. Theo mình tôn giáo là một kỹ nghệ hái được nhiều tiền. Vì được miễn thuế. Ở vùng này có một nhà thờ kiếng do một ông mục sư người Mỹ tên Robert Schuler rất giỏi, mình có đọc cuốn sách của ông ta với câu nổi tiếng “tough time never last, tough people do”. Ông ta xây dựng một nhà thờ kính nổi tiếng khi mình còn sinh viên. Lần đầu tiên ghé Bolsa là mình chạy ra đây xem. Khi ông ta về hưu, truyền ngôi cho ông con. Ông thần này tự trả lương cho mình là 2, 3 triệu một năm và cô thư ký gần 1 triệu đô nên giáo dân Chán Mớ Đời bỏ đi nên phải bán nhà thờ và giáo dân công giáo người Việt mua lại. Theo mình thì nhà thờ này mà vào mùa hè là tốn tiền trả tiền điện cho máy điều hoà mệt thở còn mùa đông thì tiền sưởi cũng mệt thở. Nhưng có giáo dân trả nên cũng không lo.


Ngoài ra có những người chưa rời bỏ nhà thờ nhưng không đến nhà thờ. Họ chỉ cần nhấn nút là có thể thấy mục sư làm lễ tại nhà thờ được truyền hình trực tiếp. Họ thấy dễ dàng, khỏi mất thời gian di chuyển. Muốn cho tiền thì gửi còn không muốn cho thì không có người ngồi kế bên nhìn họ như ngầm hỏi sao cho ít vậy. Lúc mới sang Hoa Kỳ, mình rất ngạc nhiên là thấy nhà thờ giảng đạo trên truyền hình, 24/24 để cho ai đi làm khuya thì nghe giảng vào buổi sáng hay ngược lại. Muốn nghe giờ nào thì nghe. Chạy trên xa lộ 405, có chạy ngang khu vực nhà thờ này. Nghe nói người ta cho tiền nhiều lắm. Hình như có thời gian bị kiện tụng gì đó. Đi nhà thờ vài lần, mình thấy họ chuyền cái giỏ cúng tiền qua cho người ngồi bên cạnh. Có lần viếng thăm xứ Bỉ, mình có hỏi chị vợ anh bạn lý do không đi nhà thờ, chị ta kêu là đi nhà thờ thấy mấy bà ăn bận như đi dạ vũ, khoe khoang nên không muốn đi, tham dự trò chơi này.


Thường nhà thờ có thời khoá biểu nhất định nhưng không phù hợp với đời sống hiện đại khi mọi người đều bận rộn với công việc, trung bình người Mỹ làm việc mỗi tuần 43 tiếng nên cuối tuần họ chú tâm vào các sinh hoạt ngoại khoá của con cái vào cuối tuần. Ngày nay, chúng ta có thể đọc hay nghe thánh kinh tân ước hay cựu ước trên điện thoại thông minh hay vào gú gồ.

Cách đây 500 năm, ông Gutenberg đã phát minh ra máy in, đã giúp thay đổi nhà thờ qua in ấn các đòi hỏi của ông Luther đã thay đổi nhà thờ thiên chúa giáo ở phương tây. Ngày nay, với Internet và trí tuệ thông minh, người Mỹ thường chỉ trích nhà thờ chỉ lo bề ngoài mà không chú trọng đến bề sâu của vấn đề, đời sống ngày nay với những áp lực khó khăn. Điều đáng chú ý là càng ngày người Mỹ càng xa lánh nhà thờ nhưng người Mỹ bị bệnh về tâm lý lại gia tăng và nghiện thuốc an thần càng nhiều. Có phải tôn giáo giúp cân bằng tinh thần cho người bình thường. Khi chúng ta đau khổ nếu hướng về một đấng tối cao nào đó để cầu nguyện, có thể giúp chúng ta vượt qua những khó khăn như cha ông chúng ta khi xưa ở trong các tỉnh nhỏ, chỉ biết tìm đến nhà thờ để cầu nguyện. Khi cầu nguyện giúp chúng ta có niềm tin là đáng tạo hoá sẽ giúp chúng ta vượt qua gian khó hiện tại.


Có nhiều người cho rằng họ không phải vô thần mà mong muốn tìm kiếm giải đáp tâm linh ở một tôn giáo khác, có thể đáp lại những suy nghĩ, câu hỏi của họ. Chúng ta thấy người tây phương tìm về phương đông, học tập yoga, phật học,.. khi xưa, không có Internet, con người không di chuyển nhiều nên chỉ biết những gì xung quanh họ. Nay với Internet, người ta có thể du lịch tìm đến những nơi xa xăm, giúp họ trải nghiệm môi trường khác, khiến họ phải suy nghĩ lại đời sống của họ. Nhìn lại mình thấy chuyến đi của ban nhạc The Beatles khi xưa tại Ấn Độ đã giúp giới trẻ tây phương tìm về phương đông khác với các cố đạo đi khắp nơi để truyền giáo. Có lẻ cuốn sách gây nhiều ảnh hưởng do ông Hermann Hesse viết thái tử Siddharta.


Mình không hiểu lý do, chỉ nhớ là khi mình đọc nghiên cứu về Phật Giáo để vẽ ngôi chùa ở Connecticut thì khi đọc sách việt ngữ thì mình không hiểu gì cả nhưng khi tìm đọc tài liệu bằng ganh ngữ hay pháp ngữ thì lại hiểu. Ai hiểu vụ này thì cho em xin. Em chỉ đoán là quen đọc sách của người Pháp nên đầu óc chỉ hiểu theo cách suy luận của người Pháp đã dạy còn tiếng Việt thì lờ mờ. Chán Mớ Đời 


Cứ tưởng tượng một người ở Nghệ An, Quảng Bình bị quan tham chế độ phong kiến hà hiếp bao nhiêu năm, bổng nhiên có một ông da trắng đến ở chung, học tiếng Việt rồi rao giảng về một đấng tối cao, xem mọi người đều là bình đẳng, không có giai cấp, chủng tộc gì cả. Khi chết sẽ được về thiên quốc thay vì đầu thai làm con gà con heo,..


Có lần nói chuyện với một chị gốc Nam Hàn, chị ta cho rằng lý do chị ta trở về đạo thay vì theo phật giáo như bố mẹ. Chị cho rằng văn hoá triều tiên kiểu chồng chúa vợ tôi khiến chị ta không tin vào phật giáo, kêu nào là kiếp trước chị ta có nợ với ông chồng nên đời này phải trả là không đúng. Á châu thì như vậy nhưng tây phương cũng có vấn đề về niềm tin tôn giáo nên cũng bị khủng hoảng về mặt tâm linh. Họ lại tìm về Phật giáo nguyên thuỷ chớ không phải phật giáo đã được nung nấu, biến dạng bởi các nền văn hoá khác như trung hoa, Triều Tiên, Việt Nam,…


Đa số xem phần tâm linh là một cuộc hành trình cá nhân riêng tư, không dính dáng gì đến người khác. Họ tìm về thiền học, suy tư về đời sống cá nhân như Descartes đã nói: “tôi tư duy nên tôi hiện hữu”. Ngoài ra có một một số người thuộc loại chuyển đổi giới tính không được nhà thờ chấp nhận sự ước muốn giới tính của họ tạo nhiều vấn đề xã hội và cá nhân. Nếu nhà thờ chấp nhận đồng tính luyến ái thì tương lai sẽ ít có con chiên vì giới này ít muốn sản xuất con cái. Đi ngược lại nhưng điều răn của nhà thờ từ mấy ngàn năm qua.


Mình nhớ khi công chúa Carolina của Monaco muốn ly dị thì nhà thờ Vatican không cho phép nhưng ngày nay mình thấy vợ chồng theo công giáo bỏ nhau như thay áo. Qua Hoa Kỳ thì càng kinh hoàng vì có người ly dị đến 2,4 lần. Trò chơi hôn nhân nếu chán thì nhấn nút reset. Làm lại thay vì tiếp tục lời hứa khi cưới nhau là đồng tâm chịu khổ chịu cực vui buồn bên nhau. 


Ngoài ra có vài lãnh đạo tinh thần của nhà thờ đã tạo dựng các xì căn đan. Nghe nói có một ông sư nào ở Bolsa bị các cô gia đình phật tử xưa, kiện ra toà vì sách nhiễu tình dục của họ khi còn bé. Khi xưa, ở New York, gia đình phật tử ở COnnecticut mời mình vẽ ngôi chùa cho họ trên một ngọn đồi khá đẹp. Lễ đặt chân móng có nhiều vị thượng toạ, đại đức khắp Hoa Kỳ bay về dự. Một tháng sau mình lên chùa, không thấy thầy trù trì, hỏi ra thì họ cho biết thầy kêu có lỗi với đạo nên đã cuốn gói ra đi. Nhà thờ cũng bị kiện đền mệt thở, phải bán tài sản để trả. Người ta đặt câu hỏi lý do nhà thờ Để những vụ này xẩy ra lâu ngày. Mình có xem một phim tài liệu về xứ ba tây. Có một cố đạo rất giỏi gây quỹ cho nhà thờ và có tội ấu dâm nhưng nhà thờ làm ngơ vì cần tiền của ông ta.


Nói chung ngày nay, con người rất thiên về cá nhân hơn là cộng đồng như xưa. Họ không muốn làm mọi thứ với cộng đồng. Họ thích sống riêng rẻ, họ muốn tìm hiểu về tâm linh cho chính họ thay vì chạy theo đám đông. Ai nấy đều có một điện thoại nên họ tự tạo cho họ một thế giới riêng, ưa thích sống theo ý họ thay vì phải chịu dựng những người xung quanh, trong môi trường của họ đang sinh sống. 


Theo thăm dò thì đa số các người Mỹ sinh trước năm 1946 đi nhà thờ đều đặn còn người trẻ hơn thì ít. Họ kết luận nhà thờ cố bám vào quá khứ không thay đổi, cập Nhật hoá theo đời sống ngày nay. Hình như đức giáo hoàng đang thay đổi cho phụ nữ có thể giảng đạo. Nhà thờ tin lành có nữ mục sư giảng đạo rồi.

Từ 100 năm qua, cuộc sống đã thay đổi quá nhanh chóng với tốc độ của kỹ thuật nên con người không chịu sinh hoạt trong khuông khổ nhà thờ quá cổ điển.


Thay vì gõ đầu trẻ bắt học tập giáo lý, các bậc phụ huynh muốn nhà thờ sinh hoạt vui vẻ để lôi kéo giới trẻ. Làm sao để giới trẻ bỏ chơi game để đi nhà thờ, phải có những sinh hoạt vui nhộn, cộng đồng hiện đại thay vì cứ quỳ lạy chúa trên trời cho con lấy được người con thương để lấy rồi nó bắt con làm ô sin cho nó.


Ngày nay, cá nhân chủ nghĩa khiến con người không muốn làm theo người khác, họ muốn tìm hiểu về cá nhân điển hình như chọn giới tính thay vì được cộng đồng gán cho họ là phụ nữ hay đàn ông. Cali ra luật phải giảng dạy trẻ em tại tiểu học về giới tính và quyền quyết định lựa chọn. Người ta chú tâm đến chính mình. Khẩu hiệu của 3 chàng ngự lâm pháo thủ đã trở thành vô nghĩa, không được ưa chuộng ngày nay. Quân đội Hoa Kỳ đóng quân trên 773 căn cứ khắp thế giới, có vấn đề tuyển quân vì giới trẻ không muốn tình nguyện. Vào quân đội Hoa Kỳ ngày nay chúng ta thấy rất nhiều người di dân lậu để được thẻ xanh và hợp thức hoá tình trạnh nhập cư của gia đình họ.


 Cứ xem thiên hạ làm đủ cách để được người ta chú ý đến mình trong khi vào nhà thờ thì ai cũng gần như nhau, nhà thờ thì chú tâm vào tìm thêm con chiên thay vì chú tâm chăm sóc vào mỗi cá nhân. Điển hình, mình được bầu làm phó chi đó trong hội Toastmasters, mình phải chụp hình buổi họp rồi bỏ lên mạng của hội để hội viên chia sẻ với họ hàng bạn bè họ. Không hiểu sao nhưng từ 1 năm qua, số người tham dự hội gia tăng gấp 3 lần, phải kê thêm bàn. Người mới đến, phải tiếp đón họ cho họ cảm thấy không khí vui vẻ, không chia rẽ chính trị, đủ trò. Họ tham gia mà không có ai nói chuyện này nọ, cảm thấy lạc lõng thì sẽ bỏ đi.


Hôm nay đi ăn cơm với anh bạn. Anh ta có hùn hạp làm công ty taxi bên Maui. Cứ nói sang thăm anh ta vì 6 năm không gặp. Đùng một cái đảo này bị cháy. Anh ta đành dọn về cali nghỉ hưu luôn. Anh ta kể các thuyền đậu ở bến bị nổ cháy, xăng cháy trên nước, nhiều người nhảy xuống nước thì xăng cháy lan rộng giết họ luôn. Nghe nói có đến hơn 800 người mất tích. Kinh. Đặc biệt là có mấy nhà thờ không bị cháy dù xung quanh bị thiêu rụi. Anh ta kêu là trời đốt. Gió thổi mạnh, vùng này bị khô vì không mưa, dây điện ngã, chạm nhau nổ cháy lan với gió thổi 80 dậm một giờ. Anh ta dậy đi làm nhưng nghe đồn g nghiệp kêu là kẹt xe, xuống không được, còn mấy người kia, xe kẹt, không có chỗ quay đầu nên xe cháy rụi hết. Ông đầu máu chạy sống sống. Điểm lạ là nhà thờ không bị cháy. Mình tìm treen mạng thì kỳ lạ 

 https://www.newsnationnow.com/religion/incredible-miracle-maui-church-unscathed-fire/

Còn tiếp


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 





Đà Lạt trước khi Thuỷ Tạ thành hình

 Hôm nay ngồi xem lại mấy tấm ảnh xưa Đà Lạt thấy mấy tấm ảnh hồ Xuân Hương, chỗ Thuỷ Tạ. Cứ mỗi lần tự nói sẽ chọn các hình ảnh cũ vào các thể loại nhưng rồi khi xem hình lại khám phá ra nhiều chi tiết khác nên ghi lại. Có gần 3,000 tấm ảnh Đà Lạt xưa mà chưa có dịp thanh lọc. Có lần bác nào nói ở Bôn Sa nên có thể giúp mình thanh loại các tấm ảnh cũ Đà Lạt nhưng bặt tin. Chán Mớ Đời 

Tấm này chắc chắn được chụp trước năm 1932, trước trận bão tháng 5 năm 1932. Đã cuốn trôi mấy căn nhà ở hạ lưu của người Việt khiến 15 người chết khiến người Pháp không cho xây cất ở đây nữa và dời khu phố việt lên khu Hoà Bình ngày nay. Trận bão này đã làm vỡ cái đập chận nước lại của hồ Lớn mà người Pháp gọi là Grand Lac, dùng cho người tây phương sử dụng còn vùng hạ lưu có một hồ nhỏ (Petit lac) gần khu người Việt. Địa điểm ngày nay là Ấp Ánh Sáng.
Đây là tấm không ảnh của Google chụp sau 75, khi họ cho vét bùn của hồ Xuân Hương. Nếu để ý bên trái cạnh Thuỷ Tạ là có một dấu tích con đường vừa là cái đập từ đường Trần Quốc Toản chạy qua bên kia hồ Xuân Hương, đường bÀ Huyện Thanh Quan, chỗ câu lạc bộ của hướng đạo Lâm Viên. Con suối Cam Ly, vẫn thấy chảy nhỏ nhắn. Người Pháp cho đào cái hồ nhân tạo này mà họ gọi là Hồ Lớn (Grand LAc).

Chúng ta thấy khách sạn đầu tiên tại Đà Lạt, mang tên Hotel du Lạc với các bungalows bên cạnh trước khi khách sạn Palace được xây cất. Chỗ khu vực Thuỷ Tạ sau này có một căn nhà nhỏ một tầng nhưng không nhớ để làm gì trong tài liệu mình đọc về Đà Lạt khi người Pháp thành lập thị xã này làm nơi nghỉ dưỡng cho người Tây phương. Đối diện qua đường Thống nHất là một tiệm ăn mà nó gọi La Chaumière sau này dưới thời Việt Nam Cộng Hoà gọi nhà hàng Đào Nguyên. Mình có tấm ảnh cũ hơn nhưng lười đi tìm quá. 

Trước khách sạn Palace, có một dãy nhà thấp là nơi để nuôi ngựa cho du khách đi săn và nhà đậu xe của du khách. Phía câu lạc bộ thể thao chỉ một sân quẩn vợt được xây dựng còn lại là đất đã được ban đều. 
Phía sau khách sạn Palace thấy một nhà nhỏ. Đó là nhà thờ đấu tiên tại Đà Lạt ngày khuông viên của trường Trí Đức. Nhà thờ này được xây dựng trước khi nhà thờ Con Gà được xây cất. Sau này bị phá bỏ để làm rộng trường học Trí Đức. Khách sạn du Parc chưa được xây cất vì sau đã che mất nhà thờ đâu tiên ở nhà chung. 
Tấm này do ông Bill Robbie chụp vào năm 2968 khi ông tham chiến tại Việt Nam. Hình ảnh này cho thấy cảnh quang vẫn tiếp tục đến năm 1974 khi mình đi Tây. Cận cảnh là sân vận động bên cạnh đường Thống Nhất. Nhớ có lần đang chạy Jeep trên đường này bổng nhiên cái capot của xe ông cụ bị gió bật lên. Sáng đó mình mở capot xem nước và dầu quên cài đồ khóa lại. May mình thắng lại rồi đậy nắp capot lại. Dường vắng chớ như ngày nay là tông thiên hạ rồi. Hú vía. 

Sân vận động là nơi mình đá banh với đám kho bạc mỗi chiều và học sinh Văn Học và việt anh. Nhớ mỗi lần có đại hội thể thao là học sinh diễu hành trên đại lộ thống nhất. Năm mình đi diễn hành lớp 11 B, trời lạnh mưa lơi mơi, lại phải bận áo đồng phục quần đen và vét trắng của thầy Chử BÁ Anh mượn của ty thanh niên Đà Lạt. Khán giả đứng hai bên đường kêu giống bồi Chic Shanghai. Chán Mớ Đời 

Thường đoàn lực sĩ đi vào cổng sân vận động, rồi theo con đường chạy đua xung quanh sân đá banh. Đi từ bên phải đến qua khán đài, che bằng tôn xi măng. Thường ông đại tá tỉnh trưởng có cái ghế ngồi còn thiên hạ ngồi trên các bục xi măng. Bên phải của khán đài danh dự, có hai cái talus bằng đất để khán giả bình dân như mình đứng xem. Khi đá banh thì khán giả đứng xung quanh sân nên cầu thủ khó chạy đường biên lắm. Được cái là khỏi phải đi lượm banh. Có hai trận bạnh khiến mình nhớ nhất là hồi nhỏ đi xem đội tuyển Việt Nam đội A và đội B đá tại đây. Thấy cầu thủ Đổ Thới Vinh lừa bóng, còn nhỏ nhưng nghe người lớn chỉ chỏ còn hai ông thủ môn tên Đực 1 và Đực 2 cứ đá banh cho mạnh qua bên sân kia chớ chả đưa banh gì. Không nhớ tỷ số bao nhiêu nhưng hôm đó vui vì mấy cầu thủ quốc gia đá tại Đà Lạt.
Hình chụp khách sạn palace về hướng đối cù. Chúng ta thấy cái đập đầu tiên chận hồ lớn lại. Nhìn tấm ảnh hồ không có nước sau 75, khi họ vét hồ thì thấy lòng suối Cảm Lý ở ngay giữa hồ nhưng họ lại làm cái chỗ thoát nước xã xã cạnh đường Đinh tiên Hoàng. Rất hay mấy căn nhà ngay đường Trần Quốc Toản đều bị phá vỡ sau tháng 5 năm 1932. Xa xa là núi Lâm Viên
Hình ảnh chụp ngày 4 tháng 5 năm 1932 khi cơn bão lớn làm ngập nước hồ và nước thoát không kịp đã làm vỡ cái đập chận nước khiến khu vực người Việt sinh sống ở hạ lưu bị ngập và cuốn trôi. Nhà làm bằng gỗ nên không chắc chắn. Sau đó họ mới cái hồ ra đến chỗ cầu Ông đạo và xây cái đập bằng xi măng cốt sắt. Nhờ tấm ảnh này mình mới hiểu được và định vị những tấm ảnh trên với cái đập xưa thay vì đường Lê Đại HÀnh và cái cầu Ông Đạo ngày nay. Trước đây mình không định vị được mấy căn nhà bên trái vì có mấy tấm này ở góc độ khác.

Theo tài liệu tây thì họ làm hồ Lớn và hồ Nhỏ như để chia hai khu vực của người Pháp và người địa phương (endigenes). Hồ lớn để người Pháp chơi thuỷ thao và bơm nước sử dụng còn hồ nhỏ phía hạ lưu, có nhiều tấm ảnh cho thấy cạnh đường Trần Quốc Toản, chỗ đường Lê Đại Hành chạy lên nhà thờ COn Gà. Ai tò mò thì tìm mấy bài mình viết về khu người Việt đầu tiên tại Đà Lạt.
Hình này chụp từ khách sạn Palace, Thuỷ Tạ chưa được xây cất. Chỗ sân quần vợt họ có xây một quán nghỉ giải khát, còn nhà hàng Đào NGuyên thì chưa được xây. Có thấy cái Bungalơw bên phải không biết nay còn hay không. Lúc này Grand Lycee chưa được xây cất
Hình này thấy rõ là Thuỷ Tạ chưa được xây, chỉ có khuông viên hình chữ nhật đã được hình thành. Mình có mấy tấm ảnh khác, cho thấy mấy cái chòi được xây cất trước khi Thuỷ Tạ được xây cất. Nơi thuỷ tạ mình đoán vì quá mờ, cái cầu để ca-nô đậu ghé lại, lúc này cái đập chạy xe qua bên kia hồ chưa bị vỡ, xem như được chụp trước tháng 5 năm 1932. Bên kia hồ cây thông chưa được trồng. Theo mình thì dưới thời ông Diệm mới có phong trào trồng cây nên đồi CÙ mới có cây thông.

Thuỷ Tạ được người Pháp thiết kế theo một câu lạc bộ nổi tiếng ở thế kỷ 19, mang tên La Grenouillère gần thủ đô Paris, nơi 2 hoạ sĩ tây Auguste Renoir và Claude Monet đến vẽ vào thời La Belle Époque. người Pháp ra đi mang theo hình ảnh quê hương cua thọ nên tạo dựng lại hình ảnh của quê mẹ như ngày nay chúng ta thấy các quán ăn Việt Nam mang tên Phở Hiền Vương, hủ tiếu thanh Xuân,…tại Bôn sa.

Thủy Tạ trước ngày 4/5/1932, chỉ là con ốc đảo mới được thực hiện. Theo mình đoán ký đi cái đạo bị vỡ vì xây cái ốc đảo này khiến nước mưa chảy về áp suất dồn về phía này cạnh cái đập bởi nước bị dồn xoáy theo hình tròn khiến vỡ đập ngay góc này. 

Có lẻ trận đấu chung kết vô địch quân khu 2 giữa đội banh Đà Lạt và Phan Thiết khiến mình nhớ đời. Trên nguyên tắc đội Phan Thiết đá hay hơn, vô địch mấy mùa liên tiếp, đứng thứ 2 quốc gia sau Sàigòn Gia Định. Năm đó không hiểu sao bà rá đội tuyển của Đà Lạt đá thắng hình như 1-0. Đội Phan Thiết tấn công như điên nhưng đá không lọt lưới thủ môn Lực. Sau này họ thương lượng cho họ đá và kèm thêm vài cầu thủ Đà Lạt đá đại diện Cao Nguyên, đá vô địch quốc gia nhưng thua mệt thở. Đội tuyển có anh Paul là thủ môn, ông Thanh là bầu của đội banh. Sau này hai người này bị Việt Cộng nằm vùng gài lựu dạn nơi xe của họ. Khi ăn cơm tại nhà hàng Nam Sơn ra, mở cửa, lựu đạn nổ giết cả hai nên đội tuyển Đà Lạt xuống chân. Nhớ có hai anh em Xuân và Liêm ở cư xá Địa dư hay đá banh ở sân ấp Cô Giang. Mấy người kia thì không nhớ nữa. Khi Đà Lạt thắng trận này, chạy xe về nhà với ông cụ, nhìn hai bên đường ai nấy đều vui vẻ, Hân hoan, không đi bão như ngày nay.

Thấy đường mòn từ kho bạc đi xuống hồ Xuân Hương mà mình hay đi qua khi xưa. Đi học vào Bá Đa Lộc không được đi ngang Khách sạn Palace nên dân tình đi tắt kiểu này. Thấy nhà hàng Đào Nguyên. Bên phải có cây xăng Esso. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 
Nguyễn Hoàng Sơn 
 


Ăn bơ loại nào ngon?


Có nhiều người hỏi mình ăn bơ loại nào ngon nên mình ghi đây để ai hỏi mình nói họ đọc bờ lốc thay vì giải thích hoài. Tùy loại và sở thích của người. Có người không thích ăn bơ nhiều chất béo lại có người thích ăn bơ cực béo nên khó mà kết luận ăn bơ nào ngon. Như bà chị dâu thích ăn bơ Zutano ít béo nên vài tuần phải hái cho chị ta ăn. Có bà chị dâu khác thì thích ăn béo nên hái hass. Mình thì thích bacon nên để dành một cây cho mình để ăn từ từ. Đồng chí gái thì thích ăn bơ Pinkerton hass loại dài như trái Lê của người Mỹ thay vì loại tròn. Loại này thì không bỏ tủ lạnh được. Nên hái từ từ ít đem về rồi mụ vợ ăn từ từ.

Bơ này ăn được rồi vì bắt đầu vàng và cơm bơ rất dẻo. Sáng đi tập về mình làm 4 quả hay 5 nếu nhỏ.
Bên trái là bơ loại Zutano, ăn ít béo . Bên phải là loại Hass, da sần sùi nhưng dầy, để lâu được. 
Kem bơ ăn với mật ong hình dưới. Mình hay lấy nguyên cả tổ ong về ăn mật ong, khỏi mất công lọc liếc gì cả.

Ở nam Cali đa số các vườn bơ trồng loại hass. Lý do là vỏ trái bơ hass rất dầy và giữ lâu được. Còn các loại bơ khác ngon hơn Hass nhưng vỏ mỏng nên dễ bị trầy mà trầy thì bị đen thì không bán được. Mấy loại kia vô ý hái rớt xuống đất là trầy da, không bán được. Nên họ ca ngợi bơ Hass mút mùa lệ thủy chớ bơ nào cũng là bơ sao em mua bơ vườn người ta. Bơ nào cũng là bơ. Mua bơ vườn nhà sơn.


Khi hái bơ từ vườn xong, chở về trung tâm mua sỉ thì việc đầu tiên họ bỏ nhúng vào thùng nước to đùng đầy chất hoá học để sát trùng để tránh bị vi khuẩn salmonella, khiến người mua dễ bị ngộ độc. Lâu lâu ta đọc báo thấy các thức ăn, rau cải rữa không sạch, dính vi khuẩn bị triệu hồi vì có ai ăn bị đau, chở vào nhà thương thì y sĩ báo cáo ngay tránh bệnh dịch. Vườn mình được chứng nhận là GAP (good American product) nên phải theo các quy định trồng trọt của chính phủ. Mỗi năm họ cho người đến tái xác nhận nên cũng mệt. Được cái là khỏe mới bán cho Costco được. Nếu không có chứng nhận thì costco không mua.


Vườn mình có nhiều loại bơ như Bacon, Zutano, fuerte,.. và loại Hass là chính. Mấy loại kia để ăn và bán cho dân bán ở Chợ Nông Dân (Farmers’ Market). Có nhiều loại bơ có thể hái trái tháng 12 như Bacon, Zutano vào tháng 1-2, Hass thì cuối mùa là tháng 5-6 còn Reed thì tháng 7-8.


Có người hỏi làm sao biết bơ khi chín. Nếu mua bơ vỏ xanh thì biết là họ hái bơ rất sớm, ít chất bổ dưỡng như mua cà chua trái màu Hồng thay vì màu đỏ, ăn Lạt nhách. Đi Uzbekistan, mê cà chua xứ họ, tươi và ngọt. Trái bơ Hass thường chín vào tháng 5, 6 khi da trái bơ ngã màu hơi nâu, tím. Đó là lúc trái ăn có đầy chất bổ dưỡng, cơm bơ như sáp, dầy và màu vàng nhiều khi thấy cái hột bắt đầu ra rể non. Ăn lúc này là tuyệt. Lý do là bơ không chín thối trên cây, để bao lâu cũng được. Nếu quá già thì sẽ rụng. Khi mình thấy trái nào mà mầu tím nâu là biết trái đó ngon. Đỉnh cao của bơ, đầy đủ chất dinh dưỡng, còn mua bơ hái non thì ít chất bổ lại lâu chín. Tháng 5, 6 mua bơ về là đợi 2, 3 ngày là ăn được liền còn không mua loại hái từ tháng 2,3 là để cả tuần hay 10 ngày mới ăn được. Vấn đề là thị trường bơ thay đổi. Khi thấy bơ lên giá thì các nhà vườn hái bán còn thì để đến tháng 5-6 mới hái. Dạo này bơ cali bị thất mùa vì năm ngoái mùa Xuân lạnh, hoa quả ít. Giá bơ năm nay được giá cao. Người mua thường thích màu xanh, ít chất dinh dưỡng.

Loại bơ bị sên ăn một tí thì rất ngon nhưng ít ai biết điều này. Họ chỉ mua loại không bị sên ăn. Mấy người bán ở chợ nông dân thích loại này lắm. Họ trả tiền như nhau nhưng về nhà họ lựa lại và bán cho mấy người hiểu vấn đề đắt hơn là trái bình thường. Nhất là chợ Santa Monica, giá gấp 5 lần loại trong chợ. Kinh. Mấy chợ nông dân trong thành phố đều có người bán bơ cả. Nếu không thì em chở đến đây bán  giá gấp 5 lần.

Đa số bơ bán trên thị trường Cali đến từ Mễ Tây Cơ và Peru. Peru là trái ngược mùa đông mùa hè nên thường là đã được ngâm thuốc bảo quản lâu ngày nên khi mua về ăn thì thường bị hư ở trong màu đen. Thật ra các loại trái cây đều bị vậy. Lý do là thuốc sát trùng và thuốc bảo quản. Nhớ năm kia mình ai cho mình mấy quả quýt tổ dùng của Trung Cộng. Bên ngoài là thấy một lớp sáp được ngâm sau khi hái. Lột ra thì các múi quýt đắng nghét. Không dám ăn vì biết chất bảo quản quá nhiều. Người mình thích mua trái to về nhưng đầy chất bảo quản, ông bà về ăn là ngọng.


Từ ngày học được vụ này tại đại học Riverside mình không ăn trái cây mua ở chợ nữa. Quanh năm thì mình có bưởi, quýt thì đến tết, bơ thì ăn rỉ rả 5, 6 tháng và thanh long vào mùa hè và mùa thu, đợi bơ chín.


Có một loại bơ mà mình thích ăn nhất đã được mấy con sên ăn. Sên rất tốt cho môi trường trồng trọt, chỉ có vấn đề là ban đêm chúng bò lên cây ăn lá và nhất là trái. Khi con Sên đậu trên quả bơ thì chúng bắt đầu ăn cái vỏ. Trái bơ như cơ thể người ta, khi bị thương thì cơ thể sẽ tự động truyền đến nơi bị thương các loại tố chất giúp làm lành vết thương, không bị gangrene . 


Không hiểu cây bơ truyền chất gì đến để làm lành các vỏ bị ăn nhưng ăn mấy loại bơ này rất cực ngon. Có anh bạn đọc bài của mình trên mạng làm quen, lại vườn giúp mình mỗi tuần. Anh ta kêu là mấy trái bị sên ăn, đừng có quăng mà cho anh ta. Tuần rồi mình lựa ra 20 cân loại này để dành cho anh ta. Lúc đó mới nhớ sực là từ 10 năm nay ăn loại bơ bị sên ăn một tí cái vỏ thì rất ngon hơn loại bình thường. Thiên nhiên rất lạ. Thông thường chúng ta ăn loại trái to đẹp nhưng trên thực tế mấy loại trái cây hữu cơ, nhìn thấy không hấp dẫn như ở siêu thị, lại đầy đủ chất dinh dưỡng, còn trái cây to là như ở họ bỏ phân hoá học mệt hở, tọng như tượng gà heo ăn cho béo nhưng không ngon như loại gà đi bộ, ăn đầy đủ chất dinh dưỡng từ đất ra.

Mình không thì giờ hái trái bơ vì phải lo nhiều việc khác trong vườn. Ai muốn ăn thì vào vườn mình cho hái không trả tiền. Còn muốn mua thì liên lạc với con trai mình hay cô cháu. Mấy người này chạy xe tốn xăng vào vườn hái nên họ bán. Đừng có kêu em. Hôm trước có chị nào ở Murrieta kêu xin địa chỉ vườn nhưng xa quá nên không thấy liên lạc nữa. Có anh bạn nhờ vợ nấu thức ăn rồi đem lên vườn đổi bơ. 

Hôm trước đến nhà chị bạn bác sĩ, tặng một ít bơ, thấy chị ta ăn bơ với mật ong hữu cơ của mình. Có anh kia ở Di Linh cho mình biết là người Việt mình không biết ăn bơ nên đến mùa rụng dưới đất không ai mua để gà vịt ăn. Khi xưa, người Mỹ cũng ít ăn bơ lắm nhưng từ ngày người Mỹ bắt đầu để ý đến dinh dưỡng, đọc những tài liệu nghiên cứu khoa học về dinh dưỡng thì khám phá ra bơ là một trong những loại trái cây bổ nhất. Ăn trái cây ngọt thì sẽ bị béo phì. Lý do là trái cây có fructose nên ăn vào sẽ biến thành chất béo loại xấu. Mình có ông anh cột chèo, nha sĩ sang thăm gia đình mình, dẫn lên vườn chơi rồi đúng tết nên quýt ra nhiều, mình hái về ép nước quýt uống tươi khiến anh ta mê. Ngày nào cũng làm mấy ly cối, uống về Boston kêu đường lên. Lần sau sang chơi Xuân ghé thăm nhưng uống điều độ lại.


Theo nghiên cứu thì một trái bơ độ 200 gr thì có các chất dinh dưỡng như sau:

  • Calories: 322
  • Fat: 30 grams
  • Protein: 4 grams
  • Carbs: 17 grams
  • Fiber: 14 grams
  • Vitamin C: 22% of the daily value (DV)
  • Vitamin E: 28% of the DV
  • Vitamin K: 35% of the DV
  • Riboflavin (B2): 20% of the DV
  • Niacin (B3): 22% of the DV
  • Pantothenic acid (B5): 56% of the DV
  • Pyridoxine (B6): 30% of the DV
  • Folate: 41% of the DV
  • Magnesium: 14% of the DV
  • Potassium: 21% of the DV
  • Copper: 42% of the DV
  • Manganese: 12% of the DV

Chúng ta thấy chất béo nhưng loại chất béo tốt. Có người kêu mình không nên ăn nhiều bơ vì có Potassium nhiều. Đọc thấy nữa trái bơ là 10% cho Potassium cần thiết cho một ngày (daily value). Mình ăn 4 trái là vừa đủ.


Ngoài ra trái bơ có nhiều chất xơ, mỗi trái trung bình là có 14 gr chất xơ, xem như phân nữa số lượng cần thiết mỗi ngày cho mỗi người. Mình chơi 4 quả nên nhiều, giúp nhuận trường. Điểm tốt là trước đây mỗi năm năm mình đi soi ruột thì có mấy cục thịt dư nên bác sĩ phải cắt luôn. Năm ngoái mình đi soi ruột thì không thấy gì hết, bác sĩ kêu đi lại 10 năm sau thay vì 5 năm như mọi lần. Đọc đâu đó họ cho biết bơ giúp hệ thống tiêu hoá cũng như giúp phát triển các vi khuẩn tốt trong ruột. Tò mò thì mình đọc thêm như họ kể sau đây, lý do mà các danh từ của các vi khuẩn khá lạ nên không biết dịch ra sao nên chép về đây

(Additionally, the avocado group had more of the bacteria Faecalibacterium, Lachnospira, and Alistipes, all of which produce short-chain fatty acids (SCFAs), including butyrate.

SFCAs help fuel colon cells and protect against diseases like colorectal cancer and inflammatory bowel disease)


Mình có đọc một tài liệu khá quan trọng. Ăn trái cây thì có chất xơ nên lượng đường vào cơ thể của mình sẽ được chất xơ giảm truyền chậm vào huyết quản. Họ khuyên chúng ta ăn trái cây để có chất xơ, giảm bớt chất đường trong cơ thể. Ngoài ra thì nhất quyết không uống nước cốt trái cây vì chỉ là đường. Như trường hợp ông anh cột chèo mình ép quýt ra uống thấy đả quá nhưng không có múi quýt là chất xơ giảm chất đường từ từ vào nên đường huyết lên như máy bay lên thẳng. 


Thiên nhiên lạ lắm, mùa hè cho trái quả ăn để tạo chất béo cho mùa đông. Ngày nay, người ta trồng trong nhà kín hay mua từ các nước miền nam tây bán cầu nên quanh năm suốt tháng đều có thể ăn hoa quả dù là mùa đông nên chất béo thay vì bi tiêu hoá vào mùa đông thì nay không được tiêu hoá nên càng ngày con người càng béo phì như người Mỹ hiện nay.
Vườn mình ở trên cao nên nhìn xuống thấy nhà cửa và xã xã là ngọn núi cao nhất vùng Los Angeles đang bị phủ tuyết sau trận mưa tuần rồi. 

Bơ có thể giúp tăng mức cholesterol loại tốt HDL bảo vệ tim và giảm mức cholesterol loại xấu LDL bị oxy hóa, một loại cholesterol có liên quan đến chứng xơ vữa động mạch hoặc tích tụ mảng bám dọc theo thành động mạch. Họ chỉ nghiên cứu đâu trên 45 người nên cũng không tin hoàn toàn lắm.


Bơ là nguồn cung cấp các hợp chất chống oxy hóa và chống viêm tuyệt vời như vitamin C, vitamin E và carotenoid lutein. Bơ nhiều khi hái hơi bị sên ăn, mình nhờ chị dâu làm kem bơ nhưng không bỏ đường. Khi ăn bỏ muỗng mật ong trong vườn mình . Tuyệt cú mèo. Hy vọng giải thích cho các bác biết về bơ nhưng đừng réo em. Muốn bơ thì chịu khó lái xe vào vườn còn không thì gọi con em để mua.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đệ tam nhân 2024

Nhớ năm nào, sau khi ông Bush cha, với mấy trăm ngàn binh lính, ca khúc Khải hoàn, đánh Sadam Hussein ra khỏi Kuwait, xem như được tái đắc cử thì bổng nhiên có ông tỷ phú nhảy ra ứng cử dưới dạng ứng cử viên độc lập, vớt một số phiếu khá nhiều của cử tri giúp ông Clinton đắc cử.

Năm nay tương tự, hai ứng cử viên già nua của hai đảng lên võ đài so găng lại thì bổng nhiên có ông RFK, Jr. , nhảy ra ứng cử tự do khiến giới truyền thông dân chủ được lệnh đánh ông ta như điên vì sợ ông ta lấy phiếu của ông BIden. Mình sẽ bầu cho ông Kennedy này, chắc sẽ không thắng nhưng để nói lên tiếng nói của người Mỹ chán ngấy nền chính trị 2 phe, lưỡng đảng. Ông ta mới chọn ứng cử viên phó tổng thống là bà Nicole Shanahan, của vùng Silicon Valley, có thể trợ cấp thêm tiền ứng cử đến tháng 11. Mấy tuần nay các đài truyền hình như MSNBC,.. lên tiếng đánh ông ta như là kỳ thị chủng tộc, chống người do thái, cựu hút thuốc, coi thường đàn bà, đủ loại,…

Truyền hình phỏng vấn ông ta vụ 6 tây tháng giêng, mấy người ủng hộ ông Trump, chạy vào quốc hội là phản loạn hay không. Ông ta tuyên bố ông Biden rất nguy hiểm cho nền dân chủ Hoa Kỳ hơn cả ông Trump. Kinh https://www.cnn.com/2024/04/01/politics/rfk-jr-cnntv-interview/index.html


Các chuyên gia bầu cử, chính trị đều lên tiếng kêu gọi ông Kennedy ngưng tranh cử. Ông ta mới sa thải một nhân viên vì tuyên bố bậy bạ.


Năm 2024, chỉ có một tư tưởng được xem là chấp nhận được là những gì được viết trên New York Time, Wall Street Journal, đảng Dân CHủ, kỹ nghệ quân sự. Ông Kennedy có ý tưởng khác với giới cầm quyền, đối với họ rất phản động nên phải ngăn chận ngay, không để loang ra ngoài.


Mình đoán ông này sẽ bị chận, có thể chịu theo số phận như thân phụ và bác của ông ta. Bị bắn khi tranh cử chức vị tổng thống.


Ngày nay Hoa Kỳ có đến 130% GDP nợ công, quốc hội cứ thi nhau bỏ phiếu mượn nợ thêm. Ông Biden muốn lấy phiếu cứ hô hào xoá hết nợ đại học mà sinh viên mượn để đi học. Họ sẽ in tiền ra thêm để trả, lại khiến vật giá leo thang. Họ tăng giá lương tối thiểu $20/ giờ tại Cali khiến các tiệm ăn hay gì tăng giá hết. Thiên hạ thấy vậy, không đi ăn thì thất nghiệp sẽ đến. Nay kiếm việc đã khó. Apple, Google sa thải không biết bao nhiêu người.

Công ty Uber và Lift tuyên bố sẽ ngưng hoạt động tại Minneapolis vào cuối tháng này. Lý do là thành phố bắt họ phải trả Đủ thứ tiền bú xua la mua. Thành phố không tạo nên công ăn việc làm, hai công ty này tạo công ăn việc làm giúp những người kiếm việc không ra có thể kiếm chút tiền. Họ cứ dựa vào đó, muốn kiếm phiếu nên lên tiếng bắt trả đủ thứ thì thiên hạ chạy. Như trường hợp ở Seattle khi họ bắt phải trả tiền tối thiểu thì có một bà có hai cái tiệm Pizza, kêu đóng cửa một tiệm, sa thải nhân viên chỉ để lại một người sinh viên mướn bán thời gian nên không phải trả đủ mọi chi phí. Những đại biểu thành phố đòi đánh thuế lên lương đủ trò, không bao giờ làm ăn nên không hiểu gì cả. Làm ăn nếu anh có thợ giỏi thì không muốn họ đi tìm chỗ khác thì tự động phải tăng lương. Đó là luật cung cầu.


Câu hỏi mà thiên hạ đặt ra là ông Kennedy sẽ lấy phiếu của Ai? Biden hay Trump? Hai ứng cử viên này không được thiên hạ yêu chuộng lắm, ngoại trừ các thành phần trung thành với họ. Họ xem ông BIden tiếp tay với Do Thái để tàn sát người dân ở Gaza. Còn ông Trump thì không cần trả tiền quảng cáo, ngày nào cũng thấy tin tức của ông ta bị kiện đủ trò. Ông ta tham gia gây quỹ tỷ phú, kêu sẽ hạ thấp thuế. Xong om


Hình như ông Trump có hận thù gì với vợ chồng CLinton nên cứ đè đầu họ mà chỉ trích khiến hai ông Obama, Clinton phải đi giúp ông BIden. Còn bà Hillary thì kêu: “ông Biden là ứng cử viên số một của Đảng Dân CHủ”. Ngược lại ông Trump hình như người Mỹ tin ông ta là một người bảo thủ, bán kinh thánh để tranh cử. Một người có mấy đời vợ, không thể nào là bảo thủ cả. 


Nói chung là các giá trị về tinh thần khá thay đổi từ thời ông Reagan đến nay. Họ cứ rao khuyến khích mấy bà xuống đường kêu chống hay ủng hộ phá thai đủ trò. Họ tạo ra những vụ này để thiên hạ quên đi kinh tế, giá xăng lên như điên nghĩa là vật chất sẽ lên. Mình vui khi thấy cổ phiếu các công ty dầu hoả lên vì có mua nhưng khi đi đổ xăng là rầu.


Giới bảo thủ thì muốn chính phủ nhỏ bé, không can thiệp vào đời sống của người Mỹ trong khi đó giới cấp tiến cho rằng người Mỹ không có khả năng tự lo liệu cho mình nên họ muốn can thiệp vào các chọn lựa căn bản của người Mỹ.


Năm 1971, Hoa Kỳ dưới thời ông Nixon, không cho mỹ kim theo thời giá của vàng nữa nên quỹ dự trữ liên bang có thể in tiền cho chính phủ mượn mệt thở. Năm 2009, khủng hoảng tài chánh, Fed in tiền mệt thở cắt tiền lời xuống con số không. Thế là họ thấy cứ in tiền, không cần bắt dân đóng thuế. In tiền để chi viện cho các cuộc chiến tranh khơi khơi. Khi tiền được in ra nhiều sẽ khiến lạm phát. Mệ ngoại mình kể là thời xưa, đi chợ phải gánh tiền cụ Hồ ra chợ mua đồ.


Từ năm 1997 đến 2022, nợ công của Hoa Kỳ gia tăng từ $5.5 ức lên đến $30.5 ức mỹ kim. Xem như 453%. Trong khi đó chi phí của chính phủ cũng gia tăng từ 73%, từ $368 tỷ lên đến $635 tỷ mỹ kim. Có lần đồng chí gái xem Zillow thì nói căn nhà hai vợ chồng mua trước khi làm đám cưới giá $180,000, nay được xem giá thị trường trên 800,000. Được kêu là lời rồi. Mình nói không thời đó tôi đi cua cô tiền xăng giá 1 đô cho một gallon, nay là trên 5 đô. Đó là lạm phát chớ chả có lời gì cả. Một tô bún bò thời đó giá $3.5 nay gần $20. Chán Mớ Đời 


Bầu cử năm nay có hai vấn đề: chiến tranh và chi tiêu. Trước đây chỉ có cuối năm là quốc hội bỏ phiếu gia tăng mượn nợ, nay thì cứ mỗi cá nguyệt. Vấn đề là dân chủ và cộng hoà đều muốn mượn thêm, ngoại trừ ông Kennedy. Về hưu tiền an sinh xã hội ít mà vật giá leo thang thì sống sao nổi. Chán Mớ Đời  


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tấm ảnh xưa

 Nhìn tấm ảnh này khiến mình nhớ nhiều kỷ niệm thời còn bé. Hôm trước, ông thần hàng xóm ở Gia-nã-đại nói đủ thứ về đường Hai Bà Trưng này, ông thần kêu đến trường Trung Trực khiến mình như bò đội nón, chả biết nằm ở đâu. Tải lên tấm này để ông thần chỉ cho mình trường tiểu học Trung Trực nằm ở đâu. Ông thần này hàng xóm cư xá Địa Dư, gần nhà nhưng lớn tuổi hơn nên không có chơi khi xưa.

Hình này chụp chắc phía sau rạp Ngọc Hiệp về hướng abattoir. Cận cảnh có bãi đất trống xanh ngay góc Cẩm Đô và Hai Bà Trưng, của gia đình chị Hảo học sinh Văn Học, mình có vào nhà một lần với tên hàng xóm muốn cua chị ta. Nhà làm bằng gỗ, sơn màu bordeaux. Sau này hắn lấy chị này làm vợ sau 75. Bên phải thấy ngã ba Hai BÀ Trưng và cầu Cẩm Đô. Hồi nhỏ đi tới cầu này làm bằng gỗ, chỉ đi bộ qua còn xe thì phải chạy xuống đường Hải Thượng để quẹo về Hai Bà Trưng mà người lớn gọi là Cầu ông Cửu Huần, do ông ta xây. Sau đó thời ông Diệm, họ xây cầu bằng bê tông nên xe có thể chạy ngang, chớ xưa chỉ đi bộ và xe đạp. Đà Lạt có hai chiếc cầu mà khi xưa người ta gọi tên người đã đứng ra lo việc xây cất; cầu Ông Đạo do ông Quản Đạo xây và cầu Bá Hộ Chúc do ông thầu khoán người nam giàu có mà ai cũng kêu ông bá hộ Chúc.

Thấy nhà của Vũ văn Tùng, học chung khi xưa. Dạo đó ít ai dám cắt đất chỗ cái đồi này để làm nhà nhưng gia đình anh chàng chịu nên ai cũng ớn lạnh sợ bị đất trùi là ngọng. Không thấy xây talus gì cả. Ngày nay thì dọc đường Hai Bà Trưng thì nhà được xây đều, họ đào đồi xây nhà đầy.

Kế đến là con đường mòn đi lên nhà thương Phương Lan, bên đồi kia là mấy biệt thự, hình như có nhà một cô bạn học chung khi xưa tên Hạnh. Có ông anh làm bác sĩ tại Nam Cali, có thấy anh ta chơi đàn mỗi khi có họp mặt ngừoi Đà Lạt. Có gặp lại tại Đà Lạt.

Ngay ngã 3 thấy 5 căn nhà hai tầng của gia đình Vy Nhật Tảo, khi xưa học chung ở Petit lycee lúc nhà anh chàng này làm bằng gỗ. Sau xây nhà lầu thì hết thấy hắn rủ đến nhà chơi như khi xưa. Nghe mấy người bạn học cũ kể anh chàng này là nhạc sĩ nổi tiếng ở Việt Nam. Tiếp theo đường Hai Bà Trưng, ngoài các căn nhà nhỏ lụp xụp bằng tôn gỗ, có hai dãy nhà hai tầng, dãy nhà gần nhất màu trắng và dãy cuối màu xanh. Có lẻ dãy màu trắng là địa điểm của trường tiểu học Trung Trực mà ông thần hàng xóm lớn tuổi hơn mình nhớ. Sau này chỉ có thấy thiên hạ ở đó khi mình lớn lên. Dãy nhà màu xanh xưa kia được mướn làm trường học Hiếu Học do thầy Chử Bá Anh thành lập, sau dọn qua đường Hoàng Diệu, đổi thành trường Văn Học, sau sang lại cho thầy Trần Đại Bản, người thành lập trường Thăng Long. Ông cụ mình khi xưa, làm cho ty Công Chánh, tối ông cụ đi học thêm ở đây để thi đổ bằng tiểu học, để lên ngạch thêm lương. Tối tối mình hay đi bộ đến đây đón ông cụ đi học về. Sau này có con, mình cũng bắt chước ông cụ đi học thêm vào ban đêm.

Tiếp đến là dãy vườn rồi đến một cái ga ra quên tên rồi đến bãi đất trống đến đường Hải Thượng. Kế nhà của Vy Nhật Tảo là cầu Cẩm Đô, ngang con suối. Xe mình bị tắt máy khi Đà Lạt bị lụt ngay chỗ này. Lý do là thiên hạ ở xung quanh, đem rác ra đổ xuống con suối, lâu ngày nhất là mùa nắng ngập đầy cầu, đầy suối. Đi ngang là thấy ruồi bay đen nghịt, hôi thối nhưng quen. Khi mùa mưa đến rác đầy nên nước bị nghẹt, dâng lên và phủ khắp khu vực này. Vài ngày sau, khi rác được nước kéo từ từ về khu vực Cam Ly giúp nước rút. Chỉ tội mấy người làm vườn tại khu vực này bị hư vì xã lách hay bắp sú bị úng hết.

Bên trái, cận cảnh thấy nhà hàng và khách sạn Cẩm Đô, nơi có xe mì Cẩm Đô ngon nức nở Đà Lạt xưa. Cạnh khách sạn Cẩm Đô, có dãy nhà màu xanh, mình có vào đây một lần. Có anh bạn học lớp 11 B, nhà ở Nhà Trang, lên đây ở trọ tại đây. Thấp thoáng mái nhà của trường Tân Sanh dành cho người gốc Hoa học. Thấy một phần đâu của đường Phan Đình Phùng và góc Duy Tân, có cây thông to đùng. Chỗ này khi xưa có cái kiosque nhỏ, ông cụ mình học đánh máy tại đây. Mình hay bò đến đây đợi ông cụ đánh máy rồi đi bộ về. Thấy căn nhà của Lê HUy Hà, nơi mình có đến học thêm với chị hắn, ngay dốc Duy tân. Trên căn nhà này thì thấy đường Thủ Khoa Huân, có căn nhà mình có đến một lần với Huỳnh Kim Sang. Chỗ này có cô học chung lớp tên Nguyễn Thị Ri, ở trọ tại đây. Hôm đó mình đi thở eo Sang và một chàng khác học bạn A, đến đây. Hai anh chàng đấu láo với Nguyễn Thị Ri và Nguyễn Thị Đức, mình thì bò ra sân sau hái ổi ăn.

Từ ngã ba Duy Tân và Hai Bà Trưng đi xuống đường Duy Tân đi xuống gặp ga ra Trung Tín ngay bùng binh Hải Thượng. Hình này chụp trước khi phòng mạch bác sĩ Thọ được xây cất, bên cạnh có một nhà chuyên làm bánh croissant bơ. Cứ có tiền chạy lại đây mua. Ngay khúc này thấy trường Việt Anh của thầy Lê Phỉ, mướn khu đất này của ông bà Võ Đăng Dung. Bên kia đường là phòng mạch của bác sĩ, phía sau là abatoir, nhà sát sinh. Tên Nguyễn TRung Thiện, ga ra Trung Tín, dẫn mình vào đây xem người ta lấy búa tạ, khệnh vào đầu con bò, từ gục xuống. Kinh

Phía bùng binh Hải Thượng, đi đến một tí, bên phải có một dãy quán hàng ăn. Mình chưa bao giờ ăn tại đây. Chỉ nhớ có một tên bạn của Đổ Quý Dân, ngày nào cũng bò ra đây đứng đợi một nữ sinh Bùi Thị Xuân, tên Nhung đi học về. Cô nữ sinh này ở cư xá Phạm Ngũ Lão. Đi đến chút nữa thì đụng đường Cường Để. Chỗ này có tiệm Nhật Tân, bán văn phòng phẩm. Chỗ này là nơi giữ các phế liệu hình ảnh mà có người Đà Lạt gửi cho mình, trong đó có thẻ học sinh của chị bạn học khi xưa. Bên cạnh có cái lều của anh chàng sửa xe cho mình.

Sau đó là cầu Lê Quý Đôn, băng qua con suối Cam Ly chảy từ cầu Ông Đạo về. Trên đường Lê Quý Đôn đi về hướng khách sạn Duy Tân, trường Petit Lycee. Bên phải có thuỷ đài và trạm biến điện, thường được gọi là nhà đèn. Điện từ Cam Ly về, và được giảm tại đây rồi phân phát khắp Đà Lạt.

Nhìn kỹ thì đường chắc mới mưa xong nên bùn lầy khá nhiều. Từ khúc nhà Vy Nhật Tảo, đến trường Văn Học, là con đường mình thường sánh vai đi học với đối tượng một thời. Mình có kể vụ này rồi nhưng nay nhìn lại vẫn thấy vui vui.

Mình từ nhà đi bộ xuống ngay ngã ba nhà của Vũ Văn Tùng, thấy cô nàng băng qua từ Cẩm Đô thì dừng lại đợi đi chung đến trường. Còn cô nàng đi sớm hơn thì tới đường Hai Bà Trưng sẽ đi theo lối chánh niệm, đợi mình chạy hộc gạch đến. Có cô em dâu của anh chàng Tùng cho biết hiện đang sống tại Sàigòn. Nay về thì chả thấy gì cả, toàn là nhà và nhà to đùng.
Đây là không ảnh chụp cùng ngày nhưng ngược lại. Để hôm nào sẽ kể thêm

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 
Nguyễn Hoàng Sơn