Sự suy tàn của Tây phương

 Thế giới ngày nay hổn loạn, chiến tranh khắp nơi, dân tình xuống đường biểu tình đòi truất phế chính phủ được bầu theo thể chế dân chủ như Nam Hàn, Georgia hay Syria,… Khi xưa, ở Đà Lạt có xem cuốn phim Ngày Tàn của đế quốc La-Mã (la chute de l’empire romain), có tài tử Sophia Loren đóng nên bị ấn tượng về các nền văn minh hay đế quốc suy tàn. Khi còn ở Âu châu, mình học về lịch sử nghệ thuật cho thấy nền văn minh Hy-Lạp danh tiếng, tạo dựng những cộng trình mà đến mấy ngàn năm sau vẫn còn để lại di tích trên khắp Âu châu và phi châu ngày nay theo các bước chân của hoàng đế Alexander rồi đến người la mã, học được văn minh này và tạo ra nền văn minh La-mã, chiếm đóng không biết bao nhiêu nước cho nền cộng hoà. Đến khi ông Julius Caesar vượt con sông Rubicon, tiến về thủ đô để lật đổ thể chế cộng hòa lên ngôi tự xưng hoàng đế. Nhưng rồi cũng tàn bị con nuôi phản bội.

Có cuốn sách “Sự suy tàn của phương Tây (Der Untergang des Abendlandes) của ông Oswald Spengler, người đức là tác giả và khái niệm Chủ nghĩa Caesar (Caesarism) được đề cập chi tiết trong tác phẩm nổi tiếng của ông, là một lý thuyết sâu sắc và phức tạp về giai đoạn cuối cùng của các nền văn minh nhân loại. Cuốn này được xuất bản sau đệ nhất thế chiến.

Sau khi đắc cử, ông Trump được các đại xì thẩu đến gặp như Zuckenberg, Bezos,… xin tặng tiền cho lễ nhậm chức của ông ta. Xin nhắc lại khi ông Trump nhậm chức năm 2017, quỹ lễ nhậm chức được thiên hạ cho đến 100 triệu đô la, cứ 1 triệu là được 6 vé dự tiệc, năm 2015 tới chắc nhiều hơn. Mình thấy danh sách những người chửi bới ông Trump trước bầu cử, đều đóng góp, có người lên đến 2 triệu. Các lãnh đạo trên thế giới đến xin gặp hay được mời qua Pháp dự lễ khánh thành nhà thờ đức Bà Paris và luôn tiện gặp gỡ các nguyên thủ trên thế giới dù chưa nhậm chức còn ông Biden bỏ vợ đi Phi châu thăm mấy con thú. Không thấy bà Kamala đi thế cho tổng thống cho các vụ văn hoá quốc tế. Ông Biden bị ngớ ngớ, nên không biết 4 năm qua toà bạch cung do ai quyết định. Buồn đời, ông ta ân xá gần hai ngàn tội nhân trong đó có các tử tù. Không biết được lãnh bao nhiêu hay ai đó kêu ông ta ký chớ chả biết gì cả.

Có phải ông Trump là nhân vật Caesar của thế kỷ 21 mà ông Spengler đề cập trong cuốn sách như đã lên tiếng về Julius Caesar, Bonaparte Napoleon,…đánh dấu sự suy tàn của chế độ hay nền văn minh. Ở thế kỷ 20, chúng ta đã làm chứng nhân các lãnh tụ như Stalin, Mao Trạch Đông, Hitler, Mussolini, Tito hay các tên quân phiệt ở Nam Mỹ. Ngày nay với chủ nghĩa thức tĩnh như đánh đổ các căn bản của nền văn minh Tây phương, đặt lại vấn đề tương tự thời đại Hy Lạp, la mã trước khi suy tàn. Người dân bổng nhiên đồng tính, trai trai hay gái gái ngủ với nhau mà người ta hay kể về hoàng đế Caligula, Nero, … họ lại cố gắng tạo dựng một văn hoá LBGTQ+, khuyến khích con nít vị thành niên chuyển đổi giới tính, không cần báo cho phụ huynh.

Không hiểu sao, Đức quốc sinh ra rất nhiều nhà triết học danh tiếng. Có người giải thích là vì tiếng đức rất rõ ràng nên thường các tác phẩm được chuyển ngữ tiếng đức trước khi dịch qua các tiếng khác.

Có nhiều người chê ông này không có hàm học vị vì chỉ là hiệu trưởng khi xưa. Có nhiều người kêu, đâu cần phải học cao, chỉ cần đọc sách và tư duy. Mình xin tóm tắc như sau:

Ông Spengler coi các nền văn minh như những thực thể sống, với tuổi thọ giống như sinh vật. Mỗi nền văn minh (Kultur) phát triển qua những giai đoạn có thể dự đoán được:

• Giai đoạn Văn hóa: Thời kỳ trẻ trung, sáng tạo, đánh dấu bởi sự phát triển rực rỡ trong nghệ thuật, triết học, tôn giáo và trí tuệ.

• Giai đoạn Văn minh: Thời kỳ suy thoái và tàn lụi, khi sự sáng tạo nhường chỗ cho bộ máy quan liêu, chủ nghĩa vật chất, và các cấu trúc chính trị cứng nhắc. Chủ nghĩa Caesar xuất hiện trong Giai đoạn Văn minh, đánh dấu sự củng cố quyền lực cuối cùng và sự thay thế các lý tưởng dân chủ hay tự do bằng chế độ độc tài. Ngày nay, Tây phương cũng như Hoa Kỳ đều bị bộ máy Quan liêu, kềm hãm cai trị. Chúng ta nói là sống trong chế độ dân chủ nhưng trên thực tế chúng ta bị cai trị bởi những người được bổ nhiệm trong chính quyền và họ tìm cách duy trì chức vụ, tiền bạc tạo dựng một hệ thống với nhiều luật lệ, cản trở sự phát triển. Như tạo dựng các phong trào bảo vệ sự hâm nóng toàn cầu trong khi 2 thế kỷ trước cho thấy thời tiết nóng hơn ngày nay trung bình 2 độ C.

Spengler sử dụng thuật ngữ “Chủ nghĩa Caesar” để mô tả các thực tế chính trị và xã hội trong một nền văn minh suy tàn:

1. Sự kết thúc của dân chủ và sự trỗi dậy của những người hùng mạnh: Spengler cho rằng dân chủ là một giai đoạn chuyển tiếp không ổn định. Ban đầu, dân chủ xuất hiện như một biểu hiện của ý chí tập thể, nhưng theo thời gian, nó suy thoái thành các cuộc đấu đá nội bộ, sự kém hiệu quả và chế độ tài phiệt (sự thống trị của người giàu). Sự suy thoái này tạo ra một khoảng trống mà những nhà lãnh đạo độc tài lôi cuốn—“Caesar”—sẽ xuất hiện để lấp đầy. Chúng ta thấy sau cuộc cách mạng Pháp năm 1789, bắt có cuộc thanh trừng vì ai cũng nghĩ mình là tài ba nhất hay các cuộc chỉnh lý sau vụ lật đổ ông Ngô Đình Diệm. Hay khi Liên Sô tan rã, ta thấy nước Nga bị khủng hoảng về lãnh đạo đến khi tên trùm mật vụ lên nắm chính quyền, mới loại bỏ hết các đối thủ. Những nhà lãnh đạo này:

• Khẳng định mình thông qua ý chí và sức mạnh.

• Bỏ qua các thể chế dân chủ truyền thống, vốn bị coi là yếu kém và kém hiệu quả.

• Dựa vào sự ủng hộ của quần chúng nhưng sử dụng quyền lực để duy trì trật tự.

Ví dụ, sự trỗi dậy của Julius Caesar ở La Mã tượng trưng cho sự kết thúc của Cộng hòa La Mã và các lý tưởng dân chủ của nó, được thay thế bằng một đế chế tập trung quyền lực. Khi Julius Caesar vượt dòng sông Rubicon, với đạo quân đầy đủ khí giới, tiến về La-Mã, là đánh canh bạc với cuộc đời của ông ta. Lý do là luật của nền cộng hoà la mã, không ai được mang khí giới vào thủ đô. Cho nên khi tiến về thủ đô để lật đổ chế độ hiện hành, ông ta phải thành công nếu không sẽ bị giết. Từ đó mới có câu ngạn ngữ “vượt dòng sông Rubicon” là để nói đã quyết định rồi thì không bao giờ bỏ cuộc.

2. Quyền lực vượt lên trên lý tưởng: Trong thời kỳ của Chủ nghĩa Caesar, các hệ tư tưởng, chủ nghĩa trí thức và lý tưởng đạo đức đều sụp đổ. Chính trị trở thành cuộc đấu tranh thuần túy vì quyền lực, và các nhà lãnh đạo hành động thực dụng mà không quan tâm đến các nguyên tắc trừu tượng.

3. Sự tan rã của quần chúng: Trong giai đoạn Văn minh, dân chúng trở nên chia rẽ, rời rạc và thờ ơ. Quá trình đô thị hóa và chủ nghĩa vật chất trên quy mô lớn phá vỡ các mối quan hệ cộng đồng truyền thống, khiến mọi người khao khát trật tự và sự thống nhất. Một Caesar khai thác sự khao khát này, tự giới thiệu mình như một vị cứu tinh. Chúng ta thấy ngày nay tại Âu Châu như Pháp bị khủng hoảng về chính trị, thủ tướng từ chức như lá rụng mùa thu. Còn Hoa Kỳ thì sự chia rẽ càng trầm trọng giữa người dân, đến khi một tên độc tài lên, cấm cản này nọ, bắt bỏ tù thì mới nối lại trật tự.

4. Sự tập trung của cải và quyền lực: Trong giai đoạn cuối của một nền văn minh, sự kiểm soát của cải và quyền lực chính trị hòa quyện vào nhau. Sự thống trị của các tài phiệt (tầng lớp giàu có) trở thành một đặc điểm nổi bật trong quản trị. Tuy nhiên, dưới chế độ Caesar, các tài phiệt này bị khuất phục trước ý chí của nhà lãnh đạo độc tài. Chúng ta thấy các nước dân chủ được điều hành bởi các tên tài phiệt, nên có thể một ngày nào đó người dân sẽ bầu cho một tên độc tài lên nắm chính quyền. Ngày nay, chúng ta thấy rõ ràng là Elon Musk và các tài phiệt khác là những người cai trị chúng ta. Các tài phiệt ủng hộ Kamala nay quay sang chung tiền cho Trump. Chỉ có cử tri là bốt kít. Chửi bới nhau để tự tạo tỏ nắng cho chính bản thân mình. Tổng thống và các đại biểu là nô tặc cho tài phiệt. Trong khi rất nhiều người tự xem là trí thức kêu gọi dân chủ bú xua la mua. Mình đoán họ chả bao giờ làm kinh tế. Cứ dựa trên sách vở. 

Cứ xem vụ quốc hội bầu ngân sách vừa qua. Cứ cuối năm là quốc hội Hoa Kỳ bầu ngân sách cho năm tới, họ đe doạ là chính phủ sẽ ngưng hoạt động này nọ. Các đại biểu kêu muốn họ ủng hộ thì phải thêm các ngân sách nào như giúp đỡ thành phố hay địa hạt của họ, để họ có thể tuyên bố đã xin tiền cho cử tri của họ thế là mỗi năm ngân sách càng gia tăng, thâm thũng. Elon Musk viết trên X, kêu là ai mà bỏ phiếu ủng hộ thì ông ta sẽ bỏ tiền ra cho bầu cử tới, để họ không được tái cử. Thế là không có thằng Tây con đầm nào bỏ phiếu ủng hộ. Cuối cùng họ chia ra từng phần một để bỏ phiếu, loại bỏ mấy tên tép riêu.

5. Chủ nghĩa đế quốc và các đế chế thế giới: Chủ nghĩa Caesar thường đi kèm với sự trỗi dậy của các đế chế. Sự suy tàn của các cấu trúc dân sự địa phương (ví dụ như các thành bang hoặc các quốc gia dân chủ) dẫn đến sự tập trung quyền lực ở quy mô lớn, mang tính đế quốc. Spengler coi xu hướng này là điều không thể tránh khỏi khi các nền văn minh bước vào giai đoạn “mùa đông” của chúng. Chúng ta thấy Trung Cộng hiện nay đã có một hoàng đế, được bầu làm chủ tịch muôn đời như Mao Trạch Đông khi xưa, ai lộn xộn là đi Tây ngay.

Spengler sử dụng các phép so sánh lịch sử để minh họa tính tất yếu của Chủ nghĩa Caesar:

1. Cộng hòa La Mã: Cộng hòa La Mã sụp đổ do tham nhũng chính trị, xung đột giai cấp, và sự bất lực của các thể chế dân chủ trong việc quản lý áp lực từ một đế chế đang phát triển. Julius Caesar xuất hiện như một nhà độc tài, kết thúc Cộng hòa và mở đường cho Đế chế La Mã.

2. Pháp dưới thời Napoleon: Sự trỗi dậy của Napoleon Bonaparte sau cuộc Cách mạng Pháp phản ánh rõ rệt động lực của Chủ nghĩa Caesar. Các lý tưởng tự do, bình đẳng và bác ái nhường chỗ cho sự cai trị độc tài của Napoleon, người đã tập trung quyền lực và thiết lập một đế chế Pháp. Gần đây mình có xem lại phim Napoleon. Các chính phủ do tổng thống Macron đưa lên đều từ chức vì không được ủng hộ của đại đa số. Biểu tình đủ trò, hay bên Anh quốc, các nông dân lái xe máy cày đem ra đường để chắn. Đến một ngày nào, người dân chán cảnh này, sẽ ủng hộ một chính quyền mạnh bạo, dẹp bỏ tù hết ai chống đối, vãn lại trật tự.

3. Sự suy tàn của phương Tây hiện đại: Spengler dự đoán một số phận tương tự cho nền văn minh phương Tây hiện đại. Ông lập luận rằng dân chủ tự do sẽ suy thoái, bị áp đảo bởi sự kém hiệu quả của bộ máy quan liêu, các cuộc khủng hoảng kinh tế, và sự thống trị của tầng lớp tài phiệt. Trong sự hỗn loạn này, một nhà lãnh đạo độc tài mạnh mẽ (một “Caesar hiện đại”) cuối cùng sẽ xuất hiện.

Spengler coi phương Tây hiện đại đang bước vào Giai đoạn Văn minh, với các đặc điểm:

• Sự suy giảm sáng tạo và đổi mới văn hóa.

• Sự chuyển hướng sang chủ nghĩa vật chất và đô thị hóa quy mô lớn. Tháng 10 vừa rồi, vè Âu châu thì thấy không khác gì bên Hoa Kỳ, người dân ăn thức ăn nhanh MAcDonalds, uống CoCa cola như người Mỹ. Xổ tiếng anh trên đài truyền hình, xem phim bộ Mỹ.

• Sự thống trị của các hệ thống tài chính và chính trị kỹ trị.

Ông tin rằng phương Tây sẽ đối mặt với sự phân mảnh và bất ổn xã hội ngày càng tăng, dẫn đến sự sụp đổ cuối cùng của các lý tưởng dân chủ. Khoảng trống này, theo Spengler, sẽ được lấp đầy bởi những nhà lãnh đạo độc tài, những người sẽ áp đặt trật tự và sự thống nhất lên một xã hội bị chia rẽ. Chúng ta có thấy các nước cộng sản được thành lập sau khi ông Spengler xuất bản sách của ông ta.

Hệ quả triết học của Chủ nghĩa Caesar

1. Chủ nghĩa định mệnh lịch sử: Quan điểm của Spengler về Chủ nghĩa Caesar bắt nguồn từ triết lý định mệnh của ông về lịch sử. Ông tin rằng các nền văn minh buộc phải tuân theo một quỹ đạo cố định, và sự xuất hiện của Chủ nghĩa Caesar là tất yếu như sự thay đổi của các mùa. Kiểu 4 mùa mỗi năm hay như nhà Phật kêu tứ Diệu đế.

2. Quyền lực là động lực tối thượng: Chủ nghĩa Caesar thể hiện niềm tin của Spengler rằng quyền lực, chứ không phải các lý tưởng hay nguyên tắc, là động lực thực sự của lịch sử. Theo ông, thời đại của các hệ tư tưởng và tiến bộ đạo đức chỉ là ảo tưởng tạm thời, cuối cùng sẽ nhường chỗ cho thực tế khắc nghiệt của các cuộc đấu tranh quyền lực. Nếu họ tôn trọng nền dân chủ, thì tại sao phải tìm cách ăn gian phiếu bầu cử, cho cảnh sát chìm nhập bọn các người kêu gọi bầu cử gian lận rồi bắt bỏ tù, hoặc ám sát ông Trump.

Hồi ông Bush thắng cử, hơn ông Gore có mấy trăm lá phiếu. Ông Gore tuyên bố thua khiến mình tin và hãnh diện làm công dân của nền dân chủ thực sự Hoa Kỳ. Ngày nay, sống lâu hơn ở xứ này, thì chỉ thấy trò hề dân chủ để người giàu được giàu thêm, còn nghèo thì nghèo hơn. Họ sử dụng bộ máy quan liêu để củng cố sự giàu sang của họ.

3. Phê phán quan niệm tiến bộ: Spengler bác bỏ ý tưởng về sự tiến bộ không ngừng của Thời kỳ Khai sáng. Thay vào đó, ông lập luận rằng lịch sử mang tính chu kỳ, với mọi nền văn minh đều phải trải qua sự hưng thịnh, suy thoái và sụp đổ. Mình đang đọc tài liệu về các công ty bị suy tàn. Có dịp sẽ kể. 

Ý nghĩa hiện đại: Các ý tưởng của Spengler về Chủ nghĩa Caesar vẫn gây tranh cãi và đáng suy ngẫm. Một số người coi lý thuyết của ông là lời cảnh báo về sự mong manh của dân chủ và nguy cơ của chủ nghĩa độc tài. Những người khác chỉ trích nó vì tính định mệnh và thiếu sự thay đổi hoặc đổi mới.

• Sự trỗi dậy của các nhà lãnh đạo độc tài trong thế kỷ 20, như Mussolini, Hitler, Mao Trạch Đông và Stalin, Pinochet,.. thường được coi là sự xác nhận cho những dự đoán của Spengler.

• Trong thời hiện đại, các cuộc thảo luận về xu hướng dân túy và độc tài trong chính trị đôi khi tham chiếu đến Chủ nghĩa Caesar của Spengler như một lộ trình tiềm năng cho tương lai của các xã hội phương Tây.

Tình hình hiện nay trên thế giới rối như canh hẹ. Hy vọng năm 2025, sẽ có chút gì khá khá hơn. Nhưng mình nghĩ còn te tua hơn nhất là kinh tế sẽ bay theo cánh chim biền biệt. Khi ông Trump đòi kiểm soát Vùng Đất Xanh (Groenland), và cưỡng chế con kênh Panama, hay kêu Gia-nã-đại gia nhập Hoa Kỳ. Mình nghĩ ông ta chỉ hù cho vui để gây áp lực. Ông ta cho Robert Kennedy Jr., lên diễn đàn nói đủ trò, nay kêu bớt lại khi các công ty dược phẩm bắt đầu bay sang FLorida, cúng dưỡng. 

Dạo này mình thấy ông Elan Musk là vị hoàng đế của Hoa Kỳ vì thiên hạ bầu cho ông Trump nhưng hội họp với ai, đều có mặt ông ta. Hôm qua, hạ viện họp cuối năm để bỏ phiếu ngân quỹ cho năm tới thì ông thần Musk này tuyên bố trên mạng xã hội X, kêu ai mà bỏ phiếu thuận thì ông ta sẽ giúp ứng cử viên đối lập lần bầu cử tới, bằng mọi giá để họ bị lọt đài. Thế là cả đám đại biểu run, không ai dám bỏ phiếu cả. Elon Caesar. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đời là bất thường

Hôm nay, nghe một bà Mỹ kể chuyện về một bà hàng xóm. Ông chồng mới chết nhưng không làm đám tang. Lý do là thân nhân, gia đình không bao giờ thăm viếng hay gọi điện thoại chào hỏi. Lễ lạc chi cũng không gặp nhau suốt bao nhiêu năm. Cho nên vợ chồng bà không muốn làm đám tang, để tránh phiền phức, mất thời gian quý báu của con cái và người thân. 

Bà hàng xóm lại cho biết khi ông chồng qua đời, bà ta cũng không thông báo cho gia đình, con cái biết. Bà ta hỏi nếu gia đình, con cái khám phá ra vụ này thì ăn nói làm sao. Bà góa trả lời là họ không thèm gọi, thăm viếng hay hỏi thăm khi ông ta còn sống, nên bà ta không muốn cho con cái cũng như thân nhân có dịp nói về ông ta khi ông chồng chết. Làm bộ thương tiếc, đạo Đức giả. Đến rồi đi âm thầm, nhiều khi lại khỏe.

Khi xưa, ông chồng hay gọi mời con cháu đến ăn cơm nhưng chúng viện cớ là bận nên không đến được. Nhiều khi cũng quên sinh nhật, kêu bận quá. Đỡ tốn tiền. Bà ta không cho biết con cháu ở gần hay ở xa.

Cuối cùng bà ta quyết định, bán căn nhà, dọn vào ở trong một căn hộ, không thông báo cho con cái cũng như họ hàng hay. Xem như cắt đứt luôn liên hệ với họ. Bà ta cho biết nên nhớ khi chúng ta không còn được con cái hay thân nhân quan tâm đến thì chúng ta cần phải lấy quyết định cho chính mình về cuộc sống tương lai. Tại sao phải ngóng đợi vô vọng khi chúng ta không còn quan trọng trong đời sống của họ. Nhiều khi sống chúng ta quên những gì hiện có. Không quan tâm đến như cha mẹ rồi một ngày nọ lại kêu đổi thiên thu để thấy nụ cười của mẹ. Lúc đó đã muộn để rồi ăn năn.

Câu chuyện trên phản ánh khá nhiều về xã hội ngày nay tại các nước tân tiến. Có thể khi biết được vụ này, chúng ta có thể đặt giả thuyết là có lẻ hai vợ chồng già không đối xử tốt với con cháu nên chúng không về thăm. Nhưng cũng có thể do ảnh hưởng giáo dục học đường ngày nay hay cuộc sống đã gây nên sự việc. Từ bao lâu nay, chúng ta phó thác cho nhà trường nuôi nấng, dạy dỗ con chúng ta nên sự gắn bó của con và bố mẹ không còn như các thế hệ trước. Học sinh có thể đến trường sớm để ăn điểm tâm, ăn cơm trưa. Khi hai vợ chồng đi làm nhiều khi không có thời gian dành cho con nên khi lớn lên chúng cũng quen, sống không cần có bố mẹ. Vui chơi với bạn bè là chính. Như người Việt hay nói bán anh em xa, mua láng giềng gần.

Khi viếng thăm Nam Hàn, mình có mời ông chủ nhà Airbnb đi ăn cơm. Ông ta dẫn đi mấy tiệm ăn dành cho người bản địa, không có du khách. Mình hỏi anh ta làm hướng dẫn viên, mình trả tiền. Anh ta rảnh nên nhất trí, và lấy xe chở tụi này đi khắp nơi. Anh chàng cho biết cô Bồ làm việc đến 11:00 giờ đêm mỗi tối nên cả tháng mới gặp nhau vài tiếng. Hèn chi Nam Hàn ít đẻ nhất thế giới. Thêm đám cưới rất đắt tiền, tốn $200,000. Bố anh ta ở tỉnh nên cũng ít khi về thăm vì bận công việc ở Hán Thành. Anh ta kể có nhiều người già chết trong đơn côi, có người chết cả tuần hàng xóm mới khám phá ra vì mùi hôi. Chết vào muà đông thì chắc chả ai ngữi mùi.

Hôm trước xem phim tài liệu về Hán Thành, họ mới xây cất một thành phố hành Chánh kiểu Brasilia của Ba Tây. Các bộ của chính phủ được dời ra đó và nhà cửa được mọc lên nhưng người dân Nam Hàn vẫn ở tại Hán Thành. Nhà cửa quá đắt nên không ai muốn lập gia đình, sinh con đẻ cái vì chật chội. Nhớ mướn AirBnB ở Hán Thành, căn hộ bé tí teo, có cái loft nhỏ để ở trong khi ở Hoa Kỳ thì rộng thênh thang. Người Nam Hàn nay phải trả giá cho sự thành công của họ về mặt kinh tế nhưng về mặt tình cảm, xã hội thì bị tha hoá, không biết đâu là bến bờ.

Thật ra, cuộc sống của chúng ta đang thay đổi một cách nhanh chóng nhờ công nghệ, khiến các văn hoá xưa dần dần biến mất. Nếu chúng ta không ý thức được để thay đổi cách suy nghĩ thì sẽ rơi vào hụt hẫng, đưa đến sự đau khổ khi về già. Đa số chúng ta từ văn hoá nhà nông bổng chốc được bứng đem qua các xứ Tây phương với một nền văn hoá xa lạ, chúng ta cần một thời gian để hoà nhịp với lối sống của họ và từ bỏ một số suy nghĩ cổ xưa từ Việt Nam. Nhất là chủ nghĩa thức tĩnh được giảng dạy và gây ảnh hưởng từ học đường, khiến thế hệ trẻ ngày nay, đặt lại vấn đề lịch sử, chỉ chú tâm đến mình.

Ở Anh quốc khi xưa, 1 nông dân có 4 người con, và ông ta có 10 công đất. Khi qua đời, ông ta qua đời, chia đều cho 4 người con thì mỗi người được 2.5 công đất. Mấy người con, tương tự cha truyền con nối, có 4 người con thì chia đều ra 4 người con thì có 2.5/4 công đất. Quá nhỏ để làm ruộng, để cả gia đình tự nuôi sóng. Do đó người xưa mới ra luật thừa hưởng là người trưởng nam, là người sẽ được lãnh tất cả tài sản bố mẹ để lại với điều kiện; người anh cả phải lo cho các em. Để các em tiếp tục đi cày trên đất của bố mẹ để lại và cứ tiếp tục truyền lại từ đời này sang đời khác. Khi người Anh quốc sang chiếm Bắc Mỹ thì họ cũng sử dụng luật này cho đến nay. Ngoại trừ đảo Puerto Rico là sử dụng luật của Napoleon.

Ngày nay, chúng ta không làm nông nữa, ai nấy đều ở thành phố, học hành, làm việc cho công nghệ. Đất đai không còn giá trị như xưa nên khi bố mẹ nông dân qua đời, họ bán cho mấy tập đoàn như Bill Gates. Ông này là người sở hữu nhiều đất đai trồng trọt nhất Hoa Kỳ. Chính phủ Hoa Kỳ lại hổ trợ cho nông dân, đúng hơn là các tập đoàn thực phẩm còn nông dân như mình chỉ ăn cám.

Ở thành phố, khi bố mẹ, qua đời đâu còn vụ để lại tài sản cho trưởng nam nên sự tranh chấp giữa anh em mới xẩy ra. Anh em từ nhau cũng vì chút tài sản nhỏ. Văn hóa gia đình, xã hội cũng theo đó mà bay về vùng trời lãng đãng. Nếu cha mẹ có tài sản thì con cháu sẽ thăm viếng nhiều, còn thì cho họ hát đời tôi cô đơn nên có con cũng như không.

Khi xưa, ở Đà Lạt, mỗi lần Tết gần đến thì có màn chạp mộ. Mấy người trong làng của ông bà ngoại mình, rủ nhau đi chạp một người thân. Sau đó về nhà chú Thành chạy xe Lam, ở đường Hai Bà Trưng, để ăn bún bò và chè kê bánh tráng. Là một dịp để mỗi năm, họ hàng, người trong làng gặp lại nhau, mấy đứa bé như mình từ từ nhận ra ai là người trong làng Dưỡng Mong, An Lưu, để khi ra đường, biết bà con mà chào, không đánh nhau với mấy đứa cùng tuổi.

Bên gia đình đồng chí gái rất đông họ hàng. Trước đây mỗi lần có kỵ giỗ là gặp nhau đông đủ nhưng rồi từ từ mấy người lớn qua đời, con cháu cũng không màng hay hiểu ý nghĩa văn hoá kỵ giỗ là thời điểm giúp gia quyến, gặp lại nhau, kết chặt thêm tình thân. Ngày nay, nhà ai làm nhà nấy không còn như trước nên cũng chả biết họ hàng sống chết ra sao. Hay kéo nhau lên chùa, trả tiền cho chùa làm cơm trai.

Không khí ở chùa dù có thầy trù trị làm lễ nhưng không thấy ấm cúng như ở nhà, khi thấy các bài vị của người quá cố, trên bàn thờ.

Hôm trước kỵ bà ngoại của mấy đứa con. Thường khi xưa, hay tổ chức tại nhà mình, gia đình mấy ông anh họ ghé lại nhưng nay có khá nhiều người qua đời, có người bận hay không lái xe được nữa nên hai vợ chồng và thằng con ra mộ thắp hương rồi mua xôi chè về nhà cúng. Mình làm để tưởng nhớ đến công ơn cha mẹ vì mình biết cha mẹ mình đã hy sinh tất cả để đời mình được khá hơn. Nói như Hà Nội, hy sinh đời bố củng cố đời con. Hy vọng thằng con học được văn hoá cha ông, biết đâu sau này nó hiểu thì còn cúng mình. Từ từ, các phong tục của người Việt ở Hoa Kỳ sẽ được thế hệ tới quên hết, từ từ được Mỹ hoá. Tình thân máu mủ chắc cũng sẽ lạnh nhạt nhất là gia đình thường chỉ có hai hay 1 đứa con. Thậm chí giới trẻ không lập gia đình, nuôi chó mèo cho khoẻ đời cô lựu. Chó mèo chết chúng khó chôn còn bố mẹ. Chuyện này tính sau.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lá bài Dân Chủ

 

Mấy hôm nay tràn ngập trên mạng, các hình ảnh tại Syria với các phiến quân đã tiến vào thủ đô, trong khi Assad đang ở tại Mạc Tư KHoa. Thiên hạ hô hào độc tài chuyên chế ra đi, từ nay có thể xây dựng một nền Dân Chủ khiến mình cười ruồi.

Nhớ khi dân chúng đập vỡ các tượng Sadam Hussein, Khadafi,…ai nấy cũng kêu dân chủ trở lại mà đến nay dân tình vẫn đánh nhau mệt thở, cạn kiệt dầu hoả. Ít ai biết chính các nước phương Tây và Hoa Kỳ đưa Sadam Hussein, Khadafi lên ngôi, rồi khi họ khám phá ra sự thật ý đồ về các nước Tây phương thì họ quay lại chống và bị lật đổ như ông Ngô Đình Diệm khi xưa. Gần đây là Noriega.

Các tin tức được cập Nhật hóa là quân đội do thái đã xưa quân qua biên giới và chiếm đóng một phần đất đai của Syria. Quân phiến loạn chả động đậy. Quan trọng nhất là họ đã chiếm ngọn núi Hermon rất quan trọng để trang bị các đài radar nhằm chống Hoả tiễn của Ba Tư mà trước đây được bắn vào xứ Do thái. Hệ thống phòng không của do thái bị ngọn núi này áng nên không thấy bắt được một số hoả tiễn của Ba tư. Nay thì chiếm được đây thì đến Tết congo mới đòi lại được, hỏi người dân Palestine. Khi xưa quân đội do thái đã tấn công quân đội ả rập để chiếm ngọn đồi Golan nay chiếm luôn các vùng cao nguyên ở đây thì sẽ bá chủ bầu trời với dàn radar sẽ được đặt trên ngọn núi này. Họ cho Oanh tạc các phi trường tiêu huỷ hết chiến đấu cơ và các hầm trú vũ khí để không rơi vào tay phiến loạn.

Bản đồ quân do thái tiến chiếm lãnh thổ Syria. Mình đoán là quân đội của Assad, chắc hết được Putin viện trợ nên tan hàng nhanh chóng. Quân đội do thái chiếm một phần đất bên biên giới của Syria như tạo dựng một vùng chống xâm nhập của quân khủng bố. Quan trọng nhất là họ chiếm ngọn núi Hermon, chỉ cách 30 dậm đường chim bay với thủ đô Damascus.

Có tin tức cho biết là quân phiến loạn là do Do thái và Hoa Kỳ tạo dựng. Xem như Syria nay thuộc về Do thái và Thổ Nhĩ Kỳ. Erdogan đang lấy lại phần đất của đế chế Ottoman. Nên nhớ quân đội Mỹ chiếm đóng vùng có dầu lửa và mỗi ngày lấy dầu miễn phí. Xong om

Ngoài ra còn vấn đề dầu hoả. Thật ra quân đội Hoa Kỳ đã chiếm đóng một phần lãnh thổ Syria từ mấy năm qua và mỗi ngày chở dầu thô ra Hải cảng. Từ nay, Ba tư hết bán được dầu qua ngõ Syria và Nga Sô cũng mất luôn chỗ đứng ở Trung Đông. 

Nhìn bản đồ thì xem như Ba Tư hết bán dầu hỏa  cho Âu châu. 

Hóa ra mấy tháng qua do thái dày công đánh phá tổ chức Hezbollaz ở Li-băng là để chuẩn bị chiếm đóng Syria. Nga đang lo vụ Ukraine nên không thể đổ quân giúp Assad.

Để mình nhắc lại cựu tổng tư lệnh khối Bắc đại Tây dương, tướng West Clark có tuyên bố, cho biết khi vụ đánh bom 9/11 xảy ra tại New York thì ông ta được kêu về ngủ giác đài để họp. Sau đó, có một ông tướng ở ngủ giác đài kêu ông ta vào văn phòng và cho biết các chuẩn bị tấn công 7 nước của ngủ giác đài. Đến nay là có 6 nước đã bị tấn công, chỉ còn Ba Tư là chưa bị tấn công. Có thể sau khi bình định xong xứ Syria thì sẽ đến phiên xứ 1001 đêm. Ai buồn đời thì nghe ông tướng này kể chuyện. Ông ta có ra tranh cử tổng thống nhưng không được ủng hộ nên rút lui. Các vụ mùa Xuân ả rập này nọ đều do Tây phương quấy rối, tạo dựng. Ngày nay tại Georgia, xứ mình đã viếng năm ngoái đang bị lộn xộn như Ukraine năm 2014. Xứ này thuộc Liên Sô khi xưa nên đa số người dân nói tiếng Nga. Nay đòi Dân Chủ.

 https://youtu.be/6Knt3rKTqCk?si=XCYlQl_Qr5udtrD8

Cái khổ ở thế kỷ 20 và 21 là nước nào có giếng dầu là bị các nước lớn áp đảo để chiếm dầu hoả. Syria là nơi hải quân của Nga Sô có thể đến vùng trung đông. Nay các chiến hạm của Nga phải rút đi.

Người Tây phương dùng chiêu bài Dân Chủ Hoá xã hội, để rao bán cho các nước đang phát triển để thu phục các người lãnh đạo mấy xứ này để làm lợi cho họ, theo chủ nghĩa thực dân mới.

https://youtu.be/Gg-jvHynP9Y?si=_bhJ75h2jvLuHz8D

Trong bài diễn văn giả từ người Mỹ tổng thống Eisenhower đã báo động về những tập đoàn buôn bán vũ khí, nguy hiểm cho nền dân chủ Hoa Kỳ. Ai buồn đời thì xem mấy đường dẫn trên. Mình có xem tài liệu mật được giải mả về vụ ám sát tổng thống Kennedy mà ông Trump có xem và không muốn công bố vì những người liên quan đến vụ này vẫn còn sống. Nay thì đã qua đời. Nhất là họ tìm cách ám sát ông ta không được sau khi vũ khí hoá ngành tư pháp đưa ông ta ra toà không đi đến đâu.

Khi khủng hoảng Vịnh Con Heo xẩy ra thì các cố vấn an ninh như anh em dòng họ Dulles, quốc phòng Hoa Kỳ đều nói tổng thống Kennedy đánh khối Liên Sô ở Âu châu, để cho Krushcheh một bài học, các pháo đài bay B 52 đã được báo động tại Tây Âu nhưng JFK nhất quyết không chịu và thượng lượng. Lý do là có một điệp viên của Nga ở New York hay Âu CHâu cho biết là đầu đạn không có gắn nguyên tử tại Cuba và được thông báo cho Liên Sô, triệu hồi ông này về để giết. Cuối cùng ông Kennedy bị giết 24 tiếng đồng hồ sau khi ký giấy tờ ra lệnh rút cố vấn quân sự Mỹ tại Việt Nam Cộng Hoà về. Sau đó ông Johnston lên và cho đổ quân ào ạt vào miền nam. Làm giàu cho tập đoàn chiến tranh, bán cho chính phủ Mỹ các súng ống còn dư sau đệ nhị thế chiến. Chúng ta thấy dạo ấy lính Việt Nam Cộng Hoà được trang bị toàn là súng Garant, Carbin M1, bắn từng viên tỏng khi Việt Cộng được trang bị AK 47 bắn liên thanh chiếm thượng phong trên chiến trường.

Tổng thống Carter không nghe lời thì có mật vụ báo tin mới bắt được một tên sát thủ ở gần khách sạn mà ông ta sắp đến đọc diễn văn nên sợ quá hết ra tranh cử. Ông Reagan cũng từ chối việc gì bị bắn suýt chết. Từ đó chúng ta thấy các tổng thống sau này không còn dũng mãnh như các vị tiền nhiệm.

Cứ lấy thí dụ bộ trưởng bộ quốc phòng hiện nay của Hoa Kỳ là ông Lloyd Austin III, nằm trong tập đoàn Raytheon Technologies chế súng đạn, làm giàu nhiều từ khi chiến tranh Ukraine, nhà máy sản xuất làm 24/24. Hay ông phó tổng thống Dick Cheney là tổng giám đốc của công ty Halliburton, làm giàu nhờ trúng thầu cho quân đội Hoa Kỳ khi đánh chiếm các nước trên thế giới như Iraq,…

Xem như xong đồi Golan, đã bị Do Thái một phần khi xưa nay thì họ đồng ý cho người của họ di dân đến đây lập nghiệp.

Tại sao ông Biden tha thứ cho người con trai, vì cả gia đình này làm giàu cũng như Obama ở Ukraine từ năm 2014 khi Hoa Kỳ giúp lật đỗ chính phủ được dân bầu theo dân chủ ông Viktor Yanucovych làm tổng thống. Ông này mượn tiền IMF thì tiền lời cao và phải tuân theo những chỉ thị này nọ của phương Tây trong khi mượn tiền của Putin thì rẻ hơn nên ông ta mượn tiền Nga sô. Thế là Hoa Kỳ và Tây phương tổ chức cách mạng tím ở đây khiến ông tổng thống chạy qua Nga lánh nạn. Nay Ukraine nát bét, không biết đời nào mới trả nợ hết vì Monsanto dã mua đất đai khá nhiều để mai mốt hoà bình làm giàu. Dầu hoả này nọ sau này bán rẻ cho Tây phương. 3 tỷ đô la mà ông Yanucovych mượn thì Ukraine xù luôn, không trả kêu đó là tiền mượn không chính thống. Một trong những lý do khiến Putin xâm chiếm xứ này. Cũng toàn là tham nhũng, phải chắc chức biết bao nhiêu tướng tham nhũng.

Hôm nào buồn đời mình kể mấy chuyện ngoài luồng vì truyền thông chính không nói còn những người đưa tin thật hay bị chận. Như vụ ông chủ tịch UnitedHealthcare bị bắn chết. Nếu ai có dịp xem video của ông ta nói với các người làm chung về việc ông ta sắp ra toà để làm nhân chúng cho các vụ insider trading. Khiến ông ta bị bắn chết và họ chế ra một hung thủ giả như vụ ám sát hụt ông Trump. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn  

Vợ tôi là thiên thần

 Vợ tôi là thiên thần

Máy bay vừa đáp xuống phi trường Roissy, mình mở điện thoại để nhắn tin cho cô em thì Apple Pay hiện ra, cho biết đồng chí gái mới mua một cái đàn, giá khủng khiến mình chới với. Mình đi máy bay sang Tây khứ hồi có 200 đô mà đồng chí gái mua thêm cây đàn mới giá gấp mấy lần vé máy bay khiến mình thất kinh. Sau khi học đàn được 3 tháng thấy có tiến bộ, được lên lớp, đồng chí gái hồ hởi phấn khởi nghe lời ai mua thêm cây đàn chiến đấu, âm thanh khá hơn để đi biểu diễn trong nhóm. Kinh. Ngoài ra còn mua thêm cái Vali nhỏ để bỏ chân giá nhạc, bài vở và cái túi đàn, đeo sau lưng trông rất người mới học đàn.

Mình mới đi Tây về nên trái múi giờ, buồn ngủ. Đồng chí gái tổ chức họp mặt với mấy ông bà bạn học đàn chung. Mình chào hỏi chút xíu là mắt buông màu tím, trốn vào phòng ngủ, không được xem đồng chí vợ hát hò và đàn. Cứ đâu 7-8 giờ chiều là mắt mình lim dim nên đi ngủ thêm Hoa Kỳ đổi giờ mùa đông nữa, cứ lêu bêu ngủ không được nên người lèo xèo mất cả tuần mới ngủ ngáy lại bình thường.

Hôm trước, đồng chí gái kêu chở lên Burbank để tham dự buổi giao hữu thân hữu gốc Hội An. Cứ vài tuần thì dân Hội An, Phố Cổ hẹn nhau ở nhà ai đó ăn uống rồi sau đó có màn văn nghệ hát hò giúp mình làm quen với giọng Quảng. Đồng chí gái bắt mình đem đàn ra xe. Đến phiên cô nàng hát thì đánh đàn hát như gái Hội An, tuy trình độ vỡ lòng nhưng phải cảm phục mụ vợ, dám biểu diễn và hát.

Đồng chí gái tập đàn ở dưới nhà nhưng có lẻ buồn nên chạy lên lầu lấy cái đàn đầu tiên tập đánh đàn trong phòng ngủ. Nay thì mụ có mua nhạc cụ giúp lên dây đàn nên hết nghe từng tưng từng từng từng. Đang ngủ mà mình nghe cà xình cà xình bên tai rồi giọng Oanh vàng của mụ vợ réo lên trong đêm vắng :”Yêu tui hay Yêu đàn tình tàng tình tàng tính tính tình tang” khiến mình thức giấc nhưng cũng không dám phá cái không khí đầy ấp nhạc trữ tình thính phòng của mụ vợ. Mụ vợ hăng say hát như Mỹ Tâm trước hàng ngàn khán giả trong khi mình chỉ yêu cái giường ấm áp. Lâu lâu đồng chí gái đánh thức mình dậy hỏi nghe được không. Mình lớ ngớ nói quá được. Mụ lại hỏi thiệt không, mình nói quá thiệt. Rồi xoay qua ngủ tiếp. Tôi ru anh ngủ một tối mùa đông bằng cây đàn gui-ta.

Thật sự từ khi đồng chí gái về hưu, mình chỉ lo sợ mụ không có gì làm đâm ra lộn xộn. Nay có việc đi học đàn, đeo đuổi niềm đam mê của mụ là mình vui. Rồi họ chia nhóm ra để tập chung nên cũng giúp nhau vượt qua những ngày gian khó, trong buổi giao thời những ngày đầu học đàn, chớ học một mình cứ phải lên dây đàn hoài thì chán như con dán. Theo nghiên cứu thì về già, chúng ta nên hát hay chơi nhạc để giúp trí nhớ mình ít quên, giúp nuôi sống các neuron. Có xem một nghiên cứu, họ vào các viện dưỡng lão, nhiều người đang ngồi ngáp ruồi cả ngày, không lên tiếng nhưng khi họ mở nhạc rock N Roll hay Jazz thì mấy người già bổng nhiên đứng dậy, hát múa nhảy như thời còn trẻ. Họ khuyến khích để trí nhớ chậm lão hoá nên chơi nhạc hay nghe âm nhạc. Có lẻ vì vậy mà thiên hạ thích hát karaoke về những bài hát ngày xưa thân ái tôi trả lại cho anh. Anh làm tôi khổ cả một đời. 

Hôm qua, đánh dấu 6 tháng của cuộc trường chinh học đàn của mụ vợ nên mình phải đi dự để ủng hộ tinh thần phấn đấu tiến lên con đường đến đàn sĩ của vợ. Mụ hỏi đi không vì phải đóng tiền pizza. Sau buổi trình diễn là có màn bồi dưỡng “có thực mới vực được đàn”. Mình nghĩ không lên vườn một ngày không chết một con coyote nào cả nên đồng ý.

Sáng đi tập ra, có họp với hội Toastmaster xong thì tính đi thẳng đến chỗ biểu diễn thì nhận được tin nhắn là 2 giờ chiều thay vì 10 giờ sáng như lần trước. Thế là chạy về nhà, đợi vợ đi chung luôn.

Đến nơi, thấy mấy bà thì cũng khệ nệ, đeo đàn như đồng chí gái, tay thì kéo vali ấp chứa tâm hồn nhạc sĩ vào. Đồng chí gái kêu mình ra phụ một chị đem ghế, đồ đạt vào. Có nhóm nào đang sinh hoạt nên phải đợi họ xong mới vào phòng khánh tiết được, mình bò ra ngoài ngồi dang nắng. Đến giờ thì bò vào, mấy ông đang trang bị hệ thống âm thanh. Cũng tội già rồi nên mấy ông cẩn thận đeo nịt bụng to đùng để không bị trật xương sống. Thấy họ có chung đam mê nên hợp tác rất hăng say, treo bảng, trang hoàng đầy đủ tươm tất lắm. Có anh bạn bác sĩ về hưu, mê hát lắm, nay lại ôm đàn chạy vào học với mấy bà mấy ông trên 7 bó.

Kiếm cái ghế ngồi lướt mạng thì đồng chí gái ghé lại kêu chụp hình khiến mình thất kinh suýt bổ ngửa. Hôm nay mụ bận váy trắng rồi ở đâu mọc ra 2 cánh chim màu trắng khiến mình chới với. Tưởng mẹ Âu Cơ ở đâu lọt vô đây, hoàn hồn mình mới đưa iPhone lên chụp 1 pô. Kinh

Sợ mụ về nhà khơi khơi bắt chước tiền nhân đẻ ra một bọc 100 cái trứng là mình chỉ cho chúng ăn bơ trừ cơm như mình.

Cuối cùng thì chương trình bắt đầu. Sau phần giới thiệu thì học trò của tam cá nguyệt mới gia nhập được kêu lên sân khấu biểu diễn trước kiểu ca sĩ mầm non hát nền cho các ca sĩ có tiếng đang chạy show, chưa đến. Kỳ này chỉ có một bà duy nhất mới gia nhập hội lão đàn sĩ. 5 ông khoá trước không được vợ cho học lại. Bà này song tấu với bà thầy để khỏi run như kiểu lần trước đồng chí gái cầm đàn rào qua rào lại cho vui như khi xưa mình học đàn tranh với cô Minh Đức Hoài Trinh, mỗi lần đi biểu diễn, cô cho mình bận áo dài khăn đóng ngồi cuối cùng giả bộ rãi như Bá Nha ngày xưa bên sông đàn cho Tử Kỳ thẩm âm.

Sau khi vổ tay, thì nhóm của đồng chí gái được giới thiệu thì mình thất kinh. Mụ vợ từ đâu bận đồ trắng đeo cánh chim trắng bay vòng vòng như Tiểu long Nữ bay lên sân khấu. Chả hiểu mụ vợ mọc cánh khi nào, làm bà Âu cơ khiến mình lo sợ, buồn đời mụ đẻ cái bọc 100 cái trứng là phải đi cày lại chớ tiền già làm sao đủ nuôi. Nội trả tiền cho mụ vợ đi học đàn và mua áo quần trình diễn còn thiếu. Biết đâu, đẻ 100 con chim, hội bảo vệ súc vật và kẻ yêu súc vật sẽ Crowfunding, có tiền. Welfare cho $400/ đứa con thì một 100 đứa thà hồ mà lãnh foods stamps. Nội đi lãnh tả cho 100 đứa là phải mua chiếc xe U-Haul. Lúc đó mở kênh YouTube, quay cảnh 100 con Hàn ngày lai-chiêm là đủ sống.

Nhóm của đồng chí gái chưa có tên, chắc nên đặt tên nhóm 4 Bồ câu ra ràng. Hóa ra họ đánh đàn và hát bài “silent nights” mà tối nào mụ vợ cũng lãi nhãi bên tai mình. Đêm yên tĩnh, xin vặn âm thanh vừa đủ nghe mà mụ cứ réo bên tai mình khi đang ngủ. Cứ hát sai-lân-nài, rồi thử lại giọng cho đúng note sai sái xài xái lân nài nài, nái… Chán Mớ Đời  

Xong xuôi thì có màn vổ tay long trọng của phe ta để khuyến khích mầm non u70 như chào đón quan lớn. Sau đó đến ban “Tiếng Cua Đồng”, chắc hậu sinh của ban “Tiếng Tơ Đồng” ngày xưa, do mấy ông lên trình diễn rồi ban Mây Xám hay trắng chi đó, cuối cùng là ban mấy bà trên 7 bó, U80. Mình thấy có một chị chống gậy, tay kia dắt cái Vali, đựng đàn và đồ phụ tùng nhạc sĩ, thấy cảm động. Cho tới tuổi này mà vẫn cố gắng học đàn theo đam mê mà khi xưa, chắc lo cho chồng con không có thời gian học đàn. Hình như họ hát và chơi đàn một thánh ca, mình không rành về công giáo lắm. 

Sau đó đến phần trình diễn đơn ca và song ca. Mình hỏi một anh bạn, sao vợ anh qua Mỹ nay trở thành Mỹ Mễ, vì chị ta đi học tiếng Tây Ban Nha nên hát nhạc Mễ với giọng Huế khá đặc thù, với một chị khác hát tiếng Tây, xem như song ca Tây và Tây Ban Nha. Hình như bản Quizas, siempre que te pregunto, Que, cuando? Como? Y dónde…. Chị này hát chung với một chị khác phiên bản tiếng Tây nên hơi trật đường rầy. Bản nhạc này do nhạc sĩ gốc Cuba Osvaldo Farres sáng tác, nói đến một người hỏi một người bạn về tương lai,.. nhưng chỉ được trả lời quizas (có thể) trong khi phiên bản tiếng Tây do ông Jacques Larue biên soạn thì có ý nghĩa khác, trách móc một người tình, nói là yêu ông ta say đắm nhưng khi đi múa kép gặp tên nào là nhảy vào nhảy đam mê với hắn khiến ông ta ghen tương. Tương tự bản nhạc “L’amour c’est pour rien” được dịch ra “Tình cho không biếu không”, không đúng ý nghĩa như bản tiếng Tây. 

Có một cặp khác trình diễn và hát bài “it’s now or never “, được dịch từ bài hát nổi tiếng “O sole mio” của Ý Đại Lợi, đúng hơn là của vùng Napoli vì được viết bằng thổ ngữ vùng này. Sau này ông Elvis Presley dùng nhạc và chuyển ngữ anh ngữ “it’s now or never” khác ý nghĩa bản gốc, khiến cả thế giới biết đến. Cũng nhờ ông Prestley đóng quân ở Ý Đại Lợi, vùng Napoli nên nghe nhạc của xứ này và chuyển ngữ nhiều bài khiến nhạc vùng này được khắp thế giới biết đến. Bài thứ 2 khá nổi tiếng là “Guaglione” mà ca sĩ Dalida đã hát pháp ngữ với tựa “bambino”. Dạo mình sang Ý Đại Lợi, đi chơi ở mấy vùng này, được người dân địa phương chỉ cho hát cũng vui nhưng rất khó vì mình chỉ biết tiếng ý còn đây họ hát thổ ngữ của họ nên không hiểu hết lời. Nói cho ngay mình chỉ biết độ 10 bài của vùng này. Lý do là khi ghé đến vùng này, ngồi nghe bạn bè hát nhạc ý thì mình hứng lên hát bài Về đây khi mái tóc còn xanh xanh khiến tụi bạn ý ngạc nhiên hỏi mày biết bản nhạc này. Mình nói tao nghe ở Việt Nam. Họ giải thích là bản nhạc của vùng Napoli, thổ ngữ vùng này mang tự đề “Torna a Surriento” còn tiếng ý là Sorrento. Sau này ông ca sĩ Dean Martin có hát Back to Sorrento” do Claude Aveling chuyển ngữ giúp cả thế giới biết. Ông Phạm Duy chuyển ngữ qua tiếng Việt.

Vide 'o mare quant'è bello!
Spira tantu sentimento,
Comme tu a chi tiene mente,
Ca scetato 'o faje sunnà.

Có một ông chơi solo, hát một bài, kể 56 năm về trước, ông ta xuống phi trường Liên Khương với sinh viên sĩ quan trường chính tranh chính trị, tổ chức văn nghệ để uỷ lạo người dân vùng này thì có một cô bé ghé lại xin cho hát chung. Bài này khi xưa ở Đà Lạt mình có nghe một vài lần, nghe não ruột lắm. Ông ta muốn hát lại để nhớ về ký ức năm xưa trong chiến tranh. Rất cảm động.

Cuối cùng thì chụp hình cả nhóm. Mình kêu mấy bà, 1, 2, 3 hóp bụng vô. Xong xuôi được ăn một lát pizza rồi vác đàn, Vali của đồng chí gái ra xe, phụ chị đem ghế vào, nay đem ra xe lại. Cuối cùng về nhà, mụ vợ kêu đem đàn và Vali vào ông thầy hỏi mình sao không vào chụp hình, mình nói em vào sẽ làm tối tấm ảnh vì Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen. Xong om

Nguyễn Hoàng Sơn