Đồng chí gái và bạn học

 Cuối tuần này, chở đồng chí gái đi bác sĩ khám chân mụ vợ. Không biết tiếng việt gọi là gì? Túc khoa? Về răng thì họ gọi nha khoa. Chân là Túc nên chế đại là Túc khoa cho thêm từ. Bác sĩ chụp quang tuyến thấy xương chân mụ vợ bị nứt thêm một tí. Mình thừa nước đục thả câu, nói bác sĩ mụ vợ không chịu mang chiếc Boot, bó chân lại thay vì băng bột. Ông bác sĩ dặn mụ vợ phải luôn luôn mang chiếc Boot, ngoại trừ khi đi ngủ nếu không, chân sẽ không lành. Mình hả hê trong lòng vì ít ra có người nói để mụ vợ nghe. Nhìn mụ vợ như thầm nói thấy chưa. Cá không ăn muối cá ươn, vợ cãi lời chồng trăm đường què lâu.

Bổng nhiên mình cảm thấy quá hèn hạ, mách bác sĩ về đồng chí vợ, thay vì bảo bọc mụ vợ. Đúng là khôn nhà dại chợ. Không xứng đáng danh hiệu người chồng nhân dân, người cha anh hùng nên câm mõm, không nói gì thêm. Làm chồng mà hèn mọn quá. Phải khắc phục, phấn đấu để được đạt danh xưng người chồng nhân dân. Chán Mớ Đời 

Trên đời này, mình nghĩ không có mụ đàn bà nào, nghe lời chồng cả. Tối nào, cũng phải xoa rượu thuốc của thầy võ cho mụ, xoa long tu, đủ trò nhưng mụ vợ lại không đeo cái boot là hỏng việc. Mình có toa thuốc thầy võ để ngâm rượu, để xoa khi bị trật chân, đau tay đau chân khi đánh nhau bị xưng.

Chiều đến, nói chuyện với bà cụ. Bà cụ kêu sao không cạo râu. Kêu mụ vợ mình phải bắt mình cạo râu. Mụ vợ mình thì đã chánh niệm sắc sắc không không. Thấy mình như không thấy nên chả để ý mình có cạo râu hay không. Nhớ khi xưa, khi bắt đầu có râu, mình hay ngồi rờ vài sợ râu khiến mẹ mình điên lên, cứ bắt cạo râu. Nhà đâu có dao cạo. Một tháng đi cắt tóc mới được gội đầu cạo râu. Mình lại có râu quai nón nên trông như hải tặc.

Cô em út, in bài mình viết về cuộc đời Mẹ, để mẹ đọc. Đồng chí gái thất kinh khi mẹ kể là đọc sách báo, không cần đeo kính ở tuổi 90.

Hôm sau, chạy lên vườn. Mình ghé mua 10 cân trái chà là, loại chưa chín hẳn tại nhà thằng Mễ quen, có vườn trồng chà-là ở Blythe, hái đem về bán cho mình. Trái chà là có nhiều loại nhưng đặc biệt loại này có tên Deglet Noor. Loại này nhỏ hơn loại thông thường bán ở tiệm, tên Medjool. Khô hơn. Đem về bỏ vào tủ đông lạnh, ăn ngon hơn.

Năm kia, có người rao bán cái vườn chà-là nhưng mụ vợ không cho mua. Nay mụ thích ăn chà-là loại này nên có thể mình hỏi xem họ có muốn bán lại hay không. Mỗi năm, thu hoạch được $50,000 sau khi trang trải chi phí. Mình có bắn tiếng cho thằng thợ, để nó gọi cho chủ ở Denver. Trời cho mua vườn chà là để vợ ăn thì họ gọi lại, còn không thì xem như không có duyên trồng chà-là.

Mình khám phá quýt đường của vườn, lột vỏ rồi bỏ vào tủ đông lạnh, ăn như kem, ngon cực đỉnh luôn. Năm này, không kêu bạn bè đến hái nữa, hái đem về nhà bỏ đông lạnh, ăn như sorbet. Trái năm nay lớn gấp đôi năm ngoái. Kinh. Mọi năm nhiều quá, nên kêu bạn bè đến hái. Nay bỏ trong tủ đá đông lạnh ở ga-ra xong om.

Đi mua chà-là gần chín cho mụ vợ và bạn của mụ

Mụ vợ thích loại chà là này. Có cô bạn, nghe mụ vợ bị gãy chân, nấu một nồi cà-ri, đem lại. Mụ vợ đưa cho một ít chà là ăn. Cô này đâm mê chà là như ông Trượng và Tiên Bửu mê rượu đế mới ra lò. Ngày nào cũng gọi mụ vợ, kêu còn không , còn không. Thế là mình phải chạy đi mua. Dạo này cuối mùa. Luôn tiện lấy mật ong cho mấy người nhờ mua dùm. Họ kêu mình gửi xe đò Hoàng lên San Jose, họ ra bến xe đò lấy. Xe đò Hoàng lấy cước phí $5 một thùng. Cô cháu kêu sao mật ong lại đặc sệt vậy. Mùa đông lạnh, thì mật ong chính hiệu đặc lại. Bỏ vào cái tô nước nóng thì từ từ lỏng lại. Còn mua mật ong pha thì cứ như nước, không bao giờ đặc lại.

Mình gặp ông mỹ nuôi ong để lấy mật ong. Ông ta mời đi ăn trưa. Ông này, trung kiên với nhóm Cộng Hoà, không chịu chích ngừa, bị dính covid khiến mình lo ngại. Bà vợ cũng dính luôn. Nay khoẻ lại khiến mình mừng, không phải đi kiếm người nuôi ong khác. Mùa đông, muốn bỏ mật ong vào chai, người ta phải bỏ vào lò sưởi ấm mật ong chảy lỏng mới chiết vào chai. Bây giờ, trời lạnh mật ong cứng như cục đá.

Mật ong mua dùm cho mấy người quen trên San Jose

Mình nói ông phải nghe lời vợ ông. Bà vợ cứ gọi tôi, rên ông đau, không chịu đứng dậy, đi tới đi lui. Cứ nằm, phải đưa điện thoại cho mình nói chuyện mới chịu rời khỏi giường. Không ai trên đời này lo cho sức khoẻ của ông hết ngoài mụ vợ. Ông ta nói không sợ chết vì sẽ được lên thiên đàng. 

Mình hỏi lên thiên đàng, gặp lại 3 bà vợ cũ thì sao. Ông nói là trên thiên đàng không phải lấy nhau. Mình nói không muốn lên thiên đàng. Ông ta hỏi lý do. Mình nói lên đó, gặp lại mấy bạn gái cũ là khốn nạn đời tôi. Nhất là gặp lại đồng chí gái. Thôi để tôi xuống địa ngục, để mụ vợ và mấy bà đì tôi ngày xưa lên thiên đường. Mấy bà gặp tôi, hè nhau xúm vào đánh hội đồng tôi, đấu tố trước toàn án phụ nữ đòi quyền sống, trốn không được.

Cứ tưởng tượng lên đó, chỉ cắn có một trái bơ mà bị thượng đế đuổi cổ xuống trần gian. Không thua gì chế độ cộng sản trong phim Dr. Zhivago. Đây tôi muốn ăn bơ lúc nào cũng có. Ông ta chỉ biết lắc đầu, nhìn đứa con hoàng đàng của Chúa, không chịu trở về đạo.

Chiều về. Đang xem 7 tên giết mướn có Yul Bruner đóng thì mụ vợ kêu, xê ra, để người ta hát. Mụ hát và thâu lại. Khi nào hát mệt thì mụ mở nghe mụ hát lại. Mụ hỏi hát hay không. Mình không dám nói không. Tình yêu không thật thà, không sống trong hoà bình, đúng hơn là sống trong tình trạng nội chiến hàng ngày, ngừng chiến như ở Triều Tiên nên phải cẩn thận, không được chế dầu vào lửa. Lâu lâu mụ vợ bắt chước Kim Young Um, bắn đầu đạn khơi khơi lên trời nhưng mình vẫn cương quyết, không trả đũa, không lên tiếng.

Ông nuôi ong than phiền về mụ vợ. Mình nói với ông nuôi ong vợ tôi là số một, cái gì cũng số một. Lý do; mình chê vợ mình thì thiên hạ kêu ngu, ai biểu lấy. Vợ xấu cũng là vợ của mình. Những gì thuộc về ta đều tốt cả. Hèn gì ông ta bị vợ bỏ đến 3 lần, mất biết bao nhiêu tiền của, mỗi lần ly dị.

Sáng chủ nhật mình lên vườn sớm. Đang cắt tỉa mấy nhánh cây thì mụ vợ gọi. Đồng chí vợ có tật khi thức giấc, gọi mình từ trên giường, kêu anh ở đâu? Mình nói ở vườn chớ ở đâu. Mình đâu có đi bia ôm, cà phê ôm đâu mà mụ cứ hởi vớ vẩn. Mụ kêu chết cha. Mình nói bố vợ mất lâu rồi. Mụ kêu vậy ai lo vụ âm thanh. Mình đã chỉ mụ ta, viết trong điện thoại cách bấm nút là xong. Mình kêu, nói thằng con làm nếu không biết.

Hoá ra mụ vợ và mấy cô bạn tổ chức sinh nhật cho cô bạn nào, thêm có hai cô bạn học từ xa về nên họ gom lại nhà mình. Mụ kêu 12 giờ họ lại, khiến mình phải ngưng làm nông chạy về để xem có gì trục trặc vì mụ vợ gãy chân. Mụ vợ tổ chức, không bao giờ cho mình biết lịch trình, cứ như tin tình báo, không cho lộ hàng. Đụng trận, mới cho biết. Mình tưởng buổi chiều. Đành chạy về. Mệt đừ mà chả thấy bà nào đến. Xem đồng hồ thì được biết đi bộ làm vườn, được 4.5 dậm. Phải chi mụ không gọi thì có thể làm việc, đi thêm 3 dậm đường nữa. Trong khi mụ vợ hát rồi thâu rồi nghe lại tiếng của mụ. Mình bỏ lên lầu ngủ một giấc, vẫn chưa thấy ai đến. Đang xem truyền hình thì mụ vợ kêu xuống chụp hình cho mấy bà.

Mấy bà ngoại, bà nội líu chiu, tạo dáng để chụp hình. Mình kêu hóp bụng lại 1,2, 3 nhấn. Có bà chạy lại kêu anh nên kêu: “phanh ngực ra, hóp mông vào”. Nhìn lại là vợ tên luật sư nổi tiếng ở Bôn Sa. Tội cho em, mấy bà phanh ngực ra thì em chỉ biết độn thổ. Vú mấy bà thuộc dạng đồ thị phương trình bậc 4 hết rồi. Cứ thấy hình ảnh mỗi bà là một pháo đài chống giặc. Chán Mớ Đời 

Mấy bà đi một mình, không kéo cái rờ-mọc thằng chồng theo. Hay mấy tên này cũng như mình, ớn ngày xưa Hoàng thị vợ nên nằm nhà xem đá banh hay dã cầu. Mấy bà bắt đầu ăn uống rồi hát bú xua la mua. Mình phải túc trực để xem mụ vợ sai thằng chồng ô sin nhân dân cái gì. Mấy bà thì xin mật mã vào hệ thống wifi.

Đúng hát hò, có mấy bà đến trễ, lại phải ra vườn chụp hình. Mụ vợ, trời lạnh, không chịu bận áo ấm. Thế là đau lại, ho. Chán Mớ Đời 

Nhìn mấy bà thấy thương, họ vui bên nhau được ngày nào hay ngày đó. Vài năm nữa biết còn gặp lại nhau, vui đùa như hôm nay. Mai mốt, sức khoẻ yếu, có ai dám bay sang Cali để họp mặt bạn bè. Mấy bà kêu mình chụp hình, quay video khi hát để có chút kỷ niệm bên bạn hữu. Có thể mình sẽ làm link của zoom, để mấy bà hẹn nhau chít chát trên mạng. Để mấy bà ở xa, không có dịp gặp nhau, có thể đả thông tư tưởng, tạo dáng, tư vấn về quản lý thằng chồng vào cuối cuộc đời.

Đại học Harvard có làm một nghiên cứu kéo dài trên 80 năm qua. Họ lấy 200 sinh viên của đại học và 650  thanh niên thiếu nữ của vùng Boston. Trong đó có một người sau này làm đến chức tổng thống Hoa Kỳ nhưng chết sớm. Lúc đầu, họ hỏi thành công là gì? Ai cũng trả lời trở thành triệu phú, tổng thống, bú xua la mua. 70 năm sau, họ đặt lại câu hỏi đó thì những người sống sót kêu là liên hệ với gia đình, bạn hữu. Nghiên cứu này tiếp tục đến thế hệ con cháu của họ.

Vào tuổi U70, chúng ta may mắn nếu có sức khoẻ nhất là có gia đình, thân hữu, để có dịp gặp nhau, đi du lịch với nhau hay truyền nghề sinh hoạt với cháu ngoại, cháu nội ra sao. Khi xưa thì tư vấn cho nhau, dạy chồng, dạy con, nay thì cách chìu cháu. Thấy mấy bà vui vẻ líu chiu mình cũng vui lây.

Khi nào lên U80 là xong phim. 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Xe Maserati

 Dạo này có tên hàng xóm mỹ mới dọn đến, thấy hắn chạy xe Maserati đẹp kể gì. Chuyện chỉ có tại Hoa Kỳ, hắn đậu xe mấy trăm ngàn đôla ngoài đường vào ban đêm. Người Mỹ rất lạ, nhà nào cũng có ga-ra nhưng họ để chứa ba đồ lẩm cẩm trong khi xe hơi loại xịn nhưng Mercedes, hay Maserati lại đậu ngoài đường, tốn tiền gắn video an ninh.

Chiếc xe làm mình nhớ đến cuốn sách khi xưa học 9ème, lãnh phần thưởng cuối năm về tay đua xe hơi nổi tiếng “Fangio, Pilote de course”, một tay đua xe, người á căn đình, chạy đua với xe Maserati.

Thấy chiếc xe làm mình nhớ đến thằng Traverse, học chung khi xưa. Tên này mê xe đua của Ý Đại Lợi lắm. Có lần mình đi Ý Đại Lợi về, có mua cái cờ của xe Ferrari, khoe với nó thì nó đòi mua nên bán giá gấp 5 lần mình mua, phụ tiền đi chơi 2 tuần.

Nhớ đi La-Mã chơi hè một tháng. Khi về thì nó có xe nên chở mình về lại Paris. Trên đường về, nó ghé lại Modena, thành phố của các loại xe Ý Đại Lợi, như Ferrari, Maserati, Alba Romero,… Trên xa lộ khi gần đến thành phố Modena thì thấy xe Ferrari, Maserati,…chạy rất nhanh trên xa lộ. Không biết có phải thợ lái thử hay không. Chạy xe nhanh trên xa lộ ở vùng này không sợ cảnh sát bị chận.

Có tay đua xe hơi Formula 1 pháp, tên Jacques Lafitte thì phải, kể là hắn chạy xe nhanh, bị cảnh sát công lộ chận lại. Hắn kêu hắn là Jacques Lafitte nhưng cảnh sát công lộ kêu vớ vẩn, phạt tiền.

Xứ Ý rất lạ, ngoài xe Fiat cho thường dân thì đa số các loại xe khác đều xe xịn, họ sản xuất từng chiếc một theo đơn đặt hàng của khách hàng nên giá rất cao.

Theo mình hiểu thì công ty này khởi đầu bởi 4 anh em nhà họ Maserati, ở Bologna. 4 anh em này rất đam mê tốc độ xe hơi và máy móc. Họ làm việc cho công ty Diatto nhưng sau này Diatto ngưng sản xuất xe đua nên 4 anh em họ Maserati mới thành lập hãng riêng, chế tạo xe mang tên của gia đình. Họ sử dụng cái logo của xe bằng cái chỉa ba, nghe nói lấy từ bức tượng ở bể nước tại Bologna.

Họ mướn được kỹ sư Alberto Massimino, từng làm việc cho Fiat, Alfa Romero và Ferrari. Ông này coi phần thiết kế các xe đua. Rồi ông anh đầu, người lãnh đạo công ty qua đời ở tuổi đâu 30 nên mấy người em sau bán công ty cho Orsi ở thành phố MOdena. 3 người em vẫn tiếp tục làm việc cho Orsi theo giao kèo 10 năm. Chế tạo xe đua rất tốn tiền, chỉ có những công ty lớn như Mercedes, BMW,..mới dám làm.

Sau mãn giao kèo thì 3 anh em mở công ty O.S.C.A, và bắt đầu thực hiện nhiều loại xe. Tay đua khét tiếng Juan-Manuel Fangio lái xe Maserati và đoạt rất nhiều giải đến khi tai nạn gây nhiều người chết đứng xem xe đua vào năm 1957. Họ rút lui khỏi các giải đua xe hơi và chú tâm vào chế tạo các loại xe xịn cho người giàu có. 

Đến năm 1968, công ty Maserati bị mua bởi công ty xe hơi pháp Citroen. Nói chung thì sau Citroen thì có De Tomaso mua lại rồi bán cho công ty Fiat. Fiat bán 50% cổ phần cho công ty Ferrari. Sau đó lại mua lại. Nay Fiat làm chủ hai hãng xe Maserati và Alfa Romero.

Mình có nói chuyện với một thằng tàu, có chiếc xe Ferrari. Hắn kể là mỗi lần đi thay dầu xe Ferrari là tốn $5,000. Kinh! Cho thấy mua xe xịn đã khó mà sử dụng nó thì càng tốn tiền như đàn bà đẹp.

Xe này tên hàng xóm mới dọn lại đậu trước nhà, màu vàng. Không dám chụp hình sợ bị camera thâu.

Huy hiệu của công ty là cái chỉa ba.

Hình chôm trên mạng, không biết đời nào.

Đời 1971

Cuối tuần, chúc các bác vui vẻ.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Xui hay rủi

 Sáng nay, theo chương trình, cả nhà đi Utah, Arizona để leo núi và hy vọng sẽ trúng số để vào vùng Wave, nổi tiếng thế giới mà lần trước mình không được may mắn. Chỗ này, họ chỉ cho mỗi ngày  25 người được vào. 10 người ghi tên trên mạng và 15 người bốc thăm tại chỗ. Trên mạng thì đa số dành cho người ngoại quốc, để họ có dịp sang Hoa Kỳ.

Tối qua, có mấy người bạn Hội An đến ăn cơm. Mụ vợ đang ăn, bổng điện thoại reo, cầm điện thoại nói nói, nói, đi vòng vòng rồi quên cái bậc thang nên trật chân, xưng vù. Mình lấy rượu thầy võ xoa bóp vừa khuyên không nên đi chơi, huỷ chuyến đi. Mình sợ cô nàng bị gãy chân như mấy năm trước. Về già, xương hay bị rỗng nên dễ gãy. 

Sáng nay, gọi hẹn bác sĩ khẩn vào chụp hình quang tuyến, xem sao. Thế là phải huỷ chuyến đi dù đã đóng tiền. Bác sỹ rọi quang tuyến, cho biết đốt xương chân phải bị nứt. Không được lái xe, thế là mình phải hầu vụ lái xe này trong vòng mấy tháng tới. Lần trước cô nàng bị nứt chân trái nên có thể đạp thắng với chân phải. Đang tinh s mua cho cô nàng chiếc xe mới nay chắc phải gác lại. Chán Mớ Đời 

Mình dự tính mua căn nhà khác, nhỏ, 1 tầng để ở, khỏi phải mất công leo lầu như hiện nay. Về già, đồng chí gái đi đứng lạng quạnh, té thì mệt. Vấn đề là sẽ không tìm được một khu vườn rộng lớn như bây giờ.

Cô cháu gái dự định đi chung gọi điện thoại cho biết là bị đụng xe. Chán Mớ Đời. Hai người gặp vận xui mà ngồi chung xe thì hơi mệt. Mình thì ăn cái gì bị trúng độc, nên bị Tào Tháo rượt, lạnh người, ói cả mật xanh. Được cái là nằm nhà được mấy tiếng, uống nước lạnh thì ấm người lại. Lâu lắm rồi mới bị vụ này. Lần cuối là khi về Việt Nam lần đầu. Ăn cái gì bị Tào Tháo rượt chạy không kịp.

Ngồi nói chuyện với anh bạn Hội An, cùng tuổi. Anh ta kể sống 17 năm với cộng sản. Một chế độ hà khắc nhưng anh ta vẫn sống sót. Man khai lý lịch mới sống nổi. Bố anh ta đi cải tạo, nhà cửa bị Việt Cộng tịch thu, đuổi cả gia đình đi kinh tế mới. Em út không được đi học. 1 cô em là bạn thân của đồng chí gái, sau này vượt biển qua Úc, đi học đại học lại, làm cho chính phủ. Anh ta học đại học khoa học Sàigòn, ra trường đậu thủ khoa nên được bổ đi làm ở trung tâm nguyên tử lực Đà Lạt. Lúc đó, Liên Sô quản lý nhà máy này, Việt Cộng mới siêu tra kỹ hơn thì anh ta bị lộ.

Đôi lần vượt biển hoài không lọt, sau này nhờ làm cho một công ty về công nghệ thông tin, buôn lậu đồ cấm vận qua khối Liên Xô. Dạo ấy, Hoa Kỳ cấm vận, không cho bán các máy điện toán, điện tử qua khối Liên Xô. Việt Nam đi mua ở các xứ lân cận rồi chuyển lậu bán qua khối Liên Xô. Anh ta kể đi qua mấy xứ Ba Lan, Đông Đức, Nga Sô, thấy mấy cái máy điện toán cá nhân của họ mà thất kinh. Cổ lổ xỉ. Việt Nam được xem Liên Xô là đàn anh vĩ đại nhưng khi đến nơi, xét về công nghệ thông tin thì Chán Mớ Đời. 

Hương Cảng giàu có là nhờ vụ buôn bán này qua Trung Cộng,..và khối cộng sản. Hiện nay, Hoa Kỳ cấm vận Triều Tiên nhưng theo mình chắc vãn có đám tàu buôn bán lậu với Triều Tiên và Ba Tư.

Anh cho biết đi để giao hàng và Q.A., bỏ cái đĩa D.O.S vào cho máy chạy là xong bổn phận. Ông chủ hãng này cũng bỏ trốn sau này. Anh ta đang ở đông đức thì bức tường Bá Linh bị xụp đổ, anh ta có đi vòng vòng nhưng không vượt tuyến như đa số người Việt đi lao động quốc tế tại đây.

Anh ta kể dạo ấy Ái Vân vượt tuyến khiến cộng đồng người Việt ở khối Liên Xô rúng động. Mình chưa hỏi vụ anh ta sang Hoa Kỳ ra sao. Chỉ biết anh ta là xếp của một anh bạn thân làm ở Bell Labs.

Hôm qua, đọc báo Anh ngữ, bà Phương Thảo kể khi đi học tại Nga Sô thì đã bắt đầu buôn bán, nhập cảng máy móc và xuất cảng về Việt Nam các nhu yếu phẩm nên khi ra trường đã thành triệu Phú. Mình đoán là buôn lậu như anh bạn Hội An kể. Các tỷ Phú Việt Nam ngày nay, đều xuất phát từ buôn bán khi xưa theo kiểu này.

Đi bộ với đồng chí gái, nay chắc phải đợi vài tháng nữa.

Mình theo dõi anh này qua các chương trình hoạt động từ thiện của nhóm anh ta mà Lửa Việt Youth Organization có tài trợ một số chương trình của nhóm anh này. Anh nói về hải quan làm khó dễ vì đem thuốc về phát cho dân nghèo, phải cho tiền để qua cho rồi. Cách đây mấy năm có video trên YouTube quay cảnh các học sinh đi học, phải bơi qua dòng sông.

Phóng viên của Hà Nội tường trình về các học sinh, bơi qua sông để đi học.

https://youtu.be/S1O8rwAZhfk

Lần sau, anh ta về, muốn đi lên vùng đó để xem sao có thể giúp đỡ các em được gì. Anh ta kể, gặp mấy ma sơ thì họ khuyên không nên đi. Tính Quảng Nam của anh ta thì càng thử thách thì lại càng muốn đi. Tối đó, anh ta nghe mấy ma sơ cầu nguyện, và một ma sơ đề nghị sẽ đồng hành, lên đó có người dẫn đường để tới nơi.

Sáng ra, vừa lên xe thì có điện thoại reo. Ma sơ nói là bề trên thương chúng ta, ông cha sở trên vùng đó, đã cử một con chiên ra đợi để dẫn đường lên trên đó. Tới nơi thì anh ta và vài thiện nguyện viên, đến gặp hiệu trưởng, trong khi đó một anh bạn khác đi gặp các em hỏi chuyện.

Anh ta thấy công an ngồi đó rồi, rất nhẹ nhàng, không lên tiếng gì cả. Một anh nha sĩ cũng đi về Việt Nam, vùng Quảng Nam, quê anh ta để chăm sóc răng cho người nghèo, cũng gật đầu. Kêu công an chìm ngồi đầy, khi họ đi làm công tác y tế từ thiện. Việt Cộng bán các phiếu thứ tự cho người nghèo do lái đoàn cấp phát. Chán Mớ Đời 

Ông hiệu trưởng cho biết là phóng viên nào đó chụp hình các em bơi sông vào mùa hè rồi viết bú xua la mua. Chớ anh thấy trời mưa bão như thế này thì ai dám bơi qua sông. Đúng thật, hôm ấy trời mưa, nhìn xuống sông thì không thể nào bơi qua được. Hiệu trưởng chỉ trên tường có đầy phao cứu hộ,… anh  và nhóm anh phát quà cho các học sinh nhưng chúng không trả lời những câu hỏi có bơi qua sông để đi học. Lên xe, anh bạn ở địa phương cho biết, có hỏi chuyện các em trong khi anh ta và phái đoàn nói chuyện với hiệu trưởng. Thì có thật, các em phải bơi qua sông. Qua bài báo thì Hà Nội mới chửi bới hiệu trưởng nên họ mới mua sắm các phao cứu hộ, cho các em.

Cuộc đời anh này khá ly kỳ. Mình nói anh ta nên viết kể lại 17 năm sống dưới thời cộng sản. Làm thế nào để anh chui lọt được, để giúp con cháu miền nam, học hỏi. Chế độ lý lịch sẽ cản trở không cho phép con dân miền nam ngất đầu lên. Thủ khoa đại học khoa học Sàigòn dù con của Nguỵ quyền.

Mai anh ta đi sớm về New Jersey. Hôm nào mình rảnh, điện thoại hỏi thêm về vụ đi buôn lậu ở Liên Sô. Khi xưa, mình có đọc những bài viết của ông nào khi xưa ở khối Liên Xô, đi buôn lậu. Người Việt với nhau bên đó, cạnh tranh, chém giết, thanh toán nhau rất ghê. 

Tin giờ chót: công ty đang mua miếng đất , xin gia hạn thêm 60 ngày, trả thêm 25% giá tiền nên mình ưng ngay. Mình đã đợi 5 năm rồi, thêm 2 tháng để  được thêm 25% thì cũng được. Lý do là người tay trong của họ trong hội đồng thành phố, lăn đùng ra chết nên phải chạy chọc người mới.

(Còn tiếp)

Nguyễn Hoàng Sơn  

Trứng tây Trứng mỹ

 Từ đầu năm nay, giá trứng tại Cali lên đến 40%, lại thấy đề trên các vĩ trứng “Free Range” (kiểu gà đi bộ, không nuôi trong chuồng), mình lấy làm lạ nên tìm hiểu. Hoá ra có Proposition 2, được 65% dân cư Cali bỏ phiếu thuận trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2008, bắt đầu hiệu lực từ đầu năm nay. Có hiệp hội bảo vệ súc vật, chống cách nuôi gia cầm trong những điều kiện tồi tệ, đưa ra dự luật này và được dân cư Cali chấp thuận.

Dự luật 2 bắt các nhà chăn nuôi gà phải cho thêm 70% không gian cho mỗi con gà có thể di chuyển. Cho nên nghe “free Range”, không có nghĩa là gà đi bộ, được thả ra ngoài đồng mà có thêm chút chỗ trống để xê dịch. Xem các phim tài liệu, gà đứng một chỗ, được cho ăn no nên mập quá, đi không nổi, thậm chí bò cũng vậy.

Ngoài ra còn có chỉ thị cách thức nuôi gà mang số AB 1437, cấm bán gà nuôi trong chuồng chật hẹp. Các chuồng này gồm 90% gà nuôi tại Cali. Vấn đề này cũng áp dụng cho cách chăn nuôi bò và heo. Do đó có thể Cali sẽ không có thịt heo vì các nhà chăn nuôi chưa có khả năng tài chánh để cập nhật hoá theo các tiêu chuẩn chăn nuôi của Cali. Khi không phải xây thêm 70% chuồng nuôi heo, tốn tiền mà giá bán không lên.

Khi mình từ âu châu qua định cư tại Hoa Kỳ, rất ngạc nhiên khi thấy trứng bên mỹ phải để trong tủ lạnh trong khi bên âu châu thì để ở ngoài. Lúc đầu, mình tưởng để trứng ở ngoài vì sợ hư nhưng nhớ lại khi xưa ở Việt Nam, nhà mình có nuôi gà, gà ấp mất 3 tuần, đâu có tủ lạnh hay người ta ăn hột vịt lộn. Bên âu châu cũng vậy, mua hột gà về thì để trong tủ hay trên bàn tương tự các thỏi bơ cũng đâu thấy họ bỏ tủ lạnh. Mình ở âu châu 12 năm trời, đâu có tủ lạnh trong phòng Ô-sin, đâu có bệnh tật khi để bơ và trứng ở trên bàn học.

Sau này mới khám phá ra bên mỹ, họ bắt phải rửa trứng gà trước khi đem đi bán. Lý do: sợ bị nhiễm vi khuẩn Salmonella, do đó phải bỏ tủ lạnh để chống vi khuẩn tràn lan. Khi rửa trứng thì có khả năng làm vỡ vỏ trứng nên họ bắt phải bỏ tủ lạnh. Ngược lại bên Âu châu thì lại cấm rửa trứng gà vì sợ làm vỡ vỏ trứng và không được bỏ vào tủ lạnh. Thế lầy nà thế Lào?

Âu châu đúng hay Hoa Kỳ đúng? Chán Mớ Đời 

Trứng mua ở nông trại gần nhà ông nuôi ong, trứng gà họ mới lượm hồi sáng. Rẻ hơn ở siêu thị lại tươi như hoa 10 giờ.

Hoa Kỳ cho rằng gà được nuôi trong chuồng hay bị lây bệnh salmonella nên họ bắt phải rửa trứng gà trước khi đem bán. CDC cho rằng hàng năm có 79,000 vụ bệnh từ thực phẩm và có đến 30 người chết, bị ngộ độc vì ăn trứng dính vi khuẩn Salmonella Enteritidis. Ra lệnh phải rửa trứng và bỏ tủ lạnh khi di chuyển và trưng bày bán ở chợ. 

Ngược lại ở Âu Châu thì lại cấm rửa trứng. Lý do: có thể làm hỏng cái vỏ trứng, giúp các vi khuẩn có thể thâm nhập vào phía trong của trứng. Nói chung vỏ trứng rất đều, nội bất xuất ngoại bất nhập. Thậm chí dùng tia cực tím không thể xem là rửa. 

Người ta cho biết; trứng gà nuôi ngoài đồng, có nhiều sinh tố A, E, và D, omega-3, betacarotene  và ít cholesterol. Lý do là gà ăn côn trùng, ngoài đồng tốt, có nhiều sinh tố hơn là được nuôi bởi các bắp GMO,… các cholesterol trong trứng gà được xem tốt cho cơ thể. Tương tự bò được nuôi ngoài đồng, ăn thì thịt lại mềm, nhiều chất đình dưỡng tốt hơn là bò để nuôi trong mấy gian phòng, đứng một chỗ, ăn bắp GMO. Tương tự con người chỉ ăn mà không di chuyển.

Từ đầu năm đến giờ, mình mua hột gà ở trại gà gần vườn mình cho đồng chí gái ăn. Ăn trứng bổ, đủ các chất dinh dưỡng nên cô nàng ăn mỗi ngày. Mình nhận thấy sự khác biệt là trứng mua ở trại mới trong ngày thì tròng đỏ, màu rất đỏ như nghệ, còn tròng đỏ của trứng mua ở siêu thị thì màu vàng nhạt, lỏng le không dầy đặt. Trứng ở siêu thị thì nghe nói họ để tủ lạnh cả năm, nên có màn hạ giá khi gần hết hạn. Trước đây, mình thấy hạ giá là mua nhiều, nay thì sợ lắm rồi vì họ có thể để cả năm rồi.

Cạnh nhà ông nuôi ong, có trại gà của một gia đình Mễ nên mỗi lần mình đi lấy mật ong cho cô cháu hay bạn bè thì ghé mua cho vợ. Kệ chịu khó một chút nhưng bảo đảm chất lượng tươi. Mấy người này để cái quán ngoài đường bán, họ mua mật ong của ông nuôi ong và bán lại một thùng giá $60. Họ nói với mình, bán giá cao thì thiên hạ mới tin là mật ong nguyên chất, hữu cơ. Chắc mình cũng nên lấy tiền của bạn bè khi họ nhờ mua mật ong. Tốn tiền xăng, họ lại kêu rẻ quá, chắc không phải đồ thật.

Theo mình đoán là các công ty thực phẩm, lobby cho các cơ quan chính phủ, bắt rửa trứng để họ có thể bỏ lạnh, giữ lâu, chớ theo tiêu chuẩn y tế âu châu thì cấm rửa các trứng vì sợ truyền nhiễm. Chính phủ muốn nói sao cũng được để giúp các công ty thực phẩm làm giàu. Thôi mua trứng của các nông dân gần nhà cho chắc ăn. Vừa tươi vừa giúp họ có chút tiền thay vì các công ty thực phẩm ăn hết. Xong om.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mụ vợ đi Hạ Uy Di

 Tuần này, mụ vợ đi chơi với 5 người bạn học Trưng Vương cũ ở Hạ Uy Di, con trai đi thăm em gái nó, mới dọn sang New York, mình ở nhà lơi khơi. Tính đi lên San Jose chơi, thăm người dì và mấy người bạn nhưng có mấy việc cần phải làm. Có người hỏi mình sao không đi với mụ vợ khiến mình buồn cười.

Trước khi đi, mụ vợ, đòi huỷ bỏ chuyến đi, khiến mấy cô bạn gọi mình ới ới, hỏi thăm tình hình nên mình phải đẩy mụ đi. Được một tuần lễ không bị mụ vợ quản giáo thì hạnh phúc biết chừng nào. Thật ra vợ chồng lâu lâu cần có những không gian riêng tư. Cuối tuần, mụ vợ đi chơi với mấy bà bạn, thay đổi môi trường, không khí, cả tuần xà quần trong nhà với mình, nhất là dạo này, mụ vợ làm việc tại gia. Cần thay đổi không khí.

Thấy mụ vợ không gọi là mình mừng, lại còn gửi hình ảnh đủ trò lại càng mừng hơn. Vậy là mụ vợ vui chơi với bạn. Vài năm nữa già thêm, bênh tật đủ trò, chưa chắc có thể họp mặt nhau đi chơi như vậy nữa. Như chạy đua nước rút với thời gian, khi xưa thì chụp cận cảnh, nay thì xa xa để khỏi thấy nét nhăn của thời gian xoá nhoà phận má hồng.

Có cô bạn mua cái Timeshare, chồng con ớn đi hàng năm nên rủ bạn bè đi chơi cho vui nên mấy bà bỏ chồng con, cháu ngoại, cháu nội ở nhà đi chơi với nhau, tìm lại chút hồn nhiên của thời cặp sách đến Khung cửa Mùa Thu ngày xưa.

Ngoại trừ đồng chí vợ, toàn bà ngoại, bà nội đang tạo dáng, Chán Mớ Đời 

Nhớ hôm đám cưới, khi đi chào bàn, vợ tên bạn hỏi đi tuần trăng mật ở đâu, mình cho biết là Cancun. Cô nàng kêu đừng có mua Timeshare khiến mình như bò đội nón, không hiểu gì cả. Mới sang mỹ có vài năm nên chưa thông đời sống ở mỹ. Chỉ nhớ cô nàng dặn là đừng có nghe lời ai đi viếng các khu nghỉ dưỡng. Sang đó thì đâu có thì giờ đi đâu, chỉ quanh quẩn ở khách sạn, vật lộn trên giường. Đói thì bò dậy đi chợ kiếm đồ ăn vì trong khách sạn đắt lắm.

Mụ vợ với cô bạn

Đói thì bò xuống đi vòng vòng kiếm đồ ăn vì một chai nước lạnh, để trong phòng, giá biểu thời đó là $2 gần bằng một tô phở ở Bolsa. Cứ uống xong của khách sạn, hai vợ chồng đi chợ Mễ, mua nước về để lại tủ lạnh. Xong om. Mễ không lấy được tiền của người Việt. Kinh

Sau này, đi vào shopping Mall ở Quận Cam, thấy chiếc xe hơi để chình ình, kêu thiên hạ muốn trúng chiếc xe miễn phí thì điền tên, địa chỉ, khi nào xổ thì họ báo. Mình chạy chiếc xe trên 150,000 dậm, nên thử thời vận, điền tên rỏ ràng, sợ viết sai thì trúng không được lãnh. Vừa viết vừa vái tổ xe hơi cho mình trúng. Họ hỏi có nhà cửa, lương bổng bao nhiêu, mình kê khai hết nhất là có tố chất máu nổ trong người nên viết cao hơn số lương nhận hàng tuần.

Đâu 1 tháng sau, nhận được lá thư chúc mừng. Họ báo cho biết là mình đã trúng được một vé đi Florida, 1 tuần miễn phí. Lấy vợ xong thì hết tiền, đâu có tiền đi Florida, mua vé dù ở khu nghỉ dưỡng miễn phí. Thôi đành đi xem thử khu nghỉ dưỡng của hảng này ở San Capistrano gần nhà. Nếu thích thì sẽ ghi tên đi vùng này, rẻ hơn, chỉ lái xe xuống đó.

Đến nơi, thấy sang trọng quá, đi vào như cung điện, họ dẫn cho ăn uống ngon cực đỉnh, sau đó thì họ cho một tên mỹ ra chào rồi kêu gọi mình nên mua. Mình nói ở vùng này nên không cần, chúng kêu mình có thể đổi với những “chủ nhân-nạn nhân” khác ở khắp thế giới. Mình có thể đi âu châu, khắp thế giới, đổi với những người kẻ khốn nạn, bị dụ khác trên toàn thế giới. Tiền không có ăn mà hắn kêu đi du lịch ở xứ khác. Từ đó sợ đến gia, không điền gì hết.

Mình kêu không có tiền thì chúng kêu tên xếp ra. Tên này dùng chiêu độc hơn nhưng mình kêu thất nghiệp, không có tiền. Nó chửi mình như tát nước nhưng cứ khư khư, rồi dẫn vợ ra về. Không có mình thì chắc mụ vợ đã ký giấy mua rồi. Từ bé, mình quen bị thiên hạ chửi ngu lâu dốt sớm nên ai chửi mình cũng không mất bình tỉnh vì đã được chích ngừa từ bé. Các đòn bán xe, bán nhà mình có học trong cuốn “You can negotiate anything” do tên bạn học xưa, Chử Nhị Anh tặng khi đi du lịch ở Hoa Kỳ. Hắn dọn nhà, để chuẩn bị lấy vợ, kiếm sách cũ cho mình. Cuốn sách này là kim chỉ nam, nay mình kêu con mình đọc cuốn này.

Một hôm, có tên hàng xóm người Việt, hỏi mình có muốn đi Mễ Tây Cơ, ở khu nghỉ dưỡng của hắn, chỉ trả tiền bảo quản đâu $500 cho cả gia đình hai vợ chồng hai đứa con. Hắn kêu là đã mua lâu rồi nhưng năm nay không muốn đi nên mời gia đình mình đi với điều kiện trả tiền bảo trì. Nghe thấy miễn phí là vui, mình nói để hỏi vợ. Về nhà mình lên mạng, xem khu nghỉ dưỡng này thì thấy xây từ 20 năm qua. Nay họ có xây một khu nghỉ dưỡng khác mới hơn, đang khuyến mại, mình có thể sử dụng hồ tắm, ăn uống tại khu nghỉ dưỡng cũ, có xe buýt chở miễn phí. Thế là mình đóng tiền đi khu nghỉ dưỡng mới vì rẻ hơn tiền bảo quản mà ông hàng xóm nói, lại ở chỗ mới. $400 thay vì $540.

Đến ngày, ra phi trường, đi hảng hàng không MỄ, chúng kêu hết chỗ. Mình bò tới hỏi tại sao hết chỗ, cho tao nói chuyện với Manager của mày. Đó là cách họ dạy khi thương lượng, cho tao nói chuyện với xếp mày là chúng hoảng liền, sợ bị quở, mất việc. Đứng đợi đến khi chúng kiếm được manager đến. Mình hỏi tại sao, tao đã trả tiền khách sạn bên Mễ, nay mày kêu hết chỗ là thế nào.

Manager kêu ngày mai lại đây, kêu gặp tao thì tao dành cho vé trên máy bay, nay để thứ lỗi, cho gia đình $100 để ăn uống ở phi trường và vé khứ hồi cho cả gia đình để đi Mễ trong vòng một năm. Mình đành chấp nhận, $100 thời đó bằng $400 ngày nay, thêm vé khứ hồi cho 4 người lên đến cả $1,000 hay $4,000 thời nay, vì lạm phát.

Hôm sau, ra phi trường, kêu cho gặp bà Manager, có giấy lên máy bay như VIP. Kinh! Đám Mễ đi máy bay nhìn mình thèm thuồng như người Việt ở Việt Nam nhìn ngoại quốc được đối xử tố thơn. Chán Mớ Đời 

 Máy bay đến phi trường Mễ. Lúc ra khỏi khu quan thuế thì dân Mễ, chạy lại réo gọi mình đi taxi, bú xua la mua khiến vợ con hoảng tiều. Mình xổ tiếng Mễ, chửi vài câu bằng tiếng Mễ khiến chúng dạt ra. Mình sợ móc túi thôi. Có tên taxi, kêu đi taxi miễn phí khiến mình thấy lạ. Mình như con chó của ông Palov, cứ nghe miễn phí là thính tai lắm. Đứng lại hỏi, trong khi vợ chửi thề, thôi đi vì mệt, lại sợ đám Mễ bu lại như kiến. Tên Taxi kêu đi taxi miễn phí nhưng mai phải đi viếng khu nghỉ dưỡng nào đó. Mình kêu taxi khác, không có cò mồi về khu nghỉ dưỡng.

Phải công nhận khu nghỉ dưỡng mới quá đẹp. Mụ vợ thấy là mê! Cái này nguy hiểm lắm, khi mụ vợ thích cái gì. Tới nơi cổng gác vào, chúng tra hỏi tên của mình, xem có trong sổ hay không. Hôm qua, mình có gọi cho họ, nói là máy bay hết chỗ, nên họ dời lại ngày vào hôm sau. Từ cổng đi vào, là một hàng cây dừa dài cả cây số, đẹp lắm và kiến trúc cũng khá đẹp nữa. Nếu phải về Mễ thì mình sẽ đi khi nghỉ dưỡng này  lại. Lần đầu tiên đi đến nơi hơi sang sang nên bị khớp như khi xưa, ở Đàlạt, chở gạo đi giao cho các nhà giàu.

Vào nơi tiếp tân sang trọng, có chim chóc lạ như công, cò cho mấy đứa con xem, họ đem nước ra mời mình như triệu Phú không bằng. Lần đầu tiên trong đời, được tiếp đón nồng hậu như vậy. Khi xưa, chỉ vác ba-lô đi quá giang xe thiên hạ, ở lữ quán thanh niên. Vợ con đi vòng vòng trong khi mình làm thủ tục lấy phòng. Tiếp tân bảo mình ra gặp bà ngồi ở một góc, để ghi danh trong khi cô ta xem có phòng nào trống, vì khách mới trả phòng. Mình bò lại bàn của bà Mễ. Bà ta mời mình đi viếng khu nghỉ dưỡng ngày mai, điểm tâm miễn phí. Mình nói có tên taxi nói hẹn ngày mai rồi, bà ta kêu không được, đi với bà, mình nói tên kia nói là cho mình với mụ vợ $300. Bà ta nói sẽ cho mình $400, mình cười như thằng Bờm được Phú ông cho nắm xôi.

Hôm sau, mình đi với mụ vợ ăn sáng khi mấy đứa con ngủ. Vào ăn sáng vui vẻ, có tên ngồi cũng bàn, là nhân viên bán Timeshare. Họ bố trí mỗi bàn một người bán. Mình nói với hắn là có người bạn, cho mình cái Timeshare ở đây. Mình đi để xem, cách sinh hoạt, ra sao. Bạn mình mua 2 năm rồi nhưng đau yếu, không đi được. Tên này này cảm ơn, bỏ đi. Hú vía. Ăn xong, mình đi ra lấy $400 của bà Mễ. Xem như đã lấy lại vốn. Mình hỏi vợ đi chỗ khác không, kiếm thêm $400 nhưng mụ vợ không chịu. Giờ ghi lại đây thấy mình gian ác thật, con cháu mỹ ngụy chính hiệu con nai vàng. Chán Mớ Đời .

 Nếu mụ vợ chịu thì có thể làm $400 mỗi ngày, được $2,800 cho một tuần, tăng ca có thể 4,000. Mụ vợ mình có cái tâm tốt , không muốn lấy tiền thiên hạ mà không mua. Mỗi cái timeshare bán được, tiền huê hồng là 30%. Một timeshare dạo đó đâu $12,000, họ lãnh được $3,600. Chia chác với nhau thì cũng còn $2,000. Lâu lâu mới gặp một tên như mình còn đa số 90% là bị dính hết. Có cô phụ dâu của đồng chí gái kể đi tuần trăng mật, mua cái Timeshare, khổ vì nó, sau này, xù luôn. Trả hết $15,000 mà mỗi năm phải trả tiền bảo quản $700. $700, có thể đi chơi một tuần ở chỗ khác.

Thật sự, có nhiều cặp vợ chồng nhất là già, đi chơi rồi mua nhưng sức khỏe yếu, đi không được, rao bán, cho không thiên hạ rất nhiều. Ai muốn lãnh nợ dùm thiên hạ, cứ vào mấy viện dưỡng lão, thấy toàn những quảng cáo cho timeshare. Mình hay vào các chỗ này để xem có ai bán nhà hay không. Người già vô đây ở thì cần bán nhà. Còn timeshare thì họ cho không. Mình ghi giấy trên bảng, cần mua nhà.

Có vé máy bay khứ hồi nên năm sau mình đi lại. Đúng lúc ông anh vợ làm đám cưới nên cả đại gia đình đi chỗ này luôn. Mình đặt phòng cho mọi người. Lại cái màn đi viếng timeshare, mình lại lấy thêm tiền trong khi mấy ông anh bà chị, bỏ chạy tứ toán hết vì mấy tên bán timeshare bám như đỉa. Được $400, lại được massage miễn phí nên dành phiếu massage cho ông anh vợ mới lấy vợ thứ 2.

Cả khu nghỉ dưỡng nổi đình, cứ kêu senor Sony, vui lắm. Họ thấy một tên á đông nói tiếng Mễ lại được tiền boa nhiều. Sau này mình mới khám phá là mấy đứa cháu, đi chung. Bố mẹ chúng bận làm ăn không đi được, giao cho mình dẫn đi. Hai ông bà đưa mình $100 để nuôi hai thằng con. Dặn còn dư thì bảo chúng mua đồ lưu niệm về. Chúng chơi trong phòng rồi gọi món ăn. Chúng kêu rẻ quá nên cho tiền boa nhiều. Mình trả.

Chúng xem thực đơn thấy Steak giá $20, tương đương $80 đô đôla ngày nay, chúng tưởng là tiền pesos, lúc đó tương đương $2 nên chúng gọi ăn mấy trăm đô, bỏ mứa đủ trò. Mình trả tiền cho chúng mệt thở. Dân phục vụ thích chúng lắm vì được tiền boa nhiều, mình thì không biết đến khi tính tiền ra về thì chới với. Đi đâu, mình cũng nghe senor Sony. Mình thấy chúng boa tiền cho phục vụ viếng lên đến $100 cho 7 ngày trong khi họ chỉ làm lương có $2/ ngày (20 năm về trước). Chúng tưởng tiền Mễ. Chán Mớ Đời 

Được cái là dạo ấy, mình kêu manager tổ chức bữa cơm trên biển hoàng hôn. Chỉ có 3 cặp, ngồi ăn ngắm hoàng hôn xuống khiến hai ông vợ nhớ đời. Gặp lại là nhắc đến buổi cơm hôm ấy. Có tên hầu bàn, phục vụ đứng cạnh, cần gì là chúng đưa. Họ để một chỗ trên bãi biển, không có ai. Quá đẹp. Ăn ngon nữa. Hai ông anh vợ là bác sĩ và nha sĩ, giàu nhưng chưa bao giờ trải nghiệm vụ này nên họ cứ nhớ đến giây phút và cảm ơn mình hoài. Mình thì ăn ké.

Sau này, con mình chán đi Mễ nên thôi. Thêm vụ con bà Betty, mình đang thương lượng để mua cái condo của hắn, bị giết ở Mễ. Hắn cần tiền nên muốn bán cái condo cho mình, đợi hoài chưa xong, hắn mượn tiền của tên nào, rồi có tên bạn trong tù, rủ xuống Mễ chơi, giết quăn xác, lấy hết tiền. Mình hụt mua cái condo. Chán Mớ Đời 

 Lần cuối đi Cancun với gia đình chị bạn. Cancún thì mình đã đi rồi, thấy chả có gì mà sao thiên hạ cứ nói đến. Chị bạn là bác sĩ, thay vì mua timeshare, mua thẻ hội viên khu nghỉ dưỡng nào đó quên tên rồi, hình như Moon Palace. Cũng tương tự timeshare nhưng họ đổi tên cho vui. Họ mua 20 năm, xem như được đi 20 lần. Đi một hai lần là mấy đứa con chán vì cứ phải trở lại chốn cũ nên cô ta nhờ mình đi một lần, để bớt đi một l năm. Mình phải trả tiền cho cô nàng. Hôm trước, đồng chí gái đi khám với cô nàng, nói mới đi Cancun về. Chán Mớ Đời 

Cách họ làm khác với timeshare. Đây họ tổ chức, mình ăn riêng, phải đặt bàn trước và có nhiều thức ăn. Hôm ăn đồ tây, hôm ăn đồ ý, đồ mỹ, đồ tàu vì có nhiều tiệm ăn khác nhau trong khu nghỉ dưỡng. Nói chung nên đi một lần, trả tiền rồi năm sau đi chỗ khác. Rẻ nữa.

Tối qua, ra phi trường đón mụ vợ. Lên xe, mụ vợ kêu: “sướng hỉ? Một tuần không có ai mắng nhiếc, tha hồ xem đá banh, viết véo,..?” Mình ừ. Mụ vợ cho biết cô bạn mua cái timeshare ở North Carolina lâu rồi, phải trả $150/ tháng thêm phải trả thêm tiền để đổi đi Hạ Uy Đi đâu $300. Xem như $1,800 tiền bảo quản/ năm cộng $300 là $2,100. Với số tiền đó thì có thể đi chơi 2 tuần ở nơi khác. Chán Mớ Đời 

Thật ra, mụ vợ đi một tuần thì không nhớ lắm, dạo mụ đi công tác ở New York, cả tháng thì muốn bay sang thăm. Cho thấy vợ chồng già, quen hơi quen hám nên đi xa cũng nhớ nhau rồi mai sau kẻ đi tây phương trước, người ở lại chắc buồn. Mình báo tin mừng có hai công ty muốn mua mảnh đất mình đang rao bán. Để xem. Bán được dẫn mụ vợ đi chơi. Xong om

Dạo này ở Dubai, có hội chợ thế giới, mình định tháng 3 sang năm đi với đồng chí gái 10 ngày. Tháng tư thì mình leo núi Machu Pichu với tên bạn, 7 ngày 6 đêm cắm trại trên núi, đã đóng tiền rồi, tháng 6 đã ghi danh lại để leo núi Whitney, bị hủy vì công viên Cali bị đóng cửa, sợ cháy rừng. Năm tới mình đi tháng 6 chưa nóng lắm, không sợ cháy rừng nhưng sợ có tuyết. Tháng 9 thì tính đi Thổ Nhĩ Kỳ. Xong om

Nguyễn Hoàng Sơn 

Am Cô Bảy Đàlạt

 Hôm trước, mình thất kinh khi thấy tấm ảnh Am Cô Bảy mà người Đàlạt xưa thường gọi là Am Sohier, vì nằm ngay trước mặt trung tâm điều dưỡng của ông bác sĩ người tây này. Người ta hay gọi ngã ba Sohier, chỗ đại lộ Thống Nhất, đường Bà Huyện Thanh Quan, chạy quanh hồ và đường Nguyễn Trãi chạy về phía ga xe lửa.

Lúc đầu, ai đó làm cái trang nơi cây thông, rồi từ từ thiên hạ cúng dường, xây to ra thêm, rồi có ông Pháp Râu, lái xe cho ty Công Chánh, người Huế, trở thành ông Từ của am này, rồi dọn đến ở. Nay con cháu cũng ở tại đây, hình như còn cái bàn thờ trong nhà.

Ở Cali, lâu lâu chạy ngang những nơi có xẩy ra tai nạn xe cộ, gây chết người, đều thấy có cái am nhỏ với cây thánh giá, đoán là có người Mễ nào chết tai nạn giao thông, họ cũng thờ như ở Việt Nam. Người mỹ thì lúc đầu, chỉ đem hoa đến chỗ tai nạn, dần dần thì hết dấu vết.

Mình nhớ lần đầu gặp ông Pháp Râu ở ty Công Chánh, cạnh viện Pasteur . Số là mình bị con chó Berger của nhà bà Quán, hàng xóm cắn nên phải lên viện Pasteur chích thuốc chống chó dại, hình như chích ở bụng. Sáng đi với ông cụ. Ông cụ nhờ ông nào làm chung viết chữ đẹp, bắt mình ngồi nơi bàn, để đồ và viết lại chữ của ông ta. Đến giờ thì bố mình dẫn qua viện Pasteur, làm một phát. Chỉ nhớ là cái kim dài kinh hoàng.

Pasteur, nằm bên trái của ty Công Chánh, nơi mình đến chích ngừa chó dại khi xưa

Có hôm, ông cụ hỏi ăn chè không, mình nghe ăn là gật đầu, không hỏi chè gì như mấy đứa con sau này. Ông cụ dẫn ra phía bên hông ty Công Chánh, và viện Pasteur. Thấy một đám đàn ông đứng xung quanh bà bán chè hàng rong, bà gánh nồi chè đi trên con đường Pasteur, ghé vào mấy sở và biệt thự để bán. Mình thấy một ông người Huế, to béo, có râu như hộ pháp, đang ngồi ăn chè trong khi bà bán hàng rong, đang múc mấy chén bỏ lên mâm.

Hoá ra, họ đang cá cược với ông Pháp râu, ăn hết nồi chè hay không. Thiên hạ đang đưa tiền ra để cá độ, ông Pháp râu thì má đỏ phừng phừng, ngồi nơi cái đòn, đang múc từng muỗng chè bỏ vào mồm, nuốt. Mình nhìn ông cụ, như hỏi sao không mua chè. Ông cụ nói người ta đã mua hết chè. Mình ghét ông này lúc đó vì thấy ông ta tham ăn, ăn hết nồi chè trong khi mình chỉ cần một chén nhỏ. Chán Mớ Đời 

Mình nghe người ta nói am Cô 7 này thiêng lắm nên khi chạy ngang chỗ này, mình đều cởi mũ ra, chạy chậm lại, kính cẩn với Cô 7. Mình nhớ thằng BẢo, con ông Nhị, cạnh nhà ông Lào, lái xe Honda đi học ở Grand Lycee, bị té xe, băng bột mất mấy tháng. Không hiểu tại sao họ gọi Cô 7 vì có nhiều Cô, thường họ gọi Cô 7 hay Ông 9 về, trường hợp mình thì Ông 9 về, cỏng mình mình tỏng cái gù Mọi. 

Hình như mình có kể về rước Thánh Mẫu hàng năm tại Đàlạt khi xưa, từ Đình Tổ Tiên Chính Giáo ở số 2 Cường Để về các đền thờ ở Đàlạt. Để hôm nào, mình kể thêm về Tổ Tiên CHính Giáo, mà ông bà cụ theo, sau Việt Cộng cấm tiệt, tịch thu cái đền tổ ở đường Cường Để. Nay lên đồng lên bóng khắp Việt Nam. Ở Bolsa cũng có vài chỗ, lên đồng.

Đây là chỗ ngã ba am Sohier, (am Cô 7), người bận áo vàng là thiết vương Trương Kim Hùng, lên Đàlạt tập luyện để đi thi thế vận hội ở Mễ Tây Cơ năm 1968.

Sau này, mình nhận ra ông Pháp râu khi ông ta lặn xuống hồ Xuân Hương để cứu một đứa bé chết đuối. Mình chạy xe hồ Xuân Hương với tên bạn, bổng thấy thiên hạ la hét nơi chỗ lữ quán hướng đạo Lâm Viên, nên bò lại xem. Hoá ra có ai bị chết đuối rồi có chiếc xe gắn máy, đậu lại cái kịch, ông Pháp Râu bước xuống. Lấy chai nước mắm, tu một ngụm như uống rượu tây, cởi áo nhảy xuống hồ. Các người đi biển đánh cá cũng đem theo nước mắm để tu cho ấm người, vì có muối sodium.

Một hồi sau, ông nổi lên, lấy chai nước mắm, tu thêm một cái nữa rồi lặn tiếp. Một lúc sau, thấy ông trồi đầu ra, đi lên bờ, bồng theo thằng bé. Lên đường, ông ta vắt 2 chân thằng bé trước ngực, còn đầu và thân mình để thòng ra sau lưng ông ta. Ông chạy vòng vòng thì nước bắt đầu ọc ra từ miệng thằng bé, khiến thiên hạ la hò. Thằng bé chết từ đời nào. Từ dạo đó mình mến ông Pháp Râu này. Ông quen thân với bà cụ mình.

Con nít khi xưa, đi bơi ở hồ này, hay bị chết đuối. Không biết có tên nào trong ảnh này bị chết đuối hay không.

Sau này, lớn lên, mình đi đón mấy đứa em học trung tâm giáo dục Hùng Vương, hay thấy ông Pháp Râu, trù trì tại am CÔ 7 này. Mấy ngày rằm, thiên hạ đến cúng đầy, hương khói đầy ngập khu vực này. Dần dần người Đàlạt cúng tiền, xây cái am lớn hơn, rồi ông Pháp Râu, dọn về đây, cắm dùi bên cạnh để tiện việc làm ông từ của cái Am.

Dần dần, thiên hạ đi cúng cái Am này nhiều hơn am Mệ Cai ở ấp Thánh Mẫu, đường Nguyễn Công Trứ, nơi vía mình được ký bán cho mấy Cô Cậu ở đây. Nghe người lớn kể, hồi nhỏ mình hay bị đau nên ông Phúng, tiệm Hiệp Thạnh, kêu bán vía mình cho thần thánh ở am Mệ Cai để ma quỷ không dám phá mình.

Có ông Chín, bỏ mình trong cái gù Thượng, rồi nhảy múa lên đồng, vui lắm. Say này, có con mình hay cổng chúng múa cà xình cà xàng như Cậu 9 ngày xưa khiến chúng cười như mình dạo nào. Mỗi lần mình đau, ông Phúng chạy xe ra ngoài am Mệ Cai, chở mệ vào nhà để chích lể cho mình, xoa dầu. Ông Phúng xem như ông Ngoại Nuôi vì ôn mệ mình ngoài Huế. Hồi nhỏ vào nhà, ông thương mình lắm nên sau này về Đàlạt, mình có viếng thăm mộ của ông bà. Có lần mình lên lầu, vào một cái phòng, thấy hai cái hòm để song song khiến mình rợn tóc gáy. Hoá ra khi xưa, người lớn tuổi, hay cho đóng hòm trước để lỡ qua đời thì có hòm mà chôn.

Sau này, mỗi khi đau, mình hay nhờ bác Tước, hàng xóm chích lể, chỉ tiếc là không học được nghề của bác. Hỏi con gái bác, có học nghề gia truyền không, để lần tới về, ghé lại học nghề thì cô nàng kêu không, Chán Mớ Đời 

Thời buổi chiến tranh nên không biết được ngày mai. Mệ mình kể có mấy ông cậu chết trong thời kháng chiến chống pháp, không có hòm, phải bó chiếu đi chôn. Sau khi Việt Cộng vào, đói quá, ông bà qua đời, may có hòm đóng sẵn nên cũng đỡ, nếu không chắc phải bó chiếu. Sau này Việt Cộng giải toả Mã Thánh nên mình không biết có dời mộ phần về đâu. Mình có thấy mộ của ông bà Võ Quang Tiềm, hình như do dượng Ngô Viết Thụ thiết kế, tròn, mình có chụp hình. Ông Phúng là một tỏng những người đứng ra kêu gọi xây Am Mệ Cai và rước Thánh Mẫu, hình như có cái nhà họ trên Số 4 mà hàng năm họ hàng người làng An Lưu, tụ họp để đi chạp mộ. Mình đi bên làng Dưỡng Mong, quê ôn ngoại mình còn phía bên mệ ngoại mình thì ít khi đi.

Vía mình được bán ở am Mệ Cai nên rằm là phải lên đây cúng, ăn xôi chè, thấy nhạc sỹ Vĩnh Tường, sau này lấy dì Mến, làm cho ông bà Phúng. Mình nhớ có mấy ông ngồi trên chiếc chiếu, đánh đàn cò, đàn gáo, có bà nào hát chi mà cứ ơ ơ ơ ơ trong khi mấy bà khác, bận đồ sang lắm, xanh có , vàng có, đội khăn đóng, cầm gươm, múa hét hay cầm mấy đèn hoa sen mà người ta hay thả xuống hồ Xuân Hương. Có lẻ vì vậy mà nay mình thích nghe nhạc cải lương, hát bội hơn là tân nhạc.

Năm mình thi tú tài, mẹ mình hỏi phiếu báo danh, mình hỏi làm chi, mẹ nói đem xuống am Cô 7 cúng để thi đậu. Mình không chịu, mẹ mình lấy khi mình đang ngủ rồi đội mưa đi xuống am Cô 7 để cúng. Nhờ vậy mình mới đậu và được đi du học. kinh

Hình ông bác sỹ tây, Sohier, có cái nhà đẹp nhất Đàlạt, trên cái đồi nhìn ra hồ đẹp cực đỉnh. Ông ta làm trung tâm nghỉ dưỡng cho ai bệnh, lên Đàlạt chữa bệnh, chụp với nhân viên của ông ta. Hồi nhỏ, mình mơ đi tây về, sẽ mua lại căn nhà này ở Đàlạt, thị dân sẽ gọi Am Sơn Đen thay vì Am Sohier nhưng Việt Cộng vào thì hết mơ.

Trước khi đi Tây, mình có ghé am Mệ Cai để vái mấy Cô mấy Cậu để đi, nghe bà giữ am nói; mẹ mình có xuống đây cúng nên mình mới đậu, còn bà nào không cúng đường nên con bà rớt đi lính. Hú vía.

Mệ Cai Thỏ có người con trai út tên Châu, có tiệm giặt ủi Châu, ở đường Minh Mạng, ngay góc Tăng Bạt Hổ, đối diện quán chè Vọng Nguyệt Lầu. Hồi nhỏ mình thấy cậu Châu, làm trọng tài đá banh, sau này có đánh quần vợt ở câu lạc bộ thể thao cạnh tiệm Đào Nguyên. Dạo mình về Đàlạt lần đầu đi ngang thấy tiệm karaoke. Thời bao cấp không có ăn nên không có vụ giặt ủi.

Sau này, khu dọc cái am Cô 7, mọc đầy nhà, chả thấy am đâu nữa. Nghe nói còn bàn thờ trong nhà con ông Pháp râu. Xong om

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ký ức về quê hương

 Tuần này, mình có nhận tin nhắn của vài độc giả khiến mình thất kinh. Thứ nhất, một ông mỹ từng tham chiến tại Đàlạt, lấy vợ việt, hay đọc bài trên bờ lốc của mình hỏi: “ Sony, where do you live? Did you ever live in Da Lat?” Tạm dịch “Sơn đen, ông đang sống ở đâu? có bao giờ sinh sống tại Đàlạt?” Chán Mớ Đời. 

Một người khác đang sinh sống tại Đàlạt viết: “ Mình đã đọc hết bài của bạn, rât cảm kích tuy xa quê hương vẫn hướng lòng về đất mẹ. Mình thì giờ hạnh phúc trên quê hương bình ăn.Tối hôm qua coi truyền hình kỷ niệm 9/11 ở New York, Virginia. Sadly” Ông này không ở Mỹ nên nhầm thành phố New York thuộc tiểu bang Virginia. Thành phố New York thuộc tiểu bang New York, có nhiều quận như Manhattan, Queens, Bronx,… 

Có chị bạn cùng trường, không cùng lớp viết: “Thanh nói rất đúng về Sơn. Sơn là một người thông mình, có một trí nhớ phi thường và rất có chí. Đã làm cái gì là nhất tâm làm cho được và thành công.  Điển hình là về lãnh vực viết lách này. Chúc mừng Sơn . Na ” Chị bạn này, người khởi nghiệp dư cho mình kể chuyện Đàlạt xưa. Khi xưa, học chung trường, không chung lớp, chưa bao giờ nói chuyện. Khi qua Mỹ, gặp và giao lưu đến nay. Có lần cô nàng, email báo cho mình biết, đã tìm lại một người bạn học cũ. Cô kia thì mình có học chung 1 năm, có vài kỷ niệm sinh hoạt chung như đi picnic, lạc quyên, Ninh Chữ với mấy người bạn học chung, đối tượng của một tên bạn học chung.

Qua email, mình kể lại vài kỷ niệm của thời học chung với nhau, chị bạn email hỏi còn chi nữa, kể thêm rồi kể thêm, từ từ ký ức mình như cái giếng của “Manon des sources” được  nhà văn Marcel Pagnol khai thông và tiếp tục kể chuyện đời xưa đến giờ. Chị bạn cứ phải sửa lỗi chính tả, văn phạm của mình, trước khi tải lên diễn đàn của trường vì mình dốt tiếng Việt. Nhìn lại đã trên 7 năm, mình viết trên 1,350 bài bú xua la mua, phân nữa là về Đàlạt, vô hình trung trở thành người kể chuyện Đàlạt xưa. Ai tò mò, thắc mắc chuyện chi cũng hỏi mình, thậm chí có người mê cô nào khi xưa, cũng hỏi mình về tung tích, mình nghĩ họ kêu công an khu vực thì dễ kiếm hơn. Chán Mớ Đời 

Có người chửi mình tại sao không biết họ khi xưa ở Đàlạt. Họ làm như mình là ma só của thầy Chiêm Đàlạt xưa.

Lâu lâu thấy hình ảnh xưa của Đàlạt trên mạng, hiện về vài kỷ niệm nên ghi lại để khỏi nhớ. Không nhớ là một niềm hạnh phúc của kẻ xa quê, vì khi nhớ thì đau đáu trong lòng, như một người đột ngột rời xa người mình yêu, không một lời giã từ, khắc khoải niềm nhớ, ân hận, tiếc nuối không nguôi. Có lẻ mình còn mẹ và mấy người em ở Đàlạt nên cứ phải trông ngóng về quê hương bỏ lại, càng nhớ càng phải viết để bớt lùng thùng trong đầu. Không nhớ sẽ giúp chúng ta thành người không quá khứ, chỉ có tương lai trước mặt.

Không ngờ nay đã trên 7 năm trời mình kể chuyện về Đàlạt trước 75. Càng viết càng có nhiều người, bổ túc, giải thích thêm nên lại phải bổ túc như mấy tấm mosaique mình lượm lặt từ từ rồi ghép lại hình ảnh ngày xưa. May thay có 2 ông thần độc giả, tự xung phong làm bờ lốc để lưu lại.

Thật ra mình chả có trí nhớ chi cả. Được cái là hồi nhỏ hay hóng chuyện người lớn, không như con nít ngày nay, chả để ý đến chuyện người lớn cứ chăm đầu vào chơi game. Đến nhà thiên hạ, thay vì chào hỏi, cứ vênh mồm ra hỏi mật mã Wi-fi. Mình hỏi: “ why do you want my wife?” Khiến chúng trố mắt ra như bò đội nón. Chán Mớ Đời  

Có người gửi cho mình hơn 700 tấm ảnh cũ của Đàlạt mà cũng chưa có thì giờ để xem hết. Khi nào rảnh mình lấy ra xem rồi tải lên mạng cho bà con xem thêm chú thích. Mình, kiến trúc sư nên dễ định vị một tấm ảnh nào ở nơi mình đã từng đi qua. Có lẻ mình có trí nhớ về hình ảnh (photographic memory).

Cuộc đời chúng ta như cuốn sách, mỗi ngày là 1 trang giấy nhật ký, ghi lại những gì xảy ra hôm ấy, nói chuyện với ai, làm gì nên khi chúng ta thấy một tấm ảnh như mở trang giấy cũ ấy lại, có thể đọc lại, nhìn lại những hình ảnh của ngày tháng đó. Đa số người Việt chúng ta rời khỏi nước vì bắt buộc nên nhiều khi không muốn nhớ đến sự hải hùng của thời bao cấp, của địa ngục trần gian còn những người may mắn như mình, rời khỏi Đàlạt trước 75, ký ức chưa bị vấn đục bởi cách mạng, còn trong sáng của thời nên thơ, chưa được huấn luyện dạy dỗ căm thù. Do đó vẫn còn sự tiếc nuối về một Đàlạt thân thương, êm đềm của tuổi thơ vì ngày nay, trở về là một sự thất vọng, không tìm lại được những dấu chân xưa.

Nhà mình khi xưa chỉ có 2 phòng ngủ và 1 phòng khách nhỏ. Mỗi phòng ngủ có hai cái giường nên không có chỗ để bàn học. Ngồi học bài ở phòng khách, khách khứa đến nhà, mình ngồi thu gọn trong một góc, học nhưng tai thì chăm chú nghe họ nói chuyện. Dạo ấy, nhà đâu có truyền hình, hay Internet cho nên mình chỉ biết nghe chuyện người lớn, như một cửa sổ mở ra thế giới mênh mông xưa kia. Sau này, có Internet, có tìm đọc mấy bài viết của người Đàlạt xưa nên bồi dưỡng thêm chút ít về ký ức ở Đàlạt xưa. Có người nói: “ký ức không thay đổi chỉ có chúng ta mới thay đổi”. Những kỷ niệm hồi nhỏ thêm đọc chi tiết của người lớn viết về Đàlạt, khiến mình thu nạp thêm vào ký ức rồi kể lại. Đâu đó, có người nói: “mình là những gì mình nhớ”.

Mình viết cho khỏi nhớ nhưng lâu lâu lại có người hỏi vài chuyện đối với mình bình thường nhưng quan trọng đối với họ, khiến mình phải trả lời. Có ông thần nào hỏi tại sao người Đàlạt xưa, gọi ông ngoại anh ta là “Xu Huệ”. Mình biết ông Xu Huệ này ở trong xóm ngay Ngã Ba CHùa, dạy thiên hạ vô thất, bố vợ của anh Minh, dạy mình Không Thủ Đạo tại đây vào buổi sáng. Mình có bà dì lấy chồng, có tiệm hớt tóc, cạnh quán cơm trước đường Phan Đình Phùng.

Mình có đọc hồi ký của ông Lê Đức Anh, một thời làm tướng, chủ tịch nước của Hà Nội. Ông ta kể khi xưa, làm cai đồn điền cho Tây, tây gọi là “Surveillant”, người Việt thì đọc tiếng tây đa âm khó nên đọc âm đầu là “Sur” thành “Xu”. Đàlạt xưa có mấy ông “xu” như Xu Tiếng, Xu Huệ, ở đường Phan Đình Phùng…

Đó là đọc theo tây học còn gọi theo người Việt là “Cai” như Am Mệ Cai (người HUế) còn người bắc thì gọi Am bà Cai Thỏ vì ông chồng làm cai tên Thỏ. Ông cụ mình xưa cũng làm cai cho ty Công Quản Nước Đàlạt, coi một nhóm thợ bắt ống nước vào nhà dân ở Đàlạt.

Nói tiếng Tây, người lớn khi xưa hay nói chuyện quen thời tây, cứ kêu đường “Ma-ri xanh Phúc” (đường Duy Tân) khiến mình ngơ ngáo như bò đội nón nhưng không dám hỏi, sợ bị ăn tát, bảo ăn cơm hớt. Sau này sang Tây mới khám phá ra là đường “Maréchal Foch”, thống chế của Tây. Coi bản đồ của Tây ngày xưa thì đúng là đường mang tên ông thống chế Tây. Chán Mớ Đời 

Người lớn tuổi gọi đường “Cầu Quẹo” thay vì đường Phan Đình Phùng nhưng đến nay mình cũng không hiểu nguồn gốc của Cầu Quẹo vì đa số những người sống vào thời ấy đã tây phương cực lạc. Có người giải thích vì quẹo qua cái cầu Lò Rèn, chỗ đường Hải Thượng. Nếu theo giải thích này thì mình đoán là dạo ấy đường Duy Tân (ma-ri xanh-phúc) chạy lên, chỉ có một chiều và đường Mình Mạng chạy xuống quẹo đường Phan đình Phùng, có khúc đường ngắn rồi quẹo qua HẢi Thượng để vào đường Hoàng Diệu mà người xưa gọi là đường Lò Gạch vì có lò gạch trong Hoàng Diệu. Có lẻ vì quẹo trước rạp Ngọc Hiệp nên họ gọi đường Cầu Quẹo. Ai biết cho em xin.

Đường Maréchal Foch , tiền thân của đường Duy Tân trước 75, đường một chiều, chạy từ đường Cường Để, Hải Thượng lên và chạy xuống bằng đường Minh Mạng. Hết đường Mình Mạng thì phải quẹo nên họ gọi đường Cầu Quẹo, đường Phan Đình Phùng chạy về hướng Ngã BA Chùa, dạo ấy chưa có ai ở, còn hoang vắng. Mình đoán khúc này, kiosque đầu tiên là khách sạn Thuỷ Tiên sau này.

Sau này, đường Duy Tân được nới rộng ra thành đường 2 chiều, vừa lên vừa xuống. Ai tò mò thì đọc bài mình viết về con đường Duy Tân, có hình ảnh xe một chiều, chiều ngang ngắn như đường Minh Mạng. Có mấy cái kíosques, sau được giải toả để nới rộng đường 2 chiều.

Có lần mình đọc bài viết về Đàlạt của thầy Hứa Hoành, dạy mình địa lý năm 11B. Thầy có nói là cầu Ông Đạo có hai giả thuyết: một là do ông Quản Đạo làm, hai là vì cầu nằm gần nhà ông Quản Đạo. Thầy không biết giả thuyết nào đúng. Mình đọc tài liệu Tây thì cũng không nói đến chi tiết này. Mình nhớ là song song với cầu Ông Đạo, có cầu Bá Hộ CHúc, phía bên kia Ấp Ánh Sáng, nối dài con đường Cường Để và Bà Triệu. Hỏi người lớn thì được biết ông Bá Hộ Chúc, rất giàu, người miền Nam, gốc Long Xuyên thì phải, lên Đàlạt làm nhà thầu, xây cất ở Đàlạt rất giàu. Chính ông ta thầu xây chiếc cầu mà người Đàlạt xưa gọi là cầu Bá HỘ Chúc. Sau này, ông ta về lại quê nghỉ hưu, chỉ còn con cháu ở lại. Do đó mình nghĩ giả thuyết người Đàlạt gọi “cầu Ông Đạo” là vì ông quản đạo dạo ấy xây chớ không phải vì gần nhà ông Đạo. Xem như mình giải thích được câu hỏi của thầy Hứa Hoành. 

Ngày xưa, cứ thắc mắc ông Đạo là ông nào, đạo dừa, đạo dụ hay đạo mu,…sau này đọc sách báo của mấy ông viết sử về Đàlạt mới hiểu là ông Quản Đạo, do triều đình Nguyễn bổ nhiệm vì Đàlạt được xem là Hoàng Triều Cương Thổ nhưng người Việt mình chỉ đọc ông Đạo, tránh lôi thôi.

Tấm ảnh trên khiến mình thắc mắc một thời gian khá lâu dù định vị được ở trên đồi chỗ nhà Lao Đàlạt, hình ảnh ghi chú thích năm 1948 khiến mình như bò đội nón, phải mò mẫn, đọc tài liệu tây mới khám phá ra hình ảnh này chú thích sai. Lý do thứ nhất là ghi năm 1948, Thuỷ Tạ đã được xây cất trước năm 1932 mà người Pháp gọi là “la Grenouillère “. Nhìn trong tấm ảnh không thấy nhà Thuỷ Tạ, chỉ thấy tiệm ăn “La Chaumière “, sau này là quán Đào Nguyên, thêm nữa hồ Xuân Hương do hội đồng thị xã Đàlạt đặt tên sau khi Tây về nước, thời Ngô tổng thống. Thời Tây gọi là Grand Lac, hồ lớn. Do đó mình dám quyết là họ chú thích sai. Hình ảnh này chắc chắn được chụp trước năm 1932. Sau năm 1932, khu vực này bị bão lụt phá tan, hư hại nhiều nhà cửa, người Pháp dời khu vực này lên khu Hoà BÌnh. Cho thấy phải cẩn thận khi chú thích hình ảnh, em có sai thì nhờ các bác chỉ dùm để hoàn chỉnh.

Mình có viết một bài về tấm ảnh này nhưng không hiểu lý do Tây dẹp bỏ đến khi đọc được tài liệu về vụ bão lụt năm 1932, cuốn trôi và làm hư hỏng các nhà ở khu vực này cộng 15 người Đàlạt chết. Mình kể lại đây để bổ túc thêm. Ai biết gì thì cho mình biết để bổ túc.

Trong hình mình thấy con đường chạy từ ngã năm chỗ Thuỷ Tạ được xây sau này, chận suối Cam ly lại để biến thành hồ nhân tạo mà người Pháp gọi Grand Lac, chạy qua đến đường Đinh Tiên Hoàng. Thấy cái đập để thoát nước, kiểu như đập Đa Thiện trong Thung Lũng Tình Yêu. Mình sẽ bỏ lên tấm ảnh chụp ngược lại từ phía bên kia.

Hình này cho thấy rõ con đường và cái đập chận nước của suối Cam ly thành cái hồ nhân tạo lớn mà người Pháp gọi “Grand Lac”, và có cái hồ nhỏ phía bên kia con đường mà tây gọi là “Petit Lac” dùng để xả nước khi mùa mưa đến. Do đó chỉ thấy con suối Cam Ly vào mùa khô. Mình đoán hình này chụp trước khi họ vét hồ và tạo ra ốc đảo của Thuỷ Tạ sau này. Ngay ngã năm, có tiệm ăn “La Chaumière “, dành cho khách ngụ tại các Bunga lớ, trên đồi, cạnh  khách sạn Palace LnagBian, nằm ngay góc, sau này, được xây lại là quán Đ ào Nguyên.

Hình này cho thấy con đường chạy từ Thuỷ Tạ, chận nước suối Cam Ly để thanh hồ nhân tạo Grand Lac, đường Võ tánh, chạy lên dinh tỉnh trưởng sau này (nhà toàn quyền Đông Dương khi xưa). Phía bên trái là hồ nhỏ (Petit Lac). Lúc này chắc họ xả nước nên hồ lớn chỉ thấy con suối Cam Ly. Có thể dạo họ mới làm cái đập, chưa cho vét đất để nước ngập cái hồ như ngày nay.

Ảnh này chụp phía Tây của cái đập mà người Pháp gọi là Petit Lac nhưng ít nước. Họ chận hồ lớn (Grand Lac) để tây thực dân có thể chơi các môn thể thao nước như chèo thuyền cũng là một cách làm biên giới tây-ta để người Việt và người thượng không bén màn đến. Hình chụp từ chỗ mấy BUngalows mà người Pháp xây trước khi xây khách sạn LangBian

Tấm ảnh chụp từ khách sạn Lang Bian cho thấy rỏ hơn, con đường và cái đập, chạy ngăn Hồ Lớn và Hồ Nhỏ. Thấy con đường Đinh Tiên Hoàng, chạy lên đồi Cù, đường Võ Tánh và hồ Đội Có, làm hồ chứa nước cho thị xã Đàlạt, nơi ông cụ mình làm việc trước 1975. Đã thấy con đường Trần Quốc Toản.

Hình này chụp từ khách sạn Palace, thấy hồ nhỏ (Petit Lac) vào mùa mưa và dãy phố người Việt đầu tiên tại Đàlạt.

Đường và đập chạy từ Thuỷ Tạ chạy qua bên kia hồ, chia ra thành hai hồ: Grand lac và Petit Lac. Đường nơi chiếc xe bò sau này là đường Trần Quốc Toản., bên trái là địa điểm cây xăng Esso.

Hình này chụp từ bên kia hồ, cho thấy Thuỷ Tạ chưa được xây cất, vẫn còn cái đập nước. Mình đoán là trước năm 1930

Tấm bưu thiếp này đề tem đóng dấu ngày 12 tháng 8 năm 1933. Họ đã tạo ra ốc đảo Thuỷ Tạo nhưng chỉ có một nhà dù phía bên hồ.

Hình này chụp từ chỗ tiệm Đào Nguyên, thấy cái đập nước, cầu. Bên trái là trại lính của Tây, về đây dưỡng thương, sau này họ làm nhà lao nhốt tù. Mẹ mình bị bắt nhốt ở đây mấy tháng cùng với vợ chồng bác Phấn, tiệm thuốc tây Mình Tâm ở đường Duy Tân. Phía trên đồi là dinh tỉnh trưởng sau này.

Tấm ảnh cho thấy Thuỷ Tạ được xây cất trước sau vụ bão lụt năm 1932. Xa xa là cái đập mới được gọi là cầu Ông Đạo.

Đây là tiền thân cầu Ông Đạo. Ta thấy nhà ông đạo trên cao một tị, bên trái con đường và chiếc cầu gỗ là phố người Việt. Mình đoán dạo ấy đường Phạm Ngũ LÃo chưa được xây cất.

Cận cảnh khu phố người Việt nhìn từ nhà thờ Con Gà, thấy cái hồ nhỏ, Petit lac.

Khu phố người Việt trước khi bị bão lụt cuốn trôi năm 1932, nhìn chiếc cầu gỗ làm mình nhớ chỗ cư xá Địa Dư ở đường Hai Bà TRưng, có chiếc cầu gỗ do hướng đạo Lâm Viên xây cất, để thiên hạ băng qua đường Phan Đình Phùng.

Con đường chính của khu phố người Việt trước khi bị bão lụt cuốn trôi, theo chú thích vào năm 1925. Có người cho rằng tấm ảnh này, chụp tại Huế, thấy cũng có lý, vì ngói mái nhà khác với mái nhà Đàlạt thêm mấy cây không giống cây Mai Đàlạt. Áo quần thì đúng là người Huế vì ông ngoại mình bận đồ như ông đi bên trái. Xe kéo ở Đàlạt thì hơi châm vì kéo lên dốc là khổ.

Cửa tiệm khu phố của người Tàu cạnh chiếc cầu gỗ.

Tiệm ông tàu làm thợ hàn, đóng mấy cái thau, nồi bằng nhôm, kiêm luôn bán xe đạp, bánh xe, dầu, tạp hoá,… phải công nhận người Tàu hay, chỗ nào cũng chui tới đẻ sinh sống và giàu có vì tiên phong.

Khu phố người Việt đầu tiên tại Đàlạt, nằm dưới thung lũng, sau này bị bão lụt năm 1932 phá hủy khiến người Pháp dời lên khu Hoà Bình

Vào năm 1932, có trận bão đã cuốn đi dãy nhà cận cảnh, được xem là phố người Việt. Tây thuộc địa mới dời phố này lên khu Hoà Bình.

Hình này cho thấy cái đập của hồ lớn bị phá vỡ trong trận bão lụt năm 1932, cuốn trôi và phá hủy khá nhiều nhà ở phố Việt, nằm phía Tây của hồ.

Nếu nhìn rỏ thì căn nhà này có trong tấm ảnh đầu tiên ở trên, xem mấy cây thông, cột điện,.. sau này người Pháp dời phố Việt lên Khu Hoà Bình nhưng họ vẫn bắt chia lô đất là 3 mét ngang và 10 mét dài. Sau này ông Võ Đình Dung có chân trong hội đồng Thị Xã mới lên tiếng, kêu sự kỳ thị giữ các lô đất người Pháp như ở đường Trần Hưng Đạo, Yersin, to lớn nên mới được đổi nới rộng thêm như ngày nay. Khi đọc tầm liệu Tây, cho thấy Tây đô hộ chúng ta nhưng ít ra học của cho người Việt vào hội đồng thị xã để bàn bàn đường hướng xây dựng thành phố Đàlạt.

Tây thực dân thiết kế đô thị Đàlạt, họ dành những khu nào trên đồi để cho người Pháp và tây phương ở, các lô đất được chia cắt rất lớn thay vì 3 mét x 10 mét ở khu dành cho người Việt, ở thung lũng, đất bằng như khu vực Hoàng Diệu, Phan Đình Phùng (Cầu Quẹo),… khu Hoà Bình được thiết kế dành cho tây thực dân vì họ chiếm cái đồi cao nhất là dinh toàn quyền, thị trưởng sau này.

Người Pháp phải bỏ ý định làm hai hồ vì sợ bị vỡ đập nữa nên họ phá cái đập cũ và cho xây cái cầu Ông Đạo vừa là cái đập cho hồ Xuân Hương ngày nay. Xem hình dưới khi họ đang xây cái đập cầu Ông Đạo.

Đây là hình chụp chỗ đường từ nhà thờ Con Gà đi xuống Phạm Ngũ Lão, Trần quốc Tuấn, lúc đang xây cái đập mới, còn được gọi là cầu Ông Đạo. Ta thấy nhà ông Quản Đạo bên tay trái. Chiếc cầu chưa được thực hiện, chỉ có hai ụ đất chận nước. Tây gọi con đường này là Rue de la Poste. Vì chạy lên bưu điện.

Hình chụp từ Bưu điện nhìn xuống. Bên tay trái, sau 3 cây thông, sau này là vườn của mấy người ở Ấp Ánh Sáng. Thấy đường mòn, sau này trở thành đường Phạm Ngũ Lão, còn con đường kia, tây gọi đường La Poste, bưu điện. Bưu điện nằm đối diện với nhà thờ con gà, được xây cất trước khi nhà thờ con gà được xây cất.

 Cầu mang tên Ông Đạo vì do ông Quản Đạo của triều đình nhà Nguyễn xây, phái đến để quản lý khu vực được xem là Hoàng Triều Cương Thổ, thật ra để tránh người Việt đến đây sinh sống. người Pháp muốn hạn chế dân sở tại đến lập nghiệp tại đây, vì muốn dành riêng cho người Pháp. Sau này họ cần nhân công, cu-li để làm việc cho họ, mới cho phép người Việt đến định cư như mẹ mình phải được người bảo trợ, đủ trò mới lên Đàlạt lập nghiệp. Sau này họ là cửa chắn cao hơn.

Cầu Ông Đạo được xây xong, biến hai hồ lớn và nhỏ thành một. Phía bên kia cầu là nhà ông Quản Đạo, đại diện triều đình nhà Nguyễn. Sau này được dỡ bỏ để xây vào đó cái bùng binh, bể nước. Phía trên đồi là rạp xi-nê Eden, tiền thân của rạp Ngọc Lan. 

Mình còn một số hình ảnh cũ ở khu vực hồ Xuân Hương, để hôm nào, mình tải lên và giải thích thêm, nếu không thì tưởng là ở xứ nào.

Tiền thân cầu Ông Đạo với mấy nhà tranh. Đó là hình ảnh của những nơi người Việt đến lập nghiệp tại Đàlạt.ở dưới vùng bằng tỏng khi người Pháp chiếm hết các ngọn đồi. Năm 1932 bị bão lụt cuốn trôi hết, mới được dời lên khu phố Hoà BÌnh ngày nay.

Hình cầu Ông Đạo trước năm 1932. Bên tay trái là khu phố việt, ở xa xa thấy nhà ông Quản Đạo, bên phải.con suối Cam Ly chảy qua cầu.

Đây là cầu Ông Đạo làm bằng bê-tông, đá, đầu cầu là nhà ông Quản Đạo. Người Đàlạt gọi cầu Ông Đạo vì do ông quản đạo xem coi công trình. Mình có đọc kỷ yếu của bộ công chánh thì đề một kỹ sư người Việt làm tính toán cái đập này.

Không ảnh chụp khi Đàlạt vét hồ Xuân Hương, không nhớ rõ năm nào. Thấy rõ bên cạnh THuỷ Tạ, dấu vết con đường vừa là cái đập chận nước, chia ra hai hồ: Grand Lac bên tay phải và Petit Lac bên tay trái. Dấu vết ngầm của con suối Cam Ly.

Đây là tấm bưu thiếp chụp hồ Đàlạt khi người Pháp mới tìm ra địa danh này. Người đứng tạo dáng, quay lưng là Sơn Đen ngày nào. Chán Mớ Đời 

Mình cảm thấy vui là đã giải mã được tấm ảnh cũ về Đàlạt, chú thích năm 1948 khiến mình chới với thêm cũng đã giải mã câu hỏi của thầy Hứa Hoành, dạy địa lý mình năm 11B, về cầu Ông Đạo. (Còn tiếp)

Nguyễn Hoàng Sơn