Tại sao Đại học Hoa Kỳ quá đắt?

 Nhớ dạo mình học đại học bên tây, chỉ trả tiền đâu có 250 Phật lăng cho một niên học, trong khi học bổng thì mỗi tháng được chính phủ pháp cho đâu 1,200 Phật lăng. Đến khi con mình đi học thì tá hỏa Tam tinh, học phí quá đắt so với lương bổng khi ra trường khiến mình tò mò kiếm tài liệu đọc.

 

Con gái mình đi học chương trình 3 quốc gia nên phải học mỗi năm tại một đại học (Hoa Kỳ, Hongkong và Ý). Năm chót thay vì học tại Hoa Kỳ nó đòi sang Hongkong để học. Khoá đầu bị đình công bãi thị, phải học qua mạng rồi về mỹ ăn Tết sau đó thì đại dịch xảy ra nên phải học khoá cuối ở L.A. 

 

Học được mấy tuần thì trường đóng cửa, cho học ở nhà qua mạng mà không thấy trường hoàn tiền một đồng nào lại. Ngược lại đại học Hongkong gửi trả tiền nhà đã đóng trước Tết.

 

Buồn đời thì khám phá ra câu chuyện một cô sinh viên gốc Ấn của đại học Rutgers, New Jersey. Sinh viên gốc mít học trường này rất nhiều. Cô này cho biết là đại học gửi email cho biết là khoá học tới sẽ học trên mạng nhưng không thấy nói đến giảm bớt tiền về sử dụng khuôn viên đại học như tiền máy điện toán, tiền sử dụng campus,….lên đâu $7,957. Cô ta thắc mắc hỏi thì được trả lời là không.

 

Tiền sử dụng campus lên đến $1,300 mà cô ta không được vào trường, phải ở nhà để học qua mạng. Tức giận, cô ta bỏ lên Facebook, chia sẻ với các sinh viên khác rồi đài truyền hình địa phương bắt được, tường trình về vụ này khiến có đến 25,000 chữ ký được thu nhận.

 

Trên toàn nước Mỹ có đến 20 triệu sinh viên cho mùa học khoá tới đây. Vấn đề là nếu cô sinh viên này trả tiền ít thì lương bổng của ai đó sẽ bị khấu trừ.

 

Đại học Rutgers này có đến 70,000 sinh viên nên qua vụ đại dịch thì có nhiều câu hỏi đặt ra về tài chánh, thậm chí các vụ thưa kiện đại học. Mò mò thêm thì mới được biết là các đại học thâu tiền nhiều vì phải trả lương hưu trí và bảo hiểm  tế cho các cựu nhân viên, giáo chức, hội viên của công đoàn lao động (Union).

 

Đại học có 4 nguồn tài chánh: học phí, tiền của tiểu bang, tài trợ và tiền đóng góp của cựu sinh viên. Hiện nay, không ai biết niên học tới sẽ ra sao.

 

Ngược lại, các đại học cộng đồng thì không ngại vì đa số là dạy qua mạng từ lâu, không sợ lớp thiếu hay nhiều sinh viên. Sinh viên đóng tiền học nhiều vì muốn trải nghiệm cuộc sống ở campus. Cuối tuần có kịch, xi-ne, hòa nhạc, ăn uống, ngủ trong cư xá, tối ăn pizza, uống coca, đi xem đội banh của trường thi đấu,…. Không lẻ đóng một năm 50,000 tiền học cho Harvard mà lại nằm nhà để học qua mạng.

 

Sau khi truyền thông lên tiếng thêm các chữ ký của trên 25,000 sinh viên yêu cầu giảm tiền học vì phải học tại gia. Cô sinh viên khởi đầu vụ đòi hỏi này cho biết là đầu tháng 7 vừa qua, trường có gửi thư cho biết sẽ giảm 15% tiền campus nhưng tiền học vẫn giữ nguyên dù không tốn điện nước ở đại học. Đúng hơn là bớt được $300.

 

Các lớp qua mạng của các đại học nổi tiếng mà mình có ghi danh học vì miễn phí như M.I.T., Harvard, Yale và Princeton. Các lớp này miễn phí mà sinh viên theo học phải trả tiền dù phải học ở nhà, không gặp bạn học hay giáo sư mà học phí không giảm.

 

Tuỳ đại học cũng như các thành phố ngày nay đều có vấn đề tài chánh vì có nhiều thành phố mất 60% ngân quỹ hàng năm để trả tiền hưu trí cho các công chức đã về hưu như cảnh sát, nhân viên cứu hoả. Mấy người đang làm việc không dám báo động vì sợ đến khi họ về hưu không có tiền. Ông cảnh sát trưởng của thành phố L.A. Được lãnh 1 triệu đô la/ năm và khi về hưu thì có thể lãnh số tiền tương đương với lương cuối cùng của mình.

 

Có vài nghị sĩ muốn tổ chức lại ngành cảnh sát tại Hoa Kỳ nhưng đảng dân chủ không đồng ý vì quyền lợi của họ sẽ bị mất vì các nghiệp đoàn lao động cảnh sát, cứu hoả rất mạnh. Nhớ cách đây mấy năm, ngành cứu hoả của thành phố Hemet, Cali đình công, đòi tăng lương.

 

Các đại học đều có vấn đề hưu trí cho cựu nhân viên giáo chức nên phải lấy tiền học phí cho cao. Trung bình một sinh viên đi học tốn độ $30,000-$50,000/năm. Học ra trường là bay mất $120,000-$200,000 cho 4 năm. Không những thế bọn con buôn bằng cấp đại học kêu là phải học thêm 2, 3 năm mới tìm được việc làm. Học xong 6, 7 năm đại học có bằng thạc sĩ hay tiến sĩ với số nợ từ $300,000-$500,000 là ôm mối hận cả đời.

 

Nếu đại học giảm tiền học phí thì sẽ phải sa thải nhân viên, giáo chức thì lại gặp rắc rối với nghiệp đoàn lao động, rất mạnh nên chỉ biết đè cổ sinh viên ra mà cắt tiết.

 

Trong cuốn “charter Schools and their enemies “ của ông Thomas Sowell, một người da đen, cho rằng các giáo chức không màng đến học sinh của họ mà quan tâm bảo vệ quyền lợi của họ và khi về hưu.

 

Ông ta đưa ra thí dụ 2 trường học cùng tọa lạc chung trong một building ở New York. 1 là charter school (1 loại trường công lập nhưng do hội phụ huynh điều hành) và một trường công lập. Học sinh đều xuất thân từ cùng một giai cấp, chung khu vực cư trú nhưng kết quả cho thấy các học sinh trường Charter học hành khá hơn trường công lập. 

 

Trường công lập thì khó mà đuổi giáo chức dỡ và lười. Nhớ có bà gốc đại hàn nào được bổ nhiệm làm thanh tra học khu ở vùng Hoa Thịnh Đốn, bà ta đuổi rất nhiều giáo chức dỡ và mướn giáo sư giỏi khiến nghiệp đoàn giáo chức tìm cách đánh bà ta bật ra khỏi chức vụ của mình.

 

Điểm tốt là đại học tư Hoa Kỳ được xem là khá nhất trên thế giới nhờ mỗi trường đều độc lập, không có chính phủ dính dán vào. Có chương trình riêng về cách giảng dạy cho sinh viên.

 

Vì mình không tốt nghiệp đại học tại Hoa Kỳ nên không rành việc chuẩn bị cho 2 đứa con vào đại học. Nghe bạn bè nói sao thì nghe vậy, thêm đọc sách, đi Seminar để dò hỏi thêm. Nói chung thì mình làm đúng với thằng con vì sau 5 năm, nó chỉ nợ có $25,000 còn con gái thì nó muốn học chương trình thương mại quốc tế của trường tư, học 3 đại học tại 3 quốc gia nên chịu vì không có trường nào có chương trình tương tự cả. Các lớp AP  đều bỏ sọt rác, phải học lại.

 

Nếu làm lại, thay vì cho con học mấy lớp AP ở trường trung học, mình sẽ cho con ghi danh học các lớp ở đại học cộng đồng vào những năm 10, 11, và 12 để lấy mấy tín chỉ, dùng cho những năm đại học Cali. Có thể thâu ngắn được 1 năm đại học rồi sau đó cho học đại học cộng đồng gần nhà hai năm đầu rồi xin chuyển trường vào các đại học danh tiếng ở Cali hay các tiểu bang khác. Thật ra các lớp AP cũng tốt nhưng cạnh tranh quá, và bị áp lực nhiều. Nghe nói các đại học cộng đồng đều đầy học sinh trung học gốc Ấn Độ, tàu và hàn.

 

Sau hai năm, các đại học danh tiếng sẽ có một số sinh viên của họ bỏ học hay ngưng thì họ sẽ nhận vào dễ hơn ở năm thứ nhất. 2 năm đầu có dư thì giờ đi làm thêm để học thêm kinh nghiệm, ra trường dễ kiếm việc hơn.

 

Mình sang âu châu thì thấy các đại học âu châu ngày nay đều có các lớp dạy bằng anh ngữ cho các sinh viên âu châu. Các đại học này lại rẻ, nên có thể cho con qua đó học mỗi năm một nước, khoẻ vừa rẻ vừa tiện, để dành $150,000 làm chuyện khác. Ra trường không bị mắc nợ. Chán Mớ Đời 

 

Trên thực tế, bằng cấp xuất thân từ trường nổi tiếng chưa chắc đã giúp thành công. Mình có vài người bạn xuất thân từ các đại học nổi tiếng Hoa Kỳ nhưng nhìn chung thì sau 30, 40 năm thì họ không thành công như họ mong đợi. Chán Mớ Đời

 

Nhs

 

 

 

Viễn tưởng về Chất Béo

Hôm nay đúng một năm, mình khởi đầu cuộc hành trình giảm cân theo phương pháp ”Intermittent Fasting” 8:16, nghĩa là chỉ ăn trong vòng 8 tiếng đồng hồ của mỗi ngày, còn 16 tiếng kia thì nhịn ăn và ngủ. Kết quả cho thấy mình xuống 20 cân và cứ bình bình như vậy từ 6 tháng nay. Từ 175 cân anh xuống 154 cân anh và BMI là 22.7 (bình thường <25). Cái bụng phệ biến mất sau 10 tuần lễ.

 

Đó là kết quả cuộc hành trình của mình tìm cách giảm cân từ 25 năm nay, từ ngày bị ông bác sĩ kêu mình thuộc dạng béo phì cần xuống cân nếu không sẽ cho uống thuốc giảm cholesterol và không khéo cả bệnh tiểu đường.

 

Mỗi năm gặp ông ta là thử máu đủ trò, ông ta kêu mình tập thể dục, ăn uống theo hướng dẫn của chính phủ Hoa Kỳ nhưng năm nào cũng vậy đến khi mình khởi đầu đọc sách về y tế để tìm hiểu thêm vì ngay chính ông bác sĩ của mình, cái bụng còn to hơn cái trống chầu, khuyên mình giảm xuống 150 cân anh để có BMI 20.

 

Năm ngoái mình bị mỗ để lấy cục bướu trong người ra. Nằm nhà 15 ngày đợi kết quả thử nghiệm cái bướu thì mình chuẩn bị tinh thần nên đọc một lèo 5 cuốn sách về ung thư và bệnh tật.

 

Mấy ông bà khoa học học gia cho rằng bệnh tật sinh ra từ thực phẩm được đưa qua mồm như người Việt hay nói: “bệnh tòng khẩu nhập” nên mình bắt đầu đặt lại câu hỏi về những lời khuyên của bác sĩ nên tìm thêm sách và tài liệu để đọc và xem. Mình khám phá ra có một thiểu số bác sĩ và khoa học gia lên tiếng chỉ trích cách hướng dẫn của chính phủ Hoa Kỳ do thượng nghị sĩ McGovern đệ trình dù có rất nhiều dân biểu chống đối và USDA đã áp dụng đến ngày nay, gây nên bệnh béo phì mà 70% thanh niên mỹ đăng lính bị loại bỏ vì quá béo.

 

Xem hình ảnh của 50 năm, 60 năm về trước thì cảm thấy như người Mỹ khi xưa và ngày nay không cùng một giống nòi vì ngày nay to béo, đi đứng không nổi.

 

Câu chuyện khởi đầu bởi ông Ancel Keys, nổi tiếng sản xuất C-Ration cho quân đội mỹ trong đệ nhị thế chiến. Sau thế chiến, Ông này được chính phủ cho tiền để nghiên cứu dinh dưỡng cho người Mỹ. Ông ta nghiên cứu 22 quốc gia (xem hình) và chỉ chọn lọc có 7 quốc gia, kết luận rằng bệnh đột tử là do chất béo gây nên và đệ trình cho quốc hội Hoa Kỳ.

 

Dạo ấy có một ông bác sĩ Anh Quốc tên John Yudkin lên tiếng cho rằng chính tinh bột và đường làm cho béo phì chớ không phải chất béo làm thiên hạ béo phì. Ai cũng làm ngơ về kết quả nghiên cứu của ông Yudkin thêm ngày nay người ta khám phá ra lá thư của hiệp hội đường Hoa Kỳ đã tặng tiền cho hai khoa học gia của đại học Harvard để họ viết một báo cáo là chất béo đưa đến bệnh đột tử và đường là rất tốt cho cơ thể người Mỹ.

 

Có ông bác sĩ Lustig, tác giả mấy cuốn sách báo động nguy hiểm của đường, phải đi học thêm về luật khoa để tìm cách thưa kiện chính phủ Hoa Kỳ về giết người vô tội vạ với hướng dẫn theo tài liệu của ông Ancel Keys. Hy vọng vài năm nữa sẽ có kết quả của toà vì ông này dùng các tổ hợp luật sư nổi tiếng để kiện kỹ nghệ đường như trước đây họ kiện các công ty bán thuốc lá.

 

Trong khi chờ đợi kết quả thì chúng ta nên “hồn ai nấy giữ” lo tìm cách giảm cân. Mình đọc sách của mấy ông bác sĩ nổi tiếng về tim mạch thì ai nấy cũng đưa kết luận là đường và tinh bột làm người Mỹ béo phì ra. 

 

Từ một năm qua mình không ăn ngọt, lâu lâu có sinh nhật vợ con thì ăn một chút bánh cho vui nhưng lạ lắm, ăn vào là thấy khó chịu lắm. Thịt trứng cá thì mình thoải mái, thịt heo quay mới ra lò ăn rất ngon.

 

Bệnh béo phì đưa đến bệnh tiểu đường mà trung bình người Mỹ bị cái bệnh này tốn độ $900/ tháng để mua chích insulin vào người. Chưa kể là các hệ phụ khác hay bị cưa chân, cưa chim dế.

 

Có một ông bác sĩ to béo, bệnh tiểu đường đủ trò, sau ông ta thay đổi cách dinh dưỡng thì xuống 70 cân, hết bệnh tiểu đường, ông ta trị bệnh cho bệnh nhân thì có 60% hết cần uống thuốc hay chích insulin. Chưa hoàn toàn nhưng đang thay đổi tư duy của người Mỹ về dinh dưỡng.

 

Dạo mấy đứa con mình đi bơi cho đội thì huấn luyện viên bảo mình cho con mình ăn tinh bột như spaghetti, cơm cho nhiều để dự trữ để chạy. Sau này mình nghe ông nuôi ong kêu là lực sĩ uống mật ong trước khi chạy bộ. Khoa học giải thích khá rõ lý do nhưng sợ ghi lại đây làm thiên hạ nhức đầu.

 

Mình có kể nhiều về đường tạo ra chất béo tùm lum rồi. Nay mình chỉ tóm tắt lại khi cơ thể mình không tiếp nhận được tinh bột hay đường thì cơ thể sẽ lấy chất béo trong người để tạo keto để sử dụng như năng lượng giúp cơ thể hoạt động. Lý do này mà khi khi nhịn đói thì cơ thể tạo ra các keto và cholesterol nên khi đi thử máu, họ bắt nhịn ăn nên số lượng cholesterol lên cao hơn bình thường.

 

Khi mình ăn thì thức ăn sẽ biến thành đường, tạo năng lượng để cơ thể hoạt động. Khi hết đường thì cơ thể báo động đói thì chúng ta lại ăn. Nếu chúng ta không ăn thì cơ thể tìm chất béo để đốt. Mình thấy rõ ràng là cái bụng của mình nhỏ lại từ từ, trở lại thời chưa lấy vợ còn “độc thân vui tính”.

 

Cái hay là khi xuống cân thì tinh thần khoẻ hơn, đi đứng ít mệt vì không phải cõng theo 20 cân anh. Mình khuyến khích mọi người nên thử trong vòng 3 tháng để xem.

 

Mình lấy thí dụ cái tủ lạnh ở nhà. Dạo mấy đứa con học trung học thì đi bơi mỗi ngày nên ăn như điên, mình đi chợ mua thức ăn về tộn cho mấy đứa con. Lúc chúng vào đại học, ở nhà có hai vợ chồng nên ăn không hết, sợ hư lại bỏ vào ngăn đá. Một hôm lười đi chợ nên tủ lạnh không có gì nên lấy đồ trong ngăn đá ra nấu. Khi ngưng ăn tinh bột và đường (không đi chợ) thì cơ thể lấy chất béo để đốt (thức ăn trong ngăn đá). Trên thực tế, phải qua nhiều khê khác nhưng đại khái là phải lấy đồ đông lạnh, làm cho tan đá rồi nấu nướng.

 

Cái nguy hiểm nhất khi chúng ta theo chế độ dinh dưỡng do USDA ban hành, khiến học đường cũng phải theo. Nhớ dạo mấy đứa con còn đi học, hàng năm nhà trường gửi giấy về với hướng dẫn dinh dưỡng đủ trò. Hướng dẫn khuyến khích ăn tinh bột 50% số lượng thức ăn mỗi ngày.

 

Lớn lên béo phì ra người ta tìm cách nhịn ăn, thiếu chất dinh dưỡng, lâu ngày đưa đến các bệnh khác như ung thư đủ trò. Chưa kể là sẽ làm não bộ mình chậm lại vì 90% não bộ là chất béo.

 

Kỹ nghệ dinh dưỡng rất dã man, khi xưa chỉ số về tiểu đường hay cholesterol khá cao, sau này họ lobby với USDA nên giảm xuống thấp để mọi người phải uống thuốc. Mình không có tài liệu rõ ràng, có người kêu là cholesterol là 300, còn đường đâu 130.

 

Tóm lại: cứ ăn thả dàn, ít cơm và bánh mì (tinh bột) nhất là đường, kẹo bánh. Ăn thịt cho nhiều đủ chất đạm thêm rau cải. Ăn trong vòng 8 tiếng rồi ngưng ăn, đừng ăn chiều. Mình có nói với 3 tên mỹ, họ xuống 20 cân anh, có tên xuống đến 60 cân anh khiến mình hết hồn.

 

Quan trọng nhất là khi mình muốn xuống cân hay tự chữa bệnh thì không nên nói với bạn bè vì họ sẽ nói ra nói vô làm mình mất tinh thần rồi bỏ nữa chừng. Tìm hiểu qua sách vở để hiểu rõ lý do rồi thực hiện. Bạn bè mến mình nên hay nói này nói nọ, áp đặt cái tôi của họ nên khiến mình dễ nản lòng.

 

Đừng có nghe em, nên kiếm sách đọc để hiểu thêm về cơ thể của mình giúp bồi dưỡng cho đúng vì cơ thể mỗi người khác nhau. Chúc mọi người vui vẻ.

 

Nhs

Tiết kiệm sẽ biến mình nghèo

Nhớ dạo còn ở Đàlạt, mình hay ra phụ mẹ mình buôn bán, rửa chén bát sau khi cho người ta mướn tổ chức đám cưới hay tiệc tùng, chở hàng giao cho khách hàng nên hay được mẹ thưởng tiền. Mình thuộc loại trùm sò nên đem vào ngân hàng Đông Phương ở Khu Hoà BÌnh, cạnh nhà hàng Chic Shanghai để bỏ vào trương mục tiết kiệm.

 

Khi mình đi du học thì rút hết tiền trong trương mục để đưa cho bà cụ, có đâu 40,000 đồng Việt Nam, 2 tháng lương của ông cụ. Sang tây thì mình cũng lập lại thói quen của thời bé, cũng mở một trương mục tiết kiệm ở ngân hàng rồi đi làm để dành tiền, mình đều để bỏ vào trương mục tiết kiệm.

 

Đến khi qua Thụy Sĩ làm việc thì mới thấy một tên bạn đồng nghiệp gốc Hoà Lan, lương hắn thấp hơn mình nhưng mỗi tháng hắn lại bỏ tiền vào các quỹ đầu tư hưu trí với các công ty nổi tiếng âu châu thời đó. 

 

Mình ngu lâu dốt sớm nên không dám hỏi dù tò mò đến khi hè mình ghé nhà hắn chơi ở Hoà Lan, gặp bố mẹ hắn thì mới hiểu có một phương cách khác để dành tiền và lợi nhuận cao hơn lạm phát. Hoá ra hắn quen cách để dành tiền học từ bố mẹ từ bé nên rất bình thường.

 

Tò mò mình cố gắng tìm hiểu thêm nhưng cứ đọc tài liệu về tiền bạc là mình cảm thấy nuốt không trôi. Đọc truyện “Mùa Thu Lá Bay” của Quỳnh Dao thì cảm thấy thấm hơn vì tưởng tượng, cảm nhận về nhân vật trong tiểu thuyết. Còn đọc tài liệu về tài chánh, rất khô khan nên đọc được 1 trang là buồn ngủ.

 

Ở tây, có lần mình nói chuyện với ông tây từng tham chiến ở Việt Nam, ông ta kể là trong thời gian tham chiến tại Việt Nam thì ông ta để dành tiền vào quỹ tiết kiệm được đâu mấy ngàn quan pháp vì gốc nông dân như mình, lại được ăn cơm quân đội, ở trại lính nên dư tiền. Sau được chuyển sang Algerie, ông ta gia nhập nhóm OAS để lật đổ De Gaulle, bị bắt ở tù. Khi ra tù thì tiền quan pháp đã được chính phủ De Gaulle đổi thành quan mới. Nếu mình không lầm thì một Phật lăng mới (nouveau Franc) ăn 100 Phật lăng cũ (Ancien franc) do đó người Pháp hay gọi 1 Phật lăng mới là ”100 balles“ theo tiếng lóng. Ông ta kể 5,000 Phật lăng cũ, đổi ra được 50 quan mới, giúp ông ta khi ra tù, ăn một bửa cơm thịnh soạn ngoài đời, uống chai rượu ngon,…. 

 

Ông ta nói sẽ không bao giờ để dành tiền nữa. Có bao nhiêu xài bấy nhiêu. Mình hỏi thì ông ta kêu là “lạm phát” sẽ làm mất giá đồng tiền của mình để dành trong ngân hàng. Khiến mình nhớ đến thời kiệm ước ở Việt Nam, vật giá gia tăng. Mẹ mình mua đường và gạo để trữ, 1 tuần hay 1 tháng sau lên gấp đôi, khiến mình chở đi giao hàng cho khách tại nhà mệt thở.

Sáng có ông Tác làm cho nha Địa Dư, cạnh nhà, có chiếc xe Lam, đến nhà mình chở đi giao hàng. Mình phải phụ ông ta mệt thở. Nghe nói tuần vừa rồi vợ ông ta qua đời. Kỳ về Đàlạt vừa rồi mình có gặp vợ ông ta, làm Ya-ua bỏ mối, đem lên nhà mình cho bà cụ. Mình có hỏi thằng thằng Quý, khi xưa hay đánh lộn mình với mình thì tên này báo lại là không nhớ. Thế hệ mình thì dân Đàlạt không ai nhớ, người lớn tuổi thì rụng hết. Chán Mớ Đời 

 

Dạo này, mình mới tái tài trợ lại căn nhà đang ở. Tiền lời của ngân hàng là 3% nhưng trên thực tế tiền lời là 3.131% cho cả năm vì lãi kép từng ngày. Mình tính sau này, đồng chí gái về hưu thì sẽ dọn về một căn nhà nhỏ, một tầng vì khi lớn tuổi, không nên ở nhà có cầu thang vì lên xuống nguy hiểm, sẽ cho mướn căn này nên mới tái tài trợ, còn nếu bán thì không nên tái tài trợ lại vì tiền chi phí lên cả $9,000 cho dù mỗi tháng tiết kiệm được $550 hay $6,600/ năm.

 

Tiền lời là 3% mà lạm phát là 3%, thêm chính phủ in tiền để lo vụ COVID-19, cho thiên hạ tiền tươi $1,200, nay đang tính cho thêm.

 

Theo mình thì các chính phủ tây phương cố tình cách giãn xã hội, đình công bãi thị nhân vụ COVID-19 để in tiền, giúp lạm phát leo thang. Mấy năm trước, ở âu châu tiền lời quá rẻ, ai bỏ tiền trong quỹ tiết kiệm, không được tiền lời mà lại phải trả tiền cho ngân hàng, xem là lãi âm. Lý do “deflation” (giảm phát) như Nhật Bản đang trải qua từ 2 thập niên qua. Nhân số Nhật Bản đang bị lão hoá, người già thì họ đâu có tiền lương để mua sắm, chỉ lo để dành tiền mua thuốc uống.

Do đó họ cần phải kích hoạch để giúp lạm phát gia tăng vì chưa bao giờ Hoa Kỳ có tiền lợi thấp như ngày nay.

 

Lạm phát là cách ăn cướp công khai của chính phủ. Họ bán các công khố phiếu cho dân 10 năm, 20, 30 năm, khi rút ra không phải đóng thuế khi rút ra. Thí dụ: một thành phố muốn xây dựng một trường học, họ kêu bán công khố phiếu cho 30 năm. Mua $10,000 sẽ được trả $20,000 trong 30 năm, không phải đóng thuế.

 

Nếu lạm phát như 30 năm qua là 3% thì làm tính xem sao:

N	I%	PV	PMT	FV
360	3	-10,000	0	24,568

Theo chỉ số lạm phát 3% thì sau 30 năm, số tiền $10,000 sẽ có giá trị tương đương là $24,568 trong khi chính phủ chỉ trả $20,000  xem như mình lỗ $4,568.

Mình nghe kể khi Việt Cộng đổi tiền, kêu gọi người dân mua công cổ phiếu, 30 năm sau, người dân đem đi đổi, ngân hàng không có tiền thối cho 500 đồng. Năm đầu tiên mình về Việt Nam thăm gia đình thì đổi 1 đôla được 10,000 đồng Việt Cộng nay thì gần 25,000 đồng. Đó là lạm phát do đó người Việt ở Việt Nam có dư tiền là họ đổi ra đôla và vàng nên chính phủ tìm cách móc túi người dân bằng cách cấm dự trữ đôla.

 

Lạm phát rất nguy hiểm, con số nghe to, rất kêu nhưng thực chất thì lêu bêu. Sức mua (Purchasing power Parity) bị giảm quá nhiều. Người xưa hay nói “cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan”. 

 

Đồng chí gái hỏi căn nhà đầu tiên hai vợ chồng mua, nay cho thuê giá bao nhiêu. Mình nói theo Zillow thì $688,000 khiến vợ mình vui, kêu là lời rồi. Mình nói không rồi giải thích:

 

Khi mình mua thì căn nhà giá $180,000 nay là $688,000, xem như giá lên $500,000. Nếu mình bán thì phải đóng thuế trên $300,000. Còn nếu không đóng thuế thì phải dọn về đây ở thêm 2 năm thì bán không phải đóng thuế theo luật 121; mua nhà trên 5 năm và có ở ít nhất 2 năm thì bán không phải đóng thuế.

 

Dạo đó, 30 năm về trước, mỗi lần đi chơi với vợ thì đỗ xăng $1/ gallon mà nay thì $3.5/ gallon. Sức mua giảm 1/3 lấy $688,000 chia 3.5, thành $196,671. Tương đương với số tiền 29 năm trước vì mua về phải tốn thêm tiền thay thảm, sơn phết lại,... Mà nếu bán thì phải trả thuế 50%, xem như cúng phân nữa tiền của mình sau 30 năm. Chán Mớ Đời 

 

Trở lại vụ công khố phiếu, bỏ vào $10,000 nhưng khi lấy ra chỉ có $20,000 sau 30 năm. Lấy $20,000 chia 3.5 = xem như giá trị của $20,000 trong 30 năm chỉ còn $5,714, mất đi hơn 40% sức mua. Cái này gọi là nhà nước ăn cướp có bài bảng theo tiêu chuẩn ăn cướp coong khai.

 

Xem hình đồ, sức mua của một đôla từ năm 1913 đến năm 2018, 1 đô khi xưa sau 100 năm chỉ còn giá trị độ 5 xu. Khi ông Nixon bãi bỏ tiền đôla được bảo chứng bởi một lượng vàng năm 1971. Dạo ấy 1 lượng vàng được bảo chứng $30 đôla, Nghĩa là người Mỹ có thể cầm một lượng vàng đi vào bất cứ nhà băng nào để đổi lấy $30. Ngày nay giá trên 2,000 đôla.

 

Do đó khi ông Nixon từ chức, đến thời ông Carter, lạm phát tại Hoa Kỳ lên như điên, Từ 6% lên 12% vào năm 1978. Tương lai sẽ lập lại vì chính phủ muốn xù tiền mượn của dân chúng, nhất là các nước khác như Trung Cộng và Nhật Bản. Lý do đó mà Trung Cộng phải thay đổi hoá đối nhân dân tệ của mình theo tình hình đôla để tránh bị cướp sạch bởi Hoa Kỳ.

 

Để tránh lạm phát, người ta khuyên chúng ta nên đầu tư vào cổ phiếu, mua vàng, mua bạc. Mình hay mua vàng và bạc để dành nên dạo này khá vui vì lên khá cao nên mình có nói với đồng chí gái là phải chi khi xưa, em đừng cướp đời trai anh thì ngày nay, anh có thể đem bán cái “cây” ngàn vàng như Thuý Kiều, được trên 2 triệu, cho em về hưu. Vợ mình kêu thích cái cây vàng hơn là 2 triệu đô. Chán Mớ Đời

 

Theo mình thì cách hay nhất mình biết là mua nhà cho thuê, sẽ giúp giữ tiền bạc của mình với lạm phát. Điển hình căn nhà mà mình mua trước khi lên xe bông về nhà vợ, cách đây 29 năm. Giá $180,000, nay theo Zillow thì $688,000 nhưng cứ tính độ còn lại $600,000 vì phải sơn phết, sữa chữa lại trước khi bán thêm tiền huê hồng cho người mai mối.

 

Giá lên theo với lạm phát và sức mua của đồng đô la, ngoài ra chúng ta có người thuê nhà trả nợ cho chúng ta suốt 30 năm. Sau 30 năm, về hưu thì số tiền thuê nhà ($2,700)  sẽ không cần để trả nợ ngân hàng nên chúng ta có một lợi nhuận dành hàng tháng, giúp chúng ta về hưu thoải mái.

 

Mình có tên bạn cũng thời, hắn thông minh và chịu khó hơn nên từ một căn nhà, sau 30 năm hắn tậu được tổng cộng là: 

• 1990: mua 1 căn nhà giá $180,000
• 1995: căn nhà lên $200,000, hắn rút ruột ra 20% = 20% $40,000, để mua 1 căn nhà giá $200,000. (Tổng cộng có 2 căn nhà).
• 2000: 2 căn nhà lên $220,000, hắn rút ruột 2 căn nhà ra được $80,000, mua 2 căn nhà giá $220,000. (Tổng cộng có 4 căn nhà).
• 2005: hắn rút ruột 4 căn nhà, mua được 4 căn nhà.( tổng cộng có 8 căn nhà).
• 2010: hắn rút ruột 8 căn nhà, mua được 8 căn nhà (tổng cộng có 16 căn nhà).
• 2015: hắn rút ruột 16 căn nhà, mua được 16 căn nhà (tổng cộng có 32 căn nhà).
• 2020: hắn tái tài trợ lại 32 căn nhà, thay vì mua thêm nhà, hắn bỏ tiền ma (tiền tái tài trợ, không phải bị đóng thuế) vào Vanguard Index 500. Mỗi căn nhà trung bình $600,000, hắn tài tài trợ lấy ra được 20% là $120,000 x cho 32 căn, chưa kể mỗi căn căn nhà cho thuê có lợi nhuận hàng tháng $2,500. Thất kinh không muốn làm tính tiếp. Anh chàng này về hưu từ mấy năm nay, đi chơi mút mùa lệ thuỷ, mùa đông thì thấy đi xuống miền nam tây bán cầu, hè đi âu châu.

 

Có một anh bạn quen khác, cứ 5 năm thì tái tài trợ căn nhà đang ở. Thay vì dùng số tiền đó mua một căn nhà cho thuê như anh bạn kia thì anh ta mua một chiếc xe BMW. 30 năm qua, mình thấy anh chàng đi toàn xe xịn. Nay sắp về hưu nhưng không có tiền bạc hưu trí nhiều, cứ lo sợ bị sa thãi. Mất việc thì khó kiếm lại việc vì lớn tuổi. Chán Mớ Đời 

 

Cùng mua một căn nhà cùng thời nhưng hai người có nhân sinh quan khác. Một thì chịu khó để dành tiền, cuối tuần đi sửa chửa nhà cho thuê, còn một người cuối tuần lên đồ đi nhảy đầm, tiệc tùng, lái xế hộp xịn. Kết cục thì một người về hưu sớm hơn, không phải lo nghĩ, hai vợ chồng rũ nhau đi du lịch khắp nơi còn một người thì lo sợ bị sa thải đến rụng tóc.

 

Một người thì hưởng thụ trước còn một người thì hưởng thụ sau, chỉ có là thời gian không được tái sinh. Ai đúng ai sai thì mình không biết vì phải tôn trọng nhân sinh quan của mỗi người. Thêm cần phải để ý đến nhân sinh quan của người phối ngẫu. Các bác chọn theo vợ ông nào? Hưởng trước hay hưởng vào cuối đời. Quan trọng là mình phải theo lời của mụ vợ. May mắn thì gặp vợ biết dè xén, tặn tiện, chắt chiu còn không thì phải đi cày trả nợ cho vợ tiêu sắm.

 

Nhs

Đường nhân tạo làm mất trí nhớ

 

Hôm nay đọc được bài nghiên cứu cho rằng tiêu thụ đường nhân tạo sẽ làm mất trí nhớ và gia tăng cơ nguy tai biến khiến mình thất kinh nên ghi lại đây. Đường nhân tạo được xử dụng gần như 90% trong các thực phẩm ngày nay. Chè hay bánh trái đều được sử dụng loại này cho rẻ.

 

Dạo ở Việt Nam thì mình chỉ biết có ba loại đường: đường cát trắng và đường cục làm bằng mía, màu vàng nâu nâu thêm loại đường phèn để nấu chè. 

 

Sang tây thì thấy thiên hạ, nhất là người lớn tuổi uống cà phê với loại đường hoá học trong mấy cái bịch giấy nhỏ rồi từ từ đi các nước khác cũng thấy vậy. Hỏi ra mới biết đó là đường hoá học, tạo cảm giác ngọt nhưng không có đường. Người nào bị bệnh tiểu đường thì bác sĩ khuyên nên dùng đường loại này. Nay thì họ khám phá ra các hệ ứng phụ của đường hoá học. 

 

Hoa Kỳ là xứ sản xuất ra CoCa Cola, dùng mía ở các xứ có trồng mía còn không thì dùng bắp để chế nước ngọt của họ để bán cho khắp thế giới. Dân Mễ ở Hoa Kỳ thích mua CoCa cola sản xuất bên kia bên giới hơn là coca cola sản xuất bên mỹ vì ở Mễ tây cơ họ dùng đường mía.

 

Sau này phong trào chống giảm béo nên các công ty nước ngọt mới ra loại không đường (Diet Soda), dùng đường hoá học, tạo vị ngọt cho nước ngọt.

 

Người ta thử nghiệm 3,000 người trên 45 tuổi và trên 60 tuổi, uống nước ngọt đều đặn. Người ta nhận thấy uống loại nước ngọt với đường hoá học (diet drink) làm gia tăng tỷ lệ người trên 45 tuổi bị tai biến và người trên 60 tuổi mất trí nhớ gấp 3 lần. Xin nhắc lại là người Mỹ gọi bệnh alzheimer là bệnh tiểu đường loại 3.

 

Người ta biết là đường thật mà các công ty thực phẩm Hoa Kỳ sử dụng chất đường của bắp Ngô có lượng rất cao về fructose dẫn đến nhưng hiệu ứng gây hư hại cho cơ thể người Mỹ. Người Mỹ trồng bắp để tạo ra ethanol để chạy xe và máy móc nên khi tiêu thụ vào cơ thể thì khá độc hại nhất là họ dùng GMO.

 

Vào những thập niên 50, 60 của thế kỷ 20, kỹ nghệ đường đã làm những nghiên cứu để thay đổi quan niệm của người tiêu dùng khiến người Mỹ nghĩ chính chất béo mới là thủ phạm khiến họ bị bệnh béo phì qua nghiên cứu của ông Ancel Keyes. Ông này năm 1961, được phỏng vấn trên báo Time, cho rặng mình đã lầm nhưng không thấy báo chí hay các công ty thực phẩm lên tiếng. Có dịp mình kể vụ này. Nay thì các cuộc nghiên cứu cho thấy đường là nguy cơ cho bệnh béo phì và chất béo rất cần cho cơ thể. Các phương pháp dinh dưỡng như Ketogenic cho thấy ăn thịt, chất béo làm giảm cân còn đường thì sẽ giúp lên cân.

 

Người ta dùng MRI để thử nghiệm thì khám phá ra là uống 2 ly nước ngọt hay 3 ly coca sẽ khiến não bộ, vùng hippocampus bị teo lại, sẽ khiến cơ thể bị lão hoá nhanh và mất trí nhớ.

 

Đại học Boston khám phá đầu tiên sự liên kết giữa nước ngọt và bệnh mất trí nhớ:

 

• Bệnh trầm cảm: uống mỗi ngày trên 4 lon nước ngọt sẽ đưa đến 30% bị bệnh trầm cảm.
• Đau thận: lâu ngày sẽ dẫn đến các thận hoạt động ít lại 30%.
• Tiểu đường loại 2: gia tăng 67% bệnh tiểu đường so với người không uống nước ngọt.

 

Hồi nhỏ, mỗi lần nhà có khách hay Tết được uống nước cam BGI hay sau này quân đội mỹ sang thì được uống CoCa cola, sướng rên mé đìu hiu nay ở mỹ, thiên đường của coca cola nhưng không dám uống.

 

Lý do là xem video, thấy họ lấy nước coca để chùi bồn cầu cho sạch tưng. Mình cũng làm thử khi mua nhà cũ sửa lại cho thuê nên thất kinh. Con mình cũng không dám rờ tới. Nay đọc tài liệu thì càng tá hỏa tam tinh. Chán Mớ Đời 

 

Nhs

Sợ thằng tây nào

Dạo này hè, mình đi bộ với vợ mỗi ngày 2 lần, tổng cộng 6 dậm. Đi bộ giúp hai vợ chồng có dịp hàn huyên vì ở nhà thì ai nấy châu mặt vào iPad hay xem đài truyền hình. Có 2 tiếng để nói chuyện thời xưa thì mình mới khám phá ra lý do xoá ế cưới vợ mà mụ vợ dấu mấy chục năm nay.

 

Hồi nhỏ học trường tây mình sợ mấy ông tây bà đầm lắm nhất là hồi học tiểu học, cứ thấy ông hiệu trưởng đến béo tai, tát khi bị bà đầm hay ông tây đuổi ra khỏi lớp. Nếu mình không lầm thì có bị một lần, ông hiệu trưởng đi ngang bợt tai 2 cái nên thù tây từ đó đến khi sang tây. Tây thực dân với tây ở Phú Lang Sa khác xa. Tây thực dân đói ở mẫu quốc nên phải xa xứ đến các thuộc địa để làm giàu nên rất là mất dạy.

 

Hôm nay, đi bộ thì mụ vợ bổng nhiên hỏi: “ anh biết vì sao ngày xưa em lấy anh ?” khiến mình ngọng. Đồng chí gái kể tiếp trong thời gian hai bên đả thông tư tưởng nhau, điều nghiên lý lịch 3 đời ngang dọc, có lần đi chơi ở biển Santa Monica, thấy có cái tiệm ăn sang trọng ở ven biển nên muốn vào ăn nhưng ngại.

 

Không biết ăn bận có đàng hoàng, sợ họ không cho vào thì quê 10 cục. Hỏi ý mình thì mình kêu “sợ thằng tây nào” rồi kéo cửa bước vào. Cứ mỗi lần đi chơi, sáng đi ăn phở gà Nguyễn Huệ, trưa ăn gà điên (Pollo loco) nên đồng chí gái ớn nên muốn đổi món ăn Tây. 

 

Đồng chí gái thì không rành các món ăn tây nên ít khi vào tiệm ăn tây còn mình thì ở bên âu châu 12 năm nên rành món ăn âu châu hơn món Việt. Đồng chí gái lại sợ vào các tiệm ăn sang trọng còn mình thì không sợ ai cả. Có tiền là vào ăn thôi, thậm chí không có tiền cũng vô ăn  như mình đã kể khi đi Sicily. Da trắng da màu gì mình cũng chả ngại.

 

Nhớ hôm đó, mình kêu món Paella của Tây ban Nha khiến mụ vợ thích nên từ dạo ấy, mụ vợ cứ thấy Paella là đòi ăn như để tìm lại chút hương xưa, đi ăn nhà hàng sang trọng, ăn cơm âu châu với Sơn đen lần đầu.

Mụ vợ thấy mình không sợ thằng tây nào nên nghĩ lấy Sơn đen về để che chở thay vì lấy mấy ông bác sĩ giàu có, mà gặp tây đầm là mặt xanh như đít nhái, cái gì cũng sợ tây đầm cười. Nói cho ngay nhờ sinh sống tại âu châu nên mình biết cách ăn uống kiểu tây đầm nên không ngại vào quán ăn tây vì biết gọi các món ăn. Đó là nguyên do mình xoá ế cưới vợ được vì trước đây, gặp cô nào cũng chê nghèo, bỏ chạy mất dép.

 

Nói tới đây mới nhớ có lần cô em từ Pháp quốc sang chơi nên dẫn đi Rodeo Drive, khu thời trang nổi tiếng ở L.A. mà Julia Robert nổi tiếng trong phim “Pretty Woman” đi mua đồ ở khu mua sắm ở đây.

 

Cả đám vào tiệm Armani xem chơi, chớ tiền đâu mà mua. Mấy tên bán hàng tưởng mình là Nhật Bản nên hỏi han bằng tiếng nhật nhưng mình trả lời bằng anh ngữ nên cả hai đều ngọng. Mình hỏi họ nghĩ loại nào hợp với mình thì họ cho thử hai ba loại đẹp ra phết, sang cực nhưng không thấy giá tiền nên mình cũng hoảng. Cái giống tiệm sang, chúng không đề giá tiền để chặt các con mồi ngu lâu dốt sớm như mình mà lại đòi học làm sang.

 

Xong xuôi mình hỏi hôm nay có khuyến mãi không. Tên bán hàng kêu công ty Armani không bao giờ khuyến mãi. Mình nói là tôi không bao giờ mua nếu không có khuyến mãi. Thế là kéo nhau đi ra bị vợ chửi không có tiền mà đòi vào Armani. Chán Mớ Đời 

 

Ghé sang tiệm Burberry thì mình cũng hỏi có khuyến mãi không mới mua thì tên bán hàng kêu hôm nay thì không nhưng 2 tuần nữa thì có. Ông cứ mua rồi 2 tuần nữa trở lại, xem công ty khuyến mãi loại nào. Nếu không có khuyến mãi thì trả lại, giúp tôi được huê hồng vì cả ngày nay chưa bán được cái nào cả. Mình bắt buộc lấy hai bộ cực sang đề phòng chỉ có 1 bộ được khuyến mãi. 2 tuần sau lại phải bò lại thì được khuyến mãi 50% cả 2 bộ nên vợ mình mua luôn xài đến giờ đi ăn cưới. Tên bán hàng khôn thật, bán cho mình cả 2 bộ. Mình tính trả lại cả 2 nhưng mụ vợ kêu giữ luôn 2 bộ.

 

Sau này mình dạy con là không bao giờ mua một món hàng mà không hỏi câu: “có khuyến mãi hay không”. Một hôm đi mua đồ bơi, đến khi ra quày trả tiền, con gái nhìn mình thì mình gật đầu. Con bé rụt rè hỏi hôm nay có khuyến mãi thì bà thâu ngân viên kêu “có” và chính bộ đồ bơi của nó có 30% khuyến mãi. Từ đó là nó phải hỏi có khuyến mãi trước khi mua đồ. Nếu không hỏi phải trả thêm 30%. Chán Mớ Đời 

Hôm qua nói chuyện với nó về công việc mới, nó kể là nó tiếp thị kiếm được khách hàng hơn chỉ tiêu của xếp nó đưa ra nên hy vọng sẽ được mướn toàn thời gian và tăng lương tháng tới sau 3 tháng làm thử.

 

Có lần đi mua xe, tên bán hàng kêu mình làm mất thì giờ hắn, vì hắn có thể bán xe cho một khách hàng khác thay vì ngồi trả giá với mình. Mình kêu mày bận thì đi bán cho thằng khác, kêu xếp mày tới đây cho tao nói chuyện. 

Đó là cách bán hàng của dân bán xe hơi, vặn vẹo người mua xe nên mình chửi liền. Mình la to, bảo gọi xếp mày đến đây nói chuyện với tao, mày xem khách hàng như cứt à, tao không mua thì mày đói, không có huê hồng  còn làm bộ dọa nạt, khiến thiên hạ xung quanh nhìn làm tên bán xe hoảng, xin lỗi rồi mình kêu bán hay không thì hắn đồng ý. Cuộc đời phải đóng kịch nên vui lắm.

 

Cái tính mình hay chửi tây đầm từ khi sang tây đến nay. Khi xưa thì sợ nhưng từ khi xem Mãnh Long Quá Giang, thấy Lý Tiểu Long đánh chết thằng Mỹ Chuck Norris là mình vui, không bao giờ sợ tây đầm nữa. Tuần này đánh dấu 47 năm ông Lý tiểu Long qua đời vào tuổi 32.

 

Trong phim Tinh võ Môn thấy ông ta bay đá tấm bảng cấm người Tàu và chó đi vào cổng khiến mình cũng gan thêm 1 tí, không sợ thằng tây da trắng nữa. Phải công nhận Lý Tiểu Long đã làm thay đổi tư duy của người da trắng về người da vàng. Khi xưa họ khinh thường da vàng lùn, nhưng từ khi ông này ra mấy cuốn phim về kung Fu thì tây đầm nể sợ người á châu.

 

Hôm qua, đi bộ mụ vợ kêu con gái giống mình, chả sợ thằng tây nào cả. Mụ vợ kể là năm kia đi thăm con gái ở Milano, Ý Đại Lợi. Hai mẹ con dẫn nhau vào tiệm Gucci, nó bận quần bò rách tả tơi, đi vào không sợ con đầm nào hết. Mụ vợ mình kêu có tiền mua mà vào chỗ sang trọng vẫn ngại ngại.

 

Con gái thì chả sợ gì cả, hỏi tùm lùm hàng cô bán hàng rồi mở điện thoại, lên mạng xem có đúng giá hay không để mua. Mụ vợ còn bồi thêm một câu: “anh ngang tàn nhưng cần phải lấy đúng người vợ như tui mới khá được”. Chán Mớ Đời

 

Nhs

 

 

Nên xây ADU và JADU?

Mình được mời nói chuyện về đề tài xây ADU và JADU trên đài truyền hình Little Sàigòn nên viết sẵn để khi bị hỏi thì có thể trả lời. Lý do tiểu bang Cali cho phép xây cất ADU và JADU, xem thử xây cái này có lợi hay không về mặt tài Chánh. Thêm phần tìm thầu khoán để không bị lừa đảo, mất tiền lại mang tật. Xin xem hai tập video.

https://youtu.be/5JOcMCrreYQ

https://youtu.be/daimS47821s

https://youtu.be/lqv-MUScXs0

https://youtu.be/K4qwGJf2qyY

Ai muốn tìm hiểu thêm thì đọc blog của mình giải thích rõ hơn vì chỉ có 18 phút trên đầu nên khó giải thích rõ ràng.

 

Năm 2017, tiểu bang Cali ra các đạo luật SB 1069 + AB 2299 nhằm giải quyết tình trạng khan hiếm nhà cửa tại Cali. Địa ốc ở Cali quá đắt so với các nơi khác của nước Mỹ; một căn nhà nhỏ bé gần L.A., giá trên 1 triệu đô, chưa kể vùng Thung Lũng Vàng ở Bắc Cali. 

 

Ngày nay, người ta khuyến khích các nhà đầu tư xây các chung cư cho mướn hơn là các nhà riêng để bán cho dân Cali như thời tổng thống Bush con, có đến 67% người Mỹ sở hữu một căn nhà, khiến banh ta-lông hết vì các tài phiệt cho mượn tiền bậy bạ để hốt tiền nhiều quá.

 

Sự thiết kế đô thị ở Hoa Kỳ đang thay đổi. Thay vì xây dựng thêm các vùng ngoại ô như sau đệ nhị thế chiến, nay họ muốn tái lập lại các trung tâm thành phố cũ nên chính phủ liên bang ra luật các vùng “opportunity zones”, tái phát triển các trung tâm cũ của thành phố để được miễn thuế.

 

Mình có mấy miếng đất nằm trong vùng này, tính để xây chung cư cho thuê. Sau 10 năm thì bán và không bị đóng thuế tiền lời.

 

Do đó mới có luật thuế vụ mới của ông Trump ban hành năm ngoái, không cho phép khấu trừ các chi phí về mua nhà cửa để ở như trước, bù lại họ gia tăng mỗi người được khấu trừ vào lợi tức $12,400/ năm, 2 vợ chồng được $24,800/ năm. So với các tiểu bang khác thì tốt nhưng ở Cali thì không tốt lắm vì tiền thuê nhà khá đắt.

 

Tiểu bang cho phép xây thêm một căn hộ nhỏ sát căn nhà đang ở, hay tách riêng trong khuôn viên của miếng đất. Căn hộ này có thể được cho thuê hay cho người thân của gia đình ở.

 

ADU thường được gọi trước đây là Granny Quarter hay Mother-in-law quarter. Người ta xây căn này cho mẹ vợ ở để có thể chăm sóc nhưng bà mẹ vợ cũng được tự do, có một không gian cách biệt, không chung đụng với gia đình con cháu.

 

Sau 3 năm, chương trình không thành công vì các sắc lệnh địa phương của các thành phố (ordinance) khiến không thực hiện được cuộc cải cách về bất động sản tại Cali.

Nguyên nhân chính:

 

1/ Chỉ dành riêng cho những chủ nhà đang ở căn nhà đó còn nhà cho thuê thì không được xây thêm ADU.

 

2/ Các thành phố bắt buộc khoảng cách giữa căn ADU và ranh giới của lô đất quá xa như 20 feet ở phía sau nhà mà đa số các khu nhà xây sau năm 1960 đều có khoảng cách tránh hoả hoạn và giữ phạm vi riêng tư là 20 feet. 

 

3/ Phải xây thêm ga ra cho căn hộ này. Ngoài ra còn bị các H.O.A. không cho phép, thêm phải tường trình trước hội đồng nghị viên thành phố, hàng xóm xung quanh bò lại, lên tiếng chống đối, không cho phép đủ trò vì sợ làm mất giá trị tài chánh của khu nhà của họ.

 

Để tiếp tục chương trình này, quốc hội tiểu bang bổ túc thêm các đạo luật trước đây để xoá bỏ các điều lệ, sắc lệnh của thành phố cũng như các H.O.A…. là khoảng cách chỉ có 4 feet thay vì 20 feet như các sắc lệnh của thành phố địa phương đưa ra từ mấy chục năm qua để tránh người ta xây thêm để tránh nạn xe cộ đậu ngoài đường nhiều….

 

Chi tiết mới có hiệu lực đến năm 2025, cho phép các chủ nhà cho mướn có quyền xây thêm ADU và JADU, không chỉ dành riêng cho người chủ nhà đang ở như trước đây mà nhà cho thuê cũng được phép làm thêm mấy căn hộ ADU hay JADU để giải quyết phần nào vấn đề nhà ở ở Cali.

 

ADU và JADU là gì?

 

ADU (Accessory Dwelling Unit) là một căn hộ nhỏ có thể xây tối đa đến 1,200 sq.ft, 50% diện tích của căn nhà đang ở. Ngoài ra cũng trên lô đất người chủ nhà có thể xây thêm JADU. JADU viết tắt của Junior Accessory Dwelling Unit. 

 

Điển hình cái ga ra, hay phòng khách mà người ta không dùng nhiều có thể chuyển đổi thành JADU, chỗ ở cho một cặp vợ chồng, không cần phải có cầu tiêu buồng tắm riêng, có thể sử dụng phòng tắm trong nhà. Theo luật Cali thì thông thường, 1 phòng ngủ được phép ở 2 người và thêm 1 người con. Xây 2 phòng ngủ thì có 6 người được ở. 

 

ADU thì phải có buồng tắm riêng và nhà bếp nhỏ vì không liên thông nhà chính. Đặc biệt là không cần xây thêm ga ra. Lý do là ở gần trạm xe buýt hay ga xe lửa thì không cần xe nên không phải làm thêm ga ra xe như các sắc lệnh của thành phố.

 

Người Việt mình hay có màn cho thuê ga ra hay làm lậu bít mấy cái tường của patio để cho thuê, nay với luật mới này thì cứ làm giấy tờ hoán chuyển thành JADU, để cho thuê hợp pháp và lỡ bị hỏa hoạn thì sẽ được hãng bảo hiểm đền. Nhà nào rộng, có phòng khách không xài thì ngăn lại luôn, cho thuê kiếm thêm tiền trả tiền nhà bank.

 

Tóm lại trên một mảnh đất, có thể vừa xây thêm một ADU và chuyển đổi 1 phần của nhà chính thành JADU.

 

Mình tính khi nào đồng chí gái về hưu thì sẽ xây một ADU ở căn nhà đầu tiên mình mua ở khu Little Sàigòn, hiện đang cho thuê. Phía sau có đất khá rộng, có thể xây thêm 2 phòng ngủ 1 phòng tắm. Sáng có thể đi bộ ra Bolsa uống cà phê, khỏi cần lái xe cho mệt.

 

Có lợi khi xây ADU cho thuê?

 

Vì chính phủ không cho khấu trừ tiền chi phí như nợ ngân hàng, thuế bất động sản,.. nên chúng ta cần xây thêm ADU hãy JADU để có thể khấu trừ 1 phần các chi phí liên quan đến việc thuê nhà như nợ ngân hàng, thuế bất động sản, bảo hiểm,...

Thí dụ:

Một cặp vợ chồng về hưu, có căn nhà đã trả hết nợ (Free and Clear). Căn nhà trị giá $688,000. Tiền lời nay là 3% thì nên tái tài trợ lại cho 30 năm, tiền lời 3% và lạm phát là 3%. Xong om

 

N	I/Y	PV	PMT	FV
360	3	400,000	-2,318.82

 

 

Theo luật, trên 55 tuổi thì mình có thể giữ được cái thuế bất động sản đang trả dù nhà có được tân trang lại nên không ngại bị tăng thuế, cũng nên xem xét lại vì mỗi quận, thành phố có sắc lệnh khác nhau. 

 

Tái tài trợ căn nhà với $550,000, bỏ túi. Bỏ ra $150,000 xây cái ADU phía sau, rồi cho mướn căn nhà phía trước với giá $3,050/ tháng. Hai vợ chồng ở căn ADU, còn dư lại $400,000, đừng cho con cháu biết, chúng sẽ xin. Mình có quen một chị ở gần nhà, chồng chết hay ly dị chi đó, bán nhà để khỏi phải chăm sóc căn nhà to đùng, thằng rể xin tiền, không cho, kêu là tiền hưu trí, thế là nó không cho gặp cháu ngoại. Chán Mớ Đời 

 

Dùng tiền đó, hai vợ chồng đi du lịch bên tây bên tàu trong khi nhờ Sơn Đen xây ADU cho. Vẫn rẻ hơn là đi mua một cái Mobile home, khu Bolsa giá cả $100 ngàn, trả tiền đất $1,500/ tháng.

 

Tiền tái tài trợ được lấy ra, không phải đóng thuế mà người Mỹ thường gọi là “tiền ma” (phantom money) mà tiền lời lại được khấu trừ thuế.

 

Căn nhà trị giá $688,000. Trừ tiền đất ra, căn nhà được khấu hao $550,000 cho 27.5 năm hay $20,000/ năm. 

Tiền lời hiện tại là 3%, nếu tái tài trợ lại thì phải trả -$2,318.82/ tháng, thuế má, bảo hiểm đủ trò được cho $3,000/ tháng. Xem như huề vốn. Mỗi năm tăng 5% tiền thuê nhà.

 

1/ Cho Thuê ADU:

Khấu hao được $550,000/ 27.5 năm = $20,000.

Hàng tháng được an sinh xã hội, 2 vợ chồng cho trung bình $4,000 hay $48,000/ năm. Chính phủ cho khấu trừ $12,400/ người, 2 vợ chồng là được trừ $24,800, còn lại lợi tức phải đóng thuế là $48,000 - $24,800 = $23,200 (hình như chỉ đóng thuế trên 50% số tiền nhận được của an sinh xã hội). 

 

Được xem là chế độ nghèo, không phải đóng thuế nhiều vì không phải lợi tức tích cực (active income), nhiều khi được cho thêm tiền nữa. Mình có quen anh kia, rất sốt sắng khai thuế lợi tức hàng năm, không đi làm, chỉ nhận tiền an sinh xã hội,… nghe anh ta nói là nha thuế vụ, gửi về một chi phiếu gần 1 ngàn đô vì được xem là hộ nghèo.

 

Thêm được phần khấu hao tài sản $20,000/ năm thì có thể rút tiền quỹ 401(k) hay IRA ra thêm $20,000 (tiền khấu hao), xem như có $68,000 sống một năm thoải mái, đi chơi vì không phải đóng thuế tiểu bang và liên bang. Chưa kể $400,000 tiền ma, được chia ra 20 năm để đi du lịch, du thuyền 5 châu 4 bể.

 

Nếu ai đã lỡ giúp con cái học xong đại học, không còn tiền hưu trí nữa thì dùng số tiền $400,000 bỏ vào Vanguard, rồi mỗi năm rút ra $20,000 thêm để sống, cũng kéo dài thêm 30 năm. Để hôm nào mình sẽ làm tính các trường hợp khả dỉ với một căn nhà khi về hưu.

 

Tìm thầu khoán chân chính?

 

Xây cất ngày nay rất khó khăn từ khi đảng Dân Chủ nắm chính quyền hoàn toàn tại tiểu bang Cali. 50% ngân quỹ các thành phố đều xử dụng để trả tiền hưu cho các nhân viên hành chánh, cảnh sát và cứu hoả. Có nhiều cảnh sát trưởng về hưu lãnh 1 triệu đô la/ năm nên họ bắt đóng thuế đủ trò. Lý do đó mà đảng Dân Chủ không muốn cải tổ ngành cảnh sát sau vụ ông mỹ đen bị đè nghẹt thở vì sợ mất phiếu.

 

Vấn đề xây cất thì khá phức tạp so với thời mình dọn về Cali. Thứ nhất là giấy tờ, nộp bản vẽ,.. Luật lệ ra nhiều để kiểm soát đủ trò nên tốn rất nhiều thời gian và tiền bạc rồi đến tìm người thầu khoán khả tín để xây căn ADU, nhanh gọn.

 

Có dạo mình mua một căn nhà bị cháy rồi đập ra xây lại. Trước khi mua, mình đã vẽ xong xuôi hết, Planning Department chấp thuận. Mình tưởng là sẽ xây trong vòng 2 tháng sau khi mua căn nhà. Ai ngờ phải mất đến 7 tháng mới xong giấy tờ và đóng tiền khá bộn. 

 

Thành phố bây giờ sợ bị thưa kiện trong tương lai nên họ bán cái cho các công ty kỹ sư ở ngoài lo phần xem xét bản vẽ, có gì thì bảo hiểm nghề nghiệp của họ đền, thành phố phủi tay. Kỹ sư thành phố chỉ có nhiệm vụ liếc sơ sơ lãnh lương do dân đóng thuế. Do đó tiền xem xét bản vẽ rất đắt và mất nhiều thời gian.

 

Bọn kỹ sư được thành phố khoán lại, chúng không được gặp mình nên cứ viết giấy kêu sửa đổi rồi chúng cứ làm vài lần như vậy để kiếm thêm tiền tăng ca. Phải đóng thuế thêm, tiền thư viện, trường học, hùm bà lằng.

 

Mình xây căn nhà 2 lầu, ga ra 2 xe chỉ tốn có 6 tuần lễ từ khi đào móng đến khi người mướn nhà dọn vào, nhưng lại mất đến 7 tháng trời để xin giấy phép. Xin nhắc lại chỉ có 6 (sáu) tuần lễ.

 

Lý do chính mà thầu khoán làm nhà rất lâu, kéo thời gian là vì họ nhận nhiều công trình quá. Khi họ làm căn thứ 1 thì phải làm vui lòng căn thứ 2, 3, 4,…nên phải cho thợ đến làm sơ sơ nên kéo dài thời gian. Nhất là thầu khoán là thợ chính lại càng ngọng.

 

Phần họ không rành tiếng anh, luật lệ xây cất. Thanh tra của thành phố đến thì họ không hiểu tiếng anh hay luật xây cất vì luật tiểu bang và luật thành phố khác nhau. Mình vẽ nên mình hiểu rõ mấy vấn đề này nên dễ nói chuyện với thanh tra thành phố. Có gì thì mình sửa bản vẽ tại chỗ.

 

Mình chỉ nhận 2 công trình một lần nên xây rất nhanh. Nhất là công trình của mình thì mình dốc toàn lực để làm cho nhanh. Khách hàng thì mình chọn lựa, không phải ai mình cũng nhận vì gia chủ tử tế thì dễ làm việc còn gia chủ mà muốn ép chèn để thu lợi cho mình thì nên tránh, khỏi lộn xộn về sau. Mình có nhà cho thuê nên không cần phải làm thêm tiền. Thêm tiền thì càng đóng thuế nên bị vợ la hoài vì mình từ chối xây nhà cho thiên hạ rất nhiều.

 

Nay với luật mới, mình có thể xin phép thẳng từ thủ đô Cali, Sacramento nên mình đang dự định xây 218 căn hộ bằng nhà tiền chế ở trên Riverside. Họ chỉ xây tại xưởng rồi đem lại công trường rồi cho cần cẩu lên, ráp lại, không cần phải đợi thanh tra thành phố hay các công đoàn lao động làm khó dễ.

 

Ngày nay, người ta xây các chung cư đến 4 tầng đều sử dụng nhà tiền chế hết, vừa rẻ vừa nhanh. Chỉ cần nộp bản vẽ cho tiểu bang Cali là xong. Thành phố chỉ cho người đến thanh tra các đường nối điện nước, cống rãnh thôi, không cần phải thanh tra bên trong hay phần xây cất bên ngoài. Có thể tiết kiệm thời gian rất nhiều và tiền bạc.

 

Trường hợp ADU thì kêu người vẽ ADU xong thì chỉ cần người ta đóng ở xưởng xong, đem cần cẩu đến, bốc từ ngoài đường, đặt lên cái móng đã làm sẵn, được thành phố đến thanh tra rồi. Xong om

 

Có người hỏi mình làm sao để kiếm được thầu khoán khả tín. Mình kêu; hỏi vớ vẫn, Mù à vì mình đang đứng trước mặt. Chán Mớ Đời 

 

Vấn đề là mình không thích làm cho thiên hạ. Mình từ chối xây nhà cửa cho thiên hạ khá nhiều khiến vợ cứ la. Bạn bè giới thiệu nhưng mình từ chối. Nếu không thì mình đã giàu to vì nhiều người gọi lắm. Có tiền rồi không biết làm gì, đâm sinh ra tật xấu, phá nát gia can.

 

Cách đây 20 năm, có người bán cho 5 mẫu đất, có thể xây 40 căn nhà. Mỗi căn lời $50,000 nhưng cuối cùng mình không làm vì phải xa vợ con. Cuối tuần mới gặp, sau này lời mấy triệu nhưng về nhà con cái biến đồng chí gái thành “thiếu phụ Bôn Xa”, chỉ bóng trên tường là bố là mệt.

 

Làm cho người Mỹ thì mỗi lần họ muốn làm thêm thì mình tính thêm tiền trong khi người Việt cứ xin xỏ, hay nhờ làm thêm không trả tiền, nên làm cho người Việt là đói. Chán Mớ Đời.

 

Người xưa hay nói làm ruộng thì ra, làm nhà thì tốn. Khi mình đến tiệm MacDonald để mua hamburger thì người bán hàng lúc nào cũng hỏi thêm có cần nước uống và khoai tây chiên thêm không. 90% là thực khách mua thêm.

 

Làm nhà cũng vậy, tên thầu khoán nào cũng biết là sẽ bày chủ nhà làm thêm đủ trò nên lấy rẻ để ký hợp đồng. Sau này, họ chặt đẹp lại.

 

Đa số các thầu khoán chỉ tính đại khái 1 sq.ft giá $200 rồi họ nhân lên rồi tìm cách làm thêm để vớt tiền thêm sau này. Khi đã leo lên lưng cọp thì chỉ có lạy trời khấn Phật cho mau. Thợ đòi bao nhiêu là cứ đưa.

 

Có nhiều thầu khoán không có kinh nghiệm, tính toán phần mềm nên cứ tính đổ đồng nên khi dụng trận thì thấy lỗ nên bỏ chạy khiến chủ nhà chỉ biết khóc. Thưa kiện thì họ không có nhà cửa, tài sản thì bù trớt.

 

Thí dụ: một căn phòng dài 12 feet x 12 feet tuy rộng hơn căn phòng 11 feet x 11 feet nhưng trên thực tế, xây căn phòng nhỏ giá đắt hơn căn phòng lớn. Lý do là kích thước ở Hoa Kỳ đều theo số chẳng, gỗ được cưa và bán với chiều dài 8, 10, 12, 14,…feet.

 

Nếu xây 11 feet thì phải mua gỗ dài 12 feet, thuê thợ cắt đi 1 foot rồi phải tốn tiền đem quăn nên tiền công nhiều hơn. 

 

Làm nghề thầu khoán 

 

Mình vào nghề thầu khoán cũng tình cờ. Dạo ấy đi làm kiến trúc cho một công ty chuyên vẽ các khu nghỉ dưỡng ở Mễ Tây Cơ và Thái Lan. Có cô em dâu của anh rể mình, nhờ xem thợ của cô ta mướn còn mình thì xem thanh tra phê chuẩn gì để hoàn thành 2 căn phòng ngủ mới. Trưa và cuối tuần mình chạy ra xem.

 

Cô này mướn ông thầu khoán nào, làm giữa chừng, lấy tiền rồi bỏ đi vào mật khu làm kháng chiến chi đó nên đành mướn thợ vịn đến làm cho xong. Thợ vịn gốc Hải Phòng nên nói ngọng, tiếng Anh không biết nên thanh tra thành phố đến đã ngọng lại ngọng thêm. Hai bên không hiểu nhau nên thời gian kéo dài khiến ông thợ vui vì được trả công nhật nên cứ tà tà làm tới sửa lui.

 

Sau vụ này có ông thợ gọi mình nhờ giúp ông ta học lấy bằng thầu khoán. Dạo ấy chưa có trường dạy đi thi lấy bằng thầu khoán, có người thông dịch viên như bây giờ nên thiên hạ rớt như sung. Mình kèm ông ta miễn phí nhưng rồi mình ghi tên đi thi chung luôn. Mình đậu ông ta rớt. Chán Mớ Đời 

 

Dạo ấy chưa có vụ thi dùm, ghi danh đi thi và có người thông dịch, chỉ cần trả cho trường dạy 1 số tiền là họ lo hết, bảo đảm đậu dù không biết tiếng anh tiếng u gì cả. Cho nên rất nguy hiểm khi giao tiền cho những nhà thầu không rành cách làm ăn ở Hoa Kỳ nhất là không rành anh ngữ.

 

Rồi có người quen nhờ vẽ nhà, vẽ cửa rồi họ biết mình có bằng thầu khoán nên nhờ xây luôn đến giờ. Người này giới thiệu người kia nên riết mình chán, không nhận nữa.

 

Ở Hoa Kỳ, có cái hay là khi thành lập một công ty thì có sách chỉ dẫn xây dựng một thương nghiệp hay có cơ quan SBA, giúp đỡ. Toàn là những ai đã về hưu rồi họ truyền dạy lại các kinh nghiệm của họ.

 

Mình có thử vài cách nhưng cuối cùng thì chọn phương cách, vừa giúp mình và khách khỏi bị lộn xộn khi làm việc chung. Nếu họ không chịu thì mình từ chối làm việc với họ ngay. Trong thương mại cũng như cuộc tình, cưới nhau thì dễ mà bỏ nhau thì khó, do đó cần phải xem xét người khách hàng hay thầu khoán cho kỹ để khỏi bị lộn xộn sau này.

 

Mình nói với khách hàng là trước khi lập gia đình thì ông bà phải đi chơi để tìm hiểu nhau và khi đã thấy thời cơ chín muồi, mới ký giấy kết hôn. Làm nhà cũng vậy, phải có thời gian tìm hiểu nhau trước khi ký giao kèo xây nhà. Chủ nhà và mình chỉ biết nhau qua bạn bè thôi nên cần tìm hiểu cho kỹ lưỡng trước khi ký hợp đồng xây nhà.

 

Mình luôn luôn làm theo 2 giai đoạn:

1/ vẽ và xin phép thành phố: phần này xem như là hẹn hò đi chơi với nhau, đả thông tư tưởng.

2/ ký hợp đồng để xây nhà: ký giấy tờ kết hôn.

 

Lý do mình cần giai đoạn 1 để xem xét chủ nhà ra sao, tính tình có hay thay đổi hay không. Nếu biết họ cứ thay đổi ý kiến thì khi xây nhà là ngọng, xây xong họ đổi ý kiến rồi phải phá làm lại, cãi vả đủ trò, thưa kiện,…

 

Nếu thấy họ đàng hoàng thì mình sẽ cho giá mình xây, nếu họ không thích thì có thể đi kiếm thầu khoán khác.

Cái hay của giai đoạn này là họ có thể kêu các thầu khoán để rao giá thì có thể cho giá theo bản vẽ đã được thành phố chập thuận. Do đó không có trò cãi cọ vì phải làm theo bản vẽ được thành phố chấp thuận nếu không thì không lãnh tiền.

 

Có nhiều khách hàng thuê mình vẽ xong thì mình từ chối khéo là bận, phải đợi 6 tháng. Ít ai muốn đợi nên họ tìm thầu khoán khác. Có lần mình vẽ xong thì kêu bận. 2 năm sau, tình cờ gặp lại khách hàng, hắn kêu : biết vậy tao đợi mày vì nhà tao cả năm nay chưa xong, mà tên thầu khoán ngưng làm, biến mất. Chắc tao phải thưa thằng thầu khoán. Mình nhớ vợ chồng anh ta muốn ở nhà trong thời gian xây cất, để tiết kiệm tiền thuê trọ nhà khác. Cái này, cho mình tiền thêm cũng không dám thầu. Đi làm về, bụi bặm cả mấy tháng trời, họ sẽ bực mình rồi cãi cọ.

 

Có người dỡ hơi đợi mình 6 tháng, sau đó mình kêu bận họ lại đợi thêm 6 tháng đành xây cho họ. Thật ra mình không muốn có nhiều công trường vì có con dại nên phải lo cho chúng. 2 giờ chiều là nghỉ làm, về lo cho con, ăn uống, đi bơi, làm bài tập đến tối. Nhìn lại thì mình may mắn, có thời gian bên con khi chúng lớn lên thay vì cứ đi làm cố mạng rồi con cái không hiểu nhau.

 

Có bà khách mỹ kêu là khi mình nói xây xong trong 3 tháng thì bà ta cười, cho mình nói xạo. Bà ta dự định là 1 năm như bạn bè của bà ta. 3 tuần lễ xong thì bà ta có thể dọn vào, chỉ đợi thêm một tháng cho Stucco khô thì mới dám gọi thanh tra thành phố đến thanh tra lần cuối. Sau đó bà ta đi rao mình cho bạn bè nên kiếm được khá nhiều khách hàng.

 

Phần thứ 2 thì mình chấp nhận xây thì ký giao kèo khác. Giải thích rõ ràng, sử dụng vật liệu gì, hiệu nào để khỏi phải đỗ lỗi cho nhau sau này. Khách hàng có trong đầu cái phòng tắm toàn đồ xịn như ở khách sạn 5 sao nhưng giá họ muốn trả như bèo nên khi gắn đồ Home Depot vào là cãi vã ngay. Do đó trong bản vẽ phải ghi chú đủ hết. Còn không thì mình cho họ cái trang nhà của thầu khoán Cali. Để họ lên đó xét tên tuổi của thầu khoán, coi có đúng họ không, bằng còn hiệu lực,… thà không xây còn hơn gặp người lộn xộn, cãi nhau, ra toà mất công.

 

Lý do là có lần một ông Việt Nam nào gọi mình nói tại sao không làm cái nhà của ông ta cho xong. Mình nói tôi có biết ông là ai đâu mà làm với không làm. Mình chỉ có 2 khách hàng là người gốc Việt, làm không lời. Mình kêu lên trang nhà của Cali, xem có đúng là tên hay không thì ông ta nói tên khác, địa chỉ khác,…. Chán Mớ Đời  

 

Có nhiều người muốn tiết kiệm tiền nên hay mướn Handyman để làm nhà, sửa nhà cho họ. Cái này rất nguy hiểm vì trong nghề xây cất, tai nạn xảy ra hàng ngày, thợ cưa đứt tay, té từ trên mái nhà xuống,…là chủ nhà phải đền. Luật sư chỉ kiện thằng có tóc.

 

Nếu mình trả lương một giờ $250 cho thợ thì phải trả bảo hiểm Workers’ Compensation cho thợ là $150. Xem như là trả $400/giờ. Do đó tiền xây cất rất đắt, còn đa số thầu khoán không mua bảo hiểm này nên lỡ có chuyện gì là chủ nhà ôm hứng hết. Có lần mình leo lên mái nhà đóng Đinh, bị trượt chân té xuống, may là mình có đeo dây an toàn nên được kéo lại nếu không cũng gẫy vai hay chân.

 

Do đó, không bao giờ làm nhà mà đứng tên ra xin giấy phép. Khi xin giấy phép thì thành phố bắt thầu khoán giao tờ giấy của công ty bảo hiểm.

 

Theo luật Cali thì khi ký giao kèo thì tiền nộp (Deposit) chỉ có 10% và không quá $1,000 (1 ngàn). Thí dụ hợp đồng là $400,000 nhưng tiền Deposit khi ký giao kèo chỉ được lấy $1,000. Ai mà lấy nhiều hơn là vi phạm luật. Khi ra toà là ngọng, có lỗi ngay không cần phải giải thích nhiều dù cho mình có đúng.

 

Mỗi lần thay đổi phần gì trong hợp đồng thì phải ký cái “change of order”, chủ nhà giữ một bản, thầu khoán giữ một bản. Làm như vậy thì mọi chuyện sẽ thông suốt. Xong công trình, chủ nhà sẽ giới thiệu thêm khách hàng.

 

Trong cộng đồng nào cũng có thầu khoán xấu và tốt. Do đó đừng bao giờ tìm thầu khoán rẻ vì lỡ có chuyện là mình lãnh đủ. Tìm nhà thầu có mua bảo hiểm tai nạn cho công nhân vì lỡ té, bị thương thì mình không bị lãnh đủ.

 

Tiền nào của nấy nên thận trọng tìm thầu khoán khi làm nhà vì gặp người đàng hoàng thì sẽ nhanh còn không thì sẽ khóc vì “thầu khoán cứ hẹn nhưng đừng đến” vì cần tiền thì họ nhận đại rồi tính sau.

 

Có anh kia quen, hỏi mình xây thêm nhà giá bao nhiêu. Mình cho giá thì mặt anh ta tím dần sau này gặp lại thì anh ta kể. Thầu khoán vớt 50%, đổ xong cái móng rồi kêu phải đợi 30 ngày cho xi măng khô rồi về Việt Nam kiếm chân dài, không bao giờ trở lại. Chán Mớ Đời

 

Đó là nhà riêng, còn có vụ xây chùa cũng bị nhà thầu bỏ chạy. Dạo mình ở New York, có vẽ chùa cho một gia đình Phật tử ở Connecticut, rất đẹp trên một cái đồi đẹp nức nở. Có 12 ông thượng tọa, đại đức khắp nơi về làm lễ đặt viên đá đầu tiên.

 

1 trong ông thầy nhớ mặt mình khi mình dọn sang Cali. Ông thầy kêu mình vẽ chùa xây cho ông ta nhưng mình bận nên trốn vì có gia đình nên không thích làm “chùa”. Khi bố vợ mình qua đời thì ông thầy này lại làm lễ thì nhận ra mình, kêu đứng đó không được chạy đi đâu.

 

Hoá ra thầy nhờ ai xây chùa cho thầy, họ bỏ giữa chừng chạy dài. Nhờ thợ vịn đến làm nhưng không hiểu tiếng anh nên ngọng. Mình đến xem, sửa lại bản vẽ cho hợp với cái chùa đang xây vì khác bản vẽ. Rồi kêu thợ làm cho thầy được thanh tra thành phố ký giấy chứng nhận  1 tuần trước lễ Vu Lan khiến thầy mừng quá. Sau đó mình cũng trốn luôn không trở lại chùa nữa. Lâu lâu đi đám ma bà con bên vợ thì có gặp thầy.

Chán Mớ Đời 

 

Nhs