Khác biệt khoai Tây chiên của Macdonald tại Hoa Kỳ và Anh quốc

 Đi Âu châu tình cờ đọc được tài liệu về sự khác biệt giữa khoai Tây chiên của hãng Macdonald tại Hoa Kỳ và Anh quốc nên ghi lại đây. Có ông Mỹ kêu là khi đi Âu châu, ông ta ăn spaghettini thấy ngon không như ăn tại Hoa Kỳ nên buồn đời ông ta nghiên cứu xem thì thất kinh về sự khác biệt giữa thức ăn Hoa Kỳ và Âu châu về các nguyên liệu và phụ gia được phép sử dụng.  

Tương tự người gốc Mễ ở Hoa Kỳ thích uống CoCa làm tại Mễ thay vì tại Hoa Kỳ vì cách làm khác nhất là nguyên liệu họ trả tiền nhiều hơn để uống CoCa từ Mễ. họ nói mình là đường sử dụng ở Mễ làm bằng mía thay vì bằng cải như tại Hoa Kỳ thậm chí toàn là hóa chất. 

mình có kể là Âu châu cấm rất nhiều chất hóa học hơn Hoa Kỳ trong khi có những chất cấm tại Hoa Kỳ thì được nông dân các xứ khác như Mễ Tây cơ hay nam Mỹ xuất cảng sang Hoa Kỳ sử dụng khiến dân tình tại Hoa Kỳ hưởng gấp bội các chất hóa học độc còn những nước nghèo thì vô tư chế biến thực phẩm với các phân bón hóa chất .

Sự khác biệt về danh sách nguyên liệu giữa khoai tây chiên của McDonald’s ở Mỹ và Anh phần lớn phản ánh các quy định địa phương và các quy trình cụ thể mà McDonald’s sử dụng để duy trì chất lượng và hương vị đồng nhất ở các thị trường khác nhau. Dưới đây là sự phân tích chi tiết về các nguyên liệu và chức năng của chúng ở cả hai khu vực:

Nguyên liệu khoai tây chiên của McDonald’s tại Anh:

1. Khoai tây: Thành phần chính, thường là các giống khoai tây như Russet Burbank. Khi xưa mình ở Anh quốc hai năm tha hồ ăn fish and chips. Phải công nhận cá và khoai Tây chiên Anh quốc rất ngon. Từ khi mình sang Hoa Kỳ thì không cảm nhận món fish and chips ngon nữa. 

2. Dầu thực vật: Hỗn hợp dầu, thường là dầu hạt cải (canola) được dùng để chiên khoai tây. Dầu này không tốt mình đã kể trên bờ lốc. 

3. Dextrose: Một loại đường tự nhiên giúp duy trì màu vàng đồng nhất bằng cách thúc đẩy quá trình caramel hóa khi chiên.

4. Muối (Tùy chọn): Được thêm vào sau khi nấu để gia vị.

Danh sách nguyên liệu đơn giản này phản ánh các quy định nghiêm ngặt hơn ở Anh và Liên minh châu Âu (EU), vốn có xu hướng hạn chế việc sử dụng các phụ gia và chất nhân tạo.

Nguyên liệu khoai tây chiên của McDonald’s tại Mỹ:

Ngược lại, phiên bản tại Mỹ chứa 11 nguyên liệu 8 nguyên liệu nhiều hơn. Dưới đây là công dụng của từng thành phần:

1. Khoai tây: Thành phần chính, giống với ở Anh. Được trồng ở vùng Idaho. Mình có ghé ngang đây một lần khi viếng công ty và vườn của ông rích dad. 

2. Dầu thực vật: Hỗn hợp các loại dầu, bao gồm dầu canola, dầu ngô, dầu đậu nành và dầu đậu nành hydro hóa. Hỗn hợp này đảm bảo một môi trường chiên và hương vị đồng nhất trên khắp các cửa hàng.

3. Dầu đậu nành hydro hóa: Được sử dụng để đảm bảo sự ổn định và kéo dài thời gian sử dụng của dầu chiên.

4. Hương vị tự nhiên từ thịt bò: Được chiết xuất từ lúa mì và sữa. Trong khi khoai tây chiên của McDonald’s tại Anh phù hợp cho người ăn chay, tại Mỹ, họ sử dụng thêm hương vị này để tăng cường hương vị đậm đà.

5. Dextrose: Giống như ở Anh, dùng để giúp khoai tây chuyển sang màu vàng đẹp mắt.

6. Sodium Acid Pyrophosphate: Thêm vào để ngăn khoai tây chuyển màu xám sau khi nấu, duy trì vẻ ngoài hấp dẫn. Có chương trình supersize me cho thấy sau 30 ngày các miền khoai Tây chiên vẫn đẹp như đóa hoa hàm  tiếu. 

7. Acid Citric: Một chất bảo quản giúp ngăn chặn sự phân hủy hương vị và kéo dài thời hạn sử dụng.

8. Dimethylpolysiloxane: Chất chống tạo bọt giúp dầu không sủi bọt trong quá trình chiên, làm cho quy trình sản xuất an toàn và dễ dàng hơn.

9. Muối: Được dùng để gia vị, tương tự như công thức tại Anh.

10. TBHQ (Tertiary Butylhydroquinone): Một chất chống oxy hóa được sử dụng trong dầu thực vật để kéo dài thời gian sử dụng và ngăn dầu bị ôi.

11. Lecithin đậu nành: Một chất nhũ hóa giúp giữ các thành phần dầu và nước hòa quyện đều, góp phần tạo ra sự nhất quán trong kết cấu và hương vị.

Nhớ khi cho mấy đứa con xem phim Supersize Me khiến hai đứa con hết dám ăn Macdonald nữa. Chuyện một ông nhà báo thử ăn 30 ngày tiệm ăn Macdonald 3 bữa mỗi ngày suốt 30 ngày. Thì khám phá ra khoai Tây chiên sau 30 ngày vẫn như cô gái 18. Không biết họ bỏ gì trong đó. 



Tại sao Mỹ có nhiều nguyên liệu hơn:

1. Quy định về thực phẩm: Mỹ cho phép sử dụng nhiều phụ gia và chất bảo quản hơn so với Anh. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) của Mỹ cho phép các chất như TBHQ và dimethylpolysiloxane, những chất không thường thấy trong khoai tây chiên tại Anh do các quy định nghiêm ngặt hơn của châu Âu.

2. Sản xuất hàng loạt: McDonald’s tại Mỹ phải đảm bảo sự đồng nhất trên hàng ngàn địa điểm. Các chất phụ gia như acid citric và sodium acid pyrophosphate giúp duy trì sự đồng nhất về hình dáng, hương vị và kết cấu trong quá trình vận chuyển, lưu trữ và chuẩn bị.

3. Tăng cường hương vị: Công thức tại Mỹ bao gồm các thành phần như “hương vị tự nhiên từ thịt bò” để phù hợp với sở thích của người tiêu dùng địa phương, ưa chuộng hương vị đậm đà hơn. Điều này liên quan đến phương pháp sản xuất ban đầu khi khoai tây chiên được nấu trong mỡ bò. Mặc dù mỡ bò đã được thay thế bằng dầu thực vật, McDonald’s Mỹ vẫn sử dụng “hương vị tự nhiên từ thịt bò” để mô phỏng hương vị ban đầu đó.

4. Thành phần dầu: Loại và hỗn hợp dầu được sử dụng khác nhau. Tại Anh, họ sử dụng dầu thực vật không hydro hóa (dầu hạt cải), trong khi tại Mỹ, họ sử dụng hỗn hợp bao gồm dầu hydro hóa và các chất nhũ hóa bổ sung để đảm bảo tính đồng nhất và ổn định, có thể do mạng lưới phân phối rộng hơn và các kỹ thuật chiên khác nhau.


Sở thích văn hóa và người tiêu dùng:

Xu hướng về sức khỏe: Anh và EU thường có các hướng dẫn nghiêm ngặt hơn khi nói đến các tiêu chuẩn về sức khỏe thực phẩm, đặc biệt là về chất béo chuyển hóa, hương liệu nhân tạo và chất bảo quản. Người tiêu dùng châu Âu cũng có xu hướng yêu cầu danh sách nguyên liệu đơn giản và tự nhiên hơn, trong khi thị trường Mỹ dễ chấp nhận hơn với các nguyên liệu chế biến.

Sở thích về hương vị: Ở Mỹ, người tiêu dùng có thể mong đợi hương vị phong phú và đậm đà hơn, điều này khiến McDonald’s sử dụng hương vị từ thịt bò trong khoai tây chiên. Đây là một phần của truyền thống sản xuất ban đầu, khi khoai tây chiên được nấu trong mỡ bò.


Sự khác biệt về số lượng nguyên liệu phản ánh môi trường pháp lý, quy trình sản xuất và kỳ vọng của người tiêu dùng ở từng khu vực. Phiên bản khoai tây chiên của McDonald’s tại Anh đơn giản hơn do các quy định nghiêm ngặt và xu hướng ưa chuộng các nguyên liệu tự nhiên, trong khi phiên bản tại Mỹ sử dụng nhiều phụ gia để đảm bảo sự đồng nhất, tăng cường hương vị và kéo dài thời gian sử dụng.


Mình đọc đâu đó có ông khoa học gia kêu bánh mì của công ty Subway không phải là bánh mì vì trộn đủ thứ trong đó. 


Năm 2002, FDA phát hiện acrylamide có trong các món ăn làm từ những loại củ giàu tinh bột nếu đem chế biến ở nhiệt độ cao. French fries là một trong số những nguồn acrylamid được tìm thấy.

Kết quả những cuộc thí nghiệm cho thấy acrylamid gây ra ung thư cho thú vật. WHO, Hiệp hội Thực phẩm và Nông Nghiệp đã đưa ra kết luận acrylamid có thể là một mối quan ngại đối với sức khỏe con người. Họ đề nghị cần để tâm  nghiên cứu về acrylamid. Từ đó đến nay, FDA cũng đã tiến hành một số nghiên cứu, tài liệu gần nhất đăng trong website của họ là vào năm 2019. Lời khuyên của FDA liên quan tới việc tiêu thụ acrylamid là người tiêu dùng nên làm theo hướng dẫn về dinh dưỡng đã công bố và áp dụng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hạn chế tiêu thụ chất béo bão hòa, trans fat, sodium, cholesterol.

Nghiên cứu là chuyện lâu dài. Chuyện trước mắt là thấy chỉ cần tiêu thụ  4 ounces french fries (một medium order) là đã tích lũy 400 calories vô người. Chưa kể các loại dipping sauce rồi bồi thêm Coca hay Pepsi vào nữa. Lâu lâu thì không sao chứ mỗi nhật y như thử thì chắc chắn là có sao rồi.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chú Sơn vui quá

 Tập tại Đông Phương Hội từ 16 năm qua, mình gặp rất nhiều người đến tập rồi đi. Có lẻ họ thấy chán khi cứ tập đi tập lại, không có gì đổi mới. Có một số người Khoa không muốn hướng dẫn vì họ tập chưa đúng, đã đăng đàn quây video hướng dẫn thiên hạ trên YouTube. Mình tập sai hay chưa đúng mà chỉ thiên hạ tập thì càng loạn nữa. Khi chúng ta nghĩ chúng ta đúng mà không chịu khó nghe những chỉ trích hay góp ý xây dựng sẽ khiến chúng ta chủ quan và nghĩ chúng ta luôn đúng sẽ có hại về sau.

Con người thích học thêm cái lạ vì nghĩ càng tập biết nhiều thứ chúng ta giỏi hơn. Có anh quen khi xưa tập ở Đông Phương Hội rồi biệt tăm. Lâu lâu anh ta liên lạc giới thiệu môn này môn nọ mới học từ ông Tây ông tàu nhưng mình hết tò mò như xưa, chỉ muốn cùng vài hội viên kiên trì tập lâu nay tại Đông Phương Hội. Thấy tiến bộ rõ ràng. 

Chị này lớn tuổi 82 mà mấy tháng sau thấy tiến bộ rõ 


Chị này kêu chú Sơn vui quá. Đọc bờ lốc là lăn ra cười 

Có nhiều người kể là trước khi vào tập họ ngồi lên đứng xuống không được vì bị viêm khớp hay mấy ngón tay không co vào được mà sau 6 tháng là họ ngồi xuống đứng lên như Tây còn tay thì co giãn lại như đường xưa ướt mưa. Có chị 78 tuổi lúc đầu ngồi xuống không được mà sau 1 năm làm được. Thấy họ lấy lại sức khỏe mình mới hiểu lý do Khoa bỏ thời gian đến hướng dẫn mọi người dù chả được đồng xu nào thêm tốn tiền xăng nhớt. Niềm vui giúp người ta tự chữa bệnh và có sức khỏe. 


Thật sự tập ít người khỏe hơn vì ít phức tạp. Nhớ khi xưa trước Covid, tập đông lắm nên có nhiều cá nhân không ưa nhau. Người thì kêu phải gọi thầy người kêu bằng sư phụ rồi xích mích đủ trò. Thiên hạ chỉ thích nhìn ngón tay của Phật thay vì nhìn mặt trăng. Mình thấy tập ít người tốt hơn vì Khoa có thời gian hướng dẫn mọi người giúp tinh tấn hơn. Dạo này có anh võ sư hiệp khí đạo đến sớm hơn để Khoa chỉ thêm về cách dùng lực với hiệp khí đạo. Gặp Mỹ to con thì ngọng dù có mấy đẳng hiệp khí đạo  nhưng nếu biết hiểu cách dụng lực và hơi thở thì không sợ. 


Thật sự tập là một cách giúp ý chí của mình luôn, sau này có bệnh tật thì mới tự chữa bệnh được. Có bà giáo sư đại học y khoa Harvard viết cả chục cuốn sách giải thích là khi xưa người ta chữa bệnh bằng cách tách đôi ra là tâm bệnh và cơ thể bệnh. Nay thì khoa học khám phá ra là muốn chữa hết bệnh phải chữa cả hai cùng một lúc. Nhiều người bị ung thư nhưng được chữa lành bệnh vì ý chí của họ không muốn thua nên giúp cơ thể khỏe mạnh lên còn nếu cứ rên đau quá rồi xuôi tay nhắm mắt. Ở đời người thành công thường chịu khó dù có thấy bại còn người không có ý chí thường buông bỏ cuộc. 


Hôm qua thằng con nhắn tin cho cả nhóm kêu bố đi pháp nên chắc phải đợi bố về mới gọi nhau hàng tuần ngày thứ 2. Mình trả lời là cứ tiếp tục dù bố không có ở nhà. Vì nếu không, khi bắt đầu bỏ một hôm rồi từ từ bỏ thêm hai hay rồi quên luôn. Giấc mơ mua nhà sẽ bay theo cánh chim Hải Âu. Nhiều khi sáng thức dậy trễ bố vẫn chạy ra Đông Phương Hội tập dù trễ cả tiếng đống hồ vì không muốn bỏ tập trở thành thói quen. 


Mấy tháng nay có một chị 82 tuổi đến tập. Mình nghĩ chị ta tập vài hôm rồi bỏ chạy như chị nào đọc bài mình, đến tập mấy bữa rồi chạy mất dép. Ai ngờ chị ta 82 tuổi tự lái xe vào 5 giờ sáng đến tập. Từ từ mình thấy chị ta tiến bộ khá nhanh. Mình có anh bạn bác sĩ bò đến tập được một buổi rồi trốn luôn. Vào tập anh ta hỏi quay video về nhà tập thêm mình chỉ biết cười. Biết bao nhiêu hội viên quay video xong là ngưng tập luôn. 


Khoa nói là mình nắm tay họ để giải thích sự chuyển động của khí lực trong cơ thể khi ra lực mà họ còn chưa hiểu thì làm sao xem video có thể hiểu mà tập. Đa số người ta đọc sách rồi thì tự xem như mình đã thành công như trong truyện kiếm hiệp lọt vào hang đá, thấy bí kíp võ công đọc xong là có thể chuyển lực này nọ. Phải luyện tập ngày này qua năm nọ còn chưa chắc đã ngộ. Lý do là cơ thể bị lão hóa nên khó vận chuyển lực thêm phải duy trì hơi thở vì nếu hơi thở bị đứt khoảng là xem như lực bị mất ngay lúc đó. Mình tập trên 18 năm nay vẫn mới choáng nhận ra hiểu tại sao lực bị mất, khi lực đối thủ tác động tay chân thì đầu óc nghĩ ngay chống lại lực ấy thì lực bị gãy ngay. Rất khó đi quyền mà giữ được hơi thở cũng như lực đều đều. Từ từ mới tập được sự bình thản khi bị tấn công. Cũng giúp mình bình tĩnh khi đau ốm thay vì cuống lên chạy tùm lùm thầy và thuốc. 


Có ông thầy chùa có lần ai mời đến giảng về thiền định. Ông ta giảng hay lắm khi đau thì phải tự nói không đau thì mình mới vượt qua nổi đau còn dài. Có lần ông ta nhờ Khoa chữa cái lưng. Khoa dùng nội lực đẩy cái đốt xương thì ông ta rú lên như heo bị thọc huyết kêu đau thầy đau. Thiền định của ông ta bay mất. Nói rất hay nhưng phải thực tập mới vượt được. Ông Minh Tuệ có kể là khi ông ta tập ngồi kiết già.  Đau lắm nhưng phải ngồi rồi từ từ lâu hơn và nay thì hết đau. Phải tập luyện chớ nói khơi khơi thì ai nói chả được. 


Leo đỉnh Whitney không gian trống vắng, nằm trong lều tự nhiên mình chợt hiểu những kiến thức, những gì mình đọc hay học từ trước đến nay rất mơ hồ, chưa chắc đúng nên dạo này mình mò tài liệu đọc nhiều hơn để hiểu rõ hơn thay vì hời hợt như trước đây. Điển hình sự tăng biến Glucose khi xưa mình chỉ biết là ăn vào thì lượng Glucose trong huyết quản sẽ gia tăng nhưng nay đọc thêm tài liệu thì đúng. Khi ăn vào thì cơ thể sẽ có đột biến tăng Glucose nhưng tùy theo loại thực phẩm dinh dưỡng được đưa vào. Chất xơ thì tăng ít hơn chất tinh bột do đó muốn tránh sự đột biến gia tăng thì ăn chất xơ trước rồi đến chất đạm còn tinh bột và đường thì dùng sau cùng vì chất xơ và chất đạm sẽ làm hàng rào cản sự tăng biến cao của tinh bột. Thật ra trước đây nếu mình đọc tài liệu giải thích như vậy thì mình ngọng tại chỗ nhưng nhờ đọc khái niệm và thử ăn uống để xem cơ thể hoạt động ra sao thì mình từ từ hiểu được khi đọc các tài liệu chuyên sâu hơn. Tương tự khi tập mình cũng trải qua giai đoạn tập theo hình trước để có khái niệm rồi từ từ cơ thể lỏng hơn thì khoa sẽ hướng dẫn thêm sâu vào mỗi động tác, giúp xiết chặc chân, lưng và các gân cơ rồi kèm theo hơi thở rồi phát lực từ đâu, xoay eo ra sao để tạo lực thậm chỉ gót chân xoay để giúp lực đẩy.  


Khoa chỉ mình cách tập vì phải qua những quá trình như vậy mới nhận thức được như ăn chất xơ trước rồi đến chất đạm. Từ từ mình hiểu Khoa nói gì. Lý do là cơ thể chưa rã được vì cơ bắp còn bị cứng. 


Hồi mới tập leo núi, mình quen thở bằng miệng nên mau mệt nhưng sau này Khoa dặn mình ráng tập thở bằng mũi và ngậm miệng lại. Tối ngủ mình dán băng keo ngay miệng thì giúp thở bằng mũi khiến ngủ giấc lâu và sâu hơn. 

Có anh kia vào tập đâu gần 1 năm nay cứ rên là mỏi chân khi tập. Cơ thể bị mỏi thì làm sao Khoa có thể giải thích cho anh ta những gì xoay chuyển trong cơ thể như lực hay hơi thở. Cho nên mới vào tập chán lắm vì cứ kéo nội công rồi Thái Cực Quyền. Không gì mới lạ nên thiên hạ bỏ đi tìm môn phái khác. Rồi chỉ biết sơ sơ rồi bỏ tìm chỗ khác. Cả đời đi thu nhặt các môn phái cũng tốt là có tập luyện nhưng sẽ không bao giờ hiểu được cơ thể của mình để bồi đắp sức khỏe khi về già. Chỉ có những người tập lâu năm mới hiểu phương cách tập của Đông Phương Hội và mê tập vì hiểu được cơ thể qua các thao tác. 


Lúc leo lên đỉnh Whitney bằng tay không bám vào vách đá. Lúc đó mới hiểu nhờ tập luyện tại Đông Phương Hội đã giúp mình giữ hơi thở bằng mũi và kéo lực ra sao để đưa cơ thể đi lên. Không có tập tại Đông Phương Hội thì chắc chắn mình sẽ không leo nổi Kilimanjaro, Machu Picchu hay Whitney vì hơi thở rất quan trọng nhất là khi leo núi. Có nhiều người trẻ hơn không lên nổi vì hơi thở. Không khí loãng nên hơi thở khó khăn nên nhờ tập ở Đông Phương Hội với cách thở khi kéo nội công và đi Thái Cực Quyền giúp mình điều phối hợp lực và hơi thở tốt hơn. Chưa hoàn toàn lắm nhưng cũng giúp mình không mệt lắm, chỉ cần uống nước thêm vì cơ thể mất nước nhanh vì ra mồ hơi. 

Xong om 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 


Chết với số 0

 “Die with Zero” (Chết với số 0)

Đó là tựa cuốn sách khá phổ biến trong giới trẻ ngày nay, là một triết lý tài chính được phổ biến bởi Bill Perkins trong cuốn sách Die with Zero: Getting All You Can from Your Money and Your Life xuất bản năm 2020. Triết lý này thách thức cách tiếp cận truyền thống về quản lý tài chính, thay vì tập trung vào việc tích lũy của cải, nó khuyến khích bạn sử dụng tài sản để tối đa hóa các trải nghiệm cuộc sống và tận hưởng mọi thứ trước khi qua đời.

Này phải hỏi nhóm trẻ ngày nay mà người Mỹ hay gọi là Henry (high earner not rich yet), những người có lợi tức cao nhưng vẫn còn bơi vì nợ đại học nợ nhà nợ xe nợ đủ thứ chưa thấy ngày mai  

Bạn bè ai cũng kêu than con họ không muốn lập gia đình hay có con có cái. Mình đi Sơn Đoòng gặp 5 người trẻ ở Việt Nam, thành đạt nhưng chỉ thích đi trải nghiệm, khám phá thay vì giữ vai trò truyền thống của người Việt tại Việt Nam, lập gia đình, có con. Mình tò mò đọc thì có nhiều điểm khá đúng. Người Việt mình cứ kêu hà tiện, dành dụm cho con nên cả đời chả tiêu xài, đi đâu cả để lại gia tài cho con rồi cãi nhau, chia chác không đều, không nhìn mặt nhau nữa.  Xin tóm tắc lại.

Các khái niệm chính của “Die with Zero”:

1. Tập trung vào trải nghiệm hơn là tích lũy của cải: ông Perkins nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng tiền để tạo ra những trải nghiệm thay vì chỉ tích lũy tài sản. Trải nghiệm và kỷ niệm sẽ mang lại sự hài lòng và giá trị lớn hơn nhiều so với việc tích trữ tài sản. Cái này thì mình đồng ý. Những kỷ niệm đi chơi với vợ con từ ngày lấy nhau vẫn đẹp hơn là áo quần, xe cộ mua sắm này nọ.

2. Tối ưu hóa chi tiêu trong suốt cuộc đời: Không khuyến khích tiêu xài phung phí, Perkins gợi ý rằng chúng ta nên lên kế hoạch chi tiêu sao cho có thể tận hưởng cuộc sống ở những giai đoạn thích hợp nhất. Giá trị của trải nghiệm thường giảm dần khi bạn lớn tuổi, vì vậy có những hoạt động cần được tận hưởng sớm. Không đợi khi về hưu. Mình muốn leo đỉnh Whitney năm 60 tuổi mà đến 68 tuổi mới thực hiện được may là còn sức khỏe để leo lên. Có ông bạn Mỹ kể ráng làm thêm hai năm nữa rồi về hưu, mua chiếc xe RV chở vợ đi khắp nước Mỹ. 6 tháng trước khi về hưu ông ta lăn đùng ra chết. 

3. Tránh tiết kiệm quá nhiều cho tuổi già: Perkins chỉ trích quan niệm hoãn sự tận hưởng cuộc sống đến sau khi nghỉ hưu. Nhiều người tiết kiệm quá mức cho tuổi già, nhưng khi đến lúc đó, họ có thể không còn sức khỏe hoặc khả năng để thực sự tận hưởng các hoạt động mà họ đã lên kế hoạch. Vụ này thì mình thấy  nhiều người quen dính vụ này. Về hưu than bệnh hoạn, không đi đâu được nữa dù có tiền nhưng cái tính tiết kiệm ăn sâu trong máu, họ cũng không muốn đi chơi dù có sức khoẻ. Như trường hợp ông Larry, ông ta ly dị vợ rồi sống một mình. Thích nhảy đầm nên già đi nhảy đầm hàng đêm, không thích trải nghiệm vì hà tiện quen thói. Cuối cùng chết trên sàn nhảy, bị nhồi tim chở vào bệnh viện rồi vài tuần sau qua đời, để lại gia tài kết sù cho cô cháu dâu. Không con cái gì cả.

4. Tối đa hóa thời gian, không chỉ tiền bạc: Thời gian có giá trị không kém gì tiền bạc. Triết lý này khuyến khích việc cân bằng giữa làm việc và tận hưởng cuộc sống, đảm bảo không đánh đổi quá nhiều thời gian chỉ để kiếm tiền. Việc này thì khó ở Hoa Kỳ. Bên Âu châu thì mình thấy thiên hạ đi chơi nhiều, ngày lễ còn Hoa Kỳ thì bị áp lực công việc nên ít ai đi nghỉ hè. Có lần mình làm việc hai năm liền không nghỉ, tuần 6 ngày từ 9-9 tối. Đi chơi với cô bạn 1 tuần, sếp kêu hoản chuyến đi vì trong team có người khác đi. Mình vẫn đi nên sau khi đi chơi về bị đuổi việc rồi cô bạn cũng bỏ. Từ đó sợ không dám đi nghỉ hè đến khi làm việc cho mình thì muốn nghỉ lúc nào thì nghỉ không sợ thằng Tây nào cả.

5. Cho tiền sớm hơn: Thay vì để lại tài sản cho người thừa kế khi bạn qua đời, Perkins khuyến khích bạn tặng quà tài chính cho gia đình và người thân khi họ còn trẻ và có thể hưởng lợi từ sự hỗ trợ đó. Điều này không chỉ giúp họ mà còn cho chúng ta cơ hội chứng kiến tác động tích cực của sự giúp đỡ đó. Cái này còn tuỳ việc. Ông Fred, nha sĩ quen. Cho cô con gái $600,000 mua căn nhà 2 năm sau thằng chồng ly dị, vớt phân nữa đi theo cô Bồ khác. Ông Chán Mớ Đời rồi chết theo với dòng đời.


Ứng dụng trong thực tế:

1. Lên kế hoạch trải nghiệm theo từng giai đoạn: có thể quyết định dành nhiều thời gian du lịch vào những năm 30-40 tuổi khi bạn còn đủ sức khỏe và năng lượng, và tập trung vào những trải nghiệm nhẹ nhàng hơn như nghệ thuật hay học tập khi lớn tuổi. Cái này thì đa số giới trẻ ngày nay thực hiện. Con gái mình cứ thấy nó bay chỗ này chỗ kia vào cuối tuẩn. Mình khi xưa vì bắt buộc, đi Giang hồ, vẽ tranh để bán kiếm tiền, chớ chả phải muốn làm lãng tử gì cả. 

2. Tặng tiền sớm: Thay vì chờ đợi đến khi qua đời mới để lại tài sản, có thể tặng con cái tiền khi họ cần nhất, chẳng hạn như khi họ mua nhà hoặc học đại học.

3. Lập kế hoạch nghỉ hưu và thừa kế: Thay vì hướng đến một khoản tiết kiệm khổng lồ cho tuổi già, hãy hướng tới việc có đủ tiền để nghỉ hưu thoải mái, và sử dụng phần lớn tài sản của chúng ta để tận hưởng cuộc sống trong những năm tháng sôi nổi. Cái này thì có thể đúng nhưng nên nhớ quỹ ăn sinh xã hội họ gần hết.

Triết lý này dành cho những ai coi trọng trải nghiệm và sự thỏa mãn cá nhân hơn là sự an toàn tài chính thuần túy, khuyến khích chúng ta cần suy nghĩ khác biệt về tiền bạc và cuộc sống.

Việc này cũng khó vì mỗi người có mỗi hoàn cảnh khác nhau, cũng như thu nhập khác nhau. Anh làm kỹ sư, chức lớn lương cao thì có thể trải nghiệm nhưng lại bù đầu với công việc, trách nhiệm này nọ còn người trẻ có thì giờ nhưng lại không có tiền. Bù trớt. 

Điều mình hơi tiếc là khi xưa không đi chơi với con như cắm trại hay leo núi. Chỉ đi du lịch tại Hoa Kỳ, Mễ Tây cơ Việt Nam âu châu nhưng thiếu về với thiên nhiên. Ngày nay leo núi thì mình thấy trải nghiệm những giây phút khó khăn leo núi giúp mình nhiều về ý chí và nghị lực. 

Lần này trở lại Venezia thì khám phá ra hai cột trụ đã được chùi rửa được xây cất khi xưa với loại đá màu thay vì màu trắng nơi lãnh chúa đứng nói chuyện với thần dân. 

Vấn đề là nếu chúng ta cứ xài xả láng để rồi lại sống lâu, không chết thì tiền đâu. Mình thấy nên lựa cơm gắp mắm cho đời khỏi mỏi mệt.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Người Việt vs Người Nhật

 


Hồi nhỏ mình nghe người lớn nói người Việt rất thông minh hơn người Nhật khiến mình thất kinh vì học lịch sử họ nói ông Phan Bội Châu kêu gọi thanh niên đông du, rồi 3 người Việt làm việc chung thì không được như 3 người Nhật dù là trong lớp cô giáo tiếng Việt kêu 3 cây chụm lại thành hòn núi cao. Lớn lên 1 chút mình đi học lớp Nhật ngữ ở trường Việt ANh, hy vọng sau này đi du học như phong trào Đông Du khi xưa. Rồi thời thế đưa mình du học bên Tây. Lý do là trước đó có thời gian Việt Nam Cộng Hoà không cho du học tại Pháp, chỉ cho đi Mỹ, Nhật Bản, ở Âu châu chỉ có hai nước là Tây Đức và Ý Đại Lợi là được phép du học. Đến năm 1973 thì họ cho đi lại Pháp nên mình bỏ học tiếng Nhật. Chí thú đi Tây. Đi Hoa Kỳ thì tiền nhiều. 

Thời đó ai cũng khen người Nhật vì sự tiến bộ, phát triển đất nước sau thế chiến thứ 2, họ tổ chức thế vận hội ở Đông Kinh năm 1964 với vận động trường do kiến trúc sư Kenzo Tange thiết kế. Ai nấy cũng nói về phép lạ kinh tế của xứ phù tang sau khi lãnh 2 trái bom nguyên tử đầu tiên được thả trên thế giới xem chết bao nhiêu người. Mình có ghé thăm Hiroshima để xem ra sao, chỉ thấy vài bức Tường nhỏ còn sót lại cho dân tình nhớ chụp hình kỷ niệm. 

Quân đội Mỹ chiếm đóng xứ phù tang này nhưng rồi năm 1950, quân đội Bắc Hàn tràn qua biên giới đánh tới Hán Thành đến khi quân đội Mỹ đổ bộ phía Bắc đánh tập hậu. Hoa Kỳ thấy chuyên chở quân liệu từ Hoa Kỳ sang Triều Tiên quá lâu lắc nên sử dụng Nhật Bản để tiếp tế tiếp liệu cho quân đội Mỹ như Tân Gia BA, Phi Luật Tân, Thái Lan trong cuộc chiến Việt Nam.

Dạo ấy thủ tướng Kishi tuyên bố sẽ phát triển kinh tế Nhật Bản gấp đôi trong vòng 10 năm tới. Sử dụng phương cách sản xuất để bán cho ngoại quốc. Họ cố tình làm cho tiền Yen rất thấp để có thể bán đồ cho ngoại quốc vì rẻ và sản phẩm ngoại quốc rất cao so với tiền Nhật nên người Nhật mua đồ lô can xài thay vì mua đồ xịn như sau du lịch qua Tây mua hermes và lv. Trung Cộng sau này cũng sử dụng chiêu bài này để bán sản phẩm rẻ cho Hoa Kỳ và các xứ khác nhưng họ không có William Deming. 


https://en.wikipedia.org/wiki/Keiretsu


Phép nhiệm màu kinh tế Nhật Bản dựa vào sự phối hợp của ngân hàng Nhật Bản và và các công ty lớn được gọi là Keiretsu mà sau này Nam Hàn bắt chước gọi các tổ hợp này là Chaebol. Các Keiretsu như Mitsubishi làm việc với các công ty nhỏ, gia công sản xuất các đồ phụ Tùng,.. và liên hiệp với ngân hàng để cho vay vốn,.. để phát triển các máy móc điện tử như trường hợp ông Masaru Ibuka, được tin công ty At&T của Hoa Kỳ sản xuất các transistor và có thể bán cho các công ty ngoại. Ông ta qua Mỹ để xin mua để làm các radio. Năm 1955 họ cho ra đời máy radio nhỏ mang tên TR55, dưới tên công ty SOny. Sau đó họ cho ra đời TR63, nhỏ hơn và âm thanh rõ hơn. Radio TR63 bán lần đầu tiên lên hơn 1 triệu cái. Công ty Sharp và Toshiba cũng bắt chước sản xuất radio đưa lên đến 6 triệu máy radio được bán cho ngoại quốc. Khiến kinh tế tăng trưởng 7.2%. Sản phẩm Nhật Bản làm các công ty Hoa Kỳ đóng cửa. Dần dần chỉ thấy người Mỹ mua máy truyền hình Nhật Bản hay các sản phẩm khác. Du khách sang đông Kinh là phải mua đồ điện tử đem về xài hay tặng bạn bè. Sau này là đến hong lòng vì gái rẻ hơn. 

Có một điểm rất quan trọng cho nền phát triển Nhật Bản là họ nghe lời người ngoại quốc sau khi bị hai trái bom nguyên tử. Họ bắt đầu bỏ khái niệm người Nhật thông minh, kiểu người Việt tự hào. Năm 1947 ông Williams Deming được chính phủ Hoa Kỳ mời làm census Nhật Bản và được mời nói chuyện với hội đồng khoa học gia của Nhật Bản làm sao giúp Nhật Bản phát triển nhanh chóng với công nghệ. Người Nhật nghe ông ta về đường hướng phát triển đến nổi sau này chính phủ Nhật Bản trao huy chương lớn nhất Nhật Bản cho ông Deming. Cái vui là ông Deming này tại quê nhà bị ruồng bỏ, không ai dùng ông ta hết đến khi Nhật Bản phát triển nhanh nhờ lời khuyên của ông ta mới sử dụng lại. https://en.wikipedia.org/wiki/W._Edwards_Deming

Muốn tăng trưởng thường xuyên, chủ nhân và nhân công phải hợp tác để phát triển công ty như lương bổng khá và lâu dài. Đi làm có thể cả đời cho hãng và về hưu được công ty trả tiền hưu trí và bảo hiểm y tế. Khẩu hiệu của họ sản phẩm tốt và rẻ khiến họ chiếm hết thị trường trên thế giới ngay cả tại Hoa Kỳ. Hồi mình mới qua Tây, có ông Tây kể là đi viếng Nhật Bản, thấy người Nhật đình công nhưng vẫn làm việc, họ chỉ đeo cái cái băng tay màu đỏ, kêu phản đối chính sách của chủ nhân. Khác với dân Tây là cứ gần lễ hè là đình công mệt thở. Thay vì quảng cáo như các công ty Mỹ , họ dùng tiền này để nghiên cứu R&D nên từ từ chất lượng của sản phẩm họ tốt hơn nên được thế giới ưa chuộng.

Đường lối phát triển của Nhật Bản khiến các nước như Nam Hàn, Trung Cộng, Đài Loan bắt chước và giàu to như chúng ta thấy ngày nay.

Dạo mình mới sang Hoa Kỳ, Nhật Bản làm mưa làm gió trên thị trường Hoa Kỳ. Thiên hạ đem xe Nhật ra lấy búa đập phá, người Nhật mua địa ốc tại Hoa Kỳ khiến giá nhà lên như diều. Các xe hơi Nhật Bản ra đời giết 3 công ty xe hơi lớn nhất của Hoa Kỳ. Khiến dân tình tại Hoa Kỳ chửi bới Nhật Bản tương tự ngày nay thiên hạ chửi Trung Cộng. Lịch sử lập lại vì từ khi ông Trump lên Hoa Kỳ tìm cách đánh Trung Cộng như đã làm khi xưa với Nhật Bản khiến kinh tế Nhật Bản không ngất đầu lên nổi từ 30 năm. Nay chính phủ Biden vẫn tiếp tục đánh phá kinh tế Hoa Kỳ qua đánh thuế khiến kinh tế xứ xất bấc xang bang.

18 công ty trên 50 công ty giàu có nhất thế giới năm 1980 là của Nhật Bản, ngày nay chỉ còn 1 công ty Toyota. Thế lầy nà thế Lào. 

Năm 1985, 5 cường quốc G5 họp mặt và đồng ý để bán Mỹ kim trên thị trường nhằm giảm giá xuất cảng của sản phẩm Hoa Kỳ. Tiền đô la quá cao khiến Hoa Kỳ khó xuất cảng sản phẩm khiến tiền yen của Nhật Bản giảm 30% so với tiền Mỹ kim. Nên nhớ Nhật Bản giữ giá tiền của họ rất thấp 1 đô ăn 350 yen tương tự ngày nay Trung Cộng cũng khơi khơi giữ tiền nhân dân tệ thấp so với tiền Mỹ kim.

Năm 1986, mình du lịch sang Hoa Kỳ lần đầu tiên vì tiền Mỹ kim xuống so với Phật lăng của pháp. Dạo ấy bạn bè mình đều rủ nhau đi Mỹ chơi vì rẻ. Máy bay có $30/ chuyến. Mình mua 10 cái vé có $300. Nên bay lòng vòng khắp Hoa Kỳ. Ai ngờ lại khiến mình bò sang Hoa Kỳ sinh sống.

Khi có tiền thì các công ty Nhật Bản mua địa ốc khiến giá trị của họ lên nhiều vì địa ốc thay vì sản xuất bán sản phẩm. Khi tiền yen tăng vọt so với Mỹ kim thì ngân hàng Nhật Bản tăng tiền lời nên các tài sản như địa ốc, đất đai xuống khiến thị trường chứng khoán của Nhật Bản xuống như máy bay hạ cánh khẩn cấp 35%. Ngày nay chúng ta thấy trường hợp Trung Cộng y chang như thời Hoa Kỳ đánh Nhật Bản. Giá nhà lên như điên, người Nhật chạy qua Mỹ mua Rockefeller ở New York, ở LA hay San Francisco để rồi vài năm sau bán rẻ như bánh bao chiều. Và kinh tế Nhật Bản không ngất đâu lên nổi. Suốt 30 năm qua.

Yếu tố thứ hai khiến cho kinh tế Nhật Bản không lên nổi là khi phát triển kinh tế, họ khuyến khích phụ nữ phá thai, đưa ra các phong trào phụ nữ đòi quyền sống bú sửa la mua để hổ trợ chương trình không sinh con đẽ cái nên ngày nay dân số Nhật Bản bị lão hoá. Ngày nay người Nhật bán tả người già nhiều hơn bán tả con nít. 16% nhà cửa ở miền quê Nhật Bản bị bỏ hoang vì người chết không có con thừa kế hay chả muốn sửa chửa.

Ảnh này chụp thật không do AI sửa đổi

Ngày nay, Trung Cộng cũng đang lâm vào tình thế này. Các công ty giàu sụ lên mua đất đai xây nhà thành phố ma rồi khi Mỹ khởi đầu đánh phá nền kinh tế này nọ y chang như 30 năm về trước đối với người Nhật. Hôm nào rảnh sẽ kể vụ Trung Cộng.


Mấy chục năm rồi nhưng mình không hiểu tại sao thầy cô dạy mình người Việt rất thông minh. Có lẻ thông minh nên nghèo, đất nước cứ xin viện trợ trong khi người Nhật không thông minh lại cứ viện trợ cho chúng ta. 


https://scholar.lib.vt.edu/VA-news/VA-Pilot/issues/1995/vp950911/09110034.htm


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn