Tha phương cầu thực

 Ở Ai Cập, chỉ gặp người bản xứ trong các công việc phục vụ du khách nhưng khi qua Jordan thì gặp rất nhiều người gốc Phi luật Tân, gốc Nam Dương, đa số từ Bali đến. Hồi hè đi Thổ Nhĩ Kỳ, gặp 2 người đến từ Bali, Nam Dương, hỏi thì họ cho biết là từ khi covid dính xứ họ thì không có du khách nên phải tìm đường cứu gia đình, nên lặn lội tha phương cầu thực tại xứ người.

Nói chung thì mấy nước mình đến đều bị dính covid khiến ngành du lịch chới với. Ở Dahab, sa mạc Sinai của Ai Cập, khu nghỉ dưỡng cho cả ngàn người mà chỉ loe hoe độ 60 du khách mà phải trả chi phí cho mấy trăm người làm. Ở xứ Jordan thì đỡ hơn vì các địa danh mình đến rất nổi tiếng trên thế giới như Petra, và Biển Chết. Tại đây lại gặp toàn phục vụ viên đến từ Nam Dương và Phi Luật Tân.

Xứ nghèo, dân đông, lãnh đạo tham nhũng nên phải tìm đường tha phương cầu thực, kiếm chút vốn về xứ làm ăn hay gửi tiền về cho nuôi cha mẹ hay xây nhà báo hiếu. Nhìn hoàn cảnh họ khiến mình cảm thấy may mắn. Mình cũng tha phương cầu thực, được học hành nên có công ăn việc làm tương đối khá hơn, lại được một quốc gia khác cưu mang, cho vào quốc tịch nên có chốn để trở về, để gọi là nhà.

Ở xứ Jordan này, dân số độ 12 triệu người mà có đến 4 triệu người tỵ nạn từ các cuộc chiến lân cận như Syria, Yemen, Iraq … chạy qua làm kinh tế xứ này càng khốn đốn. 40-50% giới trẻ ra trường bị thất nghiệp nên cuộc sống không biết tương lai ra sao. Dân tình nói thầm với mình là thích ông vua cha đã qua đời hơn ông vua hiện thời. 

Dân Jordan đi tha phương cầu thực lên đến 600,000 với dân số có 6 triệu người chính gốc vì có đến 2 triệu người gốc Palestine đã sang xứ này vào những năm năm 1948, khi có cuộc chiến với người do thái. Lãnh đạo người Palestine kêu dân chúng bỏ đi qua ở tạm các trại tỵ nạn ở Lebanon, Jordan,…đợi họ đánh chiếm lại Palestine nhưng 80 năm sau, ngày trở lại quê hương  xa vời. Lãnh đạo của họ, ăn tiền cứu giúp kháng chiến, sống xa hoa, bỏ mặc họ bị giết chết khá nhiều.

10% dân số xứ Jordan phải tìm đường tha phương cầu thực để gửi tiền về nuôi gia đình là con số khá cao. Cứ tưởng tượng Việt Nam có đến 10 triệu người tha phương cầu thực như Phi Luật Tân có đến 12 triệu người tha phương cầu thực với dân số là 112 triệu người. Mình nhớ mấy chục năm về trước, viếng Hương Cảng lần đầu tiên. Buổi chiều chủ nhật, ra gần bờ sông, thấy mấy người Phi Luật Tân xa xứ, gặp nhau tại đây để chia xẻ món ăn hay cho nhau đọc thư nhà.

Mình may mắn, tha phương cầu thực tại Hoa Kỳ nên cuộc đời khá hơn những người tha phương cầu thực khác tại các nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan. Mình có gặp 2 người Việt tại Dubai, 1 nam 1 nữ, cũng bỏ Việt Nam ra đi để kiếm tiền, xây dựng tương lai tại Việt Nam. Một anh kể là có hùn vốn mở hai tiệm ăn tại Việt Nam, 1 chị thì cho biết lương bổng đây cao hơn nên qua đây làm việc, kiếm tiền, không biết có lấy chồng hay không. 80% dân số tại Dubai là người ngoại quốc tha phương cầu thực.

Đây là hình ảnh khiến mình hết muốn leo núi để lên căn cứ thứ 1 của núi Hymalaya. Ngay xứ họ mà phải gánh nặng như vậy để du khách ngoại quốc như mình lên núi, chụp hình tạo dáng.

Cũng là người tỵ nạn nhưng mấy người Palestine, Yemen, Syria,.. phải sống trong các trại tỵ nạn, lây lất ở xứ Jordan này, cạnh biên giới để mong có ngày trở về quê cha đất tổ. Gần thủ đô Amman, thấy khu vực của người Palestine mà năm 1948, cha mẹ, ông bà họ đã bỏ xứ ra đi, đến đây sống lêu bêu trong các căn lều. Nay thì được chính phủ Amman cho phép, xây cất nhà cửa. Thế hệ thứ 3 đã sống xa xứ và có lẻ sẽ không có ngày trở về quê cha đất tổ.

Chạy xe trên quốc lộ, thấy bên kia biên giới là Do Thái, rất nhiều nơi xanh rì vì được khai thác trồng rau, trái cây. Bên Jordan thì chỉ là đá và cát của sa mạc. Có người kêu sao không bắt chước Do Thái để phát triển. Nói rất dễ. Con người không thích suy nghĩ nên họ hay phê phán. Đa số dân Jordan là gốc người Bedouin, du mục trong sa mạc nên tư duy khác, trong khi đó người do thái được viện trợ bởi Hoa Kỳ và người do thái trên thế giới, đầu tư.

Thứ nhất muốn phát triển xứ này phải tốn nhiều tiền. Xứ này không có dầu hoả nhiều như Saudi Arabia. Đất cằn cỗi. Thời tiết mình thấy nóng đâu 29, 30 độ C mà họ kêu là khí hậu tốt vì mùa hè lên đến 50 độ C ở nhiều nơi, nhất là vùng biển chết, nằm dưới mặt biển đến 400 mét.

người Việt tỵ nạn may mắn, được Hoa Kỳ và các nước khác cưu mang chớ cứ tưởng tượng, cả triệu người sống lây lất ở các trại tỵ nạn Pulau Bidong hay Phi Luật tân từ mấy chục năm qua.

Đúng là mình may mắn, chớ không tài giỏi gì cả. Xong om

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nữa đời hương phấn

 Hôm trước, đi Seminar, có tên bạn tàu, đặt mua thức ăn tàu đem lại khách sạn, để mời ông Rich Dad ăn trưa với hai đứa con của hắn. Ông ta nổi hứng không chịu ăn với gia đình hắn, lại muốn ngồi nói chuyện với mình. Không ngờ đó là buổi ăn cuối cùng với ông ta. Ông ta qua đời sau đó vài tuần. Mình nói thằng con đi ăn với mấy người học chung, để học hỏi ở họ. Cứ lẩn quẩn với bố thì không biết gì ngoài bố. Mình không ăn trưa, chiều học xong, đi ăn với đồng chí gái. 

Vợ ông Rich Dad, đi lấy thức ăn tàu về cho mình ăn chung với ông Rich Dad. Ăn thấy ngon, mấy món xíu mại, há cảo nên mình hỏi hắn mua ở tiệm nào. Hắn cho biết tiệm ở Costa Mesa nên qua hôm sau, mình chở đồng chí gái đi ăn.

Đến nơi thì mụ vợ kêu đã ăn ở tiệm này rồi, với cô cháu. Đồng chí gái có cô cháu rất thành công, cô ta đưa một thẻ tín dụng cho ông bố, để ông bố xài líp ba ga. Ngày nào mà con mình cho mình cái thẻ tín dụng như mình đưa cho nó, khi đi học xài chắc vui. Đồng chí gái có một người cháu khác, chả học đại học gì cả, mở công ty bán đồ gắp kít chó khi dẫn chó đi bộ. Buồn buồn có người mua 8, 9 triệu gì đó khiến nó bây giờ thất nghiệp ở tuổi 30. Đang mò mò xem có ý gì hay để kinh doanh.

Chuyện tình ở xứ 1001 đêm

Mình thuộc loại trùm sò nên ăn các quán bình dân cả đời, còn mụ vợ thuộc dòng Tôn Thất nên thích đi ăn mấy chỗ này. Vào ăn thì thấy chả có gì đặc sắc cả, ngoài khung cảnh sạch sẽ hơn Bolsa. Có lẻ khi ăn thức ăn của tên bạn tàu, có mùi trầm hương, hiệu lá bồ đề nên thấy ngon, còn khi trả tiền khá cao thì cái lưỡi của mình thấy khác khác, hơi đắng đắng, tiếc tiền. Tính mình lạ lắm, ăn cơm của người ta mời thì thấy ngon, còn ăn cơm mình nấu thì Chán Mớ Đời.

Ăn xong, mụ vợ kêu đi bộ cho tiêu cơm nên mình đi theo. Mụ kêu đứng đây, để mụ đi vòng vòng xem thời trang. Mình đứng xớ rớ, đọc tin tức nhà cửa rao bán, đợi vợ như mấy tên đàn ông khác, ngồi ghế, hát anh còn nợ tiền em shopping tháng trước chưa trả, anh còn nợ, anh còn nợ,… trong các khu mua sắm, như Costa Mesa, họ để mấy cái ghế cho mấy ông chồng ngồi ngáp ruồi khi mấy bà đi mua sắm.

Đợi cả tiếng, mụ vợ đi ra rồi kêu từ ngày anh bán miếng đất, đi vào Louis Vuiton, em không sợ nữa, rất bình tỉnh, mặt vênh váo lên như bộ đội vào Sàigòn. Đi Ý Đại Lợi, đồng chí gái kêu con gái vào tiệm Gucci, giống anh không sợ gì cả, hỏi đủ thứ trò, trong khi đồng chí gái từ ngày lấy mình, không tiền nên cứ lo ngay ngáy, chỉ mua áo quần ở Tj Max, khi hạ giá. Louis Vuiton mình có mua cái ví ở cửa hàng trên đại lộ Champs Elysees tại Paris cho mụ vợ, một cái khác Gucci khi đi Ý Đại Lợi nhưng lấy mình nên cô nàng sợ không dám xài, nay con gái cưỡng chế luôn. Lấy chồng nông dân nên sau 30 năm, bị nông dân hoá.

Nghe vợ nói khiến mình thương mụ vợ, phải chịu đựng nữa đời hương phấn từ ngày đăng ký quản lý đời mình. Nói cho ngay sống với mình rất khó. Đồng chí gái làm việc cật lực, cả năm để cuối năm lãnh tiền thưởng lao động vinh quang. Cô nàng vừa báo, nói để mua cái này sắm cái kia thì mình lấy tiền mua nhà cho thuê nên cô nàng chửi hoài. Vợ chồng tích góp mấy chục năm qua, nay mới sống nơi nới ra một chút. Suy thoái kinh tế sắp đến nên cũng chưa biết ra sao.

Có lần mụ vợ kể là lý do quyết định đong gạo thổi cơm với mình, vì có lần đi chơi với mình, thấy một tiệm ăn sang trọng, muốn vào ăn để xem có ngon hay không nhưng lại sợ họ không cho vào, không bận quần áo đàng hoàng. Đi với mình chỉ ăn phở gà, hay Pollo Loco. Ớn quá, không có lãng mạn chi cả. Mình kêu sợ thằng Tây nào, rồi kéo cửa bước vào. Món ăn âu châu thì mình rành nên giải thích cho cô nàng. Cô nàng chọn món Paella của Tây Ban Nha, ăn ngon nhớ đời nên quyết định lấy mình. Mình chả sợ ai hết, nhất là tây mỹ da trắng, mình chửi ráo hết. Mình rất sợ đụng chạm với người Việt nhưng gặp tây thì mình không sợ. Ai chửi mình trên mạng, mình cũng không muốn dây dưa với bò đỏ, bò vàng nhưng trên mấy trang của người Mỹ, người Pháp thì mình chửi búa xua la mua hết. Khôn Tây dại Việt. Chán Mớ Đời 

Khi xưa, đi học, có thầy Nguyễn Thạc, đánh đàn tây ban cầm rất chiến đấu, ngang ngửa với ông Đổ Đình Phương. Có hôm trong lớp, có tên nào xổ một câu tiếng tây khi thầy đang viết trên bảng. Tên này học Yersin qua nên hay xổ tiếng tây khiến thầy nổi khùng lên. Kêu ra đường gặp tây thì câm họng, quơ tay quơ chân nhưng gặp người Việt thì xổ tiếng tây bồi. Gặp tây phải mạnh dạn, nói tiếng tây không sợ, gặp người Việt thì nói tiếng Việt. Từ đó thấm vào đầu mình, qua tây là mình cãi lộn mệt thở với tây đầm. Gặp người Việt thì chả muốn tranh luận. Vì văn hoá biết bố mày là ai?

Mình kể cho thằng con đi kiếm vợ thì chơi trò như mình, cho đồng chí gái ăn toàn là Pollo Loco, mua 12 miếng cho đồng chí gái ăn mệt thở. Đi chơi với đồng chí gái trong thời gian đả thông tư tưởng, xét lý lịch trích ngang, trích dọc, mình đưa vào mấy quán như Pollo loco, MAc Donalds, vì có giữ mấy coupon “mua 1 tặng 1”. Phụ nữ mà nhất trí ăn quán nghèo thì nên lấy, còn mấy cô cứ đòi vào mấy tiệm sang thì không nên lấy. Họ thuộc loại tiêu tiền, sau này sẽ bỏ con, theo thằng khác có tiền nhiều hơn. Còn không thì con làm nô lệ đi cày trả nợ cho nó sắm đồ cả đời. 

Trước khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, mình có quen mấy cô, toàn là dân thích đi ăn tiệm ngon, mua sắm loại chiến đấu, trả tiền nhà cho họ rồi cho gia đình họ, phải trả tiền mệt thở, đến khi thấy nợ thẻ tín dụng ngập đầu thì bỏ chạy mất dép chim về núi Nhạn, công viên ghế đá.

Mua 6 miếng gà, được tặng 6 miếng, đem ra biển ngồi gặm đùi gà. Không gì lãng mạn hơn. Nay mụ vợ cũng thích ra biển ăn nhưng ngồi có ghế đàng hoàng. Chỗ tiệm Lemonade ở Huntington Beach, có một chỗ có bàn ghế ngoài trời, ăn thoải mái, không đắt lắm.

Đồng chí gái lấy mình, suốt 30 năm mới hết mặc cảm nghèo. Họ hàng, bạn bè vợ chê mình như hủi, đi ăn kỵ, chả ai thèm nói chuyện, ngược lại mấy ông rể kỹ sư, bác sĩ thì được chăm sóc kỹ càng. Có lẻ đồng chí gái bị mặc cảm không bằng bạn bè, họ hàng về cung phu. Mình thì không để ý lắm vì thuộc dạng Anticonformist. Ai làm gì mình chả để ý. Mỗi người có một số phận, không nên phân bì hay so sánh. Nếu ai cũng giống ai thì không ai muốn làm cách mạng cả. 

Mình nhớ trong thời gian đả thông tư tưởng, duyệt xét lý lịch ngang dọc, đồng chí gái dẫn mình đến giới thiệu 1 ông anh họ. ông này, bác sĩ, chả thèm nói chuyện với mình, nói trước mặt mình để tao giới thiệu mi một ông bác sĩ. Đám cưới mình, ông ta không tham dự dù là anh em bạn dì. Kỵ giỗ gì, gặp mình không thèm nói chuyện.

Được cái là sau này, đồng chí gái ngạc nhiên thấy ông ta đến bắt tay mình, nói chuyện ân cần như kẻ thân tình, lâu năm gặp lại. Hỏi mình ông ta nói gì, mình cũng chả nhớ vì lo ăn bún bò, bánh nậm. U chau u chau cay hè. Mình khi vào đám đông thì chỉ ngồi yên, hóng chuyện thiên hạ, rất chánh niệm khi ăn nên chả để ý gì thiên hạ. Ai không thích mình thì mình tránh để họ khỏi mất công. Đóng kịch, xã giao nói chuyện với mình.

Bạn bè họ hàng đồng chí gái không ai thích mình cả. Bạn thì kêu mình thằng cốt cách nông dân, họ hàng thì kêu thằng nghèo nhưng không hiểu sao đồng chí gái vẫn kiên định lập trường, đạo đức cách mạng, không nghe lời của thế lực thù địch, phản động chọn mình làm đày tớ nhân dân. Rồi đồng chí gái đề xuất một kiến nghị, báo cáo khẩn trương với bố mẹ mình ở Việt Nam, ra city hall đăng ký quản lý đời anh, thề sông có cạn núi có mòn, song mối tình hữu nghị của đôi ta đời đời bền vững vì được bố mẹ vợ chấm.

 Ông bố vợ thì thích nói tiếng tây với mình, còn mẹ vợ thì nghe mình nói giọng Huế nên bà cụ mừng, có thằng rể đồng hương. Bình thường mình nói giọng Đà Lạt, gặp người miền nào thì mình nói giọng miền đó. Tự nhiên như vậy, không hiểu lý do. Tương tự, gặp Mễ mình nói tiếng Mễ, gặp Tây nói tây như hôm kia có ông Ý Đại Lợi ghé nhà thì nói tiếng ý. Cái đầu mình lạ lắm. Chắc thuộc gia đình thuần nông.

Nghèo nhưng cũng đi được Nam Cực đầu năm nay. Hôm kia đi ăn sinh nhật mấy người bạn, nha sĩ và bác sĩ, nghe họ than là không đi chơi được vì làm 3 ngày đầu của mỗi tuần để trả chi phí cho văn phòng. Thấy họ giàu có nhưng lại không đi giang hồ được.

30 năm khói lửa, nội chiến từng ngày, nay về hưu, thong dong ở nhà làm vườn, đồng chí gái dạo này kêu không đi chơi với mình thì lỗ. Khi xưa, đi đâu cũng phải đợi mụ vợ rảnh. Mụ cứ kêu bận việc nên mình cứ đi một mình, khiến mụ Chán Mớ Đời, về hưu để đi chơi với mình. Lý do là mình không thể đợi đồng chí gái về hưu mới đi chơi, lúc đó thì sụm bà chè, không đi chỉ có lết.

Hôm kia, đưa mình ra phi trường, đi phi châu leo núi Kilimanjaro, đồng chí gái ôm mình, mi cứ như tây đầm. Thấy lạ! Thường thì như người Việt, chỉ chào vài câu. Dạo này, mụ vợ hát nhạc Bolero nhiều nên có vẻ hơi bị đầm hoá. 2 tuần nữa sẽ gặp mụ vợ tại phi trường Istambul, để bay qua Ai Cập đi chơi hai tuần.

Tuần trước tổ chức ngày từ mẫu cho đồng chí gái với mấy đứa con. Làm sớm để cuối tuần này khỏi phải đợi chờ khi đi ăn tiệm.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hồ Mammoth 2022

 Tuần này, đồng chí gái tổ chức với mấy người bạn đi viếng các hồ của vùng Mammoth, Cali. Chỗ này, gia đình mình có đi lâu rồi nhưng gây ấn tượng nhiều cho đồng chí gái nên mấy người bạn kêu tổ chức đi. Nhóm 10 người, 3 trai 7 nữ. Tụi này mướn chiếc xe van 12 chỗ rồi mấy ông thay nhau lái.

Trên chuyến xe đò Thái Sơn từ quận Cam đến Mammoth Lakes, mình và anh bạn tên Thái lái nên cả nhóm gọi xe đò Thái Sơn cho hợp với văn hoá bình dân của mình. Đồng chí gái mua một cái máy gọi là Karaoke Box, với hai microphone, đem lên xe, cả đám thay phiên hát karaoke. Cứ mở điện thoại ra rồi liên kết qua Răng Xanh là hát như ở nhà. Hành khách trên xe đò Thái Sơn rất vui, vổ tay lia lịa, quên đường dài.

Đang chạy qua thành phố Adelanto, bổng nhiên thấy bên phải, một ngôi chùa Việt Nam, có tên Chân Nguyên, nên quay đầu lại, chạy vào viếng chùa. Chùa này to, tọa lạc trên độ 4-5 acres. Mấy bà mấy ông đi chụp viên ở khuôn viên chùa. Mình đi lạy bàn thờ mấy ông tướng và tá Việt Nam Cộng Hoà đã tự tử ngày 30 tháng 4, năm 1975. 

Xong thì thấy trai đường nên bò vào. Gặp hai ông thầy, một ông gốc Quảng Trị và một ông gốc người Nam, đang ngồi ở bàn ăn, hỏi thăm chùa được xây đâu trên 14 năm rồi. Thầy lập ra chùa này đã viên tịch, hai thầy về đây trù trì. Hai thầy hỏi mình sang đây bao lâu, mới khám phá ra hai thầy khi xưa ở trong quân đội. Sang Hoa Kỳ thì giác ngộ Tứ Diệu Đế nên xuất gia đi tu.

Mọi người vui vẻ đến hồ Chrystal

Thầy hỏi đã lạy Phật Bà chưa thì mình nói dạ chưa, ở mô? Ông ta nói ngoài khuôn viên. Lúc đó mình xin phép đi lạy phật vì chỉ mới vô chỗ thờ các người chết. Đi vòng vòng ra phía trước chùa thì thấy đủ phật, có tượng phật bà to cao, mình khấn vái cho gia đình được bình an và mẹ và các em cháu ở Việt Nam được khoẻ mạnh luôn.

Rồi viếng chánh điện, sau đó thì quay lại trai đường, nói chuyện thêm với hai thầy. Thấy hai thầy đang ăn, phải ngưng nên mình xin phép kiếu từ, hẹn khi mô có dịp lên đây sẽ ghé thăm chùa. Hai thầy kêu ở lại dùng trai nhưng không có cơm, chỉ có mì gói. Mình xin lỗi vì đồng chí gái và mấy người bạn đang tạo dáng. Cả đám 10 người mà chỉ có mình gặp được hai ông thầy cho thấy phải có duyên mới gặp nhau. 

Cuộc đời mình lạ lắm, cứ loay hoay gặp toàn linh mục, mục sư và thầy chùa. Mình rất thích ngôi chùa này, hơi xa nhưng có dịp mình sẽ lên đây chơi, hầu chuyện hai ông thầy trù trì.

Xe tiếp tục chạy, ban nhạc karaoke viện dưỡng lão lại tiếp tục mấy show khác. Hát xong thì đói, họ chia nhau bánh mì thịt bolsa, trong khi mình thì lái xe. Chán Mớ Đời 

Chùa Chân Nguyên ở Andelanto, cạnh thành phố Victorville độ 5 dặm.

Ăn xong lại hát, hát khát thì lại uống nước, uống nước xong thì kêu bác tài, cho đi tiểu. Quên, nhờ mót tiểu mà thấy chùa Chán Nguyên, thì quay đầu, cho mấy bà đi xả sú-bắp. Như vậy mình có duyên gặp được hai ông thầy trù trì. Hôm trước, chạy lên đây để xem hai căn nhà có 8 con heo, có chị bà con của đồng chí gái, dẫn đi ăn phở, nói chùa Chân Nguyên này linh lắm, ai cầu chi được nấy. 

Đồng chí gái và mấy bà bạn trước hồ ở Mammoth

Nói về hai căn nhà trên 2 mẫu đất, mình xem báo cáo của Title Insurance thì chủ bán, sắp bị chủ nợ xiết nhà vào cuối tháng này. Chủ nhà nợ $152,000, thiếu thuế điền thổ $12,000. Mình tính mua cái nợ giá $140,000, trả thuế $12,000 rồi bán cho hai cặp vợ chồng muốn mua với giá $175,000. Nghĩ đi nghĩ lại, mình kêu chuyên viên địa ốc của mình là thôi, không mua nữa. Chủ nhà bị xiết nhà vì người mướn không trả tiền mà tình hình địa ốc đang xuống nên không mua việc nữa. Thêm người mướn nhà có súng, nghe ông hàng xóm nói họ vác súng ra đòi bắn. Làm mấy người mình hỏi lấy heo, buồn 5 phút.

Xe chạy đến nhà mướn qua AirBnB, rộng rãi. Sau khi dành phòng xong thì mọi người xông vào ăn bún riêu của đồng chí gái nấu. Bữa ăn ấn tượng nhất là hôm qua ăn canh chua và cá hồi cuốn rau. Cực đỉnh! Mình còn thấy nồi phở, chắc để hôm nay, ăn bữa cuối cùng vì ngày mai chạy về. Tối nay thì ăn phở cho đêm cuối cùng.

Hôm qua đi viếng hồ nước mặn, Mono Lake, sau đó ghé vào chỗ nghỉ ngơi ăn trưa ở cạnh đường 395. Mọi người tiếc là quên không đem theo cây đàn. Trong xe thường là có cái đàn thung, chán karaoke thì hát đàn thùng. 

Sau đó đến chỗ để leo đường mòn đến hồ Chrystal. Hồ ở đây nhiều lắm nên mới được gọi là Mammoth Lakes. Mấy hồ kia thì đi bộ, đi xe buýt điện viếng thăm, còn hồ Chrystal thì phải leo núi, cao độ 800 feet, sau đó lại đi xuống núi để đến hồ. Có hai chị bạn đi không nổi, mới được hai trăm thước là ngồi thở nên ở lại chờ. Cả bọn leo lên.

Mình đang tập leo núi để hai tuần nữa leo núi Kilimanjaro, phi châu mà phải leo một đoạn, rồi đứng đợi cả đám, khi ra hiệu cho họ biết là mình dọt lên nữa. Cuối cùng nghe một chị kêu xa quá, chắc đi không nổi nên mình đoán cả đám chắc bỏ cuộc. Mình đi một mạch lên đỉnh thì gặp bà mỹ, đang mò mò tìm gì. Mình hỏi thì bà kêu mất cái nhẫn cưới chi đó hôm qua, trời tối. Ông chồng chửi thề quá nên phải bò lên đi kiếm nhẫn cưới như mò kim. Chán Mớ Đời 

Mình xuống hồ chụp hình cho cái App AllTrails. Xong bò lên lại vì sợ cả đám đã về lại, thêm hai chị bạn không leo được, sợ lạnh vì mình giữ chìa khoá. Lên tới đỉnh rồi đi xuống một tị thì gặp đồng chí gái và cả nhóm đang đi lên nên đành đi ngược lại với họ. Sau màn chụp hình tạo dáng, bắt đầu leo đốc lại rồi đi xuống núi. Ai nấy đều đừ, ít nói. Hết karaoke. Về nhà ăn cơm tối xong là đi ngủ.

Nay tính đi leo núi chút đỉnh chỉ lên có 300 cao bộ anh, hôm qua 800 bộ anh. Hy vọng mọi người có thể đến nơi.

Đi đến đường mòn dẫn đến Devil Prospites, rất lạ. Loại đá được thành hình bởi núi lửa, được bà park ranger to như cái thùng tôn-nô, giải thích hiện tượng, bà đi không nổi, lắc tới lắc sau. Chán Mớ Đời 

Mấy bà leo lên được trên đỉnh 300 cao bộ nhưng cứ chụp hình tạo dáng nên mình đi vòng vòng 3 lần mới thấy mấy bà đi xuống. Ghé lại cái hồ trên đường đi, ngồi ăn trưa, nơi bàn cạnh hồ. Viếng làng Mammoth, rồi đi xe buýt vòng vòng rồi về ăn phở. Mai về sớm để tránh bị kẹt xe. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tỷ lệ người Mỹ béo phì

 Hôm nay, đọc tin tức về tỷ lệ người Mỹ béo phì khiến mình thất kinh. Được xem là dân chúng béo nhất lịch sử loài người. Lần đầu tiên lịch sử loài người, con người chết không vì chết đói mà chết vì ăn nhiều. Thời kỳ đế chế la mã bị tan vỡ vì người la mã không thích đánh giặc mà chỉ thích ăn uống. Họ có xây những nơi gọi là vomitorium, để người la mã, đến đó nôn ói ra sau khi ăn để nhai tiếp tục nữa, suốt ngày, suốt đêm. Ngày nay, người ta cho biết 25% dân mỹ, không có khả năng chiến đấu vì béo phì, không đạt tiêu chuẩn của người lính thời nay. Mình có kể vụ này, thân hình béo phì thì khó mà di chuyển nhanh.

người Mỹ trưởng thành gần 40% béo phì. Bệnh này dẫn đến các loại bệnh khác như cao áp huyết, cao đường, cao máu.

Người ta cho rằng, đời sống thời nay, người Mỹ không có thì giờ nấu ăn tại nhà nên họ khoán cho các công ty thực phẩm, với tư duy làm tiền cho nhiều. Các công ty này dùng các loại bắp, đậu nành, đường,..qua thực phẩm công nghệ hoá, giúp họ đạt được nhiều lợi tức cao, bất chấp đạo Đức.

Gần đây, Liên Hiệp Âu Châu cho rằng chất Nitrite bỏ vào các súc xích jăm-bông, hay cái loại thịt công nghệ giúp bảo quản lâu ngày, gây bệnh ung thư. Các chuyên gia y tế dã cảnh báo hàng mấy chục năm qua.

Các sản phẩm dinh dưỡng thường nhật của người Mỹ.

Các công ty đa quốc gia về thực phẩm, chiếm gọn toàn thị trường thực phẩm thế giới. Họ quảng cáo hay đến nổi các nước nghèo cố gắng để mua ăn, nghĩ là tốt bổ. Sang Thổ Nhĩ Kỳ, đi đâu cũng thấy quảng cáo thức ăn này, nhất là ngày nay lạm phát, khiến đời sống người dân khó khăn hơn trước, phải ăn thực phẩm công nghệ.

Chỉ có một ít công ty thực phẩm, kiểm soát trên 30,000 sản phẩm dinh dưỡng mà chúng ta mua trong các siêu thị. Điển hình về thịt, chỉ có 4 công ty thực phẩm chính, kiểm soát 80-90% thịt của thị trường tiêu thụ. Họ làm áp lực với các nông dân, mua rẻ, bù lại nông dân phải sử dụng các thực phẩm nhân tạo, không tốt để có thể sống còn.

Có anh bạn, gốc Đà Lạt, về hưu, bán công ty thực phẩm Kosher của anh ta gầy dựng cho Tyson.

Cái nguy hiểm nhất của thực phẩm hiện nay, không có khái niệm về mùa màng. Chúng ta có thể ăn quanh năm những gì chúng ta muốn. Nông dân trồng một loại (mono-cropping), chúng ta không sống theo thiên nhiên như thế hệ cha ông, chúng ta có thể trồng quanh năm với nhà kính. Thăm viếng Thổ Nhĩ Kỳ, mình thấy dọc đường quốc lộ của họ, các nhà kính, đúng hơn nylon, trồng đủ thứ như chuối và các loại cây khác thuộc miền nhiệt đới.

Điển hình thiên nhiên cho chúng ta trái cây vào mùa hè, có fructose để tạo ra chất béo, dự trữ để chuẩn bị cho mùa đông, giúp tiêu thụ chất béo như các con thú ngủ đông. Nay chúng ta có thể ăn trái cây quanh năm nên chất béo được tạo ra trong cơ thể, không có thời gian, cơ hội được được phân huỷ, sử dụng, khiến chúng ta béo phì, kèm theo các hệ luỵ của nó.

Mình có kể vụ dầu ăn công nghệ này rồi, tạo ra omega-6, đưa đến tế bào ung thư

Chúng ta thay thế các chất béo tốt để nấu ăn như bơ, mỡ bởi các loại dầu ăn công nghiệp, sốt công nghệ hoá, được pha đủ loại chất hoá học như Nitrite mà gần đây, Liên Hiệp Âu châu, thú nhạn là gây ung thư và đang tìm cách ngăn chặn. Các công ty thực phẩm bỏ tiền cho các đại biểu tranh cử nên không dám cấm hoàn toàn. Ngay cả ông Bloomberg, cựu thị trưởng thành phố Nữu Ước, bà Obama muốn cấm các trường học, không được bán các chai nước ngọt quá lớn, đành phải câm mồm trước áp lực của các công ty thực phẩm.

Khi xưa, cứ sợ con mình bị béo nên cứ mua đồ ăn không có chất béo, lại mua mấy loại này cho chúng ăn. Càng nguy hiểm hơn vì toàn là đường hoá học và chất bảo quản, chất há học giúp chúng ta ghiền.

Các công ty thực phẩm mướn mấy tên bồi bút, để phỉ báng chống đối, tạo ra các phong trào phòng ngừa béo để bán hàng. Tạo ra phong trào “Fat-Free”. Bỏ loại các chất béo tốt, để thay thế vào đó đường hoá học, và tinh bột, mà ngày nay chúng ta biết tạo ra Glucose, fructose đưa đến chất béo, khiến bệnh béo phì.

Các nông dân Hoa Kỳ được chính phủ bảo trợ, bao cấp nhưng trên thực tế là các công ty thực phẩm, nhận được tiền bạc của chính phủ. Nông dân như mình chả được xu teng nào.

Chính phủ tạo cơ hội, giúp đỡ nông dân trồng trọt các loại bắp, lúa và đậu nành. Hoa Kỳ là nước sản xuất nhiều đậu nành nhất thế giới để tiếp tế cho guồng máy chế tạo thực phẩm. Chính phủ hổ trợ tiền cho các công ty thực phẩm, để trồng 3 loại cốc này từ năm 1995 lên đến 200 tỷ đô la. Với loại GMO này, họ có thể nuôi người Mỹ, nuôi bò, lợn, gà,..

Chính phủ Hoa Kỳ khuyến khích nông dân khai thác nông trại lớn thay vì nông trại nhỏ vào năm 1971, dưới chính quyền Nixon. Chủ đích này tập trung hoá cho hệ thống thực phẩm Hoa Kỳ, kiểm soát bởi một số nhỏ công ty đa quốc gia theo chủ nghĩa tư bản. Họ tìm mua hết các công ty cạnh tranh, để chiếm độc quyền thị trường tiêu thụ.

Nguy hiểm hơn là các công ty dược phẩm liên kết, thậm chí mua luôn các công ty thực phẩm như trường hợp công ty Bayer của Đức quốc, mua công ty Monsanto của Hoa Kỳ. Công ty Monsanto kiểm soát 80% các hạt giống GMO. Nếu nông dân không mua hạt giống của họ, mà tự tạo ra hạt giống, sẽ bị kiện cáo, bị phá sản.mình có xem một phim tài liệu, kể bên Ấn Độ, nông dân trồng lúa từ bao nhiêu đời, bổng nhiên ngày nay, bị ép phải mua lúa giống của mấy công ty đa quốc gia, nếu không thì bị phạt tù. Công ty này đã ghi danh bằng sáng chế về lúa giống.

Ngày nay, y khoa tây phương quan tâm nhiều hơn về chữa bệnh, thay vì phòng ngừa. Các bác sĩ trở thành những drug dealers, kê toa thuốc cho bệnh nhân. Mỗi năm bác sĩ tại Hoa Kỳ, kê 4 tỷ toa thuốc cho bệnh nhân, giúp các công ty dược phẩm làm giàu. Và người Mỹ bị bệnh tới khi chết.

Gặp bác sĩ là cứ kê toa, sau đó kêu tái khám 3 tháng sau để họ có thêm tiền và kê toa thuốc. Lương y như ác mẫu.

Điển hình, đi khám nghiệm máu của mình bình thường nhưng ông bác sĩ kêu phải phòng ngừa bệnh đột quỵ, đủ trò, kê toa cho mình uống statins. Mình kêu không, thà chết còn hơn uống thuốc. Chán Mớ Đời

Mấy bác sĩ còn chút y đức lên tiếng báo động thì bị truy tố ra toà, đòi rút bằng nên đa số phải câm họng. 

Chính phủ cấm người Mỹ uống sữa tươi, chưa được pasteurized, kêu là sợ vi khuẩn nhưng chúng ta được rao bán, tiếp thị mua các loại chết người.

Báo chí bồi bút lên tiếng kêu gào ăn thịt bò là tàn phá môi trường, kêu gọi bớt ăn thịt để bảo vệ môi trường. Họ cho phép nhà thờ 7 Day Adventists gây ảnh hưởng cho thực phẩm tiêu thụ tại Hoa Kỳ. Họ cho rằng vườn địa đàng “Eden” chế độ dinh dưỡng nên khi xưa mình mua cho con ăn cho bổ, mau lớn. Toàn là đường với đường. Giúp con nít Hoa Kỳ béo phì như điên, chạy không nổi.

Nay mình giác ngộ cách mạng nên đọc thêm tài liệu ngoài luồng. Đi Thổ Nhĩ Kỳ, thấy họ ăn thoải mái, thức ăn tươi. Về lại cali. Hôm qua đến tiệm ăn thường mình thấy ngon nhưng thấy Chán Mớ Đời, thức ăn không tươi.

Nay quyết tự nấu ăn, bớt đi ăn ngoài. Mua đồ tươi từ nông dân như mình. Em bán bơ nhé, không phải đồ chùa nên muốn ăn bơ vườn em thì trả tiền. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao người ở trung đông ít bị ung thư?

 Đi viếng Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ, tò mò về văn hoá và chế độ dinh dưỡng của họ thì khám phá ra dân ở mấy xứ này ít bị ung thư hơn các nước tây phương và á châu, mặt dầu họ tiêu thụ rất nhiều chất đường. Cứ thấy thiên hạ ăn Turkish Delight, baclava,… khoa học chứng minh là đường nuôi dưỡng và giúp phát triển các tế bào ung thư. Thế lầy nà thế Lào? 

Mình thấy nhiều người béo phì, đàn ông có, phụ nữ có nhưng không nhiều cỡ như ở Hoa Kỳ. Họ có vấn đề tim mạch, Cholesterol làm nghẹt mạch máu vì ít uống nước,… nhưng về ung thư thì rất ít so với thế giới. Chán Mớ Đời 

Y khoa thời nay

Theo tổ chức y tế liên hiệp quốc thì trung bình trên thế giới, cứ 100,000 người thì có đến 198 người mắc bệnh ung thư nhưng đàn ông thì nhiều hơn phụ nữ (206.9 đàn ông và phụ nữ 178.1/ 100,000). Xứ Saudi Arabia có chỉ số là 96 người/ 100,000, Yemen có 97/ 100,000, Oman 104, Quatar 107, UAE (Dubai) 107, Kuwait 116/ 100,000.

So với Úc Đại Lợi thì 468/ 100,000, Ái Nhỉ Lan 374/ 100,000, Hung Gia Lợi 368/ 100,000 và Hoa Kỳ 352/ 100,000. Úc Đại lỢi đoạt giải huy chương vàng về bệnh ung thư dù dân số họ ít, đâu 26 triệu người. Không biết có phải vì ăn thịt kanguru hay không.

Theo Liên Hiệp Quốc, năm 2018 Việt Nam có 104/ 100,000, đứng thứ 57 toàn cầu. Năm 2018, Việt Nam có 115,000 người chết vì bệnh ung thư cho dân số 100,000,000 người. Ai tò mò thì đọc cái link sau đây:

https://www.wcrf.org/cancer-trends/global-cancer-data-by-country/

Những nguyên do chính đưa đến ung thư là tiêu thụ nhiều chất đường, thực phẩm công nghệ hoá, bị bệnh béo phì, thiếu sinh tố D… Đa số các người sống phía bắc thiếu ánh sáng mặt trời nên hay bị ung thư, xương yếu. Gần đây, Liên hIệp Âu Châu kêu gọi hạng chế sử dụng Nitrite, vì gây nên ung thư. Mình có kể vụ này rồi. Ở mấy xứ hồi giáo , họ không ăn thịt lợn nên mấy loại dồi của họ dùng toàn thịt bò hay cừu nên màu hồng hơn là ở các xứ thiên chúa giáo dùng thịt heo.

Meze của Thổ Nhĩ Kỳ được dọn ra cho bữa cơm, rất nhiều Probiotic. Mình thường thấy người Nhật Bản và đại hàn cũng hay ăn những thứ lặt vặt này. Nhớ thời sinh viên, mình được một cô bạn mời về thành phố Munster, vùng Alsace. Mình thấy bố cô ta trồng đậu,…mùa hè ông ta hái xong nhiều quá nên bỏ vào các lọ làm như dưa muối, đậy nắp lại, để ăn vào mùa đông, trời tuyết. Nay nghĩ lại là một các ăn Probiotic rất tốt cho cơ thể.

Mò mò mới hiểu vì họ còn giữ phong tục tập quán cổ truyền. Vô thất một tháng trong năm khi mùa chay tịnh Ramadan đến. Không ăn trong khoảng thời gian sau khi mặt trời mọc và trước khi mặt trời lặn. Hình thức tương tự như Vô Thất Gián Đoạn (Intermittent fasting) trong suốt một tháng. Chỉ khác là họ không được uống nước trong ngày, thời gian nhịn đói.

Mình nhớ khi xưa, ông Xu Huệ, ở Ngã Ba CHùa, râu tóc bạc phơ nhưng được cái là da ông ta hồng hào, hướng dẫn mấy người dân Đà Lạt, vô thất. Nhịn đói. Sáng sáng mình đi tập võ ở hãng cưa thì thấy ông ta hướng dẫn vài người tập thể dục khi vô thất. Hình như ông ta kêu họ uống nước chanh.

Khi nhịn đói thì cơ thể không nhận được chất ngọt khiến các tế bào ung thư bị đói, không phát triển được. Thêm hiện tượng “autophagy” giúp tái sinh các tế bào xấu, bị hư, giảm thiểu khả năng các tế bào xấu, ung thư sinh sản. Ngoài ra nhịn đói còn giúp gia tăng các tế bào miễn dịch, khiến hệ thống miễn dịch mạnh hơn, có thể tiêu diệt tế bào ung thư. Tạo dựng hệ thống kháng oxy hoá.

Khi con chó bị đau, không bao giờ ăn cả, để cơ thể tự chữa lấy, tự điều chỉnh. Ngày xưa, khi con chó ở nhà không ăn thì mệ ngoại nói con chó bị đau trong khi mình hay em út bị đau thì mẹ mình bắt ăn. Thừa cơ hội mình xin ăn mì Cẩm Đô cho mau lành. Có lẻ vì vậy người ta nói một con ngựa đau ốm thì cả tàu không ăn cỏ. Các con ngựa khác sợ bị ngộ độc chớ chả phải yêu thương con ngựa bị đau nhưng thầy cô mình giảng đủ trò, nào là mấy con ngựa yêu nhau nên nhịn đói vì giác ngộ cách mạng.

Gia vị và các loại trà họ uống. Đủ thứ loại trà. Mình có mua loại trà jasmin, có một bông và lá được sấy khô, bỏ vào ly nở ra to đầy ly. Kinh. Uống rất ngon

Ngoài nhịn ăn, họ còn ăn gia vị đủ thứ. Đi 3 tuần mình ăn thức ăn của họ có nhiều gia vị khác nhau như nghệ. Saffron rất đắt tiền, có đến 5 loại. Saffron này có chất kháng oxy, chống ung thư. Cô em mua loại này của ông cò hướng dẫn viên ở Dubai, tặng cho vợ mình. Bỏ vào ly nước thì nổi lình bình, còn loại mình mua, phải trả giá 20% giá họ ra, loại tốt nhất từ Ba Tư mà họ hỏi mình muốn họ gói lại hay không thì mình kêu không, lấy bỏ vào ba lô của mình ngay vì sợ họ tráo khi gói. Loại này bỏ vào ly nước thì chìm ngay. Ngoài ra mình còn thấy quế, đủ thứ gia vị mà ít khi thấy ở Hoa Kỳ.

Mình có ghé vào tiệm này để nếm thử mấy loại ngâm dấm, Probiotic rất tốt cho đường tiêu hoá.

Thêm họ ăn dầu olive nguyên nhiều, các loại đậu đen, mè, và chà là. Ngoài ra họ ăn các Probiotic rất nhiều. Họ ít hút thuốc lá nhưng ở Thổ Nhĩ Kỳ thì thấy nhiều lắm nhưng không nhiều như khi mình ở Tây. Trung bình trên thế giới có đến 20% dân số hút thuốc lá, phụ nữ chiếm 1/5 số này nhưng ở Iraq, có 3%, Yemen 9%, Kuwait 3%, …nói chung ít hơn đa số trên thế giới. Nếu so với Chí Lợi thì 40% phụ nữ hút thuốc lá, Croatia lên đến 41%. Nếu một người hút thuốc hay nhai thuốc lá, có khả năng 22 lần bị ung thư hơn người không hút thuốc. 

25% ung thư là do hút thuốc, người ta tính có hơn 4,000 loại hoá chất được tẩm trong các điếu thuốc lá. Trong đó có đến 70 loại mà người ta biết chắc chắn gây ra bệnh ung thư.

Uống rượu gây ra bệnh ung thư tại các nước tây phương. Rượu bị cấm ở các nước hồi giáo nên người ta cho đó là một trong những yêu tố khiến bệnh ung thư xuất hiện ít tại các xứ hồi giáo trung đông. Hôm tước mình đọc tài liệu của giáo sư Sinclair ở đại học Harvard, cho rằng uống rượu sẽ khiến cơ thể chúng ta mau già. Mấy xứ này nóng như thiêu đốt nên không sợ bị ung thư vì thiếu sinh tố D.

Các tế bào ung thư cần chất ngọt mà nếu mình không ăn thì cơ thể không có chất ngọt vào để nuôi. Từ nghìn xưa, con người đã biết tập nhịn đói để tự chữa bệnh. Nghe nói ông tổ y khoa tây phương, Hippocrates, nói là cho người bệnh ăn là vô tình giết họ nhanh hơn. Các tôn giáo đều có vô thất hết nhưng dần dần, người ta chỉ nghe đến hồi giáo. Khi xưa, ông Giê Su đi vào sa mạc 40 ngày, chắc là cũng nhịn đói.

Aryan, một loại sữa chua, rất nhiều Probiotic 

Ngày nay, chúng ta có ý tưởng là không ăn là chết. Thật ra khi ăn khiến con người mình buồn ngủ, đầu óc mu muội, ngược lại khi đói thì tinh thần minh mẫn hơn. Mình có kể vụ này rồi. Không uống nước thì chết lẹ nhưng nhịn ăn thì không. Đi chơi về, mình phải nhịn ăn mấy ngày để giảm bớt chất ngọt đã tộn vô mồm khi ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mình không lên cân nhưng cho chắc ăn, ngưng ăn trong vòng 48 tiếng đồng hồ cho chắc ăn. Ông bác sĩ Gundry khuyên vô thất gián đoạn hơn là vô thất và uống nước. Lý do ngày nay cơ thể chúng ta tiếp nhận quá nhiều các chất độc vì môi trường sinh sống và thức ăn được đưa vào miệng.

Thấy người dân Thổ Nhĩ Kỳ uống Ayran, một loại ya-ua và nước, rất nhiều Probiotic, nhất là các bữa ăn có rất nhiều mấy món meze, đa số là rau cải chế biến rất ngon, có nhiều Probiotic và họ ăn phô mát rất nhiều. Ngược Đại Hàn, tương tự ăn kim chi rất tốt, người Đức ăn zauerkraut. Mình có ghi những món ăn của họ. Để hôm nào rảnh, mình kể. Ai muốn biết thì nhắc mình vì mình hay quên lắm.

Tóm lại nên theo chế độ ăn uống vô thất gián đoạn, sẽ giúp cơ thể tái sinh các tế bào xấu, hư hại. Khi ăn hoài, liên tục thì cơ thể không có thời gian tân trang lại. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đi bụi một thời

 Nhớ thời sinh viên, nghèo, đi chơi khắp âu châu bằng xe lửa, quá giang, xe đò, gặp quen đủ thứ người. Có người mình vẫn còn giữ liên lạc đến nay, con họ qua Cali ở nhà mình vào mùa hè để học tiếng anh,.. Trước hè, mình mua cuốn sách du lịch của tây “Guide des routards”, để xem họ cập nhật hoá các khách sạn nhất là các lữ quán thanh niên (auberge de la jeunesse). Đi ngoại quốc thì phải làm thêm cái thẻ quốc tế lữ quán thanh niên. Có thẻ này mình mới được vào các lữ quán này ở qua đêm, tối đa họ cho 3 đêm vì để dành chỗ cho giới trẻ khác đến. Thường thì giường xếp đôi, người nằm trên người nằm dưới. 

Mình thích nhất là các lữ quán ở Thuỵ Điển. Lý do là họ chỉ có một phòng tắm tập thể cho cả nam lẫn nữ sử dụng, nam nữ bình đẳng hết. Vào tắm lâu lâu 1 tí để ngắm mấy cô tóc vàng, thân hình bốc lửa. Nhớ lần đầu tiên đang tắm, bổng nhiên một cô tóc vàng bước vào kêu Hello, khiến mình thất kinh, cảm thấy mình như Chử Đồng Tử thấy thấy công chúa đang tắm. Chim sò gì biến mất tiêu. Chán Mớ Đời 

Thời sinh viên đói như mình, thích đi du lịch bụi, đều dựa vào mấy cuốn hướng dẫn du lịch này.

Năm 1968, khi Pháp có cuộc cách mạng văn hoá, sinh viên học sinh xuống đường biểu tình, kêu gọi thay đổi xã hội với những bản nhạc như le Métèque của nhạc sĩ Georges Moustaki, gốc Hy Lạp, tỵ nạn chế độ quân phiệt, hay phim Macadam Cow-boy. Có một ông tây hippie đi giang hồ, đi bụi qua qua Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Tư, Pakistan, Katmandu,.. 

4 năm sau khi trở về Pháp, ông ta đưa cho ban biên tập tờ báo Actuel, các phóng sự, ông ta kể khi đi bụi qua 22 quốc gia. Vấn đề là có 19 nhà xuất bản ở Pháp chê, không muốn in cuốn sách hướng dẫn du lịch cho giới trẻ nghèo, muốn trải nghiệm như ông phóng viên. Xui cái là ông thần thứ 20, đồng ý xuất bản cuốn sách du lịch, bị xe buýt cán chết.

Cuối cùng vào những năm 1975-1980, khi mình còn sinh viên thì nhà sách nổi tiếng Hachette, đồng ý đầu tư vào, với hình bìa một tên lãng tử giang hồ khắp địa cầu. Nhìn lại nếu không có cuốn sách du lịch của Hachette thì có lẻ mình đã không đi bụi một đời khi xưa. Cũng có thể mình đã làm hướng dẫn viên du lịch cho lữ quán thanh niên của Paris, đưa mấy nhóm trẻ tây đầm, đi du lịch qua Hoà LAn, Đức quốc,..

Dạo ở New York, mình có giúp một anh sinh viên của đại học Princeton, viết lại lịch sử của Việt Nam, khi anh chàng này đi viếng Việt Nam vào năm 1990 hay 1989, sau đó công ty Lonely Planet nhờ anh ta viết cuốn hướng dẫn du lịch về Việt Nam, lúc mới mở cửa. Lý do anh ta cứ lấy lịch sử Việt Nam do mỹ viết nên mình phải sửa lại nhiều. Anh ta có tặng một cuốn khi họ in, có tên mình trong đó. Nay quăng đâu mất. Sàigòn mất nếu không dạo đó, mình có thể viết sách hướng dẫn du lịch đi bụi của mình ở âu châu. Nhiều khi muốn viết lại những kỷ niệm đã trải nghiệm một thời nhưng thấy oải quá.

 Ngoài ra phải mua cuốn Guide de Michelin màu xanh, giới thiệu về văn hoá, đi viếng viện bảo tàng nào,… họ có nói về các tiệm ăn ngon của thành phố nhưng dạo đó, mình chỉ ăn cơm bụi nên không màng đến lắm. Chỉ mua để đọc tin tức về các ngôi nhà lịch sử, đền đài, nhà thờ, viện bảo tàng, giờ mở cửa… ngày nay thì với Internet thì tha hồ đọc tin tức xạo, thiên hạ chụp hình tạo dáng.

Khi xưa đói tin tức nên mấy cuốn sách này như bửu bối, giữ kỹ lắm như chỉ cách đi xe lửa, mua thẻ trong một tháng cho sinh viên học sinh. Đi chơi ban ngày, tối bò lên xe lửa ngủ, chạy tàu đêm, để đỡ tốn tiền khách sạn,…

Cuốn routard nói về các tiệm ăn, lữ quán thanh niên, văn hoá lề đường, cẩn thận bị giựt tiền,…còn cuốn Michelin thì nói về văn hoá, lịch sử thành phố, sắp viếng,…

Đến đâu, mình đều đi thăm viếng các viện bảo tàng hay kiến trúc mới và cổ. Sau đó thì ngồi vẽ để bán tranh cho du khách hay người dân sở tại để có tiền trả tiền ăn và nhà nghỉ. Nhà nghỉ thường là ngủ tại các lữ quán thanh niên, nhiều nơi buồn buồn họ kêu mình phải dọn nhà tắm vớ vẩn thường là ở Tây. Ăn xong thì phải lo dọn, làm tạp dịch chung cũng vui theo tinh thần hippie dạo ấy. 

Thường thì một cặp vợ chồng trẻ, hậu phong trào hippie, tham gia cuộc cách mạng văn hoá mà tây gọi “soixante-huitard”, thời trẻ đi làm cách mạng, rốt cuộc chả có nghề ngỗng gì cả, mua cái nhà hay mướn của ai, dọn dẹp, mỗi phòng ngủ, nhét vào 4-8 mạng tuỳ lớn nhỏ, chứa được 10-20 sinh viên trẻ, đói nhưng thích phiêu lưu. Họ lo điểm tâm, và tối còn trưa thì miễn. Kiếm được tiền sống qua ngày và theo đuổi giấc mộng sống như trong các hợp tác xã cộng sản hay kibutzz của người Do Thái về miền đất hứa.

Đến nơi mà họ có nấu ăn cơm chiều thì ghi đóng tiền, ghi danh lấy giường thì ghi tên ăn và đóng tiền, ở lại ăn với đám sinh viên học sinh đi bụi như mình. Hợp nhau thì đi chung vài đoạn đường rồi chia tay như mình đạp xe đạp với hai chị em Klaudia, từ Frankfurt, đi thăm các lâu đài bên dòng sông Loire, của Pháp. Nhớ ở vùng đó ăn được món foie gras, gan ngỗng mà họ làm pâte, nhớ cả đời trai. Còn không thì bò ra phố, đi kiếm tiệm ăn bình dân, kéo ghế ngồi ăn.

Trưa thì dễ, vào chợ mua mấy lát jăm-bông và ổ bánh mì, ra công viên nào, có bóng mát, uống nước lạnh cũng qua ngày. Chỗ nào lữ quán thanh niên không nấu ăn tối thì mình đi ăn cơm quán bình dân. Dạo ấy, đói nên thấy ngon chi lạ. Nghĩ lại mình ít khi nói chuyện với đám tây đầm đi bụi, đa số là gặp đám đức và mỹ nhiều, vài mạng gốc Ý Đại Lợi, và Tây Ban Nha. Đi với chúng thì có thể nói tiếng anh, tiếng ý hay Tây Ban Nha được, còn gặp tây đầm thì lại xổ tiếng tây. Chán Mớ Đời 

Nói chung thì đa số giới trẻ đi bụi thời đó mình gặp nhiều nhất là người tây đức, Thuỵ điển, anh quốc. Tây đầm có nhưng ít hơn. Có thể đám xứ lạnh, mùa hè bò xuống miền nam kiếm ánh nắng, còn tây đầm thì thích bò lên mấy xứ bắc âu. Cũng có thể mấy xứ này giàu có hơn nên có tiền đi bụi.

Có lần mình gặp một cô từ Tân Tây Lan đi bụi một mình. Mình khen cô ta là gan dạ, dám đi du lịch một mình. Cô nào kêu đâu có. Lúc đầu, tôi đi với một cô bạn nhưng giữa đường lạc mất. Đành tiếp tục một mình. Dạo ấy đâu có Internet, đến thành phố nào, muốn để lại tin nhắn cho bạn là vào lữ quán thanh niên rồi viết mấy dòng, gắn lên bảng.

Lâu lâu cũng hên, gặp được vài tên có xe hơi, đi quá giang. Có lần gặp một tên Ý Đại Lợi, có xe hơi, kêu hắn là đảng viên xã hội, ở lữ quán thanh niên, chở đi chơi trong vùng, có ghé lại một vườn nho. Hai thằng nhảy xuống xe hái máy buồng nho, đem lên xe, ăn ngon cực. Cái gì không trả tiền ăn không thể tả được. Như tên Ý Đại Lợi, kêu bọn trồng nho, có nợ máu với nhân dân nên mình phải lấy của chúng để trả thù cho nhân dân. Chán Mớ Đời 

Có lần đi quá giang xe, xe vừa thắng là mình đeo ba lô, chạy cả 100 thước mới lên xe được, vì khi họ thấy mình thì họ không để ý, hay còn bàn tính với nhau trong xe, nên hay không đón mình nên thường thường chạy xa cả trăm thước mới thắng. Vừa chạy lại thì nghe tiếng Tây nên lên xe xổ tiếng tây. Hoá ra hai chị em ở Toulouse đi nghỉ hè, xuống thăm một tên bạn ở Algeciras, như mũi Cà Mau của Việt Nam. Ở đây là điểm cuối cùng của Tây Ban Nha, bên cạnh Gilbratar của Anh quốc.

12 giờ đêm xe mới chạy lại, đi kiếm nhà tên này cũng châm, hắn đang đi nhậu ở đâu. Khi xưa đâu có Internet, điện thoại di động. Cuối cùng mò tới một hộp đêm, mới mò ra hắn vào lúc 2 giờ sáng. Hắn kéo về nhà, chỉ cho một cái phòng, lăn xuống đất ngủ. 

Sáng hôm sau, mình thức giấc, lấy ba lô ra chào hắn để lên đường. Mình không định đến thành phố này vì chả có gì lịch sử cả. Tên chủ nhà kêu đi đâu, ở lại đây, không cho mình đi. Cuối cùng, mình ở lại cả tuần lễ, được hắn dẫn đi chơi, làm quen với một cô Tây Ban Nha khá xinh tên Carmen, đủ trò. Cô này bạo lắm, đang ngồi sau khi đi biển về, cô ta hỏi mình có muốn tắm chung không. Mình ngây Ngô gật đầu. Chán Mớ Đời 

Trước khi chia tay, mình nhìn phía bên kia bờ biển Địa Trung Hải, thấy đất liền, nơi đó là xứ Ma rốc, mà mình hay ăn cá mòi hộp khi còn ở Việt Nam. Thế là mình mua vé tàu leo lên đi sang phi châu. Vừa lên boong tàu, mùi dầu diesel làm mình ói nôn hết. Chán Mớ Đời 

Có lần, mình hẹn với cô bạn đầm từ Paris sẽ hẹn gặp nhau ở Seville, Tây Ban Nha. Vì mình đi trước vì đi 3 tháng hè và ghé những chỗ khác nên mỗi lần đến đâu, mình để lại tin nhắn, là sẽ đi đâu, hẹn nhau ngày nào. 

Thật sự, trước khi lấy nhau, cách tốt nhất là đi bụi chung với nhau thì mới hiểu rõ người kia. Mình gặp nhiều cặp đi chơi rồi cãi nhau bú xua la mua, bỏ nhau, giữa đường. Đừng bao giờ đợi đến đi tuần trăng mật là hỏng một đời trai. Lấy lầm một người, sẽ làm mình khổ cả đời trai.

Đi bụi, mình cần một người đồng hành, có đầu óc sắc bén để biết đâu là bến bờ. Biết chịu đựng nhau, hiểu rõ đối tượng mình muốn sống đến trọn đời. Điển hình đi chơi với đồng chí gái, lúc mới lấy nhau thì hay bực mình vì cô nàng cứ ngủ nướng. Mình thì dậy sớm, không biết làm gì, ngồi nghe cô nàng ngáy. Chán Mớ Đời 

Có lần đi Hy Lạp, mình bị đau đầu, nên phải nằm nghỉ ở khách sạn, cô bạn mỹ, chạy đi mua thuốc cho mình, rồi giặt áo quần dùm vì mình mệt. Gặp cô nào mà chửi đổng lên là xem như phải đóng phim như Humphrey Bogart trong Casablanca.

Ngày nay đi du lịch với vợ con thì không có màn hứng tinh đi đâu. Lúc nào cũng phải đặt cho khách sạn trước, vợ không vào các quán ăn bình dân nên mất cái thú trải nghiệm cơm dân giả, đạm bạc. Đồng chí gái thì thích mấy chỗ nào có phong cảnh đẹp, có người đông. Mình không thích mấy chỗ du khách nên cố tìm hỏi các tiệm ăn mà người địa phương đến ăn. Có mấy tiệm ăn quá cực đỉnh. Có lẻ chuyến đi vừa qua là mình ăn đủ loại, đặc sản đủ miền của Thổ Nhĩ Kỳ. Rất ngon.

Đi du lịch với vợ con thì khó gặp được du khách hay người bản xứ để hỏi chuyện như xưa. Thời xưa, đi du lịch một mình, làm Mít Ba Lô, hay gặp đám trẻ cùng tuổi ở lữ quán thanh niên khi ăn tối hay ăn sáng. Dạo ấy, đi chơi làm Mít Ba-lô, mình không thấy ai là á châu đi chơi cả. Năm khi 10 hoạ thì gặp một vài người Nhật Bản ba-lô. Mình có gặp một anh chàng Nhật Bản, ở Cordova, sang đó ở lại một năm để học Flamenco. Sau này tình cờ thấy trên YouTube anh chàng chơi guitar như dạo ấy anh ta chơi cho mình nghe. Mình thì không biết tiếng Nhật Bản, anh ta thì không biết tiếng tây tiếng u nên chỉ ra dấu với nhau khá vui, trọn một buổi tối ở ngoài trời.

Đi khắp nơi đều thấy sự hiện diện của nền văn hoá mỹ. Dân ngoại quốc chửi mỹ nhưng vẫn thích uống coca và ăn hamburger.

Hỏi chuyện chúng từ đâu đến, và đi đâu. Mình nói sắp đi viếng chỗ này chỗ nọ, đúng những nơi chúng đã đi qua, sẽ cho ý kiến, ăn ngủ ở đâu, viếng thăm cái gì, coi chừng dân thổ địa,… buồn đời, có người kêu sẽ đến thành phố mình sắp đến thì đi chung, có dịp đấu láo anh ngữ.

Ngày xưa, mình đi bụi, chỉ đem có hai bộ đồ để thay đổi, đến nơi nào thì tranh thủ giặt đồ, phơi nơi giường. Lúc nào cũng đeo cái ruột tượng, đúng hơn là cái ví nơi cổ để bỏ sổ thông hành và tiền. Ngủ hay đi tắm, lúc nào cũng bên người. Ba lô thì chỉ có một sơn màu, dụng cụ để vẽ và bình nước. Thêm cái ghế xếp để ngồi vẽ và giá vẽ. Ra đường đứng đón xe quá giang, dễ dàng, nhẹ nhàng.

Ngày nay, đồng chí gái xếp áo quần đủ trò để mình bận chụp hình với cô nàng. Mình nói chỉ đem theo một Vali nhỏ để lên máy bay, rồi ra sớm, đỡ mất thì giờ. Vấn đề là phụ nữ có tư duy khác khi đi du lịch. Mụ vợ mình đem theo không biết bao nhiêu cái mũ, kính đen, áo quần. Đồng chí gái bỏ quần áo của mình lại khi thấy áo quần mụ vợ đem theo không còn chỗ. Mỗi ngày một bộ đồ, một cái ví, một cái kính khác. Chán Mớ Đời 

Thay vì viếng thăm bảo tàng viện như khi đi bụi, mình phải theo vợ đi vào các chợ mua sắm. Buồn đời, mình ngồi vẽ viết trong khi vợ đi ngắm đồ rồi kêu mình trả giá và trả tiền. Vợ mình thì ngại trả giá, nghĩ là mất giá con nhà nòi nhưng tiếc tiền nên ra kêu mình vào trả tiền. Mình trả 20-30% tối đa rồi kêu vợ đi ra bằng tiếng Việt. Mụ vợ thì muốn mua, mình nói đi về, đi ra, đừng quay lại, đừng quay lại, đừng quay lại. Đúng như mình nghĩ, vừa ra khỏi cửa là họ chạy ra kêu ok giá mình trả. Chán Mớ Đời 

Mới đi nữa đường, đã phải mua thêm cái Vali, xem ra đồng chí gái cần 2.5 Vali. Chưa kể là mấy cái ba lô nhỏ đem theo. Ôi đàn bà! (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Thổ Nhĩ Kỳ #2

 “Hồi mình lấy nhau có bao giờ nghĩ đến có một ngày mình sướng như ri”. Đó là lời đồng chí gái nói khi lên xe, thăm viếng các di tích lịch sử. Đi chơi, chỉ có 2 vợ chồng, người tài xế và hướng dẫn viên, ngồi xe Van 10 chỗ ngồi, hiệu Mercedes, có máy lạnh, tủ lạnh,.. sướng quá xá nên hết Chán Mớ Đời 

Sau 30 năm khói lửa, nội chiến từng ngày, hai vợ chồng đi chơi như đi tuần trăng mật lại. Sau ngày cưới hai vợ chồng có đi tuần trăng mật nhưng mình buồn như mất sổ gạo. Lý do là 24 tiếng trước khi lên xe bông, bị sa thải. Dạo ấy kinh tế Cali te tua.

Đền nữ thần Artemis, nữ thần săn bắn mà trong phim the Hunger Game, tài tử Jennifer Lawrence được xem là ẩn dụ của nữ thần Artemis. Nữ thần này song sinh với thần Apollon nên thường có hai cái đền được xây cạnh nhau.

Những gì còn lại của đền Apollo, song sinh với nữ thần Artemis

Kỳ này đi vui, nhất là đồng chí gái đã báo tin cho công ty là nghỉ việc, hưu trí sớm, mua obamacare vì chưa đủ tuổi có medicare. Đi chơi đồng chí gái không bị vướng bận công ăn việc nên đầu óc tươi tỉnh, ăn được ngủ được nên hơi tròn tròn. Chán Mớ Đời 

Mình nói bớt ăn đường và tinh bột nhưng cô nàng ăn ngày chưa đủ tranh thủ ăn đêm. Rồi đi viếng các cửa hàng. Mình rất ngạc nhiên là vẫn kiên trì, ngồi đợi đồng chí gái dưới cái nắng kinh hồn, tuy đỡ hơn Dubai. 30 năm đồng chí gái đã cải tạo được mình, dạy cho mình cái tính kiên nhẫn. Mình thích viếng thăm các di tích lịch sử còn cô nàng thì mấy cửa hàng, nhất là hàng nhái. Đúng hơn là cái nào cũng nhái hết. Kêu mua cái này rẻ, đeo chưa được 1 tiếng đã rớt, phải đợi về Cali, ra Phước Lộc Thọ sửa lại nhưng vẫn thích đồ dổm. Chán Mớ Đời 

Đi Dubai thì mình không thích thức ăn lắm vì đã mỹ hoá hoàn toàn, không khác gì ở Cali. Có thể công ty du lịch từ Việt Nam, rút kinh nghiệm, du khách từ Việt Nam thích ăn đồ á đông nên chở đến các tiệm ăn lai Thái, lai đại hàn và tàu hay thức ăn mỹ tây.

Meze món ăn khai vị của họ rất độc đáo. Mới ngồi xuống bàn là họ đem bánh mì phồng to lên ra với mấy món meze để ăn trong khi chờ đợi món chính. Ăn chơi ngon hơn ăn thiệt

Món này được xem là món Kebab của họ, vừa thịt gà vừa thịt bò và thịt cừu. Có món cà tím độn thịt của họ khá ngon. Lúc nào cũng có cà chua nướng.

Họ ăn rau cũng nhiều nhưng có lẻ họ ăn đồ ngọt nhiều và tinh bột nên thấy dân ở đây cũng khá to béo. Họ uống coca cola rất nhiều. Vào tiệm ăn thấy họ uống loại này và fanta.

Ngược lại đi Thổ Nhĩ Kỳ thì mình được trải nghiệm thực phẩm của người địa phương nên hấp dẫn nhất là đọc về chế độ dinh dưỡng của vùng Địa Trung Hải. Sáng ra ăn sáng ở khách sạn, đủ loại thức ăn nên không biết đâu mà rờ. Mình mê nhất là món phô mát làm bằng sữa cừu, nhẹ hơn sữa bò. Ngày nào cũng ăn nhiều loại phô mát khác nhau.

Thực phẩm Thổ Nhĩ Kỳ ít chiên xào nên ít dầu mỡ. Họ ăn rau rất nhiều, tươi lắm không bị hái non như ở Hoa Kỳ. Mình tránh ăn trái cây vì mùa đông Cali không lạnh lắm. Vùng này có đặc sản là trái lựu nhưng tháng 9 mới đến mùa. Chỉ thấy ở Istanbul, không biết họ lấy từ đâu mà ngoài đường, có mấy xe ép trái lựu uống ngon cực.

12 giờ trưa mà không thấy thằng tây con đầm nào ngồi ăn. Phố xá vắng như chùa bà đanh.

Trước khi đi, mình có đọc sơ những di tích lịch sử về kiến trúc La-hy nên nhờ công ty du lịch lên chương trình. Mình tính mướn xe như ông thần nhà văn Đỗ Khiêm nói. Mình thấy ông thần này ở xứ này năm ngoái nay, mình bò lại thì ông thần đi đâu. Xem lại đi máy bay rẻ hơn là lái xe vì mướn xe mỗi ngày là $70, chưa kể tiền xăng khủng. Vé máy đâu $50/ người.

Thôi để công ty du lịch lo. Công ty này cứ mua vé máy bay cho mình, lo cho người ra đón mình tại phi trường rồi đưa về khách sạn. Sáng hôm sau, hướng dẫn viên freelance đến đón và đưa đi thăm viếng mấy danh lam thắng cảnh của vùng, đỡ mất thời gian. Họ lại dẫn đi ăn mấy chỗ chỉ có dân địa phương lại vãng, ăn rất ngon và rẻ.

Hôm qua, họ không ở lại ăn với hai vợ chồng vì phải ra phi trường đón khách nên họ dẫn đến một tiệm ăn của người địa phương, rất ngon. Vấn đề là không ai nói anh ngữ nên phải lấy ông chú của mình tên gú gồ ra để dịch. Khá vui

Cổng Adrian, hoàng đế của La mã, như Khải hoàn môn

Phố xá trên nguyên tắc đông du khách. Hàng năm có đến 3 triệu người đến vùng này nhưng năm nay thì te tua. Sau covid thêm ông thần Putin chơi cha thiên hạ, muốn thanh toán nốt súng đạn cũ nên đem ra bắn như pháo bông qua các thành phố Ukraine. Thiên hạ cấm vận nên du khách ít đi, thêm họ sợ xứ này không an toàn vì ở gần Ukraine và Nga.

Dạo này bắt đầu già nên đầu óc mình không còn nhậy học một ngoại ngữ khác. Ngược lại thằng con mình, như mình khi xưa, nói vài câu tiếng Thổ Nhĩ Kỳ khá vững. Cũng có thể nó chưa lấy vợ. Lấy vợ rồi đầu óc bị lộn xộn khi nghe vợ chửi mắng hàng ngày.

Đi chơi với hai đứa con cũng vui, tuy ngắn ngủi. Con gái thì cứ ôm bố. Trước khi đi, cô bạn thân báo tin ông bố nằm coma nên nó cũng hơi hoảng, chợt nhận ra cuộc đời khá ngắn ngủi, đầy bất ngờ, không ai sống lâu cả. Nên tận dụng ngày hôm nay sống vui vẻ với người thân, làm những gì có thể làm chung với nhau vì không ai biết ngày mai sẽ đưa ta về đâu.

Nó đi chơi nên cho thuê căn phòng của nó cho ai đó muốn ở New York 1 tuần lễ. Kiểu AirBnB, lấy lại chút vốn khi đi chơi.

Khi hai đứa con bay về Hoa Kỳ để đi làm lại thì hai vợ chồng lên máy bay, để bay vòng vòng các vùng có di tích lịch sử về nền văn minh la-hy.

Con đường phố chợ thời la mã có ảnh hưởng với các bazar ngày nay

Sau này, khi đi viếng hết mấy chỗ mình muốn đi, mình sẽ đi chơi, viếng thăm các nơi được kể trong thiên hùng ca Odyssee, mà ông Homer đã tả. Kỳ này mình tính đi Troyes và Pegasus, gần thành phố Istanbul nhưng thấy họ làm giả con ngựa thành Troyes nên Chán Mớ Đời. Còn Pegasus, tên con ngựa, thiên mã của ông thần Hercules cũng vậy, đọc thấy không còn gì cả, chỉ làm vớ vẩn vài chuyện để câu du khách.

Thời sinh viên mình có đi qua Lipari, ở Sicily, Ý Đại Lợi, nơi mà khi ông Ulyssus đi tàu ngang đây, kêu thuỷ thủ trên thuyền, cột ông ta vào cái cột buồm để ông ta không bị các lời mời gọi của các ngư nữ. Mình mê mấy thiên hùng ca của ông Homer. Hy vọng có thời gian để đi viếng những nơi này. Mình nhớ có đọc một cuốn sách, nói về các địa danh này với tên mới ngày nay.

Mai sẽ bay đi vùng Capadoccia, nổi tiếng có mấy tảng đá to lớn như nấm. Mình sẽ đi máy bay hãng Pergasus, tên thiên mã của thần Hercules. Hy vọng không bị trễ. Đi hai lần máy bay nội địa đều bị trễ cả hai. Trễ máy bầu nữa 2 tiếng.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Vùng Á Châu của Thổ Nhĩ Kỳ

Hôm nay, mình đi viếng 3 thành phố cổ thời La-Hy: Aspendos, Side và Perge thuộc vùng Á Châu Thổ Nhĩ Kỳ à người tây phương, đúng hơn là người Hy Lạp gọi là vùng Á Châu, Antalya. Khi xưa học và xem bản đồ khảo cổ của mấy thành phố này thì mình có thắc mắc, trước cổng thành, đều có nhà tắm. Tại sao họ không xây các nhà tắm công cộng trong thành phố? 

Nay đi chơi xứ này mới giác ngộ cách mạng. Họ giải thích khi xưa, trong thời La-Hy, các thuyền buôn hay đoàn người thương buôn, ghé lại thành phố nào để buôn bán. Bệnh tật và động đất khiến dân tình chết rất nhiều tại vùng này. Người trong thành rất sợ các bệnh dịch lây bởi các khách thương buôn nên họ cho xây mấy nhà tắm công cộng trước cổng thành để các người lạ, có thể tẩy uế thân thể cũng như quần áo, trước khi vào thành buôn bán.

Mình đến trễ một ngày nếu không có thể mua vé đi xem nhạc ở đây. Mình có đi xem một lần ở Thermes de CarảCala ở Rome, nghe hát vỡ opera Aida, mê đến giờ. Họ chỉ tổ chức tối thứ 3 mà mình lại bò đến tối thứ 4. Chán Mớ Đời 

Các thành phố đều có những hí viện và dựa theo đó người ta đoán dân số sinh sống ngày xưa tại đây. Lúc đầu họ xây nhỏ rồi từ từ xây nới thêm phía sau trên các ngọn đồi để tránh phải xây thêm cấu trúc để chống đỡ tường như giác đấu trường ở La MÃ. Khác biệt thời La MÃ là sân khấu có 3 tầng vì họ tổ chức nhiều mục tiêu khiển cho dân chúng. Thời HY Lạp thì chỉ có một tầng như đi viếng thành phố Delphi hay Athens. 

Trong thành lúc nào cũng có hai Agora, một là trung tâm buôn bán thường thấy có bể nước như ở các trung tâm thương mại hiện nay và một nơi để làm các thủ tục hành chánh với cơ quan chính quyền địa phương.

Cổng thành được xây dựng thời La MÃ khi họ nới rộng thành phố ra, vì đông dân cư hơn thời Hy Lạp

Cổng thành thời Hy Lạp. Trước khi vào thì phải đi tắm, ở bên trái, giặt áo quần trước khi vào thành. Cũng có mấy cô phục vụ nếu có tiền. mấy trụ cột không phải tại khu vực này, họ vác ở đâu đến và các nhà tài trợ cho tiền thì được đề tên của họ ở cái “base” của trụ cột bằng đá Cẩm thạch. 

Đi vào cổng thành la mã thì thấy cổng thời Hy Lạp, xây khá đặc thù. Các nhà khảo cổ bới các cục đá nằm dưới lòng đất độ 2 thước tây. Họ đánh dấu với máy điện toán và tự động xếp mấy viên theo hình khi xưa. Từ đó họ mới dựa theo hình ảnh của máy điện toán để ráp lại. Nhờ vậy mà hí viện tại đây được tái cấu trúc lại gần như 90%.

Đây là ghế đi cầu công cộng của thời la mã. Mọi người đến đây để đi cầu. Cứ ngồi ngay cái lỗ, có nô lệ dọn dẹp. Khi phân được thả xuống thì có hệ thống nước dẫn nước chảy kéo theo phân, đưa ra ngoài thành và họ sử dụng chất thải để trồng rau quả. Hữu cơ có từ thời xa xưa.

Trước khi đi, mình muốn viếng những di tích kiến trúc lịch sử đã được học khi còn sinh viên nên đưa ra những địa điểm này để công ty du lịch làm tuyến đường cho mình đi. Chỗ nào cần bay thì bay, còn không thì có hướng dẫn viên và tài xế chở đi thăm viếng các di tích lịch sử. 

Có ai hỏi mình đặt công ty từ Hoa Kỳ, mình liên lạc công ty du lịch tại Thổ Nhĩ Kỳ thay vì mỹ vì đỡ được một chặng huê hồng. Công ty này khoán lại cho các hướng dẫn viên tại các nơi mình đi thăm viếng, họ chỉ đặt vé máy bay và khách sạn cho mình và công ty đưa rước từ và ra phi trường. Như vụ đón tại phi trường Istanbul. Mình than phiền là phải đợi đến 30 phút mới có xe đến đón mà ông tài xế, muốn tiết kiệm xăng nên không bỏ máy lạnh nên họ đổi công ty đưa rước mình tối này bay về Istanbul.

Đấm bóp ở Thổ Nhĩ Kỳ 

Đi đây mới nhớ đến bài học khi xưa “cái nhà là nhà của ta, ông cố ông cha làm ra, các em phải gìn giữ lấy,…”. Nếu người Ottoman mà man rợ, đập phá các đền đài cổ của chế độ cũ khi xưa thì chắc ngày nay con cháu họ, không có du khách đến thăm viếng thì đói nhăn răng.

Điếm canh tàu bè thời Hy Lạp còn xót lại

Mình đi ngang qua cái tượng đài cha già dân tộc của xứ này, không thấy ai đứng lại chụp hình với bác Mustafa Ataturk, người sáng lập ra nền cộng hoà. Đi đâu cũng thấy hình bác Ataturk này như để trừ tà. Dân chúng chả ai để ý cả. Du khách hay du khách địa phương đều đua nhau đi chụp hình ở các di tích lịch sử thời La-hy.

Vùng này, khi xưa Mông cổ có tràn qua đây nên lâu lâu vẫn thấy dáng dấp của người Mông cổ ở đây. Có đặc điểm ở trước các tiệm cổ, họ khắc cái đầu của Medusa, đầu người đàn bà mà nếu ai nhìn thì sẽ biến thành đá. Viếng xứ Ottoman mà chỉ có các di tích lịch sử Hy Lạp. Chán Mớ Đời 

Họ chiếm đóng như người thắng cuộc nhưng không tàn phá các di tích của chế độ cũ, để xây cái mới xấu hơn. Kiến trúc Ottoman chả có gì đáng giá cả. May là họ không phá các di tích La-Hy nếu không thì ngày này chúng ta chả hiểu gì về lịch sử thế giới. Tương tự quân Mông Cổ chiếm đóng nước tàu của nhà Minh, họ không cho phá vỡ các di tích văn hoá của người Tàu.

Đi trong phố cổ Antalya, các tiệm ăn không có một bóng du khách ngồi. Lượng du khách thường là 3 triệu người cho 3 tháng hè nhưng nay bị giảm rất nhiều vì không có du khách nga, ít đến vì cấm vận. Du khách nga đến vùng này rất nhiều, trên 6 triệu người hàng năm

Vấn nạn xây các thùng nước nóng trên mái nhà. Đi đâu cũng thấy, chả còn đẹp gì cả. Chán Mớ Đời nghe nói chỉ tốn $300 để làm hệ thống này. Chạy xe dọc đường quốc lộ, nhà nào cũng như nhà nấy đều được trang bị hai thùng nước và 3 tấm năng lượng mặt trời, thêm cái vệ tinh để bắt sóng đài truyền hình. Chán Mớ Đời 

Phải công nhận COVID-19 đã làm kinh tế xứ này te tua. Ít du khách, đi phố cổ thường là thấy du khách. Đây đi ngang qua biết bao nhiêu tiệm ăn mà không có thằng tây, thằng nga nào cả. Mấy năm trước viếng lại Hy Lạp với đồng chí gái thì thấy du khách ngồi đầy tiệm ăn ngoài trời. Thổ Nhĩ Kỳ rẻ hơn Hy Lạp nên du khách đến đông nhất là từ Nga và Ukraine. Nay chỉ biết ngáp ruồi.

Phố cổ

Hoa trên tường. Mùa hè thì họ cấm xây cất sửa chửa để khỏi làm ồn du khách và bụi bặm.,

Phải công nhận hệ thống vệ sinh cho du khách ở Thổ Nhĩ Kỳ rất tốt. Đi viếng chỗ nào cũng có nhà vệ sinh sạch sẽ. Ngay trên phố, cũng thấy người ta làm cho các tiệm, ra đứng quét trước tiệm nên rất sạch, không thấy rác. Nhờ du khách nhưng có lẻ đúng hơn là nhờ Hồi Giáo. Mỗi ngày họ vào thánh đường để cầu nguyện 5 lần nên phải rữa tay chân tước khi vào nên nhà vệ sinh công cộng rất sạch sẽ. Không như bên Tây, âu châu đi mấy tiếng đồng hồ không tìm ra nhà vệ sinh công cộng.

Dân tình không chào hàng như kiểu ở Mễ hay Việt Nam. Họ chỉ kêu, mình không đứng lại thì thôi không có màn chạy theo như ở bến xe Việt Nam. Chặc chém thì như mọi nơi, đây họ chặt đến 80% hơn gía bán. 

Hôm qua mình được cò đưa vào một hợp tác xã về thêu các tranh và thảm. Vắng như chùa bà đanh. Họ dãn đi xem các công đoạn từ lấy tơ tằm bằng máy, sau đến nhuộm mấy màu chính như đỏ là màu hạt lựu, vàng dùng của Safran, màu của cây artichaut,… rồi qua khâu người dệt,…họ giải thích là hợp tác xã, các người dệt thường là phụ nữ, làm ở nhà vì bận con cái, làm xong thì đem lại đây để họ trên bầy để bán.

Đây là máy để lấy lụa từ con tằm

Đây là sau khi họ nhuộm màu từ các loại trái cây như quả lựu, artichaut, hành ,..

 Mình thấy có một tấm tranh lụa thuê hai con công biểu tượng cho cặp vợ chồng rồi nảy sinh ra một cây có trái tượng trưng cho đàn con cháu sau này. Hình ảnh này mình cũng thấy họ làm trong phần đồ gốm. Mình hỏi mua tấm này. Họ cho giá mình kêu đắt quá, nông dân như mình về hư không có khả năng. Họ quần mình một hồi thì mình đi về. 

Lúc đó họ lại đem giám đốc xuống, ít khi nào mà họ để mình đi. Cuối cùng thì ông giám đốc kêu sẽ gọi người làm xem họ chịu giá của mình. Cuối cùng thì họ đồng ý bán giá 30% số tiền họ rao giá. Ông giám đốc kêu mình vào văn phòng, nói là hai năm nay dịch làm họ không buôn bán gì được, họ không ăn lời, người làm mất đến 1 năm 6 tháng để hoàn thành bức thêu lụa ấy.

Mình trả tiền xong thì kêu lấy tấm lụa từ khung ra, mình đem về. Họ lại bò lại nói sao không lấy tấm khác, cũng một loại motif mình kêu không. Họ ma đầu, tấm kia chỉ khâu có 60, 70 mũi trong một 1 cm còn tấm mình mua là đến 140 mũi kim khâu bé tí nên nhìn khác liền. Đã nói mấy tay buôn bán Thổ Nhĩ Kỳ và Ý Đại Lợi là cùng dòng máu nên phải cẩn thận dễ bị tráo đổi.

(Còn Tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn