Võ Công Toàn, kiến trúc sư Việt nổi tiếng thế giới

 Mình nhớ khi viếng thăm Ma-rốc, ông bố của tên bạn người Ma-rốc kêu có một ông kiến trúc sư người Việt rất nổi tiếng, thiết kế lăng mộ của vua Mohammed, được Unesco phong tặng kho tàng văn hoá của thế giới. Ngoài ra ông ta có vẽ những phi trường, sân vận động, những công trình nổi tiếng to lớn, nổi tiếng khác của Ma-rốc.

Tò mò mình đi kiếm tên ông ta trong niên giám điện thoại. Khổ cái là tên việt hay tây tàu gì đều được viết chữ ả-rập khiến mình ngọng. Cuối cùng mình bò vào bưu điện lớn nhất của thủ đô thì họ có niên giám điện thoại bằng pháp ngữ. Cứ mò kiến trúc sư, họ nguyễn, trần Lê đến cuối cùng thì gặp Võ công Toàn.

Hình này lúc ông ta mới sang Ma-rốc. Lúc mình gặp ông ta thì đã trên 58 tuổi. Chỉ nói tiếng tây với mình, tiếng Việt rất ngọng.

Gọi ông ta thì ông ta hẹn gặp tại văn phòng ngày mai. Mình bò lại, ông ta xem vài tấm tranh của mình, kêu muốn làm việc thì đến làm, ông ta trả rẻ như bèo. Hình như dạo ấy, vua Hassan II qua đời nên ông ta bớt công việc nên văn phòng cũng vắng teo. Tên bạn Ma-rốc kêu mình đừng ở lại nên mình dọt về Pháp rồi kiếm được việc ở Thuỵ Sĩ.

Ông này sinh tại Cao Miên nhưng bố mẹ lại gốc Sàigòn như thị trưởng Trần Văn Phước của Đà Lạt. Năm 1945, ông ta xuống thuyền sang pháp. Thay vì tìm đường cứu quốc, học làm cách mạng, ông học kiến trúc tại trường cao đẳng quốc gia mỹ thuật. Con ông ta nói là ông ta đoạt giải Grand prix de Rome năm 1954 nhưng mình xem danh sách các khôi nguyên thì không thấy tên ông ta. Chỉ có kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đoạt giải thưởng này năm 1955.

Chạy trên đại lộ thì thấy lăng mộ của vua Mohammed V nổi bật ở thủ đô. Trắng toát.

Ra trường, không kiếm được việc ở pháp. Cuộc đời đưa đẩy ông ta thiết kế gian hàng năm 1961 của Việt Nam Cộng Hoà tại triển lãm đấu xảo Casablanca, Ma-rốc. Ông thái tử Hassan II, vừa lên ngôi khi vua cha Mohammed băng hà, đi ngang gian hàng Việt Nam Cộng Hoà, thấy đẹp nên hỏi ai thiết kế thì gặp ông ta. Ông vua trẻ muốn xây lăng mộ cho vua cha và hỏi ông ta có thể cho ý kiến. Ông ta vẽ sơ xài trên tờ đồng tiền của Ma-rốc và được vua trẻ chấp thuận. Cuộc đời ông ta bước sang một trang sử mới. Định cư luôn tại Ma-rốc. Nghe ông con kể là khi ông ta đoạt giải Grand Prix de Rome, người Pháp muốn ông ta vào dân tây nhưng ông ta không chịu, vẫn giữ sổ thông hành Việt Nam Cộng Hoà. Tên tây của ông là Eric.

Kiến trúc ả rập hồi giáo do một kiến trúc sư người Việt vẽ

Lăng mộ này được UNESCO xem là di tích lịch sử, văn hoá loài người.

Khi đến Ma-rốc mình rất ngạc nhiên là một người Việt lại thiết kế kiến trúc ả rập rất cổ điển. Hoá ra ông ta sử dụng đến 400 nghệ nhân Ma-rốc để hình thành lăng mộ của vua Mohammed V, người đã dành lại độc lập từ Pháp cho xứ Ma-rốc mà không tốn 1 viên đạn như xứ Algerie hay Việt Nam. Công trình này mất 10 năm mới thực hiện xong.

Diện tích của lăng mộ đâu có đến 1,500 m2. Kiến trúc theo kiểu ả rập hồi giáo. Tường phía ngoài được lắp bằng đá trắng từ Ý Đại Lợi. Mái nhà thì được lợp bằng ngói màu xanh như màu lá cờ của xứ Ma-rốc, hình tượng alawide của vương quốc này. Nói chung thì khó tưởng tượng chính một người Việt thiết kế lối kiến trúc này. Có lẻ ông ta nghiên cứu rất nhiều về kiến trúc ả rập hồi giáo như ở Alhambra, Tây Ban Nha. 

Sau đó, mình viếng Casablanca thì viếng mosque ông ta thiết kế ở đây, dạo ấy mình chỉ thấy sơ sơ vì đang thực hiện. Sau này thấy hình chụp thì cực đỉnh. 

Nhà thờ hồi giáo tại Casablanca

Công trình lớn cuối của ông ta ở Casablanca

Theo mình thì ở hải ngoại, kiến trúc sư người Việt đã thiết kế những công trình to lớn thì phải kể ông Võ Công Toàn. Ở Pháp có ông Lê Văn Kim mà khi còn sinh viên, mình có làm việc mấy tháng với ông ta nhưng chỉ thiết kế các căn hộ cho người nghèo tại pháp. Ông ta có thực tập ở Chicago với công ty kiến trúc Skidmore Owing S.O.M.

Phải công nhận một công trình đẹp của thế giới 

Ông ta qua đời đâu năm 2004 vào tuổi 80. Một nhân tài của Việt Nam, không làm gì cho Việt Nam được cả như ông Nguyễn An đời Lê, qua tầu xây cung điện Tử Cấm Thành, được người Tàu nhớ ơn. Số phận của Việt Nam. Nghe con trai ông ta kể là ông ta không vào dân tây, không biết có vào dân Ma-rốc hay không. Chán Mớ Đời 

Ông nổi tiếng thế giới nhưng có lẻ Việt Nam ít ai biết đến ông ta nên mình viết lại đây vì có hạnh ngộ gặp ông ta ở Rabat, Ma-rốc 1 lần nhưng không làm việc với ông ta vì lương ở Ma-rốc rẻ hơn bên pháp nên phải trở về pháp. Cuộc đời kiến trúc sư mình đưa đẩy đi làm việc ở Ý Đại Lợi, Thuỵ Sĩ, Anh quốc rồi Hoa Kỳ. Láy vợ thì mình bỏ nghề kiến trúc sư luôn, lo làm ăn, đầu tư về địa ốc.

https://en.wikipedia.org/wiki/Nguyễn_An

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lima, thủ đô của Peru

 Rời Cuzco bay đến Lima, thủ đô của xứ Peru. Thay vì đổi chuyến bay thẳng về Hoa Kỳ. Anh bạn đề nghị ở lại Lima một ngày để ăn đồ Peru. Anh ta cho biết ở Lima, ăn ngon lắm. Anh ta có đi với vợ theo tour 8 năm về trước nên có kinh nghiệm.

Đến phi trường thì kêu Uber chở về về khách sạn ở khu Miraflores. Khá xa, tốn 50 Soles đâu 15 đô. Từ phi trường ra thì chạy qua các khu vực nghèo như các bidonville, favelas ở Nam Mỹ. Như đa số các nước nghèo, người dân có tiền xây căn nhà 1 tầng rồi để mấy cây sắt bê tông trên trời. Đến khi con trai cưới vợ thì xây thêm 1 tầng,…

Xe chạy đến thành phố thì chạy xuống xa lộ gần biển thì khám phá ra thủ đô Lima, nằm trên đồi, mặt đất bằng nhưng cao hơn biển độ 100 mét. Ai đã đến Normandie của Pháp quốc thì thấy các ghềnh đá như Etreta. Đây cũng vậy. Rất lạ.

Dựa vào địa điểm như vậy nên dân ở đây chơi Paragliding rất nhiều. Họ chỉ cầm dù rồi đứng trên công viên, chạy ra cái ghềnh rồi tà tà lượn gió khắp vờ biển, ở Hoa Kỳ phải leo lên đến các đỉnh núi để chơi môn này.

Xe chạy trên xa lộ, bên phải là biển, sóng rất to. Nghe nói nước biển lạnh nên không ai tắm cả. Lèo tèo vài tiệm ăn trên bãi biển.

Đây tiệm ăn La Mar của đầu bếp nổi tiếng Gaston Acurio, nghe nói ông ta có tiệm chi nhánh ở Hoa Kỳ. Ở Lima, ông ta có tiệm ăn sang trọng nổi tiếng, phải giữ chỗ trước 3, 4 tháng. Tiệm này là khởi đầu, bình dân nhưng khá đắt. Thấy cái trần nhà làm bằng tre. Xứ này quanh năm suốt tháng không bao giờ mưa. Muốn thấy mưa thì phải đi vào đất liền độ 40 cây số. Rất lạ.

Về khách sạn xong thì hai thằng bò đi ăn đồ biển. Anh bạn kêu nước lạnh nên cá rất ngon. Nói chung ăn đồ biển rất tươi và ngon. Có món như sashimi của Nhật Bản nhưng họ trộn với sauce ăn cực đỉnh.

Món cá tươi có sauce trái bơ. Có 3 loại sauce 

Món cá thu Steak  nấu với tiêu. Mình chỉ ăn cá còn khoai tây chiên thì chịu. Anh bạn thích nên xơi hết

Món mực ăn với bắp luộc rất đỉnh

Món pizza với tôm tươi

Thức ăn của người Peru bị ảnh hưởng bởi với các người di dân từ âu châu, phi châu và á châu. Các người di dân không có các gia vị của quê hương nên họ biến đổi với các gia vị địa phương nên rất lạ. Mình thấy mấy tiệm ăn đề Chifa là vừa tàu vừa Peru. Các tiệm ăn có món Cerviche, đồ biển sống trộn với sauce ăn tuyệt đỉnh.

Ngày đầu tiên ở Peru mình có ăn món nổi tiéng của xứ này là Lomo Saltado, món bò xào với cần tây, cà chua, hành,..tương tự món của người Tàu. Họ ăn tinh bột rất nhiều. Hai món khoai tây và bắp rất nhiều. Nghe nói họ có đến hơn 1,000 loại khoai tây đủ màu. Bắp cũng tương tự.

Người Tây Ban Nha chiếm đóng xứ này, đem Ngô và khoai tây về âu châu trồng, giúp các nước âu châu thoát cảnh đói khi thất mùa. Nói chung là khi ông tây tên Parmentier làm món ăn với khoai tây khiến tây khoái ấu nên từ đó sự tiêu thụ của khoai tây mới lên đỉnh.

Đây là cái thành được xây bằng gạch đất mấy trăm năm trước

Nhìn từ xa trước khi đi đến, trong nắng cách bờ biển độ 1 cây số

Bảo tàng viện, xây bằng xi-măng kiến trúc rất brutalist 

Nhìn đường xa mà ớn lạnh nhưng phải đi vì không biết đi đâu để giết thì giờ vì máy bay là 1 giờ sáng.

Tưởng tượng đi bộ mấy tiếng đồng hồ để xem các di tích lịch sử mà họ mới khai quật được của một thủ đô khi xưa.

Ngày hôm sau, hai thằng rủ nhau đi xem viện bảo tàng. Tới nơi thì đóng cửa, kêu đã dời về chỗ nào ở xa thành phố. Kêu Uber đi tiếp. Ai ngờ trúng mánh. Hoá ra là nơi họ mới tìm thấy một thành cổ của nền văn mình trước Inca, sau này Inca có lấy luôn. Khác với đường mòn Inca, đây họ chỉ xây bằng đất gạch. Không thấy ảnh hưởng của Inca ở Machu Picchu mà loại như ở nền văn minh Sumer. Các đền thờ rất to. Đi bộ cũng mất mấy dậm.

Thành phố trên cao độ 100 mét, cách mặt biển. Dọc bờ biển là xa lộ

Thiên hạ chơi Paraglyding với cái dù . Chỉ cần chạy xuống vực sâu trên biển là có thể đu tòn ten trên biển, chán thì quay về đáp xuống bãi đáp.

Ăn xong đi bộ dọc bờ biển để tiêu cơm. Anh bạn định bụng trước khi ra phi trường làm thêm một màn thịt gà nướng ở chuỗi tiệm Pardo như Pollo Loco ở Hoa Kỳ. Mình thì no ứ nhưng đành chìu anh bạn. Mình ăn một cái đùi gà cho biết mùi. Ăn xong về khách sạn lấy va li, ngồi xem email, trên mạng có gì rồi kêu Uber ra phi trường. Đồ ăn trên máy bay cực dỡ nên ngủ luôn. Định bụng về nhà, sẽ ghé Bolsa ăn tô phở. Chán Mớ Đời

Một ngày 1 đêm ở Lima thì chưa có cái nhìn xác thực về thủ đô này nhưng khá ấn tượng về thức ăn ở đây. Mình thì không đòi hỏi về ăn lắm. Anh bạn thì thuộc loại thích ăn đồ ngon nên mình đi theo. 10 ngày ở Peru, ăn đồ ăn bình dân thì cũng xoàng thôi nhưng vào các tiệm sang sang một tí thì phải công nhận ăn ngon. Hợp khẩu với mình.

Nghe nói người Mỹ sang Peru khi về già nhiều lắm. Rẻ và thức ăn ngon. Mỗi tháng nhà thuê, ăn uống tốn độ 1,500 đô. Mình đi dọc bờ biển, thấy mấy căn hộ rao bản bán khá nhiều. Nghe nói một căn hộ thường thường ở Lima độ $100,000. Vấn đề là bảo hiểm y tế, nhà thương ở đây thì te tua, đứng hạnh 169 trên thế giới. Qua đó ở 6 tháng cũng đủ chán. Rồi bò đến nước khác bên cạnh. 

Thấy họ bán thuốc lá ở phi trường mà đề bản gây ung thư bú xua la mua to đùng. Kinh

Đến phi trường, còn dư tiền của nước sở tại, mình mua cái áo lụa cho đồng chí gái. Bà bán hàng kêu 950 Solas, mình móc túi ra còn độ 700 kêu tôi chỉ còn chừng này. Đưa cho bà ta rồi bà ta gói đồ cho mình. Đi xứ này phải trả giá. Xong om

Một độc giả cho hay:

Em tiện  thể lợi dụng xin góp một vài chi tiết khá thú vị em nhớ ra  khi thăm Peru ,có lẽ anh cũng thấy đâu đó trên đường phố là các chi nhánh bán đồ ăn Tàu ( franchise ) có tên CHIFA . Không bàn về món ăn mà nói về nguồn cái tên ,là do cách đọc trại hai chữ "Xực Phàn " tiếng Quảng Đông mà người Peru  không phát âm được. Dân Trung Hoa tới Peru làm công trong các hầm mỏ và đường sắt từ rất lâu đời rồi ,trước cả khi người Nhật bị đày đến Peru vào thời gian WW 2 nên họ  cũng góp phần ít nhiều lịch sử và văn hoá cho đất nước này . Em biết điều này là do hỏi người địa phương ở Lima ,cũng như em hỏi họ vì sao nhà cửa vùng ven đô thị ở đấy xây dựng xong đã ở lâu năm ,đã sử dụng có khi vài thế hệ nhưng  sao vẫn để lộ các bức tường làm bằng gạch đỏ mà không tô trát cho đẹp mắt ,thì ra họ ...né đóng thuế  vì các căn nhà này thuộc diện " chưa hoàn thiện ". Cả hằng nhiều triệu căn nhà thế này trên khắp nước nên chính phủ rầu lắm ...

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Bất đáo Machu Picchu, fi Hắc Sơn

Ngày cuối cùng

Sáng thức giấc vào lúc 3:00 giờ sáng, chuẩn bị đồ đạc từ hôm qua, uống trà coca xong thì lên đường đến cổng trời. Phải đợi, ở cổng vì 5:30 người ta mới mở cửa. Lý do đi sớm là vì được xét giấy tờ sớm để đi trước vì người đông như quân Nguyên nên rất nguy hiểm.

Có nhiều người họ chạy cho nhanh đến nơi vì mặt trời mọc hay bị ẩn tàng dưới mây. Lớ quớ bị đẫy xuống núi là mệt. Đi qua trạm xét vé thì họ cứ để mỗi nhóm cách nhau 15 phút để đi. Thấy cha con ngồi đợi ở cổng đến 2 tiếng.

Machu Picchu phía dưới, phong cảnh đẹp mê hồn

Qua cổng thì mấy người trẻ đi trước như chạy, còn mình và hai bà mỹ. Mình đi giữa để rọi đèn pin cho bà đi trước đã leo 41 ngọn núi của tiểu bang New Hampshire, và bà y tá và ông chồng bác sĩ đi phía sau. Đi độ 1.5 tiếng rưỡi thì đến Cổng Trời. Cha con ngồi nghỉ mệt, nhìn xuống MAchu Picchu toàn là mây mù. Đâu 7:30 hay 8:00 giờ sáng khi cổng vào Machu Picchu được mở thì mọi người reo lên rồi đi xuống. Phải công nhận đẹp không thể tả.

Con đường mòn từ Cổng Trời đi xuống Machu Picchu khi bình minh lố dạng

Phong cảnh nhìn từ Cổng Trời, Machu Picchu trong sương mù và mây

Nếu đồng chí gái muốn viếng cảnh này thì mình sẽ mướn khách sạn ngay bên cạnh, chỗ bãi xe buýt ở 3 đêm rồi tha hồ đi viếng còn leo núi thì chắc đồng chí gái đi không nổi. Cho tiền mình cũng không dám đi lại, ngoại trừ trên 1 triệu đôla. Có tour đi 2 ngày 1 đêm thì được. Chỉ sợ đồng chí gái không ngủ bờ ngủ bụi được. Chán Mớ Đời 

Đây là hình ảnh năm 1915 khi họ tìm ra Machu Picchu bị chôn vùi dưới cây cỏ và năm 2022 khi đã khai quật và trùng tu lại

Quang cảnh rất lạ, núi cao và sông 

Thấy mái nhà của người Inca rất đơn sơ làm bằng rơm, ảnh hưởng của động đất nên mái nhà phải nhẹ. 

Cửa và cửa sổ, tường đều làm theo hình than để chống động đất, không bị xụp đỗ

Thấy cái núi bên kia? Sau khi viếng Machu Picchu, mình và anh bạn sẽ leo lên núi bên núi với một hướng dẫn viên thêm 2 tiếng đồng hồ. Anh bạn đã từng đến đây nên anh ta biết, nên trả thêm tiền để leo. Các bác đừng bao giờ leo cả vì kinh hoàng, độ dốc cao, có lẻ 64 độ, gần như thẳng đứng

May họ làm dây cáp để mình nắm rồi mò từ từ lên hay xuống. Nếu không thì khó leo

Đường mòn đi từ cổng trời xuống. Đẹp kinh hoàng

 Mình và anh bạn leo tiếp núi Machu Picchu trong khi nhóm đi thăm tiếp các ngôi nhà và đền đài của Machu Picchu. Hẹn gặp lại tại tiệm ăn ở Aguas Calientes để ăn bữa cơm cuối cùng trước khi chia tay. 

Hai thằng leo lên núi này bên cạnh Machu Picchu nhưng rất châm vì độ dốc quá cao. Họ phải làm dây cáp bên phải nhiều nơi để mình dựa vào để leo lên. Thấy có bọn du khách Ý Đại Lợi cãi nhau. Một tên kêu Basta rồi bò xuống núi lại. Bỏ cuộc chơi leo núi. Thật ra du khách không chuẩn bị thì khó mà leo lên dù là trẻ vì rất châm. Cần có giày leo núi thì mới chịu được. 

Cuối cùng mình cũng bò lết lên đỉnh. Tại đây thì nhìn Machu Picchu ở hướng đối diện số với hồi sáng khi mặt trời mọc mà cả nhóm phải bò ra từ 3:00 sáng để đợi cửa cổng mở để đi sớm đến cổng trời. 

Từ đó có thể nhìn xuống Machu Picchu. Đẹp không tả được. Cứ như đứng trước bức tranh Vệ Nữ của Boticcelli. 

Leo núi Machu Picchu là châm nhất tuy ngắn, chỉ mất 2 tiếng đồng hồ để leo lên đỉnh. Họ làm dây cáp để mình nắm lấy mà lên xuống

Leo lên rồi thì đẹp hùng vĩ thật. Bên trái thấy đường ngoằn nghèo của xe buýt đi lên từ thành phố Agua Calientes. Phía trên thì thấy con đường từ Cổng Trời mà hồi sáng mình đi xuống machu Picchu. Còn trước mặt mình là Machu Picchu nhìn từ phía núi Machu Picchu.

Mình và anh bạn chụp hình với anh hướng dẫn viên, kết thúc sự leo trèo nhưng đi xuống cũng châm lắm như đi lên. Xong om

Hai thằng ra ngồi chụp hình tạo dáng với một hướng dẫn viên sau khi leo 2 tiếng đồng hồ chỉ có hai dậm. Cuối cùng cũng phải xuống núi. Đoạn đường chót của leo núi cuối cùng khiến trên hướng dẫn viên trưởng lo sợ, kêu cẩn thận vì sau 7 ngày leo núi, chân ai cũng nhão thêm ngọn núi này chỉ cần đi hai dậm là lên nhưng lại rất cao vì độ dốc. 

Ra cổng, đi lấy cái ba lô đã gửi cho quầy trước khi leo núi cuối cùng. Luôn tiện trả 2 soles để đi cầu. 7 ngày 6 đêm, đi cầu trả tiền sao thấy sướng chi lạ. 

Nói đến cầu tiêu, trên đường đi thì các phục vụ viên có mang theo cái cầu tiêu nhỏ để mọi người sử dụng và khi đến mấy đất cắm trại của chính phủ (2 lần) trên đường mòn Inca. Mình thấy họ thiết bị các cầu tiêu ngồi xổm như Việt Nam khi xưa. Đặc biệt là hệ thống dội nước khá hay, vừa xối nước từ phía sau và trước nên rất sạch. 

Ở Việt Nam khi xưa thì chỉ có xối nước khi xong việc là kéo cái dây để nước nơi cái bình chứa nước gắn sát tường phía sau nên chỉ xử lý được phân dính ở phía sau còn lỡ bị phía trước thì ngọng. Đây họ làm trước và sau. Cũng phải có tên nào nghiên cứu để thiết kế cái bồn cầu kiểu này. Chỗ nào có đông người thì nên dùng loại bồn cầu này, vệ sinh hơn. 

Sau khi xuống núi, tụi này được xe buýt chở về thành phố du khách mang tên Agua Calientes. Nghe nói có suối nước nóng. Rất đắt đỏ ở đây vì du khách.

Đi 6 ngày trời trên đường mòn xây bằng đá của người Inca thì thấy đá vẫn trơ trơ sau mấy trăm năm trong khi hậu duệ của họ xây đường ngày này, ổ gà ổ voi đầy. Chán Mớ Đời 

Bò lại tiệm ăn thì thấy cả nhóm đang ăn. Mình gọi món gà Ấn Độ mà Tây gọi là cochon d’inde trong khi người Mỹ gọi là Guinea pig. Hôm trước vào chợ ở Cuzco, mình thấy thiên hạ bán dạo ngoài chợ nhưng không hiểu con gì tưởng con chuột. Ăn như thịt thỏ cho biết một lần. Tên hướng dẫn viên đưa mình ly rượu coctail. Mình tưởng ly nước trái cây. Uống mới có một ngụm đã thấy chới với nên nhờ anh bạn uống dùm. 

Gọi món ăn đặc biệt xứ này, heo Ấn Độ nướng

Con Lama nhìn mình như tên điên khùng, leo núi 7 ngày 6 đêm

Sau đó thì mọi người lên xe lửa về Cuzco. Mất đâu 2 tiếng rồi xe vẫn của công ty du lịch đón tại nhà ga, chở về khách sạn của mình. Mọi người chia tay trao đổi tài khoản Whatsapp để liên lạc và trao đổi hình ảnh. Đến nay mình cũng chưa có thì giờ tải lên hình ảnh cho nhóm.

Vô khách sạn Novotel thì hai thằng thay phiên nhau tắm nước nóng. Trên đường đi có vòi nước tắm nước lạnh của nước trên rừng nhưng mình không dám tắm vì sợ ốm thì khổ. Tắm nước nóng sau 7 ngày chay tịnh sợ làm tốn nước, phá huỷ môi trường.

Nhóm chụp hình với các nhân viên của công ty tổ chức chuyến đi trước khi chia tay

Hai thằng thay đồ sạch để trong Vali mà công ty du lịch giữ rồi bò đi ăn. May còn bộ đồ, áo quần đồ đạt mình cho mấy ông khuân vác hết. Thấy họ nghèo, tội quá. Mình có nhờ khách sạn đặt bàn ở một tiệm ăn chay nổi tiếng nhưng mò trên bản đồ gú hồ đến trễ nên chúng bảo đợi 1 tiếng mới có thức ăn nên hai thằng đi đến tiệm khác. Ăn ngon nức nở. Sau đó bò về khách sạn đến mai. 

Ở trên núi 7 ngày, về lại thành phố Cuzco, ở Novatel, đẹp kể gì, chỉ tội là phải đeo khẩu trang. Chán Mớ Đời . Mình không đeo đi lấy đồ ăn thì không tên nào làm khó dễ, anh bạn đi lấy thức ăn thì cha con kênh anh ta. Mình đen gấp mấy lần trước khi leo núi nên chắc thiên hạ ngại đụng chạm đến mình.

Sau khi kinh qua 7 ngày 6 đêm ngủ trên núi, nay tìm lại cái giường êm ái trong căn phòng ấm áp. Tắm một trận thoải mái con gà kê. Đúng là thiên đường. 

Ăn xà lách với hoa

Nhớ đêm cắm trại trên độ cao 14,878 cao bộ. Lạnh kinh khủng. Có bao nhiêu áo quần mang theo là mình bận tuốc. Đeo găng tay đi trượt tuyết vẫn lạnh. Mình cho đôi găng tay luôn. Anh hướng dẫn viên trưởng kêu đẹp.

Sáng hôm sau, ăn sáng xong thì hai thằng bò ra phi trường bay về thủ đô Lima để ở một đêm rồi lên đường trở về với vợ con. 

Chuyến đi này, quá đẹp. Nếu đồng chí gái muốn viếng thăm Machu Picchu thì mình sẽ đặt khách sạn ngay dưới đồi của Machu Picchu 3 ngày rồi mỗi ngày đi viếng mỗi khu vực của thành phố này. Được dịp xem mặt trời mọc và hoàng hôn tại đây chắc đẹp lắm. Sau đó sẽ đi vùng rừng Amazon để thấy sự khác biệt trên núi và vùng nhiệt đới. 

Sau đó sẽ bay qua đảo Galapagos của xứ Equador để xem biển ở đây. Nghe nói rất đẹp. 

Chuyến đi này, không có Internet đã giúp mình nhìn lại chính mình nên sẽ viết bảng tự phê tự kiểm sau. 

Mới về, chưa kịp hoàn hồn, đồng chí gái kêu là tuần tới đi hiking với mấy cô bạn một tuần trên công viên quốc gia Zion và Bryce Canyon. Nói chung đi 10 ngày, mình xuống 10 cân, gần 5 kí lô.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đường mòn Saltankay-Inca

Ngày thứ 4

 Sáng nay dậy sau một đêm ngủ ngon sau chuyến hành trình 13.2 dậm, lên núi điểm cao nhất chuyến đi. 16,800 bộ hay 4.600 mét cao độ. 

Sau ăn sáng thì rời con đường Saltankay để đi về con đường mòn Inca nổi tiếng của nền văn minh Inca. Mình nghe kể là họ tìm thử DNA của người peru thì có bà tổ ở Đài Loan. Lớ quớ sao bà ta lấy chồng lọt qua xứ Inca này. Có lẻ vì vậy giống dân ở miền thượng du rất giống Á đông. Cái lạ là áo quần của họ màu mè như người thượng ở Đà Lạt. Họ cho biết là có làm cái thuyền cổ điển khi xưa, để chèo qua Thái Bình Dương, đến xứ Peru thì mất đâu 60-90 ngày mình không nhớ rõ lắm.

Nếu mình viết sử thì sẽ kêu bà mẹ Âu Cơ, sau khi ly dị với ông Lạc, đem 50 người con lên núi. Trong khi đó, ông Lạc phát hiện ra mối tình hữu nghị với một bà xứ Đài Loan. Dạo ấy dân xứ đài kêu con gái đi lấy chồng, làm dâu xứ Việt Nam. Buồn đời, ông Lạc mới dẫn vợ xứ Đài Loan và 50 người con về xứ Peru, lập nên nền văn minh Inca. Kinh

Các bậc thang này được sử dụng khi xưa để trông Ngô và khoai tây. Mình thấy hình ảnh ở Hà Giang, người ta cũng làm các bậc thang trên núi để trồng lúa. Đây người ta xây các tường bằng đá ong để chống lại động đất. Họ xây theo kiểu hình than, nghĩa là tường phía dưới dầy hơn phía trên. Thêm nữa là trên cao nên tối lạnh. Ban ngày các tường đá nhận năng lượng mặt trời nên tối lại thì sức ấm của đá sẽ tỏa ra phái trong đất, giúp cây Ngô hay khoai tây không bị đông. Ở âu châu, khi xưa, các nhà làm bằng đá thì đêm về, sức nóng nhận của mặt trời toả ra bên trong giúp người ta bớt lạnh. Mái nhà thì họ làm bằng rạ, thấy sơ sài. Lý do chính là động đất. Peru nằm trên đường biên động đất như tiều bang Cali. Kinh

Hôm nay sẽ nhập vào con đường mòn Inca để đi về hướng Machu Picchu. 

Con đường mòn này rất nổi tiếng, từ phía Bắc miền Nam Mỹ đi đến Machu Picchu, địa linh của người Inca. Du khách đi theo đường mòn này nhiều nhất vì nổi tiếng và chỉ có 4 ngày 3 đêm. Mình đi mất 3 ngày từ Khu vực Saltankay đến rồi nhập vào. 

Nói chung là phải xin phép mới được đi, tới các trạm kiểm soát, người hướng dẫn viên phải đưa giấy tờ và mình phải trình sổ thông hành vì sợ gian dối. Nghe nói chỉ cho tối đa là 500 người mỗi ngày, kể cả các phục vụ viên.

Đêm qua, chào các người dẫn ngựa theo vì họ sẽ trở lại con đường đã đi qua. Ngày mai sẽ có một nhóm phục vụ viên mới đến đón nhóm ở đầu đường mòn Inca. Họ sẽ đem theo thức ăn mới để đầu bếp nấu trong 3 ngày còn lại vì ngày thứ 7 thì không ăn sáng đến trưa thì ăn ở tiệm ăn trước khi chia tay.

Đây là bản đồ của đường mòn Inca. Thấy ngày đầu tiên là leo lên 3,000 bộ, rồi đi xuống, lại leo lên lại thêm 2,000 bộ, rồi đi xuống đến đất trại. Sau đó chỉ có đi xuống đến Machu Picchu. Đoạn đường ngày đầu tiên là mất 13.2 dậm. Đi xuống cũng châm vì dốc cao. Mình phải thức giấc vào 4:00 giờ sáng, đeo đèn pin khởi hành vào lúc 4:20 sáng để đi trước thiên hạ. Lý do là đi chậm hơn họ, trẻ hơn mình. Sau đó họ đi gần tới đỉnh đèo thì bắt kịp mình, không phải đợi chờ.

Con đường mòn INca thì không cho phép ngựa đi nên phải bổ sung các phục vụ viên mới. Có ngựa thì chỉ cần vài con ngựa, có thể chuyên chở đồ đạt, lều chỏng, thức ăn thức uống. Phục vụ viên, những người khuân vác đồ đạt như lều thức ăn và đồ đạt của nhóm lên đến 14 người tổng cộng thay vì có 6 người như khởi đầu.

Chỗ này bắt đầu có nhiều du khách nên hướng dẫn viên bảo mình dậy sớm đi với một hướng dẫn viên khác lúc 4:20 sáng. Không ăn sáng, để lên đỉnh núi sớm, tránh các đám du khách khác, gây ồn ào. 

Lý do là mình không phải chuyên nghiệp nên đi chậm. Mình đeo ba lô vác 3 lít nước mà lên đỉnh hết nước. Trời tối, đeo đèn pin ở đầu để mò đường mà đi. Khát nước, đói mà phải lết. Châm nhất là các thang cấp làm bằng đá cả ngàn năm trước vẫn tồn tại, chỉ bị bào mòn qua năm tháng. Leo lên mệt ná thở vì mỗi thang cấp cao từ 30-40 phân. 

Nếu mình ăn sáng , khởi hành với họ thì sẽ lên trễ họ độ 15-30 phút, bắt họ đợi nên đành hy sinh đời Sơn đen để củng cố đời cả nhóm, dậy sớm đi sớm và không ăn sáng. Thật ra mình thích kiểu này vì không quen ăn sáng. Ăn sáng xong nặng bụng đi mệt đứ đừ. Do đó mình có thể lên trước họ hay trễ độ 5 phút. Ai nấy đều vui vẻ. Nếu mình ráng thì cũng đi nhanh được nhưng mình theo dõi nhịp đập tim trên đồng hồ đeo tay, không cho quá 150 bmp nên khi tim đập tới gần 150 BMP, thì mình ngừng, uống nước, thở. 

Nhịp tim khi leo núi

Cái mất dạy là đã thở không nổi mà lấy cái vòi nước hút vào thì thở không được nên chới với. Mình mới đặt mua trên amazon cái bình đựng nước có cái bơm nên khi uống nước, chỉ cần bơm thì nước tự động chảy vào miệng mình. Thở được.

Điểm cao nhất trên đường mòn Inca. 16,200 bộ

Lên đến nơi, chụp hình với lá cờ Việt Nam Cộng Hoà mà run lạnh. Lý do là đói và khát. Uống hết 3 lít nước không còn một giọt. Mỗi ngày mình uống độ 6-7 lít nước. May quá tên đầu bếp, sau khi làm ăn sáng cho mọi người, leo lên đỉnh, cho mình ăn sáng. Đại khái miếng bánh mì và một đĩa trái cây. Tiếp tế thêm 3 lít nước.

Họ ăn bắp, ngô, khoai mì nhất là khoai tây rất nhiều nên ai cũng bự con nhưng tạng người rất thấp. Độ 1.50 mét trở xuống. Mình thấy họ ăn một tô cơm với bắp luộc. Nhớ khi xưa, ăn sáng cơm trắng hay cơm chiên với nước mắm ở nhà.

Đi chơi thì họ cho ăn ngày 3 bữa. Mỗi bữa có 3 món, đều khác món. Đồ ăn peru rất ngon, bị ảnh hưởng thức ăn tàu và Nhật Bản. Cứ thấy họ chiên hoành thánh mệt thở.

Có viếng thăm nhà của một bà nông dân. Bà này 65 tuổi, sinh tại căn nhà này luôn, tóc đen huyền. Kinh. Không có Internet gì cả, chính phủ mới bắt điện từ 8 năm nay với năng lượng mặt trời.

Thấy họ để phơi bộ da của con cừu hay dê gì đó. Họ nuôi heo Ấn Độ dưới gầm giường.

Ăn xong đi xuống dài Lê thê. Cứ đi như người không hồn. Đúng là băng đèo vượt suối. Lâu lâu ngưng để uống nước. Uống nước thì đái nhiều. Trên cao cần oxygen nên phải uống nước, khác với đồng bằng, nước không bị toát mồ hôi nên chạy xuống bọng đái. 

Họ ủ khoai tây để trồng và ăn theo phương pháp Chunho từ ngàn xưa. Phơi khô như táo tàu, để dành ăn từ từ vào mùa đông

Thêm khi mình hoạt động nhiều thì metabolism của mình khiến ruột làm việc nhiều nên buồn đi cầu nhiều. Đó là những vấn đề đáng chú ý cho lần sau. 

Lên cao độ, trong nhóm có nhiều người bị nhức đầu, phải uống thuốc. May mình không bị gì hết, chỉ có tội là uống nước đái nhiều. 

Lâu lắm mới thấy lại cái bàn cầu kiểu Việt Nam. Cái hay là họ có hai chỗ để xối nước, phía sau và phái trước nên rất sạch l không như ở Việt Nam. Nếu phía trước bị ị, vòi nước phía  xổ ra cuốn phân đi được.

Được cái là về đường mòn Inca thì tối cắm trại tại các nơi của chính phủ nên tương đối thoải mái, không thấy phân ngựa bò xung quanh lều. Có vòi nước lạnh tắm nhưng mình không dám, sợ cảm. Đành nhịn tắm 7 ngày cho xong.

Về đến đất trại. Nhóm khuân vác được bổ sung, nhóm ngựa thì dẫn về lại đường cũ, còn nhóm khuân vác thì tiếp tục với nhóm mình đi thêm 3 ngày.

Về nhà mình cân thì xuống 10 cân, độ 5 kí dù ăn ngày 3 bữa. Kinh

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

 

Tuần trăng mật đầy nước mắt

Ngày thứ 5

 Hôm nay, chỉ đi bộ có 4 tiếng đồng hồ thay vì 12 tiếng như mấy ngày trước đây. Không biết gì làm nên họ dạy nấu ăn kiểu Peru cho qua thời gian. Ngày mai, ngày cuối cùng của chuyến đi, ngày đặc biệt vì sẽ thức giấc vào 3 giờ sáng để ra cổng trời đợi mặt trời, bình minh lố dạng trên Machu Picchu.

Anh chàng hướng dẫn viên, kể vài câu chuyện mà anh ta từng chứng kiến trong các cuộc hành trình đã trải qua. Mình xin kể lại đây:

Anh hướng dẫn viên kể có lần anh ta hướng dẫn một nhóm đi Inca Trail, ngắn hơn chuyến đi của nhóm mình. 4 ngày 3 đêm. Nếu ai thích leo núi thì mình đề nghị đi đường này vì ngắn hơn và tiện nghi. Mỗi đêm có chỗ cắm trại của chính phủ nên có cầu tiêu, chỗ tắm nước lạnh đàng hoàng, còn đi kiểu mình thì ị vất khá nhiều thêm không có nước tắm mấy ngày đầu.

Lớp dạy nấu ăn bò xào (lomo saltado). Tên bận áo vàng bên phải mình là bác sĩ, chạy trên 20 marathon. Kinh. Hai vợ chồng bác sĩ, y tá đứng bên trái mình thì đã leo Núi Hy Mã lập Sơn. Sau đó đến tên bạn mình, cũng là bác sĩ rồi đến anh y tá, bạn trai của hắn là nhạc sĩ và hai mẹ con đã leo 41 trên 48 ngọn núi của tiểu bang New Hampshire. Mình chỉ leo núi Bolsa. Kinh

Cũng chịu trang trí phần ăn với con chim làm bằng củ dưa chuột

Trong nhóm có một cô đi một mình. Cô ta ít nói và hay khóc nên thiên hạ cũng tránh cho tiện việc. Anh ta có hỏi nhưng cô ta kêu không có chi. Nước mắt vẫn ràng rụa trên má. 

Cô ta đi rất chậm, hay khóc. Cô ta về đến trại vào lúc 7 giờ tối, có khi 9 giờ tối với đôi mắt đẫm lệ như khóc cho vơi đi những nhọc nhằn, trong khi mọi đã yên giấc sau một ngày mỏi mệt. Thường là 7 giờ tối ăn cơm rồi 8 giờ vào lều.

Hướng dẫn viên thăm hỏi, ngại cô ta không leo nổi mấy đỉnh núi tuy thấp hơn mấy ngọn núi mình đã đi ngang trước đây mấy ngày. Cô ta cứ khư khư bảo là tôi đi được. Đầu bếp phải thức khuya đợi cô ta về , nấu ăn tối cho cô ta rồi mới đi ngủ.

Trung bình thì nhóm đến đất trại độ 4 giờ chiều. Có thể sớm hơn nhưng anh hướng dẫn viên hay câu giờ, ngừng lại chỗ nào đó để giải thích thêm về lịch sử của văn minh Inca trong khi nhóm phục vụ viên, dựng lều, nấu ăn. Khi về đất trại là có lều để vào nằm nghỉ độ 1 tiếng rồi ra ngồi trong lều lớn uống trà, sô cô La hay trà CoCa. Trước khi ăn cơm tối.

Mỗi người có một bịch để nhai khi đói hay mệt. Khi nào mệt lắm mình kêu anh hướng dẫn viên cho xin vài lá để nhai như nhai trầu Việt Nam.

Xứ này họ hay nhai Lá CoCa hay uống trà nấu với Lá CoCa. Họ kêu đỡ mệt và ít đói, nhất là chống không khí loãng, ở cao độ. Mình có uống trà này và nhai lá trên đường đi. Thấy không có gì khác lắm. Mỗi anh chàng phục vụ viên đều có một bịch nylon đầy Lá CoCa. Theo mình hiểu thì họ dùng lá này ép ra rồi pha với các hoá chất khác để làm cocaine rồi đem bán cho thị trường mỹ nên lá coca này bị cấm đem vào Hoa Kỳ.

Cố lết lên thang cấp cao vời vợi

Rêu mọc đầy đá khi đi xuống vùng thấp

Đường đi xuống. Mình xức dầu xanh để tránh muỗi và ruồi. Trên núi cao thì không bị gì hết, đến khi đi xuống, khi có cây cối, bông hoa là có muỗi.. dầu xanh là cách trị muỗi, khỏi cần xịch ba thứ chất hoá học.

Khi đi dọc đường cô ta hay ngồi như thiền quán, nhìn về xa xăm trong mông lung, lẩm bẩm trong miệng những câu nói khiến thiên hạ càng hoảng. Cô ta hay khóc khiến anh ta lo lắm, hỏi có việc gì cần anh ta giúp đỡ. Có tiếp tục đi được không. Cô ta nói cô ta sẽ đi được, đừng ngại. 

Cuối cùng nhóm đã đến Machu Picchu, cô ta mới thú thật với hướng dẫn viên. 3 tháng trước, chồng mới cưới của cô ta qua đời. Họ dự định tuần trăng mật của họ sẽ leo lên đỉnh Machu Picchu. Kinh

Đi tuần trăng mật mà lên đây thì tối hết làm ăn gì cả, chân tay rã rời, chỉ muốn lăn ra ngủ.

Trong suốt chuyến đi tuần trăng mật, cô ta mang theo cái tĩnh tro cốt của chồng trong ba lô. Cô ta đi chậm vì hay ngừng nhiều nơi để nói chuyện với chồng, kể những gì xung quanh, đã thấy. Do đó cô ta đi chậm. Kinh

Sau đó cô ta lấy cái tĩnh tro cốt của chồng ra và rãi trên phần đất của Machu Picchu. Tình yêu quá đẹp, đã giúp cô ta leo núi, thực hiện tuần trăng mật của hai người yêu nhau, theo dự định.

Đường mòn nhập vào Inca. Cho thấy đã đi qua được 40.2 miles. Chỉ thêm 30 dậm nữa là đến Machu Picchu

7 ngày 6 đêm leo núi không có Internet, mình như cách xa loài người. Những bước chân nhọc nhằng leo núi và xuống núi đã giúp mình tìm lại mình một phần nào. 

Mình chỉ đem theo cái máy định vị của mình để lỡ có chuyện gì thì bấm nút cấp cứu để trực thăng bay lại cứu. Mình có máy này để khi lên vườn phải đeo theo vì lỡ có chuyện gì thì báo ngay để được cứu hộ. Có nhắn tin cho vợ qua máy định vị để vợ khỏi lo. 

Cảnh đẹp ngựa gặm cỏ non trên vùng thảo nguyên, xung quanh là núi tuyết.

Mình đi chậm nhất trong nhóm nên nhiều khi phải khởi hành sớm hơn cả nhóm, không ăn sáng để khỏi làm nhóm chậm trễ. Mình thích làm theo ý mình, không muốn phải đi bắt kịp với nhóm nên cứ đi theo ý mình chậm chậm như Chánh niệm. Nhìn trời nhìn mây, chỗ nào thấy nức nở thì đứng lại chụp ảnh. Chỉ tiếc là không có thì giờ để vẽ các phong cảnh đã được hiển thị.

Có câu chuyện khác cũng khá vui vì có hậu nên mình kể luôn. Có một cô đi leo núi, rồi ngày cuối cùng cô ta hỏi anh hướng dẫn viên là anh khuân vác có cái bắp vế cực đỉnh ở đâu vì cô ta mê cái bắp vế của anh chàng này. Mấy người khuân vác, họ leo núi quen, không cần gậy gộc thường có đôi chân to và cứng. Bắp vế bắp đùi gì cực đỉnh.

Tối đó, hẹn gặp nhau ở quán ăn, anh ta phải đi theo để thông dịch. Cuối cùng cô ta làm giấy tờ bảo lãnh anh khuân vác có bắp vế cực đỉnh sang Hoà Lan. Họ có với nhau 4 người con. Sau này, họ trở về Peru và mở một khách sạn nhỏ cho du khách. Xong om

Có dịp sẽ kể nhưng gì mình ngộ trên đường lên đỉnh Machu Picchu. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn