Đà Lạt ngập trong lũ lụt

Hôm qua có chị bạn, cựu học sinh Yersin, dưới mình một lớp hỏi tại sao Đà Lạt bị lụt khắp nơi nhất là đường Phan đình Phùng. Mình nói lụt từ khi Đà Lạt được Tây thành lập đến giờ. Có người cho là ở trên cao thì sao lụt. Đúng Đà Lạt là núi đồi nhưng có một khu vực bằng như thung lũng nên khi mưa thì nước mưa từ treen cao chảy xuống. Nếu nhìn kỹ thì có khu vực chỗ đường Yersin, nối liền với đường Trần Hưng Đạo là trên cao rồi phía bên kia đồi Cù, viện đại học và nguyên tử lực là trên đồi cao. Giữa hai khu vực này có một khu vực thấp, như thung lũng kéo dài về phía Cam Ly. Chỗ đồi cù có hồ Đội Có và Tống Lệ để giữ nước. Còn khu Hoa Bình trước khi xây Chợ Mới thì khu vực này được dùng để giữ nước khi mưa từ khu Hoà Bình,, đường Hàm Nghi, dinh tỉnh trưởng chảy xuống.

Bản đồ thấy các mũi tên đen là hướng nước chảy xuống. Cuối hồ chỗ cầu Ông Đạo là con suối Cam Ly chảy về thác Cam Ly. Phía trên có con suối từ Số 6, Đa Thiện chảy về. Nước trên đồi Hàm Nghi, Chùa Linh Sơn chảy xuống đường Phan đình Phùng tương tự bên phía kia chỗ đường Calmette, Thi Sách, Ngô Quyền nước chảy xuống, khu vực thấp chỗ mấy cái vườn rau. Phía nhà thương nên khu vực thấp bị nghẹt và ngập lụt. Hai con suối này nhập lại một chỗ Lò Gạch, chảy về Cam Ly. 

Thêm có khu vực Hàm Nghi, Võ Tánh đến chùa Linh Sơn, kéo ra phía Đa Thiện là trên cao, đối diện là khu vực trên cao, đường Thi Sách, Calmette kéo lên cây số 4, số 6 và Mả Thánh. Giữa hai bên cao có một khu vực thấp là ấp Hà Đông, kéo đến đường Phan Đình Phùng và đường Hai Bà Trưng. Thêm có con suối hay hai từ Đa Thiện và Số 6 chảy về, nhập vô suối Cam Ly chỗ khúc Abattoir, Hoàng Diệu. Bên cạnh trường Việt Anh. Rồi chảy về thác Cam Ly.

Do đó người Pháp mới chận cái đập để trữ nước hình thành cái hồ lớn (grand lac) mà người Việt đổi tên là hồ Xuân Hương dưới thời Việt Nam Cộng Hoà.

Theo thiết kế của người Pháp thì khu vực thấp dành cho người bản địa (indigenes) còn mấy vùng đất cao như khu khách sạn Palace, dọc đường Yersin, và Trần Hưng Đạo dành cho người Pháp.

Khu vực bên cạnh hồ Xuân Hương khi xưa bị lũ lụt cuốn trôi nguyên khu này làm thiệt mạng 15 người Việt. Tháng 5 năm 1932

Khúc này thấy đường Võ Tánh

Thời mình ở Đà Lạt thì đến mùa mưa là có lụt, ngập các khu vực thấp như Lò Gạch (Hoàng Diệu) và Phan Đình Phùng nhưng không cao như ngày nay, độ 20 phân đến nữa mét là cùng. Đất tại mấy khu vực này đều thuộc gia đình ông bà Võ Đình Dung. Họ cho các người làm vườn thuê như ông Ba Đà ở Ngã Ba CHùa, bà Tôn Sanh,… mình không rõ bà Tôn Sanh bà con ra sao với bà cụ mình nhưng khi xưa, gặp bà ta là phải chào.

Khi mưa thì nước từ trên các đồi cao chảy xuống các khu vực thấp. Từ đó theo con suối chảy về phía thác Cam Ly. Từ nhà mình đi ra phố hay qua đường Phan Đình Phùng, đều phải đi qua 2 con suối chỗ chợ nhỏ ngay tiệm thuốc Tây Lâm Viên và tiệm may của ông Ba Hoà, Điền Quang thì phải. Suối thứ nhất là sau dãy cư xá Địa Dư, chỗ ông Lào thì đi qua Ngã Ba Chùa còn phía nhà Phạm Ngọc Liên thì đi qua tiệm thuốc Tây Lâm Viên. Hai con suối này nhập lại thành 1 ngay cầu Cẩm Đô để chảy ra khu vực Lò Gạch, nhập với suối Cam Ly từ hồ Xuân Hương chảy về Abattoir, chảy về thác Cam Ly, kéo theo bao nhiêu rác của Đà Lạt nên thác Cam Ly rất hôi thối. Chỉ có các cặp tình nhân, ra đây bất chấp sự hôi thối, vẽ trái tim và tên của họ thề một đời chung thuỷ với mối tình hữu nghị sông liền sông suối liền thác Cam Ly mới ngửi được mùi hôi.

Ngay tại mấy con suối thì người Đà Lạt chơi sang, đem rác ra đây đổ làm nghẹt suối vào mùa khô. Đi ngang đây thì ruồi đen như quân nguyên bay ào ào. Đến mùa mưa thì nước từ Đa Thiện chảy về bị nghẹt khiến ngập nước khắp khu vực này. Nhớ có lần trời mưa, mình bị mắc mưa ở nhà ông Duy, dưới đường Hai Bà Trưng, thấy nước ngập lên gần đến nhà, ngập mấy cây chuối sau vườn. Như vậy thì các vườn trồng xà lách, xú đều bị ngập, xem như hết băng qua mấy cái vườn.

Đây là hình ảnh xưa của Thung Lũng Tình Yêu trước khi họ xây cái đập chận nước lại để tránh lụt lội ở Đà Lạt. Chỗ chiếc xe Jeep là nơi sau này bị ngập nước và mấy cây thông bị ngập chết trên hồ. Nếu muốn ngăn Đà Lạt bị lụt thì phải xây cao cái đập lên.

Khu cầu Cẩm Đô cũng ngập. Mình bị xe ngập vào ống bô xe Bridgestone của mình khi chạy qua khu vực này, phải làm máy lại. Sau này, hết bị ngập nhờ Việt Nam Cộng Hoà xây cái đập Đa Thiện trong thung lũng tình yêu. Thung lũng tình yêu khi xưa chỉ là con suối, sau này họ xây cái đập chận nước lại tạo nên một cái hồ lớn để chận nước, cản không bị lụt các khu vực thấp như Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu,…

Ngày nay về Đà Lạt thì mình thấy có hiện tượng là họ làm lại đường xá, tráng nhựa hoành tráng lắm. Vấn đề là họ không cạo nhựa đường cũ đem đi quăng, trước khi bỏ đá tráng nhựa lại. Mình đoán là ngại tốn tiền vì cạo mặt đường cũ đem đi đổ tốn rất nhiều tiền nên họ đột phá tư duy để đường cũ y nguyên rồi bồi đá cát, tráng lên đường mới. Sau 50 năm, vài lần tráng nhựa lại thì đường lộ cao hơn trong nhà nên mưa là nước chảy vào nhà. Dân Đà Lạt cũng khôn nên làm nhà nền cao hơn thì nước không vào mà Đà Lạt không có hệ thống ống cống thoát nước như các nước Tây phương nên khi mưa nước trôi về đâu. Từ từ các khu vực thấp đều bị ngập vì nước không thoát chảy về Cam Ly kịp. Nhà đông đúc nên không có chỗ mua mấy cái lu để hứng nước tránh ngập nước như bà đại biểu hay bộ trưởng nào tuyên bố.

Trước 75, Đà Lạt chỉ có độ 40,000 dân cư đến sau Mậu Thân thì dân tình chạy loạn chiến tranh vào Đà Lạt lên đến 80,000. Thêm đất trên đồi là đất sét rất khó thấm nước nên bao nhiêu nước chảy xuống khu vực thấp. Nay Đà Lạt nghe nói có đến trên 300,000 dân cư nên nhà cửa được xây cất khắp nơi, các đồi đều bị cắt đất như đường Hai Bà Trưng khi xưa phía nhà thương, họ lấy đất vào các đồi. Không có ống cống thoát nước thì nước chảy đi đâu. Phía đường Phan đình Phùng thì nước trên đường Hàm Nghi, hay Minh Mạng, Duy Tân chảy xuống. Phía bên này thì từ Calmette, Thi Sách và Hai Bà trưng chảy xuống thế người dân Đà Lạt cứ hát “Đà Lạt mùa này lắm những cơn mưa, biến thành sông”.

Lấy thí dụ ở xóm mình, đường Hai Bà Trưng, phía trên có đường Thi sách và Calmette. Khi mưa nước chảy xuống đường Hai Bà Trưng, có đường mương, chảy qua đường Hai Bà Trưng, có ống cống chỗ dốc Hai bà Trưng, ngay nhà 49C, qua nhà thằng Hải, chảy xuống suối, chảy về Hoàng Diệu. Mình có đến chơi bắn bi nhà thằng Hải hồi nhỏ thì có thấy cái suối và ống cống. Mình đoán các chỗ khác chắc cũng có những ống cống chảy qua đường Hai Bà trưng.

Mấy con suối giữa đường Phan Đình Phùng và Hai Bà Trưng, mình có đi ngang thì thấy họ làm lại, xây bằng đá ong  theo thang cấp này nọ. Nhưng khi mưa, nhà cửa khắp nơi thì con suối này sẽ chuyển nước không được nhiều và sẽ khiến khu vực thấp biến thành sông.

Hồ Xuân Hương thời Tây có lần bị lụt phá cái đập rồi cuốn trôi hết các nhà của người Việt tại khu vực Ấp Ánh Sáng, khiến 15 người thiệt mạng. Do đó người Pháp xây cái đập chỗ cầu Ông Đạo để ngăn ngừa tình trạng này xẩy ra lại. Tháng năm 1935, xem ảnh trên.

Khi xưa, trời mưa thì nước trên khu Hoà Bình, CHợ Mới chảy ra khu ấp Ánh Sáng, đồi cù thì còn đỡ vì có cây chấn lại nhờ thời đệ nhất Việt Nam Cộng Hoà ra lệnh trồng cây giữ nước. Khi xưa mỗi lần mưa to là khu vườn chỗ Ấp Ánh Sáng đều bị ngập đến khu Abattoir. Nước lênh lang.

Muốn Đà Lạt hết bị ngập thì phải có hệ thống thoát nước mưa nhưng nay họ cho xây bú xua la mua vô trật tự, không có hệ thống gì cả thì chỉ biết khi mưa, thì chạy lên đồi ngồi ngắm mưa. Chán Mớ Đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn

3 cô đội gạo lên chùa

 Nhớ khi xưa học về ca dao tục ngữ, ông thầy kể 3 cô đội gạo lên chùa, 1 cô yếm thắm bỏ bùa cho sư, sư về sư ốm tương tư, ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu. Học thì học chớ mình chả hiểu cái yếm là cái chi chi. Đến khi sang pháp, vào viện bảo tàng Guimet, thấy cuốn sách và mấy tấm ảnh của ông Tây quên tên. Mình có cuốn này nhưng lười leo lên lầu, tìm. Mới thấy một phụ nữ miền Bắc bận cái yếm. Phải nói rất sexy. Sau này thấy ở Việt Nam, họ chụp mấy cô gái bận yếm nhưng có vẽ cách tân nên rất sexy.

Ngày xưa, nghe kể chuyện cô lái đò trên sông Lô, mình đoán là cô lái đò chở lính Tây qua sông. Thấy cô này bận yếm thắm bỏ bùa cho Tây nên mấy tên lính thực dân, đứng lên tán cô nàng làm chòng chành chiếc ghe và lọt xuống sống chết đuối luôn.

Dạo học về tự lực văn đoàn thì có nghe nói đến ông Cát Tường Le Mur. Vẽ thiết kế áo dài và người mẫu bận chiếc áo dài là bà thị trưởng Đà Lạt, Nguyễn Thị Hậu. Thầy nói về chiếc nón quai thao,..nhưng mù tịt vì chưa bao giờ thấy chỉ đến khi sang Tây mới thấy lần đầu.

Khi xưa mà thấy mấy cô bận yếm như cô này thì thầy chùa khó tu lắm. Nhớ ông Tây chụp hình một cô gái việt ăn trầu bận yếm. Lười đi tìm quá.

Lịch sử cái yếm Việt Nam gắn liền với văn hóa, thẩm mỹ và xã hội của người Việt qua các thời kỳ. Dưới đây là tóm tắt ngắn gọn về nguồn gốc và sự phát triển của áo yếm qua các tài liệu đọc trên mạng:

Nguồn gốc từ Trung Hoa: Cái yếm (áo yếm) được cho là bắt nguồn từ nội y Trung Quốc, cụ thể là “đỗ đâu” (肚兜) thời nhà Đường, được Dương Quý Phi yêu thích nhất là vua nên mất nước luôn . Các chứng tích khảo cổ cho thấy dạng nội y che ngực (tiết y - 褻衣) đã xuất hiện từ thời nhà Tần. Yếm du nhập vào Việt Nam, được biến tấu để phù hợp với khí hậu nóng ẩm và văn hóa bản địa. Chắc mấy bà vợ người Tàu sang đô hộ xứ Giao Chỉ bận nên mấy bà ở xứ này bắt chước bận như khi đầm qua Việt Nam bận corset.

Không rõ thời điểm chính xác, nhưng các tài liệu cho rằng yếm đã phổ biến ở Việt Nam từ thời kỳ Bắc thuộc nhờ cải cách của Tích Quang (dạy dân ăn mặc, hôn lễ). Đến thời nhà Lý (1009–1225), yếm trở thành trang phục không thể thiếu cho phụ nữ mọi tầng lớp. Khi nhà Lý bỏ chạy qua xứ Cao Ly không biết có đem thời trang cái yếm qua bận hay không hay lạnh quá nên bỏ luôn.

Đặc điểm và biến đổi qua thời kỳ; Yếm là mảnh vải hình vuông hoặc thoi, che ngực và bụng, buộc dây quanh cổ và lưng. Có các kiểu như yếm cổ xây (cổ tròn), cổ xe (chữ V), cổ nhạn (V sâu). Phụ nữ thường mặc yếm bên trong, kết hợp với áo cánh, áo tứ thân, hoặc áo mớ ba mớ bảy khi ra ngoài để bảo đảm sự kín đáo. Mình nhớ ông thầy việt văn giải thích áo tứ thân. Ngày xưa ở miền Bắc người ta dệt lụa nưhng cái khung dệt rất nhỏ do đó khi may áo phải lấy lụa ráp với nhau, 2 miếng phiá trước, 2 miếng phía sau nên người ta gọi tứ thân, 4 miếng lụa được ghép lại.

  Phụ nữ bình dân dùng vải thô, màu nâu hoặc trắng. Quý nữ, mệnh phụ mặc yếm lụa, thêu hoa văn (đào, ổi, hoa cỏ), màu đỏ (yếm đào) hoặc hồng phấn, tượng trưng cho sự may mắn và nữ tính. Dây buộc có thể làm từ vàng, bạc. Yếm đỏ phổ biến với quan niệm xua đuổi tà ma, ảnh hưởng từ tín ngưỡng Trung Hoa.

Thời Lý và Đại Việt: Yếm định hình rõ ràng, phản ánh sự phân hóa giai cấp qua chất liệu và màu sắc. Phụ nữ nông thôn mặc yếm đơn giản, thoáng mát; quan gia dùng yếm đỏ (đại hồng).

Thế kỷ 17–19: Yếm phát triển đa dạng, xuất hiện tại Hà Nội (phố Hàng Đào có đình thờ tổ nghề làm yếm). Phụ nữ Hà thành khéo léo mặc yếm với áo năm khuy, để lộ cổ trắng, vừa kín đáo vừa quyến rũ.

Khi Tây sang Việt Nam thì giới theo Tây học, cải cách đủ trò. Ảnh hưởng phương Tây khiến yếm dần bị thay thế bởi áo lót , corset rồi nịt ngực. Yếm chỉ còn dùng trong lễ hội hoặc các dịp truyền thống. Ở Đà Lạt khi xưa, chả bao giờ nghe ai bận yếm, chắc chỉ có ngoài Bắc.

Yếm tôn lên “lưng ong” tượng trưng cho chuẩn mực vẻ đẹp phụ nữ Việt, thể hiện sự mềm mại, kín đáo nhưng quyến rũ. Thắt đáy lưng ong khéo chìu chồng. Nói cho ngay mình chỉ thấy hình ảnh cái yếm chớ chưa thấy ngoài đời.

 Yếm, đặc biệt là yếm đào, xuất hiện nhiều trong ca dao, thơ ca, tượng trưng cho tình yêu và nét đẹp thiếu nữ: “Ước gì sông hẹp tày gang/Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi”.

Yếm là di sản thời trang, phản ánh sự tinh tế và bản sắc văn hóa Việt, khác với corset phương Tây vốn bó chặt cơ thể.

Hình này đoán là ÂY AI làm vì có lần mình nhờ AI làm hình vợ mình thì nó hiện ra cô này.

Yếm được cải tiến thành áo yếm hiện đại (giống halter top), phổ biến trong thời trang và biểu diễn nghệ thuật. Tuy nhiên, một số kiểu cách tân quá táo bạo bị chỉ trích vì làm mất đi vẻ đẹp nguyên sơ. Có lẻ nhiều người chụp ảnh mấy cô bận yếm hở hang để lộ hàng nên bị chê chắc. 

Có lẻ cái yếm sẽ biến mất trong thời trang hiện nay vì ngày nay người ta thích bơm, độn ngực hay để lộ hàng nên khó mà cách tân hay tiếp thị để bán cho phụ nữ ngày nay. Có thể làm cái yếm có nhiều lỗ thì họa may khiến gợi cảm.  Chán Mớ Đời 

Ca dao:

Yếm thắm mà nhuộm hoa nương, cái răng hột đậu làm tương anh đồ.

Sony NguyenUsa Thưa em không biết. Hồi nhỏ chỉ nghe cụ bà hàng xóm người Bắc kể chuyện mẹ chồng chọn dâu nhìn màu dãi yếm và cái yếm. Yếm tằm, yếm tía, hoa lê, hoa cà, hoa đào, hoa nương.      Trong 10 thương cô gái Bắc, yếm được chấm thứ 5:        "Năm thương cổ yếm đeo bùa" hoặc là:                                    "Một đàng anh thêu nên nhạn, một đàng anh mạng nên hoa. Yếm em nay để trong nhà, khen thay thầy mẹ mở khóa đưa ra cho nàng"

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ba Tư ăn 1001 trái bom

Đi chơi 3 nước ở Trung Á, bổng nghe tin tức Do Thái đánh bom Ba Tư, viện cớ là có bom nguyên tử khiến mình thất kinh. Nhớ khi Hoa Kỳ đánh Iraq, họ bựa ra tin tức vớ vẩn là Hussein có vũ khí hoá học bú xua la mua, để lấy cớ đánh chiếm, giải phóng người dân khỏi sự kềm kẹp của chế độ độc tài Hussein. Sau này họ mới biết là toàn là bựa ra để đánh mấy nước trung đông mà cựu tư lệnh NATO, Wes Clark đã tuyên bố sau 9/11 ông ta được cho xem các chương trình đánh 7 nước ở trung đông. Tuần vừa qua, Ba Tư là nước thứ 7.

Hình như Việt Nam mới được công nhận là thành viên của BRICS

Đi Trung Á vừa rồi, mình có viếng Almaty của Karzazstan, Bishkek của Kyrgyzstan và hai năm trước hai thành phố Samarkand và Tashkent của Uzbekistan. Và Georgia và Adjibarjian đều nằm trong khu vực này. 

Mình có chạy đến biên giới Trung Cộng và Karzahstan. Đường rầy chạy qua 4 thành phố mà mình có dịp đi ở Trung Á, chỉ có Turkmenistan thì mình hơi ớn không dám đi vì quá cận Ba Tư. Thêm toà đại sứ Hoa Kỳ kêu không nên đi xứ này.

Mình thấy Trung Cộng đang xây con đường và vành đai, thêm đường rầy xe lửa. Nếu nhìn bản đồ thì từ biên giới Trung Cộng xuyên qua mấy nước Trung Á này đến Ba tư. Đến vùng này thì đọc tin tức thấy có chiếc xe lửa đầu tiên của Trung Cộng đã đến cảng Aprin Dry của Ba Tư ngày 25 tháng 5 vừa qua sau 15 ngày chạy xuyên quốc gia 4 nước mà mình đã viếng. Và trong ngày đó có thêm 2 chiếc xe lửa đến từ Trung Cộng.

Cảng Aprin Dry, xem như không có nước bờ biển gì cả nhưng sẽ là trung tâm vận chuyển thương mại lớn sau này. Có lẻ Do Thái đã đánh bom ở đây rồi. Bác nào có tin tức gì thêm thì cho em biết. Mấy vụ này phải đọc tin tức ở ngoại quốc mới có.

Đây con đường từ Astara đến Rasht rồi sẽ chạy đến Baku của Azerbaijan tiếp theo là qua Nga. Nhớ hôm kia ở khách sạn Bishkek gặp một ông Nga, bắt tay hỏi mình ở đâu đến, kêu Hoa Kỳ. Ông ta vui vẻ nhờ mình xem hành lý để ông ta ra ngoài hút điếu thuốc. Sau đó ông ta nói là ở Saratov. Ông ta bặp bẹ tiếng anh understand? còn mình thì xì lô tiếng Nga, вы понимаете?niet cả hai đều cười cố hiểu nhau. Cho thấy người dân vui vẻ với nhau chỉ có chính phủ là lộn xộn.

Ngu như nông dân, mình đoán là Do Thái kêu Ba Tư có vũ khí hạt nhân này nọ nên bỏ bom, chặn đường này nọ. Nhưng thật sự là muốn đánh anh ba tàu. Nghe nói có chiếc phi cơ đến từ Trung Cộng, không biết chuyên chở gì đáp xuống phi trường Teheran mà phải tắt lộ trình mà báo chí Tây phương theo dõi mấy hôm rày.

Chúng ta thấy các căn cứ quân sự của Hoa Kỳ nằm xung quanh xứ Ba Tư

Mình mới đọc tin tức thì được biết DO Thái vừa bỏ bom đường rầy xe lửa mới khánh thành để chận không cho xe lửa của Trung Cộng đến cảng Aprin Dry. Tại sao Do Thái lại bỏ bom mấy ngày sau khi tuyến đường xe lửa nối liền Trung Cộng qua Trung Á đến xứ 1001 đêm được khánh thành. Mình đoán là con đường này sẽ đưa và cung cấp thực phẩm cũng như dầu hoả cho Trung Cộng, không cần phải qua vùng vịnh bằng tàu bè, và cấm vận của Hoa Kỳ và các nước Tây phương. 

Nếu đường xe lửa nối liền hết Ba Tư, Nga, và Trung Cộng thì chuyên chở hàng hoá, quân đội tiếp viện nhanh vì chỉ mất 15 ngày từ Trung Cộng đến Ba Tư. Eo biển Hormuz và kênh Suez đói meo. Do đó Hoa Kỳ dành lại kênh Panama. Tháng 3 tới mình sẽ bò lại chỗ này chơi.

Các chuyên gia cho rằng với đường rầy xe lửa này, Ba Tư sẽ trở thành địa điểm quan trọng cho việc giao thương, nối liền Nga, Âu châu và Ấn Độ, Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và Địa Trung Hải, giúp Trung Cộng chuyên chở hàng hoá và chuyển chở dầu hoả của Ba Tư. Mặc dầu cấm vận nhưng anh ba tàu mua đến 23% sản lượng dầu hoả của Trung Cộng từ anh ba tư. Cho nên anh ba tư cứ tà tà bơm dầu lên bán. Chận đường rầy này thì chận luôn tiếp tế cho anh Puchin.

Đường rầy này sẽ chê eo biển Hormuz và con kênh Suez như từ trước đến nay do Hoa Kỳ và Tây phương chiếm đóng. Ba Tư là thành viên của BRICS nên không sợ bị cấm vận nữa. Cứ bán dầu cho Trung Cộng, mua hàng hoá của Trung Cộng là chế độ thần quyền cứ tiếp tục cho đến ngày mai.

Xem bản đồ Ba Tư sẽ thấy vành đai và con đường sẽ giúp xứ này giàu có vì nằm ở ngã ba đường đến Trung Cộng, Nga, Ấn Độ và Âu Châu. Nếu để sự việc này hoàn tất thì Hoa Kỳ và Do Thái chỉ biết hát một thời huy hoàng đã tắt. Khi ba tư mạnh, làm ăn với Nga và tàu thì sẽ thanh toán anh DO Thái sau.

Nhìn bản đồ này mới hiểu vì sao dân ở vùng Trung Á yêu mến Nga, dù họ chiếm đất của họ suốt một thế kỷ. Nếu con đường tơ lụa thế kỷ 21 thành công sẽ đem lại thịnh vượng cho vùng này.

Sau 3 tuần lễ đường xe lửa này được khánh thành thì đường rầy xe lửa Astara-Rasht nối với Nga được khởi xây, khiến Do Thái bom ngay, viện cớ Ba Tư chế tạo bom hạt nhân. Đi Trung Á mình thấy hai bên đường, người Tàu xây đường quốc lộ 2 làn, có trạm xăng rất tối tân, có mấy tiệm như 7/11 ở Mỹ, mua cà phê, CoCa cola này nọ, chỗ đi vệ sinh đàng hoàng như ở Hoa Kỳ.

Như mình đã kể là Ba tư quốc hữu hoá mấy giếng dầu của Tây phương nên họ muốn đánh Ba Tư từ lâu. Như tướng Michael Kurilla của CENTCOM Hoa Kỳ đã đề xuất đánh ba tư khi ông ta gặp tổng thống Trump, qua các xứ ả rập ký kết hợp đồng.

Nếu đẻ Vành Đại và Con Đường sẽ phát triển kinh tế không cần Tây phương. Nên nhớ ông cà ri bị có đến 1.5 tỷ người và anh ba tàu của ngang nữa, xem như 50% dân số thế giới.

Có lẻ vì vậy tháng trước có vụ lộn xộn giữa Ấn Độ và Pakistan. Bắn nhau, bỏ bom bắn rơi máy bay của hai bên được mấy ngày rồi im. Ấn Độ là thành viên của BRICS nhưng nay vì quyền lợi, chạy theo Tây phương. Chán Mớ Đời  (còn tiếp)

Bà Tulsi Gabbard, xếp sòng an ninh quốc gia Hoa Kỳ đã tuyên bố là ba tư không xây dựng vũ khí hạt nhân.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen

Nguyễn Hoàng Sơn 

Di dân lậu và biểu tình

Lần đầu sang Hoa Kỳ chơi thì điều khiến mình ngạc nhiên nhất là ra đường mình không phải đem theo giấy tờ tùy thân, khác với ở Âu châu lúc nào cũng có cái ví với giấy tờ vì lâu lâu cảnh sát Tây chận trong métro hỏi giấy tờ. Vào khách sạn họ cũng không hỏi giấy tờ chỉ đưa thẻ tín dụng là xong om. Ngày nay có nhiều lừa đảo nên họ mới hỏi thẻ căn cước hay bằng lái xe để xác nhận thẻ tín dụng của mình.

Đi chơi trên núi không có Internet nhưng khi đến khách sạn thì thất kinh khi thấy khắp nơi trên xứ Hoa Kỳ thiên hạ xuống đường, cản trở nhân viên di trú bắt mấy người di dân lậu. Thấy tội họ vì cũng phải cầm cố sổ đỏ vay mượn mới vượt qua biên giới đến Hoa Kỳ. Bây giờ bị dẫn độ về nước thì tiền đâu trả nợ. 

Họ ra đi vì miếng cơm manh áo, người cầm quyền xứ họ chỉ biết tham nhũng vòi tiền nên họ phải ra đi như người Việt sau 75. Vợ mình và hai người em vượt biển đến Nam Dương và Mã Lai. Trước khi định cư tại pháp và Hoa Kỳ. Kể cảnh sát mã lai và Nam dương kéo tàu ra ngoài khơi nên tài công phá máy làm chìm tàu để được lên bờ. Kêu cảnh sát mã lai hung dữ này nọ. Dạo ấy mã lai có vấn nạn mã cộng cũng kháng chiến trường kỳ nên họ rất sợ Hà Nội cài người sang để móc nối. Nhìn lại thì cảnh sát mã lai chỉ làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia của họ. Và bị lên án là gian ác. 

Sau đó người Việt vượt biển hay di tản đều đợi có gia đình người Mỹ nào bảo lãnh mới được đi định cư tại Hoa Kỳ. Ai có thân nhân đi trước thì được anh chị bảo lãnh như trường hợp vợ mình. 

Người Việt chúng ta đến Hoa Kỳ được là nhờ lòng tốt của người Mỹ đứng ra bảo lãnh trong thời gian đầu như hai người em của mình được ông bà Cayla bảo trợ vì mình còn sinh viên nên khó bảo trợ lắm. Nếu không có người bảo trợ thì ở trại tỵ nạn mút mùa lệ thủy. 

Sau này nhớ ơn ông bà Cayla mình có cho một gia đình tỵ nạn gốc Syria ở miễn phí mấy tháng khi họ mới sang. Sau họ dọn đi tiểu bang khác có người gốc Syria nhiều hơn. Hồi mới sang Hoa Kỳ mình phụ giúp sinh viên chống nạn cưỡng bách hồi hương các người vượt biển không có ai bảo trợ. Có người tự tử mỗ ruột trước Phước Lộc thọ mà không chết. Chắc đúng lúc ông Thọ có mặt ở đó. 

Thấy trên mạng người Mỹ chửi bới nhau. Bên binh chính sách cưỡng bách hồi hương và bên chống. Người Việt mình cũng nhảy ra bênh và chống nên chửi nhau loạn cào cào, quên khi xưa mình cũng từng đến bờ Mã Lai, Thái Lan và Nam Dương không có chiếu khán, bất hợp lệ. 

Nhưng khi họ đưa biểu ngữ “NO KING”  được xem là chính trị hoá, chả có thương người di dân lậu gì cả. Theo tài liệu thì thời tổng thống Clinton, họ trục xuất 12 triệu người di dân lậu. Thời ông Obama thì chỉ có 3 triệu người. Do đó không thể nói Đảng dân chủ không thi hành cưỡng bách hồi hương hay nhân đạo gì cả. Đúng hơn là khi người di dân lậu bị bắt tại biên giới thì được trả về, xem như đã dẫn độ họ về lại biên giới, ít vụ ICE lùng bắt như bây giờ.

Bill Clinton’s administration deported approximately 12 to 12.3 million people between 1993 and 2001. However, the vast majority—about 93% (roughly 11.4 million)—were classified as “returns,” meaning these individuals generally left the U.S. voluntarily at the border rather than through formal removal proceedings. The number of formal removals (forced deportations with legal consequences) was much lower. These figures include both voluntary returns and formal removals, so the number of actual forced deportations was only a small fraction of the total.

Mình có kể là chính phủ Trump thi hành các chính sách đã được các think tank cực hữu của Hoa Kỳ đề xướng từ lâu. Lý do là chính trị chớ không phải người Mỹ cả hai bên yêu thương hay ghét người di dân lậu. Họ bắt di dân lậu ở chỗ các triệu phú, ông ta bà lớn như Obama, Clinton có nhà nghỉ hè như Martha Vineyard  Di dân lậu lãnh lương thấp hơn và chịu khó. 

Hồi sáng, gặp ông thợ quen kể, tuần rồi đang làm việc trên công trường, bổng nhiên la migra đến, 60 nhân viên đang làm trên công trường bỏ chạy tá lả khắp nơi.

Năm 1986, khi mình sang Hoa Kỳ lần đầu thì tổng thống Reagan mới ký luật ân xá các người di dân lậu. Dạo ấy tiểu bang California được xem là tiểu bang thiên cộng hòa. Từ khi có lệnh ân xá thì các tiểu bang lớn như new York, California chuyển hướng sang khuynh hướng dân chủ như Cali. Từ 30 năm nay tiểu bang Cali có đến 70% cử tri dân chủ nên ai mà theo cộng hòa thì chả muốn đi bầu nữa. Vì biết trước kết quả. 

Theo mình hiểu thì Đảng dân chủ cho di dân lậu đến các tiểu bang lớn như Texas, Arizona, Florida nói chung là các tiểu bang thiên cộng hòa. Họ cấp bằng lái xe hay căn cước cho người di dân lậu. Trước kia di dân lậu không có bằng lái xe nhưng sau này các công ty bảo hiểm lobby nên Đa số các tiểu bang thiên dân chủ đều cho phép di dân lậu thi bằng lái xe hay nộp đơn xin thẻ căn cước. Có mấy người di dân lậu xin TIN số đóng thuế. 

Có bằng lái xe cứ đưa ra để bầu dù không phải công dân. Nay Cali ra luật không được hỏi thẻ căn cước thì ai muốn bầu là bầu. Thế là Đảng dân chủ đắc cử nắm hết quyền lực tiểu bang và liên bang. Xem như Đảng cộng hòa sẽ không bao giờ nắm quyền nữa. Hoa Kỳ sẽ chỉ còn một Đảng. Còn Đảng cộng hoà chỉ chửi bới cho vui vì không có đa số như hiện nay ở Cali 70% cử tri thuộc Đảng Dân Chủ. Cứ tưởng tượng 4 năm nữa, khắp các tiểu bang trên Hoa Kỳ đều có 70% cử tri bầu cho Dân Chủ. Khỏi mất công đi bầu. Nền Dân chủ có thể bị mua chuộc hay chơi mấy trò này.

Chúng ta nghe đến các tội phạm này nọ. Việc này có, như ông Mễ nuôi ong kể, 60 năm trước, bố ông ta giết người ở Mễ, trốn qua Mỹ, lấy vợ đẻ ra ông ta. Hay những người cầm cố sổ đỏ để mua đường chạy qua Hoa Kỳ. Họ sẵn sàng làm bất cứ việc gì để trả nợ vì ở quê nhà, dân cho họ mượn tiền có thể xiết nhà, đuổi cổ gia đình họ ra khỏi. Do đó họ có thể làm chuyện ác như giết người, trồng cần sa như người Việt nói Máu Lạnh. 

Nói chung người di dân lậu rất im tiếng không la lối, làm ồn vì họ biết ở lậu. Do đó mình đoán những người cầm cờ chạy vòng vòng là dân hợp pháp, có thể được trả tiền để bạo động.

Theo những gì mình đọc trên các trang của think tank cực hữu thì họ tìm cách dẹp vụ để người di dân bất hợp pháp không được bỏ phiếu. Nhớ ông Obama có ra chương trình DACA hợp thức hóa các người con di Dân lậu mà Đảng Cộng hòa chống là vì như vậy số người này sẽ dồn phiếu cho Đảng dân chủ. Chả có phải nhân đạo gì cả, họ chỉ muốn được đa số để kiếm chác, làm giàu thôi.

Chính trị là nơi họ tranh dành quyền lợi của hai Đảng nên họ cò mồi xúi chúng ta tham dự chớ chả có ai để ý đến quyền lợi của chúng ta. Nếu không vì chính trị thì không có mấy vụ xuống đường. Đập phá để thương lượng với nhau. Đảng dân chủ cấp bảo hiểm cho di dân lậu để dành cử tri bỏ phiếu sau này. 

Di dân lậu thì đi làm và rất chăm chỉ để có tiền gửi về giúp gia đình ở quê nhà. Họ không đóng thuế do đó có nhiều quốc gia khuyến khích dân họ nhập cư lậu vào Hoa Kỳ. Lao động tốt gửi tiền về quê hương là chùm khế ngọt. Khi đau ốm, sinh đẻ thì chạy vào nhà thương được chữa bệnh miễn phí, do đó y phí tại Hoa Kỳ đắt là vì vậy.

Nay họ cấm những người đến từ nhiều quốc gia viện lý do là an ninh nhưng thật ra nhiều người đi du lịch rồi trốn luôn ở lại. Có ông hướng dẫn viên người Karzachstan kể là cô em du lịch hay đi học sang Hoa Kỳ rồi ở lại. Lấy ai đó người Mỹ hợp thức hóa giấy tờ. 

Cách đây đâu 10 năm mình chạy đi mua đồ thì thấy thiên hạ la hét biểu tình nên bò lại xem thì tá hỏa tam tình. Mấy ông gốc Mễ kêu Cali là của Mễ Tây cơ, phải trả lại cho họ. Họ cầm cờ Mễ chạy lòng vòng. Như người Việt cầm cờ Việt Nam Cộng Hoà chạy ngoài bolsa. Vài hôm nữa, chắc bên Tây Ban Nha lại có người xuống đường kêu Cali do người Tây Ban Nha phát hiện ra, phải trả lại cho Tây Ban Nha tương tự Mễ Tây CƠ do người Tây Ban Nha chiếm đóng. Chán Mớ Đời 

Vấn đề di dân lậu không giải quyết ngày nay thì sau này sẽ gặp nhiều vấn đề như hưu trí của họ. Ai nuôi họ, sẽ trở thành gánh nặng cho Hoa Kỳ khi dân số giảm. Do đó, người Mỹ muốn đuổi một số về nước của họ nhất là người già. Ngay chính người Mỹ về già sẽ có vấn đề hưu trí vì ngân sách tham thụt. 

Khi họ thành lập quỹ an sinh xã hội, trung bình người Mỹ chết ở độ tuổi 63.5 nghĩa là chết 18 tháng trước khi nhận được tấm ngân phiếu an sinh xã hội đầu tiên. Nay với y khoa tân tiến, người Mỹ sống dai đến 75 tuổi cho đàn ông, 82 tuổi cho phụ nữ nên có vấn đề thâm thủng ngân sách. Nay lại cộng thêm mấy người di dân lậu phải nuôi khi về già là ngọng.

Mình có nói chuyện với nhiều người di dân lậu. Họ nói làm tiền để gửi về nước xây nhà để mai sau họ về hưu. Vấn đề là con cháu lớn lên quen nước quen cái ở Hoa Kỳ nên không muốn về quê hương. Thế là họ ngọng, xây nhà để không hay để cho em út ở còn họ chui rúc vào nhưng căn hộ chật chội của con cháu. 

Mình thấy thiên hạ chửi bới nhau nhưng ít ai nói đến đem người di dân về nuôi hay bảo lãnh như khi người Việt tỵ nạn được người Mỹ bảo lãnh. Chỉ chửi bới hay bênh vực cho sướng miệng vì bảo lãnh là bao nhiêu chuyện như bảo hiểm, nhà cửa này nọ,… cho thấy muốn trở thành một người Mỹ tốt rất khó.

Hoa Kỳ cần giải quyết vấn nạn di dân lậu để khỏi bị hậu quả lớn trả hưu trí, bảo hiểm cho những người ở lậu sau này. Chửi bới nhau chả giải quyết vấn đề. Hy vọng họ sẽ thống nhất ở điểm nào để chuẩn bị cho tương lai. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn