Nhớ lần đầu tiên đến La Mã, ghé lại tòa thánh Vatican thì khám phá không phải thuộc nước Ý Đại Lợi mà là một quốc gia nhỏ nhất thế giới. Sau này mình có đến nước San Marino cũng nằm chơi vơi giữa nước Ý Đại Lợi. Tuần này các Hồng y trên thế giới đã nhanh chóng bầu được giáo hoàng mới, một Hồng y từ Hoa Kỳ.
Sự thành hình của Vatican, tức Quốc gia Thành Vatican (Vatican City State), là một quá trình kéo dài qua 20 thế kỷ, gắn liền với sự phát triển của Giáo hội Công giáo Roma và vai trò của các giáo hoàng.
Theo truyền thống Công giáo, Thánh Paolo, được coi là giáo hoàng đầu tiên, bị tử đạo và chôn cất tại đồi Vatican ở Roma khoảng năm 64-67. Ngôi mộ của ông trở thành điểm hành hương quan trọng cho các Kitô hữu. Sau khi Hoàng đế Constantine I, nghe lời vợ trở về đạo và hợp pháp hóa Kitô giáo qua Sắc lệnh Milano (313), ông đã hiến tặng đất và xây dựng Vương cung thánh đường Thánh Paolo đầu tiên trên ngôi mộ của Thánh Paolo. Khu vực Vatican bắt đầu trở thành trung tâm tôn giáo.
Năm 756, Vua Pepin của người Frank hiến tặng các vùng đất ở miền trung Ý cho giáo hoàng, hình thành Nhà nước Giáo hoàng (Papal States). Điều này trao cho giáo hoàng quyền lực thế tục (chính trị) bên cạnh quyền lực thiêng liêng, với Vatican là trung tâm hành chính và tôn giáo. Vatican phát triển thành một pháo đài và trung tâm quyền lực. Các giáo hoàng thường xuyên xung đột với các hoàng đế và vua chúa châu Âu (như trong Tranh cãi Phong chức), củng cố vai trò của Vatican trong chính trị và tôn giáo.
Bản đồ cho thấy Ý Đại Lợi khi xưa gồm có rất nhiều vương quốc, đến khi ông Garibaldi, kêu gọi thống nhất xứ spaghetti này. Đất của các giáo hoàng (papal States màu tím khá rộng)
Thời kỳ Phục Hưng và suy giảm quyền lực thế tục (Thế kỷ 15-19) Vatican trở thành trung tâm văn hóa và nghệ thuật trong thời Phục Hưng. Các giáo hoàng như Julius II tài trợ xây dựng lại Vương cung thánh đường Thánh Paolo (1506-1626) và trang trí Nhà nguyện Sistine. Tuy nhiên, thời kỳ Avignon (1309-1377) và Đại Ly giáo phương Tây (1378-1417) tạm thời làm suy yếu vị thế của Vatican. Vụ này, nếu ai viếng thành phố Avignon của Pháp sẽ thấy toà nhà của giáo hoàng (palais des Papes). Ông ở Avignon, ông ở La-mã kêu tôi mới là người đại diện cho các con chiên.
Thế kỷ 19: Phong trào thống nhất Ý do ông Garibaldi đe dọa Nhà nước Giáo hoàng. Năm 1870, quân Ý chiếm Roma, sáp nhập Nhà nước Giáo hoàng vào Vương quốc Ý. Các giáo hoàng tự coi mình là “tù nhân của Vatican”, rút lui về khu vực Vatican và mất quyền lực thế tục. Đức giáo hoàng Pius IX, không vui nên tự xem mình là tù nhân trong toà thánh Vatican. Không nhìn nhận xứ Ý Đại Lợi, đã chiếm đất của toà thánh. Vấn đề của người Ý Đại Lợi là làm gì với đức giáo hoàng sau khi tịch thâu hết đất đai của nhà thờ và vẫn xem là vị lãnh đạo thiên chúa giáo của họ.
Thế là đức giáo hoàng cứ sống trong toà thánh Vatican và nhận tiền hổ trợ của con chiên khắp thế giới để sống trong khi chính phủ Ý Đại Lợi thì không dám đuổi nhà thờ ra khỏi toà thánh Vatican vì sợ bị thế giới lên án. Đến khi ông Benito Mussolini, lên nắm chính quyền với Đảng phát -xít thì ông ta đột phá tư duy, cho nhà thờ thành lập một thực thể độc lập có chủ quyền như nước San Marino. Vừa làm vừa lòng nhà thờ vừa lấy lòng dân ý, theo chỉ tiêu nhất chúa nhì cha thứ 3 Mussolini.
Thế là vào năm 1929, Giáo hoàng Pius XI và chính phủ Ý (dưới thời Mussolini) ký Hiệp ước Lateran, chính thức thành lập Quốc gia Thành Vatican như một thực thể độc lập có chủ quyền. Vatican được công nhận trên 44 ha đất, với giáo hoàng là nguyên thủ quốc gia. Hiệp ước này giải quyết “Vấn đề Roma” và đánh dấu sự ra đời của Vatican như một quốc gia hiện đại.
Từ 1929, Vatican hoạt động như một quốc gia nhỏ nhất thế giới, với vai trò trung tâm tinh thần của 1,4 tỷ tín hữu Công giáo toàn cầu. Nó duy trì quan hệ ngoại giao với hơn 180 quốc gia, sở hữu các cơ quan như Thư viện Vatican, Bảo tàng Vatican, và đóng vai trò quan trọng trong các vấn đề quốc tế, văn hóa, và tôn giáo.
Vatican thành hình qua ba giai đoạn chính: khởi nguồn từ ngôi mộ Thánh Paolo và sự phát triển của Giáo hội Công giáo, củng cố quyền lực thế tục qua Nhà nước Giáo hoàng, và cuối cùng trở thành một quốc gia độc lập nhỏ bé nhưng có ảnh hưởng toàn cầu nhờ Hiệp ước Lateran 1929.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét