Tấm ảnh Đà Lạt sau 75

 Hôm qua, ai đó tải một tấm ảnh phố xưa Đà Lạt, trông rất quen thuộc nhưng chỉ khác về ánh sáng và các bảng hiệu so với thời mình còn sinh sống tại Đà Lạt. 30 giây sau thì mình mới nhận ra đâu là đâu. Hoá ra chỗ này là góc đường Minh Mạng và Nguyễn Biểu.

Tiệm ngay góc đường Minh Mạng và Nguyễn Biểu, hình như là nhà sách Thiên Nhiên xưa, số 30 Minh Mạng cũng có thời là một tiệm cắt kiếng. Lâu lâu cửa kính nhà mình bị vỡ. Con nít hàng xóm căm thù mình nên lấy đá chọi hay đá banh trúng vào, mình đo kích thước, chạy ra đây để mua kính. Họ lấy kích thước của mình xong lấy cái thước, đúng hơn là thước 2 cạnh 90 độ, bằng sắt, rồi lấy cái bút có cái đầu tròn tròn hay chi đó, nghe nói làm bằng kim cương để cắt kính. Họ để cái thước sắt rồi lấy con dao kim cương, kéo cái rẹt rồi đưa tay bẽ cái tạch làm đôi. Mình đem về ráp vào, lấy mấy cái đinh nhỏ, đóng khe khẽ để kính không di chuyển rồi lấy cao trét lên phía ngoài theo hình tam giác, phủ luôn mấy cái đinh nhỏ để không khí không lọt vào nhà.

Ảnh chụp góc Nguyễn Biểu và đường Minh Mạng, do ông Kuro, một người Nhật Bản. Không biết ông này sang Việt Nam làm gì mà chụp hình ở Đà Lạt thời sau 75 rất nhiều.

Tấm ảnh chụp sau 75 nên quang cảnh khá te tua, đường xá được đào bới nhưng không sửa chửa. Mình về Đà Lạt lần đầu tiên năm 1992, thì thấy Đà Lạt xuống cấp trầm trọng so với thời mình còn ở Đà Lạt. Thấy hiệu nhà may Anh Tú mà khi xưa là tiệm sách Thiên Nhiên và cái tiệm cắt kính mà mình hay bò ra đây mua kính cửa sổ.

Bên tay phải là đường Nguyễn Biểu, chạy cuối đường là gặp đường Tăng Bạt Hổ, thấy nhà bác Tám, tiệm chè Mây Hồng. Bác có hai người con trai tên Hải và Phước, hay chơi với mình khi xưa. Cứ gần Tết là bà cụ sai mình đem nếp, thịt heo, đậu xanh vào cho bác trai nấu bánh tét. Được dịp mình hay ra xem bác ấy cuốn bánh tét, nấu trong cái nồi to đùng. Nghe nói hai anh này chết sau 75. Nhà này có con gái đông lắm, có một chị tên Nga, học Văn Học, Dương Quang Trí hay đi chơi với chị.

Ngay góc Tăng Bạt Hổ và Nguyễn Biểu, bên tay trái có tiệm Hiệp Tam Kỳ, bán đồ phụ tùng xe hơi thì phải, có 2 anh em học chung với mình khi xưa ở Yersin, người anh học đánh đàn với ông thầy Hà, nằm vùng ở đường Tăng Bạt Hổ, sau này đánh đàn cho đài phát thanh Đà Lạt. Đối diện dãy phố Hiệp Tam Kỳ là bãi đậu xe hàng. Nhìn xéo qua là tiệm vàng Lung, sau này làm sui gia với bố mẹ mình.

Đối diện tiệm Thiên Nhiên, góc Nguyễn Biểu, nói chung là phía này toàn là talus, chấn đất trùi vì dốc, không có tiệm nào cả, ngay góc Tăng Bạt hổ có một bãi đất, đậu xe hàng, thấy mấy ông vá bánh xe,.. Nhớ có một xe bán phở ở đây, mình có ăn một hai lần nên nhớ. Mình không nhớ con đường song song với đường Nguyễn Biểu, chỗ tiệm vàng Bùi Duy Chước là đường gì, chỉ nhớ ngay góc đó có quán sữa đậu nành của bà Bảy Quốc khi xưa. Có người nói cũng tên đường Nguyễn Biểu.

Bên tay phải có tiệm vàng Bùi Duy Chước, bố của bà Bùi Thị Hiếu. Bà này quen bà cụ mình, có dặn cô em mình ở Pháp khi nào mẹ sang thì cho cô gặp. Hình như sau này, bà ta về sống và chết tại Đà Lạt. Bên trái là tiệm vàng Kim Thịnh, của gia đình Nguyễn Biểu, học chung với mình khi xưa ở Yersin, có liên lạc được với anh chàng qua cô em. Khi xưa đi học, mình thắc mắc hắn tên Nguyễn Biểu, lại ở gần đường Nguyễn Biểu. Thế lầy nà thế Lào. Tên này thì ai học chung với hắn đều nhớ tên cúng cơm của hắn vì hắn có tài chửi bằng tiếng Huế cực đỉnh. Chán Mớ Đời 

Tiệm vàng Hùng Thanh của ông Bùi Duy Chước, nơi ban đêm thì bà Bảy Quốc bán sữa đậu nành. Bố Huỳnh Ngọc Ánh, học nghề kim hoàn với ông ta, sau mở tiệm vàng ở Đà Lạt. Nói chung thì đa số dân mở tiệm vàng, làm nghề thợ bạc, đều xuất xứ từ làng Kế Môn ở Huế, đa số sống tại Ấp Ánh Sáng nên họ hay nói người làng Kế Môn sáng lập gia Ấp Ánh Sáng. Mình có kể vụ này rồi, ai tò mò đọc bài Ấp Ánh Sáng.

Trở lại tấm ảnh đầu tiên, phía trái là đường Minh Mạng. Mình không nhớ rõ mấy tiệm kia, chỉ nhớ cái tiệm nơi có mấy người ngồi, trước 75 là tiệm bán sĩ cà phê. Lý do nhớ là vì mấy thang cấp, chỗ này có một thang cấp rất cao, nhảy xuống là đau chân, mình bị một lần. Mỗi lần đi ngang đây, ngửi mùi họ rang cà phê thấy phê cà luôn. Nhà này có một cô con gái, cùng tuổi với mình, học Bùi Thị Xuân, học chung lớp Hội Việt mỸ với mình, không nhớ tên. Lớp năm đó có ông thầy Cường, chạy xe Vespa, đẹp trai khiến học trò mê mẩn. Chỉ nhớ cô nầy khá xinh, má đỏ môi hồng của gái Đà Lạt, tóc ngắn. Thấy thằng Hùng còn ông Nguyễn Hợp Đoàn, thích cô này vì học chung lớp. Khoá đó mình rớt ở lại nên không học chung nữa. Chán Mớ Đời 

Bên cạnh tiệm này là tiệm giày Mỹ Hưng, thuê nhà của ông Tư, anh mệ ngoại mình ở Sàigòn. Trước khi đi Tây, ông cụ dẫn mình ra đây, đặt một đôi giày thời đó có cái mũi tròn như đầu vịt. Tưởng qua tây, sẽ đúng Mode của Paris, ai ngờ tây nhìn đôi giày cười nức nở nên mình hết dám mang, tốn tiền bà cụ. Chán Mớ Đời 

Gia đình dì Bơn, bán trái cây ngoài chợ, mướn tầng trên ở. Sau này, mua nhà ở trong Dốc Nhà Làng, đối diện nhà của mẹ ông Lê Xuân Ái, đi tập kết. Hình như ông này dính dáng gì đến vụ ám sát tên mật thám Tây Lai, ngay trước tiệm Đức Xương Long, khiến tây đem 20 tù nhân ra Cam Ly bắn, chỉ có một bà tên Lan là sống sót, ỏ trên Số 4.

Ai đó bỏ lên mạng cái bằng tiểu học người bản xứ của ông Lê Xuân Ái, hình như là bác của Lê Xuân Thảo đánh bóng bàn cho Adran ngày xưa, con ông Lê Xuân Lợi. Ông Ái theo việt minh rồi tập kết ra Bắc, sau 75, nghe nói có trở về Đà Lạt. Khi xưa mình đi học chương trình pháp, nghe nói đi thi trung học, tú tài đều có hai đề thi: 1 cho mẫu quốc và 1 cho các thuộc địa được gọi là indigène. Trong tấm ảnh thấy đề Franco-indigene. Thấy ký  ngày 10 tháng 12 năm 1937 mà đến 4 tháng sau mới được giám học của trường Khải Định ký duyệt.

Mình nhớ lâu lâu ra nhà Dì Bơn chơi, hay lấy nước đứng trên lang cang, đỗ xuống đầu thiên hạ đi ngang. Có lần trúng áo một cô nào đang đi bát phố với ông bồ hay chồng gì đó khiến tên này tức chạy lên nhà nhưng mình đóng cửa lại. Họ đi ngang tiệm giày Mỹ Hưng, đứng lại xem cái tủ kính trưng bày giày dép, mình đứng trên balcon, đỗ nước xuống rồi thụt người xuống cười khoái chí. Những ai bị mình đỗ nước xuống người, có đọc được bài này thì xin nhận nơi đây lời xin lỗi chân thành nhất của ông đạo Bơ. Nay mình ăn bơ hàng ngày, mới giác ngộ cách mạng là làm điều sai khi xưa. Xong om

Sau này, ông Tư kêu mẹ mình mua căn nhà này nhưng bà cụ kêu đắt hay sao đó. Ông đòi 1.4 triệu trong khi căn phố ở 13 đường Duy Tân, chỉ kêu bán có 1 triệu. Hình như chị vợ của ông Tư theo Việt Cộng nên sau 72, hiệp định Paris được ký kết thì họ bán nhà cửa hết nên 75 vào không bị đánh tư sản. Chuyện người lớn nên mình không rành lắm. Để có dịp mình trở lại thăm dì bà con ở Montreal, sui gia của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, để hỏi thêm. Xong om

Cuối dãy phố này là tiệm giặt ủi của cậu Châu, con Mệ Cai Thỏ, ở ngoài ấp Hà Đông, đường Nguyễn Công Trứ, nơi ông Phúng bán vía mình cho Cậu Tám. Hồi nhỏ thấy cậu Châu, hay đánh quần vợt và làm trọng tài đá banh ngoài sân vận động.

Góc Mình Mạng và Tăng Bạt Hổ. Thấy tiệm chè Vọng Nguyệt Lầu ở tầng trên, lối lên là cái cửa nhỏ ở đường Tăng Bạt Hổ, phía dưới là tiệm Hủ Tiếu Nam Vang, lối vào đường Mình Mạng. Nói cho ngay, 17 năm sinh sống tại Đà Lạt, mình chưa bao giờ ăn hủ tiếu Nam vang cả. Chỉ có ăn chè trên lầu.

Cuối tấm ảnh, thấy có tiệm chè Vọng Nguyệt lầu (ở trên lầu, đi lên ngõ đường Tăng Bạt Hổ, có mấy cầu thang nhỏ), ở tầng dưới thì bán hủ tiếu Nam Vang. Nhìn tấm ảnh này, khiến mình nhớ đến anh bạn thân học chung khi xưa, tên Đào Văn Quý vì nhà anh ta nằm bên cạnh tiệm chè này. Nhà một tầng, được quét vôi màu xanh tím. Ông bố chạy xe đò Đà Lạt Di Linh, có ông anh tên Sơn, đai đen nhu đạo, có tập võ với mình ở võ đường Ngã Ba Chùa trong chỗ hãng cưa của gia đình Xu Tiếng. Bên cạnh nhà Quý là nhà của ông Xí Rổ, một tay anh chị Đà Lạt khi xưa, bảo kê các cô gái vũ trường La Tulipe, nổi tiếng đã chém Đại Ca Thay trước cửa vũ trường này. Chắc anh ta bảo kê mấy chị em ta ở dưới Vọng Nguyệt Basement.

Cứ tết đến là Xí Rổ mở sòng tài xỉu trước nhà. Quý giải thích cho mình là anh chàng này dán miếng mousse dưới đáy cái chén để chận mấy hột xí ngầu nhảy khi lắc để ăn gian.

Đặc biệt chỗ này có một địa điểm lạ của dân chơi Đà Lạt. Giữa tiệm Vọng Nguyệt Lầu và nhà Quý có một cầu thang đi xuống động mấy chị em ta, một xóm Bà Thái kiểu mẫu. Cuối tuần các sinh viên Võ Bị ra đây thăm viếng động này, sau đó ăn hủ tiếu Nam Vang để lấy lại sức vì nắng mưa quân trường, anh không sợ chỉ sợ lên giường đá gà với em. Quý kể mình mấy tên học chung trường, tên nào bò xuống đây. Vui là khi ra chơi, chỉ mặt mấy tên này.

Con gái của tiệm hủ tiếu Nam Vang kể là sau 75, có ông nằm vùng nào kể cho mẹ cô ta nghe. Ông ta được lệnh đặt chất nổ vào cuối tuần vì sinh viên Võ Bị ăn đông lắm. Hôm ấy, ông ta đặt mìn trong gà mên, ra đây nói để mua rồi bỏ quên gà mên có mìn lại. Khi thấy mấy đứa con nít đang chơi trước cửa tiệm nên ông ta không để chất nổ lại. Chủ nhân của Lữ Quán Sàigòn đối diện cũng là chủ tiệm hủ tiếu Nam Vang.

Nghe kể thì mình không tin lắm vì chính sách của Việt Cộng là khủng bố, họ đặt chất nổ chết trẻ em vô số. Mình đọc đâu đó tài liệu của Việt Cộng, cho nằm vùng làm hộ lý để lấy tin tức, có tiền để giúp cách mạng. Mình nghe nói có vài chị em ta nằm vùng ở trong xóm BÀ Thái khi xưa. Biết đâu, ông ta sợ làm chết vài em hộ lý nằm vùng ở bên cạnh.

Trở lại tấm ảnh đầu, đối diện bên kia đường Mình Mạng là đầu dốc Nguyễn Biểu, đi xuống Dốc Nhà Làng. Chỗ này chiều là thấy thiên hạ bán bắp nướng, đồ ăn. Đặc biệt buổi sáng có bà bán bánh căn. Trước đây, bà ta bán ở dưới chợ, chỗ mấy quầy thịt mà mình thường ra ăn. Sau bà ta dọn lên chỗ này để bán khá hơn.

Tấm ảnh này do ông Kuro chụp sau 75, phản ánh khá đúng với những gì mình thấy năm 1992, khi về Đà Lạt lần đầu. Hôm nào, đồng chí gái chửi mình, buồn đời, sẽ tải mấy tấm ảnh của ông Kuro lên cho mấy bác xem. Tấm này chụp ở đường Phan đình Phùng, thấy trạm biến điện ở cạnh cầu thang từ Minh Mạng đi xuống trước rạp Ngọc Hiệp. Hồi bé mình có thấy xe thổ mộ ở Đà Lạt, sau này thì không thấy nữa vì xe Lam đầy, đến khi về lại Đà Lạt thì thấy xe ngựa. Nhà cửa không được Quét vôi lại. Khi xưa, cứ đến Tết là cả Đà Lạt cho người quét vôi để ăn Tết. Đi thụt lùi với lịch sử. Chán Mớ Đời 

Chỗ này là nơi mình hay đi qua mỗi lần ra chợ Đà Lạt. Nay về Đà Lạt thì cứ như Từ Thức về quê, không nhận đâu ra đâu, đâu là bến bờ. Chán Mớ Đời 

Có chị bạn ở Đà Lạt gửi cho tấm ảnh này , ngay góc tiệm sách Thiên Nhiên ngày xưa

Nói cho ngay, Đà Lạt nay còn chút không gian ở đường này, chưa được bê tông hoá nên còn chút gì của Đà Lạt xưa. Đi xuống chút xíu, cạnh nhà sách Khái Trí khi xưa, có em trai mình bán bánh căn ở đây.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đô la lên giá

 Sắp đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ nên mình có đổi một ít tiền của nước sở tại để tiêu khi mới đến phi trường thì khám phá ra đồng mỹ kim lên giá so với các ngoại tệ khác khiến mình thất kinh. Lò mò xem sao vì trên nguyên tắc khi có lạm phát tại Hoa Kỳ thì tiền mỹ kim sẽ mất giá, đây lại ngược lại. Tuần này họ cho biết lạm phát Hoa Kỳ lên đến 9.1%. Tiền Euro xem tương đương với mỹ kim, khác với trước đây trung bình một Euro ăn 1.2 mỹ kim. Có khi lên đến 1.5 mỹ kim. Năm nay ai ở Hoa Kỳ đi nghỉ hè thì nên đi ngoại quốc thay vì Hoa Kỳ.

Xem hối đoái thì khám phá ra tiền Thổ Nhĩ Kỳ, đổi qua đô la xuống tới 27% và tiền Á Căn Đình xuống đến 30% nên mình chọn đi Thổ Nhĩ Kỳ. Hy vọng sang năm sẽ đi Á Căn Đình. 

Mình nhờ một công ty du lịch Thổ Nhĩ Kỳ soạn chương trình riêng cho gia đình mình đi chơi 2 tuần. Cứ thấy họ kêu trả tiền mặt bằng mỹ kim được bớt mấy chục nhưng mình không chịu, kêu sẽ trả bằng thẻ tín dụng. Lý do là nếu họ có tiền tươi thì lợi hơn vì lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay lên đến 72%. Hôm qua xem trên YouTube, một cặp vợ chồng, gốc Nga thì phải, làm video, chắc năm ngoái kêu rằng vật giá gia tăng khủng khiếp. Nghe nói du khách Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ hàng năm rất đông, năm nay chắc ít.

Họ ước lượng hàng năm có đến 7 triệu du khách đến Thổ Nhĩ Kỳ, du khách nga chiếm đến 4 triệu, du khách Ukraine thì 2 triệu. Từ Nga, Ukraine đến Thổ Nhĩ Kỳ rất gần vì nằm xung quanh bờ biển chết. Cái tháp Eiffel, được xây cho một cuộc đấu xảo, sau đó người Pháp tính phá vỡ nhưng thấy tốn tiền nên họ giữ lại. Nay trở thành biểu tượng của Paris, có đến 14 triệu du khách đến Paris để được chụp ảnh trước cái tháp, suýt bị phá bỏ.

Mình mò tin tức để xem sao thì khám phá ra các nước khác cũng bị lạm phát như điên, khiến thiên hạ rủ nhau đi đổi tiền nước họ qua mỹ kim để cất giữ, đưa đến tình trạng giá trị tiền mỹ kim gia tăng. Khi gia tăng thì các công ty mỹ sẽ gặp khó khăn hơn khi xuất cảng vì giá cao hơn so với các sản phẩm của các xứ khác.

Giá dầu tăng từ mấy tháng nay vì chiến tranh ở Ukraina nên thiên hạ lại chạy đi mua mỹ kim để cất giữ. Vấn đề là lạm phát càng gia tăng thì tiền mỹ kim lại lên giá. Theo mình hiểu thì tiền đô la với giá chợ đen ở Việt Nam nay lên đến 24,500 đồng dù hối đoái chính thức là 23,500. Mình đang đợi khi nào tiền lời giảm sẽ mua vàng vì dạo này vàng xuống vì Mỹ kim lên.

Mình có kể vụ trước khi thế chiến thứ hai kết thúc, quân đội đồng minh đã tiên liệu trước chiến thắng nên đã họp mặt tại Bretten Woods để bàn về chia đất đai, tiền bạc. Họ cho thiên hạ uống rượu say suốt mấy ngày rồi vào giờ chót, kêu lấy đồng đô la làm tiền chính thức cho các thương vụ quốc tế. Đá tiền nữ hoàng Elizabeth đệ nhị ra. Đại diện Anh quốc cay cú như cà cuống, kêu phải dựa mỹ kim trên vàng, đâu 1 lượng vàng được đổi thành 34 mỹ kim thì phải.

Thế là từ đó, mỹ kim được sử dụng trong các dịch vụ thương mại. Ai muốn mua đồ ngoại quốc, đều phải trả bằng tiền mỹ kim do đó số lượng mỹ kim trên thế giới còn nhiều hơn tiền đôla sử dụng tại Hoa Kỳ. Ai bán đồ cho người Mỹ thì sợ đem tiền về nước họ sẽ gây lạm phát nên mua trái phiếu của chính phủ Hoa Kỳ bán ra.

Cứ lấy thí dụ, anh ba tàu và anh Nhật sản xuất đồ bán cho người Mỹ cứ như người ta ăn hàng rồi ghi sổ. Đến ngày giờ trả tiền thì chính phủ mỹ in trái phiếu thêm để trả. Nếu kinh tế Hoa Kỳ, tiền đô la phá sản thì chỉ biết khóc cho vơi đi những của nợ. Không có ai chơi cha thiên hạ như người Mỹ. Các nước như Ấn Độ, Ba Tây, Trung Cộng và Nga sô, họp lại làm nhóm BRIC, để tìm cách thoát ra sự lệ thuộc vào tiền mỹ kim. Vấn đề là các xứ này sản xuất thì chỉ bán cho ông mỹ xài. Các nước khác theo nền kinh tế xuất cảng để phát triển, chỉ có bán chớ không mua.

Hôm qua đọc báo thấy Saudi Arabia, gia tăng mua dầu của Putin gấp đôi, bất chấp lệnh cấm vận khiến ông Biden, phải bò sang thương lượng. Mấy năm trước, ông này hùng hổ chửi bới ông vua dầu hoả vì đã giết một nhà báo chống đối của nước này tại Thổ Nhĩ Kỳ. Chán Mớ Đời 

Mình sống tại Hoa Kỳ nên bị báo chí mỹ tuyên truyền nên phải đọc thêm báo chí ngoại quốc để hiểu thêm các xứ khác nghĩ gì về Hoa Kỳ và các nước tây phương. Điển hình là dạo này báo chí tây phương kể vụ bẫy nợ của Trung Cộng khiến thủ tướng gì ở Sri Lanka, từ nhiệm khi bị dân chúng xuống đường. Thấy thiên hạ ở mấy xứ này và phi châu kêu là Trung Cộng bẫy nợ nhưng ít ra còn xây cất vớ vẩn trong khi tây phương cũng bẫy nợ nhưng chả xây cất gì cả, ngoài lấy tài nguyên của xứ họ.

Mình có kể vụ sát thủ kinh tế của Hoa Kỳ và tây phương với sự thành lập IMF và Ngân Hàng Thế Giới, để bẫy nợ các xứ đang phát triển. Trung Cộng cũng theo chính sách này nhưng lấy rẻ hơn Hoa Kỳ và các nước tây phương.

Mỹ kim và euro gần bằng nhau 

Năm 1971, Nixon chơi cha thiên hạ, huỷ bỏ vụ tiền mỹ kim dựa theo giá vàng khiến năm 1974, mình đi du học, đổi tiền rẻ hơn giá vàng.

Sự thành hình mỹ kim khá là lạ. Tiền đô la được phát hành lần đầu tiên trong thời nội chiến. Chính phủ Lincohn cho rằng in tiền là điều cần thiết, để trả cho các chi phí. Có nhiều sự chống đối vì tiền mỹ kim mà người Mỹ gọi là “greenback” vì in bằng màu xanh, không được bảo chứng bởi vàng hay bạc.

Mỹ kim được in lần đầu tiên vào năm 1862, sau khi luật Legal Tender Act được tổng thống Abraham Lincohn ký và được ban hành vào ngày 26 tháng 2 năm 1862. Đạo luật này cho phép chính phủ in $150 triệu tiền giấy. Một năm sau lại hết tiền thế là đạo luật thứ 2 được ký và ban hành cho phép in thêm $300 triệu đô la.. kinh hoàng

Chính phủ miền bắc (Lincohn) bắt đầu kêu gọi nhập ngủ vào năm 1861, mấy chục ngàn binh sĩ được trang bị súng ống, quần áo, trả lương. Các tàu bè, súng ống đều được các công ty miền bắc sản xuất. Mọi người không ngờ cuộc nội chiến lại kéo dài lâu nên bộ trưởng Salomon Chase, đề nghị bán trái phiếu để có tiền đầu tư vào chiến tranh nhưng miền nam vẫn ngoan cố đánh đấm lại như thể Ukraine ngày nay.

Năm 1861, miền nam thắng trận Bill Run nên bộ trưởng tài chính của Lincohn, gặp các ngân hàng, đề nghị in và bán cổ phiếu nhưng không ăn thua gì cả vì chiến tranh ngốn tiền như cá uống nước. Chính phủ Lincohn đột phá tư duy cho rằng nên in tiền để trả nợ khiến nhiều người chống đối vì sợ gây ra hậu quả kinh tế không tường được. Cuối cùng thì họ phải chơi liều, ra luật Legal Tender Act.

Đến năm 1862, tiền được chính phủ Lincohn in thêm, không còn bị chống đối nữa. Ngược lại thì tiền in mới khả tín hơn loại tiền đã được in trước đây bởi các ngân hàng địa phương. Tiền mỹ kim, loại 1 đô la có in hình bộ trưởng tài chính Salomon Chase, hình ông Alexander Hamilton được in trên tờ 2,5, 50 đôla. Hình tổng thống Lincohn thì được in trên tờ 10 đôla.

Lý do in màu xanh vì khó làm giả và khó bị phai màu.

Các tiểu bang miền nam, ly khai khỏi Hợp chủng quốc, bảo vệ chế độ nô lệ, cũng có nhiều vấn đề tài chánh nên cũng bắt đầu in tiền. Tiền của dân quân miền nam được xem là tiền rác, vì là của bên thua cuộc thêm rất dễ làm giả.

Tại Philadelphia, miền Bắc có một chủ tiệm in tên Samual Upham, in một số tiền giả của miền nam, rồi bán cho vui. Tiền ông này in giả tương tự như tiền của phe miền nam, được đem xuống miền nam sử dụng. Tương tụ tiền của phe miền Bắc, lúc đầu bị chống đối nhưng sau vẫn được sử dụng, thậm chí dân miền năm thích xài hơn.

Sự in tiền giấy trong thời gian chiến tranh giúp cân bằng nền kinh tế nhưng sau khi chiến tranh kết thúc thì có vấn đề và họ dự định đổi tiền giấy sang vàng.

Đến năm 1870, một đảng chính trị mới ra đời, được gọi là Greenback Party, nhằm cổ động giữ tiền đô la xanh. Mình đoán là các tài phiệt bịa ra vụ này để tuyên truyền cho họ. Cục Dự Trữ Liên Bang (FED) là một ngân hàng tư, không phải ngân hàng quốc gia của Hoa Kỳ. Khi cơ quan này in tiền là do các tài phiệt in ra, lấy công khố phiếu của chính phủ Hoa Kỳ. Mình không rõ mấy trái phiếu này được bảo chứng ra sao hay là chính phủ Hoa Kỳ trả nợ bằng cách cho họ khai thác, dầu hoả, hầm mõ,… ai có tin tức về vụ này thì cho em biết.

Nói chung người Mỹ nhất là nông dân ở miền tây, cảm thấy sử dụng tiền giấy tốt hơn là dùng các đồng bạc cắc bằng vàng,… nhớ mấy phim cao bồi, cướp chận đánh cướp mấy xe đò trong đó có toàn là mấy rương tiền nặng nề trong khi tiền giấy thì nhẹ hơn, dễ di chuyển.

Khởi đầu ngày 2 tháng giêng năm 1879, chính phủ Hoa Kỳ bắt đầu đổi tiền thành đô la giấy, cũng có một thiểu số người dân đến các ngân hàng để đổi lại tiền vàng. Dần dần, tiền giấy được người Mỹ sử dụng thay cho vàng. Đến thế kỷ 20 thì mực xanh được phổ biến và không phai màu.

Các sử gia cho rằng khi người Mỹ sử dụng tiền giấy do chính phủ in và phát hành đã nói lên sự tin tưởng vào chính phủ thay vì các tiền bạc được in bởi các ngân hàng tư. Các nước khác mà dân đổ Xô đi mua mỹ kim là hơi mệt.

Ở thế kỷ 21 thì xuất hiện một loại tiền tệ mới được gọi là cryptocurrency mà chính phủ đang tìm cách đánh cho sụp vì không thể kiểm soát dòng tiền này được hay đánh thuế. Chán Mớ Đời 

 Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hình ảnh Đà Lạt xưa

 Mấy hôm nay, thấy có ông Tây nào tải mấy tấm ảnh do ông ta chụp tại Đà Lạt trước năm 75 khiến mình chợt nhớ đến khung cảnh ngày xưa. Mình tính không kể về Đà Lạt xưa nữa vì cứ như múc nước từ ao ký ức rồi đổ sang vùng hoài niệm kia, tát qua tát lại đến khô kiệt. Lâu lâu thấy dân Đà Lạt tải một tấm ảnh mới thì bao kỷ niệm lại tuông về. Mình có đâu trên 800 tấm ảnh cũ của Đà Lạt, do một anh cựu học sinh Lasan Adran tặng.

Đặc biệt tuần này có một tấm bưu thiếp chụp con đường mòn, nối liền đường Phan Đình Phùng và Hai Bà Trưng, băng qua vườn trồng rau. Khi xưa, mình có đi bộ vài lần khúc này. Để hôm nào rảnh mình lục tất cả các tấm bưu thiếp về Đà Lạt ngày xưa bán cho du khách, rồi tải lên đây.

Đường Phan Đình Phùng nằm song song với đường Hai Bà Trưng, được nối liền bởi 3 chiếc cầu chính, xe có thể đi qua: phía Số 4 có cầu ở đường La Sơn Phu Tử, cầu Cẩm Đô, và cầu đường Hải Thượng, gần trường Việt Anh. Đường bộ, hẽm thì có phía sau trường Tân Sanh, cây xăng Ngọc Hiệp, ngay Chợ Nhỏ ở tiệm thuốc tiệm Tây Lâm Viên, một ở Ngã Ba Chùa, đi băng qua vườn ông Ba Đà, mướn đất của ông bà Võ Đình Dung, và con đường chỗ hãng cưa Xu Tiếng, ảnh của tấm bưu thiếp.

Nói chung từ MÃ Thánh đến trường Việt Anh, tất cả đất làm vườn trồng rau, dọc con suối thuộc về ông bà Võ Đình Dung. Ông Võ Đình Dung là người thầu xây nhà ga Đà Lạt ở đường Nguyễn Trãi và dãy phố khu Hoà Bình, chỗ tiệm bánh mì Vĩnh Chấn đến nhà trồng răng ông Phan gì Trình, bố của thằng Hy khi xưa học chung với mình. 

Chùa Linh Sơn và Linh Quang, cũng được ông bà tặng đất để xây. Ông ta có chân trong hội đồng thị xã Đà Lạt, gồm 3 ngươi Tây và 2 người Việt nên khi người Pháp quy hoạch thành phố, ông ta biết khu nào dành cho người Việt (indigènes) thì mua hết nên sau này được xem là người giàu nhất Đà Lạt. Mình có kể vụ này rồi.

Ảnh chụp in trên bưu thiếp nhìn từ phía đường Phan đình Phùng sang Hai Bà Trưng, thấy con đường đất để người dân đi ra phố.

Đây là phía sau tấm bưu thiếp, được in tại Hương Cảng, chỉ cần dán tem và viết địa chỉ bên phải và vài dòng cho người thân bên trái. Khi xưa, mỗi lần đi chơi đâu ở âu châu, mình mua vài tấm làm kỷ niệm vì không có máy hình, gửi vài tấm cho bạn bè, người thân ở Paris.

Xem hình này thì điểm đầu tiên nhận thấy là Domaine de Marie trên đồi bên kia, ngoài ra còn thấy trường tiểu học Đa Nghĩa mà khi xưa, mình có lên đây chơi vài lần. Khúc này ở đường Phan Đình Phùng gần hãng cưa Xu Tiếng và Ga ra Phan Xứng. Hai nhà này có người học chung với mình khi xưa; Nguyễn Văn Thảo, sau này mình có gặp tại Paris sau 75 và Phan Hiền Huy. Nghe nói anh chàng này ở hải ngoại nhưng chưa có dịp gặp lại.

Có người hỏi mình lý do khi xưa, dân Đà Lạt gọi ông ngoại của anh ta là “ông Xu Huệ”. Tại sao là “Xu”? Mình hiểu là khi xưa, thời tây mấy người Việt đi làm cho Tây, được làm đội trưởng, mà tây gọi là “surveillant”, người Việt gọi Nôm na là “cai” như ông Cai Thỏ. Nhiều khi đọc luôn tiếng tây khá dài vì tiếng Việt là đơn âm nên người Việt gọi “xu” cho tiện.

Ông xu Tiếng, khi xưa làm việc cho tây, học nghề xây cất, sau này làm nhà thầu xây cất. Chính ông ta đã thầu xây Nha Địa Dư, cạnh trường Grand Lycee. Ông ta là 1 trong hai nhà thầu khoán nổi tiếng Đà Lạt với ông Võ Đình Dung ở buổi giao thời của Đà Lạt.

Nha Địa Dư Đà Lạt, do thầu khoán Xu Tiếng xây cất. Ông này chết sớm, cô con gái kể là mới lên hai thì ông ta đã qua đời.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Phía trên đồi trước Domaine de Marie, thấy khói cháy cỏ, mình đoán là lúc họ chuẩn bị cày miếng đất nằm giữa đường Ngô Quyền và đường Thi Sách, sau này mình hay lên đây đá banh với dân Số 4. Tết đến thì người Huế ở Số 4 hay tụ tập đây chơi bài chòi thì phải.

Ảnh này cho thấy rõ trường tiểu học Đa nGhĩa và nguyên khu Domaine de Marie. Hình này cho thấy con đường mòn nối liền đường Ngô Quyền, Thi Sách, đi mép bên trường Đa Nghĩa, rồi xuống đường Hai Bà Trưng, nối liền với con đường mòn đất qua Phan Đình Phùng. (Hình của Bill Robie)

Nếu mình không lầm nhà thầy Hồ Thanh Tâm, dạy sử mình năm lớp 11, gần xóm trong khu vực này. 

Tấm không ảnh này chụp từ Domaine de Marie, có thấy đường Ngô Quyền, Thi Sách, Hai Bà Trưng và một đoạn đường mòn từ Phan Đình Phùng trước trường Đa Nghĩa. Không thấy khu nhà thầy Hồ Thanh Tâm ở.

Tấm ảnh này chụp trên cầu đi vào chợ Trên, từ khu Hoà BÌnh, tiệm chụp hình Hồng Châu. Thấy cuộn dây kẽm, nhớ là chiều tối, cảnh sát kéo lại để tránh nằm vùng vào đặt chất nổ trong chợ sau Mậu Thân.

Mình có một kỷ niệm bị ông cụ khệnh cho một trận trên chiếc cầu này. Dạo đó, đi vào vườn trong Suối Tía. Không hiểu lý do ông cụ chọn đi đường này, mình cầm cái bình thủy, đựng nước. Có tên nào đi ngược lại, đụng mình, làm rơi cái bình thủy bể. Ông cụ cho một tát nhớ đời về tội xớn xác. Chỗ này chắc là cuối tuần vì trong tuần ít người. Thiên hạ bán lén, lâu lâu cảnh sát rượt chạy mệt thở, chỉ sau này thì cảnh sát cho bán líp ba ga, không rượt nữa.

Mình hay thấy một bà hay ông người chàm, ngồi đây trên cầu, kêu thiên hạ dừng lại để nghe họ xem bói thì phải. Mấy bà ngoài chợ sợ họ lắm, kêu sợ bị họ thư. Kêu người hồi (hồi giáo).

Chỗ này, nơi mấy thang cấp, thường thấy mấy bà sơ của Domaine de Marie, đứng đây bán đồ cũ của người Mỹ viện trợ để nuôi trẻ mồ côi. Sau này mấy sơ bán thẳng cho mấy bà bán áo quần trong chợ, để bán lại cho dân Đà Lạt.

Đặc biệt chiếc cầu này được thiết kế bởi kiến trúc sư Ngô Viết Thụ với cầu thang bên vũ trường La Tulipe Rouge. Chiếc cầu nổi dài, hình chữ K, rất đặc biệt thay vì thẳng. Ngoài ra còn thiết kế mấy dãy phố dưới cầu thang chợ, hai bên hông của Chợ Đà Lạt. Mình có mấy tấm ảnh bản vẽ cũ.

Tấm ảnh này đề ngày 12 tháng 2 1972 do Blaine Jessee chụp. Mình đoán là mùa chợ Tết vì thường họ mướn chỗ này để bán hàng. Hàng năm, thành phố có vẽ mấy cái ô để dân Đà Lạt mướn chỗ để bán mấy ngày Tết. Bà cụ mình hay mướn một chỗ để một chị người làm ra bán, sau này có hai gia đình hàng xóm, mướn chỗ rồi lấy hàng bà cụ bán, kiếm tiền ăn Tết.

Hình này ở khu Hoà Bình, chụp từ dãy phố nhà hàng Chic Shanghai chiếc xe màu xanh, nếu mình không lầm là của ông bà Võ Quang Tiềm, dùng để chở rượu. Mình hay thấy ông tài xế, hình như là cháu của ông Tiềm, hay lái chiếc xe này. Bà Tiềm là chị em bạn dì hay cô cậu với mệ ngoại mình.

Dạo bà cụ mình vào Đà Lạt, được bảo trợ bởi ông bà Phúng, em của bà Tiềm. Sau đó mẹ mình theo việt minh bị bắt chung với cô Minh, con ông bà Võ Quang Hàm, hình như cháu của ông Tiềm, tiệm thuốc tây Minh Tâm. Ông Tiềm là người bảo lãnh bà cụ ra tù. Khi ông cụ mình giải ngủ, học thi vào làm công chức cho ty công chánh, ông Tiềm kêu ra nhà ngủ lại, bắt học thi thay vì để ở nhà, ông cụ lại tính chuyện sản xuất.

Thấy chiếc xe Ladalat của hãng Citroen. Dạo ấy công ty này đầu tư vào Việt Nam, dàn xe hình như được sản xuất tại Việt Nam còn máy móc thì đem từ Pháp sang. Nếu không có vụ 30/4/75 thì ngày nay Việt Nam có lẻ đã sản xuất xe chiến đấu hơn xe của đại hàn.

Chiếc xe đò chạy Sàigòn - Đà Lạt mà khi xưa, mình có đi mấy lần. Bến xe ở gần Ấp Ánh Sáng, cạnh bên cây xăng Caltex. Khi đi thì đến bến xe để đi, còn khi về từ Sàigòn thì nhà Mệ Ngoại mình ở Hàng Xanh nên ra đường chính, kéo ghế ăn tô hủ tiếu rồi đứng đợi bên đường rồi quơ tay để xe Nam Sơn ngừng rồi chạy về Đà Lạt. Mình cũng hay đu lên xe kiểu này vì xe không dám đậu lâu, sợ bị cảnh sát phạt vì đón khách bên đường, xem như ăn gian chủ xe. Tài xế và lơ xe, bắt khách dọc đường thì bỏ túi tiền riêng nên rẻ hơn là mua vé.

Mình đoán là chụp xe chạy lên dốc đường Lê Đại Hành, vì ông ta cũng chụp  tấm ảnh từ rạp Ngọc LAn xuống hồ Xuân Hương, thấy cái mái nhà của cây xăng Caltex

Dạo ấy Đà Lạt ít xe, hoặc là vào giờ thiên hạ đi học hay đi làm hết. Chủ cây xăng Caltex này là ông chủ nhà hàng Chic Shanghai, được thị trưởng Trần Văn Phước cho đất, để ông ta bỏ tiền xây cây xăng. Ngoài ra ông ta cũng bỏ tiền ra để xây khu rạp xi nê Hoà Bình khi họ dời chợ Cũ xuống chợ mới. Phía trong chợ cũ, được thiết kế lại làm rạp chiếu bóng Hoà Bình, xung quanh thì có dãy tiệm bán đồ như mấy tiệm Tiến Đạt, Anh Lân,…

Đây là ảnh chụp từ dãy phố của ông Đội Có, người xây hồ Đội Có, mình có kể rồi, nhìn sang tiệm sách Hoà Bình, nơi hàng năm phải ra đây mua sách của mấy ông tây bà đầm bắt mua để đọc. Tiệm này cũng do mấy chú Ba làm chủ, bên cạnh có tiệm bánh Thanh Nhàn, của hai bác Bửu Ngự, hàng xóm. Nhìn xéo qua thì có tiệm sách Liên Thanh, cạnh bên tiệm giầy Bata. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Phá ngục Bastille 1789

Hôm trước, có người imeo nói là đọc bài 14 Juillet của mình, giúp nhớ lại những gì ông thầy tây dạy về cuộc cách mạng Pháp và hỏi ngày 13/7/1789 là ngày họ phá ngục Versailles phải không. Mình nói ngục Bastille chớ còn bỏ tù ở lâu đài Versailles thì mình xin đi tiên phong vào tù. Nhân dân thành Paris vào nhà tù Bastille, giải cứu tù nhân ngày 14/7 nhưng chỉ có 7 tù phạm ở trong. Lý do dân nổi loạn vào ngục Bastille, không phải để giải thoát tù phạm mà để lấy súng ống và thuốc súng hầu chống trả lại lính của triều đình đang bao vây thủ đô. Ngày 14/7 được xem là ngày đầu tiên cho cuộc đời mới, một kỹ nguyên mới.

Một trong những nguyên do chính của cuộc cách mạng ở Pháp là khủng hoảng tài chánh khởi đầu bằng cuộc chiến dành độc lập của 13 tiểu bang thuộc địa Anh quốc ở Châu Mỹ, khiến trên 50,000 loyalist, người gốc Pháp bị trục xuất khỏi vùng Quebec tại Gia-nã-đại, trong số 90,000 dân cư nói tiếng Pháp, buộc lòng nước Pháp phải tham chiến, giúp đỡ 13 thuộc địa của Anh Quốc. Có lẻ vì vậy mà ngày nay dân francophone ở Gia Nã Đại ít hơn dân nói tiếng Anh. Cuộc khủng hoảng tài chánh kéo dài, thêm giới trưởng giả lên án những đặc ân dành cho thành phần quý tộc, họ hàng với vua và nhà thờ được miễn thuế trong khi Tiers état bao gồm 97% dân số lại bị đánh thuế nặng.

Từ khi Đặng Tiểu Bình cho TQ đổi mới, dùng kinh tế thị trường là ngọn đuốc cách mạng thì ngày nay, giới đại gia, trung lưu là giới làm nên chuyện, cải tổ đất nước nên người ta lo ngại là giai cấp này sẽ đòi hỏi thêm quyền tự do, chia sẻ chính trị vì bao nhiêu quyền lợi, chính trị đều nằm trong tay các đảng viên. Nếu có cuộc khủng hoảng kinh tế ở TQ thì giới trung lưu sẽ lên tiếng đòi hỏi quyền lợi của họ trong tay của nhà cầm quyền. Người ta lo ngại 14/7/1789 sẽ xẩy ra tại TQ nếu có cuộc khủng hoảng kinh tế. Gần đây, các nhân vật được ái mộ ở Trung Cộng, như Jack Ma,…bị chính quyền làm khó dễ.

 Nhà vua hay giai cấp quý tộc, có đất đai nhiều nhưng không phải đóng thuế. Họ cho thuê đất để các nông dân cầy cấy rồi đóng tiền cho họ. Thiên chúa giáo được xem là quốc giáo, được miễn thuế dù nhà thờ có nhiều đất đai để canh tác và cho thuê. Đức Hồng Y Richelieu, "l' Éminence rouge" rất nổi tiếng, ông được xem một thời, người cai trị của nước Pháp. Mình điên đầu về ông này, thầy giảng mà chả hiểu gì cả, tại sao ông cha lại làm thủ tướng cho vua Louis 13. Sau này coi phim 3 chàng ngự lâm pháo thủ của Alexandre Dumas thì mới hiểu đôi chút, lý do người ta không muốn tôn giáo và chính trị đi đôi với nhau.

 Nước Pháp được xem là mạnh nhất Âu Châu vào thế kỷ 18, bắt đầu thời cai trị của vua Louis 14, tây hay gọi "Le roi du soleil". Nghe kể không biết có đúng không là trời mưa mà ông ta bước ra là tạnh. Ông ta cai trị theo chính thể Quân chủ tuyệt đối ( monarchie absolue). Ông ta dời cả gia đình và triều đình về cung điện Versailles, cách Paris độ 20 km thay vì ở Palais Royal, cạnh vườn Tuileries ở Paris. Có lẻ vì lẻ đó mà mấy ông vua sau này không biết đến tình hình sinh sống của dân chúng ở Paris, như hoàng hậu Marie Antoinette ở chổ hoang vắng, miền quê nên chán, chơi trò cô bé chăn cừu, cho xây dựng mấy chuồng dê để mỗi ngày bà ta vắt sữa,..., theo phong trào lãng mạn của thời đó.

 Nhớ hồi học trường tây thì ông tây có dạy về Jean Jacques Rousseau, Diderot, Voltaire,.., những người khai sáng cho thế kỷ ánh sáng của nền văn hoá Pháp với tinh thần cartésien. Mình có viếng thăm mấy cung điện của vua chúa của Anh, Pháp, Áo-Hung Gia Lợi, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha,..., nhưng phải công nhận điện Versailles do mấy kiến trúc sư danh tiếng Le Notre, Le Vau,..., vẽ theo tinh thần cartésien rất là đẹp. Năm thứ 3, mình hay ghé lại đây mỗi tuần để vẽ, nghiên cứu kiến trúc của lâu đài này.

 Mình không nhớ nhiều hay hiểu rõ sau khi đọc cuốn Contrat Social mà ông tây bắt cả lớp mua ở tiệm sách Hoà Bình, chỉ nhớ tra tự điển Larousse mệt thở, nhớ mang máng là phong trào văn hoá được gọi Ánh Sáng (Lumière) tạo nên một trường phái lãng mạn khiến các nhà trí thức mơ đến một xã hội khác, đẹp hơn qua các bài thơ của Lamartine,..., dựa trên căn bản quyền làm người, tự do và bình đẳng đưa đến cuộc cách mạng dành độc lập của Hoà Kỳ và cuộc cách mạng tại Pháp....

 Trước 1945, các nhà trí thức của Việt Nam cũng bị ảnh hưởng bởi phong trào lãng mạn nên ta thấy xuất hiện những tác phẩm như Thiên Thai của Văn Cao, Con thuyền không bến của Đặng Thế Phong,..., đã nói lên ảnh hưởng của thanh niên thời ấy vì thế mới có 13 vị anh hùng Yên Bái bị chém đầu mà gần đây mình có xem được hình ảnh lính Tây chém, bêu đầu ngoài chợ. Các thanh niên tham gia các phong trào cách mạng để chống Pháp, dành độc lập. Khi có óc lãng mạn thì con người mới mơ tưởng đến một cái gì xa xa là lạ, một xã hội bình đẳng,... Thanh niênthời mình học đại học rất mê Che Guevarra, vì ông ta từ khước cuộc đời trưởng giả, bỏ học y khoa để đi làm cách mạng khắp nơi. Gieo chết chóc khắp nơi, tôn sùng bạo lực cách mạng.

 Các giới trưởng giả bị đánh thuế nặng để vua giúp đỡ 13 thuộc địa Hoa Kỳ đánh Anh Quốc dành độc lập mà ta nhận thấy tướng Lafayette có mặt tại Châu Mỹ. Người ta kể có trên 8,000 cuộc bạo động bởi nông dân vào thập niên 1780. Ông  Necker, tổng giám đốc tài chánh của nhà vua trình bày tình hình ngân quỹ quốc gia: thâu thuế được 503 triệu cân Anh, chi tiêu mất 620 triệu cân Anh trong đó có đến 310 triệu để trả nợ. Dân chúng lên án khi được biết nhà vua tiêu trên 31 triệu vào các cuộc ăn chơi, xa xỉ trác táng tại điện Versailles.

 Năm 1788 lại bị mất mùa, giá bột mì lên cao khiến các phụ nữ rũ nhau đi Versailles để đòi bánh mì. Những cải tổ về luật Pháp, thuế vụ được thi hành nhưng chỉ đánh thuế thêm người dân. Giới Tiers Etat đòi được thêm số đại biểu trong quốc hội vì họ chiếm 97% dân số, (quý tộc và nhà thờ là hai thành phần còn lại) nên nhà vua chấp thuận nhưng quyền đầu phiếu thì chưa quyết định.

 26/6/1789, nhà vua cho vời 20,000 lính ngoại quốc về Paris để dẹp loạn, tương tự binh đoàn Wagner ngày nay ở Syria và Ukraine. Dạo đó người ta có quyền đi lính thuê cho một nước khác tương tự ngày nay lính Thuỵ Sĩ đứng gác, bảo vệ toà thánh Vatican. Nếu ai viếng Vatican thì thấy mấy ông lính bận áo quần thời phục hưng, đứng gác ở cửa ra vào hay ở trong toà thánh. Ngay ở Hoa Kỳ, vua Anh Quốc muớn mấy đoàn lính Hessois và Đức để dẹp tan đoàn lính tạp hợp của Washington nhưng may thay đám quân thiện chiến này, ỷ y nên bị quân của Washington bao vây, đánh tan.

 Đầu tháng 7, nhân dân Paris nổi loạn, vua Louis 16 sa thải các bộ trưởng cấp tiến. Ngày 12 /7, luật sư và nhà báo Camille Désmoulins kêu gọi dân chúng đấu tranh vì nhà vua sẽ gửi mấy đoàn quân Thuỵ Sĩ và Đức để tàn sát người dân, do đó được mệnh danh là "L' homme du 14 Juillet". Ngày 13 /7 thì mấy chổ chấn đóng của nhà vua bị đốt phá, dân chúng vào cướp mấy kho lúa của nhà thờ. Có hình của ông Désmoulins trong viện bảo tàng Carnavalet, mình có đến xem thì được biết ông ta cũng bị chém cùng lúc với Georges Danton. Mình chỉ nhớ hai ông Robespierre và Danton được ông tây dạy sử địa nói đến nhiều nhất.

Làm cách mạng, đem đầu lâu của cai ngục Bastille đi khắp phố phường Paris.

 Ngày 14/7 thì dân chúng  chạy vào Hôtel des Invalides (viện thương phế binh) để cướp súng nhưng không thấy thuốc súng nên chạy qua ngục Bastille để lấy thuốc súng. Thật ra trong ngục chỉ có 7 tội phạm và chính quyền dự định sẽ phá nên trong khi chờ đợi thì dùng làm nơi chứa thuốc súng. Cai ngục Launay đồng ý cho đoàn dân phiến loạn vào ngục nhưng rồi ra lệnh cho lính bắn vào dân, khiến một số đông lính bất bình nên quay ngược chống lại ông ta, cuối cùng ông ta bị bắt, kéo lê khắp phố và bị cắt cổ bởi một tên bán thịt. Đầu lâu của ông ta được gắn vào cái thương, vác đi khắp nơi, khởi đầu cho cuộc thanh trừng giết người của cách mạng.

Hình ảnh này khởi điểm cho cuộc thanh trừng ghê rợn nhất của cuộc cách mạng Pháp. Vì tội phạm nhiều quá nên đao phủ thủ chém không xuể nên có ông Bác sĩ Guillotin với lòng bác ái lương y như từ mẫu, đề nghị dùng máy chém cho nhanh nên sau này dân tây đặt tên cái máy chém là "la guillotine" thay vì "la louisette"  vì do một bác sĩ khác tên Antoine Louis phát minh ra. Sau này họ đem sang Việt Nam để chém các người yêu nước của thuộc địa như 13 liệt sĩ Yên Bái.

 Vua Louis 16 ra lệnh các đoàn binh đang bao vây Paris về lại trại lính, mời các bộ trưởng cũ lại và đồng ý với đề nghị thành lập nền chính trị mới là Quân chủ lập hiến như Anh Quốc. Sau cuộc bạo loạn thì khắp nước chìm trong lo sợ vì không có quân lính, cảnh sát của nhà vua bảo vệ, cướp bóc nổi lên khắp nơi. Em trai của vua chạy sang cầu cứu các nước Phổ và Áo, đem quân sang dẹp loạn. Lính Pháp bị đại bại vì các vị chỉ huy thường là thuộc các gia đình quý tộc bỏ chạy ra Hải ngoại hết nên không có ai chỉ huy nên thảm bại.

 Cuộc thanh trừng bắt đầu và hội đồng cách mạng tuyên bố hủy bỏ nền quân chủ và chém đầu hai vợ chồng vua Louis 16. Những người tiên phong tạo dựng lên cuộc cách mạng thuộc nhóm Jacobins bị chém đầu như Robespierre, Danton, Desmoulins,.. Cuộc cách mạng Pháp khởi đầu cho một kỹ nguyên của thế giới: Cách mạng công nghiệp và sự bành trướng của các đế quốc Âu châu trên thế giới và hơn một thế kỷ sau, cũng những tư tưởng của Jean Jacques Rousseau, Voltaire, Diderot và những người sau như Karl Marx, Engels đã giúp các thuộc địa đứng lên, đánh lại các nước cai trị họ để dành lại chủ quyền dân tộc.

Các nhà cách mạng Pháp lật đổ được chế độ quân chủ nhưng chưa quen hay biết cách sinh hoạt theo quy định dân chủ nên cãi nhau rồi bắt kẻ đối lập của mình, đem lên máy chém mặc dù kêu gọi tự do, binh đẳng rốt cuộc ông Bonaparte Napoleon, một sĩ quan xuất thân ở hải đảo Corse, cướp chính quyền, tự phong là hoàng đế, khởi đầu cuộc chinh phạt của đế quốc Pháp khắp năm châu và đế quốc Pháp kết thúc khi đoàn lính của Hitler tràn ngập kinh đô ánh sáng. Sau đó thì các thuộc địa đều được trao trả lại cho người sở tại.

 Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nhs

Đầy tớ nhân dân hay ô-sin

Có nhiều người thắc mắc, kêu mình rời Việt Nam trước 75 nhưng lại hay dùng các từ hậu 75. Khi xưa học chương trình pháp, ngoại trừ hai năm cuối trung học nên tiếng Việt không thạo lắm. Khi lái xe lên vườn, mình hay nghe chương trình Đọc Báo Vẹm để khỏi buồn ngủ. Hai ông thần đọc báo từ Việt Nam giúp mình học thêm từ vựng việt ngữ để viết tiếng Việt. Chán Mớ Đời 

Như đã kể, năm nay đánh dấu 30 năm nội chiến từng ngày trong cuộc đấu tranh tư tưởng chống xâm lược, bá quyền của đồng chí gái. Nhớ khi mới dọn nhà, cái phòng đựng áo quần cho hai vợ chồng, to hơn căn phòng ô sin mà mình ở trong vòng 8 năm tại Paris. Đồng chí gái kêu bên ni là của tui, còn bên tê là của ôn. Dần dần tư tưởng bá quyền của đồng chí gái đã chiếm hết phía bên mình, tống hết áo quần của mình ra ga ra, cho đi kinh tế mới luôn. Không gian riêng tư của mình ở nhà, chỉ khe khẽ ở ngoài nhà đậu xe và vườn. Trên vườn thì không có đồng chí gái lên nên tha hồ mà tung hoành.

Có lần trong quá trình học tập, bồi dưỡng đạo Đức cách mạng, tư tưởng ưu việt và định hướng kinh tế thị trường tương lai của đồng chí gái, mình đột phá tư duy kêu anh là lãnh đạo, em là nhà nước còn hai đứa con là đầy tớ nhân dân theo đúng quy trình, tiêu chuẩn một mái ấm gia đình hạnh phúc, một chồng, một vợ, hai con. Thằng con sinh trước thì gọi nhân dân 1, còn con gái sinh sau thì nhân dân 2.

Đồng chí gái lắc đầu, hứ một cái thật to, kêu ôn ăn chi mà ngu rựa, học tập bấy lâu mà vẫn chưa giác ngộ cách mạng khiến mình ngơ ngơ ngáo ngáo. Thấy mình đã ngu lại ngu bền vững, có độ dầy hơn nên Đồng chí gái đưa tay vỗ bướm cô nàng rồi kêu đây lãnh đạo, tui là nhà nước, hai đứa nhỏ là nhân dân cao cấp còn ôn là đầy tớ nhân dân. Thế là bao nhiêu chuyện nuôi con, cô nàng bàn giao cho mình, chở con đi học, đi hầu chúng khi học các môn ngoại khoá và nấu cơm cho chúng.

 

Bổng như có ai nhắc mình chợt mạc khải sự hiển linh này. Hoá ra nhà văn Lỗ Tấn bên tầu có phán khi xưa:

Hoành my lãnh đối thiên phu chỉ, 

Phủ thủ cam vi nhũ tử ngưu.
          Xin tạm dịch là:
Trợn mắt xem khinh nghìn lực sĩ, 

Cúi đầu làm ngựa các nhi đồng.

Mình từ bé, ra đường không dám ngước mặt nhìn đời, lúc nào cũng cúi đầu xuống đất như sợ phải đạp cứt chó ở Paris, nhất là khi vào mấy xóm như Dốc Nhà Bò, Hoàng Diệu vì sợ bị chúng đánh hội đồng nên không dám trợn mắt thằng tây còn đầm nào cả, còn làm thân trâu ngựa cho con và vợ cởi thì được.

Mình không nghe lời thì đồng chí gái cho qua phòng bên ngủ, không được sờ bướm của nàng, nghiên cứu về môn cuntology. Mình bố trí và đấu tranh tư tưởng tránh nghĩ đến cái bướm nhưng sau độ một tuần là đành thua non. Đầu hàng như Dương Văn Minh ngày 30/4/75 vô điều kiện. Chán Mớ Đời 

Hồi nhỏ đi học, mấy ông tây bà đầm hay kể về một nữ anh hùng của Pháp quốc, tên Jeanne d’ arc. Cô này, một hôm bổng nhiên nghe tiếng gọi đâu đâu, như thiên chúa nói bên tai, bảo phải lên đường tòng chinh cứu vua, cuối cùng bị lính Anh quốc, làm thịt nướng trên dàn hoả, thiêu sống.

Khi ở tây thì mình nghe tây đầm ca ngợi lòng dũng cảm của cô gái đôi 8 như ngọn đuốc cách mạng Lê Văn 8 nhưng khi qua Anh quốc làm thì bọn ăn Fish & Chip, kêu chúng tao làm Barbecue nướng con đầm này. Từ đó người Anh quốc có món barbecue nổi tiếng. Chán Mớ Đời 

Từ ngày mình lấy vợ thì mỗi ngày, cứ nghe tiếng vang vọng bên tai, bảo mình làm việc này, làm việc kia, mỗi khi mình bước về nhà. Mình đoán có lẻ khi xưa, khi sinh mình ra, hay bị bệnh đủ trò nên ông Phúng, đem mình ra ngoài am Mệ Cai ở đường Nguyễn Công Trứ, bán vía mình cho ông Tám. Nay có lẻ vong của ai đó cứ về kêu réo mình như đòi nợ. 

Có lần mình gặp anh bạn linh mục, tò mò hỏi có phải mình bị ám ảnh, hay vong ai về đòi nợ mình. Ông linh  mục, lắc đầu, bảo mày lấy vợ việt, hậu duệ của Tây Thi gái nước Việt, mà phụ nữ là con cháu của Ngô Phù Sai nên mang họ Sai. Thế thôi. 

Lâu lâu buồn đời, mình hay xem chương trình bạn muốn hẹn hò, thấy mấy tên đi kiếm vợ, cứ rống lên bài anh sẽ là bờ vai vững chắc cho đời em khiến mình Chán Mớ Đời, thương xót cho họ, bị đàn bà tiếp thị vô đối. Trên thực tế, đàn bà không kiếm chồng mà tìm kiếm tên đầy tớ về làm ô sin để sai vặt. Đồng chí gái còn lấy gương của ông anh cột chèo với mình ra để mình theo gương. Đồng chí gái kêu ông anh của mình là nha sĩ làm tiền ra như nước, mà cuối tuần vẫn phải chùi cầu tiêu, buồng tắm đủ trò.

Mình nói mướn bà Mễ làm rồi mà đồng chí gái còn đòi gì nữa. Ông anh cột chèo mình không biết là mướn người dọn nhà có thể trừ thuế nên phải ra công chùi dọn theo chỉ thị của đồng chí vợ của ông ta.

Nhớ dạo mới lấy vợ, đi làm về thấy vợ xem phim bộ Dòng Sông LY biệt gì đó có ông tài tử đẹp trai Tần HÁn gì đó. Cô nàng cứ ngồi trước máy truyền hình, kêu mình nấu rồi đem cơm tới cho ăn, lâu lâu kêu rót nước, hay khi băng hết thì đổi băng khác,…. Lúc đó mình mới giác ngộ cụm từ “đầy tớ nhân dân”, kiên cường lao động, chiến đấu anh dũng suốt 30 năm khẩu chiến, mới hiểu bài hát Chán Mớ Đời của Ngô Thuỵ Miên

Em như một người chồng 

Nàng ăn rồi lại nằm

Tôi như người vợ hiền

tề gia và tùng quyền

Nấu cơm với rữa chén

Khi xưa mình thật chì

Quyền uy trời là nhì

Giờ thì đấm lưng em

Giờ thì bóp chân em

Buồn quá xá buồn thiêu

Chán Mớ Đời 

Mình đến nhà bạn, thấy vợ của người ta nấu đồ nhậu cho chúng ăn và uống rượu với bạn. Chăm sóc chồng và bạn nhậu với nụ cười như đoá hoa hàm tiếu. Khi đồng chí gái mời bạn đến nhà thì mình phải cong lưng ra nấu. Hoá ra mình lấy vợ để bị sai khiến, đào tạo làm đầy tớ nhân dân. Ôi đàn bà!

Đêm nằm thì đồng chí gái ngáy như cô lái đò gọi đò trên Sông Hương như câu ca dao tục ngữ mình học việt văn năm 4 ème: lỗ mũi có 8 cánh lông, chồng thương chồng bảo râu rồng trời cho, đi chợ thì hay ăn quà, chồng thương chồng bảo về nhà đỡ cơm, đêm nằm thì ngáy o o , chồng thương chồng bảo ngáy cho vui nhà,.. kinh

Đó là tình yêu, nghĩa vụ của mình từ khi lấy vợ, tạo dựng mái ấm gia đình trên bước đường tha hương. Chán Mớ Đời 

(Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tháo đường hay tiểu đường

 Tuần này mình đi khám bác sĩ lần thứ 3 trong 6 tháng. Thường thì mỗi năm khám tổng quát một lần nhưng năm nay, bác sĩ của tổ hợp y tế mới, sốt sắng nên kêu mình trở lại 3 lần, chưa kể cô phụ tá, gọi điện thoại, bắt đến để khám tổng quát trước khi gặp bác sĩ. 4 lần trong 6 tháng Chán Mớ Đời 

Mình mới được Medicare năm ngoái. Năm đầu tiên thì ghi danh Kaiser Permanente vì nghĩ là đi một chỗ cho xong chuyện. Bệnh viện gần nhà nên sau này có chuyện gì cũng nhanh. Ai ngờ, gọi điện thoại để lấy hẹn bác sĩ cả năm, chưa được. Vào trang nhà, tự lấy hẹn không được. Chỉ đi khám mắt được một lần, lấy được cặp kính cận nên năm nay mình chuyển qua tập đoàn HOAG.

Tập đoàn HOAG thì sạch sẽ, phòng ốc mới, đủ trò nhưng vẫn theo quy ước của nhà thương, bắt mình uống thuốc. Được cái là nay mình có chút hiểu biết về y tế và sức khoẻ, do đọc khá nhiều sách về y tế và theo học mấy lớp giảng của đại học y khoa San Francisco nên hơi cứng đầu, không còn tin tưởng mù quán vào lời bác sĩ giải thích, không được thuyết phục lắm.

Trước kia mình đi theo nhóm bác sĩ Saint Joseph gần nhà nhưng chỗ đậu xe phức tạp, bác sĩ gặp mình là cứ kêu uống thuốc, thậm chí còn cho toa thẳng ở tiệm thuốc tây. Tiệm thuốc tây, cứ réo mình ra lấy thuốc để họ được tiền nhưng mình theo chính sách 3 không Chán Mớ Đời.

Chúng ta sống trong một thể chế tư bản, chủ nghĩa tư bản là kiếm lợi nhuận do đó họ tìm mọi cách can thiệp các cơ quan công quyền để giúp họ làm giàu. Do đó phải cẩn thận khi đọc sách báo do chính các tập đoàn tư bản này thông tin hay nhờ ai đó đưa ra.

Trong bài diễn văn cuối cùng tại toà Bạch Ốc, tổng thống Eisenhower đã lên tiếng cảnh báo người Mỹ về các tập đoàn chiến tranh. Họ sản xuất khí giới để làm giàu. Do đó chiến tranh trên thế giới sẽ không bao giờ ngưng. Các ngân hàng luôn luôn muốn mình mắc nợ để họ có thể lấy lời. Các công ty dược phẩm thì muốn mình luôn luôn bị đau để họ bán thuốc.

Kiểu bác sĩ thì luôn luôn muốn mình đau, uống thuốc và cứ 3 tháng trở lại để họ kê toa thêm thuốc và chém mình, khách hàng thân quen thêm một tí. Nha sĩ thì muốn mình đau răng, ngân hàng thì muốn mình luôn luôn mắc nợ,.. ai cũng trở thành con buôn, muốn khách hàng trở lại đều đều. Vui lòng bệnh nhân đến, vừa lòng bệnh nhân có toa thuốc ra về. Khi bác sĩ và nha sĩ,..về hưu thì bán lại phòng mạch rất khẩm bạc nhờ có số lượng bệnh nhân nhiều.

 Nghe nói ở Việt Nam, mấy người vá lốp xe, cũng phải rãi đinh để thiên hạ bị xì bánh xe để họ có tiền đi hát bia ôm. Có anh bạn bác sĩ kêu đi họp hội y sĩ người Việt tại Bolsa, có nhiều ông bác sĩ, chỉ mặt, nói thẳng là chưa thấy anh ta giới thiệu bệnh nhân. Anh này làm cho tập đoàn y tế riêng, không có phòng mạch riêng ngoài bolsa nên không giới thiệu bệnh nhân cho các ông bác sĩ ở Bolsa.

Bác sĩ kêu lượng đường huyết của mình tốt 90 mg nhưng lại khuyên để phòng ngừa bị tai biến, ông ta đề nghị mình nên uống thuốc tháo đường. Mình hỏi nếu vậy, con nít mới sinh ra cũng cần uống để phòng ngừa hơn chữa bệnh? Khiến ông ta Chán Mớ Đời, hỏi muốn trở lại khi nào. Mình nói năm sau nên ông ta bỏ ra ngoài. Cách ông ta thuyết phục mình như thể ông ta không tin tưởng về sứ mệnh của ông ta.

Mình đọc lại báo cáo ông ta viết trong hồ sơ y lý của mình. Bác sĩ kêu mình giảm ăn tinh bột. Cái này thì đúng nhưng lại phán một câu, ăn trái cây nhiều khiến mình thất kinh. Trái cây mang vào Fructose, chạy thẳng vào gan, tạo ra chất béo. Chán Mớ Đời 

Mình đọc sách và học thêm thì được biết nếu lấy số lượng Triglyceride chia với số lượng HDL mà quá số 2 (>2) thì mới sợ bị tai biến, mạch máu bị nghẹt bởi cholesterol,… số lượng Triglyceride của mình là 70, còn số lượng HDL của mình là 58. Lấy 70 chia cho 58 bằng 1.2 thì đâu có quá số 2 nên không hiểu ông bác sĩ dựa vào đâu, khuyên mình uống thuốc để ngừa bệnh tháo đường. Các bác sĩ mà mình theo dõi cho rằng chỉ quan tâm đến con số Triglyceride và HDL còn LDL thì không quan tâm lắm vì LDL có nhiều loại, loại xấu và loại cần thiết cho cơ thể. Các bác sĩ đều khuyên là giảm Triglyceride và làm tăng HDL. Ăn bơ vườn mình, bảo đảm là HDL lên.

Có một ông bác sĩ kể là trường thuốc dạy ông ta là không bao giờ để cho bệnh nhân biết là mình không biết về một vấn đề gì cả. Có mấy anh bạn bác sĩ, họ mới giải thích nhiều thứ không rành vì không phải chuyên môn của họ.

Buồn đời, mình quyết sẽ tiếp tục theo phương pháp dinh dưỡng vô thất gián đoạn, để giảm thêm lượng đường trong máu của mình để năm sau, gặp ông ta lại, xem ông ta có khuyên mình uống thuốc nữa hay không. Cuối năm nay, sẽ gặp một bác sĩ khác, sẽ có thử máu, xem sao. Muốn được như vậy, phải cử ăn bánh tây, trái cây ngọt và tinh bột.

Mình nhớ sau khi lấy vợ được 1 năm, ai nấy đều kêu mình phát tướng, đi bác sĩ, kêu cholesterol cao, cần phải giảm cân. Sau này mình mới nghiệm lý do phát tướng, mình là hiện thân thùng nước gạo của đồng chí gái. Cô nàng ăn không hết là đưa cho mình. Gia đình mình có đến 12 người nên không có vụ bỏ mứa thức ăn. Dần dần mình ăn quá tải nên béo lên như lợn. Dạo này, gia đình mình đang họp mặt 3 thế hệ cho bà cụ mình gặp lại con cháu, sau 75 di tản khắp nơi trên thế giới. Mình phải đếm nhẩm để xem có bao nhiêu người em, sợ mời đứa này, quên đứa khác. Chán Mớ Đời 

Chúng ta thấy sự đạo đức giả khi hai bà này ngồi chung bàn với tên chuyên hiếp dâm phụ nữ và vỗ tay. Cũng may là phụ nữ ngày nay, bắt đầu lên tiếng để tránh thêm nạn nhân khác. Chán Mớ Đời 

Vấn đề là giảm cân hơi khó dù mình thử đủ trò. Ai mách làm cái gì cũng nghe theo nhưng béo vẫn hoàn béo. Mình tìm cách chữa bệnh béo như máy xe bị hư nhưng người ta kêu mình bơm bánh xe. Đọc báo thì hôm nay họ nói ăn cái này, hôm sau thì kêu không được ăn cái này như chị bạn kể. Cô chị email giải thích mỗi ngày trước khi đi ngủ ăn một quả chuối, vì có potassium. 2 tuần lễ sau, lại email khác kêu không được ăn chuối vì có đường, đủ trò. Các thông tin khiến mình không biết đâu là bến bờ.

6 năm trước, có chị bạn gửi cho một cái coupon đi làm CT scan, mình thấy cái bướu trong tuyến tuỵ của mình qua CT scan nên bác sĩ kêu mỗ. Ông bác sĩ mỗ có cái trống chầu to hơn đàn bà có chữa 36 tháng, khuyên mình là phải xuống Body mass Index (BMI) đến 20 khiến mình Chán Mớ Đời. Hiện nay BMI của mình là 23.5 <25

2 tuần lễ đợi kết quả thử nghiệm cái bướu, mình lo lắng nên đọc 5 cuốn sách về ung thư và dinh dưỡng. May mắn cái bướu hiền nên từ độ đó mình hiểu hơn về dinh dưỡng,.. nên ăn uống theo đúng phương cách nên giảm được 20 cân anh, xem như 10 kí lô. Cholesterol gì bay mất tiêu, chỉ có đường là hơi trên trung bình. Lý do mình ăn bánh tây và bánh mì baguette nhiều.

Mình nhớ hồi nhỏ, hàng xóm giàu, hay tổ chức sinh nhật cho con họ, mời cả Đà Lạt thượng lưu đến dự. Mình và mấy tên hàng xóm, đứng ngoài cửa sổ nhìn vào thấy họ thổi nến, rồi ăn bánh tây khiến mình nuốt nước miếng ừng ực. Giờ ra hải ngoại, ăn cho đã thèm. Thời sinh viên, không tiền nên ăn bánh mì baguette mệt thở, nay như nhớ thời xưa nên hay mua bánh mì, croissant ăn cho đỡ nhớ đời sinh viên, gậm bánh mì baguette với bơ.

Bác sĩ của mình có cái bụng to như cái trống chầu, mà cứ bảo mình kiêng cử. Mình cố gắng ngày đi bơi 1 tiếng vào buổi sáng nhưng tại sao vẫn có cholesterol cao là sao. Sau này đọc sách mới hiểu rõ là chế độ dinh dưỡng mà bác sĩ kêu mình theo hoàn toàn sai. 

Biết bao nhiêu người đau khổ dù họ tích cực tìm cách giảm cân nhưng vì cách chữa bệnh của bác sĩ, giảm cân sai. Người xưa hay nói “bệnh tòng khẩu nhập, hoạ tòng khẩu xuất”. Bệnh là do thức ăn đưa vào mồm. Chúng ta muốn giảm cân nhưng vẫn đưa thức ăn làm lên cân vào mồm thì khó mà thay đổi.

Sau này đọc sách của một ông bác sĩ người ÚC, bị cấm không được khuyên bệnh nhân về dinh dưỡng. Ông ta cho biết trước đây, ông ta to béo, khuyên bệnh nhân giảm cân như sách vỡ, nhà thương chỉ thị nhưng không thành công. Sau này tìm cách tự chữa bệnh béo phì và thành công. Ông ta khám phá ra chế độ dinh dưỡng mà chính phủ chỉ định cho người dân theo, sai hoàn toàn. Được bảo kê bởi các công ty thực phẩm và dược khoa.

Hình trên là kim tự tháp dinh dưỡng do chính phủ Hoa Kỳ đưa ra để người Mỹ theo chế độ dinh dưỡng này (thật ra là do các công ty thực phẩm và dược phẩm đề nghị). Nghĩa là ăn tinh bột xem như 50%, sau đó đến rau quả, đến chất đạm, cuối cùng là chất béo. Ngày nay người ta khám phá ra ăn chất tinh bột gây ra đường, tạo ra chất béo, đường huyết, bệnh tháo đường đủ trò. Bác sĩ trị bệnh tiểu đường bằng cách ngưng hay ăn ít lại tinh bột, ngưng ăn đồ ngọt, trái cây. Ngược lại thì kêu ăn chất đạm và chất béo nhiều hơn như thế hệ ông bà của người Mỹ.. Chán Mớ Đời 

Kêu ăn tinh bột nhiều và chất đạm, ăn ít chất béo. Ông ta bắt đầu theo chế độ dinh dưỡng, chất đạm và chất béo nhiều thay vì tinh bột. Ông ta đã thành công xuống cân và huyết đường, chất béo được bình thường lại. Các công ty thực phẩm sợ tin tức của ông ta sẽ khiến họ thất thu nên bằng mọi cách thưa kiện ông ta qua hội đồng dinh dưỡng viên. Cuối cùng toà án phán ông ta không có bằng về khoa dinh dưỡng thì không được khuyên bệnh nhân về dinh dưỡng. Mình hỏi mấy người bạn y sĩ thì họ nói thời gian đi học, chỉ có lấy 4 tiếng đồng hồ về dinh dưỡng, sinh tố khiến mình ngọng.

Lúc đó mình mới hiểu mấy người bác sĩ của mình to béo vì họ không rành về dinh dưỡng, cứ theo chế độ dinh dưỡng do chính phủ, đúng hơn là của các công ty thực phẩm. Người ta ngưng ăn chất béo mà xoay qua nghiện đường. Đường như một loại ma tuý, khiến người ta nghiện như thuốc lá. Ăn đường thì Triglyceride sẽ lên cao. Chán Mớ Đời 

Bác sĩ là người mình đặt hết niềm tin để chữa trị cho mình mà nay khám phá ra họ chỉ học về dinh dưỡng có 4 tiếng đồng hồ. Thảo nào nhiều ông to béo. Một ông bác sĩ của mình to béo đã qua đời vì bệnh béo phì, tiểu đường,… một ông bác sĩ khác là anh rể của đồng chí gái, nói với mình về ông anh họ, mới được mỗ tim, khó sống thọ lắm. Sáng hôm sau, lại nghe ông ta đột quỵ chết trong khi ông anh họ mỗ tim thì sống thêm 10 năm. Chán Mớ Đời 

Từ đó niềm tin ở bác sĩ cũng giảm đi rất nhiều. Đi khám bác sĩ, họ chỉ coi hồ sơ của mình 2 phút trong khi y tá đem mình vô phòng để đo áp huyết vớ vẫn. Họ vào chào mình hỏi vài câu rồi phán uống thuốc. Đo cân ở phòng bác sĩ là nặng hơn 10 cân anh. Mình mang giày làm vườn nặng 6 cân anh, thêm quần áo, iPhone, bóp chìa khoá. Xem như là sai rồi. Chán Mớ Đời 

Y tá cân mình nặng hơn 10 cân anh, rồi tính BMI, kêu mình béo phì. Chán Mớ Đời 

Thật ra, bác sĩ có cái khó của họ vì nhà thương, tập đoàn y sĩ muốn họ phải theo quy trình khám nghiệm, nên phải theo. Họ phải kê khai đã gặp bệnh nhân ngày nào, và kêu uống thuốc để phòng ngừa tai biến. Mình có thể vào trang nhà của nhà thương của bác sĩ để đọc những điều này, nếu không họ bị khiển trách. Thêm họ được huấn luyện để cho toa thuốc nên cứ xem kết quả thử nghiệm máu là kê toa thuốc. Nếu họ không theo quy tắc của nhà thương, có khả năng bị thưa kiện,… Xong om.

Cứ như đem xe đến ga ra để sửa chửa theo mỗi 5,000 dậm. Việc đầu tiên là họ gắn vào máy điện tử để chẩn bệnh tình trạng của chiếc xe của mình rồi dựa theo kết quả, họ đề nghị mình nên thay bánh xe, dầu nhớt, nước cho cánh quạt, dầu thắng, dầu máy,… không ai dạy mình phải chạy xe sao cho bền, ít dùng thắng gấp để bảo trì thắng hay sửa dụng sao cho bình ác-qui lâu hư,…

Từ dạo đó mình đọc sách về y tế nhiều hơn. Báo thì sợ lắm vì phóng viên được chỉ định, định hướng bởi các công ty dược phẩm và thực phẩm. Cơ quan FDA của Hoa Kỳ, được tài trợ tài chánh bởi các công ty thực phẩm và dược phẩm đến 60% ngân sách. Nhân viên cũ của họ được đưa vào làm việc ở cơ quan để bảo vệ quyền lợi của họ. Chúng ta có thể tin vào những chương trình dinh dưỡng của cơ quan này đưa ra?

10 trong số 17 người tham dự của FDA là thuộc về các công ty thực phẩm và dược phẩm

Chúng ta cứ nghe bạn bè nói hay báo chí cho rằng phải ăn trái cây vì có kháng oxy hoá,… thật ra ăn trái cây là khiến lượng đường lên cao mau nhất. Trái cây cho chúng ta Fructose, một loại đường. Khác với Glucose, được tải đi trong toàn các tế bào trong cơ thể trong khi fructose đi thẳng vào gan để tạo ra chất béo, gây bệnh tiểu đường rất cao. Bác sĩ nói là ăn trái cây, có fructose nhưng vì có chất sơ nên không sao nhưng theo mấy bác sĩ khác thì họ khuyên không nên ăn trái cây nhiều. Vấn đề là khi mình về già, đường là đường.

Khi xưa, người tây phương chỉ ăn được trái cây vào mùa hè, giúp tạo chất béo để mùa đông chống lại cái lạnh của tuyết. Các con thú cũng ngủ đông, nhờ ăn trái cây tạo chất béo trong mùa hè. Dạo mình ở âu châu, đi mấy xứ Bắc Âu thì thấy họ khá to lớn hơn người Pháp. Điển hình người eskimo ở bắc cực, chỉ ăn chất béo, ít ăn thịt, đừng nói đến rau cỏ vì ở đó chỉ đá lạnh. 

Xem phim thì thấy họ chỉ ăn chất béo còn thịt thì để cho chó ăn. Ngoài ra, người ta nhận thấy các thú vật khi tấn công và ăn thịt một con vật khác. Việc đầu tiên là chúng ăn bộ lòng, tim gan trước vì có enzyme và các sinh tố khác cần thiết cho cơ thể. Mình đã kể vụ này nên mỗi tuần phải ghé bolsa mua một đĩa lòng, dồi để ăn.

Nay chúng ta có thể ăn trái cây quanh năm suốt tháng, đi ngược với thiên nhiên. Khi đến mùa trái cây, được mùa thì các công ty mua rẻ, giữ lại trong phòng lạnh vì nếu bán ra hết thì sẽ mất giá, ít lời. Do đó mùa đông, mùa thu chúng đem trái cây trong phòng lạnh ra bán. Muốn giữ lâu thì phải ngâm thuốc, do đó chúng ta lãnh đủ, dù bề ngoài trái rất tươi. Vừa được tiếp thị nên ăn trái cây vì có nhiều kháng sinh bú xưa la mua, vừa ăn chất độc từ thuốc bảo quản. 

Do đó chất béo tỏng người không được đốt vào mùa đông vì cứ tiếp tục trọng trái cây gây chất béo mỗi ngày nên béo phì ra. Bác sĩ kêu uống thuốc mất cả đời trai. Thường bị dính tiểu đường là xem như chê giá dù sẽ y cỡ nào.

Ở Tân Gia Ba họ cấm quảng cáo nước ngọt. Hôm trước, bổng nhiên thấy mụ vợ đem về một thùng coca khiến mình thất kinh. Mụ vợ cứ lấy uống nên mình phải cất rồi cho Mễ. Mụ cho biết vào chợ Mễ, bổng thèm coca nên mua. Mụ vợ cứ mua mấy thức độc làm cho béo về ăn và uống. Mình thì đem đi quăng hay cho Mễ. Được cái là dạo này mụ bắt đầu xem các kênh về y khoa mà mình theo dõi. Hy vọng tư duy đột phá không ăn chè bolsa nữa.

Mình biết vụ này vì đi học về trồng cây bơ ở đại học, ông giáo sư cầm trái táo hỏi cả lớp, quả này hái được bao lâu, ai cũng nói 1 hai ngày. Ông to cho biết theo nhãn hiệu với mã số, đã được hái 9 tháng 18 ngày. Thân hữu của đồng chí gái cứ kêu bơ vườn mình ngon vì không bị ngâm thuốc. Từ dạo đó mình hết muốn ăn trái cây. Chỉ ăn 3 quả bơ của vườn mình một ngày. Đang tính thành lập một tôn giáo mang tên Bơ đạo. Muốn theo đạo này thì phải trả tiền bơ, không phải nhãn hiệu bồ đề. Nói trước để khỏi xin. Hệ he 

Bơ của vườn mình được hái xong thì chở đến Parking house, nơi mua sĩ. Việc đầu tiên là họ ngâm nước giúp vỏ trái được bóng hoài và lâu hư. Sau đó họ cho lên máy để lọc trái to, trái nhỏ, tự bỏ vào bao hay thùng. Họ cho xe kéo vào các nhà kho lạnh. Khi khách hàng cần bao nhiêu thì họ mới chuẩn bị.

Điển hình nhà hàng Chipotle, họ chỉ cần trái bơ 24 tiếng đồng hồ trước khi sử dụng để làm thức ăn bán cho khách hàng. Họ báo cho Parking hOuse, họ sẽ đem mấy thùng bơ vào một phòng của nhà kho, bỏ khí đá chi đó để chín ngay rồi chở đến giao cho Chipotle. Trái bơ có thẻ đã hái từ 3-5 tháng trước nhất là nhập cảng từ Mễ Tây Cơ hay Peru. Xong om

Đồng chí gái ra lệnh, không cho ai lên vườn nữa. Mình trồng bơ để bán mà thiên hạ lên vườn cứ hái về cho bạn bè, lại kêu bơ ngon. Bơ ngon vì không trả tiền, có mùi nhang khói, hiệu lá Bồ Đề, chớ trả tiền là kêu dỡ mà đắt. Chán Mớ Đời 

A1c của mình là 6.2 mg nên mình muốn tìm hiểu thêm về bệnh tháo đường để tìm cách giảm lượng đường xuống để năm sau, đi khám bệnh hàng năm, bác sĩ sẽ không kêu mình uống thuốc nữa.

Bệnh tháo đường do lượng đường trong cơ thể lên quá cao. Khi cơ thể ngưng hay phản ứng với độ trung bình insulin sau khi ăn nhất là tinh bột, đường, và chất béo, được xem là bị bệnh tháo đường. Insulin là một loại hormone, bị phá vỡ, được thải qua tuyến tuỵ và chuyên chở vào các tế bào để được sử dụng như năng lượng. Vấn đề là các người bị bệnh tháo đường không phản ứng bình thường với insulin, gây lượng đường huyết cao với những hệ chứng khác.

Có hai loại bệnh tháo đường: loại 1 và loại 2, nay người ta thêm loại 3 là bị bệnh alzheimer. Đa số chúng ta về già bị dính bệnh tháo đường loại 2 rồi đến loại 3 nên chú trọng đọc tài liệu để hiểu vụ này và làm cách nào để giảm lượng đường huyết trong cơ thể.

Người có đường huyết cao vì ăn uống dinh dưỡng không đúng đắn, nặng ký,.. mình nghe bác sĩ nói là nếu bị tháo đường thì bị cả đời, khiến thiên hạ uống thuốc mệt thở.

Trên thực tế, có nhiều bác sĩ đã hoán chuyển, giúp bệnh nhân giảm huyết đường trong thời gian rất ngắn. Không cần uống thuốc gì cả. Họ giúp bệnh nhân về chế độ dinh dưỡng. Người xưa nói bệnh tòng khẩu nhập nên muốn hết bệnh thì ngưng ăn. Xong om

Không nên ăn đường tinh luyện vì khiến Glucose gia tăng rất nhanh. Các loại nước ngọt như coca, pepsi, nước trái cây,..được xem là nguyên cơ cho bệnh tháo đường. Ông anh cột chèo mình sang Cali chơi, thấy đồng chí gái ép trái quýt của vườn mình uống quá ngon nên cứ ép uống mỗi này mấy ly cối. Về đi khám nghiệm máu thấy đường lên cao dù uống thuốc tháo đường.

Không ăn ngủ cốc nhất là loại có chứa Gluten, có nhiều tinh bột sẽ khiến đường ruột bị viêm, gây ảnh hưởng đến các hormones làm gia tăng lượng insulin.

Ngưng tiêu thụ các sản phẩm từ sữa bò vì casein, nên mua các loại sản phẩm hữu cơ và bò được nuôi ngoài trời, ăn cỏ.

Rượu rất nguy hiểm vì gia tăng đường huyết và gây độc hại cho lá gan. Trong Annals of Internal Medicine có ghi nhận rượu sẽ gia tăng 43% đường huyết. Bia có rất nhiều tinh bột nên cần hạn chế hay tránh.

Không nên ăn các loại thực phẩm GMO như đậu nành, có khuynh hướng làm gia tăng đường huyết. Nên ăn các loại thực phẩm Non GMO.

Cử ăn các loại dầu ăn được hydrô hoá vì loại các loại dầu này đều được điều chế, rất nguy hiểm cho sức khoẻ. Mình có kể vụ này rồi.

Mình đọc nhiều sách của bác sĩ ở Hoa Kỳ, Úc Đại Lợi,.. nhưng có lẻ mình theo phương pháp của bác sĩ Jason Fung, ở Gia-nã-đại vì không tốn tiền và thời gian. Ông này giải thích khi chúng ta ăn thì lượng đường gia tăng. Vậy muốn giảm đường huyết thì giảm ăn, nhịn đói, vô thất. Các bệnh nhân của ông ta được chữa trị theo phương cách nhịn ăn, vô thất. Từ từ giảm thức ăn, ăn ít lại thì lượng đường biến mất. Ngay cả những người uống thuốc tháo đường từ lâu, theo chương trình của ông ta thì từ từ giảm thuốc và cuối cùng là dẹp luôn thuốc.

Đi học về đầu tư, người ta khuyên một điều là không ai cẩn thận, chăm sóc về tiền bạc của mình bằng mình, các chuyên viên tài chánh thì họ chỉ lo huê hồng của họ, do đó chúng ta cần học hỏi thêm để hiểu biết về tài chánh, chọn lựa đầu tư cho tiền bạc của mình. Tương tự sức khoẻ của mình rất quan trọng, bác sĩ chỉ là người xem kết quả của thử nghiệm máu huyết của họ rồi dựa trên quy định để cho toa thuốc.

Họ không có thời gian để tìm hiểu, hỏi chuyện về dinh dưỡng, lối sống của chúng ta để có cái nhìn rõ ràng hơn những gì chúng ta gặp phải, đưa đến căn bệnh. Ngoài ra họ có tiền nợ học đại học phải trả, thêm nhà thương bắt họ phải kê toa thuốc. Tại sao chúng ta tin một người chỉ đọc hồ sơ bệnh án của mình 5 phút trước khi gặp mình rồi hỏi vớ vẩn vài câu vô thưởng vô phạt rồi kê thuốc, hẹn 3 tháng sau, hết thuốc, trở lại để họ vớt thêm tiền để kê toa thuốc.

Mình có xem một phim tài liệu của Ý Đại Lợi, nói về các bác sĩ được huê hồng, được gửi đi du lịch khách sạn 5 sao để kê toa thuốc cho các công ty dược phẩm. Xã hội ngày nay hơi lộn xộn về tiền bạc do đó mình cần tìm hiểu để cứu chính mình hơn là đợi người khác giúp mình. Chán Mớ Đời 

Theo tiến sĩ Walter Longo, người Ý của nhà thương USC, ở nam Cali, mới ra cuốn sách cho rằng ở Ý Đại Lợi, tỷ lệ con nít và người lớn nay béo phì hơn người Mỹ nhất là dân miền nam. Ăn uống có đường nhiều quá với tinh bột. Spaghetti, và bánh mì. Khi mình viếng thăm miền nam Ý Đại Lợi, dân vùng này nghèo hơn miền Bắc nên họ ăn spaghetti và bánh mì và bánh ngọt rất nhiều. (Còn tiếp)

Đồng chí gái và mẹ mình

Mình sẽ đọc thêm tài liệu rồi kể tiếp. Chắc sau khi đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ về.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn